คู่มือประกอบการดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองรวมนนทบุรี (ปรับปรุงครั้งที่ 2) สำหรับพนักงานท้องถิ่นในจังหวัดนนทบุรี

บทท่ี 6 : การบังคับใช้ผังเมอื งรวมและกฎหมายทีเ่ ก่ียวขอ้ ง

กฎหมาย พนื้ ทค่ี วบคุม ข้อกาหนดควบคมุ

(11) อาคารเก็บสินค้า อาคารหรือส่วนหน่ึงส่วนใด
ของอาคารท่ีมีลักษณะทานองเดียวกันท่ีใช้เป็นที่เก็บ
พัก หรือขนถ่ายสินค้าหรือสิ่งของ เพื่อประโยชน์
ทางการค้าหรืออุตสาหกรรมท่ีมีพื้นที่อาคาร
รวมกนั เกิน 100 ตารางเมตร
(12) โรงกาจัดมลู ฝอย
(13) โรงฆ่าสตั ว์

บรเิ วณที่ 3 (เฉพาะในบริเวณจังหวัด ภายในบริเวณที่ 3 ห้ามมิให้บุคคลใดก่อสร้าง
นนทบุรี) พ้ืนท่ีในบริเวณด้านเหนือจด อาคาร ดังตอ่ ไปนี้
คลองบ้านใหม่ฝ่ังใต้ด้านตะวันออก (1) อาคารทม่ี ีความสงู เกนิ 16 เมตร
จดเส้นขนานระยะ 200 เมตรกับ (2) ห้องแถว ตึกแถว เวน้ แต่ในพ้ืนทจ่ี ังหวดั นนทบุรี
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 306 (3) อาคารตามบริเวณท่ี 2 ข้อ (2) (4) (5) (6) (9)
(ถนนติวานนท์) ฟากตะวันตก ด้านใต้ (11) (12) และ (13)
จ ด แ น ว เ ข ต ถ น น สุ ข า ป ร ะ ช า ส ร ร
ฟากเหนือด้านตะวันตกจดแนวเขต
ถนนสุขาประชาสรร ฟากตะวันออก
เส้นที่ต่อจากแนวเขตถนนสุขาประชาสรร
ไปบรรจบแนวเขตบริเวณท่ี 2 และ
แนวเขตบริเวณท่ี 2

บริเวณที่ 4 (พื้นท่ีเก่ียวเน่ืองกับ ภายในบริเวณที่ 4 ห้ามมิให้บุคคลใดก่อสร้าง
จังหวัดนนทบุรี) พื้นที่ในบริเวณด้าน อาคาร ดังตอ่ ไปนี้
เหนือจดคลองศาลาแดงฝ่ังใต้ เส้นขนาน (1) อาคารท่ีมคี วามสูงเกนิ 23 เมตร
ระยะ 300 เมตร กับแนวเขตบริเวณท่ี 2 (2) โรงงานทุกประเภท เว้นแต่โรงงานท่ีประกอบ
และคลองรังสิตประยูรศักด์ิฝั่งใต้ กิจการโดยไม่ก่อเหตุราคาญตามกฎหมายว่าด้วย
ด้านตะวันออก จดแนวเขตทางหลวง การสาธารณสุข หรือไม่เป็นมลพิษต่อชุมชนหรือ
แผน่ ดินหมายเลข 306 (ถนนติวานนท์) ส่งิ แวดล้อม
ฟากตะวันตก คลองบ้านใหม่ฝ่ังใต้
และเส้นขนานระยะ 800 เมตร กับ
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 306
(ถนนติวานนท์) ฟากตะวันออกด้านใต้
จดเส้นต้ังฉากกับทางหลวงแผ่นดิน
หมายเลข 306 (ถนนติวานนท์) ท่ีจุด
ซึ่งอยู่ห่างจากถนนสุขาประชาสรร
บรรจบกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข
306 (ถนนติวานนท)์ ไปทางทิศใต้ระยะ
1,000 เมตรและด้านตะวันตกจดแนว
เขตบริเวณท่ี 2 แนวเขตบริเวณที่ 3
และแนวเขตบรเิ วณที่ 2

87

บทท่ี 6 : การบังคบั ใชผ้ งั เมอื งรวมและกฎหมายทเี่ กี่ยวข้อง

แผนท่ีท้ายกฎกระทรวง
ฉบบั ที่ 46 (พ.ศ. 2533)
ออกตามความในพระราชบัญญตั คิ วบคุมอาคาร พ.ศ. 2522

88

บทท่ี 6 : การบังคบั ใชผ้ งั เมอื งรวมและกฎหมายท่เี กี่ยวข้อง

กฎหมาย พ้นื ที่ควบคมุ ขอ้ กาหนดควบคมุ

4) กฎกระทรวง กาหนด พนื้ ที่บริเวณท่ีวัดจากเขตทางท้ังสองข้าง หา้ มก่อสร้างอาคารชนดิ และประเภท ดังนี้

บ ริ เ ว ณ ห้ า ม ก่ อ ส ร้ า ง ของถนนเล่ียงเมืองนนทบุรี-สนามบินน้า (1) อาคารอยู่อาศัย ยกเว้นอาคารอยู่อาศัยประเภท

ดดั แปลง หรือเปลี่ยนการ ออกไปข้างละ 15 เมตร เร่ิมจากเขตทาง บ้านเดี่ยว และอาคารที่ใช้ประโยชน์เพ่ือกิจการ

ใช้อาคารบางชนิด หรือ ของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3110 สาธารณูปโภคหรือบริการสาธารณะของผู้อยู่อาศัย

บางประเภท ในพ้ืนท่ี (ถนนสนามบินน้า) ฟากใต้ ไปทางทิศใต้ ตามกฎหมายว่าด้วยการจัดสรรที่ดินท่ีมีความสูง

บางส่วนในท้องที่ตาบล ตามแนวถนนเลี่ยงเมืองนนทบุรี - ไม่เกิน 15 เมตร

ท่าทราย ตาบลบางกระสอ สนามบินน้า จนจดเขตทางของถนน (2) อาคารพาณิชย์

ตาบลตลาดขวัญ และ พิบลู สงครามฟากตะวันออก และบรเิ วณ (3) หอ้ งแถวหรือตึกแถว

ตาบลสวนใหญ่ อาเภอ ท่ีวัดจากเขตทางทั้งสองข้างของถนน (4) อาคารทีม่ คี วามสงู เกนิ 15 เมตร

เมืองนนทบุรี จังหวัด เลีย่ งเมืองนนทบุรี - สนามบนิ นา้ ออกไป (5) อาคารท่ีมีพื้นท่ีรวมกันทุกช้ันในหลังเดียวกัน

นนทบุรี พ.ศ. 2549 ข้างละ 15 เมตร เร่ิมจากเขตทางของ เกนิ 2,000 ตารางเมตร

ถนนเล่ียงเมืองนนทบุรี - สนามบินน้า (6) อาคารที่ใช้ในการประกอบกิจการสนามกอล์ฟ

ฟากตะวันตก ไปทางทิศตะวันตก หรอื สนามฝกึ ซอ้ มกอลฟ์

จดเขตทางของถนนนนทบรุ ี 1 (7) ศูนย์การคา้ ห้างสรรพสินค้า หรืออาคารแสดง

สนิ คา้

(8) โรงงานตามกฎหมายว่าดว้ ยโรงงาน

(9) โรงซ่อม สรา้ ง หรือบริการยวดยานทีข่ ับเคลื่อน

ด้วยเครื่องยนต์ทกุ ชนิด

(10) ภัตตาคารหรอื ร้านจาหนา่ ยอาหาร

(11) อาคารเก็บสินค้า อาคารหรือส่วนหนึ่งส่วนใด

ของอาคารท่ีมีลักษณะในทานองเดียวกันที่ใช้เก็บ

พัก หรือขนถ่ายสินค้าหรือส่ิงของเพ่ือประโยชน์

ทางการคา้ หรืออุตสาหกรรม

(12) สถานท่ีเก็บนา้ มันเช้อื เพลงิ เพ่ือการจาหนา่ ยที่

ต้องขออนุญาตตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุม

น้ามนั เชอ้ื เพลิง เวน้ แต่สถานบี รกิ ารนา้ มนั เชือ้ เพลิง

(13) สถานท่ีบรรจุกา๊ ซ สถานทีเ่ ก็บก๊าซ และสถานี

บ ริ ก า ร ต า ม ก ฎ ห ม า ย ว่ า ด้ ว ย ก า ร บ ร ร จุ ก๊ า ซ

ปิโตรเลียมเหลว

(14) สถานบรกิ ารตามกฎหมายว่าด้วยสถานบริการ

(15) โรงมหรสพ

(16) โรงแรมตามกฎหมายว่าดว้ ยโรงแรม

(17) ตลาดตามกฎหมายว่าดว้ ยการสาธารณสุข

(18) สถานีขนส่งตามกฎหมายว่าด้วยการขนส่ง

ทางบก

89

บทท่ี 6 : การบังคับใชผ้ งั เมอื งรวมและกฎหมายทเี่ ก่ียวข้อง

กฎหมาย พื้นทค่ี วบคมุ ขอ้ กาหนดควบคุม
(19) อาคารเลยี้ งสัตว์ทุกชนดิ ท่ีมพี ืน้ ทที่ กุ ช้ันในหลงั
เดียวกันหรอื หลายหลังรวมกนั เกิน 20 ตารางเมตร
(20) อาคารทใี่ ช้เพอ่ื ประกอบกิจการสวนสนกุ หรอื
จัดให้มีการเล่นสเก็ตโดยมีแสง หรือเสียงประกอบ
หรือการเล่นอนื่ ๆ ในทานองเดยี วกัน
(21) เตน็ ท์ เพิง หรอื แผงลอย
(22) ป้ายหรือสิ่งท่ีสร้างข้ึนสาหรับติดหรือต้ังป้าย
ทุกชนิด เว้นแต่ป้ายช่ือสถานประกอบกิจการท่ีมี
พ้ืนท่ีรวมกันไม่เกิน 5 ตารางเมตร ป้ายช่ือถนน
ตรอก ซอย และป้ายของราชการ
(23) อาคารท่ีมีระยะห่างจากอาคารอ่ืนน้อยกว่า
4 เมตร
(24) อาคารท่ีมีระยะห่างจากเขตท่ีดินของผู้อ่ืน
นอ้ ยกว่า 2 เมตร
การวัดความสูงให้วัดจากระดับพ้ืนดินถึงส่วนท่ีสูง
ท่สี ุดของอาคาร

90

บทที่ 6 : การบังคบั ใชผ้ ังเมืองรวมและกฎหมายทีเ่ กี่ยวขอ้ ง

แผนท่ที ้ายกฎกระทรวง
กาหนดบริเวณหา้ มก่อสรา้ ง ดัดแปลง หรือเปลย่ี นการใช้อาคารบางชนดิ หรอื บางประเภท
ในพื้นที่บางส่วนในท้องทต่ี าบลทา่ ทราย ตาบลบางกระสอ ตาบลตลาดขวญั และตาบลสวนใหญ่

อาเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบรุ ี พ.ศ. 2549

91

บทที่ 6 : การบงั คบั ใช้ผงั เมอื งรวมและกฎหมายทเ่ี กีย่ วขอ้ ง

กฎหมาย พนื้ ท่ีควบคมุ ข้อกาหนดควบคมุ

5) กฎกระทรวง กาหนดบริเวณ พ้ืนที่บริเวณที่วัดจากเขตทางท้ัง ห้ามกอ่ สร้างอาคารชนดิ และประเภท ดังนี้

ห้ามก่อสร้าง ดัดแปลง หรือ สองข้างของถนนราชพฤกษ์ออกไป (1) อาคารอยู่อาศัย ยกเว้นอาคารอยู่อาศัย

เปล่ียนการใช้อาคารบางชนิด ข้างละ 15 เมตร เร่ิมจากเขตทางของ ประเภทบ้านเด่ียว และอาคารท่ีใช้ประโยชน์

หรือบางประเภท ในพื้นที่บางส่วน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 345 เพ่ือกิจการสาธารณูปโภคหรือบริการสาธารณะ

ในท้องท่ีตาบลคลองข่อย ตาบล (ถนนสะพานนนทบุรี - บางบัวทอง) ของผู้อยู่อาศัยตามกฎหมายว่าด้วยการจัดสรร

บางพลับ ตาบลคลองพระอุดม ฟากใต้ จนจดเส้นแบ่งเขตจังหวัด ทด่ี ินทมี่ คี วามสงู ไม่เกิน 15 เมตร

ตาบลบางตะไนย์ ตาบลอ้อมเกร็ด นนทบุรีกับกรุงเทพมหานคร บริเวณ (2) อาคารพาณชิ ย์

ตาบลปากเกร็ด ตาบลท่าอิฐ ที่วัดจากเขตทางทั้งสองข้างของถนน (3) หอ้ งแถวหรือตึกแถว

อาเภอปากเกร็ด และตาบล ชัยพฤกษ์ออกไปข้างละ 15 เมตร (4) อาคารที่มีความสูงเกิน 15 เมตร

บางรักพัฒนา ตาบลบางรักใหญ่ เร่มิ จากเขตทางของถนนราชพฤกษ์ ฟาก (5) อาคารที่มีพ้ืนที่รวมกันทุกชั้นในหลัง

อาเภอบางบวั ทอง ตาบลบางรักน้อย ตะวันออก จนจดเขตทางของทางหลวง เดยี วกันเกิน 2,000 ตารางเมตร

ตาบลบางกร่าง ตาบลตลาดขวัญ แผน่ ดนิ หมายเลข 306 (ถนนติวานนท)์ (6) อาคารท่ี ใช้ ในการประกอบกิ จการ

ตาบลบางเขน ตาบลสวนใหญ่ และบริเวณที่วัดจากเขตทางทั้งสอง สนามกอลฟ์ หรือสนามฝกึ ซอ้ มกอล์ฟ

ตาบลบางไผ่ ตาบลบางศรีเมือง ข้างของถนนนครอินทร์ออกไปข้างละ (7) ศูนย์การค้า ห้างสรรพสินค้า หรืออาคาร

อาเภอเมืองนนทบุรี และตาบล 15 เมตร เริ่มจากเขตทางของทางหลวง แสดงสนิ คา้

บางขนุน ตาบลบางสีทอง ตาบล พิเศษหมายเลข 9 ฟากตะวันออก จนจด (8) โรงงานตามกฎหมายว่าดว้ ยโรงงาน

บางขุนกอง ตาบลคูเวียง ตาบล เขตทางของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข (9) โรงซ่อม สรา้ ง หรอื บรกิ ารยวดยานทีข่ ับเคลอ่ื น

มหาสวัสดิ์ อ าเภอบางกรวย 301 (ถนนกรุงเทพ - นนทบุรี) ฟาก ด้วยเคร่อื งยนต์ทกุ ชนดิ

จังหวดั นนทบรุ ี พ.ศ. 2549 ตะวนั ตก (10) ภัตตาคารหรอื ร้านจาหน่ายอาหาร

(11) อาคารเก็บสินค้า อาคารหรือส่วนหน่ึง

ส่วนใดของอาคารท่ีมีลักษณะในทานองเดียวกัน

ท่ีใช้เก็บ พัก หรือขนถ่ายสินค้าหรือสิ่งของ

เพื่อประโยชน์ทางการค้าหรืออตุ สาหกรรม

(12) สถานที่เก็บน้ามันเชื้อเพลิงเพื่อการ

จาหน่ายท่ีต้องขออนุญาตตามกฎหมายว่าด้วย

การควบคุมน้ามันเช้ือเพลิง เว้นแต่สถานี

บรกิ ารนา้ มันเชอื้ เพลิง

(13) สถานท่ีบรรจุก๊าซ สถานที่เก็บก๊าซ และ

สถานีบริการตามกฎหมายว่าด้วยการบรรจุ

กา๊ ซปโิ ตรเลยี มเหลว

(14) สถานบริการตามกฎหมายวา่ ดว้ ยสถานบรกิ าร

(15) โรงมหรสพ

(16) โรงแรมตามกฎหมายว่าด้วยโรงแรม

(17) ตลาดตามกฎหมายว่าด้วยการสาธารณสขุ

(18) สถานีขนส่งตามกฎหมายว่าด้วยการ

ขนสง่ ทางบก

92

บทท่ี 6 : การบังคับใช้ผงั เมอื งรวมและกฎหมายทเ่ี กย่ี วข้อง

กฎหมาย พ้นื ทค่ี วบคมุ ขอ้ กาหนดควบคมุ
(19) อาคารเล้ียงสัตว์ทุกชนิดท่ีมีพื้นที่ทุกช้ัน
ในหลังเดียวกันหรือหลายหลังรวมกันเกิน 20
ตารางเมตร
(20) อาคารท่ีใช้เพ่ือประกอบกิจการสวนสนุก
หรือจัดให้มีการเล่นสเก็ตโดยมีแสง หรือเสียง
ประกอบหรือการเลน่ อน่ื ๆ ในทานองเดยี วกนั
(21) เต็นท์ เพิง หรือแผงลอย
(22) ป้ายหรือสิ่งท่ีสร้างข้ึนสาหรับติดหรือต้ัง
ป้ายทุกชนิด เว้นแต่ป้ายชื่อสถานประกอบ
กิจการที่มีพื้นท่ีรวมกันไม่เกิน 5 ตารางเมตร
ป้ายชอ่ื ถนน ตรอก ซอย และปา้ ยของราชการ
(23) อาคารท่ีมีระยะห่างจากอาคารอ่ืนน้อยกว่า
4 เมตร
(24) อาคารทีม่ ีระยะหา่ งจากเขตท่ดี ินของผู้อ่นื
น้อยกว่า 2 เมตร
การวัดความสงู ให้วดั จากระดับพื้นดนิ ถงึ ส่วนท่ี
สงู ท่ีสดุ ของอาคาร

93

บทที่ 6 : การบงั คับใช้ผงั เมืองรวมและกฎหมายท่เี กย่ี วข้อง

แผนทีท่ ้ายกฎกระทรวง

กาหนดบรเิ วณห้ามกอ่ สร้าง ดัดแปลง หรอื เปลย่ี นการใชอ้ าคารบางชนิด หรือบางประเภทในพนื้ ทีบ่ างส่วนในทอ้ งที่
ตาบลคลองข่อย ตาบลบางพลบั ตาบลคลองพระอุดม ตาบลบางตะไนย์ ตาบลออ้ มเกร็ด ตาบลปากเกรด็ ตาบลทา่ อฐิ

อาเภอปากเกร็ด ตาบลบางรกั พัฒนา ตาบลบางรกั ใหญ่ อาเภอบางบวั ทอง ตาบลบางรกั น้อย ตาบลบางกร่าง
ตาบลตลาดขวญั ตาบลบางเขน ตาบลสวนใหญ่ ตาบลบางไผ่ ตาบลบางศรเี มือง อาเภอเมอื งนนทบรุ ี และตาบลบางขนนุ

ตาบลบางสที อง ตาบลบางขนุ กอง ตาบลคูเวยี ง ตาบลมหาสวัสด์ิ อาเภอบางกรวย จงั หวัดนนทบรุ ี พ.ศ. 2549

94

บทที่ 6 : การบังคับใชผ้ งั เมืองรวมและกฎหมายทเ่ี กี่ยวขอ้ ง

กฎหมาย พื้นท่คี วบคมุ ขอ้ กาหนดควบคุม

6) กฎกระทรวง กาหนด พื้นท่ีบริเวณที่วัดจากเขตทางท้ังสอง ห้ามกอ่ สร้างอาคารชนิดและประเภท ดงั นี้

บรเิ วณห้ามกอ่ สรา้ ง ดดั แปลง ข้างของถนนเลี่ยงเมืองปากเกร็ดออกไป (1) อาคารอยู่อาศัย ยกเว้นอาคารอยู่อาศัยประเภท

หรือเปลี่ยนการใช้อาคาร ข้างละ 15 เมตร โดยเร่ิมจากเขตทาง บ้านเด่ียว และอาคารท่ีใช้ประโยชน์เพื่อกิจการ

บางชนิด หรือบางประเภท ของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 306 สาธารณูปโภคหรอื บริการสาธารณะของผอู้ ยอู่ าศัย

ในพ้ืนที่บางส่วนในท้องที่ (ถนนติวานนท์) ฟากตะวันออกตาม ตามกฎหมายว่าด้วยการจัดสรรท่ีดินท่ีมีความสูง

ตาบลบางพูด ตาบลปากเกร็ด แนวถนนเลีย่ งเมืองปากเกร็ดจนจดเขต ไม่เกิน 15 เมตร

ตาบลบางตลาด อาเภอ ทางของถนนสามัคคีฟากเหนอื (2) อาคารพาณชิ ย์

ปากเกร็ด และตาบลทา่ ทราย (3) ห้องแถวหรอื ตึกแถว

อาเภอเมอื งนนทบุรี จังหวดั (4) อาคารท่ีมคี วามสูงเกนิ 15 เมตร

นนทบรุ ี พ.ศ. 2549 (5) อาคารท่ีมีพ้ืนท่ีรวมกันทุกช้ันในหลังเดียวกัน

เกนิ 2,000 ตารางเมตร

(6) อาคารท่ีใช้ในการประกอบกิจการสนามกอล์ฟ

หรอื สนามฝกึ ซ้อมกอล์ฟ

(7) ศูนย์การค้า ห้างสรรพสินค้า หรืออาคารแสดง

สินคา้

(8) โรงงานตามกฎหมายวา่ ดว้ ยโรงงาน

(9) โรงซ่อม สรา้ ง หรือบริการยวดยานท่ขี บั เคลอ่ื น

ดว้ ยเครอื่ งยนต์ทุกชนิด

(10) ภัตตาคารหรือร้านจาหน่ายอาหาร

(11) อาคารเก็บสินค้า อาคารหรือส่วนหน่ึงส่วนใด

ของอาคารท่ีมีลักษณะในทานองเดียวกันที่ใช้เก็บ

พัก หรือขนถ่ายสินค้าหรือสิ่งของเพื่อประโยชน์

ทางการค้าหรอื อตุ สาหกรรม

(12) สถานทเ่ี กบ็ น้ามันเชือ้ เพลิงเพ่ือการจาหน่ายท่ี

ต้องขออนุญาตตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุม

น้ามันเชื้อเพลิง เว้นแต่สถานบี รกิ ารน้ามันเช้อื เพลงิ

(13) สถานที่บรรจุก๊าซ สถานท่ีเก็บก๊าซ และ

สถานีบริการตามกฎหมายว่าด้วยการบรรจุก๊าซ

ปิโตรเลยี มเหลว

(14) สถานบรกิ ารตามกฎหมายว่าดว้ ยสถานบรกิ าร

(15) โรงมหรสพ

(16) โรงแรมตามกฎหมายวา่ ด้วยโรงแรม

(17) ตลาดตามกฎหมายว่าด้วยการสาธารณสขุ

(18) สถานีขนส่งตามกฎหมายวา่ ด้วยการขนส่งทางบก

95

บทที่ 6 : การบังคับใชผ้ งั เมืองรวมและกฎหมายทเ่ี กี่ยวขอ้ ง

กฎหมาย พน้ื ท่คี วบคมุ ข้อกาหนดควบคมุ
(19) อาคารเล้ียงสัตว์ทุกชนิดที่มีพื้นท่ีทุกชั้น
ในหลังเดียวกันหรือหลายหลังรวมกันเกิน 20
ตารางเมตร
(20) อาคารทใี่ ช้เพ่ือประกอบกจิ การสวนสนกุ หรือ
จดั ให้มีการเล่นสเก็ตโดยมีแสง หรือเสียงประกอบ
หรือการเลน่ อื่น ๆ ในทานองเดียวกัน
(21) เต็นท์ เพงิ หรือแผงลอย
(22) ป้ายหรือสิ่งท่ีสร้างขึ้นสาหรับติดหรือตั้งป้าย
ทุกชนิด เว้นแต่ป้ายชื่อสถานประกอบกิจการท่ีมี
พ้ืนที่รวมกันไม่เกิน 5 ตารางเมตร ป้ายช่ือถนน
ตรอก ซอย และปา้ ยของราชการ
(23) อาคารที่มีระยะห่างจากอาคารอ่ืนน้อยกว่า
4 เมตร
(24) อาคารท่ีมีระยะห่างจากเขตที่ดินของผู้อ่ืน
นอ้ ยกวา่ 2 เมตร
การวัดความสูงให้วัดจากระดับพ้ืนดินถึงส่วนที่สูง
ท่สี ุดของอาคาร

96

บทท่ี 6 : การบังคับใช้ผงั เมอื งรวมและกฎหมายทเ่ี กีย่ วขอ้ ง

แผนที่ทา้ ยกฎกระทรวง
กาหนดบริเวณห้ามก่อสร้าง ดัดแปลง หรือเปลีย่ นการใช้อาคารบางชนดิ หรอื บางประเภท
ในพื้นทีบ่ างสว่ นในท้องที่ตาบลบางพดู ตาบลปากเกรด็ ตาบลบางตลาด อาเภอปากเกรด็

และตาบลท่าทราย อาเภอเมืองนนทบรุ ี จังหวดั นนทบรุ ี พ.ศ. 2549

97

บทท่ี 6 : การบงั คับใช้ผังเมืองรวมและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

กฎหมาย พ้ืนท่ีควบคมุ ขอ้ กาหนดควบคมุ

7) กฎกระทรวง กาหนด บริเวณที่ 1 หมายถึงพื้นที่จังหวัด ภายในบริเวณท่ี 1 ห้ามบุคคลใดก่อสร้างอาคาร

บรเิ วณห้ามก่อสร้าง ดดั แปลง นนทบรุ ี พาณิชยกรรมประเภทค้าปลีกค้าส่งท่ีมีพ้ืนท่ีใช้สอย

หรือเปล่ียนแปลงการใช้ เวน้ แตพ่ นื้ ท่ี อาคารรวมกัน เพ่ือประกอบกิจการในอาคารหลัง

อาคารชนิด หรือบางประเภท บริเวณท่ี 2 ได้แก่ บริเวณพ้ืนท่ีซึ่ง เดียวกันหรือหลายหลังต้ังแต่ 300 ตารางเมตร ขนึ้ ไป

ในพ้ืนที่จังหวัดนนทบุรี กฎกระทรวงผงั เมืองรวมจงั หวัดนนทบรุ ี ภายในบริเวณท่ี 2 ห้ามบุคคลใดก่อสร้างอาคาร

พ.ศ. 2547 พ.ศ. 2548 กาหนดใหเ้ ป็นทีด่ ินประเภท ดงั ต่อไปนี้

ที่อยู่อาศัยหนาแน่นปานกลาง (สีส้ม) (1) อาคารพาณิชยกรรมประเภทค้าปลีกค้าส่งท่ีมี
และที่ดินประเภทท่ีอยู่อาศัยหนาแน่นน้อย พ้ืนที่ใช้สอยอาคารรวมกัน เพื่อประกอบกิจการใน
(สเี หลอื ง)
อาคารหลงั เดยี วกันหรอื หลายหลังเกนิ 1,000 ตารางเมตร
ทัง้ นี้ไม่รวมถึง
(2) อาคารพาณิชยกรรมประเภทค้าปลีกค้าส่งท่ีมี
- พ้ืนที่ตามกฎกระทรวง ฉบับท่ี 24 พ้ืนท่ีใช้สอยอาคารรวมกัน เพื่อประกอบกิจการใน
(พ.ศ. 2533) ออกตามความในพระราชบัญญตั ิ
ควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 อาคารหลังเดียวกนั หรือหลายหลังตั้งแต่ 300 ตารางเมตร
- พื้นท่ีตามกฎกระทรวง ฉบับท่ี 25 แต่ไม่เกนิ 1,000 ตารางเมตร เว้นแตอ่ าคารพาณิชยกรรม
(พ.ศ. 2533) ออกตามความในพระราชบัญญัติ ประเภทค้าปลีกค้าส่งนั้นเป็นไปตามข้อกาหนด
ควบคมุ อาคาร พ.ศ. 2522 ดังตอ่ ไปน้ี
- พ้ืนที่ตามกฎกระทรวง ฉบับที่ 46
- ที่ดินแปลงที่ต้ังอาคารจะต้องอยู่ติดถนน

(พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบัญญัติ สาธารณะที่มีช่องทางจราจรไม่น้อยกว่า 4 ช่องทาง
หรือมีขนาดเขตทางไม่น้อยกว่า 20 เมตร และจะต้อง
ควบคมุ อาคาร พ.ศ. 2522
- พน้ื ทีต่ ามขอ้ บญั ญัติทอ้ งถ่นิ เรื่อง การ บรรจบกับถนนสาธารณะที่มีขนาดเขตทางที่เท่ากัน
กาหนดบริเวณห้ามก่อสร้าง ดัดแปลง หรือมากกวา่
หรอื เปลี่ยนแปลงการใช้อาคารชนิดหรือ - แนวศูนย์กลางปากทางเข้าออกของรถยนต์

บางประเภท ในท้องที่บางส่วนในตาบล ต้องอยู่ห่างจากทางร่วม ทางแยกท่ีเป็นทางบรรจบกัน

ท่าทราย อาเภอเมืองนนทบุรี จังหวัด ของถนนสาธารณะท่ีมีขนาดเขตทางต้ังแต่ 14 เมตร

นนทบรุ ี พ.ศ. 2534 ข้นึ ไป ไมน่ ้อยกว่า 100 เมตร

- สถานที่ราชการ สถาบันการศึกษา - มีท่ีว่างไม่น้อยกว่า 70 ใน 100 ส่วนของพื้นที่ดิน

ศาสนสถาน สวนสาธารณะ ทใ่ี ช้เป็นทตี่ ั้งอาคาร

- มีค่าสูงสุดของอัตราส่วนพื้นท่ีอาคารรวมกัน

ทกุ ชั้นของอาคารทุกหลังตอ่ พื้นทท่ี ่ีใช้เปน็ ที่ต้ังอาคาร

ไม่เกนิ 1.5 ต่อ 1

- มีอัตราส่วนของพ้ืนท่ีว่างที่จัดให้เป็นสวน หรือ

บริเวณปลูกต้นไม้ หรือการนันทนาการต่อพื้นท่ีของ

แปลงท่ดี นิ ท่ีใชเ้ ปน็ ท่ีตั้งอาคารไม่น้อยกว่าร้อยละ 20

- มีที่ว่างด้านหน้าของอาคาร ห่างจากเขตทางของ

ถนนสาธารณะไม่นอ้ ยกวา่ 50 เมตร โดยวดั ระยะจาก

ขอบนอกสุดของอาคารถึงริมเขตทางด้านทตี่ ิดกบั แปลง

ท่ีดินทใ่ี ชเ้ ปน็ ทตี่ งั้ อาคาร

98

บทท่ี 6 : การบังคบั ใช้ผังเมืองรวมและกฎหมายท่เี ก่ียวขอ้ ง

กฎหมาย พื้นท่คี วบคุม ข้อกาหนดควบคุม

- มีท่ีว่างด้านข้างและด้านหลังของอาคาร ห่างจาก
เขตที่ดินของผู้อ่ืนหรือเขตทางของถนนสาธารณะ
ไม่น้อยกว่า 15 เมตร โดยวัดระยะจากขอบนอกสุด
ของอาคารถึงเขตท่ีดินของผู้อ่ืนหรือริมเขตทางด้านที่
ติดกับแปลงที่ดินทใี่ ช้เป็นทตี่ ง้ั อาคาร

- อาคารท่ีมีความสูงเกิน 10 เมตร ต้องมี
ระยะห่างจากแนวเขตที่ดินซึ่งเป็นท่ีต้ังอาคารศูนย์
ราชการหลักของจังหวัดหรืออาเภอ ศาสนสถาน
โบราณสถาน หรือสถานศึกษา ไม่น้อยกว่า 500 เมตร
โดยวัดระยะจากขอบนอกสุดของอาคารที่ขออนุญาต
ถึงแนวเขตทข่ี องสถานท่ดี งั กลา่ ว

- มีที่จอดรถยนต์ไม่น้อยกว่า 1 คัน ต่อพ้ืนที่
อาคาร 40 ตารางเมตร เศษของ 40 ตารางเมตร
ให้คดิ เป็น 40 ตารางเมตร

- ทพี่ ักมูลฝอย ต้องมีระยะหา่ งจากเขตท่ีดนิ ของ
ผู้อ่ืนหรือถนนสาธารณะไม่น้อยกว่า 10 เมตร และ
ต้องมีระยะห่างจากสถานท่ีประกอบอาหารและ
สถานท่ีเก็บอาหารไม่น้อยกว่า 4 เมตร แต่ถ้าที่พัก
มูลฝอยมีขนาดความจุเกิน 3 ลูกบาศก์เมตร ต้องมี
ระยะห่างจากสถานท่ีดังกล่าวไม่น้อยกว่า 10 เมตร
และสามารถขนย้ายมลู ฝอยได้โดยสะดวก
(3) ภายในบริเวณพื้นที่ท่ีกาหนดตามข้อ (2) ห้าม
บุคคลใดดัดแปลง หรือเปล่ียนแปลงการใช้อาคารใด ๆ
ให้เป็นอาคารชนิดหรือประเภทท่ีมีลักษณะต้องห้าม
ตามท่กี าหนดในข้อ (2)
(4) อาคารที่มีอยู่แล้วในบริเวณพ้ืนท่ีท่ีกาหนดตาม
ข้อ (2) ก่อนหรือในวันที่กฎกระทรวงนี้ใช้บังคับ
ใ ห้ ไ ด้ รั บ ย ก เ ว้ น ไ ม่ ต้ อ ง ป ฏิ บั ติ ต า ม กฎกระทรวงนี้
แต่ห้ามดัดแปลงหรือเปลี่ยนการใช้อาคารดังกล่าวให้
เป็นอาคารชนิดหรือประเภทที่มีลักษณะต้องห้าม
ตามทีก่ าหนดในขอ้ (2)
(5) อาคารที่ได้รับใบอนุญาตหรือใบรับแจ้งการ
กอ่ สร้าง ดัดแปลง หรือเปล่ยี นการใชต้ ามกฎหมายว่า
ด้วยการควบคุมอาคาร หรือที่ได้รับอนุญาตตาม
กฎ หม า ยเ ฉพา ะว่าด้ วยกิจกา รน้ันก่อนวันท่ี
กฎกระทรวงนี้ใช้บังคับ และยังก่อสร้าง ดัดแปลง
หรือเปลี่ยนการใช้ไม่แล้วเสร็จ ให้ได้รับการยกเว้น
ไม่ต้องปฏิบัติตามกฎกระทรวงนี้ แต่จะขอเปล่ียนแปลง
การอนญุ าตหรือการแจง้ ให้เปน็ การขัดต่อกฎกระทรวงน้ี
ไมไ่ ด้

99

บทที่ 6 : การบงั คบั ใชผ้ งั เมอื งรวมและกฎหมายท่เี กยี่ วข้อง

แผนที่ท้ายกฎกระทรวง
กาหนดบริเวณห้ามก่อสรา้ ง ดัดแปลง หรือเปลย่ี นการใช้อาคารบางชนิดหรอื บางประเภท

ในพ้นื ที่จังหวดั นนทบรุ ี พ.ศ. 2547

100

บทที่ 6 : การบังคบั ใชผ้ งั เมอื งรวมและกฎหมายทีเ่ กย่ี วข้อง

(3) พระราชบญั ญตั ิการขดุ ดนิ และถมดนิ พ.ศ. 2543
 ลักษณะการควบคุม เป็นกฎหมายท่ีกาหนดมาตรการต่าง ๆ ในการป้องกันอันตราย

จากการพังทลายของดินหรือสิ่งปลูกสร้าง เน่ืองจากการขุดดินเพื่อนาดินไปถมพื้นที่ท่ีทาการก่อสร้างท่ีอยู่อาศัย
หรือเพ่ือกิจการอ่ืน ให้เป็นไปโดยถูกต้องตามหลักวิชาการ เกิดความปลอดภัยและไม่เป็นอันตรายแก่ทรัพย์สินของ
ประชาชนในปัจจุบันได้มีการออกกฎกระทรวงกาหนดมาตรการป้องกันการพังทลายของดินหรือส่ิงปลูกสร้างในการ
ขดุ ดินหรอื ถมดิน พ.ศ. 2548 กาหนดหลักเกณฑใ์ นการขุดดนิ และถมดนิ ซง่ึ เปน็ หลกั เกณฑ์กลางท่ใี ช้บงั คบั ในทุก
พ้ืนท่ี

 วิธีการควบคุม กฎหมายว่าด้วยการขดุ ดินและถมดินไดก้ าหนดวิธีการควบคุม โดยวาง
หลักเกณฑ์วา่

- ผู้ใดประสงค์จะทาการขุดดินโดยมีความลึกจากระดับพ้ืนดินเกิน 3 เมตรหรือมีพื้นท่ี
ปากบ่อดินเกิน 10,000 ตารางเมตร หรือมีความลึกหรือพื้นที่ตามที่เจ้าพนักงานท้องถ่ินประกาศกาหนดให้แจ้ง
ต่อเจา้ พนักงานท้องถน่ิ ตามแบบทเ่ี จา้ พนกั งานท้องถนิ่ กาหนด

- ผู้ใดประสงค์จะทาการถมดินโดยมคี วามสูงของเนินดินเกินกว่าระดับท่ีดินต่างเจ้าของ
ทอ่ี ยู่ข้างเคียง และมีพื้นท่ีของเนินดินไม่เกิน 2,000 ตารางเมตร หรือมีพน้ื ท่ีตามที่เจ้าพนักงานท้องถิ่นประกาศ
กาหนด ต้องจัดให้มีการระบายน้าเพียงพอที่จะไม่ก่อให้เกิดความเดือดร้อนแก่เจ้าของที่ดินที่อยู่ข้างเคียงหรือ
บุคคลอ่ืน การถมดินท่ีมีพ้นื ท่ีเกิน 2,000 ตารางเมตร หรือมีพ้ืนท่ีเกินกว่าทเี่ จ้าพนักงานท้องถิ่นประกาศกาหนด
ตามวรรคหน่ึง นอกจากจะต้องจัดให้มีการระบายน้า ต้องแจ้งการถมดินนั้นต่อเจ้าพนักงานท้องถ่ินตามแบบท่ี
เจา้ พนักงานทอ้ งถิน่ กาหนด

(4) พระราชบัญญตั จิ ดั รูปที่ดนิ เพอ่ื พฒั นาพ้ืนที่ พ.ศ. 2547
 ลักษณะการควบคุม กฎหมายว่าด้วยการจัดรูปที่ดินเพ่ือพัฒนาพื้นที่เป็นกฎหมาย

ท่ีส่งเสริมให้มีการพัฒนาที่ดินโดยความร่วมมือกันของเจ้าของท่ีดินในการรวมตัวกันเพ่ือนาท่ีดินไปพัฒนาให้
สอดคล้องกับผังเมืองรวมในพ้ืนที่ โดยรัฐเข้าไปมีส่วนร่วมสนับสนุนให้เกิดการพัฒนา มีการปันส่วนที่ดินเพ่ือนาไป
จัดทาสาธารณูปโภค สาธารณูการ และแบ่งแปลงที่ดินให้มีความเหมาะสมในการพัฒนา รวมท้ังกันที่ดินบางส่วน
สาหรับการจดั หาประโยชน์ เพ่ือนารายไดไ้ ปพฒั นาและแบ่งปนั ผลประโยชน์ทเี่ หมาะสมและเปน็ ธรรมแก่เจา้ ของทด่ี ิน

 วิธีการควบคุม ในการดาเนินการจัดรูปท่ีดิน ผู้ที่จะดาเนินการได้ คือ เจ้าของที่ดิน
ซึ่งรวมตัวกันเป็นสมาคม หรือหน่วยงานของรัฐ เช่น กรมโยธาธิการและผังเมือง การเคหะแห่งชาติ องค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น หน่วยงานท่ีรัฐจัดต้ังขึ้นเพื่อการจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพื้นที่ หรือหน่วยงานอ่ืนของรัฐ
ทก่ี าหนดในกฎกระทรวงโดยให้มีการเสนอโครงการต่อคณะกรรมการจัดรูปที่ดินเพือ่ พัฒนาพ้ืนที่ โดยมีเจ้าของ
ทีด่ ินใหค้ วามยินยอมไมน่ อ้ ยกว่า 2 ใน 3 ของเจ้าของทีด่ นิ ท้ังหมด และเปน็ เจา้ ของที่ดินไมน่ อ้ ยกวา่ 2 ใน 3 ของ
ที่ดินบริเวณท่ีจะดาเนินโครงการด้วย ในการดาเนินโครงการมีการจัดทาแผนช่ัวคราวกาหนดการใช้ประโยชน์
ท่ีดิน มีการกาหนดแปลงที่ดินใหม่ ซ่ึงรวมถึงท่ีดินและอสังหาริมทรัพย์อันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินด้วย
แต่จานวนเนื้อท่ีดินและอสังหาริมทรัพย์อันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินจะต้องมีขนาดไม่น้อยกว่าเดิม
สาหรับค่าใช้จ่ายในการจัดรูปท่ีดินเจ้าของต้องเฉล่ียกันตามส่วน ท่ีดินหรือส่ิงก่อสร้างที่ตกเป็นของรัฐให้รัฐ
ช่วยเหลือคา่ ใช้จ่ายด้วย และผลประโยชน์ท่ีได้เพ่ิมข้ึนจากโครงการจัดรูปที่ดินให้เฉล่ียแกเ่ จ้าของที่ดิน ผู้ดาเนิน
โครงการและผรู้ ว่ มลงทนุ ตามความเป็นธรรม

101

บทที่ 6 : การบงั คบั ใช้ผังเมืองรวมและกฎหมายทเี่ กยี่ วขอ้ ง

2) หมวดหมู่ท่ี 2 ดา้ นการพฒั นาและกาหนดควบคมุ พ้นื ท่ีประเภทต่าง ๆ

(1) พระราชบัญญตั กิ ารจดั สรรทด่ี นิ พ.ศ. 2543 และฉบบั แก้ไขเพ่ิมเติม
 ลักษณะการควบคุม กฎหมายฉบับนี้มีการแก้ไขเพิ่มเติมถึง (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2558

เป็นการควบคุมการจัดสรรที่ดิน โดยให้ความหมายของการจัดสรรท่ีดิน หมายความว่า การจาหน่ายท่ีดิน
ที่ได้แบ่งเปน็ แปลงย่อยรวมกนั ตงั้ แต่ 10 แปลงขนึ้ ไป ไมว่ ่าจะเป็นการแบง่ จากทีด่ นิ แปลงเดียวหรือแบ่งจากทด่ี ิน
หลายแปลงที่มีพื้นท่ีติดต่อกันโดยได้รับทรัพย์สินหรือประโยชน์เป็นค่าตอบแทน และให้หมายความรวมถึง
การดาเนินการดังกล่าวที่ได้มีการแบ่งทด่ี ินเป็นแปลงยอ่ ยไว้ไม่ถึง 10 แปลง และต่อมาได้แบ่งท่ีดินแปลงเดิมเพิ่มเติม
ภายใน 3 ปี เมอื่ รวมกันแลว้ มจี านวนต้ังแต่ 10 แปลงขน้ึ ไปด้วย

 วิธีการควบคุม การควบคุมการประกอบกิจการดังกล่าว โดยกาหนดว่า ห้ามมิให้ผู้ใด
ทาการจัดสรรท่ีดิน เว้นแต่จะได้รับอนุญาตจากคณะกรรมการ การขออนุญาตและการออกใบอนุญาตให้เป็นไป
ตามหลกั เกณฑ์ วิธีการ และเงือ่ นไขท่ีกาหนดในกฎกระทรวง และผู้ใดประสงคจ์ ะทาการจัดสรรท่ดี นิ ให้ย่ืนคาขอ
ตอ่ เจา้ พนกั งานท่ดี ินจงั หวัดหรือเจ้าพนักงานท่ีดินจังหวัดสาขาแหง่ ท้องท่ีซึ่งทด่ี ินนั้นตั้งอยู่

กฎหมายสาคัญที่เกี่ยวข้องในพ้ืนท่ีจังหวัดนนทบุรีภายใต้พระราชบัญญัติการจัดสรรท่ีดิน
พ.ศ. 2543 ได้แก่ ข้อกาหนดเกย่ี วกบั การจัดสรรท่ีดินจังหวดั นนทบุรี พ.ศ. 2545 ขอ้ กาหนดเก่ียวกบั การจัดสรร
ทีด่ ินเพ่ือการอุตสาหกรรมจงั หวดั นนทบุรี พ.ศ. 2558

(2) พระราชบัญญตั ิสถานบริการ พ.ศ. 2509 และฉบับแกไ้ ขเพิ่มเติม
 ลักษณะการควบคุม กฎหมายฉบับน้ีมีการแก้ไขเพิ่มเติมถึง (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2560

กฎหมายดังกลา่ วควบคุมสถานบริการ โดยแบง่ สถานบรกิ ารออกเป็น 6 ประเภท คอื
- สถานเตน้ รา ราวง หรอื รองเงง็ เป็นปกติธรุ ะประเภทท่มี ีและประเภทท่ีไม่มีคบู่ ริการ
- สถานที่ที่มีอาหาร สุรา น้าชา หรือเคร่ืองดื่มอย่างอื่นจาหน่ายและบริการ โดยมี

ผู้บาเรอสาหรับปรนนบิ ตั ลิ กู ค้า
- สถานอาบนา้ นวด หรอื อบตวั ซ่งึ มีผูบ้ รกิ ารใหแ้ กล่ ูกคา้ แตไ่ มร่ วมถงึ
 สถานพยาบาลตามกฎหมายวา่ ด้วยสถานพยาบาล
 สถานประกอบการเพ่ือสุขภาพตามกฎหมายวา่ ดว้ ยสถานประกอบการเพ่ือสุขภาพ
 สถานท่ีอ่นื ตามทกี่ าหนดในกฎกระทรวง
- สถานที่ที่มีอาหาร สุรา หรือเคร่ืองด่ืมอย่างอ่ืนจาหน่ายหรือให้บริการ โดยมีรูปแบบ

อย่างหนึ่งอย่างใด ดงั ตอ่ ไปน้ี
 มีดนตรี การแสดงดนตรี หรือการแสดงอื่นใดเพื่อการบันเทิงและยินยอมหรือ

ปล่อยปละละเลยใหน้ ักร้อง นักแสดง หรือพนักงานอน่ื ใดน่ังกับลูกคา้
 มีการจัดอุปกรณ์การร้องเพลงประกอบดนตรีให้แก่ลูกค้า โดยจัดให้มีผู้บริการ

ขับรอ้ งเพลงกบั ลูกค้า หรอื ยนิ ยอมหรือปล่อยปละละเลยใหพ้ นักงานอืน่ ใดน่งั กับลกู คา้

102

บทท่ี 6 : การบังคับใชผ้ งั เมอื งรวมและกฎหมายทีเ่ กีย่ วขอ้ ง

 มีการเต้นหรือยินยอมให้มีการเต้น หรือจัดให้มีการแสดงเต้น เช่น การเต้นบนเวที
หรอื การเต้นบริเวณโต๊ะอาหารหรือเคร่ืองดื่ม

 มีลักษณะของสถานท่ี การจัดแสงหรือเสียง หรืออุปกรณ์อื่นใดตามท่ีกาหนด

ในกฎกระทรวง

- สถานที่ท่ีมีอาหาร สุรา หรือเครื่องด่ืมอย่างอ่ืนจาหน่าย โดยจัดให้มีการแสดงดนตรี
หรอื การแสดงอ่นื ใดเพื่อการบนั เทงิ ซ่ึงปิดทาการหลงั เวลา 24.00 นาฬิกา

- สถานท่ีอน่ื ตามท่ีกาหนดในกฎกระทรวง
 วิธีการควบคุม การควบคุมสถานบริการ โดยกาหนดว่า ห้ามมิให้ผู้ใดต้ังสถานบริการ
เว้นแต่จะได้รับใบอนุญาตจากพนักงานเจ้าหน้าที่ นอกจากน้ันเพื่อรักษาความสงบเรียบร้อยของประชาชน
เมื่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยเห็นสมควรจะกาหนดเขตอันมีปริมณฑลจากัดในท้องที่ใดเพื่อการ
อนุญาตหรืองดอนุญาตใหต้ ้งั สถานบรกิ ารตามมาตรา 4 ก็ให้กระทาได้โดยตราเป็นพระราชกฤษฎกี า
กฎหมายท่ีเก่ียวข้องในพนื้ ท่จี ังหวัดนนทบุรีภายใต้พระราชบญั ญัติสถานบริการ พ.ศ. 2509
คือ พระราชกฤษฎีกากาหนดเขตจังหวัดกาญจนบุรี จังหวัดกาแพงเพชร จังหวัดชัยนาท จังหวัดชุมพร
จงั หวัดนนทบุรี จังหวัดน่าน จังหวัดปทุมธานี จังหวัดปัตตานี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพะเยา จังหวัด
พังงา จังหวัดเพชรบุรี จังหวัดยโสธร จังหวัดระนอง จังหวัดศรีสะเกษ จังหวัดสกลนคร จังหวัดสิงห์บุรี จังหวัด
สุพรรณบุรี จังหวัดหนองคาย จังหวัดหนองบัวลาภู และจังหวัดอุทัยธานี เป็นท้องที่งดอนุญาตให้ตั้ง
สถานบรกิ าร พ.ศ. 2545

(3) พระราชบญั ญัติว่าดว้ ยเขตปลอดภัยในราชการทหาร พ.ศ. 2478
 ลักษณะการควบคุม การควบคุมตามกฎหมายดังกล่าว เม่ือเห็นว่าที่ทหารแห่งใดจะ

ควรมีเขตปลอดภัยเพียงใดก็ให้กาหนดเขตข้ึนไว้โดยพระราชกฤษฎีกาเปน็ คราว ๆ และให้มีแผนท่ีประเมินเขตไว้ท้าย
พระราชกฤษฎีกานั้นด้วย และเม่ือได้กาหนดเขตข้ึนแล้ว ให้กระทรวงกลาโหมจัดให้มีเครื่องหมายแสดงเขตไว้โดย
ชดั เจน

 วิธีการควบคุม เมื่อได้มีการออกพระราชกฤษฎีกากาหนดบริเวณเขตปลอดภัยไว้แล้ว
ห้ามมิให้ผู้หน่ึงผู้ใดปลูกสร้างโรงเรือนหรือส่ิงปลูกสร้างลงในบริเวณเขตปลอดภัยน้ัน หรือแก้ไขเปล่ียนแปลง
โรงเรือน หรือสิ่งปลูกสร้างท่ีมีอยู่แล้ว หรือเพาะปลูกต้นไม้ซ่ึงอาจเป็นภัย หรือยักย้ายต้นไม้ท่ีปลูกไว้แล้ว อันมี
สภาพเป็นอสังหาริมทรัพย์ เว้นแต่จะได้รับอนุญาตเป็นหนังสือจากกระทรวงกลาโหม และปฏิบัติตามเงื่อนไข
ที่ระบุไว้ในใบอนุญาตน้ันด้วย และในบริเวณเขตปลอดภัยซึ่งได้มีเครื่องหมายห้ามการเข้าออกไว้แล้ว ห้ามมิให้
ผูห้ น่ึงผู้ใดซึ่งไมม่ ีหนา้ ที่เข้าไปในเขตน้ัน ๆ เว้นแต่จะได้รับอนุญาตเปน็ หนังสือจากผู้บังคับบัญชาในทน่ี น้ั ให้เข้าไปได้
หรอื ได้รบั อนญุ าตใหเ้ ขา้ ไปในความควบคมุ ของเจ้าหนา้ ทท่ี หารในท่ีนนั้

กฎหมายท่ีเก่ียวข้องในพ้ืนท่ีจังหวัดนนทบุรีภายใต้พระราชบัญญัติว่าด้วยเขตปลอดภัย
ในราชการทหาร พ.ศ. 2478 ได้แก่ ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 92 กาหนดให้บริเวณซ่ึงอยู่ในท้องที่อาเภอ
ปากเกรด็ จงั หวัดนนทบรุ ี เปน็ เขตปลอดภยั ในราชการทหารแหง่ กองทัพบก

103

บทท่ี 6 : การบังคบั ใชผ้ งั เมอื งรวมและกฎหมายทเ่ี กยี่ วขอ้ ง

(4) พระราชบญั ญัติโรงงาน พ.ศ. 2535 และฉบบั แกไ้ ขเพมิ่ เติม
 ลักษณะการควบคุม กฎหมายฉบับนี้บัญญัติข้ึนเพ่ือใช้แทนพระราชบัญญัติโรงงาน

พ.ศ. 2512 และแก้ไขเพ่ิมเติมถึง (ฉบับท่ี 3) พ.ศ. 2562 เป็นการควบคุมการประกอบกิจการประเภทโรงงาน
อุตสาหกรรม โดยกาหนดว่ากิจการที่เป็นโรงงาน หมายถึง อาคาร สถานท่ี หรือยานพาหนะท่ีใช้เครื่องจักร
มีกาลังรวมต้ังแต่ 50 แรงม้าหรือกาลังเทียบเท่าต้ังแต่ 50 แรงม้าขึ้นไป หรือใช้คนงานต้ังแต่ 50 คนข้ึนไป
โดยใช้เคร่ืองจักรหรือไม่ก็ตาม เพ่ือประกอบกิจการโรงงาน ทั้งน้ี ตามประเภทหรือชนิดของโรงงานที่กาหนด
ในกฎกระทรวง โดยมีการแบ่งโรงงานออกเป็น 3 จาพวก คือ

- โรงงานจาพวกที่ 1 ได้แก่ โรงงานประเภท ชนดิ และขนาดที่สามารถประกอบกิจการ
โรงงานได้ทันทตี ามความประสงคข์ องผปู้ ระกอบกจิ การโรงงาน

- โรงงานจาพวกท่ี 2 ได้แก่ โรงงานประเภท ชนิด และขนาดที่เมื่อจะประกอบกิจการ
โรงงานตอ้ งแจง้ ให้พนักงานเจ้าหนา้ ท่ีทราบก่อน

- โรงงานจาพวกท่ี 3 ได้แก่ โรงงานประเภท ชนิด และขนาดท่ีการตั้งโรงงานจะต้อง
ไดร้ บั ใบอนุญาตกอ่ นจึงจะดาเนินการได้

ซ่ึงปัจจุบันได้มีการออกกฎกระทรวง (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบัญญัติ
โรงงาน พ.ศ. 2535 กาหนดประเภทชนิดของโรงงานรวมทั้งสนิ้ 107 ลาดับ

 วิธีการควบคุม กฎหมายดังกล่าวกาหนดการควบคุมโดยมีการกาหนดให้โรงงาน
จาพวกท่ี 1 ต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที่กาหนด โรงงานจาพวกท่ี 2 ต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที่กาหนด และ
เม่ือจะเริ่มประกอบกิจการต้องมีการแจ้งต่อพนักงานเจ้าหน้าท่ีทราบก่อน และจะประกอบกิจการได้ตั้งแต่วันท่ี
ได้รับ ใบรับแจ้ง สาหรับโรงงานจาพวกท่ี 3 ต้องได้รับใบอนุญาตจากผู้อนุญาต และต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์
ทก่ี าหนดในกฎกระทรวงทอ่ี อกตามมาตรา 8 ประกาศของรฐั มนตรที ี่ออกตามกฎกระทรวงดังกลา่ วและประกาศ
ของรัฐมนตรที ่ีออกตามมาตรา 32 และหา้ มต้งั โรงงานกอ่ นได้รับใบอนญุ าต

นอกจากนั้นกฎหมายดังกล่าวยังให้อานาจรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรมกาหนด
โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษาให้ท้องที่ใดท้องที่หน่ึงเป็นเขตประกอบการอุตสาหกรรมได้ และเม่ือได้
กาหนดให้ท้องที่ใดเป็นเขตประกอบการอุตสาหกรรมหรือจัดต้ังนิคมอุตสาหกรรมขึ้นตามกฎหมายว่าด้วย
การนิคมอุตสาหกรรมแล้ว รัฐมนตรีอาจออกกฎกระทรวงกาหนดให้บริเวณโดยรอบเขตประกอบการ
อตุ สาหกรรมหรือนิคมอุตสาหกรรมภายในระยะที่กาหนดเป็นเขตห้ามประกอบกจิ การโรงงานโดยเด็ดขาดหรือ
จะอนุญาตให้ประกอบกจิ การได้เฉพาะโรงงานบางประเภท ชนิดหรอื ขนาดใดกไ็ ด้

(5) พระราชบัญญตั โิ รงแรม พ.ศ. 2547
 ลักษณะการควบคุม รัฐมนตรีโดยคาแนะนาของคณะกรรมการมีอานาจออก

กฎกระทรวงกาหนดประเภทของโรงแรม และกาหนดหลักเกณฑแ์ ละเงื่อนไขเก่ยี วกบั สถานทต่ี ้ัง ขนาด ลักษณะ
สิ่งอานวยความสะดวก หรือมาตรฐานการประกอบธุรกิจของโรงแรม ท้ังน้ี เงื่อนไขดังกล่าวให้รวมถึงการห้าม
ประกอบกิจการอนื่ ใดในโรงแรมด้วย โดยไดม้ กี ารแบง่ ประเภทโรงแรมเปน็ 4 ประเภท ดังนี้

104

บทท่ี 6 : การบังคบั ใชผ้ ังเมอื งรวมและกฎหมายท่ีเกยี่ วขอ้ ง

ประเภท หอ้ งพกั หอ้ งอาหาร สถาน หอ้ ง จานวนห้องพกั พน้ื ท่ีห้องพกั หมายเหตุ
บริการ
ประชุม (หอ้ ง) (ตร.ม.)
X
1 X X X ไมเ่ กนิ 50 ห้อง 8 มหี อ้ งนา้
2 X
3  X 8 มหี อ้ งนา้
 
   ไม่เกนิ 80 ห้อง 14 มีหอ้ งนา้ ในห้องพัก
 
4 X 80 หอ้ ง 14 มีหอ้ งนา้ ในห้องพกั

 80 หอ้ ง 14 ห้องนา้ ในห้องพกั

นอกจากนั้นยังกาหนดให้สถานท่ีพักท่ีมีจานวนห้องพักในอาคารเดียวกันหรือหลาย
อาคารรวมกันไม่เกิน 4 ห้องและมีจานวนผู้พักรวมกันท้ังหมดไม่เกิน 20 คน ซ่ึงจัดตั้งข้ึนเพื่อให้บริการที่พัก
ช่ัวคราวสาหรับคนเดินทางหรือบุคคลอ่ืนใดโดยมีค่าตอบแทน อันมีลักษณะเป็นการประกอบกิจการเพ่ือหา
รายไดเ้ สรมิ และไดแ้ จ้งใหน้ ายทะเบยี นทราบไม่เปน็ โรงแรม

ทง้ั นี้ได้กาหนดเงอ่ื นไขสถานที่ตัง้ ของโรงแรมไว้ ดังน้ี
- ต้ังอยู่ในทาเลท่ีเหมาะสม ไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพและอนามัยของผู้พักและมีการ
คมนาคมสะดวกและปลอดภยั
- เส้นทางเขา้ ออกโรงแรมตอ้ งไมก่ ่อใหเ้ กดิ ปญั หาดา้ นการจราจร
- ในกรณีท่ีใช้พ้ืนท่ีประกอบธุรกิจโรงแรมในอาคารเดียวกันกับการประกอบกิจการอื่น
ต้องแบง่ สถานทใ่ี ห้ชดั เจน และการประกอบกจิ การอนื่ ต้องไม่สง่ ผลกระทบต่อการประกอบธรุ กจิ โรงแรม
- ไม่ตั้งอยู่ในบริเวณหรือใกล้เคียงกับโบราณสถาน ศาสนสถานหรือสถานอันเป็นที่เคารพ
ในทางศาสนา หรือสถานท่ีอ่ืนใดอันจะทาให้เกิดทัศนียภาพที่ไม่เหมาะสม กระทบต่อความม่ันคงและการดารงอยู่
ของสถานทดี่ งั กลา่ ว หรอื จะทาใหข้ ัดต่อขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิน่
 วิธีการควบคุม ห้ามมิให้ผู้ใดประกอบธุรกิจโรงแรม เว้นแต่จะได้รับใบอนุญาตจาก
นายทะเบียน

(6) พระราชบญั ญตั ิโบราณสถาน โบราณวัตถุ ศลิ ปวตั ถุ และพพิ ธิ ภัณฑสถานแหง่ ชาติ พ.ศ. 2504
 ลักษณะการควบคุม กฎหมายฉบับนี้บัญญัติข้ึนเพื่อใช้แทนพระราชบัญญัติว่าด้วย

โบราณสถาน ศิลปวัตถุ โบราณวัตถุ และการพิพิธภัณฑ์แห่งชาติ พ.ศ. 2477 ซ่ึงมีการกาหนดความหมายของ
คาว่า “โบราณสถาน” ไว้ว่า อสังหาริมทรัพย์ซ่ึงโดยอายุหรือโดยลักษณะแห่งการก่อสร้าง หรือโดยหลักฐาน
เก่ียวกับประวัติของอสังหาริมทรัพย์นั้น เป็นประโยชน์ในทางศิลปะ ประวัติศาสตร์ หรือโบราณคดี ทั้งน้ี
ให้รวมถึงสถานท่ีที่เป็นแหล่งโบราณคดี แหล่งประวัติศาสตร์ และอุทยานประวัติศาสตร์ด้วย โดยให้อธิบดี
กรมศิลปากร มีอานาจประกาศข้ึนทะเบียนโบราณสถานใด ๆ ตามที่เห็นสมควรได้ และให้มีอานาจกาหนดเขต
ที่ดนิ ตามท่ีเหน็ สมควรเป็นเขตของโบราณสถาน โดยใหถ้ อื วา่ เปน็ โบราณสถานด้วยก็ได้

 วิธีการควบคุม เน่ืองจากโบราณสถานตามกฎหมายดังกล่าวมี 2 ลักษณะ คือ
โบราณสถานท่ีขึน้ ทะเบียนแลว้ และโบราณสถานทัว่ ไป จึงมเี งอื่ นไขในการควบคุม 2 ลกั ษณะ คือ

- ห้ามมิให้ผู้ใดซ่อมแซม แก้ไข เปล่ียนแปลง ร้ือถอน ต่อเติม ทาลาย เคลื่อนย้าย
โบราณสถานหรือส่วนต่าง ๆ ของโบราณสถาน หรือขุดค้นสิ่งใด ๆ หรือปลูกสร้างอาคารภายในบริเวณ
โบราณสถาน เวน้ แต่จะกระทาตามคาสงั่ ของอธิบดีหรือได้รบั อนุญาตเป็นหนงั สือจากอธบิ ดี

105

บทท่ี 6 : การบังคับใชผ้ งั เมืองรวมและกฎหมายทเ่ี กีย่ วข้อง

สาหรับโบราณสถานท่ีข้ึนทะเบยี นแลว้ ยังมเี งื่อนไขในการควบคุมเพ่ิมเติม คอื ห้ามมิให้
ผู้ใดปลูกสร้างอาคารตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร ภายในเขตของโบราณสถาน ซึ่งอธิบดีได้ประกาศ
ข้นึ ทะเบยี น เวน้ แต่จะไดร้ บั อนญุ าตเป็นหนงั สอื จากอธบิ ดี

- ผู้ใดบุกรุกโบราณสถาน หรือทาให้เสียหาย ทาลาย ทาให้เสื่อมค่าหรือทาให้
ไร้ประโยชน์ซ่ึงโบราณสถาน ต้องระวางโทษจาคุกไม่เกิน 7 ปี หรือปรับไม่เกิน 7 แสนบาท หรือทั้งจาทั้งปรับ
ถ้าเป็นการกระทาต่อโบราณสถานท่ีได้ข้ึนทะเบียนแล้ว ผู้กระทาต้องระวางโทษจาคุกไม่เกิน 10 ปี หรือปรับ
ไม่เกิน 1 ลา้ นบาท หรอื ทง้ั จาทัง้ ปรบั

กฎหมายทีเ่ กีย่ วข้องในพื้นที่จงั หวดั นนทบรุ ีภายใต้พระราชบญั ญัติโบราณสถาน โบราณวัตถุ
ศลิ ปวัตถุ และพพิ ธิ ภณั ฑสถานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 ได้แก่

- ประกาศกรมศิลปากร เร่ือง ขึ้นทะเบียนโบราณสถาน ตามพระราชบัญญัติ
โบราณสถาน โบราณวตั ถุ ศิลปวตั ถุ และพิพิธภณั ฑสถานแห่งชาติ พ.ศ. 2504

 พระอุโบสถและพระวิหารวัดชมภูเวก ตาบลท่าทราย อาเภอเมืองนนทบุรี
จงั หวัดนนทบรุ ี พ.ศ. 2517

- ประกาศกรมศิลปากร เร่ือง ข้ึนทะเบียนและกาหนดเขตที่ดินโบราณสถาน
ตามพระราชบัญญตั ิโบราณสถาน โบราณวตั ถุ ศิลปวตั ถุ และพพิ ธิ ภณั ฑสถานแหง่ ชาติ พ.ศ. 2504

 วัดการ้อง (ร้าง) วัดน้อย จังหวัดสุพรรณบุรี วัดเชิงท่า (ร้าง) วัดสมรโกฏิ วัดโพธิ์
บางโอ จังหวัดนนทบุรี สะพานเจริญศรัทธา วัดบางพระ จังหวัดนครปฐม วัดมะขาม จังหวัดปทุมธานี วัดน้อย
(รา้ ง) วดั ทงุ่ สมอ จงั หวัดกาญจนบุรี พ.ศ. 2542

 ในเขตท้องที่ จังหวัดกาญจนบุรี จังหวัดนครปฐม จังหวัดนนทบุรี จังหวัด
ปทุมธานี และ จังหวัดสพุ รรณบุรี จานวน 7 แห่ง พ.ศ. 2544

 วัดบางไกรใน จังหวัดนนทบรุ ี พ.ศ. 2544
 เจดีย์สามสบ วัดหินแหลม จังหวัดกาญจนบุรี ศาลาตึก โรงเรียนราชินีบูรณะ
จังหวัดนครปฐม วัดสักน้อย (ร้าง) จังหวัดนนทบุรี วัดสองพ่ีน้อง จังหวัดปทุมธานี และวัดบ้านทึง จังหวัด
สพุ รรณบรุ ี พ.ศ. 2544

(7) พระราชบญั ญตั ิควบคุมน้ามันเช้อื เพลิง พ.ศ. 2542 และฉบับแก้ไขเพ่ิมเตมิ
 ลักษณะการควบคุม กฎหมายฉบับน้ีบัญญัติขึ้นเพื่อใช้แทนพระราชบัญญัติว่าด้วย

การเก็บรักษาน้ามันเชื้อเพลิง พ.ศ. 2474 และแก้ไขเพิ่มเติมถึง (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2550 โดยได้กาหนดน้ามัน
เช้อื เพลิงทค่ี วบคุมตามกฎหมายหมายความว่า ก๊าซธรรมชาติ กา๊ ซปิโตรเลียมเหลว นา้ มันดบิ นา้ มันเบนซนิ น้ามัน
เช้ือเพลิง สาหรับเครื่องบิน น้ามันก๊าซ น้ามันดีเซล น้ามันเตา และน้ามันหล่อล่ืน หรือส่ิงอ่ืนท่ีใช้หรืออาจใช้เป็น
วัตถุดิบในการกลั่นหรือผลิตเพ่ือให้ได้มาซ่ึงผลิตภัณฑ์ที่ใช้หรืออาจใช้เป็นเชื้อเพลิงหรือเป็นสิ่งหล่อลื่น หรือ
ส่ิงอน่ื ทใ่ี ช้หรืออาจใช้เป็นเชื้อเพลงิ หรือเป็นส่งิ หลอ่ ลื่น ทง้ั น้ี ตามท่ีรัฐมนตรีประกาศกาหนดในราชกิจจานเุ บกษา

โดยกาหนดลักษณะของการประกอบกิจการประเภทต่าง ๆ หลักเกณฑ์ วิธีการ และเง่ือนไข
เกี่ยวกับการแจ้ง การอนุญาต และอัตราค่าธรรมเนียมเกี่ยวกับการประกอบกิจการน้ามันเชื้อเพลิง พ.ศ. 2556
กาหนดลักษณะของการประกอบกิจการน้ามันเชื้อเพลิง ก๊าซปิโตรเลียมเหลว และก๊าซธรรมชาติ ประเภทต่าง ๆ
ดงั นี้

106

บทที่ 6 : การบังคบั ใชผ้ งั เมืองรวมและกฎหมายทีเ่ กย่ี วขอ้ ง

นา้ มัน

คลังนา้ มนั สถานท่เี กบ็ นา้ มัน สถานีบรกิ ารนา้ มนั

เก็บน้ามันมปี ริมาณเกนิ ลักษณะท่ี 1 (เป็นควบคุมประเภท 1) ประเภท ก สถานีบริการน้ามัน มีถังเก็บใต้ดิน ตาม รมต.
500,000 ลติ ร (ก) ชนดิ ไวไฟมากท่มี ปี รมิ าณไมเ่ กนิ 40 ลิตร ประกาศกาหนด (เป็นควบคมุ ประเภท 3)
(ข) ชนิดไวไฟปานกลางท่ีมีปริมาณไม่เกนิ 227 ลติ ร
(เปน็ ควบคมุ ประเภท 3) (ค) ชนดิ ไวไฟนอ้ ยทม่ี ปี รมิ าณไม่เกิน 454 ลติ ร ประเภท ข สถานีบริการน้ามัน มีถังเก็บใต้ดิน ตาม รมต.
ประกาศกาหนด (เปน็ ควบคมุ ประเภท 3)
ควบคุมประเภทท่ี 1 สามารถประกอบการได้ ลักษณะท่ี 2 (เปน็ ควบคุมประเภท 2)
ทนั ทตี ามความประสงค์ของผปู้ ระกอบกิจการ (ก) ชนิดไวไฟมากที่มีปริมาณเกิน 40 ลิตร แต่ไมเ่ กิน ประเภท ค
ควบคุมประเภทท่ี 2 เมอ่ื จะประกอบการต้อง  ลกั ษณะท่ี 1 สถานีบรกิ ารน้ามัน มถี งั บนดนิ ไม่เกนิ 10,000 ลติ ร
แจง้ ให้พนักงานเจ้าหน้าที่ทราบก่อน 454 ลิตร
ควบคุมประเภทที่ 3 ต้องไดร้ ับใบอนญุ าตจาก (ข) ชนิดไวไฟปานกลางท่ีมีปริมาณเกิน 227 ลิตร (เป็นควบคมุ ประเภท 2)
ผอู้ นุญาตก่อนจงึ จะประกอบการได้  ลักษณะที่ 2 สถานีบรกิ ารนา้ มนั มถี ังบนดินไม่เกิน 10,000 ลติ ร
แต่ไม่เกิน 1,000 ลติ ร
(ค) ชนิดไวไฟน้อยท่ีมีปริมาณเกิน 454 แต่ไม่เกิน และมีถงั ใตด้ ินไมเ่ กิน 5,000 ลิตร (เปน็ ควบคมุ ประเภท 3)

15,000 ลติ ร ประเภท ง ปั๊มหลอด (เป็นควบคมุ ประเภท 2)

ลกั ษณะท่ี 3 (เป็นควบคุมประเภท 3) ประเภท จ สถานบี ริการนา้ มนั บรกิ ารเรอื
(ก) ชนดิ ไวไฟมากที่มปี ริมาณเกิน 454 ลติ รขน้ึ ไป  ลกั ษณะท่ี 1 ไมเ่ กนิ 10,000 ลติ ร (เปน็ ควบคุมประเภท 2)
(ข) ชนิดไวไฟปานกลางท่ีมีปริมาณเกิน 1,000 ลิตร  ลกั ษณะท่ี 2 เกนิ 10,000 ลิตร (เปน็ ควบคุมประเภท 3)

ขน้ึ ไป ประเภท ฉ สถานบี ริการน้ามันบริการอากาศยาน (เป็นควบคุม
(ค) ชนิดไวไฟน้อยทีม่ ีปริมาณเกนิ 15,000 ลติ รขนึ้ ไป ประเภท 3)

โดยปริมาณท้ังหมดของน้ามันรวมกันแล้วต้องไม่
เกนิ 500,000 ลติ ร

กา๊ ซปิโตรเลียมเหลว

คลงั ก๊าซปิโตรเลียมเหลว สถานที่บรรจุ สถานที่เก็บรกั ษา สถานีบรกิ าร
ก๊าซปโิ ตรเลยี มเหลว กา๊ ซปิโตรเลยี มเหลว กา๊ ซปโิ ตรเลยี มเหลว
เก็บก๊าซ และมีการบรรจุไปสู่
โรงบรรจุ สถานทบ่ี รรจุก๊าซไปสู่ สถานทีใ่ ช้ เกบ็ ไวใ้ ชเ้ อง (เป็นควบคุมประเภท 3)
ถงั ขนสง่ (เปน็ ควบคมุ ประเภท 3) ถังก๊าซหุงต้ม (เป็นควบคุม  ลกั ษณะที่ 1 ใชก้ า๊ ซหงุ ต้มเกนิ 250 ลติ ร แต่ไมเ่ กิน 500 ลติ ร
ประเภท 3)
(เป็นควบคมุ ประเภท 1)
ห้องบรรจุ สถานท่ีบรรจุก๊าซ  ลักษณะที่ 2 ใช้ก๊าซหงุ ต้มเกิน 500 ลิตร แตไ่ มเ่ กนิ 1,000 ลติ ร
ไปสู่กระป๋องก๊าซหุงต้ม (เป็น
ควบคุมประเภท 3) (เปน็ ควบคุมประเภท 2)
 ลักษณะท่ี 3 ใช้ก๊าซหงุ ต้มเกิน 1,000 ลิตร (เป็นควบคุม

ประเภท 3)

ร้านจาหน่าย
 ลกั ษณะที่ 1 จาหน่ายเกนิ 150 ลิตร แต่ไมเ่ กิน 500 ลิตร

(เป็นควบคุมประเภท 2)
 ลักษณะท่ี 2 จาหน่ายเกิน 500 ลิตร (เป็นควบคุม

ประเภท 3)

ควบคุมประเภทท่ี 1 สามารถประกอบการได้ทนั ทีตามความประสงคข์ องผปู้ ระกอบ โรงเกบ็ โรงเก็บถังหรือกระปอ๋ งก๊าซ
กจิ การ  ลกั ษณะที่ 1 เกบ็ เกิน 500 ลิตร แตไ่ ม่เกิน 1,000 ลิตร
ควบคมุ ประเภทท่ี 2 เมอื่ จะประกอบการต้องแจ้งใหพ้ นักงานเจ้าหนา้ ทท่ี ราบก่อน
ควบคมุ ประเภทท่ี 3 ตอ้ งได้รับใบอนุญาตจากผู้อนญุ าตกอ่ นจึงจะประกอบการได้ (เป็นควบคมุ ประเภท 2)
 ลักษณะที่ 2 เกบ็ เกนิ 1,000 ลิตร (เปน็ ควบคมุ ประเภท 3)

107

บทที่ 6 : การบงั คับใช้ผงั เมอื งรวมและกฎหมายทเ่ี กย่ี วข้อง

กา๊ ซธรรมชาติ

คลงั ก๊าซธรรมชาติ สถานทเ่ี กบ็ รกั ษาก๊าซธรรมชาติ สถานท่ีใชก้ ๊าซธรรมชาติ สถานีบรกิ าร
กา๊ ซธรรมชาติ
เก็บกา๊ ซธรรมชาติ เกบ็ กา๊ ซธรรมชาติ (เป็นควบคมุ ประเภท 3)
เกนิ 5,000 ลิตร ไมเ่ กนิ 5,000 ลิตร  โรงงาน (เปน็ ควบคมุ ประเภท 3)
(เป็นควบคมุ ประเภท 3) (เปน็ ควบคุมประเภท 2)  โรงแรม
 สถานพยาบาล
ควบคุมประเภทท่ี 1 สามารถประกอบการได้ทนั ทีตามความประสงคข์ องผปู้ ระกอบกิจการ  ห้างสรรพสนิ คา้
ควบคุมประเภทท่ี 2 เมอ่ื จะประกอบการตอ้ งแจง้ ใหพ้ นักงานเจ้าหนา้ ทีท่ ราบกอ่ น  อื่นๆ ตามประกาศกาหนด
ควบคุมประเภทท่ี 3 ตอ้ งได้รับใบอนญุ าตจากผอู้ นุญาตก่อนจึงจะประกอบการได้

 วิธีการควบคุม กฎหมายดังกล่าวกาหนดการควบคุมโดยมีการกาหนดประเภทกิจการ
ควบคุมของการมีน้ามันเชื้อเพลิงไว้ในครอบครอง สถานีบริการน้ามันเช้ือเพลิง คลังน้ามันเชื้อเพลิงและ
การขนสง่ น้ามนั เชือ้ เพลงิ สาหรับนา้ มันเชอ้ื เพลิงชนิดใดชนิดหนง่ึ หรอื ทกุ ชนดิ รวมกัน เป็น 3 ประเภท คือ

- ประเภทที่ 1 ได้แก่ กิจการท่ีสามารถประกอบการได้ทันทีตามความประสงค์ของ
ผู้ประกอบกจิ การ

- ประเภทที่ 2 ไดแ้ ก่ กิจการทีเ่ มอื่ จะประกอบการต้องแจง้ ใหพ้ นกั งานเจา้ หนา้ ที่ทราบก่อน

- ประเภทที่ 3 ได้แก่ กจิ การที่ต้องไดร้ บั ใบอนญุ าตจากผู้อนุญาตกอ่ นจงึ จะประกอบการได้

3) หมวดหมทู่ ่ี 3 กฎหมายอนื่ ๆ ทเ่ี กย่ี วข้องกับกิจการซ่ึงผังเมืองรวมกาหนดใหม้ ีการควบคุม

คาสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ท่ี 6/2562 ลงวันท่ี 12 มิถุนายน 2562 เรื่อง
มาตรการสง่ เสรมิ และพฒั นามาตรฐานการประกอบธรุ กจิ โรงแรมบางประเภท

 ลกั ษณะการควบคมุ มีการยกเว้นการใช้บังคับกฎกระทรวงใหใ้ ช้บังคับผังเมืองรวมตาม
กฎหมายว่าด้วยการผังเมือง และข้อบัญญัติท้องถิ่นกาหนดบริเวณห้ามก่อสร้าง ดัดแปลง รื้อถอน เคล่ือนย้าย
และใช้หรือเปลี่ยนการใช้อาคารซ่ึงออกโดยอาศัยอานาจตามความในมาตรา 8 (10) และมาตรา 9 และมาตรา 10
ตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร ท่ีกาหนดให้ส้ินสุดระยะเวลาการใช้บังคับเม่ือมีการประกาศใช้บังคับ
กฎกระทรวงใหใ้ ช้บงั คบั ผังเมืองรวมในทอ้ งทนี่ น้ั ทีม่ ีผลใชบ้ งั คบั อยู่ในวนั ท่ีมีคาสั่งนี้

 วิธีการควบคุม กิจการท่ีได้รับการยกเว้น คือ โรงแรมที่ให้บริการเฉพาะห้องพัก และ
โรงแรมท่ีให้บรกิ ารหอ้ งพักและห้องอาหารหรอื สถานท่ีสาหรบั บรกิ ารอาหารหรือสถานท่ีสาหรบั ประกอบอาหาร
ซึ่งใช้อาคารในการประกอบกิจการโรงแรมอยู่ก่อนคาส่ังน้ีมีผลใช้บังคับ และมีการฝ่าฝืนประกอบธุรกิจโรงแรม
โดยไม่ไดร้ ับอนุญาต ฝ่าฝืนการใชท้ ี่ดินผิดไปจากที่ได้กาหนดไวใ้ นผังเมืองรวม ฝ่าฝืนดดั แปลงอาคารโดยไม่ไดร้ ับ
อนญุ าต ฝ่าฝืนใชอ้ าคารประเภทควบคมุ การใช้ และฝา่ ฝืนเปล่ียนการใช้อาคารโดยไม่ไดร้ ับอนุญาต โดยให้ไดร้ ับ
ยกเว้นโทษทางอาญาเม่ือได้แจ้งให้เจ้าพนักงานท้องถิ่นทราบการฝ่าฝืนดังกล่าว และอยู่ระหว่างการปรับปรุง
ระบบความปลอดภัยด้านอัคคีภัยให้เป็นไปตามกฎกระทรวงฉบับท่ี 47 (พ.ศ. 2540) ออกตามความ
ในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 และตามท่ีกาหนดไว้ในข้อ 2 ของคาส่ังนี้ และเมื่อได้ปรับปรุง
อาคารเสร็จเรียบร้อยและเจ้าพนักงานท้องถ่ินตรวจสอบถูกต้องให้ถือว่าเป็นการใช้ประโยชน์ที่ดินมาก่อนท่ี
ผังเมืองรวมจะใช้บังคับตามมาตรา 27 ของกฎหมายว่าด้วยการผังเมือง และสามารถประกอบกิจการโรงแรม
ตอ่ ไปได้ ทัง้ น้ี ต้องดาเนนิ การให้แลว้ เสร็จภายในวนั ท่ี 18 สิงหาคม 2564

108

บทที่ 7 : นิยามศพั ท์ทเี่ กี่ยวขอ้ งกบั ผงั เมืองรวม

บทท่ี 7
นยิ ามศพั ทท์ เ่ี ก่ียวข้องกับผังเมืองรวม

นิยามศัพท์ของคาต่าง ๆ ท่ีปรากฏในข้อกาหนดการใช้ประโยชน์ที่ดิน ผังเมืองรวมนนทบุรี (ปรับปรุงครั้งที่
2) ทส่ี าคญั โดยจัดเรยี งตามลาดบั ตวั อกั ษร มีดงั นี้

คาศพั ท์ นิยามศัพท์ ทมี่ า

กา๊ ซธรรมชาติ 1) ก๊าซปิโตรเลียมทีป่ ระกอบด้วยกา๊ ซมีเทนเปน็ ส่วนใหญ่ หรือ กฎกระทรวงกาหนด

2) ก๊าซท่ีเกิดจากการเสื่อมสลายผุพังของส่ิงมีชีวิตหรือส่ิงที่สืบเนื่องจาก หลักเกณฑ์ วิธีการ และ

สิง่ มชี ีวติ เงื่อนไขเก่ียวกับการแจ้ง

ก า ร อ นุ ญ า ต แ ล ะ อั ต ร า

ค่ า ธ ร ร ม เ นี ย มเ ก่ี ยวกั บ

การประกอบกิจการน้ามัน

เชอ้ื เพลงิ พ.ศ. 2556

การกาจัดมลู ฝอย การดาเนนิ การด้วยวิธกี ารใด ๆ เพอ่ื ทาใหห้ มดไปซ่งึ ขยะ ในลกั ษณะของการตั้ง กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง

โรงงานหรือประกอบกจิ การทม่ี วี ัตถุประสงคเ์ พ่ือการกาจัดขยะโดยเฉพาะ

การกาจดั ส่งิ ปฏิกลู การบาบัด การปรับปรุงหรือแปรสภาพส่ิงปฏิกูลให้ปราศจากมลภาวะ กฎกระทรวงสุขลักษณะ

สภาพอันนา่ รังเกียจ หรือการกอ่ ใหเ้ กดิ โรค เพ่ือนาไปใช้ประโยชนห์ รอื ทาลาย การจั ดการสิ่ งปฏิ กู ล

พ.ศ. 2561

การจดั สรรที่ดิน การจาหน่ายที่ดินที่ได้แบ่งเป็นแปลงย่อยรวมกันต้ังแต่ 10 แปลงขึ้นไป ไม่ว่า พ.ร.บ.การจัดสรรที่ดิน

จตะิดเตป่อ็นกกันารแโดบย่งจไดาก้รทับี่ดทินรแัพปยล์สงินเดหียรวือหปรือระแโบย่งชจนาก์เปท็น่ีดินค่หาตลอายบแแปทลนงทแี่มลีพะื้นใหท1้ี่ 09พ.ศ. 2543

หมายความรวมถึงการดาเนินการดังกลา่ วท่ไี ดม้ ีการแบ่งท่ีดนิ เป็นแปลงย่อยไว้

ไมถ่ ึง 10 แปลง และต่อมาไดแ้ บง่ ท่ดี นิ แปลงเดมิ เพิ่มเตมิ ภายใน 3 ปเี มือ่ รวมกนั

แลว้ มีจานวนต้ังแต่ 10 แปลงขน้ึ ไปดว้ ย

การใชป้ ระโยชนท์ ดี่ นิ การใชท้ ีด่ นิ เพื่อประกอบกจิ การใด ๆ ไมว่ ่ากิจการนนั้ จะกระทาบนพ้นื ดนิ กรมโยธาธิการและผังเมอื ง

เหนอื พนื้ ดนิ หรอื ใต้พื้นดิน และไม่ว่าจะอยู่ภายในอาคารหรือนอกอาคาร

การนนั ทนาการ การกระทาการใด ๆ ท้ังในและนอกอาคาร เพื่อก่อให้เกิดการพักผ่อนหย่อนใจ คู่ มื อกฎหมายอาคาร

ไม่ว่าจะดาเนินการ โดยภาครัฐหรือเอกชน และให้รวมถึงกิจการท่ีจาเป็น ท่ีเก่ียวข้องกับงานผังเมือง

ต่อเนื่องกับนันทนาการด้วย ซึ่งอาจมีการเรยี กเก็บค่าตอบแทนในการเข้าไปใช้ ของสานกั พัฒนามาตรฐาน

บรกิ ารหรอื ไมก่ ไ็ ด้ ผงั เมือง

การประกอบพาณชิ ยกรรม การประกอบธุรกิจการค้าหรือการบริการ แต่ไม่หมายความรวมถึงคลังสินค้า กรมโยธาธกิ ารและผังเมือง

โรงแรม สถานบริการ สานักงาน ตลาด สถานีบริการน้ามันเชื้อเพลิงหรือ

ก๊าซธรรมชาติ และการซอ้ื ขายเศษวสั ดุ

109

บทที่ 7 : นยิ ามศัพท์ท่ีเกยี่ วข้องกับผงั เมืองรวม

คาศัพท์ นยิ ามศัพท์ ทีม่ า
การผงั เมอื ง
การวาง จดั ทา และการดาเนินการใหเ้ ปน็ ไปตามผังเมืองในระดับต่าง ๆ สาหรบั พ.ร.บ.การผังเมือง
เขตทาง
คลังสนิ ค้า เป็นกรอบช้ีนาการพัฒนาทางด้านกายภาพในระดับประเทศ ระดับภาค พ.ศ. 2562
ซ้ือขายเศษวสั ดุ
ตลาด ระดับจังหวัด ระดับเมือง ระดับชนบท และพ้ืนท่ีเฉพาะควบคู่กับแผนพัฒนา
ตกึ แถว
ถนนสาธารณะ เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ เพื่อการพัฒนาเมือง บริเวณท่ีเกี่ยวข้อง
ทีโ่ ลง่
หรือชนบทให้มีหรือทาให้ดียิ่งข้ึน ซ่ึงสุขลักษณะ ความสะดวกสบาย

ความเป็นระเบียบ ความสวยงาม การใช้ประโยชน์ในทรัพยส์ ิน การคมนาคม

และการขนส่ง ความปลอดภัยของประชาชน สวัสดิภาพของสังคม การป้องกัน

ภัยพิบัติ และการป้องกันความขัดแย้งในการใช้ประโยชน์ท่ีดิน เพ่ือส่งเสริม

การเศรษฐกิจ สังคม และสภาพแวดล้อม เพ่ือดารงรักษาหรือบูรณะสถานที่

และวัตถุที่มีประโยชน์หรือคุณค่าในทางศิลปกรรม สถาปัตยกรรม

ประวัติศาสตร์หรือโบราณคดี หรือบารุงรักษาทรัพยากรธรรมชาติและ

ส่งิ แวดลอ้ ม ภูมปิ ระเทศท่งี ดงามหรอื มีคณุ ค่าในทางธรรมชาติ

ความกว้างรวมของทางระหว่างแนวท่ีดินทั้งสองด้าน ซ่ึงรวมความกว้าง ข้อบัญญตั ิกรุงเทพมหานคร

ของผวิ จราจร ทางเท้า ทีว่ ่างสาหรบั ปลูกตน้ ไม้ คูนา้ และอ่ืน ๆ เขา้ ดว้ ย เร่ืองควบคมุ อาคาร

พ.ศ. 2544

อาคารหรือสถานที่ที่ใช้เพื่อเก็บสินค้า หรือรับฝากสินค้า หรือส่ิงของ ซึ่งไม่ กรมโยธาธิการและผงั เมือง

หมายความรวมถึงอาคาร หรือสถานท่ีทใี่ ช้เก็บสินคา้ หรอื ส่งิ ของ เพ่ือรอ

การผลิต หรือรอการจาหน่าย ณ สถานที่ท่ีเป็นที่ตั้งของอาคารพาณิชยกรรม

สานกั งาน อุตสาหกรรม หรือเกษตรกรรม

การประกอบกิจการ ใช้อาคาร และพ้ืนท่ีภายนอกอาคารเพื่อการเก็บกองเศษ กรมโยธาธกิ ารและผงั เมือง

วัสดทุ มี่ ีการซอื้ มา คัด แยก ในลักษณะของการซ้ือมาขายไป

ตลาดท่ีจัดตั้งข้ึนตามกฎหมายว่าด้วยการสาธารณสุข ซ่ึงไม่หมายความรวมถงึ กรมโยธาธิการและผงั เมือง

โครงการจาหน่ายสินค้าราคาถูกท่ีดาเนินการโดยหน่วยงานราชการตาม

นโยบายของรัฐ

อาคารท่ีก่อสร้างต่อเนื่องกันเป็นแถวยาวต้ังแต่สองคูหาขึ้นไป มีผนังแบ่ง กฎกระทรวง ฉบับท่ี 55

อาคารเป็นคหู าและประกอบดว้ ยวสั ดทุ นไฟเปน็ สว่ นใหญ่ (พ.ศ. 2543) ออกตาม

ความใน พ.ร.บ.ควบคุม

อาคาร พ.ศ. 2522

ถนนท่ีเปิดหรือยินยอมให้ประชาชนเข้าไปหรือใช้เป็นทางสัญจรได้ ทั้งนี้ไม่ว่า กฎกระทรวง ฉบับที่ 55

จะมีการเก็บคา่ ตอบแทนหรอื ไม่ (พ.ศ. 2543) ออกตาม

ความใน พ.ร.บ.ควบคุม

อาคาร พ.ศ. 2522

บริเวณท่ีดินอันได้ระบุไว้ในผังเมืองรวมหรือผังเมืองเฉพาะให้เป็นท่ีว่างเป็น พ.ร.บ.การผังเมอื ง

สว่ นใหญ่ และเพื่อใช้ตามวัตถปุ ระสงคท์ รี่ ะบุไว้ พ.ศ. 2562

110

บทที่ 7 : นยิ ามศพั ท์ที่เก่ียวขอ้ งกับผงั เมืองรวม

คาศพั ท์ นยิ ามศพั ท์ ทีม่ า

ท่ีว่าง พื้นท่ีอันปราศจากหลังคาหรือส่ิงก่อสร้างปกคลุม ซึ่งพ้ืนท่ีดังกล่าวอาจจะจัด กฎกระทรวง ฉบับท่ี 55

ให้เป็นบ่อน้า สระว่ายน้า บ่อพักน้าเสีย ท่ีพักมูลฝอย ที่พักรวมมูลฝอย หรือ (พ.ศ. 2543) ออกตามความ

ท่ีจอดรถ ท่ีอยู่ภายนอกอาคารก็ได้ และให้หมายความรวมถึงพ้ืนท่ีของ ใน พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร

ส่งิ กอ่ สรา้ ง หรืออาคารทสี่ งู จากระดบั พนื้ ดนิ ไม่เกนิ 1.20 เมตร และไมม่ ีหลงั คา พ.ศ. 2522

หรือสงิ่ กอ่ สร้างปกคลมุ เหนอื ระดับนนั้

นา้ มัน น้ามันดิบ น้ามันเบนซิน น้ามันเช้ือเพลิงสาหรับเครื่องบิน น้ามันก๊าด น้ามัน กฎกระทรวงก าหนด

ดีเซล น้ามันเตา น้ามันหล่อล่ืน และน้ามันอื่นตามที่รัฐมนตรปี ระกาศกาหนด หลักเกณฑ์ วิธีการ และ

ในราชกิจจานุเบกษาใหเ้ ป็นน้ามนั เช้อื เพลงิ ตาม (2) ของบทนยิ ามคาว่า “นา้ มนั เงื่อนไขเก่ียวกับการแจ้ง

เช้ือเพลิง” ในมาตรา 4 ก า ร อ นุ ญ า ต แ ล ะ อั ต ร า

ค่าธรรมเนียมเกี่ยวกับการ

ป ร ะ ก อบ กิ จ ก า ร น้ า มั น

เชื้อเพลงิ พ.ศ. 2556

บ้านแถว หอ้ งแถวหรอื ตึกแถวท่ีใช้เป็นท่ีอยู่อาศัย ซ่งึ มที ว่ี า่ งดา้ นหน้าและด้านหลัง กฎกระทรวง ฉบับท่ี 55

ระหว่างรั้วหรือแนวเขตที่ดินกับตัวอาคารแต่ละคูหา และมีความสูงไม่เกิน (พ.ศ. 2543) ออกตาม

3 ชน้ั ความใน พ.ร.บ.ควบคุม

อาคาร พ.ศ. 2522

บา้ นแฝด อาคารที่ใช้เป็นท่ีอยู่อาศัยก่อสร้างติดต่อกันสองบ้าน มีผนังแบ่งอาคาร กฎกระทรวง ฉบับที่ 55

เป็นบ้าน มีท่ีว่างระหว่างร้ัวหรอื แนวเขตที่ดินกับตัวอาคารดา้ นหน้า ด้านหลงั (พ.ศ. 2543) ออกตาม

และด้านข้างของแต่ละบ้าน และมีทางเข้าออกของแต่ละบ้านแยกจากกันเปน็ ความใน พ.ร.บ.ควบคุม

ผวิ จราจร สัดส่วน อาคาร พ.ศ. 2522
ผวิ ถนนท่ียวดยานพาหนะแล่นไปมา
111พจนานกุ รม

ฉบับราชบัณฑิตยสถาน

พ.ศ. 2554

พน้ื ทน่ี ้าซึมผ่าน พ้นื ท่ใี นระดบั ดนิ ท่ีจดั ไวเ้ พือ่ ใหน้ า้ บนผวิ ดินซมึ ผ่านลงสูใ่ ตด้ นิ ได้โดยสะดวก สานกั การวางผงั และ

(Biotope Area Factor : พฒั นาเมือง

BAF) กรุงเทพมหานคร

พนื้ ทป่ี ระกอบการ พ้ืนที่ท่ีใช้ประกอบกิจการบนพ้ืนดิน เหนือพื้นดิน หรือใต้พื้นดินและ กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง

ให้หมายความรวมถึงพ้ืนที่ท่ีมีการใช้ประโยชน์ต่อเนื่องของกิจการไม่ว่าจะอยู่

ภายในอาคารหรอื นอกอาคาร

พื้นท่ีอาคาร พื้นท่ีของพ้ืนของอาคารแต่ละช้ันที่บุคคลเข้าอยู่หรือเข้าใช้สอยได้ภายใน กฎกระทรวงฉบับที่ 50

ขอบเขตด้านนอกของคานหรือภายในพ้ืนท่ีน้ัน หรือภายในขอบเขตด้านนอก (พ.ศ. 2540) ออกตามความ

ของผนงั ของอาคารและหมายความรวมถึงเฉลียงหรอื ระเบยี งดว้ ย แตไ่ ม่รวมพน้ื ในพระราชบัญญัติควบคุม

ดาดฟ้าและบนั ไดนอกหลังคา อาคาร พ.ศ. 2522

พ้นื ทอ่ี าคารรวม พ้ืนท่ีใช้สอยของอาคารเดียวกันหรือของอาคารหลายหลังรวมกัน กรมโยธาธิการและผงั เมือง

ซึง่ ผปู้ ระกอบการยน่ื ขออนุญาต

111

บทท่ี 7 : นิยามศพั ทท์ ี่เกย่ี วข้องกับผงั เมืองรวม

คาศัพท์ นยิ ามศัพท์ ทม่ี า
มลพิษ
ของเสีย วัตถุอันตราย และมลสารอ่ืน ๆ รวมท้ังกาก ตะกอน หรือ พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษา
มูลฝอย
ระบบบาบดั น้าเสีย ส่ิงตกค้างจากสงิ่ เหลา่ นน้ั ที่ถูกปล่อยท้ิงจากแหลง่ กาเนดิ มลพิษ หรือทม่ี ี คุ ณ ภ า พส่ิ งแวดล้ อม

โรงฆ่าสตั ว์ อยู่ในส่ิงแวดล้อมตามธรรมชาติ ซ่ึงก่อให้เกิดหรืออาจก่อให้เกิด แห่งชาติ พ.ศ. 2535
โรงงาน
โรงพักสัตว์ ผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อม หรือภาวะท่ีเป็นพิษภัยอันตรายต่อ
โรงมหรสพ
โรงแรม สุขภาพอนามัยของประชาชนได้ และให้หมายความรวมถึงรังสี ความ

ร้อน แสง เสียง กลน่ิ ความสนั่ สะเทือน หรอื เหตุราคาญอืน่ ๆ ทีเ่ กดิ หรอื

ถกู ปลอ่ ยออกจากแหลง่ กาเนิดมลพษิ ด้วย

เศษกระดาษ เศษผ้า เศษอาหาร เศษสินค้า เศษวัตถุ ถุงพลาสติก ภาชนะที่ใส่ พ.ร.บ.การสาธารณสุข

อาหาร เถ้า มูลสัตว์ ซากสัตว์ หรือสิ่งอ่ืนใดท่ีเก็บกวาดจากถนน ตลาด ที่เล้ียง (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2550

สัตว์ หรือที่อ่ืน และหมายความรวมถึงมูลฝอยติดเชื้อ มูลฝอยที่เป็นพิษหรือ

อนั ตรายจากชุมชน

กระบวนการบาบัดน้าเสีย และให้หมายความรวมถงึ ทอ่ ส่งิ ปลูกสร้าง เคร่อื งมือ กฎกระทรวง กาหนด

เครื่องใช้ อุปกรณ์ และวัสดุท่ีจาเป็นต้องใช้ในการบาบัดน้าเสียของระบบ หลักเกณฑ์ วิธีการ และ

บาบัดน้าเสยี ด้วย แบบการเก็บสถิติและ

ข้อมูลการจัดทาบันทึก

รายละเอียด และรายงาน

สรุปผลการทางานของ

ระบบบาบัดน้าเสยี พ.ศ.2555

สถานที่ท่ีกาหนดให้ทาการฆ่าสัตว์ตามพระราชบัญญัติควบคุมการ พ.ร.บ.ควบคุมการฆ่าสัตว์

ฆา่ สัตวเ์ พอ่ื การจาหนา่ ยเนื้อสตั ว์ พ.ศ. 2559 เพ่ือการจาหน่ายเน้ือสัตว์

พ.ศ. 2559

อาคาร สถานท่ี หรือยานพาหนะท่ีใช้เครื่องจักรมีกาลังรวมตั้งแต่ 50 แรงม้า พ.ร.บ.โรงงาน (ฉบับท่ี 2)

หรือกาลังเทียบเท่าต้ังแต่ 50 แรงม้าข้ึนไป หรือใช้คนงานต้ังแต่ 50 คนข้ึนไป พ.ศ. 2562

โดยใช้เคร่ืองจักรหรือไม่ก็ตามเพื่อประกอบกิจการโรงงาน ท้ังนี้ ตามประเภท

หรอื ชนิดของโรงงานทกี่ าหนดในกฎกระทรวง

สถานท่ีพักสัตว์หรือกักสัตว์ก่อนทาการฆ่าตามพระราชบัญญัติควบคุม พ.ร.บ.ควบคุมการฆ่าสัตว์

การฆา่ สัตวเ์ พ่อื การจาหนา่ ยเนอื้ สัตว์ พ.ศ. 2559 เพื่อการจาหน่ายเน้ือสัตว์

พ.ศ. 2559

อาคารหรือส่วนหน่ึงส่วนใดของอาคารท่ีใช้เป็นสถานท่ีสาหรับฉาย พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร

ภาพยนตร์ แสดงละคร แสดงดนตรี หรือแสดงมหรสพอื่นใด และมี (ฉบบั ท่ี 3) พ.ศ. 2543

วัตถุประสงค์เพ่ือเปิดให้สาธารณชนเข้าชมการแสดงน้ัน โดยจะมี

คา่ ตอบแทนหรอื ไม่ก็ตาม

สถานที่พักที่จัดต้ังข้ึนโดยมีวัตถุประสงค์ในทางธุรกิจ เพื่อให้บริการที่พัก พ.ร.บ.โรงแรม พ.ศ. 2547

ชว่ั คราวสาหรับคนเดินทางหรือบุคคลอ่ืนใดโดยมีค่าตอบแทน

112

บทที่ 7 : นิยามศพั ทท์ ี่เกย่ี วขอ้ งกบั ผงั เมอื งรวม

คาศัพท์ นยิ ามศัพท์ ทม่ี า

วัตถุอันตราย 1) วตั ถุระเบิดได้ พ.ร.บ.วตั ถุอันตราย

2) วตั ถุไวไฟ พ.ศ. 2535

3) วัตถุออกซไิ ดซแ์ ละวัตถุเปอรอ์ อกไซด์

4) วตั ถมุ พี ษิ

5) วตั ถทุ ี่ทาใหเ้ กิดโรค

6) วตั ถุกัมมันตรงั สี

7) วัตถทุ ี่กอ่ ใหเ้ กิดการเปล่ยี นแปลงทางพันธกุ รรม

8) วัตถกุ ดั กร่อน

9) วัตถุท่กี ่อใหเ้ กดิ การระคายเคอื ง

10) วัตถุอย่างอ่ืน ไม่ว่าจะเป็นเคมีภัณฑ์หรือสิ่งอ่ืนใด ท่ีอาจทาให้เกิด

อนั ตราย แก่บุคคล สัตว์ พชื ทรัพย์ หรอื สงิ่ แวดล้อม

ศูนย์ประชุม อาคารแสดง อาคาร สถานที่ท่ีตั้งขึ้นเพ่ือให้บรกิ ารใช้สถานที่สาหรบั จัดการประชมุ หรอื กรมโยธาธกิ ารและผงั เมอื ง

สนิ คา้ หรือนิทรรศการ แสดงสินค้าหรือนิทรรศการเป็นการเฉพาะ ซ่ึงไม่หมายความรวมถึงศูนย์

ประชุม อาคารแสดงสินค้า หรือนิทรรศการท่ีดาเนินการโดยหน่วยงาน

ราชการ หรอื สถาบันการศกึ ษา

สถานทีเ่ ก็บรกั ษา สถานท่ีท่ีใช้ในการเก็บรักษาก๊าซธรรมชาติและให้หมายความรวมถึง กฎกระทรวงก าหนด

ก๊าซธรรมชาติ (Natural บริเวณท่ีกาหนดไว้ในกฎหมายหรือใบรับแจ้ง ให้ใช้เป็นสถานที่เก็บ หลักเกณฑ์ วิธีการ และ

Gas Vehicles : NGV) รกั ษากา๊ ซธรรมชาติ ตลอดจนส่งิ ก่อสรา้ ง ถงั ท่อ อปุ กรณ์ หรอื เครือ่ งมือ เงื่อนไขเก่ียวกับการแจ้ง

ต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง แต่ไม่รวมถึงคลังก๊าซธรรมชาติ สถานท่ีใช้ก๊าซ การอนุญาตและอัตรา

ธรรมชาติ และสถานบี รกิ ารก๊าซธรรมชาติ ค่ าธรรมเนี ยม เ ก่ี ย วกั บ

11ก3ารประกอบกิจการน้ามัน

เชื้อเพลงิ พ.ศ. 2556

สถานทเ่ี กบ็ รกั ษา สถานทีท่ ีใ่ ช้ในการเกบ็ รักษากา๊ ซปโิ ตรเลียมเหลว และใหห้ มายความรวมถงึ กฎกระทรวงก าหนด

ก๊าซปิโตรเลยี มเหลว บรเิ วณทกี่ าหนดไว้ในกฎหมาย ใบอนญุ าต หรือใบรบั แจง้ ใหใ้ ช้เป็นสถานท่ี หลักเกณฑ์ วิธีการ และ

(Liquefied Petroleum เก็บรักษาก๊าซปิโตรเลยี มเหลว ตลอดจนส่ิงก่อสรา้ ง ถัง ท่อ อุปกรณ์ หรือ เงื่อนไขเกี่ยวกับการแจ้ง

Gas : LPG) เครื่องมือตา่ ง ๆ ทเี่ กีย่ วข้อง แตไ่ มร่ วมถึงคลงั กา๊ ซปโิ ตรเลียมเหลว สถานท่ี การอนุญาตและอัตรา

บรรจุกา๊ ซปโิ ตรเลยี มเหลว และสถานบี ริการกา๊ ซปิโตรเลียมเหลว ค่าธรรมเนียมเกี่ยวกับ

การประกอบกิจการน้ามัน

เช้อื เพลงิ พ.ศ. 2556

สถานทีเ่ กบ็ รักษาน้ามนั สถานที่ท่ีใช้ในการเก็บรักษาน้ามัน และให้หมายความรวมถึงบริเวณท่ี กฎกระทรวงก าหนด

กาหนดไว้ในกฎหมาย ใบอนุญาต หรือใบรับแจ้ง ให้ใช้เป็นสถานที่เก็บ หลักเกณฑ์ วิธีการ และ

รักษาน้ามัน ตลอดจนสิ่งก่อสร้าง ถัง ท่อ อุปกรณ์ หรือเคร่ืองมือต่าง ๆ เงื่อนไขเก่ียวกับการแจ้ง

ท่ีเก่ียวขอ้ ง แต่ไม่รวมถึงคลังน้ามนั และสถานบี รกิ ารน้ามนั ก า ร อ นุ ญ า ต แ ล ะ อั ต ร า

ค่ า ธ ร ร ม เ นี ย มเ ก่ี ยวกั บ

การประกอบกิจการน้ามัน

เชอ้ื เพลิง พ.ศ. 2556

113

บทท่ี 7 : นิยามศพั ท์ทเ่ี กย่ี วข้องกบั ผงั เมอื งรวม

คาศพั ท์ นิยามศพั ท์ ทีม่ า
สถานที่เกบ็ สินคา้ สถานท่ีเก็บ หรือพักสินค้า หรือส่ิงของเพ่ือประโยชน์ทางการค้าหรือ สานักการวางผงั และ
อุตสาหกรรมและตู้บรรจุสินค้าหรืออุปกรณ์ท่ีใช้ในการขนส่งสินค้าหรือ พัฒนาเมือง
สถานท่บี รรจุ ส่ิงของดังกล่าว ทั้งน้ี ไม่รวมถึงการเก็บสินค้าหรือส่ิงของเพ่ือรอการ กรงุ เทพมหานคร
ก๊าซปิโตรเลยี มเหลว จาหน่าย ณ สถานทนี่ น้ั ๆ
(Liquefied Petroleum สถานท่ีท่ีใช้ในการบรรจุก๊าซปิโตรเลียมเหลวลงในถังก๊าซปิโตรเลยี มเหลว กฎกระทรวงกาหนด
Gas : LPG) หุงตม้ หรอื กระป๋องก๊าซปโิ ตรเลยี มเหลว และให้หมายความรวมถึงบรเิ วณที่ หลักเกณฑ์ วิธีการ และ
กาหนด ไว้ในกฎหมายหรือใบอนุญาต ให้ใช้เป็นสถานที่บรรจุก๊าซ เงื่อนไขเก่ียวกับการแจ้ง
สถานพยาบาล ปโิ ตรเลยี มเหลว ตลอดจนส่งิ กอ่ สร้าง ถัง ท่อ อปุ กรณ์ หรือเครื่องมอื ตา่ ง ๆ ก า ร อ นุ ญ า ต แ ล ะ อั ต ร า
ที่เกย่ี วข้อง ค่ า ธ ร ร ม เ นี ยม เก่ี ย วกั บ
สถานศกึ ษา การประกอบกิจการน้ามัน
สถานสงเคราะห์สตั ว์ สถานท่ีรวมตลอดถึงยานพาหนะ ซึ่งจัดไว้เพ่ือการประกอบโรคศิลปะตาม เช้ือเพลิง พ.ศ. 2556
สถานบี รกิ าร กฎหมายว่าด้วยการประกอบโรคศิลปะ การประกอบวิชาชีพเวชกรรมตาม พ.ร.บ.สถานพยาบาล
ก๊าซธรรมชาติ (Natural กฎหมายว่าด้วยวิชาชีพเวชกรรม การประกอบวิชาชีพการพยาบาล (ฉบบั ที่ 4) พ.ศ. 2559
Gas Vehicles : NGV) และการผดงุ ครรภ์ตามกฎหมายว่าดว้ ยวิชาชีพการพยาบาลและการ
ผดุงครรภ์ การประกอบวิชาชีพทันตกรรมตามกฎหมายว่าด้วย พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ
วิชาชีพทันตกรรม การประกอบวิชาชีพกายภาพบาบัดตามกฎหมายว่า พ.ศ. 2542
ด้วยวิชาชีพกายภาพบาบัด การประกอบวิชาชีพเทคนิคการแพทย์ตาม
กฎหมายว่าด้วยวิชาชีพเทคนิคการแพทย์ การประกอบวิชาชีพการแพทย์ พ.ร.บ.ป้องกันการทารุณ
แผนไทย และการประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ตาม กรรมและการจัดสวัสดภิ าพ
กฎหมายว่าด้วยวิชาชีพการแพทย์แผนไทย หรือการประกอบวิชาชีพ สตั ว์ พ.ศ. 2557
ทางการแพทย์และสาธารณสุขอื่นตามกฎหมายว่าด้วยการน้ัน ท้ังนี้ โดย กฎกระทรวงกาหนด
กระทาเป็นปกตธิ ุระไม่ว่าจะได้รับประโยชนต์ อบแทนหรอื ไม่ หลักเกณฑ์ วิธีการ และ
สถานพัฒนาเด็กปฐมวัย โรงเรียน ศูนย์การเรียน วิทยาลัย สถาบัน เง่ือนไขเกี่ยวกับการแจ้ง
มหาวทิ ยาลยั หนว่ ยงานการศกึ ษาหรือหนว่ ยงานอื่นของรฐั หรือของเอกชน กา ร อนุ ญ า ตและอั ตรา
ที่มอี านาจหน้าทหี่ รือมีวตั ถปุ ระสงค์ในการจดั การศึกษา ค่ าธรรมเนี ยมเก่ี ยวกั บ
สถานที่สาหรับใช้เล้ียงสัตว์ หรือสถานท่ีสาหรับใช้ในการให้ความ การประกอบกิจการน้ามัน
ชว่ ยเหลือหรืออภิบาลสตั วท์ ีถ่ ูกทอดทงิ้ สัตว์ที่ไม่มเี จ้าของ หรอื สัตวท์ ่ี เช้ือเพลิง พ.ศ. 2556
ถูกกระทาทารุณกรรม
สถานีบริการน้ามันเช้ือเพลิงที่ใช้สาหรับเก็บก๊าซธรรมชาติ เพ่ือให้บริการ
ก๊าซธรรมชาตแิ ก่ยานพาหนะ

114

บทท่ี 7 : นยิ ามศพั ทท์ เ่ี ก่ียวขอ้ งกบั ผังเมืองรวม

คาศพั ท์ นิยามศพั ท์ ที่มา
สถานีบริการ
กา๊ ซปโิ ตรเลยี มเหลว สถานีบริการน้ามันเชื้อเพลิงน้าใช้สาหรับเก็บก๊าซปิโตรเลียมเหลว กฎกระทรวงก าหนด
(Liquefied Petroleum
Gas : LPG) เพ่ือให้บริการกา๊ ซปิโตรเลยี มเหลวแกย่ านพาหนะ หลักเกณฑ์ วิธีการ และ

สถานีบรกิ ารน้ามนั เง่ือนไขเก่ียวกับการแจ้ง

สวนสนกุ กา ร อนุ ญ า ตและอั ตรา
สาธารณประโยชน์
ค่ าธรรมเนี ยมเก่ี ยวกั บ
สาธารณปู การ
การประกอบกิจการน้ามัน
สาธารณูปโภค
เชือ้ เพลงิ พ.ศ. 2556
สานกั งาน
สถานบี ริการน้ามนั เชื้อเพลงิ ทใี่ ช้สาหรบั เกบ็ น้ามนั เพ่ือให้บรกิ ารนา้ มนั แก่ กฎกระทรวงก าหนด
สง่ิ ปฏกิ ลู
ยานพาหนะ หลักเกณฑ์ วิธีการ และ

เงื่อนไขเก่ียวกับการแจ้ง

กา ร อนุ ญ า ตและอั ตรา

ค่ าธรรมเนี ยมเกี่ ยวกั บ

การประกอบกิจการน้ามัน

เช้อื เพลงิ พ.ศ. 2556

สถานที่ท่ีรวบรวมบรรดาส่ิงที่ทาให้เกิดความสนุกสนานเพลิดเพลินไว้ พจนานกุ รม

บรกิ ารประชาชน ฉบับราชบัณฑิตยสถาน

พ.ศ. 2554

พ้ืนท่ีหรืออาคารท่ีดาเนินการโดยรัฐหรือเอกชน เพื่อให้ประชาชนได้รับ คู่มือกฎหมายอาคารที่

ประโยชน์ร่วมกัน โดยมิหวังผลแห่งการค้าและมิให้หมายรวมถึงกิจการ เกี่ยวข้องกับงานผังเมือง

สาธารณูปโภคและสาธารณปู การ ของสานักพฒั นามาตรฐาน

11ผ5งั เมือง

การบริการที่เป็นสาธารณะและอานวยความสะดวกให้แก่ประชาชนทว่ั ไป กรมโยธาธิการและผงั เมือง

เช่น โรงพยาบาล โรงเรียน สถานีตารวจ สถานีดับเพลิง สถานีขนส่ง

ไปรษณีย์ ที่จอดรถ ห้องสมุด พิพิธภัณฑ์ สวนสาธารณะและสุขา รวมทั้ง

ห้องอาบน้า ทั้งนีไ้ มว่ ่าจะดาเนนิ การโดยภาครัฐหรอื เอกชน

เป็นการจัดการบริการส่ิงอานวยความสะดวกในชีวิตประจาวันไปยัง เกณฑ์ และมาตรฐาน

เคหะสถาน ดว้ ยระบบโครงข่ายเสน้ สาย ไดแ้ ก่ ประปา ไฟฟ้า การระบายนา้ ผงั เมอื งรวม พ.ศ. 2549

การป้องกันน้าท่วม การบาบัดน้าเสีย การจัดการขยะ การป้องกัน

อัคคภี ัย ฯลฯ

อาคาร หรอื ส่วนหนงึ่ ส่วนใดของอาคารท่ีใชเ้ ป็นสานักงานหรือที่ทาการ กฎกระทรวง ฉบับที่ 55

(พ.ศ. 2543) ออกตาม

ความใน พ.ร.บ.ควบคุม

อาคาร พ.ศ. 2522

อุจจาระหรือปัสสาวะ และหมายความรวมถึงส่ิงอื่นใด ซ่ึงเป็นส่ิงโสโครก พ.ร.บ.การสาธารณสุข

หรือมีกล่นิ เหม็น พ.ศ. 2535

115

บทที่ 7 : นิยามศพั ทท์ ี่เกีย่ วข้องกับผงั เมอื งรวม

คาศัพท์ นิยามศพั ท์ ทีม่ า

สิง่ ปลูกสร้าง สานกั งาน โรงงาน บา้ นเรอื น โรง ตึก ท่ีมนุษยส์ รา้ งขนึ้ คู่ มื อก ฎ ห ม า ย อา คารที่

เก่ียวข้องกับงานผังเมือง

ของสานักพฒั นามาตรฐาน

ผังเมือง

สุสานและฌาปนสถาน สถานที่ท่ีจัดไว้สาหรับเก็บ ฝัง หรือเผาศพ สาหรับประชาชนท่ัวไป พ.ร.บ.สุสานและฌาปนสถาน

สาธารณะ แต่ไม่รวมถึงสถานท่ีท่ีใช้สาหรับเก็บศพช่ัวคราว ในสถานพยาบาล พ.ศ. 2528

ตามกฎหมายวา่ ดว้ ยสถานพยาบาล

หอ้ งแถว อาคารท่ีก่อสร้างต่อเนื่องกันเป็นแถวยาวต้ังแต่ 2 คูหาขึ้นไป มีผนังแบ่ง กฎกระทรวง ฉบับท่ี 55
หอพัก
อาคารเป็นคูหาและประกอบด้วยวัสดไุ ม่ทนไฟเป็นสว่ นใหญ่ (พ.ศ. 2543) ออกตามความ

ใน พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร

พ.ศ. 2522

สถานที่ทีร่ ับผพู้ ัก (ผู้ซึ่งอยู่ระหว่างการศึกษาในระดบั ไม่สงู กว่าปริญญาตรี พ.ร.บ.หอพัก พ.ศ. 2558

และมีอายุไม่เกิน 25 ปี) ตามพระราชบัญญัติน้ีเข้าพักอาศัยโดยมีการเรียก

เก็บค่าเชา่

เหตรุ าคาญ เหตุอันอาจก่อให้เกิดความเดือดร้อนแก่ผ้อู ยู่อาศัยในบริเวณใกล้เคียงหรือ พ.ร.บ.การสาธารณสขุ

ผู้ทตี่ อ้ งประสบกับเหตนุ ้ัน ดงั ตอ่ ไปนใ้ี ห้ถอื ว่าเปน็ เหตุราคาญ พ.ศ. 2535

1) แหล่งน้า ทางระบายนา้ ที่อาบน้า ส้วม หรือที่ใส่มูลหรอื เถา้ หรือ

สถานที่อ่ืนใด ซ่ึงอยู่ในทาเลไม่เหมาะสม สกปรก มีการสะสมหรือ

หมักหมมสงิ่ ของ มีการเทท้ิงส่ิงใดเป็นเหตุให้มกี ลิ่นเหมน็ หรอื ละออง

เป็นพิษ หรือน่าจะเป็นที่เพาะพันธุพ์ าหะนาโรค หรือก่อให้เกิดความ

เส่ือมหรืออาจเป็นอันตรายต่อสขุ ภาพ

2) การเลยี้ งสัตวใ์ นท่ีหรือโดยวธิ ีใด หรือมีจานวนเกินสมควรจนเปน็ เหตุให้

เส่ือมหรอื อาจเปน็ อนั ตรายตอ่ สุขภาพ

3) อาคารอันเป็นทอ่ี ยูข่ องคนหรือสัตว์ โรงงานหรือสถานท่ปี ระกอบการใด

ไม่มีการระบายอากาศ การระบายนา้ การกาจดั สงิ่ ปฏิกูล หรือการควบคมุ

สารเป็นพิษหรือมีแต่ไม่มีการควบคุมให้ปราศจากกล่ินเหม็นหรือ

ละอองสารเป็นพิษอย่างพอเพียงจนเป็นเหตุให้เสื่อมหรืออาจเป็น

อันตรายตอ่ สุขภาพ

4) การกระทาใดๆ อนั เป็นเหตุให้เกดิ กล่นิ แสง รงั สี เสยี ง ความร้อน

ส่ิงมีพิษ ความส่ันสะเทือน ฝุ่น ละออง เขม่า เถ้า หรือกรณีอ่ืนใด จนเป็น

เหตุให้เสื่อมหรอื อาจเป็นอันตรายต่อสขุ ภาพ

5) เหตอุ น่ื ใดที่รฐั มนตรกี าหนดโดยประกาศในราชกิจจานเุ บกษา

อัตราส่วนของที่ว่างต่อ อัตราสว่ นของท่ีว่างอนั ปราศจากส่ิงปกคลุมต่อพน้ื ท่ีอาคารรวมทกุ ชนั้ กรมโยธาธิการและผงั เมอื ง

พืน้ ท่ีอาคารรวม (OSR) ของอาคารทุกหลงั ท่ีกอ่ สรา้ งในที่ดนิ แปลงเดียวกนั

อัตราสวนพ้ืนที่อาคารรวม อตั ราส่วนของพ้นื ที่อาคารรวมทุกชนั้ ของอาคารทุกหลงั ต่อพ้ืนท่ีดินท่ี กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง

ตอพ้นื ท่ดี นิ (FAR) ใชเ้ ปน็ ทีต่ ัง้ ของอาคาร

116

บทที่ 7 : นิยามศพั ท์ทีเ่ กย่ี วขอ้ งกบั ผงั เมืองรวม

คาศัพท์ นยิ ามศัพท์ ทมี่ า
อาคาร
อาคารขนาดใหญ่ อาคารตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร รวมทั้งสิ่งก่อสร้างทุกชนิด พ.ร.บ.การผังเมอื ง

อาคารขนาดใหญพ่ ิเศษ หรือสิ่งอ่ืนใดที่วางบน ใต้ หรือผ่านเหนือพ้ืนดินหรือพื้นน้า เพื่อบรรลุ พ.ศ. 2562
อาคารชุด
อาคารพาณิชย์ วตั ถุประสงค์ของการผงั เมือง

อาคารสาธารณะ อาคารที่มีพื้นที่รวมกันทุกชั้นหรือชั้นหนึ่งช้ันใดในหลังเดียวกันเกิน กฎกระทรวงฉบับท่ี 55

อาคารสงู 2,000 ตร.ม. หรืออาคารท่ีมีความสูงตั้งแต่ 15 เมตรขึ้นไป และมีพื้นที่ (พ.ศ. 2543) ออกตามความ
อาคารอยอู่ าศัยรวม
รวมกันทุกชั้นหรือช้ันหนึ่งช้ันใดในหลังเดียวกันเกิน 1,000 ตร.ม. แต่ ใน พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร

ไม่เกิน 2,000 ตร.ม. การวัดความสูงของอาคารให้วัดจากระดับพ้ืนดิน พ.ศ. 2522

ที่ก่อสร้างถึงพ้ืนดาดฟ้า สาหรับอาคารทรงจ่ัวหรอื ปัน้ หยาให้วดั จากระดับ

พ้ืนดนิ ที่ก่อสรา้ งถงึ ยอดผนงั ของช้นั สงู สดุ

อาคารท่ีก่อสร้างข้ึนเพ่ือใช้พื้นที่อาคารหรือส่วนใดของอาคารเป็นที่ พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร

อยู่อาศัยหรอื ประกอบกิจการประเภทเดียวหรือหลายประเภท โดยมี (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2543

พื้นที่รวมกันทุกช้ันหรือช้ันหน่ึงชั้นใดในหลังเดียวกันต้ังแต่ 10,000

ตร.ม. ขึน้ ไป

อาคารท่ีบุคคลสามารถแยกการถือกรรมสิทธิ์ออกได้เป็นส่วน ๆ พ.ร.บ.อาคารชดุ

โดยแต่ละส่วนประกอบด้วยกรรมสิทธ์ิในทรัพย์ส่วนบุคคลและ พ.ศ. 2522

กรรมสิทธ์ิรว่ มในทรพั ยส์ ว่ นกลาง

อาคารท่ีใช้เพ่ือประโยชน์ในการพาณิชยกรรม หรือการธุรกิจ หรือ กฎกระทรวง ฉบับท่ี 55

อตุ สาหกรรมท่ีใช้เครอ่ื งจักรทีม่ ีกาลงั การผลติ เทยี บไดน้ อ้ ยกว่า 5 (พ.ศ. 2543) ออกตาม

แรงม้า และให้หมายความถึงอาคารใดท่ีก่อสร้างห่างจากถนนหรือ ความใน พ.ร.บ.ควบคุม

ทางสาธารณะไม่เกิน 20 เมตร ซ่ึงอาจใช้เป็นอาคารเพ่ือประโยชน์ใน อาคาร พ.ศ. 2522
117
การพาณิชยกรรมได้

อาคารท่ีใช้เพื่อประโยชน์ในการชุมนุมคนได้โดยทั่วไป เพื่อกิจกรรม กฎกระทรวง ฉบับที่ 55

ทางราชการ การเมือง การศึกษา การศาสนา การสังคม การ (พ.ศ. 2543) ออกตาม
นันทนาการ หรือการพาณิชยกรรม เช่น โรงมหรสพ หอประชุม ความใน พ.ร.บ.ควบคุม
โรงแรม โรงพยาบาล สถานศึกษา หอสมุด สนามกีฬากลางแจ้ง
สนามกีฬาในร่ม ตลาด ห้างสรรพสินค้าศูนยก์ารค้า สถานบริการ อาคาร พ.ศ. 2522

ท่าอากาศยาน อุโมงค์ สะพาน อาคารจอดรถ สถานีรถ ท่าจอดเรือ
โป๊ะจอดเรือ สสุาน ฌาปนสถาน ศาสนสถาน เป็นต้น

อาคารท่ีบุคคลอาจเข้าอยู่หรือเข้าใช้สอยได้ที่มีความสูงตั้งแต่ 23 พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร

เมตรขึ้นไป การวัดความสูงของอาคารให้วัดจากระดับพื้นดินท่ี (ฉบบั ที่ 3) พ.ศ. 2543

ก่อสร้างถึงพื้นดาดฟ้า สาหรับอาคารทรงจ่ัวหรือปั้นหยาให้วัดจาก

ระดับพืน้ ดนิ ทก่ี ่อสร้างถึงยอดผนงั ของช้ันสูงสดุ

อาคารหรือส่วนใดส่วนหนึ่งของอาคารท่ีใช้เป็นที่อยู่อาศัยสาหรับ กฎกระทรวง ฉบับท่ี 55

หลายครอบครัว โดยแบ่งออกเป็นหน่วยแยกจากกันสาหรับแต่ละ (พ.ศ. 2543) ออกตาม

ครอบครัว ความใน พ.ร.บ.ควบคุม

อาคาร พ.ศ. 2522

117

บทที่ 8 : คำวินจิ ฉัย มตขิ ้อคิดเห็น และขอ้ หำรอื ทเ่ี กีย่ วข้องกับกำรผังเมอื ง

บทที่ 8
คำวินจิ ฉยั มตขิ อ้ คดิ เหน็ และข้อหำรอื ท่ีเกยี่ วข้องกับกำรผงั เมอื ง

การรวบรวมคาพิพากษา คาสั่งศาล ความเห็นของคณะกรรมการกฤษฎีกา มติข้อคิดเห็นของ
คณะกรรมการผังเมือง และข้อหารือของหน่วยงานต่าง ๆ ที่เก่ียวกับการผังเมือง เพื่อศึกษาประเด็นท่ีจะเป็น
ประโยชน์ และสามารถนามาใช้เป็นแนวทางในการพิจารณาเก่ียวกับการให้อนุญาตก่อสร้างอาคาร/ ประกอบ
กิจการตา่ ง ๆ ได้อยา่ งถูกตอ้ งสอดคล้องกบั ผงั เมืองรวมนนทบุรี (ปรับปรุงคร้ังที่ 2) โดยมีรายละเอยี ด ดังน้ี

8.1 คำพิพำกษำและคำสั่งของศำลปกครองสูงสุด คำพิพำกษำศำลฎีกำเกี่ยวกับกฎหมำย
วำ่ ด้วยกำรผงั เมอื ง

ลำดับท่ี หมำยเลข ประเดน็

คำพิพำกษำและคำสั่งของศำลปกครองสูงสดุ เกยี่ วกับกฎหมำยวำ่ ด้วยกำรผงั เมือง

1 คดีหมายเลขแดง กำรใช้อำนำจของเจ้ำพนักงำนท้องถิ่นออกคำส่ังให้รื้อถอนอำคำรที่ใช้ประโยชน์ท่ีดิน
ท่ี อ. 286/2552 ขัดกับกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวม

การใช้อานาจของเจ้าพนักงานท้องถ่ินออกคาส่ังให้ร้ือถอนอาคารที่ใช้ประโยชน์ท่ีดิน

ขัดกับกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวม หากต่อมากฎกระทรวงให้ใช้บังคับส้ินสุด

การใช้บังคับ และยังไม่มีกฎกระทรวงฉบับใหม่ใช้บังคับผังเมืองรวม ไม่เป็นเหตุ

ให้เจา้ ของอาคารจะฟ้องใหเ้ พิกถอนคาสง่ั ของเจา้ พนักงานทอ้ งถิ่นท่ีให้ร้อื ถอนอาคารได้

แต่เจ้าของอาคารสามารถดาเนินการขออนุญาตก่อสร้างอาคารพิพาทได้ตามข้ันตอน

2 คดหี มายเลขแดง ของพระราชบญั ญัติควบคมุ อาคาร พ.ศ. 2522
ที่ อ. 588/2557 กำรใช้อำนำจหน้ำท่ีดำเนนิ กำรบังคับคดีตำมคำพิพำกษำศำลปกครองสงู สุดในกำร
ร้ือตึกสงู ในซอยรว่ มฤดี

บริษัท เอ และบริษัท บี ประสงค์จะก่อสร้างอาคารสูงจานวน 2 หลังในซอยร่วมฤดี

เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร ต่อมาประชาชนผู้อยู่อาศัยในซอยร่วมฤดีได้ขอให้

ตรวจสอบความกว้างของซอยร่วมฤดีอันเป็นที่ต้ังของอาคารว่า การก่อสร้างหรือ

ดัดแปลงอาคารดังกล่าวไม่ชอบด้วยข้อ 2 ของกฎกระทรวง ฉบับที่ 33 (พ.ศ. 2535)

ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ท่ีกาหนดว่า ที่ดินที่ใช้

เป็นที่ตั้งของอาคารสงู หรืออาคารขนาดใหญ่พิเศษท่ีมีพื้นท่ีอาคารรวมกันทุกชั้นไม่เกนิ

30,000 ตารางเมตร ต้องมีด้านหนึ่งด้านใดของที่ดินนั้นยาวไม่น้อยกว่า 12.00 เมตร

ติดกับถนนสาธารณะที่มีเขตทางกว้างไม่น้อยกว่า 10.00 เมตรยาวต่อเนื่องกัน

โดยตลอดจนไปเช่อื มต่อกบั ถนนสาธารณะท่มี ีเขตทางกว้างไมน่ ้อยกว่า 10 เมตร

ผลการตรวจสอบเขตทางสาธารณประโยชน์ ปรากฏว่า ความกว้างเขตทางของถนน

ซอยร่วมฤดตี ัง้ แตบ่ รเิ วณท่ดี นิ ซ่ึงเปน็ ทตี่ ั้งของอาคารจนถึงถนนเพลินจติ มีเขตทางกว้าง

ไม่ถึง 10.00 เมตร ตลอดแนวทางการก่อสร้าง อาคารดังกล่าวจึงไม่ชอบด้วยข้อ 2 ของ

กฎกระทรวง ฉบับท่ี 33 (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร

พ.ศ. 2522 และให้พิจารณาดาเนินการตามอานาจหน้าที่ในมาตรา 40 มาตรา 41

มาตรา 42 และมาตรา 43 ตามพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 แก้ไขเพิ่มเติม

118

บทที่ 8 : คำวนิ ิจฉัย มตขิ อ้ คดิ เหน็ และขอ้ หำรอื ทีเ่ กี่ยวข้องกบั กำรผังเมอื ง

ลำดับที่ หมำยเลข ประเด็น

(ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2535 กับบริษัท เอ และบริษัท บี แล้วแต่กรณี (ให้มีการส่ังระงับการ

ก่อสร้างและให้เจ้าของอาคารดาเนินการแก้ไขเปล่ียนแปลงให้ถูกต้องตามกฎหมาย

หรอื หากกรณีแกไ้ ขเปล่ียนแปลงไมไ่ ดก้ ็ให้ดาเนนิ การรอ้ื ถอน)

ทั้งนี้ให้สานักบังคับคดีปกครอง สานักงานศาลปกครองใช้อานาจหน้าที่ดาเนินการ

บังคับคดีนี้ให้เป็นไปตามคาบังคับของศาลปกครองโดยเคร่งครัด และรายงานผลให้

ศาลทราบทุกระยะจนกว่าจะได้มีการปฏิบัติให้เป็นตามคาบังคับของศาลปกครอง

ถกู ตอ้ งครบถว้ น

3 คาส่ัง ที่ คส. 36/2558 กำรใช้ประโยชน์ท่ีดนิ มำก่อนท่จี ะมีกฎกระทรวงให้ใช้บงั คับผงั เมอื งรวม

มาตรา 27 วรรคหนึ่ง และวรรคสอง แห่งพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518

มีวัตถุประสงค์เพ่ือคุ้มครองผู้ท่ีได้ใช้ประโยชน์ท่ีดินมาก่อนที่จะมีกฎกระทรวงให้ใช้

บังคับผังเมืองรวมและจะใช้ประโยชน์ท่ีดินนั้นต่อไป ดังนั้น เมื่อยังไม่ได้ลงมือก่อสรา้ ง

อาคารตามใบอนุญาตก่อสร้างอาคารแต่ประการใด จึงไม่ได้ใช้ประโยชน์ในที่ดิน

มาก่อนท่ีจะมีกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวม และไม่ได้รับประโยชน์ตามมาตรา

27 วรรคสอง แหง่ พระราชบญั ญตั ิการผังเมืองฯ

คำพพิ ำกษำศำลฎีกำเก่ียวกบั กฎหมำยว่ำดว้ ยกำรผังเมอื ง

1 คาพพิ ากษาศาลฎีกา กำรใช้อำนำจของเจ้ำพนักงำนท้องถ่ินในกำรไม่อนุญำตให้ก่อสร้ำงอำคำรที่ขัดกับ

ที่ 5186/2540 กฎกระทรวงให้ใชบ้ ังคบั ผังเมอื งรวม

แม้ในระหว่างที่โจทก์ยน่ื คาขออนุญาตก่อสร้างอาคารพาณชิ ย์ตามคาขอเอกสารหมาย

จ.5 และ จ.6 และจาเลยมีคาสั่งไม่อนุญาตให้ก่อสร้าง ปรากฏว่า กฎกระทรวง ฉบับท่ี 24

(พ.ศ. 2529) ออกตามความในพระราชบญั ญตั ิการผังเมือง พ.ศ. 2518 ไมม่ ีผลใช้บงั คับแล้ว

ดังนี้ กรณีตามคาขอของโจทก์จึงไม่ต้องทาตามกฎกระทรวงฉบับดังกล่าว และจาเลย

ซ่ึงเป็นเจ้าพนักงานท้องถ่ินตามพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 จึงไม่อาจ

ยกข้อห้ามตามกฎกระทรวงฉบับดังกลา่ วเพ่ือมีคาส่ังไมอ่ นุญาตให้ก่อสร้างอาคารพาณิชย์

ทาให้คาส่ังของจาเลยเป็นคาสั่งท่ีไม่ชอบและไม่มีเหตุผลสมควรในขณะน้ันก็ตาม

แต่ในระหวา่ งการพิจารณาของศาลฎกี า ไดม้ กี ฎกระทรวง ฉบบั ที่ 221 (พ.ศ. 2538) ใชบ้ ังคับ

เปน็ ผลให้กรณคี าขอของโจทก์ต้องหา้ มหรอื ขัดตอ่ กฎกระทรวงฉบับน้ี ศาลฎีกาจงึ ชอบ

ท่ีจะยกกฎกระทรวงฉบับน้ีข้ึนปรับใช้แก่คดีนี้ได้ หากจะถือว่าขณะท่ีจาเลยมีคาส่ัง

ไม่อนุญาตให้ก่อสรา้ งอาคารพาณชิ ย์ไม่มีกฎหมายสนับสนนุ ให้จาเลยสัง่ เช่นนั้นได้และ

จะต้องเพิกถอนคาส่ังของจาเลยก็ตาม โจทก์ก็ต้องไปร้องขอให้จาเลยมคี าส่งั อนุญาตใหม่

แตข่ ณะจะมคี าสั่งใหม่กป็ รากฏวา่ กรณขี องโจทกต์ ้องห้ามตามกฎกระทรวง ฉบบั ที่ 221

(พ.ศ. 2538) อกี เชน่ นีเ้ หน็ ได้ว่า การมีคาส่งั ตามคาขอของโจทก์ตามเอกสารหมาย จ.5

และ จ.6 ซึ่งต้องห้ามหรือขัดต่อกฎกระทรวง ฉบับที่ 221 (พ.ศ. 2538) ซึ่งเป็นการใช้

กฎหมายท่ีฝืนต่อสภาพการณ์ทางสังคมและหลักการทางปกครอง คาขอ

ของโจทก์จึงต้องห้ามหรือขัดต่อกฎกระทรวง จาเลยชอบที่จะมีคาส่ังไม่อนุญาตให้

ก่อสรา้ งอาคารพาณิชยด์ งั กล่าว

119

บทที่ 8 : คำวนิ ิจฉัย มตขิ ้อคดิ เหน็ และขอ้ หำรอื ทเ่ี กีย่ วข้องกบั กำรผงั เมอื ง

ลำดบั ท่ี หมำยเลข ประเดน็
กำรใช้อำนำจของเจ้ำพนักงำนท้องถิ่นในกำรระงับกำรก่อสร้ำงอำคำร ในบริเวณ
2 คาพิพากษาศาลฎกี า แนวถนนโครงกำรตำมกฎกระทรวงให้ใช้บงั คับผงั เมอื งรวม
ตามวันเวลาเกิดเหตุตามฟ้อง จาเลยได้ก่อสร้างอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 2 ช้ัน
ที่ 7160/2541 รวม 4 คูหา ในที่ดินของจาเลย โดยได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงานท้องถิ่น แต่ต่อมา
เจ้าพนักงานท้องถ่ินมีคาสั่งให้จาเลยระงับการก่อสร้าง เพราะอาคารท่ีจาเลยก่อสร้าง
อยู่ในบริเวณที่จะขยายถนน อันเป็นเขตที่ให้ใช้ผังเมืองรวมบังคับตามกฎกระทรวง
ฉบับที่ 41 (พ.ศ. 2531) ออกตามความในพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518
ซึ่งประกาศในราชกิจจานุเบกษา เม่ือวันท่ี 25 มีนาคม พ.ศ. 2531 และมีระยะเวลาใช้
บงั คับ 5 ปี แมใ้ นระหว่างพิจารณาของศาลช้ันต้น กฎกระทรวง ฉบับท่ี 41 (พ.ศ. 2531)
ซึ่งมีระยะเวลาใช้บังคับ 5 ปี จะส้ินผลใช้บังคับไป แต่ในระหว่างพิจารณาของศาล
อุทธรณ์ มีกฎกระทรวง ฉบับที่ 323 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบัญญัติ
การผังเมือง พ.ศ. 2518 ซึ่งประกาศในราชกิจจานุเบกษาเม่ือวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ.
2540 ใช้บังคับอีก มีกาหนด 5 ปี โดยกาหนดไว้ในข้อ 2 ว่า ให้ใช้บังคับผังเมืองรวมใน
ท้องท่ีตาบล อาเภอและจังหวัด ภายในแนวเขตตามแผนท่ีท้ายกฎกระทรวงนี้ ซึ่งตาม
รายการประกอบแผนผังแสดงโครงการคมนาคมและขนส่งท้ายกฎกระทรวงฉบับ
ดงั กล่าวไดก้ าหนดบรเิ วณถนนท่ีจะกอ่ สรา้ งใหม่ และถนนเดิมท่ีจะขยายเขตทางตรงกบั
ที่กาหนดไว้ในรายการประกอบแผนผังแสดงโครงการคมนาคมและขนส่งท้าย
กฎกระทรวง ฉบับท่ี 41 (พ.ศ. 2531) ตามฟ้อง ศาลฎีกาจึงชอบที่จะยกกฎกระทรวง
ฉบับนขี้ ึน้ ปรบั ใช้แก่คดนี ีไ้ ด้ ดังน้นั เม่อื การกอ่ สร้างอาคารตามฟ้องของจาเลยต้องห้าม
ตามกฎกระทรวง ฉบับที่ 323 (พ.ศ. 2540) และฝ่าฝืนพระราชบัญญัติการผังเมือง
พ.ศ. 2518 โจทกจ์ ึงมีอานาจฟอ้ งบงั คบั ใหจ้ าเลยรอ้ื ถอนอาคารพิพาทได้

120

บทท่ี 8 : คำวนิ จิ ฉัย มตขิ อ้ คิดเห็น และขอ้ หำรอื ท่ีเกีย่ วข้องกบั กำรผงั เมอื ง

ลำดับที่ หมำยเลข ประเด็น

3 คาพิพากษาศาลฎกี า กำรก่อสร้ำงอำคำรก่อนท่ีจะได้รับใบอนุญำตจำกเจ้ำพนักงำนท้องถิ่น ในบริเวณ

ที่ 5003/2545 แนวถนนโครงกำรตำมกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผงั เมืองรวม

ความผิดฐานก่อสร้างอาคารโดยไม่ได้รับอนุญาตตามพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร

พ.ศ. 2522 มาตรา 21 มาตรา 65 วรรคสอง กาหนดใหป้ รับเปน็ รายวนั ตลอดเวลาที่ยงั

ฝ่าฝืนหรือจนกว่าจะปฏิบัติให้ถูกต้อง ซ่ึงหมายความว่า จนกว่าจะได้รับใบอนุญาตให้

ก่อสร้างอาคารจากเจ้าพนักงานท้องถิ่น หรือจนกว่าจาเลยจะดาเนินการแจ้งต่อ

เจ้าพนักงานท้องถ่ิน และดาเนินการตามมาตรา 39 ทวิ จาเลยได้ยื่นขอใบอนุญาต

ก่อสร้างอาคารแลว้ แต่จาเลยไดท้ าการก่อสรา้ งอาคารไปก่อนทีจ่ ะได้รบั ใบอนญุ าตจาก

เจ้าพนักงานท้องถิ่น และต่อมาเจ้าพนักงานท้องถ่ินมีหนังสือแจ้งจาเลยว่า สถานท่ี

ก่อสร้างอาคารอยใู่ นแนวถนนโครงการผงั เมืองรวม ซ่ึงตามข้อกาหนดของผังเมอื งรวม

ไม่สามารถอนุญาตใหก้ ่อสร้างได้ ต่อมาไดม้ ีคาส่ังใหจ้ าเลยระงับการก่อสรา้ ง และวนั ที่

19 เมษายน 2539 ได้มีคาส่ังเป็นหนังสือให้จาเลยร้ือถอนอาคารท่ีก่อสร้างโดยไม่รับ

อนุญาตให้แล้วเสรจ็ ภายใน 45 วัน ครบกาหนดในวันที่ 18 มิถุนายน 2539 แต่จาเลย

มิได้ปฏิบัติตาม การฝ่าฝืนปลูกสร้างอาคารโดยไม่ได้รับอนุญาตก็ดี การไม่ดาเนินการ

ขออนุญาตปลูกสร้างอาคาร หรือดาเนินการตามมาตรา 39 ทวิ ก็ดี ย่อมสิ้นสุดลง

เม่ือเจ้าพนักงานท้องถิ่นได้มีคาส่ังให้จาเลยร้ือถอนอาคาร แล้วจาเลยไม่ปฏิบัติตาม

การกระทาของจาเลยในส่วนน้ีย่อมเป็นความผิดฐานฝ่าฝืนคาส่ังของเจ้าพนักงาน

ท้องถ่ินท่ีให้ร้ือถอนอาคาร ตามมาตรา 42 มาตรา 66 ทวิ วรรคหน่ึงและวรรคสอง

และไม่เปน็ ความผิดตามมาตรา 21 และมาตรา 65 วรรคสองอีก ดังนั้น คา่ ปรบั รายวัน

ตามมาตรา 21 และมาตรา 65 วรรคสอง ของจาเลย จึงต้องนับถึงวันที่ 17 มิถุนายน

2539 เท่านน้ั

ท่ีมำ : 1. สานกั การวางผงั และพัฒนาเมือง กรงุ เทพมหานคร

2. ศาลปกครอง : www.admincourt.go.th/admincourt/site

3. ระบบสืบคน้ คาพิจารณาคาร้องและคาวินิจฉยั คาส่ังศาลฎกี า : www.supremecourt.or.th

หมำยเหตุ : กรณีศกึ ษาตวั อยา่ งเหล่านี้ อาจมีรายละเอยี ดของคดีหรือแนวทางการพจิ ารณาทต่ี า่ งกันไป การนาไปใชอ้ า้ งองิ ควรศกึ ษารายละเอยี ด

ของแตล่ ะกรณีใหถ้ ถี่ ้วน

121

122

8.2 ควำมเห็นของคณะกรรมกำรกฤษฎีกำทีเ่ กย่ี วกบั กำรผังเมอื ง

ลำดับที่ เร่อื ง ประเดน็

1 สำนักผังเมืองหำรือปัญหำเก่ียวกับ ขอให้สานักคณะกรรมการกฤษฎีกาพิจ

กำรปลูกสร้ำงอำคำรในท่ีดินของกำร ความเห็นปัญหาข้อกฎหมายในกรณีที่เอ

รถไฟแหง่ ประเทศไทย ของกำรรถไฟแห่งประเทศไทย (ซ่ึงถูกก

(เร่ืองเสร็จที่ 364/2531 โดยประชุม ท่ีดินประเภทสถาบันราชการฯ ตาม

พจิ ารณาทบทวนเร่อื งเสร็จที่ 179/2531) กฎกระทรวงฉบับที่ 17 (พ.ศ. 2529) ออ

พระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518
อาคารพาณิชยจ์ ะกระทาได้หรือไม่ เพยี งใด

2 กำรขออนุญำตก่อสร้ำงอำคำรและ (1) กรณีผู้ขออนุญำตได้ยื่นคำขออนุญ

กำรใช้ประโยชน์ท่ีดนิ ในเขตผังเมอื งรวม อำคำรไว้ก่อนกฎกระทรวง ฉบับท่ี 116
(กรณีย่ืนขออนุญำตก่อสร้ำงอำคำร ออกตามความในพระราชบัญญัติการผังเม

ก่อนวันใช้บังคับผังเมืองรวม แต่ยัง จะมีผลใช้บังคับ และเร่ืองยังอยู่ในระหว่างก

ไมไ่ ดร้ ับอนญุ ำต) ใบอนุญาต แต่เม่ือกฎกระทรวงดังกล่าวมีผ

(เร่อื งเสรจ็ ท่ี 28/2536) ปรากฏว่าอาคารที่ย่ืนคาขออนุญาตไว้ไม

ก่ อ ส ร้ า ง ไ ด้ ต า ม ก ฎ ก ร ะ ท ร ว ง ดั ง ก ล่ า

เจ้าพนกั งานท้องถนิ่ จะพจิ ารณาออกใบอนญุ

ผู้ขออนุญาตได้ใช้ประโยชน์ในท่ีดินแล
ข้อยกเว้นตามมาตรา 27วรรคสอง แห่งพ

การผังเมอื ง พ.ศ. 2518 ได้หรอื ไม่

(2) มาตรา 27 แห่งพระราชบัญญัติการผังเม

ไม่ได้กาหนดให้ผู้ประสงค์จะทาการก่อ

จะต้องขออนุญาตการใช้ประโยชน์ที่ดิน

บุคคลใดใช้ประโยชน์ที่ดินผิดไปจากที่ได

สรุปควำมเหน็ บทท่ี 8 : คำวนิ จิ ฉยั มตขิ อ้ คดิ เหน็ และข้อหำรอื ที่เก่ยี วข้องกบั กำรผงั เมอื ง
จารณาทบทวน กำรใช้ท่ีดินของกำรรถไฟแห่งประเทศไทยท่ีเอกชนเช่ำมำจำกกำรรถไฟ
อกชนเช่ำที่ดิน แห่งประเทศไทยเพ่ือก่อสร้ำงอำคำรพำณิชย์ไม่อำจกระทำได้ เพราะเป็น
กาหนดให้เป็น การใช้ประโยชน์ที่ดินท่ีผิดไปจากท่ีได้กาหนดไว้ในผังเมืองรวมตามกฎกระทรวง
มข้อ 16 แห่ง ฉบับที่ 17 (พ.ศ. 2529) ออกตามความในพระราชบัญญตั กิ ารผงั เมือง พ.ศ. 2518
อกตามความใน ซึ่งได้กาหนดให้ท่ีดินดงั กลา่ วเปน็ ที่ดินประเภทสถาบันราชการ การสาธารณปู โภค
8) เพื่อก่อสร้าง และสาธารณูปการ ซ่ึงได้กาหนดให้ใช้ประโยชน์เพ่ือกิจการของรัฐ กิจการ
ด เกีย่ วกับการสาธารณปู โภคและสาธารณปู การหรอื สาธารณประโยชน์เท่านัน้
ญำตก่อสร้ำง (1) การใช้ประโยชน์ที่ดินบางกรณีบุคคลจะใช้โดยอิสระไม่ได้ แต่ต้องได้รับ
6 (พ.ศ. 2535) อนุญาต อนมุ ตั ิ หรอื ดาเนินการตามขน้ั ตอนทก่ี าหนดในกฎหมายนัน้ เสยี ก่อน
มือง พ.ศ. 2518 จึงจะเป็นการใช้ประโยชน์ที่ดินที่กฎหมายยอมรับ ซึ่งกรณีของการก่อสร้าง
การพิจารณาออก อาคารก็เป็นกรณีหน่ึงที่อยู่ในบังคับแห่งพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร
ผลใช้บังคับแลว้ พ.ศ. 2522 โดยบทบัญญัติมาตรา 21 แห่งพระราชบัญญัติดังกล่าวซึ่งแก้ไข
ม่อยู่ในข่ายท่ีจะ เพิ่มเติมโดยพระราชบัญญตั คิ วบคมุ อาคาร (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2535 กาหนดว่า
าว กรณีเช่นน้ี “ผู้ใดจะก่อสร้าง ดัดแปลง หรือเคล่ือนย้ายอาคารต้องได้รับใบอนุญาตจาก
ญาตใหโ้ ดยถอื วา่ เจ้าพนักงานท้องถ่ินหรือแจ้งต่อเจ้าพนักงานท้องถ่ินและดาเนินการตาม
ล้ว อันเข้าข่าย มาตรา 39 ทวิ” ดังน้ัน เพียงแต่ได้ย่ืนคำขออนุญำตก่อสร้ำงอำคำรไว้
พระราชบัญญัติ แต่ยังไม่ได้รับใบอนุญำตตำมที่หำรือมำนั้น ยังถือไม่ได้ว่ำเป็นกำร “ได้ใช้

ประโยชน์ท่ีดิน” แล้วตำมมำตรำ 27 วรรคสอง แห่งพระรำชบัญญัติ
มือง พ.ศ. 2518 กำรผังเมืองพ.ศ. 2518 จึงไม่ใช้กรณีท่ีเจ้าของหรือผู้ครอบครองท่ีดินได้ใช้
อสร้างอาคาร ประโยชน์ท่ดี นิ มาก่อนท่จี ะมีกฎกระทรวงให้ใชบ้ ังคบั ผังเมืองรวมอนั จะทาให้
น เพียงแต่ห้าม สามารถใชป้ ระโยชนท์ ดี่ ินเชน่ นั้นตอ่ ไปได้
ด้กาหนดไว้ใน

ลำดบั ท่ี เรื่อง ประเด็น

ผังเมืองรวม หรือปฏิบัติการใด ๆ ซึ่งขัด

ผังเมืองรวม กรณีเช่นน้ีกรุงเทพมหำนคร

อ นุ ญ ำ ต ก่ อ ส ร้ ำ ง อ ำ ค ำ ร ถื อ ป ฏิ บั ติ เ ก่ี

ประโยชนท์ ด่ี นิ อยำ่ งไร

3 กำรขออนุญำตก่อสร้ำงอำคำรและ มีผู้ยื่นคาขออนุญาตก่อสร้างอาคารโรงงา

กำรใช้ประโยชนท์ ี่ดินในเขตผังเมอื งรวม ไว้ก่อนที่กฎกระทรวง ฉบับท่ี 116 (พ.ศ

(กรณีที่ได้รับใบอนุญำตต้ังโรงงำน ตามความในพระราชบัญญตั ิการผังเมือง

กอ่ นวันใช้บังคับผงั เมอื งรวม) ประกาศใช้บังคับผังเมืองรวมในท้องที่กร

(เรือ่ งเสรจ็ ท่ี 651/2536) โดยผู้ขออนุญาตดังกล่าวมีใบอนุญาตให

จากกระทรวงอุตสาหกรรมมาประกอบกา

แต่ปรากฏว่าพื้นท่ีที่จะก่อสร้างอยู่ในบริเ

ก่อสร้างอาคารตามกฎกระทรวงฉบับน

ดังกล่ำวได้รับอนุญำตให้จัดต้ังโรงงำนใน

ก ร ะ ท ร ว ง อุ ต ส ำ ห ก ร ร ม แ ล้ ว จ ะ ถื อ ว

ประโยชน์ในท่ีดินตำมมำตรำ 27 วร

พระรำชบญั ญตั กิ ำรผงั เมือง พ.ศ. 2518

123

สรปุ ควำมเหน็ บทที่ 8 : คำวนิ จิ ฉยั มตขิ อ้ คดิ เหน็ และขอ้ หำรอื ที่เก่ยี วข้องกบั กำรผงั เมอื ง
ดกับข้อกาหนด (2) ตำมพระรำชบัญญัติกำรผังเมือง พ.ศ. 2518 และกฎกระทรวงให้ใช้
รจะให้ผู้ย่ืนขอ บังคับผังเมืองรวมกรุงเทพมหำนครที่ใช้บังคับอยู่ในขณะนี้ มิได้มีข้ันตอน
ยวกับกำรใช้ กำรขออนุญำตใช้ประโยชน์ท่ีดินแยกต่ำงหำกจำกกำรขออนุญำต

ปลูกสร้ำงอำคำรหรือกำรขออนุญำตอย่ำงอ่ืน และโดยที่การกาหนดระบบ
การอนุญาตให้เกิดสทิ ธิหน้าที่ตอ่ เอกชนจะต้องมีฐานตามกฎหมายให้อานาจ
เสียก่อน ดังน้ัน ในกรณีน้ีกรุงเทพมหานครจึงไม่มีอานาจท่ีจะออกระเบียบ
เพ่อื วางหลกั เกณฑ์ใหม้ กี ารขออนุญาตการใช้ประโยชน์ทด่ี นิ แยกต่างหากได้
านอุตสาหกรรม กรณที ี่ “ได้ใช้ประโยชนท์ ่ดี ิน” แลว้ สามารถแยกพิจารณาได้ 2 ประการ คือ
ศ. 2535) ออก (1) ถ้ำเป็นกำรดำเนินกำรท่ีไม่มีกฎหมำยห้ำมหรือกำหนดหลักเกณฑ์ไว้
พ.ศ. 2518 จะ โดยเฉพำะวา่ จะต้องได้รับอนญุ าตหรือไดร้ ับอนมุ ตั ิจากหน่วยงานหรอื องค์กร
รุงเทพมหานคร ใดก่อน จะต้องพิจำรณำจำกข้อเท็จจริงเป็นกรณี ๆ ไป ว่ำได้ใช้ประโยชน์
ห้จัดตั้งโรงงาน ทดี่ นิ ตำมควำมเป็นจรงิ แล้วหรือไม่
ารพจิ ารณาด้วย (2) ถ้ำเป็นกำรดำเนินกำรท่ีมีกฎหมำยห้ำมหรือกำหนดหลักเกณฑ์ไว้
เวณที่ต้องห้าม โดยเฉพำะว่าจะต้องได้รับอนุญาตหรือได้รับอนุมัติจากหน่วยงานหรือองค์กรใด
นี้ กำรที่บุคคล หรือต้องดาเนินการตามขั้นตอนเช่นใดก่อน ย่อมไม่อาจถือเอาการใช้
นท่ีดินนั้นจำก ประโยชน์ท่ีดินตามความเป็นจริงได้ ดังนั้น จึงต้องพิจำรณำจำกกำรได้รับ
ว่ำได้มีกำรใช้ อนุญำตหรือได้รับอนุมัติหรือกำรได้ปฏิบัติกำรตำมข้ันตอนของกฎหมำย
รรคสอง แห่ง เปน็ สำคัญ
แลว้ หรือไม่ อน่ึง สาหรับการดาเนินการบางเร่ืองที่คาบเกี่ยวกับกฎหมายอื่นและต้อง
ได้รับอนุญาตตามกฎหมายเกี่ยวกับการใช้ท่ีดินและอาคารหลายฉบับ โดยมี
การอนญุ าตให้ก่อสรา้ งอาคารเปน็ ขั้นตอนสดุ ทา้ ยรวมอยดู่ ้วย กำรท่ีผูย้ น่ื คำขอ
ได้รับใบอนุญำตหรือได้รับอนุมัติหรือได้ปฏิบัติตำมข้ันตอนของกฎหมำยอ่ืน
ก่อนกำรได้รับอนุญำตให้ก่อสร้ำงอำคำรนั้น ย่อมถือได้ว่ำมีกำรใช้

124

ลำดับท่ี เรื่อง ประเด็น

4 กำรใช้บังคับข้อบัญญัติท้องถ่ินออก ข้อบัญญัติกรุงเทพมหำนคร เร่ือง กาหน

ตำมกฎหมำยว่ำด้วยกำรควบคุม ก่อสร้าง ดัดแปลง ใช้ หรือเปล่ียนการใช้อ

อำคำรในเขตผังเมืองรวม (มำตรำ หรือบางประเภทในท้องที่แขวงลาดกระบัง

12 แห่งพระรำชบัญญัติควบคุม กรุ งเทพมหานคร พ.ศ. 2525 ซึ่ งขั ด

อำคำร พ.ศ. 2522) กฎกระทรวง ฉบับท่ี 116 (พ.ศ. 2535) ออ

(เรอ่ื งเสร็จท่ี 695/2536) พระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518

บังคบั ใช้ไดห้ รือไม่ อย่ำงไร

5 กำรใช้ประโยชน์ท่ีดินก่อนกำรใช้ กำรโอนสทิ ธกิ์ ำรเชำ่ ทดี่ นิ ท่ีไดก้ ระทำขึน้ ก
บังคับผังเมืองรวม กรณีควำมผูกพัน ใช้กฎกระทรวง ฉบับที่ 149 (พ.ศ. 2536
สิทธ์ิการเชา่ มีขอ้ ผกู พนั จะต้องปฏบิ ัติตามส

สรุปควำมเหน็ บทท่ี 8 : คำวนิ จิ ฉยั มตขิ อ้ คดิ เหน็ และข้อหำรอื ที่เก่ยี วข้องกบั กำรผงั เมอื ง
ประโยชน์ที่ดนิ นั้นมำกอ่ นแล้ว ดงั น้นั กรณีที่มกี ารคาบเกย่ี วกนั ระหวา่ งกฎหมาย
หลายฉบับดังเช่นกรณีที่หารือมานี้ เม่ือเจ้าของท่ีดินได้ดาเนินการในส่วนที่
เกยี่ วขอ้ งโดยได้รับใบอนุญาตต้ังโรงงาน ยอ่ มถือไดว้ ่าเจา้ ของทด่ี นิ นัน้ “ไดใ้ ช้
ประโยชน์ที่ดิน” ตามที่กาหนดในมาตรา 27 วรรคสอง แห่งพระราชบัญญัติ
การผังเมอื ง พ.ศ. 2518 แล้ว
นดบริเวณห้าม มาตรา 12 แห่งพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 กาหนดให้ใช้
อาคารบางชนดิ บังคับข้อบัญญัติท้องถิ่นได้เท่าที่ ไม่ขัดหรือแย้งกับกฎหมายว่าด้วย
เขตลาดกระบัง การผังเมือง และถ้ำข้อบัญญัติท้องถิ่นขัดหรือแย้งกับกฎหมำยว่ำด้วยกำร
ดหรื อแย้ งกั บ ผังเมือง ให้ใช้บังคับตำมกฎหมำยว่ำด้วยกำรผังเมือง การที่ข้อ 9 แห่ง
อกตามความใน กฎกระทรวง ฉบับที่ 116 (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบัญญัตกิ าร
จะยังคงมีผล ผังเมือง พ.ศ. 2518 ได้กาหนดการใช้ประโยชน์ในท่ีดินไว้ เพื่อการอยู่อาศัย
ซ่ึงมิใช่อาคารขนาดใหญ่ ส่วนข้อ 3 แห่งข้อบัญญัติกรุงเทพมหานคร
เร่ือง กาหนดบริเวณห้ามก่อสร้าง ดัดแปลง ใช้หรือเปลี่ยนการใช้อาคารฯ
พ.ศ. 2525 ได้กาหนดให้ก่อสร้างอาคารอยู่อาศัยในบริเวณดังกล่าวเฉพาะ
ประเภทบ้านเด่ียวนั้น การกาหนดห้ามบุคคลใดก่อสร้างอาคารอยู่อาศัยอ่ืน
ใดนอกจากอาคารอยู่อาศัยประเภทบ้านเดี่ยวภายในเขตท่ีกาหนดตาม
ขอ้ บัญญัตกิ รงุ เทพมหานคร ซ่งึ โดยลักษณะยอ่ มไมใ่ ช้อาคารขนาดใหญ่ จึงไม่
ขัดหรือแย้งกับกฎกระทรวง ฉบับที่ 116 ดังน้ัน จึงไม่ต้องนาบทบัญญัติใน
มาตรา 12 แห่งพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 มาใช้บังคับ และ
การก่อสรา้ งอาคารดังกล่าวต้องปฏบิ ตั ิตามข้อบญั ญัตกิ รุงเทพมหานครด้วย
ก่อนกำรบังคับ การพิจารณาวา่ กรณีใดจะถอื ว่า “ได้ใชป้ ระโยชน์ทด่ี ิน” ตามความในมาตรา
6) โดยผู้รับโอน 27 วรรคสอง แห่งพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518 สามารถ
สทิ ธิและหน้าที่ แยกออกเปน็ 2 กรณี คือ

ลำดบั ท่ี เรือ่ ง ประเดน็
ต ำ ม สั ญ ญ ำ เ ช่ ำ ที่ จ ะ ต้ อ ง ก่ อ ส ร้ ำ ง ตามท่ีกาหนดไว้ในสัญญาเช่าเดิม และจะ
อำคำรพำณิชย์ในทีด่ นิ ทเ่ี ชำ่ อาคารพาณิชย์พร้อมทั้งโอนกรรมสิทธ์ิ
(เรอ่ื งเสรจ็ ท่ี 35/2539) บริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานีจะถือ
ประโยชน์ในที่ดินมาก่อนที่กฎกระทรว
ผังเมืองรวมจะประกาศใช้บังคับตามมาตร
แหง่ พระราชบญั ญัติการผงั เมอื ง พ.ศ. 2518

125

สรปุ ควำมเห็น บทที่ 8 : คำวนิ จิ ฉยั มตขิ อ้ คดิ เหน็ และขอ้ หำรอื ที่เก่ยี วข้องกบั กำรผงั เมอื ง
ะต้องปลูกสร้าง (1) กรณีกำรดำเนินกำรท่ีไม่มีกฎหมำยห้ำมหรือกำหนดหลักเกณฑ์ไว้
ให้แก่องค์การ โดยเฉพำะว่าจะต้องไดร้ บั อนญุ าตหรอื ไดร้ บั อนมุ ัตจิ ากหนว่ ยงานหรือองค์กร
อเป็นการได้ใช้ ใดก่อน และจะต้องพิจำรณำจำกข้อเท็จจริงเป็นกรณีไปวำ่ ได้ใช้ประโยชน์
วงให้ใช้บังคับ ทดี่ นิ ตำมควำมเป็นจริงแลว้ หรือไม่
รา 27 วรรคสอง (2) กรณีกำรดำเนินกำรที่มีกฎหมำยห้ำมหรือกำหนดหลักเกณฑ์ไว้
8 แล้วหรอื ไม่ โดยเฉพำะว่าจะต้องได้รบั อนญุ าตหรอื ได้รับอนมุ ัติจากหนว่ ยงานหรือองค์กรใด

หรอื ต้องดาเนินการตามข้ันตอนเช่นใดก่อน ไม่อาจถอื เอาการใช้ประโยชน์ที่ดิน
ตามความเป็นจริงเป็นหลักในการพิจารณาได้ แต่จะต้องพิจำรณำจำกกำร
ได้รับอนุญำตหรือได้รับอนุมัติหรือได้ปฏิบัติกำรตำมขั้นตอนของกฎหมำย
เปน็ สำคญั
ส า ห รั บ ก า ร ก่ อ ส ร้ า ง อ า ค า ร พ า ณิ ช ย์ น้ั น จ ะ ต้ อ ง ไ ด้ รั บ ใ บ อ นุ ญ า ต จ า ก
เจ้าพนักงานท้องถ่ินตามมาตรา 21 หรือแจ้งต่อเจ้าพนักงานท้องถิ่นตาม
มาตรา 39 ทวิ แห่งพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ซึ่งแก้ไข
เพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2535 ดังนั้น
การพิจารณาว่าได้มีการใช้ประโยชน์ท่ีดินในการก่อสร้างอาคารพาณิชย์
มาก่อนที่จะมีกฎกระทรวง ฉบับท่ี 149 (พ.ศ. 2536) ใช้บังคับ ซึ่งกาหนดให้
ท่ีดินตามสัญญาเป็นที่ดินประเภทที่โล่งเพื่อนันทนาการและรักษาคุณภาพ
ส่ิงแวดล้อม จึงต้องพิจารณาว่าได้มีการดาเนินการตามที่กฎหมายว่าด้วย
การควบคุมอาคารกาหนดไว้แล้วหรือไม่ เม่ือผู้เช่ำท่ีดินหรือ ผู้รับโอนสิทธิ์
กำรเช่ำไม่เคยได้รับใบอนุญำตให้ก่อสร้ำงอำคำร และไม่ได้แจ้งต่อ
เจ้ำพนกั งำนท้องถิน่ ตำมทก่ี ำหนดไว้ในกฎหมำยว่ำดว้ ยกำรควบคุมอำคำร
จึงไม่ถือว่ำได้มีกำรใช้ประโยชน์ที่ดินในกำรก่อสร้ำงอำคำรพำณิชย์
มำกอ่ นที่จะมีกฎกระทรวงให้ใชบ้ งั คบั ผงั เมืองรวม

126

ลำดับท่ี เร่อื ง ประเด็น

6 กำรใช้ประโยชน์ท่ีดินเพ่ือกิจกำร ฌำปนสถำนของวัดบวรมงคลอยู่ในข

ฌำปนสถำนตำมกฎกระทรวงให้ใช้ ข้อ 10 (8) แห่งกฎกระทรวง ฉบับท่ี 116

บังคบั ผงั เมืองกรุงเทพมหำนคร โดยถือเป็นกำรก่อสร้ำงแทนฌำปนสถำน

หรือไม่ อยา่ งไร

7 กำรใช้ประโยชน์ที่ดินมำก่อนท่ีจะมี กำรย่ืนขออนุญำตก่อสร้ำงอำคำรก่อนวัน
กฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวม ฉบับที่ 414 (พ.ศ. 2542) จะมีผลใช้บั
ตำมมำตรำ 27 วรรคสอง แห่ ง อนุญาตตามกฎหมายอ่ืนท่ีเก่ียวข้องกับอ
พระรำชบัญญัติกำรผังเมือง พ.ศ. รายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม
2518 (กรณีกำรยื่นคำขออนุญำต เหน็ ชอบจากสานักงานนโยบายและแผนส

สรุปควำมเห็น บทท่ี 8 : คำวนิ จิ ฉยั มตขิ อ้ คดิ เหน็ และข้อหำรอื ที่เก่ยี วข้องกบั กำรผงั เมอื ง
ส่วนการขบั ไล่ราษฎรทบ่ี ุกรุกทดี่ ินอยู่ก่อนวันท่ีทาสัญญาเช่าและการถมท่ีดิน
ตามข้อกาหนดในสัญญาเช่า แม้ว่าจะได้กระทาไปเพื่อท่ีจะก่อสร้างอาคาร
พาณิชย์ต่อไป แต่เม่ือการกระทาดังกล่าวมิไดเ้ ป็นการใช้ประโยชน์ท่ีดินและ
การดาเนินการดังกล่าวสามารถแยกออกจากการก่อสร้างอาคารพาณิชย์ได้
ดงั นนั้ เม่อื ยังมไิ ด้รับใบอนุญาตกอ่ สร้างอาคารหรือมิได้มกี ารแจง้ ต่อพนกั งาน
ท้องถ่ินเพื่อที่จะก่อสร้างอาคารตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคารก่อน
การใช้บังคับกฎกระทรวงฉบับที่ 149 (พ.ศ. 2536) จึงไม่ถือว่าได้มีการใช้
ประโยชน์ที่ดินเพ่ือก่อสร้างอาคารพาณิชย์มาก่อนจะมีกฎกระทรวงให้ใช้
บังคับผงั เมอื งรวมตามมาตรา 27 วรรคสอง แหง่ พระราชบญั ญตั ิการผงั เมือง
พ.ศ. 2518
ข้อยกเว้นตาม วัดบวรมงคลได้ใช้ฌาปนสถานเป็นครั้งสุดท้ายในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2504
6 (พ.ศ. 2535) และแมฌ้ าปนสถานที่มอี ยูเ่ ดมิ จะอยูใ่ นสภาพชารุดใช้การไมไ่ ด้ วัดบวรมงคล
นที่มีอยู่เดิมได้ ก็ยังคงใช้ศำลำพักศพในบริเวณดังกล่ำวประกอบพธิ ีสวดอภธิ รรมศพตลอดมำ
และมีควำมประสงค์ที่จะดำเนินกำรก่อสร้ำงฌำปนสถำนแทนฌำปนสถำน
ที่มีอยู่เดิม แต่ไม่สามารถดาเนินการก่อสร้างให้เสร็จสมบูรณ์ได้ เนื่องจาก
ขาดทุนทรัพย์ จากข้อเท็จจริงดังกล่าว เห็นว่า ฌาปนสถานท่ีวัดบวรมงคล
กาลังดาเนนิ การก่อสรา้ ง เป็นฌาปนสถานที่ก่อสรา้ งข้ึนแทนฌาปนสถานที่มี
อยเู่ ดมิ ซ่ึงไดร้ ับการยกเวน้ ให้ก่อสรา้ งได้
นที่กฎกระทรวง การพิจารณาว่ากรณีอย่างใดจึงถือว่า “ได้ใช้ประโยชน์ที่ดิน” ตามความใน
งคับโดยได้รับ มาตรา 27 วรรคสอง แยกออกเป็น 2 กรณี คือ
อาคารน้ัน เช่น (1) ถ้ำเป็นกำรดำเนินกำรที่ไม่มีกฎหมำยห้ำมหรือกำหนดหลักเกณฑ์ไว้
มซ่ึงได้รับความ โดยเฉพำะวา่ จะตอ้ งไดร้ ับอนุญาตหรือไดร้ ับอนุมัตจิ ากหน่วยงานหรือองค์กร
สิ่งแวดลอ้ มแล้ว

ลำดบั ท่ี เรื่อง ประเด็น
ก่อสร้ำงอำคำรพร้อมท้ังเสนอรำยงำน จะถือว่าได้ใช้ประโยชน์ท่ีดินมาก่อนอัน
กำรวิเครำะห์ผลกระทบส่ิงแวดล้อม ข้อยกเว้นตามมาตรา 27 วรรคสอง แห่งพ
ซึ่ ง ไ ด้ รั บ ค ว ำ ม เ ห็ น ช อ บ ต ำ ม การผังเมอื ง พ.ศ. 2518 ได้หรือไม่
พระรำชบัญญัติกำรส่งเสริม และ
รักษำคุณภำพส่ิงแวดล้อมแห่งชำติ
พ.ศ. 2535 แล้วก่อนวันใช้บังคับ
ผังเมืองรวม)
(ตามหนังสือสานักงานคณะกรรมการ
กฤษฎกี า ท่ี นร.0601/415 ลงวันท่ี 26
พฤษภาคม 2543)

127

สรปุ ควำมเหน็ บทที่ 8 : คำวนิ จิ ฉยั มตขิ อ้ คดิ เหน็ และขอ้ หำรอื ที่เก่ยี วข้องกบั กำรผงั เมอื ง
นเข้าข่ายเป็น ใดก่อน จะต้องพิจำรณำจำกข้อเท็จจริงเป็นกรณี ๆ ไปว่ำได้ใช้ประโยชน์
พระราชบัญญัติ ท่ีดนิ ตำมควำมเปน็ จริงแลว้ หรอื ไม่

(2) ถ้ำเป็นกำรดำเนินกำรที่มีกฎหมำยห้ำมหรือกำหนดหลักเกณฑ์ไว้
โดยเฉพำะว่าจะต้องได้รับอนุญาตหรือได้รับอนุมัติจากหน่วยงานหรือ
องค์กรใดหรือต้องดาเนินการตามขั้นตอนเช่นใดก่อน ย่อมไม่อาจถือเอา
การใช้ประโยชนท์ ่ดี นิ ตามความเปน็ จริงได้
ดังนั้น จึงต้องพิจำรณำจำกกำรได้รับอนุญำตหรือได้รับอนุมัติหรือกำรได้
ปฏิบัติตำมข้ันตอนของกฎหมำยเป็นสำคัญข้อเท็จจริงกรณีการขออนุญาต
ปลูกสร้างอาคารซ่ึงเป็นการใช้ประโยชน์ที่ดินที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายท่ีได้
กาหนดหลักเกณฑ์ไว้โดยเฉพาะวา่ จะต้องได้รับอนุญาตเสยี ก่อน เม่ือปรากฏวา่
ยังไมม่ ีการไดร้ บั อนุญาตตามกฎหมายดังกลา่ วก่อนการใช้บังคับกฎกระทรวง
ฉบบั ท่ี 414 (พ.ศ. 2542) จึงถือไมไ่ ดว้ า่ ได้มีการใช้ประโยชนท์ ีด่ ินมากอ่ นทจี่ ะ
มีกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผงั เมืองรวม อันจะได้รบั การยกเว้นตามมาตรา 27
วรรคสอง สาหรับการจัดทารายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม
เสนอเพื่อขอรับความเหน็ ชอบตามพระราชบัญญัติสง่ เสริมและรักษาคุณภาพ
ส่ิงแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 นั้น เป็นแต่เพียงเง่ือนไขที่กฎหมายบังคับให้
ผู้รับผิดชอบโครงการหรือกิจการจะต้องปฏิบัติก่อนการได้รับอนุญาตให้ใช้
ประโยชน์ที่ดิน ซึ่งผู้ย่ืนขออนุญาตดังกล่าวยังคงต้องดาเนินการตามกฎหมาย
เฉพาะท่ีควบคุมการใช้ประโยชน์ท่ีดินในเรื่องน้ันอีก ดังน้ัน กำรได้รับควำม
เห็นชอบในรำยงำนกำรวิเครำะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมจึงไม่อำจถือได้ว่ำ
เปน็ กำรไดร้ ับอนญุ ำตใหใ้ ช้ประโยชน์ทดี่ ินแลว้

128

ลำดับที่ เรื่อง ประเดน็
8 กำรใช้ประโยชน์ทด่ี นิ ตำม มำตรำ 27 (1) เจ้าของหรือผู้ครอบครองท่ีดินซ่ึงใช้ป
วรรคสอง แห่งพระรำชบัญญัติ มาก่อนมีการออกกฎกระทรวงให้ใช้บังค
กำรผังเมือง พ.ศ. 2518 ต่อมาหำกเจ้ำของหรือผู้ครอบครองท่ีด
(เร่ืองเสร็จที่ 415/2546) ประกอบกิจกำรโรงงำนและได้โอนท่ีดิน
หรือให้เช่ำท่ีดิน ผู้รับโอนหรือผู้เช่ำท่ีด
สืบสิทธ์ิกำรใช้ประโยชน์ท่ีดินสำหรับปร
โรงงำนไดห้ รอื ไม่
(2) เจ้าของหรือผู้ครอบครองท่ีดินซึ่งใช้ป
มาก่อนมีการออกกฎกระทรวงให้ใช้บังค
แต่ได้ขำดต่ออำยุใบอนุญำตประกอบก
และเลิกประกอบกิจกำรมำระยะหนึ่งแล
ประสงค์จะประกอบกิจกำรโรงงำนเดิมอ
มีกำรใช้ประโยชน์ที่ดินสำหรับประกอบก
มำก่อนหรือไม่
(3) เจ้าของหรือผู้ครอบครองท่ีดินซ่ึงใช้ป
มาก่อนมีการออกกฎกระทรวงให้ใช้บังค
เม่ือออกกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเ
เจ้ำของหรือผู้ครอบครองที่ดินแห่งน้ั
ประกอบกจิ กำรโรงงำนประเภทอื่นจำกท
ไว้เดิม จะถือว่ำได้มีกำรใช้ประโยชน
ประกอบกิจกำรโรงงำนมำก่อนหรือไม่

สรปุ ควำมเหน็

ประโยชน์ที่ดิน เจา้ ของหรอื ผ้คู รอบครองท่ีดนิ ซง่ึ ใช้ประโยชน์ท่ีดนิ มาก่อนที่จะมกี ฎกระทรวง บทท่ี 8 : คำวนิ จิ ฉยั มตขิ อ้ คดิ เหน็ และข้อหำรอื ที่เก่ยี วข้องกบั กำรผงั เมอื ง

คับผังเมืองรวม ให้ใช้บังคับผังเมืองรวม และจะใช้ประโยชน์ที่ดินเช่นน้ันต่อไปหลังจาก

ดินแห่งนั้นเลิก กฎกระทรวงให้ใช้บงั คบั ผงั เมอื งรวมมผี ลใช้บงั คบั แลว้ ยงั สามารถใชป้ ระโยชน์
นให้บุคคลอ่ืน ท่ีดินเช่นน้ันต่อไปได้ แต่จะต้องเปน็ การใช้ประโยชน์ท่ีดนิ โดยมวี ัตถุประสงค์
ดินจะสำมำรถ เดยี วกันและมีความต่อเนอื่ งในการใชป้ ระโยชนท์ ่ีดิน
ระกอบกิจกำร (1) กรณีที่เจ้ำของหรือผู้ครอบครองท่ีดินเดิมได้เลิกประกอบกิจกำรไปก่อน

ย่อมถือได้ว่ำเจ้ำของหรือผู้ครอบครองท่ีดินเดิมไม่ได้ใช้ประโยชนใ์ นท่ีดินตำม

ประโยชน์ที่ดิน วัตถุประสงค์น้ันอีกต่อไป หากต่อมาได้โอนที่ดินหรือให้เช่าที่ดินนั้นให้แก่
คับผังเมืองรวม บุคคลอ่ืน แม้ผู้รับโอนหรือผู้เช่าที่ดินน้ันจะประกอบกิจการโรงงานประเภทเดิม
กิจกำรโรงงำน ก็ตาม ย่อมไม่อาจถือเป็นการสืบสิทธ์ิท่ีจะประกอบกิจการและใช้ประโยชน์ที่ดิน
ในการประกอบกจิ การต่อเนอ่ื งจากเจา้ ของหรือผูค้ รอบครองท่ีดินเดมิ
ล้ว หำกต่อมำ (2) กรณีเจ้าของหรือผู้ครอบครองที่ดินได้ประกอบกิจการโรงงานมาก่อนมี
อีก จะถือว่ำได้ กฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวม แต่ขำดต่ออำยุใบอนุญำตประกอบกิจกำร
กจิ กำรโรงงำน โรงงำนและเลิกประกอบกิจกำรมำระยะหนึ่งแล้ว ย่อมถือว่ำเจ้ำของหรือ

ผู้ครอบครองท่ีดินนั้นไม่ประสงค์จะประกอบกิจกำรดังกล่ำวตำมมำตรำ 15

ประโยชน์ที่ดิน แหง่ พระรำชบญั ญตั โิ รงงำน พ.ศ. 2535 แม้ตอ่ มาเจ้าของหรือผู้ครอบครองทดี่ ิน

คับผังเมืองรวม เดิมประสงค์จะประกอบกิจการประเภทเดิมอีกก็ไม่อาจสบื สิทธิ์การใช้ประโยชน์

เมืองรวมแล้ว ทีด่ ินตามมาตรา 27 วรรคสอง แหง่ พระราชบัญญตั กิ ารผงั เมือง พ.ศ. 2518 ได้
นประสงค์จะ (3) กรณีเจ้าของหรือผู้ครอบครองสิทธ์ิในท่ีดินท่ีได้ใช้ประโยชน์ท่ีดินมาก่อน
ท่ีได้รับอนุญำต ใช้บังคับกฎกระทรวงผังเมืองรวมประสงค์จะเปล่ียนประเภทกิจการเป็น
ประเภทอื่นจากท่ีได้รับอนุญาตไว้เดิม หำกกิจกำรที่ขอเปลี่ยนแปลงเป็น
น์ท่ีดินสำหรับ ประเภทกิจกำรท่ีต้องห้ำมตำมข้อกำหนดในกฎกระทรวงให้ใช้บังคับ

ผังเมืองรวมแล้ว ย่อมไม่อำจอ้ำงสิทธิ์กำรใช้ประโยชน์ท่ีดินก่อนท่ี

กฎกระทรวงใหใ้ ชบ้ ังคับผังเมืองรวมจะมีผลใช้บงั คบั ได้

ลำดับท่ี เรือ่ ง ประเดน็
9 กำรก่อสร้ำงอำคำรที่ได้รับแจ้งตำม (1) ผู้ท่ีได้รับใบแจ้งควำมประสงค์จะก่อ
มำตรำ 39 ทวิ แห่งพระรำชบัญญัติ จ ำก เจ้ำพนักงำนท้องถ่ินตามมาตร
ควบคุมอำคำร พ.ศ. 2522 ซ่ึงแก้ไข พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ซ
เพิ่มเติมโดยพระรำชบัญญัติควบคุม โดยพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร (ฉบับท
อำคำร (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2535 ก่อน ก่ อ น ที่ ก ฎ ก ร ะ ท ร ว ง ใ ห้ ใ ช้ บั ง คั บ ผ
กำรใช้บังคับกฎกระทรวงให้ใช้บังคับ กรุงเทพมหำนคร พ.ศ. 2549 มีผลใช้บงั
ผงั เมืองรวมกรุงเทพมหำนคร พ.ศ. 2549 กำรก่อสร้ำงอำคำรตำมที่แจ้งไว้ จะถ
(เรื่องเสร็จท่ี 499/2549) ป ร ะ โ ย ช น์ ท่ี ดิ น ม ำ ก่ อ น ก ฎ ก ร ะ ท ร ว ง
ผงั เมืองรวมกรุงเทพมหำนครฯ ใช้บังคับ
(2) เจ้ำพนักงำนท้องถ่ินจะสำมำรถพิจ
ใบรับแจ้งกำรก่อสร้ำงดังกล่ำว โดยถือว
อนุญำตได้ใช้ประโยชน์ท่ีดินมำก่อนกฎก
บังคับผังเมืองรวมกรุงเทพมหำนครฯ อัน
การยกเว้นตามนัยมาตรา 27 วรรคสอง แห่ง
การผังเมือง พ.ศ. 2518 ไดห้ รอื ไม่

ทม่ี ำ : 1. กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง
2. สานกั การวางผงั และพัฒนาเมือง กรุงเทพมหานคร
3. สานกั งานคณะกรรมการกฤษฎกี า : www.krisdika.go.th

หมำยเหตุ : กรณีศึกษาตวั อยา่ งเหล่านี้ อาจมรี ายละเอยี ดของคดีหรือแนวทางการพิจารณาท่ีต่างกันไป กา

129