สรุปเนื้อหา ภาษาไทย ม.ต้น

1

2

เอกสารสรุปเนอ้ื หาทีต่ องรู

รายวิชาภาษาไทย
ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน

รหัส พท21001

หลักสตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน
พุทธศกั ราช 2551

สาํ นกั งานสงเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั
สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
กระทรวงศกึ ษาธิการ

หามจาํ หนาย
หนังสอื เรยี นน้จี ดั พิมพด วยเงนิ งบประมาณแผนดินเพือ่ การศึกษาตลอดชีวิตสาํ หรับประชาชน ลขิ สิทธิ์เปนของ
สํานกั งาน กศน.สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

3

สารบัญ 4

คํานํา หนา
คาํ แนะนําการใชเอกสารสรปุ เน้ือหาทีต่ อ งรู
บทที่ 1 การฟง การดู 1
2
เร่ืองที่ 1 หลักเบอื้ งตนของการฟง และการดู 3
เรื่องท่ี 2 หลักการฟงเพือ่ จบั ใจความสาํ คญั 3
เรอ่ื งที่ 3 หลกั การฟง การดู อยางมีวิจารณญาณ 5
เรอ่ื งที่ 4 มารยาทในการฟง การดู
กิจกรรมทายบท 6
บทที่ 2 การพดู 7
เรอ่ื งท่ี 1 สรุปความ จับประเดน็ สาํ คญั ของเร่อื งทพี่ ูด 12
เรอ่ื งที่ 2 การพดู ในโอกาสตาง ๆ 13
เรื่องท่ี 3 มารยาทในการพูด
กจิ กรรมทายบท 14
บทท่ี 3 การอาน 14
เรื่องท่ี 1 การอา นในใจ 27
เรื่องท่ี 2 การอา นออกเสยี ง 29
เร่อื งที่ 3 การอานจบั ใจความสาํ คัญ 31
เรื่องท่ี 4 มารยาทในการอา นและนสิ ยั รกั การอา น
กจิ กรรมทายบท 33
บทที่ 4 การเขียน 34
เรอ่ื งที่ 1 หลกั การเขยี นและการใชภาษาเขียน 39
เรอื่ งท่ี 2 หลักการเขยี นแผนภาพความคิด 41
เรอ่ื งท่ี 3 การแตงรอ ยกรอง 43
เรอ่ื งที่ 4 การเขียนส่ือสาร 44
เรอ่ื งที่ 5 การเขียนรายงานคน ควา และอางอิงความรู
เรอ่ื งท่ี 6 การกรอกแบบรายงาน

สารบัญ (ตอ) 5

ห น า

เร่ืองท่ี 7 มารยาทในการเขียนและนสิ ัยรกั การเขียน 49

กจิ กรรมทายบท 50

บทที่ 5 หลกั การใชภ าษา

เรือ่ งที่ 1 ความหมายของพยางค คาํ วลี และประโยค 51

เร่ืองท่ี 2 ชนิดและหนา ท่ขี องประโยค 54

เรอ่ื งที่ 3 การใชเคร่ืองหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ 59

เรอ่ื งท่ี 4 คาํ ราชาศัพท 67

เรอ่ื งท่ี 5 ภาษาพดู และภาษาเขียน 71

เรื่องที่ 6 การใชสาํ นวน สุภาษติ คําพงั เพย 73

กิจกรรมทายบท 76

บทท่ี 6 วรรณคดีและวรรณกรรม

เรื่องที่ 1 ความหมายวรรณคดแี ละวรรณกรรม 77

เรื่องท่ี 2 วรรณกรรมปจ จุบนั 78

เรื่องที่ 3 วรรณกรรมทอ งถิน่ 79

เรอ่ื งที่ 4 หลกั การและแนวทางการพจิ ารณาวรรณคดี 80

เรอ่ื งท่ี 5 เพลงพื้นบาน เพลงกลอ มเดก็ 83

กิจกรรมทายบท 85

บทท่ี 7 ภาษาไทยกบั ชองทางการประกอบอาชีพ

เรอื่ งท่ี 1 อาชีพทใ่ี ชท ักษะการพดู เปนชอ งทางการประกอบอาชพี 86

เรื่องที่ 2 อาชพี ที่ใชทักษะการเขียนเปน ชอ งทางการประกอบอาชพี 87

เรือ่ งที่ 3 การเพิ่มพนู ความรแู ละประสบการณดานภาษาไทยเพ่อื การประกอบอาชพี 88

กจิ กรรมทา ยบท 93

เฉลยกจิ กรรมทายบท 94

บรรณานกุ รม 105

คณะผูจ ัดทาํ 106

6

คําแนะนาํ การใชเอกสารสรุปเนือ้ หาทีต่ อ งรู

เอกสารสรุปเน้ือหาที่ตองรูรายวิชาภาษาไทยเลมน้ี เปนการสรุปเนื้อหาจากหนังสือเรียน
สาระความรูพน้ื ฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน หลักสูตรการศึกษา
นอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2544) เพ่ือให
ผูเรียน กศน. ไดศึกษาทําความเขาใจและเรียนรูในเน้ือหาสาระของรายวิชาภาษาไทยที่สําคัญ ๆ
ไดสะดวกและสามารถทําความเขาใจของเนอ้ื หาไดด ยี ง่ิ ขึ้น

ในการศกึ ษาเอกสารสรปุ เนื้อหาทตี่ อ งรูร ายวิชาภาษาไทยเลม นี้ ผูเรยี นควรปฏบิ ตั ิ ดังนี้
1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาภาษาไทย ระดับมัธยมศึกษาตอนตน จากหนังสือเรียนสาระ
ความรูพ้ืนฐาน หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551
(ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. 2554) ใหเขาใจกอ น
2. ศึกษาเน้ือหาสาระของเอกสารสรุปเนื้อหาท่ีตองรูรายวิชาภาษาไทยใหเขาใจอยาง
ละเอียดทลี ะบทจนครบ 7 บท
3. หากตองการศึกษารายละเอียดเน้ือหาสาระรายวิชาภาษาไทยเพ่ือเพ่ิมเติมความรู
ผเู รียน กศน. สามารถศึกษาคนควาไดจากส่อื อน่ื ๆ หองสมุด อนิ เทอรเน็ต หรอื ครผู ูสอน

1

บทท่ี 1
การฟง การดู

เรือ่ งท่ี 1 หลกั เบ้ืองตนของการฟง และการดู

ความหมายของการฟงและการดู
การฟงและการดู หมายถึง การรับรูเร่ืองราวตาง ๆ จากแหลงของเสียงหรือภาพ หรือ
เหตุการณ ซึ่งเปนการฟงจากผูพูดโดยตรง หรือฟงและดูผานอุปกรณ หรือสิ่งตาง ๆ แลวเกิด
การรบั รแู ละนาํ ไปใชประโยชน โดยตอ งศกึ ษาจนเกดิ ความถกู ตอ ง วอ งไว ไดประสทิ ธภิ าพ

หลักการฟงและการดูที่ดี
1. ตอ งรจู ุดมงุ หมายของการฟงและการดู และตองจดบนั ทึกเพ่ือเตือนความจํา
2. ตอ งฟงและดโู ดยปราศจากอคติ เพ่อื การวิเคราะหวจิ ารณท่ตี รงประเดน็
3. ใหความรว มมือในการฟงและการดู ดว ยการรว มกิจกรรม

จดุ มงุ หมายของการฟง และการดู
การฟง มีจุดมุง หมายทสี่ ําคัญดังน้ี

1. ฟงเพ่อื จับใจความสาํ คญั ไดวาเรื่องที่ฟงน้ันเปนเร่ืองเกี่ยวกับอะไร เกิดข้ึนที่ไหน
เมื่อไหร หรอื ใครทาํ อะไร ท่ไี หน เมื่อไหร

2. ฟงเพื่อจับใจความโดยละเอียด ผูฟงตองมีสมาธิในการฟง และอาจตองมีการ
บันทึกยอเพ่ือชว ยความจํา

3. ฟงเพ่ือหาเหตุผลมาโตแยงหรือคลอยตาม ผูฟงตองต้ังใจฟงเปนพิเศษ และตอง
ใชวิจารณญาณพิจารณาวาเรื่องท่ีฟงน้ันมีอะไรเปนขอเท็จจริง อะไรเปนขอคิดเห็น และมีความ
ถูกตอ ง มเี หตผุ ลนาเช่ือถอื มากนอยเพียงใด ซ่งึ ผูฟง ควรพจิ ารณาเรือ่ งราวทฟี่ งดวยใจเปน ธรรม

4. ฟงเพอ่ื เกิดความเพลิดเพลิน และซาบซ้ึง ในคุณคาของวรรณคดี คติธรรม และ
ดนตรี ผูฟงตองมีความรูในเรื่องที่ฟง เขาใจคําศัพท สัญลักษณตาง ๆ และมีความสามารถในการ
ตคี วาม เพ่ือใหเ กิดความไพเราะซาบซ้งึ ในรสของภาษา

5. ฟงเพื่อสงเสริมจินตนาการ และความคิดสรางสรรค เปนความคิดที่เกิดข้ึน
ขณะท่ฟี ง หรอื หลังจากการฟง ซึง่ อาจจะออกมาในรปู ของงานประพันธ งานศลิ ปะ หรอื การพูด

2

การดมู จี ุดมุงหมายท่สี ําคัญดงั น้ี
1. ดเู พื่อใหรู เปนการดเู พอ่ื ใหเปนคนทนั โลกทนั เหตุการณ
2. ดูเพ่ือศึกษาหาความรู เปนการดูท่ีชวยสงเสริมการอาน หรือการเรียนใหมี

ความรูม ากขึ้น หรอื มคี วามชัดเจนลุมลกึ ขนึ้
3. ดเู พอ่ื ความเพลิดเพลิน เชน ละคร เกมโชว มวิ สิควิดโี อ
4. ดูเพอื่ ยกระดับจิตใจ เปน การดทู จี่ ะทาํ ใหจิตใจเบิกบานและละเอยี ดออ น

เขาถงึ ธรรมชาติ และสจั ธรรม ไดแ ก การชมธรรมชาติ การชมโขน ละคร การดูรายการเก่ียวกับ
ธรรมะ การดูกีฬา

เรื่องท่ี 2 หลักการฟงเพ่อื จับใจความสําคัญ

การฟงเพ่ือจับใจความสําคัญ เปนการฟงเพ่ือความรู ผูฟงตองต้ังใจฟงและพยายามสรุป
เน้อื หา โดยมีหลักการสาํ คัญดังนี้

1. มสี มาธิดี ตั้งใจฟง ตดิ ตามเรอ่ื ง
2. ฟง ใหเ ขาใจและลาํ ดบั เหตุการณใหด ีวา เรื่องทฟ่ี งเปนเรื่องของอะไร ใครทําอะไร ที่ไหน
อยางไร
3. แยกใหอ อกวา ตอนใดเปน ใจความสําคัญ ตอนใดเปน สว นขยาย
4. บนั ทึกขอ ความสาํ คัญจากเรื่องท่ีฟง

การฟง เพื่อจับใจความสาํ คัญ
1. จับใจความสาํ คญั จากบทรอยแกว
รอ ยแกว คือ ความเรยี งท่ีสละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดวยเสยี งและความหมาย

แตไมกาํ หนดระเบยี บบญั ญัติแหง ฉนั ทลักษณ คือ ไมจ ํากัดครุ ลหุ ไมก าํ หนดสัมผัส
2. จบั ใจความสาํ คัญจากบทรอยกรอง
รอยกรอง คือ ถอยคําท่ีเรียบเรียงใหเปนระเบียบตามบัญญัติแหงฉันทลักษณ คือ

ตาํ ราวา ดวยการประพนั ธ เชน โคลง ฉนั ท กาพย กลอน
3. จับใจความสาํ คญั จากบทความ
บทความ คือ ขอเขียนซ่ึงอาจจะเปนรายงาน หรือการแสดงความคิดเห็น มักตีพิมพ

ในหนังสือพิมพ วารสาร สารานุกรม เปนตน
4. จับใจความสาํ คัญจากขา ว
ขาว คือ คําบอกเลาเร่อื งราว ซ่งึ โดยปกติมักเปนเรื่องเกดิ ใหมห รอื เปนท่นี าสนใจ

3

เรอ่ื งท่ี 3 หลักการฟง การดู อยา งมีวจิ ารณญาณ

ผูที่สามารถจะฟงและดูไดอยางมีวิจารณญาณ จะตองมีความเขาใจและสามารถปฏิบัติ
ดงั นีไ้ ด

1. การวิเคราะห คือ ความสามารถในการแยกขอเท็จจริงออกจากขอคิดเห็นรูวาอะไร
เปนอะไร อะไรเปน เหตุ อะไรเปน ผล

2. การตคี วาม คือ ตองรูความหมายที่แฝงไวในใจเรื่องหรือภาพนัน้ ๆ
3. การประเมินคา เปนทักษะท่ีตอเนื่องมาจากการวิเคราะหการตีความ
การประเมินคา สิ่งใด ๆ จะตองพิจารณาใหรอบดาน เชน จุดประสงค รูปแบบ ประเภทของสาร
เชน ถาจะประเมินคุณคาของวรรณคดีตองดูในเรื่องคุณคาวรรณศิลป ดานสังคม เนื้อหาและ
นาํ ไปใชในชวี ิตประจําวัน
4. การตัดสินใจ คือ การวินิจฉัยเพ่ือประเมินคาอันนําไปสูการตัดสินใจที่ถูกตองวา
สิง่ ใดควรเช่ือไมค วรเชือ่ ซ่ึงการตัดสินใจท่ีถกู ตอ งเปนเร่ืองสาํ คญั มากในชีวิตประจําวัน
5. การนําไปประยุกตใชในชีวิตประจําวัน ทักษะนี้จะตองใชศิลปะและประสบการณ
ของแตละคนมาชวยดว ย ซง่ึ การฟง และการดูมากก็จะชวยใหตัดสินใจไมผ ิดพลาด

มารยาทในการแสดงความคดิ เหน็
1. ภาษาในการแสดงความคดิ เหน็ ตอ งชัดเจน เขา ใจงาย เลือกใชถอยคาํ ใหม ี

ความหมายตรงตามที่คิด มคี วามสมเหตุสมผล ตรงประเด็น ไมอ อกนอกเร่อื ง
2. ขอ มูลหลักฐานท่นี ํามาใชป ระกอบความคิดเห็นตองเปน เรื่องจริง ไมใชขอ มลู

เท็จหรอื มจี ดุ ประสงคเ พอื่ หลอกลวง
3. ไมแสดงความคดิ เห็นสวนตวั ในลักษณะการใชอารมณค วามรูสึกท้ังหมด

โดยปราศจากเหตผุ ลหรือขอเทจ็ จริง
4. ใชภ าษาสภุ าพ ไมกา วราว หยาบคาย หลีกเล่ียงการใชคําคะนอง

เรอื่ งท่ี 4 มารยาทในการฟง การดู
มารยาทในการฟง และการดู
การฟงและการดูเปนกิจกรรมในการดําเนินชีวิตที่ทุกคนในสังคมมักจะตองเขาไปมี

สวนรวมเกือบทุกวันการเปนผูมีมารยาทในการฟงท่ีดี นอกจากเปนการสรางบุคลิกภาพท่ีดี
ใหกับตนเองแลวยังเปนส่ิงแสดงใหเห็นวาเปนผูไดรับการอบรมฝกฝนมาอยางดี เปนผูมีมารยาท
ในสงั คม การทท่ี ุกคนมีมารยาทที่ดีในการฟงและการดู ยังเปนการสรางระเบียบในการอยูรวมกัน

4

ในสังคม ชวยลดปญหาการขัดแยง และชวยเพ่ิมประสิทธิภาพในการฟงอีกดวย ผูมีมารยาท
ในการฟง และการดู ควรปฏิบัตติ นดังน้ี

1. เมือ่ ฟงอยูเฉพาะหนา ผใู หญ ควรฟงโดยสาํ รวมกริ ิยามารยาท
2. การฟงในที่ประชุม ควรเขาไปนั่งกอนผูพูดเริ่มพูด โดยนั่งท่ีดานหนาใหเต็มเสียกอน
และควรตั้งใจฟง จนจบเร่อื ง
3. ฟงดวยใบหนายิ้มแยมแจมใสเปนกันเองกับผูพูด ปรบมือเมื่อมีการแนะนําตัวผูพูด
และเม่อื ผพู ดู พูดจบ
4. เมื่อฟงในท่ีประชุม ตองตั้งใจฟงและจดบันทึกขอความท่ีสนใจ หรือขอความท่ีสําคัญ
หากมีขอสงสยั เก็บไวถ ามเม่อื มโี อกาสและถามดว ยกริ ยิ าสภุ าพ
5. เมื่อไปดูละคร ภาพยนตร หรือฟงดนตรี ไมควรสรางความรําคาญใหบุคคลอ่ืน
ควรรกั ษามารยาทและสํารวมกริ ิยา

5

กจิ กรรมทายบทท่ี 1 การอานบทความ (10 คะแนน)

ใหผ เู รียนอา นบทความขา งลางน้ี และสรุปเน้ือหาใจความสําคัญของเร่ือง และบอกประโยชนที่ได
จากบทความน้ี

ปจ จุบนั เปอรเ ซ็นตการเจ็บปวยดวยโรคตาง ๆ ของคน
ไทยในรอบสามปที่ผานมา ไมวาจะเปนโรคมะเร็ง เบาหวาน
ความดัน หรอื เสนเลือดตีบ มีจํานวนเพิ่มมากข้ึนทําใหผูคนหัน
มาดูแลใสใจสุขภาพ และรักษาสุขภาพมากกวาเดิม แตมีอยู
หนึง่ โรคท่ีทุกคนยังคงมองขามและละเลย บางคนไมทราบดวย
ซ้ําวาโคนี้เปนโรครายแรงติดอันดับหนึ่งในสิบที่ทําใหคนไทย
เสยี ชวี ติ มากทสี่ ดุ น่ันคอื “โรคกระดูกพรุน” โรครายใกลตัวท่ี
กัดกินรางกายคุณไปอยางชา ๆ โดยท่ีเจาของรางกายไม
สามารถรตู วั ไดเ ลยหากไมระมัดระวังใหดี เพราะโรคนี้เปนโรค
ที่ไมแสดงอาการใด ๆ ออกมา เมื่อคุณทราบอีกทีก็อาจจะสาย
เกนิ แกไปเสยี แลว

6

บทที่ 2
การพดู

เร่ืองที่ 1 สรปุ ความ จบั ประเด็นสาํ คญั ของเรอื่ งทพ่ี ดู

การพูดเปนทักษะหนึ่งของการส่ือสาร การพูดคือการเปลงเสียงออกมาเปนถอยคํา หรือ
ขอความตาง ๆ เพ่ือติดตอส่ือสารใหผูพูดและผูฟงเขาใจเรื่องราวตาง ๆ การพูดเปนการสื่อ
ความหมายโดยใชภาษาเสียง กิริยาทาทางตาง ๆ เพื่อถายทอดความรูและความรูสึก รวมท้ัง
ความคดิ เห็นของผพู ูด ใหผูฟง ไดรบั รู และเขา ใจตามความมงุ หมายของผฟู งเปน เกณฑ

องคป ระกอบของการพูดประกอบดวย
1. ผูพูด คือ ผูท่ีมีจุดมุงหมายสําคัญท่ีจะเสนอความรูความคิดเห็น เพ่ือใหผูฟงไดรับรู

และเขา ใจ โดยใชศ ิลปะการพดู อยางมหี ลักเกณฑ และฝก ปฏบิ ัตอิ ยเู ปนประจาํ
2. เนื้อเร่ือง คือ เรื่องราวที่ผูพูดนําเสนอเปนความรูหรือความคิดเห็น ใหผูฟงไดรับรู

อยา งเหมาะสม
3. ผูฟง คือ ผรู ับฟงเร่อื งราวตาง ๆ ที่ผูพูดนําเสนอ ซ่ึงผูฟงตองมีหลักเกณฑและมารยาท

ในการฟง
การพูดท่ีดี คือ การสื่อความหมายท่ีดีน้ันยอมสื่อความเขาใจกับใคร ๆ ไดตรงตาม

วัตถุประสงคของผูพูด การที่ผูฟงฟงแลวพึงพอใจ สนใจ เกิดความศรัทธาเล่ือมใส เรียกวาผูพูด
ผนู ั้นมีศิลปะในการพูด

ลกั ษณะการพูดทด่ี ี มดี งั น้ี
1. มีบุคลิกภาพที่ดี การฟงคนอ่ืนพูดนั้นเราไมไดฟงแตเพียงเสียงพูด แตเราจะตองดู

การพูด ดูบุคลิกภาพของเขาดวย บุคลิกภาพของผูพูดมีสวนที่จะทําใหผูฟงสนใจ ศรัทธาตัวผูพูด
บุคลิกภาพ ไดแก รูปราง หนาตา ทาทาง การยืน การนั่ง การเดิน ใบหนาท่ียิ้มแยม ตลอดจน
อากัปกิริยาทีแ่ สดงออกในขณะทพ่ี ดู อยางเหมาะสมดว ย

2. มีความเชื่อมั่นในตนเองดี ผูพูดจะตองเตรียมตัวลวงหนา ฝกซอมการพูดใหคลอง
สามารถจดจําเร่ืองที่พูดได ควบคุมอารมณได ไมตื่นเตน ประหมา หรือลุกลี้ลุกลน รีบรอนจน
ทําใหเ สียบุคลกิ

3. พูดใหตรงประเด็น พูดในเร่ืองที่กําหนดไว ไมนอกเรื่อง พูดอยางมีจุดมุงหมาย มุงให
ผฟู งฟง แลวเขาใจ ตรงตามวัตถปุ ระสงคท ่ีผพู ูดตองการ

7

4. ตองใชภาษาท่ีเหมาะสมกับระดับผูฟง ตามปกตินิยมใชภาษาธรรมดา สุภาพ ส้ัน ๆ
กะทัดรัด สื่อความเขาใจไดงาย หลีกเล่ียงสํานวนโลดโผน ศัพทเทคนิค หรือสํานวนท่ีไมได
มาตรฐาน

5. ตองคํานึงถึงผูฟง ผูพูดตองทราบวาผูฟงเปนใคร เพศ วัย อาชีพ ระดับการศึกษา
ความสนใจ ความเช่ือถือเปนอยางไร เพื่อจะไดพูดใหถูกกับสภาพของผูฟง หลีกเลี่ยงการแสดง
ความคิดเห็นและความเชอื่ ท่ีขดั แยงกบั ผูฟง

6. มีมารยาทในการพูด ผูพ ดู ตองพิจารณาเลือกใชถอยคําที่ถูกตองเหมาะสมกับกาลเทศะ
และบุคคลเพื่อแสดงถึงความมีมารยาททดี่ แี ละใหเกียรตผิ ฟู ง

การสรปุ ความ จับประเด็นสาํ คัญของเรื่องที่พดู
1. ผูพดู จะตองทราบรายละเอียดของผูฟงดังนี้
1.1 เปน ชายหรือหญงิ
1.2 อายุ
1.3 การศกึ ษา
1.4 อาชีพ
เปน เบื้องตน เพื่อมากาํ หนดเน้อื หาสาระที่จะพูดใหเ หมาะสมกับผฟู ง
2. ผูพูดตองมีวัตถุประสงค ท่ีจะพูด จะเปนการพูดวิชาการ เพื่อความบันเทิง หรือเพ่ือ

สง่ั สอน เปนตน
3. เนื้อหาสาระ ผพู ูดอาจเพียงกาํ หนดหวั ขอ แตเ ม่อื พดู จริงจะตอ งอธบิ ายเพ่มิ เตมิ

อาจเปนตวั อยาง อาจเปนประสบการณ ที่จะเลาใหผฟู งไดฟ ง
ผูฟงจะสรุปความเรื่องท่ีรับฟงได หากผูพูดพูดมีสาระสําคัญ และมีการเตรียมตัวที่จะพูด

มาอยา งดี

เร่ืองท่ี 2 การพดู ในโอกาสตา ง ๆ

การพูดในโอกาสตา งๆ
1. การพดู แนะนําตนเอง

การพดู แนะนําตนเอง เปนการพูดที่แทรกอยูกับการพูดในลักษณะตาง ๆ เปนพ้ืนฐาน
เบื้องตนที่จะทําใหผูฟงมีความรูเก่ียวกับผูพูด การแนะนําตนจะใหรายละเอียดแตกตางกันไป
ตามลกั ษณะของการพดู

8

1. การพดู แนะนาํ ตนในกลมุ ของผูเ รียน ควรระบุรายละเอียด ชื่อ - นามสกุล การศึกษา
สถานศึกษา ทอ่ี ยปู จจุบัน ภมู ลิ าํ เนาเดิม ความถนัด งานอดิเรก

2. การพดู แนะนําตนเพื่อเขาปฏิบัติงาน ควรระบุ ชื่อ - นามสกุล รายละเอียดเกี่ยวกับ
การศกึ ษา ตาํ แหนง หนา ที่ทีจ่ ะเขามาปฏิบัติงาน ระยะเวลาท่จี ะเริม่ ปฏิบัตหิ นาที่

3. การแนะนําบุคคลอ่ืนในสังคมหรือที่ประชุม ควรใหรายละเอียด ช่ือ - นามสกุล ผูท่ี
เราแนะนําความสามารถของผูท่ีเราแนะนํา การแนะนําบุคคลใหผูอ่ืนรูจักตองใชคําพูด
เพ่ือสรา งไมตรีทด่ี ีระหวา งบุคคลทัง้ สองฝา ย

2. การกลาวตอ นรบั
การกลา วตอ นรับเปน การกลาวเพือ่ บอกความรูส กึ ทม่ี ีตอ ผูท่มี า โดย
1. กลา วถงึ ความยินดีของการเปน เจา ของสถานที่
2. กลาวยกยองผูมาเยือน เชน เปนใคร มีผลงานดีเดนอะไร มีความสัมพันธอยางไร

กบั ผตู อ นรบั
3. แสดงความยินดีที่ใหการตอนรับ
4. ขออภยั หากมีสิ่งใดบกพรองไป และหวังจะกลับมาเยี่ยมอีก

3. การกลาวอวยพร
โอกาสท่กี ลาวอวยพรมีหลายโอกาส เชน การกลาวอวยพรวนั เกิด วนั ปใหม ข้ึนบานใหม

การอวยพรคบู า วสาว หรือในโอกาสทีจ่ ะมกี ารโยกยา ย อําลาไปรบั ตําแหนงใหม ฯลฯ
หลกั การกลาวอวยพร มขี อ ปฏิบตั ิที่ควรจาํ ดงั น้ี
1. ควรกลาวถึงโอกาสและวันสําคัญน้ัน ๆ ที่ไดมาอวยพรวาเปนวันสําคัญอยางไร

ในโอกาสดอี ยา งไรมคี วามหมายตอ เจาภาพหรือการจัดงานนนั้ อยา งไร
2. ควรใชคาํ พูดท่สี ภุ าพ ไพเราะ ถูกตอง เหมาะสมกบั กลมุ ผูฟ ง
3. ควรกลาวใหส นั้ ๆ ใชคําพดู งาย ๆ ฟง เขาใจดี กะทดั รดั กระชบั ความ นา ประทับใจ
4. ควรกลาวถึงความสัมพันธระหวางผูอวยพรกับเจาภาพ กลาวใหเกียรติ ชมเชย

ในความดขี องเจา ภาพ และแสดงความปรารถนาดีท่ีมตี อ เจา ภาพ
5. ควรใชคําพูดอวยพรใหถูกตอง หากเปนการอวยพรผูใหญ นิยมอางส่ิงศักดิ์สิทธ์ิ

ทเี่ คารพนบั ถือมาประทานพร
4. การกลา วขอบคุณ
การกลาวขอบคุณเปนการแสดงน้ําใจไมตรี หรือความดีท่ีผูอ่ืนกระทําให เชน ขอบคุณ

วทิ ยากรที่บรรยาย ดังนี้
1. ควรกลาวขอบคณุ วทิ ยากรใหเกยี รติบรรยาย

9

2. มีการสรุปเรอื่ งทีว่ ิทยากรบรรยายจบไปอยางสั้น ๆ ไดใจความ
3. ควรกลา วถึงคณุ คา ของเรอื่ งท่ีฟง และประโยชนทไ่ี ดรบั จากการบรรยาย
4. กลาวใหมีความหวงั จะไดรับเกยี รติจากวิทยากรอีกในโอกาสตอไป
5. กลาวขอบคณุ วิทยากรอีกครง้ั ในตอนทา ย
5. การพูดใหโอวาท
การพูดใหโ อวาท จะมีลักษณะดังนี้
1. กลาวถงึ ความสาํ คัญ และโอกาสท่มี ากลาวใหโ อวาทวามีความสาํ คัญอยา งไร
2. พดู ใหต รงประเดน็ เลอื กประเดน็ สําคญั ๆ ที่มคี วามหมายแกผ รู ับโอวาท
3. ควรมีขอแนะนํา ตักเตือน และเสนอแนะประสบการณท ี่มีประโยชน
4. ควรพูดชีแ้ จงและเกลย้ี กลอ มใหผ ฟู ง ตระหนกั และนําโอวาทไปใชใ หเกดิ ประโยชน
ไดอ ยางแทจ ริง
5. กลาวสัน้ ๆ ไดใ จความดี ตอนทา ยของการใหโอวาทกค็ วรกลาวอวยพรทป่ี ระทับใจ

การพูดแสดงความคดิ เหน็
การพดู แสดงความคิดเห็น หมายถึง การพดู เพ่ือแสดงความรูสึกหรือแสดงความคิดเห็น

เก่ียวกบั เร่ืองใดเร่ืองหนึ่งอยางมีเหตุผล มคี วามสอดคลอ งกบั เร่อื งที่พูด
ประเภทของการพูดแสดงความคิดเห็น 4 ประเภท ดงั น้ี
1. การพูดแสดงความคิดเห็นในเชิงสนับสนุน การพูดแสดงความคิดเห็นในลักษณะ

ดังกลาว เปนการพูดเพ่ือสนับสนุนความคิดเห็นของผูอ่ืน ซ่ึงผูพูดอาจจะพิจารณาแลววา
ความคิดเห็นที่ตนสนับสนนุ มสี าระและประโยชนตอหนวยงานและสวนรวม หรือถาเปนการแสดง
ความคิดเห็นเชิงวิชาการ จะตองเปนความคิดเห็นที่เปนองคความรูสัมพันธกับเน้ือเรื่องท่ีกําลังพูด
กันอยู ท้ังในระหวางบุคคลหรือในท่ีประชุม เชน การพูดในที่ประชุม การอภิปราย การแสดง
ปาฐกถา เปน ตน

2. การพดู แสดงความคิดเหน็ ในเชงิ ขดั แยง การพูดลักษณะดังกลาวเปนการพูดแสดง
ความคดิ เห็นในกรณีที่มีความคิดไมตรงกันและเสนอความคิดอื่น ๆ ท่ีไมตรงกับผูอื่น การพูดแสดง
ความคิดเห็นในเชิงขัดแยงดังกลาว ผูพูดควรระมัดระวังเร่ืองการใชภาษาและการนําเสนอ ความ
ขดั แยง ควรเปนไปในเชิงสรางสรรค อนั จะกอ ประโยชนต อ หนว ยงานหรือสาธารณชน เชน
การสัมมนาเชงิ วชิ าการ การอภิปราย การประชุม เปน ตน

3. การพูดแสดงความคิดเห็นในเชิงวิจารณ เปนการพูดเพื่อวิจารณเกี่ยวกับเรื่องใด
เร่ืองหน่ึง ซ่ึงผูวิจารณอาจจะแสดงความคิดเห็นดวยหรือไมเห็นดวย และวิจารณในเชิง

10

สรางสรรค ผูวิจารณจะตองวางตัวเปนกลาง ไมอคติตอผูพูดหรือส่ิงที่เห็น เชน การแสดงความ
คดิ เห็นตอหนงั สือ ละคร รายการโทรทัศน ภาพยนตร เปนตน

4. การพูดแสดงความคิดเห็นเพื่อนําเสนอความคิดใหม เปนการพูดในกรณีที่ไมเห็น
ดวยกับการแสดงความคิดเห็นของผูอ่ืน และนําเสนอความคิดเห็นใหมของตนที่คิดวาจะเปน
ประโยชนต อ สว นรวม เชน การแสดงความคิดเห็นในทปี่ ระชมุ เปน ตน

ลักษณะของผพู ดู แสดงความคิดเห็นทดี่ ี
1. ผพู ูดจะตอ งมคี วามรูในเร่อื งทจี่ ะแสดงความคดิ เหน็ เปนอยา งดี
2. การแสดงความคิดเห็นในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ควรมีหลักการแสดงความคิดเห็นในเชิง

ขดั แยงและเชิงวิจารณ
3. ใชภาษาสุภาพเหมาะสมกับโอกาส โดยเฉพาะการแสดงความคิดเห็นในเชิงขัดแยง

และเชิงวิจารณ เพ่ือรกั ษาความสมั พนั ธท่ีดตี อผูพูดและผฟู ง
4. การแสดงความคิดเห็นใด ๆ ก็ตาม ควรแสดงความคิดเห็นในเชิงสรางสรรค และ

เปนประโยชนตอ สวนรวมเปนสาํ คัญ

การพดู โนมนา วใจ
การพูดโนมนา วใจ หมายถึง การพูดเชิญชวน เกลี้ยกลอม ชักจูงใหผูฟงเกิดความเช่ือถือ

ศรัทธา มีความคิดเห็นคลอยตาม และปฏิบัติตาม เชน การพูดโฆษณา การพูดหาเสียง การพูด
เชิญชวนใหป ฏบิ ัตติ าม การพดู ชกั จูงใหเ ปลย่ี นแปลงทัศนคติ การพูดปลุกเรา ใหเ กดิ ปฏิกริ ิยาตา ง ๆ

หลกั การปฏเิ สธ
ประโยคปฏเิ สธที่ดีควรมลี กั ษณะ ดงั น้ี
1. การอางความรสู กึ ประกอบแทนการใชเหตุผลอยา งเดยี ว เพราะการใชเหตุผลอยางเดียว

มักถูกโตแ ยง ดวยเหตุผลอน่ื แตค วามรูส กึ เปน เร่อื งท่ีโตแ ยง ไดย าก
2. ปฏเิ สธอยา งชัดเจนทงั้ ทา ทาง คําพูด และน้ําเสยี ง
3. การถามความคิดเห็น เปนการรักษาน้ําใจผูชวน ถาคูสนทนายอมรับคําปฏิเสธ

ควรพูดวา “ขอบคุณคะ ” (ครับ)

11

หลักการเจรจาตอ รอง
การเจรจาตอรอง มีหลกั การที่สาํ คัญ 3 ประการคือ

1. เพ่ือใหบ รรลเุ ปา หมายหลักการท่ตี อ งการ
2. เสียผลประโยชนใ หนอ ยท่ีสดุ เทาทีจ่ ะเปน ไปได
3. ทําใหอ ีกทกุ ฝา ยรสู ึกพงึ พอใจกับผลการเจรจา

การใชก ริ ิยาทาทางประกอบการพูด
1. การใชสายตา สายตาเปนบุคลิกภาพท่ีสําคัญอยางหน่ึงในการพูด ผูพูดตองใชสายตา

อยางเหมาะสมตลอดเวลาในการพูด คือ การมองและประสานสายตากับกลุมผูฟงอยางทั่วถึง
มีประกายตาเบิกบานแจมใส

2. การแสดงออกทางสีหนา เปนส่ิงสําคัญท่ีแสดงใหเห็นถึงบุคลิกลักษณะ อารมณและ
ความรสู กึ นึกคดิ ของผพู ูดไดเ ปน อยางดี โดยผูฟงสามารถอานสีหนาของผูพูดได การพูดดวยสีหนา
ที่ย้ิมแยมแจมใส เฉยเมย ไรชีวิตชีวา หรือบึ้งตึงเครงขรึมตลอดเวลา จะส่ือความหมายและ
ความรูสึก ที่แตกตางกันออกไป และการแสดงออกทางสีหนายังชวยเนนเรื่องราวและความคิด
ในการพดู ดว ย

3. การวางทา ทางในท่ีนี้ หมายถงึ การวางตัวในขณะพดู อาจเปนทา ทางการยืนหรือการน่ัง
การวางทาทางที่ดีจะชวยดึงดูดความสนใจ สรางความนาเชื่อถือ และความเล่ือมใสศรัทธาในตัว
ผพู ดู ได เปน อยา งดี การพูดในโอกาสตาง ๆ ผูพูดอาจน่ังพูดหรือยืนพูดก็ได ทั้งนี้ข้ึนอยูกับรูปแบบ
และสถานการณของการพูดคร้ังนั้น ๆ ถาเปนการพูดที่เปนทางการและใชเวลาไมนานนักมักใช
วิธีการยนื พูด แตถาเปน การพูดทไี่ มเปนทางการและใชเ วลานานอาจใชวิธกี ารนั่งพดู

4. การเคล่อื นไหว หมายถึง การเดนิ ไปมาบนเวที เปนส่ิงแรกท่ีจะเรียกรองความสนใจจาก
ผูฟงและเปนสิ่งสุดทายท่ีจะสรางความประทับใจใหกับผูฟงไดเปนอยางดี ท้ังนี้เพราะปกติแลว
มนุษยจะสนใจส่ิงที่เคล่ือนไหวไปมามากกวาสิ่งที่อยูน่ิงเฉย การเคล่ือนไหวไปมาขณะพูดจะมาก
นอยเพียงใดข้ึนอยูกับเวลาและสถานการณในการพูด ถาการพูดครั้งนั้นใชเวลามากและเปนการ
พูดท่ีไมเปนทางการ จะมีการเคลื่อนไหวไปมามากกวาการพูดท่ีใชเวลานอยและเปนทางการ
การเคลือ่ นไหวท่เี หมาะสมจะชว ยเรียกรอ งและรักษาความสนใจของผูฟงไวไดตลอดเวลา

5. การใชทาทาง หมายถึง การเคล่ือนไหวอวัยวะสวนใดสวนหนึ่งประกอบการพูดอยางมี
ความหมาย เชน การใชมอื แขน ศีรษะ หรอื ไหล เปนตน เพ่ือส่ือความหมายและเนนย้ําเรื่องที่พูด
ใหเกิดความรูความเขาใจที่ชัดเจนยิ่งข้ึน รวมท้ังสรางความสนใจและรักษาความสนใจของผูฟง
ท้ังนเี้ พราะการใชก ิรยิ าทาทางประกอบการพูดบา ง จะชว ยสรางความสนใจมากกวาการน่ังหรือยืน

12

นิ่งเฉย ๆ และการใชท า ทางท่ีดจี ะชว ยใหการพูดมีประสิทธิภาพดีย่ิงข้ึน โดยทาทางที่แสดงนี้ควรมี
ความรูสกึ ผอ นคลายเปนธรรมชาติ

เรื่องที่ 3 มารยาทในการพดู

มารยาทในการพดู สรุปไดด งั นี้
1. เรื่องที่พดู น้ันควรเปน เรอื่ งที่ทั้งสองฝายสนใจรว มกนั หรืออยใู นความสนใจของคนทั่วไป
2. พดู ใหตรงประเดน็ จะออกนอกเรอ่ื งบา งกเ็ พยี งเล็กนอย
3. ไมถามเร่ืองสวนตัว ซ่ึงจะทําใหอีกฝายหนึ่งรูสึกอึดอัดใจ หรือลําบากใจใน
การตอบ
4. ตองคํานึงถึงสถานการณและโอกาส เชน ไมพูดเรื่องเศรา เร่ืองท่ีนารังเกียจ ขณะ
รับประทานอาหารหรอื งานมงคล
5. สรา งบรรยากาศทดี่ ี ยม้ิ แยม แจม ใสและสนใจเรือ่ งทกี่ ําลังพดู
6. ไมแสดงกิริยาอันไมสมควรในขณะที่พูด เชน ลวง แคะ แกะ เกา สวนใดสวนหนึ่ง
ของรางกาย
7. หลีกเลยี่ งการกลา วราย การนินทาผอู ่นื ไมย กตนขมทา น
8. พูดใหมีเสยี งดงั พอไดยนิ กันท่ัว ไมพ ดู ตะโกน หรอื เบาจนกลายเปน กระซิบกระซาบ
9. พูดดว ยถอยคาํ วาจาทสี่ ภุ าพ
10. พยายามรกั ษาอารมณใ นขณะพดู ใหเปนปกติ
11. หากนําคํากลาวหรือมีการอางอิงคําพูดของผูใดควรระบุนามหรือแหลงท่ีมา เพื่อให
เปนเกยี รติแกบคุ คลท่กี ลา วถงึ
12. หากพดู ในขณะทผ่ี อู ่ืนกําลงั พูดอยคู วรกลา วขอโทษ
13. ไมพดู คยุ กนั ขา มศีรษะผูอ่ืน

13

กจิ กรรมทา ยบทที่ 2 การพดู ในโอกาสตางๆ (5 คะแนน)

2.1 ใหผ เู รียนพดู แนะนาํ ตนเองเปน รายบคุ คลในหวั ขอดงั นี้

1) ชือ่ -สกุล………………………………………………………
2) วนั เดอื น ป เกิด……………………………………………
3) ภมู ลิ าํ เนา……………………………………..…………….…
4) ที่อยปู จจุบนั ……………………………………………….…
5) สถานภาพครอบครัว……………………………………....
6) อาชีพปจ จบุ นั …………………………………………….….
7) ความคาดหวงั ในอนาคต…………………………….…..
8) คติพจนประจําตัว…………………………………….….…

2.2 ใหผเู รยี นเขยี นคําพดู สําหรบั พดู ในโอกาสตาง ๆ พรอ มออกมาพดู หนาช้ันเรียน เชน
(5 คะแนน)

1) การกลา วตอนรบั
2) การกลาวอวยพร
3) การกลาวขอบคณุ
4) การพดู ใหโ อวาท

ฯลฯ

14

บทที่ 3
การอา น

เร่ืองที่ 1 การอานในใจ

การอานในใจ หมายถึง การแปลตัวอักษรออกมาเปนความรู ความเขาใจ และความคิด
แลวนําไปใชอ ีกทอดอยางไมผ ิดพลาด โดยท่วั ไป จะเปนการอา นเพือ่ ความรู และความบนั เทิง

จดุ ประสงคของการอา นในใจ
1. เพือ่ จบั ใจความไดถูกตอ งและรวดเร็ว
2. เพ่อื ใหเ กดิ ความรู ความเขาใจ และความคิดอยา งกวา งขวางและลึกซง้ึ
3. เพอ่ื ใหเกิดความเพลิดเพลนิ และเปน การใชเวลาวางใหเ กิดประโยชน
4. เพ่อื ใหถ ายทอดสงิ่ ทอ่ี านใหผอู ่ืนรบั รโู ดยไมผิดพลาด

หลกั การอา นในใจ
1. ตง้ั จุดมุงหมาย วาจะตอ งอา นเพอ่ื อะไร อานเพื่อความรู หรือจะอานเพ่ือความเพลิดเพลิน
2. ตั้งสมาธใิ นการอา น ใหจ ดจออยูกับหนังสอื ทีอ่ านจติ ใจไมวอกแวกไปที่อื่นซงึ่ จะทาํ ใหอาน

ไดเรว็ และเขา ใจไดด ี
3. ต้ังเปาการอานโดยอานกําหนดปริมาณที่จะอานไวลวงหนา แลวจับเวลาในการอาน

เพื่อทจ่ี ะพฒั นาการอานครงั้ ตอไปใหเรว็ ข้นึ
4. ไมอ า นหนังสือทีละคาํ การอานกวาดสายตาใหกวางข้ึนอานใหครอบคลุมขอความที่อยู

ตอหนาอยา งเรว็ ไปเรื่อย ๆ
5. ลองถามตนเองวาเปนเร่ืองเก่ียวกับอะไร เกิดกับใคร ที่ไหน อยางไร ถาตอบไดแปลวา

เขา ใจแตถา ตอบไมไดก ต็ องกลับไปอานใหม
6. จับใจความสาํ คญั ใหได และบนั ทึกเปนความรูค วามเขา ใจ และความคดิ ไวเพราะจะทําให

จําเรอ่ื งทอ่ี า นไดอ ยา งแมน ยาํ และสามารถนาํ ไปใชประโยชนไ ดทันที

เรอ่ื งที่ 2 การอา นออกเสียง

การอานออกเสียง หมายถึง การอานที่ผูอื่นสามารถไดยินเสียงอานดวยการออกเสียง
มักไมนิยมอานเพื่อการรับสารโดยตรงเพียงคนเดียว เวนแตในบางคร้ัง เราอานบทประพันธเปน
ทวงทํานองเพ่ือความไพเราะเพลิดเพลินสวนตัว แตสวนใหญแลวการอานออกเสียง มักเปนการ
อา นใหผ อู ื่นฟง การอา นประเภทนี้มีหลายโอกาส คือ

15

1. การอา นออกเสียงเพอ่ื บุคคลในครอบครวั หรือผูท ี่คนุ เคย
เปนการอานที่ไมเปนทางการ การอานเพ่ือบุคคลในครอบครัว เชน อานนิทาน

หนงั สอื พมิ พ ขาว จดหมาย ใบปลิว คําโฆษณา ใบประกาศ หนงั สือวรรณคดีตาง ๆ เปนการ เลาสู
กันฟง อา นเพอ่ื ใหเ พ่ือนฟง อา นใหค นบางคนทีอ่ า นหนงั สือไมออกหรอื มองไมเ ห็น เปนตน

2. การอานออกเสยี งทเ่ี ปนทางการหรืออานในเรอื่ งของหนาทีก่ ารงาน
เปนการอา นทเ่ี ปน ทางการ มีระเบียบแบบแผนในการอานอยางรัดกุมกวาการอานออก

เสียงเพื่อบุคคลในครอบครัวหรืออยูที่คุนเคย เชน การอานในหองเรียน อานในท่ีประชุม อานใน
พธิ เี ปดงาน อา นคําปราศรยั อา นสารในโอกาสทสี่ ําคญั ตา ง ๆ การอา นของส่ือมวลชน เปนตน

การอานออกเสียงใหผูฟง จะตองอานใหชัดเจนถูกตองไดขอความครบถวนสมบูรณ
มีลีลาการอา นทน่ี าสนใจและนา ติดตามฟง จนจบ

จดุ มงุ หมายในการอา นออกเสียง
1. เพอ่ื ใหอ า นออกเสียงไดถ ูกตองตามอกั ขรวธิ ี
2. เพ่ือใหรจู กั ใชน ้าํ เสยี งบอกอารมณแ ละความรูสึกใหสอดคลอ งกับเนอ้ื หาของเร่อื งท่ีอาน
3. เพื่อใหเขาใจเรอ่ื งที่อา นไดถูกตอ ง
4. เพื่อใหผูอ านมคี วามรแู ละเขา ใจในเนอื้ เรอ่ื งที่อา นไดอยา งชดั เจน
5. เพอ่ื ใหผูอานและผูฟงเกดิ ความเพลดิ เพลนิ
6. เพอ่ื ใหเปนการรับสารและสง สารวิธีหน่งึ

หลักการอานออกเสียง
1. อา นออกเสยี งใหถูกตอ งและชดั เจน
2. อานใหฟง พอที่ผูฟง ไดย นิ ทวั่ ถึง
3. อานใหเปน เสียงพดู โดยธรรมชาติ
4. รจู กั ทอดจงั หวะและหยดุ หายใจเม่ือจบขอความตอนหนึ่ง ๆ
5. อานใหเขาลักษณะของเนื้อเร่ือง เชน บทสนทนา ตองอานใหเหมือนการสนทนากัน
อา นคําบรรยาย พรรณนาความรสู กึ หรือปาฐกถาก็อา นใหเขา กับลกั ษณะของเรือ่ งน้นั ๆ
6. อานออกเสียงและจังหวะใหเปนตามเน้ือเรื่อง เชน ดุหรือโกรธ ก็ทําเสียงแข็งและเร็ว
ถา เปนเรื่องเกีย่ วกบั คร่าํ ครวญ ออ นวอน กท็ อดเสียงใหช าลง เปน ตน
7. ถาเปนเรอ่ื งรอ ยกรองตอ งคํานงึ ถึงส่ิงตอไปน้ดี ว ย

7.1 สมั ผัสครุ ลหุ ตอ งอา นใหถ ูกตอ ง

16

7.2 เนนคํารับสัมผัสและอานเอื้อสมั ผัสใน เพ่ือเพิม่ ความไพเราะ
7.3 อานใหถ กู ตอ งตามจงั หวะและทาํ นองนิยม ตามลักษณะของรอ ยกรองนนั้ ๆ
ยังมีการอานออกเสียงอีกประการหน่ึง การอานทํานองเสนาะ เปนลักษณะการอาน
ออกเสียงที่มีจังหวะทํานองและออกเสียงสูงต่ําเพ่ือใหเกิดความไพเราะ การอานทํานองเสนาะน้ี
ผูอานจะตองเขาใจลักษณะบังคับของคําประพันธแตละชนิดและรูวิธีอานออกเสียงสูงตํ่า
การทอดเสียง การเอ้ือนเสียง ซ่ึงเปนลักษณะเฉพาะของคําประพันธชนิดตาง ๆ ดวยการอาน
ทํานองเสนาะนี้เปนมรดกทางวัฒนธรรมท่ีสืบทอดกันมาชานาน ซ่ึงเปนสิ่งที่คนไทยทุกคน ควร
ภมู ใิ จและรักษาวฒั นธรรมลาํ้ คาน้ไี ว เพือ่ ถายทอดสบื ตอ กนั ไปชั่วลูกช่วั หลาน

การอา นเรว็
คนที่มีนิสัยรักการอาน ยอมเปนผูท่ีมีความรอบรู มีความนึกคิดลึกซ้ึงและกวางขวาง ท้ังยัง

ไดร บั ความบนั เทงิ ในชวี ิตมากขน้ึ อกี ดว ย
การอานทใ่ี ชมากในชวี ิตประจาํ วนั คือการอานในใจ เพราะสามารถอานไดรวดเร็ว ไมตอง

กังวลกับการเปลงเสียงกับตัวหนังสือ การอานในใจท่ีดี ผูอานจะตองรูจักใชสายตา กิริยาทาทาง
มีสมาธิ ความต้ังใจและกระบวนการอานในใจ เชน การเขาใจความหมายของคํา รูจักคนหา
ความหมายของคํา หรอื เดาความหมายไดรูจักจับใจความ แลวรูจักพิจารณาตาม รวมท้ังตองเปน
ผูทส่ี ามารถอานไดร วดเรว็ อีกดวย

หลักการอานเรว็
ในการฝกตนเองใหเ ปนคนอานเร็ว ควรไดเริ่มตนฝกสม่ําเสมอทีละเล็กละนอย โดยฝกอาน

ในใจทถี่ ูกวิธแี ละจะตองฝกฝนในสงิ่ ตอไปน้ี
1. มีสมาธใิ นการอาน ในขณะทอ่ี าน จะตอ งสนใจและเอาใจจดจอตอส่ิงที่อาน ไมปลอยใจ

วอกแวกคดิ เรือ่ งอ่นื จะทาํ ใหจ บั ใจความของเร่อื งไมไดตลอดและความสามารถในการอา นชา ลงไป
2. จับตาที่ตัวหนังสือ โดยใชสายตาจับอยูในชวงเวลาเล็กนอยแลวเคลื่อนสายตาตอไป

อยา งรวดเรว็ การฝกจับตาเชนนี้ตองกระทําบอย ๆ และจับเวลาทดสอบความสามารถในการจับ
สายตา และเคลือ่ นสายตาใหไ ดร วดเร็วเพือ่ ทดสอบความกาวหนา

3. ขยายชวงสายตาใหกวาง ชวงสายตาหมายถึงระยะจากจุดท่ีสายตาจับจุดหนึ่งไปยังจุด
ท่ีสายตาจบั ในคราวตอไป การรูจกั ขยายสายตาใหกวา งจะชว ยใหอ า นหนังสอื ไดเรว็

4. ไมอา นยอนกลบั ไปกลบั มา หมายถงึ การทวนสายตายอนกลับไปกลับมายังคําทไ่ี มเขาใจ
ซ่ึงทําใหเสยี เวลา

17

5. เปล่ียนบรรทัดใหแมนยํา โดยกวาดสายตากลับมาทางซายเพ่ือขึ้นบรรทัดใหม
เม่อื อา นจบแตละบรรทัดและตอ งกําหนดบรรทัดใหแมนยําไมอานขามบรรทัด หรืออานซ้ําบรรทัด
เดิมซึ่งทําใหความคิดสับสนการฝกในระยะแรกเร่ิมอาจใชไมบรรทัดหรือกระดาษปดขอความ
บรรทดั ลา งไว แลว เลอื่ นลงเร่อื ย ๆ คอย ๆ เพิ่มความเร็วข้ึนจนชํานาญจึงอานโดยไมตองใชสิ่งอ่ืน
มาปด

การอา นเพือ่ เขา ใจความหมายของสาํ นวน
การอา นเพื่อทําความเขาใจ ความหมายของสํานวน ตองอาศัยถอยคําสิ่งแวดลอม บริบท

เพื่อสรุปสาระสาํ คญั
1. ความหมายของสํานวน สํานวน คือถอยคําท่ีมีความหมายไมตรงตามความหมายปกติ

ของคํานน้ั ๆ
2. หลักการอา น เพ่ือเขาใจความหมายของสํานวน
2.1 อานขอความอยางละเอียด เพ่ือจับใจความสําคัญ เขาใจเนื้อเรื่องและเขาใจ

ความหมายของสาํ นวน
2.2 สังเกตเนื้อความตามบรบิ ท ทาํ ใหตีความหมายของสาํ นวนไดถูกตอ ง
2.3 ตคี วามหมายของสํานวน ตองตรงประเด็นตามบริบท

การอานเพอ่ื เขา ใจโวหารตา ง ๆ
ผูเขียนตองใชโวหารประกอบการเขียน เชน พรรณนาโวหาร อุปมาโวหาร สาธกโวหาร

ฯลฯ เพ่อื ใหง านเขียนมคี ณุ คา
1. ความหมายของโวหาร
โวหาร คอื ทวงทํานองในการเรียบเรยี งถอยคําท้ังในวรรณกรรมรอยแกวและรอยกรอง

โวหารท่ใี ชกันทัว่ ไปมี 5 โวหาร ดงั น้ี
1.1 บรรยายโวหาร คือ การเลาเรื่องไปตามเหตุการณ เชนการเขียนบทความ

การเลา นิทาน เลา ประวตั บิ ุคคล ตาํ นาน ตอ งอธิบายใหเ ปนไปตามลาํ ดบั
1.2 พรรณนาโวหาร คือ การเขียนเลาเร่ืองอยางประณีตมักแทรกความรูสึกของ

ผูเขียนดวยทําใหผูอานเกิดความรูและอารมณคลอยตาม เชน การพรรณนาความสวยงาม
คุณความดีตลอดจนพรรณนาอารมณและความรสู ึกในใจ ฯลฯ

1.3 เทศนาโวหาร คือ กระบวนความอบรมส่ังสอน อธิบายในเหตุผล หรือช้ีแจง
ใหเ ห็นคณุ และโทษ เพอ่ื ใหผ อู า นเชื่อถือตาม

18

1.4 สาธกโวหาร คือ การเขียน โดยยกตัวอยางประกอบเพ่ือใหผูอานเขาใจเรื่องได
ชดั เจนยงิ่ ข้ึนนยิ มใชในการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร

1.5 อุปมาโวหาร คือ การเขียน โดยยกขอความเปรียบเทียบ เพ่ือใหผูอานเขาใจ
เรือ่ งราวตา ง ๆ ไดด ยี ิ่งข้ึน ใชแทรกในโวหารตาง ๆ

การอา นออกเสยี งรอยกรอง
การอานบทรอยกรองตาง ๆ ใหเปนไปตามทํานองลีลาและจังหวะอันถูกตองจะทําให

เกิดความไพเราะเสนาะหู และทําใหผ ฟู งไดรับอรรถรสทางภาษาดว ย

หลกั การอานออกเสียงรอยกรอง
1. อานออกเสียงใหด งั พอเหมาะ กับสถานทีแ่ ละจํานวนผูฟง
2. อา นใหคลอ ง ร่ืนหู ออกเสียง ใหชดั เจนโดยเฉพาะตัว ร ล ตัวควบกลํา้
3. อานใหถูกฉันทลักษณของคําประพันธ เชน จํานวนคํา จํานวนวรรค สัมผัส ครุ ลหุ
คาํ เปน คาํ ตาย
4. อานใสอารมณ ตามลีลาของบทรอยกรองดวยความรูสึกซาบซ้ึงช่ืนชมในคุณคาของ
บทรอยกรองน้ัน ๆ โดยใหมีทวงทํานอง สูง ต่ํา หนัก เบา เพื่อใหไดรสถอย รสเสียง รสความ
รสภาพ

การอานกลอนสภุ าพ ooo oo ooo
1. จํานวนคาํ ในกลอนสุภาพ ooo oo ooo

ooo oo ooo
ooo oo ooo

2. คณะ กลอนสุภาพ บทหนึ่งมี 2 บาท บาทที่ 1 เรียกวา บาทเอก มี 2 วรรค คือ
วรรคสดับ วรรครับ บาทที่ 2 เรียกวาบาทโท มี 2 วรรค คือวรรครอง และวรรคสง พยางคใน
กลอนวรรคหน่ึง ๆ จะบรรจุคําประมาณ 6 - 9 คํา กลอนแปด มีวรรคละ 5 คํา รวม 4 วรรค
เปน 32 คาํ

3. วธิ ีอา นกลอนสุภาพ
กลอนมีหลายชนิด ไดแก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสักวา กลอน

บทละคร การอา นคลา ยคลึงกนั จะแตกตา งกันบา งเพียงเลก็ นอ ย ดังน้ี
1. อา นทํานองชาวบาน คอื เสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงต่ํา

ในวรรครอง และลดตาํ่ ลงไปอีกในวรรคสง

19

2. อานทํานองอาลักษณ คือ อานเสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอาน
เสยี งตํ่าในวรรครอง และลดตา่ํ ลงไปอกี ในวรรคสง

การแบง จาํ นวนคาํ วรรคหน่งึ จะมี 8 - 9 คํา ดังน้ี
3 2 3 เขาคลอขลยุ ครวญเสยี ง เพยี งแผว ผิว

ชะลอน้ิว พล้ิวผา น จนมานหมอง
ถา มี 9 คาํ จะแบงวรรคเปน 3 3 3

สรวงสวรรค ชั้นกวี รจุ รี ัตน
ผองประภัสสร พลอยหาว พราวเวหา

การอานกาพยย านี ooo ooo
1. จํานวนคาํ ในกาพยย านี ooo ooo
oo ooo
oo ooo

2. วิธีอาน

วรรคท่ี 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสียงต่ํา วรรคที่ 1 ในบาทโท จะอานออกเสียง

สูงข้ึน หรือ อานออกเสียงเหมือนวรรคที่ 1 ก็ไดตามความเหมาะสม วรรคท่ี 2 ในบาทโท

อานออกเสยี งตํา่ กาพยยานีมีจงั หวะการอาน ดังนี้

มสั หมน่ั แกงแกว ตา หอมยีห่ รา รสรอ นแรง

ชายใด ไดกลืนแกง แรงอยากให ใฝฝ น หา

การอา นโคลงส่ีสภุ าพ oo oo
1. จาํ นวนคาํ ในโคลงสี่สุภาพ oo
oo ooo oo oo
oo ooo oooo
oo ooo
oo ooo

2. คณะโคลงบทหน่ึงมี 4 บาท บทที่ 1 2 3 4 บาทหนึ่งมี 2 วรรค คือ วรรคหนา
และวรรคหลังมีจํานวนคาํ เทา กนั คือ 5 คาํ และ 2 คาํ ยกเวน วรรคหลังในบาทท่ี 4 จะมี 4 คํา

20

3. วิธีการอา น
การอานโคลงส่ีสภุ าพสามารถอา นได 2 ลลี า คอื
1. อานแบบรอ ยแกว
2. อานแบบทาํ นองเสนาะ

การแบงชวงเสียง วรรคแรกเปน 2 ชวง เปน 3 2 หรือ 3 2 วรรคหลัง เปน 2 การแบง
ชวงเสียงตองพิจารณาใหคงความหมาย แทนท่ีจะแกตามปกติบทรอยกรองที่ไพเราะ กวีจะจัด
กลมุ คําไวดีแลว

การเออ้ื นเสียงทอดเสียง ตามปกติจะเอื้อนเสียงทายวรรคแรกของแตละบาท ในบาทที่ 2
อาจเอื้อนเสียงไดถึงคําท่ี 1 คําที่ 2 ของวรรคหลัง และบาทท่ี 4 ระหวางคําที่ 2 กับคําท่ี 3 ของ
วรรคท่ี 2 และทอดเสียงตามตาํ แหนง สมั ผสั

ตวั อยา งโคลงส่ีสุภาพ

เรอื งเรอื ง ไตรรตั นพ น พันแสง
รินรส พระธรรมแสดง คาํ่ เชา
เจดยี  ระดงแซง เสียดยอด
ยลยิง่ แสงแกวเกา แกนหลา หลากสวรรค

(นิราศนรนิ ทร)

การอานฉันท

ฉันท มีลักษณะบังคับพิเศษแตกตางไปจากคําประพันธชนิดอื่นโดยบังคับ ครุ ลหุ แทน
คําธรรมดา และบังคบั สมั ผัส เชนเดยี วกับคําประพนั ธช นิดอื่น ๆ

คําลหุ ( , ) คอื พยางคท ่มี ลี กั ษณะใดลักษณะหนงึ่ ดังน้ี
1. การประสมสระเสียงส้ันในแม ก กา เชน จะ ทิ ปุ ยกเวน พยางคท่ีประสมดวย สระ
อาํ ใอ ไอ เอา ซ่งึ จดั เปน คาํ ครุ เชน คํา ไกล ใจ เรา
2. คาํ บ บ จดั เปน คําลหุ
คาํ ครุ คือ พยางคท มี่ ลี ักษณะใดลักษณะหน่ึง ดงั นี้
1. ประสมสระเสยี งยาวในแม ก กา เชน อา ดี เธอ ปู
2. ประสมสระ อาํ ใอ ไอ เอา
3. มตี ัวสะกด เชน มด กัด เด็ก

21

แผนบงั คบั อินทรวเิ ชียรฉนั ท

อินทรวิเชียรฉันท บทหน่ึงมี 2 บาท บาทหน่ึงมี 2 วรรค วรรคหนา 5 คํา วรรคหลัง

6 คาํ มีการแบงจังหวะการอา นดังน้ี

สายันห ตะวันยาม ขณะขา ม ทิฆมั พร

เขา ภาค นภาตอน ทศิ ตะตก กร็ าํ ไร

หนงั สอื และส่ือสารสนเทศ

หนังสือ
ปจจุบันนี้มีหนังสือออกมาจําหนายหลายประเภท ทั้งตําราวิชาการ วารสาร นิตยสาร
หนงั สือพิมพ นวนยิ าย เรื่องสั้น สารคดี ฯลฯ การท่ีมีหนังสือออกมาจําหนายมากมายเชนน้ี ผูอาน
จึงจาํ เปน ทจ่ี ะตองรูวธิ กี ารเลือกหนงั สอื เพื่อจะไดอ านหนงั สอื ทีเ่ หมาะกับความตองการของตนเอง
เหมาะกับเวลาและโอกาส
วธิ ีการเลอื กหนงั สอื ประเภทตาง ๆ
ในการเลือกอา นหนงั สอื ประเภทตา ง ๆ นน้ั ผอู านควรพิจารณาใหรอบคอบ ละเอียดถ่ีถวน
เพ่ือประโยชนในการพิจารณาคุณคาของหนังสือน้ัน ๆ หนังสือแตละประเภทควรเลือกพิจารณา
ดังนี้
1. ตําราวิชาการ เปนหนังสือที่ใหความรูดานตาง ๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอทฤษฎีหรือ
เน้ือหาสาระอยางกวาง ๆ หรือเฉพาะดานในดานหน่ึง โดยผูแตงมีจุดมุงหมายทางดานวิชาการ
โดยตรง การพจิ ารณาควรดรู ายละเอียดในดา นตา ง ๆ ดังน้ี

1.1 พิจารณาดานเนื้อหา เน้ือหาจะตองถูกตองกับช่ือหนังสือ เชน วิชาวิทยาศาสตร
กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวัติศาสตร คณิตศาสตร ฯลฯ หนังสือวิชาการแขนงใด เนื้อหา ก็ควร
จะเนน แขนงนัน้ โดยเฉพาะ

1.2 พิจารณา ขอมูล และภาพประกอบ ขอมูลและภาพประกอบควรถูกตองชัดเจน
โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดูวา ตรงกบั คําบรรยายหรือไม และภาพนน้ั นาสนใจเพียงใดเหมาะสม
กับวิชาน้ันหรอื ไม

1.3 การใชภาษา ภาษาท่ีใชควรเปนภาษาท่ีเหมาะสมกับแขนงวิชานั้น ๆ และดูการ
สะกดคําดวยถา หากมีคําผิด ก็ควรจะเลือกดหู นังสือทีม่ ีคําผดิ นอยทส่ี ดุ

นอกจากน้ีการพิจารณาตําราวิชาการควรดูสวนประกอบอ่ืน ๆ ดวย เชน รูปเลม ควรมี
คํานาํ สารบญั ฯลฯ

22

2. สารคดี เปนหนังสือท่ีมีสาระในดานใหความรู ความคิด พรอมทั้งใหความเพลิดเพลิน
ดวยหนังสือประเภทน้ีมีหลายชนิด เชน วิทยาศาสตร ประวัติศาสตร ประวัติบุคคลสําคัญ ฯลฯ
หนงั สอื สารคดที ี่มีคุณภาพนนั้ พิจารณาในรายละเอียดตาง ๆ ดงั นี้

2.1 พิจารณาดานเนื้อหาสาระ คุณคาของสารคดีนั้นอยูท่ีเนื้อหาสาระเปนประการ
สําคญั เนือ้ หาที่ดีจะตอ งถูกตอ งและสมบรู ณ รวมท้ังเสนอความคิดเห็นท่เี ปนประโยชนตอ ผอู านและ
สังคมสว นรวม เชน

2.1.1 สารคดีประเภทชีวประวัติ เนื้อหาสาระจะตองตรงตอความเปนจริง ผูเขียน
จะตองเขียนดวยใจเปนธรรม ไมอคติตอเจาของประวัตินั้น ๆ เนื้อหาจึงควรมีท้ังสวนดีและสวน
บกพรอ งของเจา ของประวัติ

2.1.2 สารคดีประเภททองเท่ียว ควรมีเน้ือหาท่ีใหทั้งความรูและความบันเทิง
รวมท้ังประสบการณท่แี ปลกใหมนา สนใจ เพ่อื ใหผอู านไดทราบขอเท็จจริงเกยี่ วกบั สถานท่ีนั้น ๆ

2.1.3 สารคดีประเภทเชิงวิชาการ ควรมีเน้ือหาที่ใหความรูอยางถูกตองแมนยํา
ควรมีภาพหรือแผนทีป่ ระกอบใหถูกตอ งตรงกับสาระของเร่ืองดวย

2.2 พจิ ารณาวิธกี ารเขียน วิธีการเขียนสารคดีพจิ ารณาไดจากหลกั เกณฑตอ ไปน้ี
2.2.1 การวางโครงเรื่องและการดําเนินเรื่อง สารคดีตองมีวิธีการดําเนินเรื่อง

ตามลาํ ดับ
2.2.2 เราความสนใจ ขอเขียนที่ดีผูเขียนจะมีวิธีการเขียนที่จะดึงดูดความสนใจ

ของผอู านใหติดตามอานไปเรอื่ ย ๆ โดยไมเกิดความเบื่อหนา ย
2.2.3 สํานวนภาษา ภาษาที่ใชในการเขียนสารคดีเปนถอยคําภาษาที่ไพเราะ

งดงาม มีสาํ นวนกะทัดรดั อานเขาใจงาย ไมใชสาํ นวนทไี่ มสุภาพ
2.2.4 สวนประกอบอ่ืน ๆ ควรพิจารณาเก่ียวกับผูแตงและสวนประกอบรูปเลม

ของหนังสือถาสารคดีนั้นเปนหนังสือเลม ซ่ึงจะมีคําวา สารบัญ เนื้อเร่ือง บรรณานุกรม ฯลฯ
ตามรูปแบบของหนังสือ

3. บนั เทงิ คดี เปนหนังสือท่ีแตง เพ่ือมุงใหผูอานเกิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน อาจจะ
แทรกวรรณคดี บทรอยกรอง บทละคร ซึ่งสามารถแตงเปนรอยแกวหรือรอยกรองก็ไดตามความ
เหมาะสม ในการพิจารณาเรอ่ื ง บนั เทงิ คดี ควรพิจารณาในดานตา ง ๆ ดงั นี้

3.1 โครงเร่ืองและเนื้อเรื่องสวนสําคัญของนวนิยายและเร่ืองสั้น คือ การเลาเรื่อง
โดยเลาวาเปนเรื่องของใคร เกิดขึ้นที่ไหน เม่ือไหร มีความสัมพันธระหวางเหตุการณตาง ๆ
ในเรือ่ ง และระหวา งบุคคลในเรื่องเกย่ี วเนือ่ งกันไปโดยตลอดมกี ารสรา งความสนใจใหผอู า น

23

อยากติดตาม นอกจากนี้เหตุการณท่ีเกิดขึ้นในเรื่องควรสมจริง และเปนไปอยางสมเหตุสมผล
และมสี ว นประกอบปลีกยอ ยอืน่ ๆ เพอ่ื ใหน าตดิ ตาม

3.2 การดําเนินเร่ือง สวนสําคัญท่ีชวยใหเร่ืองนาสนใจชวนติดตามขึ้นอยูกับ
การ ดําเนินเร่ือง การดําเนินเร่ืองมีอยูหลายวิธี เชน ดําเนินเร่ืองตามลําดับวัย คือ เร่ิมต้ังแตตัว
ละครเกิดจนกระท่ังถึงแกกรรม ดําเนินเร่ืองยอนตน คือ เลาเหตุการณในตอนทายเสียกอนแลว
ยอนกลับ ไปเลาตั้งแตตนจนกระทั่งจบ เปนตน ฉากที่ดีตองมีสภาพความเปนจริง ท้ังสภาพ
ภูมศิ าสตร และประวตั ิศาสตร นอกจากนี้ยังตอ งสอดคลอ งกบั เรอ่ื งดวย

3.3 ตวั ละคร ผูเขียนมีวิธีการแนะนําตัวละครไดหลายวิธี เชน ดวยการบรรยายรูปราง
ลกั ษณะของตัวละครเอง ดว ยการบรรยายพฤตกิ รรมของตวั ละคร หรอื ดวยการใหตัวละครสนทนากัน
เปนตน การบรรยายลักษณะนิสัยของตัวละครท่ีดีน้ัน ควรบรรยายอยางสมจริง ตัวละครตัวหนึ่ง ๆ
จะมีลักษณะนิสัยหลาย ๆ อยางไมใชดีจนหาที่ติมิได หรือเลวจนไมมีความดีท่ีจะใหชมเชย ความ
ตองการของตัวละครท่ีดีควรจะเหมือนคนธรรมดาทั่ว ๆ ไป เชน มีความรัก ความโกรธ เกลียด
หรอื ตองการความสนใจจากผอู ่นื เปนตน

3.4 แนวคิดของเร่ือง แนวคิดของเรื่องสวนมากผูเขียนจะไมบอกตรง ๆ ผูอานจะตอง
คนเอาเองวาไดแนวคิดอยางไร ตัวอยางเชนเร่ือง ลูกชายของศรีบูรพา ตองการแสดงวา “ลูกผูชาย
นนั้ มคี วามหมายอยา งไร” จดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตองการใหเห็นขอดีขอเสียของคนไทย
โดยเฉพาะ “น้ําใจ” ซึ่งไมเ หมอื นกันกบั ชาติอนื่ เปนตน

นวนิยายหรอื เรื่องสนั้ ที่ดนี ้ัน ผอู านตอ งพจิ ารณาคุณคาที่จะไดจากเร่ืองน้ัน ๆ ไมทางใด
ก็ทางหนึง่ ดว ย

3.5 สํานวนภาษา เปน สง่ิ สําคัญมากอยางหนึ่ง ในการพิจารณาเลือกอานนวนิยายและ
เร่ืองสนั้ ผูอา นมักจะรสู กึ วาตนเองชอบหรือไมชอบสํานวนของนักเขียนคนนั้นคนนี้ แตบางคนก็ไม
สามารถบอกวา เพราะเหตุใด สง่ิ ท่ีควรพิจารณาเกย่ี วกับสํานวนภาษาคอื สํานวนภาษาของตัวละคร
ในบทสนทนา ตองสมจริงและเหมาะสมกับตัวละคร ประโยคท่ีแตกตางควรกะทัดรัด สละสลวย
เขา ใจงา ย หากเปนประโยคยาวกค็ วรเปน สํานวนทส่ี ามารถสรางอารมณ และความรสู กึ ไดดี

4. วารสารและหนังสอื พมิ พ หนังสอื ประเภทน้ีคนท่ัวไปไดอานบอยกวาหนังสือประเภท
อ่ืน ๆ ในการผลิตหนังสือประเภทน้ีตองแขงกับเวลา ดังนั้น โดยการพิจารณาหนังสือประเภทน้ี
ควรพจิ ารณา ดังน้ี

หนังสอื พมิ พ หนังสือพิมพเ ปนเคร่ืองมือสอ่ื สารทีจ่ ะกระจายขา วคราวเหตกุ ารณตาง ๆ
ไปท่ัวประเทศหรืออาจท่ัวโลก โดยเฉพาะหนังสือพิมพรายวัน เปนเครื่องมือสื่อสารท่ีเสนอขาว
ที่นาสนใจท่ีเกิดข้ึนในแตละวันดังนั้นหัวใจของหนังสือพิมพรายวันก็คือ“ขาว” การพิจารณา

24

หนังสือพิมพรายวันจึงควรพิจารณาเก่ียวกับขาววามีสวนในการชวยยกระดับสังคมใหสูงขึ้น หรือ
มีประโยชนตอชนหมูมากหรือไม หากขาวนั้นไมเก่ียวกับความเปนอยูของคนหมูมาก หรือ
กระทบกระเทอื นตอ ประชาชนสว นใหญ เหตุการณเหลานน้ั กไ็ มควรนาํ มาเสนอในหนาหนังสือพิมพ
ขาวที่ควรนําเสนอควรเปนขาวท่ีเกี่ยวกับการปกครอง การเมือง เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา
การอนามัย การประกอบอาชพี ฯลฯ

บทวิจารณ ในหนังสือพิมพรายวันทุกฉบับจะมีบทวิจารณ หรือบทวิเคราะหขาว ซ่ึงเปน
ลักษณะ บทความ แสดงความคิดเห็นของผูเขียนเอง ประกอบกับขาวท่ีตองการวิจารณ หรือ
วิเคราะหน ั้น การพิจารณาบทวิจารณใ นหนงั สือพิมพ ควรพจิ ารณาถึงลักษณะตอ ไปน้ี

1. พจิ ารณาขอมูลท่ีผูเขยี นอา งอิงวาถกู ตองและมีขอเท็จจรงิ เพยี งใด
2. พจิ ารณาวาผเู ขยี นบทความนนั้ ชใี้ หเหน็ ปญหาและวธิ แี กปญ หาอยา งไร
3. พจิ ารณาวา ผเู ขียนบทวจิ ารณใ ชอ ารมณ และนําความรสู ึกสวนตัวเขาไปเก่ียวขอ ง
หรือไม
4. พจิ ารณาภาษาท่ีใชวา มีความประณีตและถูกตองตามหลกั ภาษาเพยี งใด
วารสาร เปนหนังสือพิมพจําหนายตามกําหนดระยะเวลา เชน 7 วัน 10 วัน รายเดือน
ราย 3 เดอื น หรอื รายป เปน ตน หนังสอื วารสารจึงมีเนื้อหาเนนทั้งสารคดี และบันเทิงคดี ขาวสาร
ทีป่ รากฏมักเปน ขาวสารที่มีระยะเวลาตอเน่ืองกันเปนเวลานาน เชน ขา วเกีย่ วกบั นโยบายโครงการ
ตาง ๆ หรือขาวเกี่ยวกบั การเมอื งบางเรื่อง เปนตน
ดังน้ัน การอานวารสาร จึงควรพิจารณาเลือกอานเรื่องที่เราสนใจ และควรพยายามอาน
อยางสมาํ่ เสมอ
นอกจากพจิ ารณาเก่ียวกับขาวสารดังกลาวแลว สิ่งท่ีควรพิจารณาอีกอยางหนึ่งคือรูปเลม
ควรพจิ ารณาความเรียบรอ ยและความคงทนของการจัดรูปเลมใหเหมาะสมกับราคาดว ย

ประโยชนข องการเลอื กหนังสอื
การเลือกหนงั สอื ควรคํานึงถงึ ประโยชนท ี่จะไดรบั ดังตอไปนี้
1. เพ่อื ใหไ ดห นงั สือท่ีตรงกบั ความสนใจ และตองการท่ีจะศกึ ษาคน ควา
2. เพอื่ ใหไดอา นหนังสือท่ดี ีมีประโยชนต อชวี ิต
3. เพอ่ื เลอื กหนังสือใหเหมาะสมกบั เวลา
1. การเลอื กหนังสือทีต่ รงกบั ความสนใจ และตองการทจ่ี ะศกึ ษาคน ควา
ผูที่จะเลือกอานหนังสือประเภทนี้ก็คือ ผูท่ีมีความสนใจหนังสือเลมน้ันโดยตรง หรือ

ผูที่มีความตองการศึกษาคนควา เร่ืองนั้น ๆ โดยเฉพาะ เชน ผูศึกษาคนควาตามแนวทางที่ตนได

25

เรียนมา ผูท่ีเรียนทางดานภาษาก็จะคนควาทางดานน้ี เพ่ือจะไดรับประโยชนจากการอานอยาง
คุมคา

2. เพอ่ื ใหไ ดอา นหนงั สือทดี่ ีมีประโยชนตอ ชีวิต
ผทู ่อี า นหนังสือทุกคนยอ มหวงั ที่จะไดร บั ประโยชนจ ากการอาน เชน ขอคิดเห็น ความรู

ทางวิชาการขาวที่ทันเหตุการณ แนวทางดําเนินชีวิตท่ีดี ฯลฯ แมวาจะไดรับประโยชนเพียง
เลก็ นอ ยก็ตาม เพราะการท่ีไดรับประโยชนโดยตรงจากการอานนี้ยอมทําใหไมเสียเวลาโดยเปลา
ประโยชน

3. เพอื่ เลอื กหนงั สือใหเ หมาะสมกบั เวลา
การอานหนังสือนน้ั จะเสียเวลามากหรือนอยยอมแลวแตเร่ืองที่อานวามีขนาดสั้น ยาว

แคไหนมีความยากงายตอการอานมากนอยเพียงใด ถาหากมีเวลานอยควรอานเร่ืองสั้น ท่ีจบได
ทันเวลาที่มีอยู ถามีเวลามากก็อานเร่ืองยาวขึ้นโดยเลือกใหเหมาะสมกับเวลา เพราะการอาน
หนงั สอื นัน้ หากไมเลือกใหเหมาะสมกับเวลาอาจทาํ ใหผอู านรสู ึกเบ่อื และไมอ ยากอา นอกี ตอ ไป

ประโยชนที่ไดรบั จากการอานหนังสอื
การอานหนงั สอื ยอ มไดร ับประโยชนหลายประการ ซึ่งพอจะสรปุ ไดด ังนี้
1. อา นหนังสอื ตรงกบั ความตอ งการของตน
2. ไดรับความรจู ากเร่ืองนน้ั สมความตั้งใจ
3. ทาํ ใหร กั การอา นมากย่งิ ขึ้น เพราะไดอานหนงั สือท่ตี นเลอื กเอง
4. ชวยพัฒนาอาชีพใหก า วหนา
5. ชว ยใหเ กดิ ความคิดสรางสรรค
6. ทาํ ใหเกดิ ความเพลดิ เพลนิ สนุกสนาน
7. ทําใหท ราบความเปน ไปของบา นเมอื ง ทนั โลก ทนั เหตกุ ารณ
8. เพ่ิมพนู ความรูความสามารถ เปน การพฒั นาตนเอง
9. ไดอ านหนังสือทม่ี ีคุณคา คุมกบั เวลาท่ีเสยี ไป

สอ่ื สารสนเทศ
ปจจุบันไดมีการนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศึกษา ทั้งในดานการ
บริหาร การจัดการและการเรียนรูดานสื่ออิเล็กทรอนิกส เปนการใชประโยชนจากแหลงความรู
จากสื่อตาง ๆ ท่ีหลากหลายมากขึ้น เพ่ือใหประชาชนสามารถเรียนรูและพัฒนาตนเองไดอยาง
ตอเน่ือง
ส่อื สารสนเทศมที ั้งส่อื สิง่ พมิ พ และส่ืออเิ ล็กทรอนิกส

26

ส่อื สง่ิ พิมพ
ส่ิงพิมพท ่จี ดั พมิ พข ึน้ เพอ่ื นาํ ไปใชใ นการจดั การเรียนการสอน เชน หนังสือเรียน ตําราเรียน
แบบเรียน แบบฝกหัด ใบงาน คูมือการสอนและสงเสริมการเรียนรู เชน หนังสือสงเสริมความรู
สารานุกรม พจนานุกรม หนังสือพิมพ หนังสือบันเทิงคดี และสารคดีที่มีเน้ือหา เปนประโยชน
สวนส่อื ส่งิ พิมพท่ใี หค วามรขู า วสารตาง ๆ เชน หนงั สือเลม หนงั สือพมิ พ วารสาร นติ ยสาร เอกสาร
จุลสาร แผนพบั แผน เปลา เปน ตน
สอ่ื อเิ ล็กทรอนกิ ส
สังคมยุคปจจุบัน การส่ือสารดวยเครื่องมืออิเล็กทรอนิกสมีใชกันอยางกวางขวาง
ทั่วประเทศ การใชส่ืออิเล็กทรอนิกสในสังคมยุคโลกาภิวัตนเปนเรื่องจําเปน เพราะชวยให
ประชาชนเขาถึงขอมูล ขาวสารความรูตาง ๆ ไดอยางรวดเร็ว อันเปนการสงเสริมสรางโอกาส
ในการเขาถึงการศึกษาของประชาชน ใหสามารถเรียนไดอยางตอเนื่องตลอดชีวิต
ส่ืออิเล็กทรอนิกส ไดแก วิทยุ โทรทัศน เทปเสียง วีดิทัศน โปรแกรมคอมพิวเตอรซอฟตแวรใน
รปู แบบตา ง ๆ คอมพิวเตอรชว ยสอน เปน ตน
1. วิทยุ เปนส่ือมวลชนที่ใชเสียงเปนส่ือ เร่ืองราวที่ส่ือสารมีท้ังเร่ืองท่ีใหความบันเทิง
และเร่ืองท่ีใหสาระความรู เชน ขาว บทความ รายการตอบปญหา สัมภาษณบุคคลสําคัญ
รายการ วิทยุ เพื่อการศึกษา เปน ตน
2. โทรทัศน เปนสื่อมวลชนท่ีใชท้ังเสียงและภาพเปนส่ือ การชมรายการทางโทรทัศน
นอกจากเราจะสัมผัสดวยหูแลว ยังสัมผัสไดดวยตาอีกดวย รายการโทรทัศนจึงนาสนใจกวา
รายการวิทยุ และทาํ ใหผูชมต่นื ตัวอยูต ลอดเวลา จงึ ประทับใจหรอื จดจาํ ไดดกี วารายการวิทยุ
3. คอมพิวเตอรชวยสอน เปนสื่อที่ผูเรียนสามารถนําไปศึกษาดวยตนเองในเวลาแล
สถานทที่ ผ่ี เู รยี นสะดวก ทําใหม ีความเปนอสิ ระ และเปน สว นตวั ในการเรยี นรู สามารถโตตอบ หรือ
ใหผลยอนกลับไดทันที ทําใหผูเรียนทราบความกาวหนาในการเรียนของตนซึ่งหากไมเขาใจก็
ยอนกลับไปทบทวนไดหลาย ๆ ดาน ทําใหผูเรียนไดพัฒนาความรูตามความพรอมและศักยภาพ
ของตน
4. อินเตอรเน็ต (Internet) หรือเทคโนโลยีเครือขายเปนการเชื่อมโยงแหลงขอมูล
จากท่ัวโลกที่หลากหลายคลายกับ “หองสมุดโลก” ใหผูเรียนไดคนควาเนื้อหาสาระที่ตองการได
อยา งสะดวกรวดเรว็ และราคาประหยดั

27

เรอื่ งที่ 3 การอา นจับใจความสาํ คญั

การอานจะเกิดประโยชนสูงสุดแกผูอานไดนั้น ผูอานจะตองจับใจความสําคัญของเรื่อง
ที่อานใหไ ดแ ลว นําไปปฏิบตั ิ

ใจความสําคัญ หมายถงึ ขอ ความท่เี ปนแกนหรือหัวใจของเร่ือง
การจับใจความสําคัญในการอานก็คือ กรณีเอาขอความหรือประโยคที่เปน
หัวใจของเร่ืองนั้นออกมาใหได เพราะใจความสําคัญของเรื่อง จะเปนใจความหลักของแตละบท
แตละตอน หรือแตละเรื่องใหรูวาแตละบทตอนน้ันกลาวถึงเรื่องอะไรเปนสําคัญ ดังนั้น การจับ
ใจความสาํ คญั ของเรอื่ งท่อี า น จะทําใหม คี วามเขา ใจในเรอ่ื งน้ัน ๆ อยางแจมแจง

หลกั การอานจบั ใจความ
1. การเขาใจความหมาย
หลกั เบอ้ื งตน ในการจบั ใจความของสาระที่อาน คือ การเขาใจความหมาย ความหมาย

มีหลายระดับนับต้ังแตระดับคํา สํานวน ประโยค และขอความ คําและสํานวนเปนระดับภาษา
ที่ตองทําความเขาใจเปนอนั ดับแรก เพราะนาํ ไปสูความเขาใจความหมายของประโยคและขอความ

1.1 ความหมายของคํา
ความหมายของคําโดยทั่วไปมี 2 อยาง คือ ความหมายโดยตรง และความหมาย

โดยนยั
ก. ความหมายโดยตรง เปนความหมายตามรูปคําที่กําหนดข้ึน และรับรูไดเขาใจ

ตรงกนั ความหมายประเภทน้เี ปน ความหมายหลักท่ใี ชสอ่ื สารทําความเขา ใจกัน
คําท่ีมีความหมายโดยตรงในภาษาไทยมีลักษณะอยางหนึ่งที่อาจเปนอุปสรรค

ในการส่อื สารลักษณะดงั กลาว คอื การพอ งคาํ คาํ พองในภาษาไทยมีอยู 3 อยาง ไดแก คําพองรูป
คาํ พองเสยี ง และคําพอ งรปู พอ งเสียง คาํ ที่พอ งท้งั 3 ลักษณะน้มี คี วามหมายตางกนั

คําพองรูป คือ คําท่ีสะกดเหมือน แตออกเสียงตาง เชน เพลารถ กับ เพลาเย็น
คําแรก ออกเสียง เพลา คําหลังออกเสียง เพ ลา คําพองรูปเปนอุปสรรคตอการอานและทํา
ความเขาใจ

คําพองเสียง คือ คําที่ออกเสียงเหมือนกัน แตสะกดตางกัน เชน การ กาน กานต
กานท กาล กาฬ กาญจน ทั้งหมดน้ีออกเสียง “กาน” เหมือนกัน การพองเสียงเปนอุปสรรค
ตอ การอา นเพือ่ ความเขา ใจ

คําพองรูปพองเสียง คอื คําที่สะกดเหมอื นกนั และออกเสียงอยางเดียวกัน
โดยรูปคาํ จะเหน็ วา เปน คําเดียวกัน แตมคี วามหมายแตกตา งกัน

28

คําพองรูป พองเสียงเปนอุปสรรคตอการฟงและอานเพื่อความเขาใจ วิธีท่ีจะชวยให
เขาใจความหมายของคําพอง จะตองดูคําขางเคียงหรือคําที่ประกอบกันในประโยคหรือขอความ
น้นั ทีเ่ รียกวาบรบิ ท ดงั ตวั อยา งตอไปนี้

ขันชะเนาะใหแนน
หยิบขนั ใหท ซี ิ
เขารสู ึกขนั
ไกข นั แตเ ชามืด
เขาขันอาสาจะไปตดิ ตอ ให
1.2 ความหมายของสาํ นวน
สํานวนเปนขอความที่มีความหมายพิเศษไปจากคําที่ประกอบอยูในขอความนั้น

ไมไดมีความหมายตามรูปคํา ความหมายของสํานวนมีลักษณะเปนเชิงเปรียบเทียบโดยอาศัยนัย
ของความหมายตามลักษณะหรอื คุณสมบตั ขิ องขอความนน้ั เชน

ออ ยเขา ปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยใู นมอื ผอู ืน่ แลวไมม ีทางไดคืน
ไกแกแมปลาชอน หมายถงึ ผูท ่ีมคี วามจัดจา นเจนสงั เวยี น
วัวหายลอมคอก หมายถึง เมือ่ เกดิ ความเสียหายแลวจงึ หาทางปอ งกัน
กินขา วตมกระโจมกลาง หมายถึง การพูดถึงสิง่ สุดวิสัยท่ีจะทาํ ได
สวนตาง ๆ ท่ีนําไปกลาวเปรียบเทียบใหเขากับสถานการณ เรียกวา คําพังเพย เชน
เมื่อของหายแลว จึงคดิ หาทางปอ งกนั ก็เปรียบวา ววั หายลอ มคอก เปนตน
ความหมายของสํานวนมีลักษณะเหมือนความหมายโดยนัย คือ ตองตีความ หรือ
แปลความหมายตามนยั ของคําหรือขอความน้ัน ๆ
2. การเขา ใจลักษณะของขอความ
ขอความแตละขอความตองมีใจความอันเปนจุดสําคัญของเร่ือง ใจความของเรื่องจะ
ปรากฏที่ประโยคสําคัญ เรียกวา ประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยูในตอนใดของ
ขอ ความก็ได
3. การเขา ใจลกั ษณะประโยคใจความ
เม่ือเขา ใจถึงลักษณะของขอความวาตองมีประโยคใจความ และปรากฏอยูในตอนตาง ๆ
ของขอความแลว ตองเขาใจตอ ไปวา ประโยคใจความเปน อยางไร
ประโยคใจความ คือ ขอ ความทเี่ ปนความคิดหลกั ของหัวขอ หรือเรือ่ งของขอความนนั้

29

ความคิดหลักน้ี คอื ประโยคใจความท่ีจะปรากฏในตอนใดตอนหนึ่งของขอความท่ีกลาว
แลว ฉะน้ันการท่ีจะทราบวาประโยคใดเปนประโยคใจความ ตองพิจารณาจากหัวเรื่อง ประโยค
ใจความมกั มีเน้อื หาสอดคลองกบั หัวเรื่อง

ในกรณที ไ่ี มทราบหัวขอเรื่อง ตองเขา ใจวา สวนท่เี ปน ประโยคใจความน้ันจะมีเน้ือความ
หลักของเนื้อความอื่นท่ีประกอบกันข้ึนเปนหัวขอน้ัน ถาขาดสวนท่ีเปนใจความ เน้ือความอ่ืนก็
เกิดขึน้ ไมไ ดห รือความหมายออนลง

การอานอยางวเิ คราะห
การอา นอยางวิเคราะห หมายถึง การอานท่ีมีการพิจารณาแยกรายละเอียดออกเปนสวน ๆ

เพ่อื ทําความเขา ใจ และใหเ ห็นถงึ ความสมั พนั ธระหวางสวนตาง ๆ เหลานน้ั
การอานอยางวิเคราะหเริ่มตนจากพื้นฐานขอมูลและความคิดจากการอานเองเปนอันดับแรก

เพ่ือใหเขาใจเนื้อเรื่องโดยตลอด ตอจากนั้นจึงแยกเรื่องในบทอานออกเปนสวน ๆ ไดรูวา ใครทํา
อะไร เพ่ืออะไร อยางไร ในเรื่องมีใครบาง หรือตัวละครกี่ตัว และท่ีมีบทบาทสําคัญมีกี่ตัว ทําไม
เหตกุ ารณจึงเปน อยา งนัน้ หรอื เพราะเหตุใด ตอไปนา จะเปนอยางไร

เรอ่ื งท่ี 4 มารยาทในการอานและนสิ ัยรกั การอา น

การอานอยางมีมารยาทเปนเรื่องที่จําเปนและสําคัญ เพราะการอานอยางมีมารยาท
เปนเร่ืองการประพฤติปฏิบัติอยางมีวินัย และรับผิดชอบ รวมท้ังการมีจิตสํานึกและแสดงถึง
ความเจริญทางดานจิตใจท่คี วรยึดถือใหเ ปน นสิ ัย

มารยาทในการอาน
คําวา มารยาท หมายถึง กิริยา วาจาท่ีเรียบรอย หรือการกระทําท่ีดีงาม ผูอานท่ีดีตอง

มีมารยาทที่ดีในการอา นดงั ตอ ไปน้ี
1. ไมสง เสยี งดงั รบกวนผอู ่ืน
2. ไมท าํ ลายหนังสอื โดย ขดู ลบ ขีด ทับ หรือฉกี สว นทต่ี อ งการ
3. เม่ือคัดลอกเน้ือหาเพื่ออางอิงในขอเขียนของตน ตองอางอิงแหลงที่มาใหถูกตองตาม

หลักการเขียนอางอิงโดยเฉพาะงานเขยี นเชิงวิชาการ
4. เมอื่ อา นหนังสอื เสร็จแลวควรเกบ็ หนงั สอื ไวท ่ีเดมิ
5. ไมควรอา นเรือ่ งท่เี ปน สว นตวั ของผอู ่ืน
6. อา นอยางตั้งใจ และมีสมาธิ รวมทั้งไมทาํ ลายสมาธิผูอ่ืน
7. ไมใชส ถานทีอ่ า นหนงั สอื ทํากจิ กรรมอยา งอืน่ เชน นอนหลับ รับประทานอาหาร

30

นสิ ัยรกั การอาน
การท่ีบุคคลใดบุคคลหนึ่งจะมีนิสัยรักการอานไดจะตองไดรับการฝกฝนมาต้ังแตเด็ก ๆ

แตก็มิใชวาเมื่อโตเปนผูใหญแลวจะไมสามารถสรางนิสัยรักการอานได ทั้งน้ีเราจะตองสราง
บรรยากาศ สภาพแวดลอมท่เี ออ้ื ใหเดก็ ๆ หนั มาสนใจการอา น ดงั น้ี

1. อา นหนังสอื ทตี่ นเองชอบ จะทําใหอานไดอยางตอ เนือ่ ง และไมเบื่อหนาย
2. ทําตนใหเ ปนผใู ฝรู
3. การอา นจะตองมีสมาธเิ พื่อจับใจความของเรอ่ื งท่ีอา นได
4. เร่มิ อา นหนังสือจากระยะเวลาส้ัน ๆ กอน แลวคอย ๆ กําหนดเวลาเพิม่ ขนึ้
5. การอานจะตองมีสมาธเิ พอ่ื จบั ใจความของเรื่องทอ่ี านได
6. จัดตารางเวลาสําหรับการอานหนังสือเปนประจําทุกวันใหเกิดความเคยชินจนเกิด
เปน นิสยั รกั การอา น

31

กจิ กรรมทา ยบทที่ 3 การอา นบทรอยกรอง (10 คะแนน)

- ผูสอนอา นทาํ นองเสนาะและใหผ เู รียนตอบวา เปน ลกั ษณะคําประพันธป ระเภทใด

- ผูสอนแจกทํานองเสนาะแกผูเรียนตามกลุม และใหผูเรียนอานทํานองเสนาะ และ
อธิบายถึงลักษณะการเขียน

- ผูส อนสรปุ หลักการอานทํานองเสนาะ

กลอนสภุ าพ/กลอนแปด

สรวงสวรรคชน้ั กวีรุจีรตั น ผอ งประภัศรพลอยหางพราวเวหา
พร้ิงไพเราะเสนาะกรรณวณั ณนา สมสมญาแหง สวรรคช นั้ กวี
อมิ่ อารมณชมสถานวิมานมาศ อนั โอภาสแผผายพรายรังสี
รัศมมี เี สยี งเพยี งดนตรี ประทปี ทฆี รัสสะจังหวะโยน
ระเมยี รไมใบโบกสโุ นกเกาะ สุดเสนาะเสยี งนกซึง่ ผกโผน
โผตน นั้นผนั ตนไปตนโนน จังหวะโจนสงจบั ริมกันไป

กลอนหก

เมอื งใดไมมที หาร เมืองนนั้ ไมนานเปน ขา
เมืองใดไรจ อมพารา เมอื งน้ันไมช าอบั จน
เมอื งใดไมม พี าณิชเลิศ เมืองน้นั ยอมเกดิ ขัดสน
เมอื งใดไรศลิ ปโสภณ เมืองน้ันไมพ น เส่อื มทราม

32

โคลงสสี่ ุภาพ ลาํ บาง
พ่ีพรอง
จากนามาล่ิวล้ํา เมีย่ งมาน นานา
บางย่เี รอื ราพลาง คลาวนาํ้ ตาคลอ
เรือแผงชว ยพานาง
บางบร บั คําคลอ ง

33

บทที่ 4
การเขียน

เรอื่ งที่ 1 หลักการเขยี นและการใชภาษาเขยี น

หลักการเขียน
การเขยี น คอื การแสดงความรู ความคดิ อารมณค วามรูสึกและความตองการของผูสงสาร
ออกมาเปน ลายลกั ษณอ กั ษร เพอ่ื ใหผูรบั สารอา นเขา ใจ ไดร ับความรู ความคิด อารมณ ความรูสึก
และความตองการตา ง ๆ
การเขยี นเพือ่ สือ่ ความหมาย ใหผ อู น่ื เขา ใจนั้น ควรใชถอยคําที่คนอานอานแลวเขาใจทันที
เขียนดวยลายมือที่ชัดเจน อานงาย ใชภาษาใหถูกตองตามหลักการเขียนใชคําเหมาะสมกับ
กาลเทศะและบคุ คล

หลกั การเขียนที่ดีควรปฏบิ ัติดังนี้
1. เขยี นชดั เจน อา นงายเปน ระเบียบ
2. เขียนใหถูกตอ ง ตรงตามตวั สะกด การนั ต วรรณยกุ ต
3. ใชถ อ ยคาํ สุภาพ เหมาะสมกบั กาลเทศะ และบคุ คล
4. ใชภ าษาท่งี า ย ๆ ส้นั ๆ กะทดั รดั สอื่ ความหมายเขา ใจไดดี
5. ใชภ าษาเขียนทด่ี ี ไมค วรใชภ าษาพดู
6. ใชเ ครอื่ งหมายวรรคตอนใหถูกตอ ง
7. ตอ งเขียนใหสะอาด

การใชภ าษาในการเขียน
1. เขยี นใหอ านงาย เขา ใจงาย
2. เขยี นตรงตามตวั สะกด การนั ต วรรณยุกตใ หถ ูกตอ ง
3. เขยี นใหไดใจความชัดเจน
4. ใชภ าษางาย ๆ สนั้ กะทดั รัด
5. ใชภาษาใหถ กู ตองตามแบบแผน ไมควรใชคาํ หรือสาํ นวนมาปะปนกบั ภาษา

ตางประเทศ
6. ใชถ อยคาํ ทส่ี ภุ าพไพเราะเหมาะสม

34

ความสาํ คัญของการเขียน
1. เปนการสอื่ สารทีจ่ ะแจงใหผ อู น่ื ไดทาํ งานหรอื ปฏบิ ตั ติ าม
2. เปนการเผยแพรค วามรูใ หผอู นื่ ไดท ราบ และนาํ ไปใชประโยชน
3. เปนการบนั ทึกสาระสาํ คัญเพอื่ เปน หลกั ฐานและนาํ ไปใชป ระโยชน
4. เปนการเขียนท่ีสามารถนําไปประกอบอาชีพได เชน การเขียนขาว การเขียนนวนิยาย
หรอื เขียนบทละคร เปนตน

เรอ่ื งที่ 2 หลักการเขียนแผนภาพความคดิ

แผนภาพความคิด เปนการแสดงความรู ความคิดโดยใชแผนภาพในการนําความรูหรือ
ขอเท็จจริงมาจัดเปนระบบ สรางเปนภาพหรือจัดความคิดรวบยอด นําหัวขอเร่ืองใดเรื่องหน่ึง
มาแยกเปน หวั ขอ ยอยและนาํ มาจดั ลําดบั เปน แผนภาพ

แนวคิดเก่ียวกับแผนภาพความคิด
1. ใชแ ผนภาพความคิด เม่ือพบวา ขอ มลู ขาวสารตาง ๆ อยูกระจัดกระจายนําขอมูลนั้นมา

เชื่อมโยงเปน แผนภาพความคดิ ทําใหเ กดิ ความเขาใจเปน ความคิดรวบยอด
2. แผนภาพความคิด จะจัดความคิดใหเปนระบบรวบรวมและจัดลําดับขอเท็จจริง นํามา

จัดใหเปน หมวดหมู เปน แผนภาพความคดิ รวบยอดทช่ี ดั เจนจนเกิดความรใู หม
3. นาํ ความคิดหรอื ขอเทจ็ จรงิ มาเขยี นเปนแผนภาพ จะทาํ ใหจ ําเร่อื งราวตา ง ๆ ไดงา ยขึน้
4. แผนภาพความคิดจะใชภาษาผังท่ีเปนสัญลักษณและคําพูดมาสรางแผนภาพทําใหเกิด

การเรียนรูดว ยตนเอง

รปู แบบของแผนภาพความคดิ มี 4 รูปแบบ คือ
1. รปู แบบการจดั กลมุ รูปแบบนีจ้ ะยึดความคิดเปนสาํ คัญ และจัดกลุมตามลําดับความคิด

รวบยอดยอยเปน แผนภาพ ดงั ตัวอยา ง

35

2. รูปแบบความคิดรวบยอด รูปแบบนี้จะมีความคิดหลักและมีขอเท็จจริงท่ีจัดแบงเปน
ระดบั ชั้นมาสนับสนนุ ความคดิ หลัก

การจัดความคิด

36

3. รูปแบบการจัดลาํ ดบั จัดลําดบั ตามเหตกุ ารณ การจัดลําดับตามกาลเวลา การจัดลําดับ
การกระทํากอ นหลงั หรือการจดั ลาํ ดับตามกระบวนการมีการเร่ิมตน และการสนิ้ สุด

37

4. รูปแบบวงกลม รูปแบบน้ีเปนชุดเหตุการณภายใตกระบวนการไมมีจุดเร่ิมตน และ
จดุ สิน้ สุดแตเ ปน เหตกุ ารณท ี่เปนลาํ ดับตอ เนอ่ื งกัน ดังตัวอยา ง
แผนภาพวงกลม

38

ประโยชนข องแผนภาพความคดิ
1. ชว ยบูรณาการความรเู ดิมกับความรใู หม
2. ชวยพัฒนาความคดิ รวบยอดใหชดั เจนขน้ึ
3. ชวยเนนองคป ระกอบลาํ ดบั ของเรอ่ื ง
4. ชว ยพัฒนาการอาน การเขียนและการคิด
5. ชวยวางแผนในการเขียน และการปรับปรงุ การเขยี น
6. ชว ยวางแผนการสอนของครู โดยการสอนแบบบรู ณาการเนื้อหา
7. ชวยในการอภปิ ราย
8. เปนเครื่องมือประเมินผล

วธิ ีการสรางแผนภาพความคิด
การสรางแผนภาพความคิด หรือการออกแบบแผนภาพความคิดเปนการสรางสรรค

อยางหนง่ึ ผสู รางแผนภาพความคิดอาจใชงานศลิ ปะเขามาชวย โดยวาดภาพประกอบใหแผนภาพ
ความคดิ นาสนใจและทําใหเ ห็นภาพของแผนภาพชัดเจนข้นึ การสรางแผนภาพความคดิ จะนาํ มาใช
ในการทาํ งานรวมกันรว มคิดรวมทาํ รวมกันแลกเปล่ียนความรูและประสบการณทําใหผูเรียนรูจัก
การวางแผนงาน การกาํ หนดงานทจ่ี ะตองปฏบิ ตั ิ และเรียนรูการทํางานรวมกบั ผอู น่ื

ข้ันตอนการสรา งแผนภาพความคิด มดี งั นี้
1. กําหนดชื่อเรอ่ื ง หรือความคิดรวบยอดสําคญั
2. ระดมสมองท่ีเก่ียวของกับช่ือเร่ือง หรือ ความคิดรวบยอดสําคัญเปนคําหรือวลีนั้น ๆ
แลว จดบันทกึ ไว
3. นาํ คําหรือวลที จ่ี ดบันทึกที่เกี่ยวเน่ืองสัมพันธกันมาจัดกลุม แลวตั้งช่ือกลุมคําเปนหัวขอ
ยอย และเรยี งลําดบั กลมุ คาํ
4. ออกแบบแผนภาพความคิด โดยเขียนช่ือเรื่องไวกลางหนากระดาษ แลววางช่ือกลุมคํา
หัวขอยอย รอบช่ือเร่ือง นําคําท่ีสนับสนุนวางรอบชื่อกลุมคํา แลวใชเสนโยงกลุมคําใหเห็น
ความสมั พันธ เสนโยงอาจเขยี นคําอธบิ ายได กลุม คําอาจแสดงดวยภาพประกอบ

39

เรื่องที่ 3 การแตงรอยกรอง

คําประพนั ธ หรือรอ ยกรอง คือ การเรียงถอ ยรอ ยคําตามระเบียบขอบังคับตามฉันทลักษณ
มีหลายประเภท เชน กาพย กลอน โคลง ฉันท

การแตงกลอน คําประพันธรอยกรองประเภทกลอน มีหลายแบบเรียกชื่อตาง ๆ ตาม
ลกั ษณะฉันทลกั ษณท แี่ ตกตา งกนั น้ัน ๆ เชน กลอนสี่ กลอนหา กลอนหก กลอนแปด

กลอน สี่
กลอน ส่ี มี 2 แบบ คอื
กลอนสี่ เปนคาํ ประเภทกลอนใน 1 บท มี 2 บาท 1 บาท มี 2 วรรค วรรคละ 4 คํา
ตามหลักฐานทางวรรณคดีไทย กลอน สี่ ทเ่ี กา ท่สี ดุ พบในมหาชาตคิ ําหลวงกณั ฑม หาพน
(สมัยอยุธยา)
ตัวอยา งกลอนสี่ มี 2 แบบคอื
กลอน ส่ี แบบ 1 ประกอบดวย 2 บาท บาทละ 2 วรรค วรรคละ 4 คํา ตามผังตวั อยางนี้

การสมั ผัสของกลอนสี่จะสัมผัสแบบกลอนท่ัวไป คือ คําสุดทาย วรรคหนาสัมผัสกับคําที่สองของ
วรรคหลัง และคําสุดทายวรรคท่ีสองสัมผัสกับคําสุดทายวรรคที่สาม สวนสัมผัสระหวางบทก็
เชน เดียวกัน คอื คาํ สดุ ทายวรรคของบทแรก สัมผสั กับคาํ สดุ ทายของวรรคทสี่ องของบทถดั ไป

กลอน ส่ี แบบ 2
บทหนง่ึ ประกอบดว ย 4 บาท บาทละ 2 วรรค วรรคละ 4 คํา ตามผังตวั อยา ง

สัมผัสนอกในทุกบาท คําสุดทายของวรรคหนา สัมผัสกับคําที่สองของวรรคหลัง มีสัมผัส
ระหวางบาทที่สองกับสาม คือ คําสุดทายวรรคท่ีส่ีสัมผัสกับคําสุดทายวรรคท่ีหก สวนสัมผัส

40

ระหวางบทน้ันจะแตกตางจากแบบแรกเน่ืองจากใหคําสุดทายของบทแรกสัมผัสกับคําสุดทาย
ของวรรคท่สี ี่ของบทถดั ไป

ตัวอยา งกลอนสี่ ลอยเดนบนฟา
ดวงจนั ทรว ันเพญ็ พาใจหฤหรรษ
มาเลน รวมกนั
แสงนวลเย็นตา บนั เทิงเรงิ ใจ
ชกั ชวนเพ่ือนยา
เด็กนอยสุขสันต

กลอนแปด (กลอนสุภาพ)

กลอนแปด เปนคําประพันธท่ีไดรับความนิยมกันทั่วไป เพราะเปนรอยกรองชนิดท่ีมี

ความเรียบงายตอการสื่อความหมาย และสามารถสื่อไดอยางไพเราะ ซ่ึงกลอนแปดมีการ

กําหนดพยางคและสัมผัส

ลกั ษณะคาํ ประพันธของกลอนแปด

1. บท บทหนึ่งมี 4 วรรค

วรรคท่ีหนึ่งเรียกวา วรรคสดับ วรรคทีส่ องเรยี กวรรครับ

วรรคทีส่ ามเรยี กวรรครอง วรรคทส่ี ่ีเรยี กวรรคสง

แตละวรรคมีแปดคํา จงึ เรยี กวากลอนแปด

2. เสยี งคํา กลอนแปดและกลอนทุกประเภทจะกําหนดเสยี งทา ยวรรคเปนสาํ คัญโดยกําหนด ดงั นี้

คําทา ยวรรคสดบั กําหนดใหใ ชไดท กุ เสยี ง

คาํ ทายวรรครับ กาํ หนดหา มใชเ สียงสามญั และตรี

คําทา ยวรรครอง กําหนดใหใชเฉพาะเสยี งสามญั และตรี

คาํ ทา ยวรรคสง กําหนดใหใ ชไดเ ฉพาะเสียงสามญั และตรี

3. สัมผสั

ก. สมั ผัสนอก หรือสัมผัสระหวา งวรรค เปนสัมผสั บังคบั มีดังนี้

คําสุดทายของวรรคที่หน่ึง (วรรคสดับ) สัมผัสกับคําที่สามหรือที่หาของวรรคที่สอง

(วรรครับ)

คําสุดทา ยของวรรคท่สี อง (วรรครับ) สัมผัสกับคําสุดทายของวรรคที่สาม (วรรครอง) และ

คาํ ท่สี ามหรอื คําท่ีหาของวรรคทส่ี ่ี (วรรคสง )

สมั ผสั ระหวา งบท ของกลอนแปด คือ

41

คําสุดทายของวรรคท่ีสี่ (วรรคสง) เปนคําสงสัมผัสบังคับใหบทตอไปตองรับสัมผัสท่ี
คาํ สุดทา ยของวรรคที่สอง (วรรครับ)

ข. สมั ผัสใน แตละวรรคของกลอนแปด แบง ชว งจงั หวะออกเปนสามชว งดังนี้
อันกลอนแปด แปดคํา ประจําวรรค
วางเปน หลกั อกั ษร สนุ ทรศรี

เรื่องที่ 4 การเขยี นสื่อสาร

การเขียนส่ือสาร หมายถึง การเขียนท่ีผูอ่ืนอานแลวไดความตามจุดมุงหมายของผูเขียน
เชน

1. การเขยี นประวัติตนเอง
การเขียนประวตั ติ นเองเปนการเขยี นขอความเพื่อแสดงตนใหผอู นื่ รูจักรายละเอียดเก่ียวกับ
เจา ของประวตั ิ โดยมแี นวการเขยี นดงั น้ี

ประวตั ติ นเอง

ชอื่ ______________________________ นามสกลุ _______________________
เกิดวนั ที่ __________ เดอื น _________________ พ.ศ. _________ อายุ _________
สถานภาพสมรส ________
อาชพี _____________________
ท่อี ยู _______________________________________________________________
___________________________________________________________________
สถานทที่ ํางาน ________________________________________________________
ประวัตการศกึ ษา ______________________________________________________
___________________________________________________________________
ประสบการณในการทํางาน ______________________________________________
__________________________________________________________________
ความรูความสามารถพิเศษ ______________________________________________

2. การเขยี นเรียงความ
การเขียนเรียงความ คือ การนําคํามาประกอบแตงเปนเรื่องราว เปนการแสดงออกทาง
ความคิดและประสบการณของผูเ ขยี นเพือ่ ใหผ อู ่นื ทราบ

42

องคป ระกอบของการเขียนเรยี งความ
การเขียนเรียงความประกอบดวย 3 สว นคือ
1. คาํ นํา เปนการเรมิ่ ตนของเรียงความทเี่ ปน สวนดงึ ดดู ใจ ใหผ อู านสนใจ
2. เนื้อเรือ่ ง เปนเนือ้ หาสาระของเรยี งความท้ังเรอ่ื ง
3. บทสรปุ เปน การสรปุ แกน ของเรื่อง ไมควรจะยาวมาก
3. การเขียนยอความ
การยอความ คือ การนําเร่ืองราวตาง ๆ มาเขียนใหมดวยสํานวนภาษาของผูยอเอง

เม่ือเขียนแลว เนื้อความเดมิ จะส้นั ลง แตย ังมใี จความสาํ คญั ครบถว นสมบรู ณ
ใจความสาํ คัญ คอื ขอความสําคัญในการพูดหรือการเขียนท่ีเปนรายละเอียด นํามาขยาย

ใจความสาํ คัญใหช ดั เจนยง่ิ ขึ้น ถา ตัดออกผูฟงหรือผอู า นกย็ ังเขาใจเรือ่ งนนั้ ได

หลกั การยอความ
1. อานเน้ือเรือ่ งที่จะยอ ใหเ ขาใจ
2. จบั ใจความสําคญั ทจี่ ะยอหนา
3. นําใจความสําคัญแตละยอหนามาเขียนใหมดวยภาษาของตนเอง โดยตองคํานึงถึง

สิ่งตาง ๆ ดังนี้
3.1 ไมใ ชอ กั ษรยอ ในขอ ความที่ยอ
3.2 ถามรี าชาศพั ท ใหคงไวไ มต องแปล
3.3 ไมใชเคร่ืองหมายตา ง ๆ ในขอ ความที่ยอ
3.4 เนื้อเร่ืองท่ียอแลว เขียนติดตอกันในยอหนาเดียวควรมีความยาวประมาณ

1 ใน 4 ของเร่อื งเดิม
4. การเขียนขา ว
การเขียนขาว ประกาศและแจงความ เปนสวนหน่ึงของจดหมายราชการหรือหนังสือ

ราชการ ซ่ึงเปนหนังสือท่ีใชติดตอกันระหวางเจาหนาที่ของรัฐกับบุคคลภายนอกดวยเร่ือง
เกีย่ วกบั ราชการ

การเขียนขาว ประกาศ และแจงความ จัดอยูในจดหมายราชการประเภทหนังสือสั่งการ
และโฆษณา ซึ่งประกอบดวย ขอบังคับ ระเบียบ คําสั่ง คําแนะนํา คําช้ีแจง ประกาศ
แจง ความ แถลงการณ และขาว ซึง่ จะยกตัวอยางในการเขยี นขา วดงั น้ี

การเขียนขาว คือ บรรดาขอความที่ทางราชการเห็นสมควรเปดเผย เพ่ือแจง
เหตุการณท ่นี า สนใจใหท ราบ

43

รปู แบบการเขียนขา ว

ขาว ..................................... ชือ่ สวนราชการทอี่ อกขาว ..................................................
เรื่อง ........................................................................

ขอความทเี่ ปน ขาว ..........................................................................................................
....................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
สว นราชการเจา หนา ที่
วัน เดอื น ป

เร่ืองท่ี 5 การเขยี นรายงาน การคน ควา และอา งอิงความรู

การเขยี นรายงานการคน ควา
การเขียนรายงานเปนการเขียนผลการศึกษาจากการคนควา เพื่อนําเสนอผูบังคับบัญชา
หรอื ผูส อน

หลกั การเขยี นรายงาน
1. ขอ มลู ทีเ่ ขียนตอ งเปนความจรงิ
2. ขอ มูลทน่ี ํามาจากผูรอู ่นื ตองเขยี นเปนเชิงอรรถและบรรณานุกรม
3. เขียนเปน ทางการ ใชภ าษาถูกตอ ง และชดั เจน

สว นประกอบของรายงาน
1. ปกหนา ประกอบดว ยชื่อเรอื่ ง ชอ่ื ผเู ขียน และนําเสนอผูใด
2. คํานํา เปนความเรียงมี 3 สวน คือ ความเปนมาและวัตถุประสงค สาระของรายงาน

ประโยชนท ไี่ ดรบั และขอบคุณผูมีสว นชว ยเหลือ
3. สารบญั
4. เนอื้ หาสาระ
5. บรรณานุกรม

การเขียนอา งองิ ความรู
การเขียนอา งอิงความรู หมายถึง การเขียนเชิงอรรถและบรรณานุกรม
1. เชิงอรรถ

44

เชงิ อรรถเปนช่ือผูเขียน ปท่ีพิมพและเลขหนาหนังสือท่ีนําไปใชประกอบการเขียน
เชน อทุ ยั ศริ ศิ ักด์ิ (2550, หนา 16) การฟง หมายถึง การรับสารและตีความสารที่ไดยินหรืออาน
การเขยี นอา งอิงลักษณะนจี้ ะไมไดเ ขยี นชอื่ หนังสอื ชือ่ หนังสอื จะเขียนในหนา บรรณานุกรม

2. บรรณานกุ รม
บรรณานุกรม ประกอบดวยรายชอ่ื หนงั สือที่ใชป ระกอบการเขียน โดยจะตองเขียน

เรยี งตามตวั อกั ษรชอื่ ผูแตง โดยเขยี นชือ่ ผแู ตง ชือ่ หนงั สือ ช่อื สถานที่พิมพ ชอื่ โรงพิมพและปท่ีพิมพ
เชน

กนกอร ทองคาํ . การใชภ าษาไทย, กรงุ เทพฯ: ไทยวิวฒั น, 2549
ศิริอร ทองคาํ ไพ. หลกั การใชภ าษา, นนทบุรี: ไทยเจรญิ , 2550

เรอื่ งท่ี 6 การกรอกแบบรายงาน

การกรอกแบบรายงาน เปนการกรอกแบบฟอรมของหนวยราชการหรือหนวยงานตาง ๆ
ท่ีใหกรอก เพ่ือแสดงขอมูลท่ีหนวยงานนั้น ๆ ตองการทราบ เชน การกรอกใบสมัครเรียน
การกรอกแบบฟอรม ธนาณัติ แบบฟอรม ฝากเงนิ เปน ตน

หลักการกรอกแบบรายการ
1. อานขอ ความในแบบรายการน้ัน ๆ ใหเขาใจกอนจะเขยี นขอ ความ
2. เขยี นใหถกู ตอ งและสะอาด
3. กรอกขอ ความตามความจรงิ
4. ใชถอ ยคําสน้ั ๆ และกะทดั รัด
5. ปฏบิ ัติตามขอ บงั คับ หรอื คําแนะนําของแบบรายการนั้น ๆ

แบบรายการทีใ่ ชใ นชีวิตประจาํ วนั
1. แบบฟอรมธนาณตั ิ
2. แบบฟอรม สง พสั ดุทางไปรษณยี 
3. แบบฟอรม สมัครงาน
4. แบบฟอรม คํารอ ง
5. แบบฟอรม สัญญา
6. แบบฟอรม ฝากเงนิ ถอนเงินของสถาบันการเงิน