ก
ก คำนำ หนังสือเล่มนี้จัดขึ้นเพื่อเสนอโครงการ “ปลูกสลัดออแกนิคตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง” นักศึกษาพยาบาลศาสตร์ชั้นปีที่ 1 รุ่นที่ 77 จัดทำขึ้นในรายวิชา พลวัตกลุ่มและกระบวนการทำงานเป็นทีม ประจำปี การศึกษา 2565 โดยเป็นโครงการจัดขทำขึ้นเพื่อให้เห็นคุณค่าของหลักปรัชญาเศรษฐกิจที่นำมาประยุกต์ใช้ประกอบด้วย การปลูกผักสลัด การประยุกต์กระถางปลูกต้นสลัด โดยหนังสือเล่มนี้ประกอบไปด้วย บทนำ บทที่ 1 กระถางปลูกผักปุ้มปุ้ย บทที่ 2 กระถางน้อยพอเพียง บทที่ 3 กระถางสร้างสรรค์ บทที่ 4 กระถางจากกระสอบข้าว บทที่ 5 กระถางจากกระสอบปุ๋ย บทที่ 6 กระถางรีไซเคิล บทสรุป ทางคณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าผู้อ่านจะได้รับความรู้ ความเข้าใจ ตลอดจนสามารถนำไปปรับใช้ใน ชีวิตประจำวันได้ คณะผู้จัดทำ กลุ่มที่ 5
ข สารบัญ เรื่อง หน้า คำนำ ก สารบัญ ข บทนำ 1 บทที่ 1 กระถางปลูกผักปุ้มปุ้ย 12 บทที่ 2 กระถางน้อยพอเพียง 32 บทที่ 3 กระถางสร้างสรรค์ 52 บทที่ 4 กระถางจากกระสอบข้าว 71 บทที่ 5 กระถางจากกระสอบปุ๋ย 90 บทที่ 6 กระถางรีไซเคิล 112 บทสรุป 131 ภาพกิจกรรม 140
ค
ง
จ
ฉ
ช
ซ
1 บทน ำ
2 ที่มาและความสำคัญ ประเทศไทยมีการทำเกษตรมาตั้งเเต่ในอดีตจนถึงปัจจุบันแต่เนื่องจากในปัจจุบันมีการปลูกผักที่ ใช้สารพิษจำนวนมากในการจำกัดศัตรูพืชและหากเรารับประทานผักที่มีสารพิษก็อาจจะก่อให้เกิดสาร ตกค้างต่างๆในร่างกายจนทำให้เกิดโรคต่างๆได้ ผู้คนจึงมีความต้องการที่จะปลูกผักปลอดสารพิษไว้ รับประทานและนิยมรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพมากขึ้นจึงมีแนวคิดที่จะปลูกผักสลัดสายพันธ์ุ กรีนโอ๊ค ขึ้นมามีลักษณะโดยทั่วไป สลัดกรีนโอ๊ค ใบมีเขียวอ่อน หรือเขียวเข้ม (ตามลักษณะของสายพันธุ์) ขอบใบ หยัก เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชีย และยุโรป เป็นพืช ฤดูเดียว มีลำต้นอวบสั้น ช่วงข้อถี่ ใบจะเจริญ จากข้อเป็นกลุ่ม มีระบบรากแก้วที่สามารถเจริญลงไปในดินได้อย่างรวดเร็ว ช่อดอกเป็นแบบ Panicle สูง 2-4 ฟุต ประกอบด้วย ดอก 10 - 25 ดอกต่อช่อ เป็นดอกสมบูรณ์เพศกลีบดอกสีเหลือง หรือขาวปน เหลือง ดอกจะบานช่วงเช้า โดยเฉพาะในช่วงที่อุณหภูมิต่ำสภาพอากาศที่เหมาะสมสำหรับ ผักกาดหอมกรี นโอ๊ค เป็นพืชที่ต้องการสภาพอากาศเย็น โดยอุณหภูมิที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตอยู่ระหว่าง 10 - 24′C การปลูกในสภาพภูมิอากาศสูง การเจริญเติบโตทางใบจะลดลง และพืชสร้างสารคล้ายน้ำนม หรือ ยางมาก เส้นใยสูงเหนียว และมีรสขม ดินที่เหมาะสมต่อการปลูก ควรร่วนซุย มีความอุดมสมบูรณ์ และมีอินทรีย์วัตถุสูง หน้าดินลึก และอุ้มน้ำได้ดีปานกลาง สภาพความเป็น กรด-ด่างของดินอยู่ระหว่าง 6-6.5 พื้นที่ปลูกควรโล่ง และได้รับ แสงแดดอย่างเต็มที่ เนื่องจากใบผักกาดหอมมีลักษณะบาง ไม่ทน ต่อฝน ดังนั้นในช่วงฤดูฝนควรปลูกใต้ โรงเรือนมีสารอาหารที่สำคัญหลายชนิด คือ มีวิตามิน แร่ธาตุ ใยอาหารและให้สารอาหารอื่นๆที่เป็น ประโยชน์ต่อร่างกาย เช่น สารเเอนติออกซิแดนท์ที่ช่วยไม่ให้อนุมูลอิสระทำลายเนื้อเยื่อและผนังเซลล์
3 ช่วยในการชะลอการเสื่อมสลายเซลล์ทำให้ผิวดูใสและยังนำมาประกอบอาหารในเมนูเพื่อสุขภาพได้อีก ด้วย คณะผู้จัดทำจึงได้คิดโครงการการปลูกผักสลัดปลอดสารพิษขึ้นมาเพื่อสร้างรายได้ให้กับนักศึกษา ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยยึดหลักการรู้จักพอประมาณ การมีเหตุผลในการเลือกซื้อของที่ไม่มี ความจำเป็นและเหลือจากการใช้จ่ายก็เก็บออมนั่นก็คือการมีภูมิคุ้มกันที่ดี
4 วัตถุประสงค์ 1. เพื่อให้นักศึกษาได้เรียนรู้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและนำมาปรับใช้ 2. เพื่อให้นักศึกษาเรียนรู้วิธีการปลูกและดูแลผักในแต่ละขั้นตอน 3. เพื่อให้นักศึกษาได้ฝึกเรียนรู้การทำงานเป็นทีมและการประสานงานระหว่างกลุ่ม 4. เพื่อให้นักศึกษาเกิดความสามัคคีกันภายในกลุ่ม 5. เพื่อให้นักศึกษานำความรู้มาปรับใช้ในหอพักในเรื่องการปลูกผักเพื่อหารายได้ให้กับตนเอง
5 ประโยชน์และคุณค่าของผักสลัด ในการจัดทำโครงการ ปลูกสลัดออแกนิคตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง ได้นำต้นกล้าสลัดมาปลูก ทั้งหมด 3 สายพันธุ์ ดังนี้ 1. ผักสลัดกรีนโอ๊คอินทรีย์ (Green Oak) ผักชนิดนี้จะเป็นรูปทรงพุ่มๆ ใบหยัก มีสีเขียว คล้ายกับผักกาดหอม ช่วงอายุที่เหมาะ สำหรับนำมารับประทาน 40-45 วัน นิยมทานสดเพราะมีคุณค่าทางสารอาหาร ช่วยในการสร้าง เม็ดเลือด บำรุงสายตา บำรุงเส้นผม บำรุงประสาทและกล้ามเนื้อ เนื่องด้วยความนุ่มของใบที่ทำ ให้ซึมซับน้ำสลัดได้ง่าย เมื่อเอามาปรุง จึงได้รสชาติที่อร่อย กินง่าย ประโยชน์ของกรีนโอ๊ค คือ ช่วยในเรื่องการสร้างเม็ดเลือด บำรุงสายตา อุดมไปด้วยวิตามินและเอนไซม์ที่มีประโยชน์ https://tse3.mm.bing.net/th?id=OIP.TLJ36ilD5u-2LNRwUAaQmAHaE8&pid=Api&P=0
6 2. ผักสลัดกรีนคอส (Green Cos) ผักสลัดกรีนคอสมีสารอาหารต่างๆ มากมาย อีกทั้งช่วยในเรื่องการขับถ่ายเพราะมี ปริมาณไฟ เบอร์สูง นอกจากนี้ยังช่วยแก้ไอ แก้ไข้ ขับเสมหะ รักษาอาการเจ็บคอ บำรุงสายตา ผักคอสปริมาณ 100 กรัม มีสารลูทีนและซีแซนทีน ซึ่งจะช่วยบำรุงสายตา ชะลอปัญหาจอ ประสาทตาเสื่อม และยังมีสารต้านอนุมูลอิสระอย่าง เบต้า-แคโรทีนสูง ซึ่งจะช่วยป้องกันเซลล์ ประสาทตาถูกทำลาย และช่วยบำรุงสายตาจากอาการเมื่อยล้าและบำรุงดวงตาให้สดใสแข็งแรง และยังช่วยลดความดันโลหิตสูงได้ด้วย https://www.farmorganicseed.com/wp-content/uploads/2018/03A71.jpg
7 3. ผักสลัดเรดคอส มีแร่ธาตุและวิตามินหลายชนิด เช่น วิตามินบี วิตามินซี วิตามินเอ วิตามินเค โพแทสเซียม และกรดโฟลิกสูง ใบสีแดงของผักสลัดชนิดนี้ซึ่งมีสารแอนโทไซยานิน เป็นสารต้านอนุมูลอิสระซึ่ง มีประโยชน์ต่อร่างกายในแง่ของการช่วยชะลอความแก่ ช่วยป้องกันเซลล์ไม่ให้ผิดปกติ ป้องกัน มะเร็ง อีกทั้งยังมีไฟเบอร์สูงแถมแคลอรีต่ำ กินแล้วไม่อ้วน https://image.freepik.com/free-photo/red-cos-lettuce-salad-plant-hydroponic-system_4043-523.jpg
8 การเกษตรตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง โครงการ ปลูกผักสลัดออแกนิคตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง ได้นำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ของในหลวงรัชกาลที่ 9 ด้วยวิธีการจัดการทรัพยากรให้คุ้มค่ายั่งยืน และยังช่วยประหยัดต้นทุนอีกด้วย 1. การหมักปุ๋ย หมักปุ๋ยขี้วัวโดยการนำขี้วัวที่มีจากบ้านมาใช้หมักเป็นปุ๋ยน้ำ เพื่อรดน้ำผักทุกเช้าเย็น
9 2. การเตรียมดินสำหรับปลูก ดินที่นำมาใช้ปลูกส่วนใหญ่เป็นดินที่ขุดเอง มีซื้อเเค่บางส่วนที่เป็นดินผสมปุ๋ย นำมาผสม กันและใส่ขี้วัวแห้งลงไปเพื่อเป็นการเพิ่มปุ๋ยในดินให้มากขึ้น
10 3. การทำกระถาง นำกระสอบปุ๋ยหรือวัสดุที่ไม่ใช้เเล้วมาตัดเเล้วเย็บเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมเป็นกระถางเพื่อ ประหยัดต้นทุนในการซื้อกระถางและยังช่วยลดขยะไม่สร้างสภาวะโลกร้อนได้อีกทาง
11 4. การซื้อต้นกล้า ซื้อต้นกล้าต้นละ 1 บาทจากเพจ Facebook เพราะ ถ้าหากเพาะต้นกล้าเองจะทำให้ ต้องซื้อ อุปกรณ์หลายอย่างและไม่ได้ปลูกในจำนวนมากการซื้อต้นกล้าจึงทำให้ประหยัด ต้นทุนได้มากกว่า จะเห็นได้ว่า โครงการ ปลูกผักสลัดออแกนิคตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง ได้นำหลัก ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาปรับใช้ในการทำโครงการ คือ การนำ วัสดุต่างๆที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์หรือเป็นสิ่งของเหลือใช้แล้วมาทำเป็นกระถางสะท้อนให้เห็นถึง การใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า เป็นการประหยัดต้นทุน ช่วยลดขยะ ลดภาวะโลกร้อน และยัง เป็นการฝึกทักษะการปลูกผักไปในตัวอีกด้วยซึ่งสามารถนำไปต่อยอดประกอบเป็นอาชีพ
12 กลุ่มที่ 1 กระถางปลูกผักปุ้มปุ้ย
13 ส่วนนำ การนำวัสดุเหลือใช้มาดัดแปลงเป็นกระถางสำหรับปลุกต้นไม้ถือเป็นการนำเองหลักเศรษฐกิจ พอเพียงมาประยุกต์ใช้คือความพอประมาณกล่าวคือการทำงานหารายได้ด้วยช่องทางสุจริตการปลูกผักก็ ถือเป็นอาชีพที่สุจริตสร้างรายได้ให้กับตนเองและครอบครัวการปลูกผักของกลุ่มเราเริ่มจากการนำเอา กระสอบปุ๋ยที่เหลือจากการนำปุ๋ยไปใช้มาตัดเป็นส่วนต่างๆและดัดแปลงเป็นกระถางและนำมาปลูกต้นไม้ ซึ่งต้นไม้ของเราก็คือต้นผัดสลัดต่างๆที่มีคุณประโยชน์ทางโภชนการเมื่อผักสลัดของเราโตได้ที่แล้วเรายัง สามารถนำไปบริโภคภายในครอบครัวและนำไปจำหน่ายสร้างรายได้ให้กับตนเองได้อีกด้วย
14 ขั้นตอนการทำกระถาง 1.นำถุงปุ๋ยมาตัดตามขนาดที่ต้องการ
15 2.ใช้แม็คเย็บถุงปุ๋ยที่ตัดเรียบร้อยแล้วให้เป็นทรงกระถางตามที่ต้องการ
16 3.ใช้แม็คเย็บปากขอบกระถางให้เรียบร้อย
17 4.เช็คความเรียบร้อยของกระถางถือเป็นอันเสร็จ
18 ขั้นตอนการปลูก 1. ขุดดินเพื่อนนำมาผสมกับปุ๋ยที่ใช้ในการปลูก 2. นำดินที่ได้มาผสมกับปุ๋ยที่เตรียมไว้
19 3. นำดินที่ผสมกับปุ๋ยเรียบร้อยแล้วตักใส่กระถางที่เตรียมไว้ 4. นำผักสัดที่เพาะไว้ลงปลูกในกระถางที่เตรียมดินไว้เรียบร้อยแล้ว
20 5. นำมาเรียงให้เป็นระเบียบและรดน้ำทุกวันเวลาเช้า เย็น
21 การดูแล การดูแลรดน้ำวันละ 2 ครั้ง เวลาเช้าและเย็นใส่ปุ๋ยสัปดาห์ละ 2 ครั้ง ภาพรดน้ำผักสลัดเวลาเช้า
22 ภาพรดน้ำผักสลัดเวลาเย็น
23 ภาพผักสลัดหลังรดน้ำและใส่ปุ๋ย
24 บันทึกการเจริญเติบโต วันที่ 19/1/2566 ผักสลัดสูง 6.5 เซนติเมตร
25 วันที่ 21/1/2566 ผักสลัดสูง 8 เซนติเมตร
26 23/1/2566 ผักสลัดสูง 8.5 เซนติเมตร
27 วันที่ 24/1/2566 ผักสลัดสูง 9 เซนติเมตร
28 การจำหน่าย - ต้นทุน ค่าต้นกล้าจำนวน 23 ต้น ราคา 23 บาท ค่าดินปลูกราคา 34 บาท รวมต้นทุน 57 บาท - ช่องทางการจำหน่าย หอพักวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ - ยอดขาย ขายได้จำนวน 20 ต้น ต้นละ 10 บาท รวมยอดขาย 200 บาท - กำไร 200 – 57 = 143 บาท
29
30 ปัญหาที่พบและแนวทางแก้ไข ปัญหาที่พบ : ช่วงเสาร์อาทิตย์ ไม่ได้รดน้ำ เนื่องจากส่วนใหญ่กลับบ้าน และไม่มีเวรประจำในการรด วิธีการแก้ไขปัญหา : จัดเวรในการรดน้ำวันเสาร์อาทิตย์โดยสลับกันไป
31 สรุป โครงการปลูกผักสลัดขาย จัดดำเนินการที่หอพักนักศึกษาวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ มีจุดประสงค์เพื่อนำไปขายหารายได้ โครงการนี้ทำให้สมาชิกภายในกลุ่มรู้จักวิธีการปลูกผักสลัด ทำกระถาง และยังสามารถนำความรู้นี้ไปต่อยอดทำอาชีพ หรือปลูกผักสลัดสำหรับรับประทานเองใน ครัวเรือน ผักสลัดที่ได้จากการปลูก สามารถนำมาขายเพื่อสร้างรายได้ภาพรวมกิจกรรมพบว่า เพื่อนที่เข้า ร่วมได้รับความรู้เรื่องการปลูกผักสลัดแต่ละสายพันธุ์ และได้เงินใช้จากการขายสลัด มีความสามัคคีและ ช่วยกันปลูกและดูแลจนได้ผลิตผลพร้อมนำไปขาย
32 กลุ่มที่ 2 กระถางน้อยพอเพียง
33 ส่วนนำ ปัจจุบัน สารพิษในผักมีค่อนข้างมากหากเรารับประทานผักที่มีสารพิษอยู่ก็อาจจะก่อให้เกิดสาร ตกค้างจนเกิดโรคต่าง ๆ ได้ ดังนั้นผู้คนจึงต้องการที่จะปลูกผักที่ปลอดสารพิษไว้รับประทานเพื่อลดสาร ตกค้างในร่างกาย ผู้จัดทำจึงคิดค้นโครงการปลูกผักสลัดขึ้นมาเพื่อลดสารพิษที่อยู่ในผัก การจัดทำ โครงการนี้ได้มีการดำเนินการนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ โดยนำหลักการคิด 3 ห่วง 2 เงื่อนไข มา ปฏิบัติใช้ในโครงการและในแต่ละขั้นตอน โดยเริ่มจากการทำกระถางปลูกผักสลัด เราได้นำกระสอบที่ไม่ ใช้แล้วมาประยุกต์ทำเป็นกระถางเพื่อปลูกผักสามารถหาเลี้ยงชีพตนเองได้และช่วยลดค่าใช้จ่ายในเรื่อง ของการรับประทานผักอีกด้วย จากการนำกระสอบที่เหลือใช้มาประยุกต์จะทำให้เราลดค่าใช้จ่ายในการ ทำโครงการนี้ เราจะใช้ความรู้ที่มีและศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมจากแหล่งต่างๆเพื่อทำให้โครงการนี้สำเร็จ ลุล่วง และเงื่อนไขคุณธรรมเราจะนำมาใช้ในขั้นตอนการมอบหมายงานให้สมาชิกแต่ละคนภายในกลุ่มโดย การปฏิบัติหรือทำงานให้เท่าเทียมกัน และสุดท้ายในการทำการขายเราจะปฏิบัติต่อผู้ซื้ออย่างซื่อสัตย์ไม่ หลอกลวงและไม่เอาเปรียบซึ่งกันและกัน
34 ขั้นตอนการทำกระถาง 1. เตรียมและตัดกระสอบ นำกระสอบที่จะใช้ทำกระถางมาทำความสะอาดและวัดขนาดตามที่ต้องการจากนั้นตัดกระสอบ ตามขนาดที่วัดไว้ 2. เย็บกระสอบ เมื่อตัดเสร็จแล้วนำกระสอบที่ตัดไว้มาเย็บทำมุมและเย็บปิดเพื่อทำเป็นกระถาง
35 3. จัดทรงกระถาง นำกระสอบที่ตัดแล้วและเย็บเรียบร้อยมาดัดให้เป็นทรงเหมือนรูปกระถางเพื่อให้ง่ายต่อการปลูกผักสลัด 4. กระถาง นำกระสอบที่ดัดทำทรงเหมือนกระถางมาพับขอบเพื่อให้ได้รูปทรงที่ชัดเจนดีขึ้น
36 1. เทปุ๋ย นำปุ๋ยมาเทผสมกับดินที่เตรียมไว้ 2. การผสมดิน ขี้วัวและปุ๋ย นำดิน ขี้วัวและปุ๋ยมาผสมกันในปริมาณที่พอเหมาะและสมส่วนกันเพื่อให้ได้ปุ๋ยดินที่ดี ขั้นตอนการปลูก
37 3. ตักปุ๋ยใส่กระถาง เมื่อผสมดินและปุ๋ยเรียบร้อย นำกระถางที่จะปลูกผักมาตักปุ๋ยให้เต็มกระถางเพื่อใช้ในการปลูก ผัก 4. ย้ายต้นสลัดลงกระถาง ย้ายต้นสลัดที่อยู่ในขวดลงกระถางเพื่อไม่ให้เวลาที่ผักโตเกิดการเบียดกันจนตายและทำการ ปลูก
38 6. ย้ายต้นสลัดเสร็จ เมื่อย้ายต้นสลัดเสร็จก็นำทุกต้นที่ใส่กระถางแล้วนำมาเรียงเพื่อความเรียบร้อยในการปลูก 7. ผักสลัดที่ปลูกวางไว้ นำผัดสลัดที่ปลูกใส่กระถางเรียบร้อยแล้วนำมาวางเรียงให้เป็นระเบียบ
39 การดูแลผักสลัด 1. การรดน้ำ ใน 1 วัน เราจะทำการรดน้ำผัก 2 ครั้ง โดยตอนเช้าจะรดน้ำไม่เกิน 7:30 น. และตอน เย็นเวลา 17:00 – 18:00 น.
40