ช่างเขียนแบบทั่วไป

99

9.จงเขยี นภาพ ISOMETRIC มาตราสวน 1:1 ลงในกระดาษ A3 พรอ มทั้งกาํ หนดขนาดดว ย

100

9. จงเขยี นภาพ ISOMETRIC มาตราสวน 1:1 ลงในกระดาษ A3 พรอ มท้ังกาํ หนดขนาดดวย

11. จงเขียนภาพ ISOMETRIC มาตราสวน 1:1 ลงในกระดาษ A3 พรอมทั้งกําหนดขนาด
ดว ย

101

12. จงเขยี นภาพ OBLIQUE มาตราสว นลงในกระดาษ A3 พรอ มทั้งกาํ หนดขนาดดว ย

102

บทที่ 9

การเขยี นภาพฉาย (Projections)

9.1 การแบงประเภทของการฉายภาพ

งานเขียนแบบท่ีเขียนขึ้นมาน้ัน มีจุดประสงคเพ่ือนําไปสรางใหเปนผลิตภัณฑ ซึ่งจะตองมี
รายละเอียดตาง ๆ อยางครบถวน โดยเขียนจากหลักการของการฉายภาพ (Projections) ซ่ึงเปนการ
เขียนภาพแสดงรูปรางของวัตถุ เพ่ือใหเห็นขนาดและลักษณะโครงสรางใหตรงตามความเปนจริง
องคประกอบทส่ี ําคญั ของการฉายภาพไดแก

ก. จดุ สังเกตุ Observer eye หรอื Station point
ข. วัตถุ Object
ค. ฉากรบั ภาพ Plane or Plan of projection
ง. เสนฉายหรอื แนวสายตา Projector or visual rays or line of sight

รปู 9.1 สว นประกอบและการแบง ประเภทของการฉายภาพ
การฉายภาพสามารถแบง ออกเปนประเภทใหญ ๆ ตามลักษณะของเสน ฉายได ๒ แบบ คอื ดรู ูป 9.1
และแผนผังในรูป 9.2 ประกอบ

1. การฉายภาพแบบ Perspective เปน การฉายภาพทจ่ี ดุ สังเกตุอยูใกลว ตั ถุ เสน ฉายหรอื เสน
Projector แตล ะเสน จะไมข นานกัน โดยจะรวมกันทจี่ ดุ สงั เกตแลวกระจายออกเปน รปู
cone หรอื ทรงกรวย ดงั รูป 9.1 (a)

2. การฉายภาพแบบ Parallel projection เปน การฉายภาพทจี่ ดุ สงั เกตอยหู า งไกลจากวตั ถมุ าก
ๆ อยทู ี่ Infinty หรือสดุ สายตา เสน ฉายจะขนานกันทกุ เสน แตล ะเสนตง้ั ฉากรบั ภาพดัง
รูป 9.1 (a)

103

การฉายภาพแตละแบบยงั สามารถแบง ยอ ยไดอีก ดังแผนรูป 9.2

รปู ที่ 9.2 ชนิดของการฉายภาพ

104

ขอสงั เกตุของการฉายภาพแบบตา ง ๆ แสดงในตารางรปู 9.3

ชนดิ ของการฉาย ระยะทางจากจดุ สังเกตุถึง ทิศทางของเสนฉายหรอื แนวสายตา

ภาพ ฉากรับภาพ

Perspective ใกลกับวตั ถุ (Finite) กระจายเปนรปู กรวยออกจากจดุ สงั เกต

Parallel ไกลสุดสายตา (Infinite) ทกุ เสนขนานกัน

Oblique ไกลสดุ สายตา (Infinite) ทกุ เสน ขนานกันแตท าํ มมุ เอยี งกับฉากรับภาพ

Orthographic ไกลสดุ สายตา (Infinite) ตง้ั ฉากกับฉากรับภาพ

Axonometric ไกลสดุ สายตา (Infinite) ต้ังฉากกบั ฉากรบั ภาพ

Multiview ไกลสดุ สายตา (Infinite) ตง้ั ฉากกบั ฉากรับภาพ

รูป 9.3 ขอสงั เกตของการฉายภาพแบตาง ๆ
ภาพฉายที่มองเหน็ วตั ถุไดหลายดา นเปนลกั ษณะภาพสามมิติ คอื แสดงใหเ หน็ ความกวา ง
ความยาว และความสงู ไวใ นภาพเดียวกนั เราเรียกวา ภาพ Pictorial drawing หรอื ภาพสามมิติแบง
ออกเปนแบบ Axonometric, Oblique และ Perspective ดงั แสดงในแผนผงั รปู 9.4

Pictorial Drawing

Axonometer Projection Oblique Projection Perspectiye Projection

เหมือนรปู 9.2 เหมอื นรูป 9.2 เหมือนรปู 9.2

รูป 9.4 ชนิดของภาพสามมติ ิ

หลักการฉายภาพท่นี ยิ มกนั โดยทว่ั ไปแบง เปน 4 แบบใหญไดแ ก แบบ Multiview projection, แบบ
Axonometrice projection แบบ Oblique projection และแบบ Perspective projection ดงั รูป 9.5

105

รปู ที่ 9.5 หลกั การขยายภาพ 4 แบบ
จากรูป 9.5 (a) เปนการฉายภาพแบบภาพฉายหลายหนาหรือหลายดาน (Multiview
Projection) ซึง่ จะแสดงใหเห็นดานกวางและดานยาวในลักษณะสองมติ ิ สวนรูป 9.5 (b) และ(c) นั้น
จะเปนการฉายภาพแบบสามมิติ (Pictorial drawing) ซ่ึงแสดงใหเห็นทั้งดานกวาง ดานยาว และ
สวนสูงในภาพ ๆ เดยี ว
ภาพฉายแบบ Multiview และ Axonometric จุดสังเกตจะอยู ณ ตําแหนงไกลสุดสายตา (Infinity)
เสนสายตาทุกเสนอยูในแนวระดับ ขนานกันและตั้งฉากกับฉากรับภาพเหมือนกัน จะตางกันก็คือ
ภาพฉายแบบ Multiview น้ันจะวางดานใดดานหนึ่งใหขนานกับฉากรับภาพ สวน Axonometric
จะหนั สองดานใหท าํ มุมกบั ฉากรบั ภาพแลวยกสว นบนเอยี งข้ึน ดงั รปู 9.5 (b)

106

ภาพฉายแบบ Oblique ในรปู 9.5 (c ) จุดสังเกตอยู ณ ตาํ แหนง ไกลสดุ สายตา Infinity เสน
สายตาขนานกนั ทุกเสนแตไมตงั้ ฉากกับฉากรับภาพ

สวนภาพฉาย Perspective ในรูป 9.5 (d) จดุ สังเกตจะอยใู กลก บั วตั ถุ เสน สายตาจะพงุ ออกจาก
จดุ รวมแสงเปนรูปกรวย

9.2 วิธีการเขยี นภาพฉาย

วธิ กี ารเขยี นภาพฉายทําไดส องวิธีไดแ ก การเขยี นภาพฉายโดยวธิ สี เกต็ ชภ าพหรอื การรางภาพ
ดวยมือเปลา (Free-hand Sketching) และวิธีการเขยี นภาพฉายโดยการใชเครื่องมือเขยี นแบบ

9.2.1 การสเก็ตชภ าพหรอื การรา งภาพ (Sketching)
การสื่อความหมายทางวิศวกรรมเพื่อถายทอดจินตนาการหรือแนวความคิดจากผูออกแบบไปใหผูอื่น
ไดรับทราบและเขาใจไดอยางรวดเร็ว โดยวิธีเขียนภาพหรือรางภาพคราว ๆ ดวยมือเปลา (Free-hand
Sketching) การรางภาพสามารถใชไดกับการฉายภาพทุกชนิด แตสวนใหญแลวนิยมใชกับการฉาย
ภาพ Orthographic แบบภายฉายหลายดาน (Multiviews Projection) และ Orthographic แบบ
Isometric

อปุ กรณท ใี่ ชประกอบการา งภาพไดแ ก ดนิ สอ ยางลบ และกระดาษ ดินสอจะเปนดนิ สอเกรด
ปานกลางไดแก H , F หรือ HB สวนกระดาษมีอยูสองแบบไดแก กระดาษขาวธรรมดาและกระดาษ
ตาราง กระดาษตารางนั้นมคี วามสะดวกกวากระดาษขาวธรรมดา เพราะสามารถกะขนาดสัดสวนไดดี
และรวดเร็วกวา ถาเปนกระดาษขาวธรรมดาที่บางสามารถมองผานดานหลังได นํามาใชประกอบกับ
กระดาษตารางก็สามารถจะเขียนขนาดและสัดสวนไดร วดเรว็ ยง่ิ ข้ึน โดยเฉพาะเมื่อเสร็จงานแลว จะไม
มเี สน ตารางใหเห็นบนกระดาษรา งภาพดงั รปู 9.6

รูป 9.6 การรา งภาพบนกระดาษขาวทาบบนกระดาษตาราง

107

การรางเสนตรง เสนตรงที่ใชในการรางภาพไดแกเสนตามแนวนอน แนวดิ่งและเอียง
หลักการลากเสนตรงที่ดีจะตองหาตําแหนงจุดเริ่มตนและจุดสุดทายของเสนที่จะเขียน จากนั้นใช
ดินสอลากเสนจากจุดเร่ิมตนโดยใหสายตามองไปดานหนาของทิศทางที่จะลาก ถาเปนการลากเสน
ตามแนวดิ่ง จะตองลากจากดานบนลางดังรูป 9.7 (A) เสนตามแนวนอนจะตองลากจากซายไปขวาดัง
รปู 9.7 (C ) และเสน เอยี งจะตอ งหมนุ กระดาษแลวลากเสน จากซา ยไปขวา ดังรูป 9.7 (B)

vertical streight parallel streight horizental

streight

รปู 9.7 เทคนิคการรา งเสนตรง

การรางสวนโคงและวงกลม ทําไดหลายวิธีเชน โดยการรางรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสเบา ๆ แลว

ทําเครื่องหมายจดุ กง่ึ กลางของแตล ะดาน แลว รางสวนโคง ใหส มั ผัสกบั ดา นท้ังส่ี ดงั รปู 9.8 (A)

รปู ท่ี 9.8 แสดงวิธีการรา งสว นโคง วงกลม

108

อกี วธิ ีหนง่ึ โดยการรางเสน ศนู ยก ลางหลาย ๆ เสนใหทาํ มมุ กนั อยา งมาก 45 องศา แลวทํา
เครอื่ งหมายโดยกาํ หนดระยะรัศมใี หห างจากจดุ ศนู ยก ลางของเสนศูนยก ลางแตล ะดานเทา ๆ กนั
โดยประมาณ แลวลากสวนโคง ใหตอ กนั โดยตัดผา นเสน ศูนยก ลาง ณ ตําแหนงท่ีไดทาํ เครือ่ งหมาย
ไว ดังรูป 9.8 (b)

แตถ า จะใหส ว นโคงท่รี างขึน้ มาน้นั ดที ี่สดุ ทาํ ไดโดยการใชขอบกระดาษทาํ เครื่องหมายความ
ยาวของรศั มีสว นโคงใหหางจากจดุ ศนู ยก ลางตามตองการหลาย ๆ จดุ เสร็จแลว ลากสวนโคง ใหต อ กนั
ระหวา งจดุ เหลา นดี้ งรปู 9.9 (a) แตถ าจะใหดยี ิง่ กวา นนั้ กระทาํ ไดด ังรปู 9.9 (II) และ (III) การทาํ แบบน้ี
จะตองมีความชํานาญเปนพิเศษ

รูปท่ี 9. แสดงวธิ กี ารรางวงกลมที่ดี
การรางภาพฉายหลกั สามดา น (Three-view sketching) ภาพของวัตถทุ ม่ี คี วามกวา งยาวและ
สูงในลกั ษณะภาพสามมิติ สามารถมองเห็นเปน ภาพฉายหลายดา น (Multiview projection ) ซง่ึ จะอยู
ในรูปสองมิติไดท ้งั หมดหกดา น ดงั รูป 9.10 ประกอบดว ยดา นบน ดา นหนา

รูป 9.10 การรางภาพฉายหลักหกดานของวตั ถุ
ดานขา งขวา ดานขา งซา ย ดา นหลงั และดา นลาง แตภ าพฉายหลายดา นของรปู ทรงสามมิตนิ ี้มกั

109

นยิ มใชภ าพหลัก ๆ เพียงสามดา นคือ ดานบน ดานหนา และดานขา งขวา ดังรูป 9.11 แบบมุมท่ีสาม
ซึ่งเปน ทนี่ ิยมกนั ในสหรัฐอเมริกาและแคนนาดา สว นรายละเอยี ดจะไดกลาวในหวั ขอ การเขียนภาพ
ฉายโดยการใชเคร่อื งมอื เขียนแบบตอ ไป

รูป 9.11 แสดงการรา งภาพฉายหลักสามดาน
สว นรูป 9.12 แสดงข้นั ตอนการรา งภาพฉายหลายดานดงั น้ี

รปู 9.12 แสดงข้นั ตอนการรางภาพฉายหลายดา นท่ีมสี ว นโคง วงกลมบางสวน
ขน้ั ที่ 1 เขียนกรอบแสดงความกวาง ยาว ของแตล ะภาพโดยใชความกวา ง ยาวสูงสุดของชน้ิ งานเปน

หลกั
ขัน้ ท่ี 2 เกบ็ สวนรายละเอยี ดท่เี ปน สวนโคง -เวาตา ง ๆ แลวฉายไปยงั ภาพตาง ๆ ประกอบกัน
ขั้นท่ี 3 ตรวจสอบความถกู ตองของภาพรา ง แลวลงเสนหนกั ในสว นทเี่ ปนขอบชนิ้ งานพรอ มทงั้

กาํ หนดขนาด

110

รปู 9.13 แสดงขนั้ ตอนการรา งภาพฉายหลายดา นของวัตถทุ ีม่ ีสว นประกอบเปนรูปโคงและ
วงกลมหลายสว น

รูป 9.13 แสดงข้นั ตอนการรางภาพฉายหลายดานท่มี ี
สวนประกอบเปน โคง และวงกลมหลายสวน

การรางภาพฉาย Isometric กอนการเขยี นแบบจรงิ โดยการใชเคร่ืองมอื เขียนแบบ การรางภาพกอน
การเขยี นแบบจริงทนี่ ิยมใชอ กี ชนิดหน่งึ คือ การรางภาพฉาย Isometric ดังรปู 9.14 ถาถอื วตั ถุใหอยใู น
ตําแหนงดังรูป 9.14 (a) โดยใหเ หลี่ยมมมุ ดานหนา ของวตั ถมุ องเห็นอยใู นแนวดงิ่ สว นเหลยี่ มมุมดาน
ฐานของวตั ถทุ งั้ ซายและขวาใหม องเหน็ เปน มมุ 30 องศา กับแนวนอน

รปู 9.14 หลักการรา งภาพฉาย Isometric
ถากาํ หนดภายฉายหลายดานมาใหซ ึ่งจําเปน ตองรางใหเปน ภาพฉายสามมิตแิ บบ Isometric
จะตองมขี นั้ ตอนการรา งภาพดงั รปู 9.15 คือ
ข้ันที่ 1 นาํ กระดาษตารางท่ใี ชกับการรางภาพ Isometric มาแลว รางรปู กลอ งใหม ีความกวา ง ยาว
และสงู เทากับขนาดสูงสดุ ของชิ้นงาน

111

รูป 9.15 ขน้ั ตอนการรา งภาพฉาย Isometric
ขน้ั ท่ี 2 เกบ็ รายละเอยี ดสว นโคง – เวาของรูปทรงตามขนาดท่กี ําหนด โดยใหเปนไปตามสัดสวนท่ี
กาํ หนด
ขั้นท่ี 3 เนนเสน ทแ่ี สดงรายละเอียดของสวนท่สี าํ คัญ
การรางภาพมมุ วงกลม วงรีและทรงกระบอกบนภาพฉาย Isometric สามารถทําไดดังแสดงในรูป
9.16, 9.17, 9.18,9.19 และ 9.20 ตามลาํ ดับ

รูป 9.16 การรางภาพของมมุ บนภาพฉาย Isometric

112

รปู 9.17 การรา งภาพของมุมหลาย ๆ มมุ บนภาพฉาย Isometric

รปู 9.18 การรางรปู วงกลมบนภาพฉาย Isometric ซง่ึ จะเหน็ เปน รูปวงรี
รูป 9.19 การรางภาพวงรบี นผวิ ท้งั สามดา นของภาพ Isometric

113

รปู 9.20 การรางภาพของรปู ทรงกระบอกบนภาพ Isometric

รูป 9.21 ระนาบอางองิ HRP , FRP และ PRP ประกอบกนั เปน มมุ ที่ 1 ,2,3 และ 4

114

9.2.2 การเขียนภาพฉายโดยการใชเครือ่ งมือเขียนแบบ

แบบภาพฉายทีจ่ ะตองกําหนดขนาดและรายละเอียดตา ง ๆ โดยมมี าตราสว นทแ่ี นน อน
จําเปนตอ งเขยี นดวยเครอ่ื งมอื เขยี นแบบดงั น้ี

1. การเขยี นภาพฉายหลายดาน (Multiview projection) ดังท่กี ลา วไวขางตนแลว วา การฉาย
ภาพแบบ Multiview นน้ั สามารถแบงได 4 ลกั ษณะคอื การฉายภาพแบบมมุ ท่ี 1,2,3 และ 4 ท่นี ยิ มกนั
ไดแ ก การฉายภาพแบบมมุ ท่ี 1 (First-angle projection) ซึง่ นยิ มกนั ในแถบประเทศยโุ รป และการฉาย
ภาพแบบมุมที่ 3 (Third-angle projection) นยิ มใชก นั ในสหรัฐอเมริกาและแคนนาดา

การฉายภาพแบบมมุ ท่ี 1 (Ffirst-angle projection) พจิ ารณาฉากรบั ภาพทีเ่ ปน ระนาบหลักซงึ่
ประกอบดว ยระนาบอา งองิ HRP , FRP และ PRP โดยทาํ มุมฉากกันดงั รปู 9.21

จากรูป 9.21 (b ) เราพจิ ารณาระนาบอางองิ HRP,FRP และ PRP ที่ประกอบกนั เปนมุมท่ี 1
ซง่ึ เขียนไดเ ปน รูป 9.22 (b) โดยท่ีถอื วาระนาบทัง้ สามนน้ั เปน ระนาบทึบแสงวตั ถุวางอยูดาน

รูป 9.22 แสดงการฉายภาพมมุ ท่ี 1

115

รปู 9.23 ภาพฉายและการจดั วางภาพฉายแบบมุมท่ี 1

116

หนาระหวางระนาบทั้งสาม เงาของวัตถุจะไปปรากฎบนระนาบทั้งสามดังรูป 9.23 (a) ถาเงาของวัตถุ
ไปปรากฎบนระนาบ HRP เราเรียกภาพน้ีวา ภาพดานบน (Top view) ทํานองเดียวกันถาเงาของวัตถุ
ไปปรากฎบนระนาบ FRP และ PRP เราเรยี กภาพนัน้ วา ภาพดานหนา (Front view ) และภาพดานขาง
(Side view) ตามลําดับ ตําแหนงการวางภาพทั้งสามแสดงไวใ นรูป 9.23 (b)

การฉายภาพแบบมมุ ที่ 3 (Third-angle projection)
จากรูป 9.21 (c ) เราพิจารณาเฉพาะระนาบ HRP , FRP และ PRP ที่ประกอบกันเปนมุมท่ี 3 ไดดังรูป
9.24 (a) ซึ่งเขียนไดเปนรูป 9.24 (b) โดยถือวาระนาบทั้งสามเปนระนาบโปรงแสง วัตถุอยูภายในรูป
กลองสามารถมองเห็นทะลุเห็นวัตถุได ตําแหนงเสนแนวสายตาท่ีมองวัตถุตัดกับฉากรับภาพท้ังสาม
จะปรากฎเปนรูปของวัตถุบนฉากรับภาพท้ังสามนี้ เงาของวัตถุที่ปรากฎบน HRP, FRP และ PRP เรา
เรียกวาภาพดานบน (Top view) ภาพดานหนา (Front view) และภาพดานขาง (Side view) ตามลําดับ
ดงั แสดงในรปู 9.25 และจัดวางภาพทั้งสามไดด งั รูป 9.25 (b)

รูป 9.24 แสดงการฉายภาพแบบมุมที่ 3

117

รปู 9.25 ภาพฉายและการจดั วางภาพฉายแบบมุมท่ี 3

118

สญั ลกั ษณของภาพฉาย Multiview แบบมุมท่ี 1 และมมุ ท่ี 3

ประเทศในแถบยุโรปหรืออีกหลายประเภททั่วโลกท่ีนิยมเขียนภาพฉายหลายดานแบบมุมที่ 1
ขณะเดียวกันก็มีอีกหลายประเทศเชนสหรัฐอเมริกาและแคนนาดาท่ีนิยมการเขียนภาพฉายหลายดาน
แบบมุมที่ 3 ขอแตกตางของการฉายภาพท้ังสองคือ แบบมุมที่ 1 วัตถุจะอยูระหวางฉากรับภาพกับจุด
สังเกต และถือวาฉากรับภาพเปนระนาบทึบแสง สวนแบบมุมที่ 3 วัตถุจะดานหลังของฉากรับภาพ
โดยทฉ่ี ากรับภาพจะอยูระหวางวัตถุจะอยูระหวางวัตถุกับจุดสังเกต และถือวาฉากรับภาพเปนระนาบ
โปรงแสงสามารถมองทะลไุ ด

การฉายภาพทงั้ สองแบบมีขอแตกตางกันพอสมควรซึ่งจะสังเกตไดวาแบบมุมท่ี 1 นั้นการวาง
ภาพจะวางภาพดานบนไวใตภาพดานหนา สวนภาพดานขางซายจะวางไวทางดานขวาของภาพ
ดานหนา แตก ารฉายภาพแบบมุมที่ 3 น้ันจะวางภาพดานบนไวเหนือภาพดานหนา สวนภาพดานขาง
ขวาจะวางไวางดานขวาของภาพดานหนา อยางไรก็ตามของการฉายภาพทั้งสองแบบอาจทําใหผูท่ี
คุนเคยแบบใดแบบหน่ึงเกิดความสับสน ดังนั้นเพื่อขจัดปญหาเหลานี้ จึงไดมีการกําหนดสัญลักษณ
ของภาพฉายแบบมุมที่ 1 และมุมที่ 3 ข้ึนโดยการใชภาพฉายของเรียวทรงตันดังรูป 9.26 (a) และ 9.26
(B) เมื่อฉายภาพเปนภาพฉายหลายดานแลวจะไดดังรูป 9.27 (a2) และ 9.27 (b1) แลวจะเลือก
สัญลักษณเ หลา นีไ้ วใตภาพฉายหลายดาน (Multiview) ดังตวั อยา งรูป 9.28

รปู 9.26 เรียวทรงตันวางในมมุ ที่ 1 และ มมุ 3

119

รปู 9.27 สญั ลักษณก ารฉายภาพหลายดาน (Multiview)
รปู 9.28 สัญลักษณภ าพฉายหลายดาน

120

บทท่ี 10

ภาพตัดเตม็ (FULL SECTION)

ภาพตัดเต็มเปนการผาช้ินงานออกตามแนวใดแนวหน่ึงออกเปนสองสวน โดยการผาครึ่ง
ชิน้ งานแนวเสนศูนยกลางตลอดแนวชน้ิ งาน

หลักการเขยี นภาพตัดเตม็
1. เสน ตัด (cutting plan) เปนเสนศนู ยก ลางใหญ โดยลากหางจากขอบช้ินงาน 10 มม. เขียนหัวลูกศร
ท่ีปลายเสนศูนยกลาง หัวลูกศรจะตองใหญกวาหัวลูกศรปกติ 1.5 เทา และเขียนตัวอักษรกํากับไว
ปลายเสนของเสน ตดั เปน A-A หรอื B-B
2. การเขยี นภาพตอ งดทู ีห่ วั ลกู ศร ถา ชข้ี นึ้ ไปทางดานหนา ภาพตดั เกิดทีภ่ าพดา นหนา
3. ถาหัวลกู ศรชไี้ ปทางภาพดา นขา ง ภาพตัดเกิดทภี่ าพดานขา ง
4. สว นภาพท่ีอยบู นหัวลกู ศรใหพ ลิกภาพขนึ้ ไปเขยี นแบบ
5. สวนภาพที่อยหู ลังหวั ลูกศรไมใช
6. ทีภ่ าพตดั เขยี นคาํ วา Section A-A หรือ Section B-B ตามแนวตดั น้นั
7. สว นท่ผี า ถกู เนอ้ื ชนิ้ งานใหเ ขียนเสนตดั เอยี ง 45 องศา
8. สว นท่ีไมถ ูกตดั ใหเ วนไว

121

ภาพตัดคร่งึ (HALF SECTION)
ภาพตัดครึ่งเปน ภาพของชิน้ งานท่ีถกู ตดั ออก ¼ ของชิน้ งาน ดงั นั้นจะเหน็ รปู รา งทง้ั ภายนอกและ
ภายในของช้ินงาน

หลกั การเขยี นภาพตดั ครึง่
1. การเขยี นภาพตดั ครึ่ง สว นมากจะใชก รณชี ้ินงานนีม้ ีรูปทรงสมมาตรกนั
2. สามารถเห็นทัง้ รูปรางผิวภายนอก และภายใน
3. เสนแบงคร่งึ กง่ึ กลางใหใชเ สนศนู ยก ลางเลก็
4. เสน แนวตดั ใชเ สน ศูนยก ลางใหญ ตรงกลางชิ้นงานใชเสน หักมุม ( O )
5. เสนประจะไมแ สดงทีภ่ าพตดั ครึ่ง
6. การกําหนดขนาดของรู ทเี่ ราเห็นใหกาํ หนดขนาดหวั ลกู ศรหวั เดยี ว โดยเสน กําหนดขนาดเลยจาก

เสน ผา ศนู ยกลางเล็กนอย
7. เสนประจะไมแ สดงทภี่ าพตดั ครึ่ง
8. การเขียนภาพตัดคร่ึงแนวต้ังรปู รา งผวิ ภายนอกจะอยูทางซายมอื
9. รปู รางผวิ ภายในจะอยูทางขวามือเสมอ

122

ภาพตัดแยกแนว (OFFSET SECTION)

ภาพตัดแยกแนว คือการทีเ่ ราไมส ามารถจะตัดชน้ิ งานใหเปน แนวเสนตรงได เพราะเนอื่ งมาจาก
ชิน้ งานมีรายละเอียดไมเหมอื นกนั ภาพตดั แยกแนวสามารถนํารายละเอียดมาอยใู นภาพเดยี วกนั ได

การเขยี นภาพตัดแยกแนว
1. เขียนเฉพาะชน้ิ งานทม่ี รี ายละเอยี ด รายละเอยี ดไมเ หมอื นกนั ในชิน้ งานเดียวกนั
2. ตําแหนง หักมมุ เพ่ือตองการแสดงรายละเอยี ดภายในของภาพใชเ สน ศนู ยกลางใหญ
3. เขยี นแนวตดั A-A ไวท ่ีปลายเสน ศนู ยก ลางหา งจากของช้นิ งาน 10 มม.

4. ตําแหนงทหี่ ักมมุ จะเหน็ เปน เหลย่ี มหรือเปน เสนขอบ เราจะไมเ ขยี นเสน เตม็ ลงไปในแบบคือ
เสน (X,Y ) ใหถอื วาเปน เนื้อเดยี วกันเหมอื นกบั การเขยี นภาพตัดเตม็

123

ภาพตดั หมนุ ขาง (ROTATED SETION)

ภาพตัดหมนุ ขา ง คือ การแสดงภาพตดั เฉพาะพน้ื ทห่ี นา ตัดชน้ิ งานทถ่ี กู ตดั ตองหมนุ ไป 90
องศา แลวนาํ ไปเขยี นลงในภาพฉาย ภาพตดั หมุนขางนจี้ ะใชแ สดงภาพตัดของกาน, ซล่ี อ หรอื ชิ้นงาน
อน่ื ๆ ทมี่ ีลักษณะเดยี วกนั

ภาพตัดหมุนขา งนี้จะใชแสดงภาพตัดของกา น ซ่ีลอหรอื ชิน้ งานอ่ืน ๆ ทม่ี ีลกั ษณะเดยี วกนั

124

ภาพตดั เคลื่อนที่ (Removed Section)

ภาพตดั เคลือ่ นที่เปน การตัดคลา ยกบั ภาพตดั หมนุ แตภาพตดั เคลอ่ื นทีภ่ าพที่ตดั จะนาํ มา
เขยี นไวขางนอกภาพในแนวเดยี วกับเสนแนวตัด

การเขยี นภาพตดั เคลอ่ื นท่นี นี้ ิยมใชก ับช้นิ งานทม่ี ีรูปรา งไมเหมือนกันในชน้ิ งานเดยี วกัน เพอื่
สะดวกในการมองภาพ

125

ภาพตดั หมนุ โคง (REVOLVED SECTION)

ภาพตัดหมุนโคงน้ีจะแสดงภาพตัดไดดี รายละเอียดชัดเจน ลักษณะงานตองตัด
หมุนโคง เชน พลูเลย หนาแปลน เปนตน ช้ินงานบางแบบมีลักษณะภายในท่ีจําเปนตองทราบ
รายละเอียด แตไมอยูในแนวศูนยกลางเดียวกันสามารถแสดงไดโดยการหมุนเอาสวนที่อยูนอกแนว
ศนู ยใ หเขา อยใู นศนู ย จากนัน้ จึงถา ยขนาดมายังภาพตดั

126

ภาพตัดเฉพาะสว น (BTOK-OUT SECTION)
ภาพตัดเฉพาะสวน ตัดเพียงบางสวนที่เราอยากรูรายละเอียดเฉพาะบางจุดเสนท่ีใช
ตดั เฉพาะสว นตอ งเปนเสน มอื เปลา

127

ภาพตดั ยอสว น

การเขียนแบบช้ินงานยาวมาก ๆ มีพื้นท่ีหนาตัดเทากันตลอด และไมสามารถเขียนลงใน
กระดาษเขียนแบบเทากับความยาวชิ้นงานได จึงตองอาศัยการตัดยอสวนเพ่ือใหชิ้นงานนั้นส้ันลง แต
การกําหนดขนาดความยาวชน้ิ งาน จะกําหนดเทาความยาวจรงิ
1. ชิ้นงานเปน แทง โลหะ แผนโลหะจะตดั ยอสวนดว ยเสน มอื เปลา

2. การตัดยอสวนเหล็กโครงสราง เชน เหล็กตัวยู เหล็กฉาก เหล็กตัวไอ ใชเสนเปนศูนยกลางเสน
ตดั ยอ สวน

3. การตดั ยอสวนลิ่มเอยี งพวกแทง โลหะใชเ สนมือเปลา เปน เสนแสดงแนวตดั

4. การตัดยอ สว นไมในงานกอ สรา งเชน คานไมจะมีการตดั ดงั รูปใชเ สน มือเปลาแลวเขียนา

128

5. การตดั ยอสวนเปน เพลากลมดา นใชเ สนมอื เปลาเปนเสนแสดงแนวตัด

6. การตัดยอ สว นเพลากลมเอียงตัดเหมอื นเพลากลม

7. การตัดยอสวนเพลากลมกลวงหรือทอ ใชเสนมือเปลาเปนเสนแสดงแนวตัดแลวเขียนเสนเอียง 45
องศา เปน เสนเต็มบาง

8.การตัดยอสว นทอ เพลากลมกลวงใชเสน มือเปลาเปน เสนตัดยอ สวน

9. ในบางคร้ังภาพประกอบบางสวนไมตองการจะแสดงรายละเอียด จึงใชเสนมือเปลาเปนเสนแสดง
แนวตัดเพอ่ื ยอ สว นใหสน้ั ลง

129

ชน้ิ สวนท่ไี มตองแสดงการตัด (SECTION LINE)

การเขียนแบบเครื่องกล ชิ้นสว นบางสว นถงึ แมวาจะถูกเสนแสดงแนวตัดผานก็ไมตองแสดง
แนวการตดั ดังตารางขางลาง

หมายเหตุ นอกจากนีย้ ังมีชนิ้ สว นอื่นอกี เชน เพลา , โซ , ลมิ่ ,ลกู ปน , ครบี กานหรือซ่ี,แหวนรอง
ลกู ปน , หมดุ ยํา้ ฯลฯ

130

การเขียนเสนแสดงแนวตดั

การเขียนเสน แสดงแนวตัดสามารถเขยี นแสดงไดท ั้ง 3 ภาพ

131

สัญลกั ษณผ วิ งานที่ถกู ตัด

132

กฎเกณฑก ารเขียนภาพตัด

1. เสนแสดงแนวตดั (Cutting plane)

เสนแสดงแนวตัด คือเสนท่ีใชเปนสัญลักษณทิศทางการตัดหรือใหทราบวาตัดผานชิ้นงาน
ตาํ แหนง ใดบา ง ใชเสนศูนยกลางใหญ 0.5 เปน เสนแสดงแนวตดั
2. เสน ตดั (Section line)

เสนตัด คือเสนที่ใชเปนสัญลักษณแสดงพ้ืนท่ีหนาตัดของชิ้นงาน เสนตัดจะเอียงทํามุมกับ
ช้นิ งาน 45 องศา เสนตดั จะเขียนดวยเสน เตม็ บาง (0.25)
3. ระยะหางระหวางเสน ตดั

เสนตัดเอียง 45 องศา จะตองมีระยะหางเทากันตลอดในพื้นที่หนาตัดเดียวกันประมาณ 2-3 mm
พืน้ ทีห่ นา ตดั ของช้ินงานเลก็ ระยะหา งระหวางเสน ตดั จะแคบกวาพนื้ ที่ใหญ
4. ชน้ิ งานประกอบกนั หลายชนิ้ แลวถูกตดั
ชิ้นงานท่ีประกอบกันหลายชิ้นและถูกตัดจะตองเขียนเสนตัด (Section line) ไปคนละทิศทางกัน
ระยะหางเสนตัดใหแตกตา งกนั

133

5. ช้ินงานพื้นหนา ตดั แคบ

ถาช้ินงานพ้ืนหนาตัดแคบ ๆ เชน แผนโลหะบาง ๆ ไมตองแสดงเสนตัดใชการเขียนระบาย
พ้ืนทหี่ นาตดั ทบึ พื้นทีโ่ ลหะที่ประกอบกันจะตองมีชองวางแบงลักษณะของพื้นที่หนาตัดของช้ินงาน
น้นั

6. การกาํ หนดขนาดในภาพตดั ในกรณที ่ีไมสามารถบอกนอกภาพได

การกําหนดขนาดในภาพตดั ในกรณที ี่ไมส ามารถบอกนอกภาพได
จะตองเวนชองลายตัดสําหรับตัวเลขบอกขนาดและในการเขียนภาพตัดไมตองเขียนเสนประยกเวน
กรณีใหมีเสนประไดจ ะไดอ านแบบงา ย ใชก บั ช้นิ งานทีม่ รี ูปรา งซับซอนมาก ๆ

7. ชนิ้ สว นเครอ่ื งกลยกเวนไมแ สดงลายตดั

จากภาพประกอบมีเพลา สกรู นัท แหวนรอง ลูกปน หมุดยํ้า ลิ่ม สลัก ชิ้นสวนท้ังหมดนี้
จะยกเวนไมแสดงลายตัด เพอ่ื สะดวกในการอานแบบงายข้ึน

134

8. ชนิ้ งานทีม่ ีครีบ จะไมแ สดงลายตดั ที่ครีบจะเวน วา งไว

9. ภาพแสดงชนิ้ งานที่ถกู ตดั ผา นรูและครบี
ภาพแสดงชนิ้ งานทถี่ ูกตดั ผา นรแู ละครบี

135

10. การเขยี นชิ้นงาน เชน พลูเลย พวงมาลยั ซล่ี อ ถา ตดั ตามแนวตดั จะยุงยากในการอานแบบ
และเขยี นแบบจึงเขียนดงั รูป

ถูกตอ ง ผดิ ภาพตัดลอสายพาน
ภาพตัดมเู ลยซ ่ึงแนวตัดผานแขนเมอ่ื เขยี นภาพตัดจะไมแสดงลายตดั ที่แขน

ผดิ ถกู ตอ ง

11.ถาเขยี นเสน ตัดช้นิ งานประกอบกบั เสน ตัดไปคนละทางกัน และเสน ลายตอ งควรเลือกใหได
สดั สวนกับพื้นทถี่ กู ตัด ถาเปนพนื้ ทใ่ี หญ การเขียนเสน ตดั ใหเ ขยี นเสนสั้น ๆ ติดกับเสนขอบรูป

136

12. การเขียนภาพตดั เปน ชิ้นงานเดียวกัน ตา งระนาบกันแตร ะนาบขนานกนั และอยูติดกันเสนลาย
ตัดตองมรี ะยะหางเทา กัน และตองเขียนสลบั กันเพือ่ ใหเห็นตาํ แหนง ทแี่ ตกตา งกัน

13. การเขียนภาพตดั ที่มีระนาบตางกนั และเอียงทาํ มมุ จะเขียนเปน ภาพตดั จะถือวาภาพตัดอยู
ในระนาบเดยี วกนั

14. การ
เขียนภาพตดั บาง แสดงภาพตัดจรงิ แลว รปู ตดั จะออกไมเ หมาะสมจะตองจดั ภาพตัดใหม ตอ ง

หมนุ แนวตัดใหในอยแู นวระนาบ

15. พ้นื ทห่ี นาตดั ของชน้ิ สวนจะแสดงไวในภาพไดโดยการตดั แลว หมนุ ภาพไปวางไวบนชิน้ สว นนน้ั
โดยใชเสน เตม็ บางแลวจะเห็นพน้ื ทห่ี นา ตดั ตรงสวนนัน้ วาเปนแบบใด

137

16. ถา จําเปนตอ งเขยี นรปู ใหตดิ กบั ช้นิ สวนขา งเคยี งดวยเสน เต็มบาง และช้ินสวนขา งเคียงจะตอ งไม
บงั ชน้ิ สว นทถี่ ูกตอ ง แตช ้นิ สวนทถ่ี ูกตอ งบังสว นขางเคยี งได

17. เสนแสดงรอยตอของชิ้นงานซ่งึ แสดงใหเหน็ วารอยตอ เปนสว นโคง หรอื มมุ โคง ใหแ สดงดว ยเสน
เต็มบาง

18. พนื้ ที่สีเ่ หลยี่ ม , สีเ่ หลย่ี มเอียง (Tapered square) หรือพืน้ ทรี่ าบบนช้นิ งานกลมใหแ สดงโดยการ
เขยี นเสน ทะแยงมุมทัง้ สองของสีเ่ หลีย่ มดว ยเสน เต็มบาง

19. สวนทอี่ ยหู ลังระนาบตดั ถา จาํ เปนตองแสดงสว นท่ีอยหู นาภาพตัด ซึ่งปกติถกู ตัดออกไปแตตอ ง
แสดงรายละเอียด ไวท ภี่ าพตัดเพือ่ การมองภาพชดั เจนขน้ึ ใชเสน ศูนยกลางเลก็

138

20. การแสดงภาพตดั ชนิ้ งนทม่ี รี ูปรา งทรงสมมาตรกัน เพื่อประหยดั พ้นื ทีท่ เี่ ขียนแบบรปู ทรงให
สมมาตรกันใหแ สดงไวเพียงสวนเดยี ว และเพือ่ แสดงรปู ทรงสมมาตรกนั ใหข ีดเสนขนานสน้ั ๆ
ไวทีเ่ สนผา นศูนยก ลางท้งั สองขาง

21. การเขียนเสนเกล่ียวนอกท่ีมองเห็นใหใชเสนเต็มหนักเปนเสนยอดเดียว และเสนเต็มเบาเปนเสน
โคนเกลยี ว และการเขยี นเกลียวทภี่ าพดา นขา งเสนโคนเกลยี ว ใชเสนเตม็ เบาเขยี นเพยี ง ¾ ของวงกลม

22. การเขียนภาพตดั เกลียวใน ใหแ สดงลายตัดจนถงึ ยอดเกลียว เสนส้ินสุดของเกลียวใชเสน
เต็มหนัก และเสนที่เขียนวงกลมเขียนดวยเสนเต็มเบาเขียนประมาณ ¾ ของวงกลม ถา
เปนภาพฉายเขียนเกลียวใหใ ชเสนประโยคเขยี นสลบั ขนานกัน

139

23. ในกรณีทเ่ี สนเกลียวใน และเกลยี วนอกทับกัน จากการเขียนภาพตดั ประกอบใหเขียนเปน เสน
เกลยี วนอกสว นท่เี หลือเปน เกลยี วใน และเสน สน้ิ สุดของเกลยี วในใหใชเ สนเตม็ หนัก

140

แบบฝกหดั ชุดท่ี 5
1. จากรูปจงเขียนภาพตัดเต็ม (Full Section) มาตราสวน 1:1 พรอมท้ังกําหนดขนาดใหเรียบรอยลง

ในกระดาษ A3

141

2. จากรูปจงเขียนภาพตัดเต็ม (Full Section) มาตราสวน 1:1 พรอมท้ังกําหนดขนาดใหเรียบรอยลง
ในกระดาษ A3

142

3. จากรูปจงเขียนภาพตัดเต็ม (Full Section) มาตราสวน 1:1 พรอมท้ังกําหนดขนาดใหเรียบรอยลง
ในกระดาษ A3

143

4. จากรูปจงเขียนภาพตัดเต็ม (Full Section) มาตราสวน 1:1 พรอมท้ังกําหนดขนาดใหเรียบรอยลง
ในกระดาษ A3

144

5. จากรูปจงเขียนภาพตัดเต็ม ( FULL SECTION ) มาตราสวน 1:1 พรอมทั้งกําหนดขนาดให
เรยี บรอ ยลงในกระดาษ A 3

145

บทท่ี 11

การเขียนแบบสญั ลกั ษณง านเชอ่ื ม

การเขยี นแบบงานเชอ่ื ม

การเขียนแบบงานเช่ือม ถาเราเขียนแบบตามลักษณะงานจริงจะเสียเวลาและยุงยากสําหรับ
การเขียนแนวเชื่อมและยังไดรายละเอียดไมครบถวน ดังน้ันการเขียนแบบงานเชื่อมจึงนิยมใช
สัญลกั ษณแ ทน

เขียนแบบดวยสญั ลกั ษณ

การเขียนสัญลกั ษณงานเชอื่ มจะแบงออกเปน ชนดิ ได 4 ชนดิ
1. การเขยี นสัญลักษณง านเชื่อมเบ้ืองตน
2. การเขยี นสัญลกั ษณงานเชอ่ื มแบบผสม
3. การเขยี นสญั ลักษณง านเชอ่ื มแบบบอกผวิ แนวเช่ือม
4. การเขียนสญั ลักษณงานเชือ่ มแบบรวมแลวกาํ หนดขนาดแนวเชื่อม

146

การเขยี นสญั ลักษณงานเชื่อมเบ้อื งตน ภาพช้นิ งาน สญั ลักษณ

NO ชอ่ื รอยตอ แนวเช่อื ม

1 เชื่อมตอ ชนแบบลม ขอบ

( Butt weld with raised edges

2 เช่ือมตอชนแบบขอบขนาน

( Square butt weld )

3 เชื่อมตอชนแบบบากตวั (V)
( Single V butt weld )

4 เช่อื มตอ ชนแบบบากตัว (V) ดา นเดียว

( Single bevel butt weld )

5 เชอื่ มตอ ชนแบบบากตวั (V) มีรากหรอื ตวั ( Y)

( Single V butt weld with board root face )

6 เชื่อมตอชนแบบบากขางเดียวมีรากหรือตัววายขาง
เดียว

( Single bevel butt weld with board root face)

7 เชอื่ มตอชนแบบบากตัว (U)

( Single U butt weld)

8 เชอ่ื มตอชนแบบบากตัว (J)

( Single J weld)

147

148

มาตรฐานการบากช้นิ งาน