คู่มือครูหนังสือเรียน วิชางานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น

1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้

ทักษะชีวิต
GPAS 5 STEPs

ตารางสรุปคะแนนการประเมนิ จุดประสงคก์ ารเรียนรู้บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
และสมรรถนะประจำ� หนว่ ย

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 2 ต�ำแหนง่ งานเช่ือมและลกั ษณะการต่อช้นิ งาน

คะแนนตาม จปส. รายหน่วยการเรยี นรู้
1. สงวนลิข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บอกช ินดของรอยต่อบริษัท ัพฒนาต�ำแหน่งท่าเชื่อมตามมาตรฐานคุณภาพ ิวชาการ (AWSพว.)และ จ ำ�กัด
ISO 9647 ส�ำห ัรบรอยเช่ือมร่องส�ำห ัรบงานแผ่น งานเ ื่ชอมท่อและ ช้ินงาน/การแสดงออก รวม
การเ ่ชือม ่ทอ ่ตอกับงานแ ่ผนไ ้ดที่ก�ำหนดในหนว่ ยการเรยี นร้หู รอื หนว่ ยยอ่ ย
2. ปฏิบั ิตการเ ่ชือมตามช ินดของต�ำแหน่งท่าเ ื่ชอมตามมาตรฐาน AWS
และ ISO 9647 ส�ำหรับรอยเ ่ชือม ่รองส�ำหรับงานแ ่ผน งานเ ่ืชอม ่ทอและ
การเ ่ืชอม ่ทอต่อกับงานแ ่ผนได้อย่างถูกต้อง
3. แสดงการปฏิ ับ ิตการเ ื่ชอมตามชนิดของต�ำแห ่นง ่ทาเ ื่ชอมตามมาตรฐาน
AWS และ ISO 9647 ส�ำห ัรบรอยเ ่ืชอมร่องส�ำหรับงานแผ่น งานเชื่อม ่ทอ
และการเช่ือมท่อต่อกับงานแ ่ผนได้อ ่ยาง ูถกต้อง
4. มีเจตคติท่ีดีในการเ ีรยนเ ื่รองต�ำแหน่งงานเช่ือมและลักษณะการต่อ
ช้ินงาน และรัก ์ษค่า ินยมหลัก 12 ประการของไทย
ภาระงาน/ช้นิ งานระหวา่ งเรยี น 15
1. ผังกราฟิกแสดงการเก็บรวบรวมข้อมูลเก่ียวกับท่าเชื่อม ชนิดของ 5 5 5

รอยต่อ และต�ำ แหน่งทา่ เช่อื มตามมาตรฐาน AWS และ ISO 9647

2. ผงั กราฟกิ สรุปความรู้ความเขา้ ใจเกีย่ วกับทา่ เช่อื ม ชนดิ ของรอยต่อ 6 6 6 18
และต�ำ แหน่งทา่ เช่ือมตามมาตรฐาน AWS และ ISO 9647

3. การนำ�เสนอผลการสรุปความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับทา่ เชอื่ ม ชนดิ ของ 5 6 6 8 25
รอยต่อ และต�ำ แหนง่ ทา่ เชอ่ื มตามมาตรฐาน AWS และ ISO 9647

การประเมินรวบยอด 444 12
1. ผลการปฏบิ ตั ิกจิ กรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
2. ผลการปฏบิ ัตกิ ิจกรรมส่งเสรมิ การเรยี นรู้ 444 12
3. ผลการประเมนิ ตนเอง
4. คะแนนผลการทดสอบ 88

รวม 343 10

27 29 28 16 100

สุดยอดคู่มือครู 50

GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้

A3. ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Apply4.inขg้ันสth่ือeสาCรoแmลmะนu�ำnเiสcaนtอion Skill 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า

pplying and Constructing the Knowledge

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ทักษะชีวิต

ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 3 การเช่ือมไฟฟ้าดว้ ย
ลวดเช่ือม หุ้มฟลักซ์
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี การเช่อื มไฟฟ้า เร่อื งยอ่ ย
ด้วยลวดเชอื่ มห้มุ ฟลกั ซ์ 1. หลกั การเชอ่ื มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเช่อื มหุ้มฟลักซ์
3 (หนงั สอื เรียน หนา้ 45-47)
2. เครอ่ื งเชอื่ ม (หนงั สือเรียน หน้า 47-51)
สาระสาำ คัญ 3. ลวดเชอ่ื มไฟฟา้ หุ้มฟลักซ์ (หนงั สือเรยี น หนา้ 52-56)
การเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อมหุ้มฟลักซ์เป็นการเชื่อมที่เกิดจากการเปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าให้ 4. อุปกรณ์ประกอบเคร่อื งเชอ่ื มและอปุ กรณ์อื่นๆ
เป็นพลังงานความร้อน โดยความร้อนท่ีได้จากการเชื่อมจะใช้ในการหลอมโลหะที่เกิดจากการอาร์ก (หนงั สือเรยี น หนา้ 56-61)
ระหวา่ งชน้ิ งานกบั ปลายของลวดเชอื่ ม ซง่ึ ลวดเชอ่ื มจะทาำ หนา้ ทป่ี อ้ นเตมิ นาำ้ โลหะลงสบู่ อ่ หลอมเหลว 5. องค์ประกอบของการเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อมหุ้มฟลักซ์
เม่ือแข็งตัวจะกลายเป็นแนวเช่ือม การเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อมหุ้มฟลักซ์เป็นกระบวนการเช่ือม
ท่ีสามารถปฏิบัติงานได้ง่ายๆ นำาไปใช้งานกันอย่างกว้างขวางมีความคล่องตัวในการเชื่อม และ (หนงั สอื เรยี น หน้า 62-65)
การเคลือ่ นยา้ ยสามารถปฏบิ ัตกิ บั การเชอื่ มโลหะไดแ้ ทบทกุ ชนิดเชื่อมไดใ้ นทกุ ๆ ท่าเช่ือม 6. การเรมิ่ ต้นอารก์ และการเดนิ แนวเช่ือม
(หนงั สือเรียน หนา้ 66-68)
สาระการเรยี นรู้ 7. เทคนิคการเชอ่ื มไฟฟ้า (หนังสอื เรยี น หน้า 69-72)
1. หลักการเชอ่ื มไฟฟ้าด้วยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลักซ์
2. เครอ่ื งเช่อื ม สมรรถนะประจ�ำ หนว่ ย
3. ลวดเช่ือมไฟฟ้าหุ้มฟลักซ์ แสดงความรู้เก่ียวกับการเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือม
4. อปุ กรณป์ ระกอบเครือ่ งเช่ือมและอปุ กรณอ์ นื่ ๆ ห้มุ ฟลกั ซ์
5. องคป์ ระกอบของการเชือ่ มไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อมหุม้ ฟลักซ์
6. การเร่มิ ตน้ อาร์กและการเดินแนวเชอ่ื ม จุดประสงค์การเรียนรู้
7. เทคนคิ การเชอ่ื มไฟฟา้ 1. บอกกรรมวิธีการเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือมหุ้มฟลักซ์

ขอ้ จำ�กดั และการนำ�ไปใช้งานได้
2. บอกประเภทของเครอ่ื งเชอื่ มและขวั้ ไฟเชอื่ มแบบตา่ งๆ ได้
3. อธบิ ายสญั ลกั ษณล์ วดเชอื่ มและองคป์ ระกอบในการเชอื่ ม

ไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอื่ มหุ้มฟลักซไ์ ด้
4. กำ�หนดเครื่องมือและอุปกรณ์ในการเชื่อมและปฏิบัติ

การเชอื่ มไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือมหมุ้ ฟลกั ซไ์ ด้
5. แสดงการปฏบิ ตั กิ ารเชอื่ มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลกั ซไ์ ด้
6. มเี จตคตทิ ดี่ ใี นการเรยี นเรอื่ งการเชอ่ื มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอื่ ม

หุ้มฟลักซ์ และรกั ษค์ า่ นิยมหลัก 12 ประการของไทย

การประเมนิ ผล 3. การนำ�เสนอผลการสรุปความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับ
การเช่อื มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเช่ือมหมุ้ ฟลักซ์
ภาระงาน/ชิ้นงานรวบยอดในหน่วยการเรยี นรู้
ภาระงาน/ช้นิ งาน/การแสดงออกของผูเ้ รยี น 1. ผลการปฏิบัตกิ ิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ
ภาระงาน/ช้ินงานระหวา่ งเรยี น 2. ผลการปฏิบตั กิ ิจกรรมสง่ เสรมิ การเรยี นรู้
1. ผังกราฟิกแสดงการเก็บรวบรวมข้อมูลเก่ียวกับการเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อม 3. ผลการปฏิบัติงาน (ใบงานที่ 3.1-3.7)
หุ้มฟลกั ซ์ 4. ผลการประเมินตนเอง
2. ผังกราฟกิ สรุปความร้คู วามเข้าใจเกย่ี วกับการเชอื่ มไฟฟ้าด้วยลวดเชอ่ื มหุ้มฟลกั ซ์ 5. คะแนนผลการทดสอบ

51 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

สมรรถนะประจาำ หน่วย
แสดงความรูเ้ ก่ียวกับการเชื่อมไฟฟา้ ดว้ ยลวดเช่อื มหมุ้ ฟลกั ซ์

จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้
1. บอกกรรมวิธกี ารเช่ือมไฟฟ้าดว้ ยลวดเช่อื มหมุ้ ฟลกั ซ ์ ข้อจำากดั และการนาำ ไปใชง้ านได้
2. บอกประเภทของเคร่อื งเชื่อมและขวั้ ไฟเชื่อมแบบต่างๆ ได้
3. อธบิ ายสญั ลกั ษณล์ วดเชอ่ื มและองคป์ ระกอบในการเชอ่ื มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลกั ซไ์ ด้
4. กำาหนดเครื่องมือและอุปกรณ์ในการเช่ือมและปฏิบัติการเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อม
หุ้มฟลักซไ์ ด้
5. แสดงการปฏบิ ตั ิการเชอื่ มไฟฟ้าด้วยลวดเชือ่ มห้มุ ฟลักซไ์ ด้
6. มเี จตคตทิ ด่ี ใี นการเรยี น เรอื่ ง การเชอ่ื มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอ่ื มหมุ้ ฟลกั ซ ์ และรกั ษค์ า่ นยิ มหลกั
12 ประการของไทย
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ผงั สาระการเรียนรู้ หลักการเชอื่ มไฟฟ้าด้วยลวดเชือ่ มห้มุ ฟลกั ซ์
เครอ่ื งเชอื่ ม
การเชอ่ื มไฟฟ้า ลวดเช่ือมไฟฟา้ หุ้มฟลักซ์
ดว้ ยลวดเชอ่ื ม อุปกรณ์ประกอบเคร่อื งเช่ือมและอุปกรณอ์ ื่นๆ
องค์ประกอบของการเชือ่ มไฟฟ้าดว้ ยลวดห้มุ ฟลักซ์
หุ้มฟลกั ซ์ การเริม่ ตน้ อาร์กและการเดนิ แนวเชอื่ ม
เทคนคิ การเชือ่ มไฟฟ้า
การเช่ือมไฟฟ้าดว้ ยลวดเช่ือมหุ้มฟลักซ์ 45

การเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือมหุ้มฟลักซ ์ (Shielded Metal Arc Welding: SMAW) เป็น
กระบวนการเชื่อมท่ีมีมานานแล้วโดยใช้สําหรับเช่ือมช้ินส่วนโครงสร้างโลหะเข้าด้วยกันหรือใช้สําหรับ
เชื่อมซ่อมแซมช้ินส่วนโลหะท่ีชํารุด ในระยะแรกๆ คุณภาพของแนวเช่ือมไม่ดีนัก ปัจจุบันเทคโนโลยี
การเช่ือมได้ก้าวหน้าไปมากมีการปรับปรุงท้ังด้านกลวิธีการเช่ือม และประสิทธิภาพของเครื่องเชื่อมเป็น
กระบวนการเช่ือมที่ปฏิบัติงานได้ง่ายๆ เคร่ืองมือและอุปกรณ์การทํางานไม่ยุ่งยาก ราคาไม่แพงเป็น
ที่นิยมกันมากในปจั จุบนั

1. หลักการเช่อื มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลักซ์

1.1 หลกั การพื้นฐาน

กระบวนการเชอื่ มไฟฟ้าดว้ ยลวดเชือ่ มหุ้มฟลกั ซ์ (Shielded Metal Arc Welding : SMAW)
หรอื ทที่ ว่ั ๆ ไปเรยี กวา่ การเชอ่ื มดว้ ยลวดเชอ่ื มหมุ้ ฟลกั ซเ์ ปน็ การเชอ่ื มแบบหลอมเหลวอกี กระบวนการหนงึ่
ซง่ึ ใชไ้ ฟฟา้ เปน็ แหลง่ ความรอ้ น โดยอาศยั หลกั การอารก์ ระหวา่ งปลายของลวดเชอ่ื มหมุ้ ฟลกั ซ ์ (Electrode)
กับชิ้นงาน ซ่ึงความร้อนที่เกิดขนึ้ จากการอาร์กบรเิ วณปลายลวดเชือ่ มจะหลอมเหลวและป้อนเติมน้าํ โลหะ
ลงสู่บ่อหลอมเหลวแล้วหลอมรวมเข้าเป็นเนื้อเดียวกันกลายเป็นแนวเช่ือมเมื่อแข็งตัว ส่วนฟลักซ์เมื่อ
ถกู ความรอ้ นเผาไหมจ้ นหลอมเหลวบางสว่ นจะแตกตวั เปน็ ควนั ซงึ่ เปน็ แกส๊ ชนดิ หนงึ่ ปกคลมุ บรเิ วณอารก์
เอาไว้ เพื่อเป็นการป้องกันบรรยากาศภายนอกไม่ให้เข้าไปทําปฏิกิริยากับน้ําโลหะเหลว แต่เมื่อเย็นตัวลง
จะกลายเป็นสแลกปกคลุมแนวเชือ่ มอีกทัง้ ยงั ชว่ ยชะลออตั ราการเย็นตวั ของแนวเช่อื ม

แกนลวดเชื่อม เครือ่ งเช่อื ม
ฟลักซ์หมุ้
แก๊สคลุม

สแลก ลาํ อารก์
แนวเชื่อม

หยดนา้ํ โลหะ บ่อหลอมเหลว

ภาพที ่ 3.1 หลกั การพนื้ ฐานของการเชอื่ มไฟฟ้า ภาพที่ 3.2 ภาพรา่ งของการเชอ่ื มไฟฟ้า
ด้วยลวดเชอ่ื มหุ้มฟลักซ ์ ด้วยลวดเชือ่ มหุ้มฟลักซ ์

ทีม่ า: http://www.hera.org.nz Category? ทมี่ า: http://www.google.co.th/search?
Action=View&Category_id=521, 2556: (Online) q, 2556: (Online)

สุดยอดคู่มือครู 52

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า

pplying the Communication Skill

ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

สงวนลิข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด g St46 งานเชือ่ มและโลหะแผน่ เบื้องต้น ep 1

1.2 การนำาไปใช้งาน Gatherin ข้นั รวบรวมขอ้ มูล
กระบวนการเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือมหุ้มฟลักซ์เป็นกระบวนการเช่ือมท่ีได้รับความนิยม 1. ให้แบ่งกลุ่มผู้เรียนออกเป็น 7 กลุ่ม ค้นคว้าตาม

กนั มากในปจั จบุ นั สามารถเชอื่ มไดท้ งั้ โลหะ หัวข้อท่ีกำ�หนดจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ เช่น
อินเทอร์เน็ต หนังสือ วารสาร ฯลฯ ตามศักยภาพ
จาํ พวกเหลก็ และโลหะทไี่ มใ่ ชเ่ หลก็ เกอื บทกุ ในเร่ืองการเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อมหุ้มฟลักซ์
น�ำ เสนอหนา้ ช้นั เรยี นกลุ่มละ 5-10 นาที ประกอบดว้ ย
ชนดิ ทมี่ ใี ชใ้ นอตุ สาหกรรมปจั จบุ นั สามารถ กลุ่มท่ี 1 หลักการเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือม
หมุ้ ฟลกั ซ์
เชอื่ มโลหะบางต้งั แต ่ 1.2 มลิ ลิเมตร ข้ึนไป กลุ่มที่ 2 เครือ่ งเชอื่ ม
กลุ่มที่ 3 ลวดเช่อื มไฟฟา้ หมุ้ ฟลกั ซ์
โดยไม่จํากัดความหนา (ถ้าหนาเกิน 6 กลุ่มที่ 4 อุปกรณ์ประกอบเครื่องเชื่อมและ
อุปกรณอ์ ืน่ ๆ
มิลลิเมตรขึ้นไปต้องบากขอบงาน และใช้ กลมุ่ ท่ี 5 องค์ประกอบของการเช่ือมไฟฟ้าด้วย
ลวดเชื่อมห้มุ ฟลกั ซ์
เทคนิคการเชอ่ื มหลายแนว) เช่ือมได้ในทุก กลุ่มท่ี 6 การเร่มิ ตน้ อาร์ก และการเดนิ แนวเช่อื ม
กลมุ่ ท่ี 7 เทคนิคการเช่อื มไฟฟ้า
ตําแหน่งท่าเช่ือม งานท่ีใช้ เช่น โครงสร้าง 2. ต้ังคำ�ถามให้ผู้เรียนเสนอข้อมูลจากประสบการณ์
ท่ีรับรู้มาจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ ในเร่ืองงานเช่ือม
อาคาร งานต่อเรือ โครงสร้างสะพาน ภาพที่ 3.3 การนาํ กระบวนการเช่อื มไฟฟ้าดว้ ยลวดเชอ่ื ม และโลหะแผ่นเบื้องต้น หรือจากการศึกษาเอกสาร
งานซอ่ มสร้างอุตสาหกรรมรถยนต ์ เป็นต้น หุม้ ฟลกั ซไ์ ปเชอ่ื มท่ออุตสาหกรรม ห นั ง สื อ เ รี ย น ห รื อ จ า ก ก า ร ศึ ก ษ า ค้ น ค ว้ า จ า ก
แหลง่ ความรู้อืน่ ตามหัวขอ้ ที่ 2.1- 2.4
ทม่ี า: http://www.weldmyworld.com/blog/welding- 3. กลุ่มบันทึกผลจากการศึกษาตามหัวข้อที่กำ�หนด
school-job-info/, 2556: (Online) ลงผังกราฟิก (เลือกออกแบบและใช้ผังกราฟิกให้
เหมาะสมกับลักษณะของขอ้ มลู ) ดังตัวอย่าง
ภาพที ่ 3.4 การนาํ กระบวนการเชือ่ มไฟฟ้าด้วยลวด ภาพท่ี 3.5 การนํากระบวนการเชอ่ื มไฟฟา้ ด้วย
เชือ่ มหมุ้ ฟลักซไ์ ปเชื่อมโครงสร้างเหลก็ ลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลักซไ์ ปเชอื่ มชิน้ ส่วนเรือ

ท่มี า: http://www.onsitewelding.org/services. ท่ีมา: http://officerofthewatch.com/2012/05/31/
html, 2556: (Online) weld-defects-in-ships/, 2556: (Online)

1.3 ข้อดีและขอ้ จาำ กดั

กระบวนการเชอื่ มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลกั ซ ์ มกี ารนาํ ไปใชง้ านกนั อยา่ งกวา้ งขวาง เนอื่ งจาก
เป็นกระบวนการเชื่อมที่สะดวกและมีความคล่องตัวสูง เมื่อเปรียบเทียบกับกระบวนการเช่ือมแบบอ่ืน
เคร่ืองมือและอุปกรณ์การเชื่อมราคาต่ํากว่า การปฏิบัติงานของกระบวนการเช่ือมไม่ต้องใช้อุปกรณ์

53 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
แกส๊ ปกคลมุ เปน็ แกส๊ ทใ่ี ชส้ �ำ หรบั ปกคลมุ ทักษะชีวิต
แนวเช่อื มและบ่อหลอมละลาย เพอ่ื ไมใ่ ห้
อ า ก า ศ โ ด ย ร อ บ เ ข้ า ไ ป ทำ � ป ฏิ กิ ริ ย า ใ น การเชอื่ มไฟฟ้าด้วยลวดเชอ่ื มหุ้มฟลกั ซ์ 47
ขณะเชื่อม
หรือวัสดุเพ่ิมเติม เช่น แก๊สปกคลุม หรือผงฟลักซ์เหมือนกับกระบวนการเช่ือมในบางกระบวนการพื้นท ี่
ขดลวดปฐมภูมิ ทำ�หนา้ ที่ ท่จี าํ กดั สามารถสง่ ลวดเชอื่ มเข้าไปได ้ โดยลวดเช่อื มสามารถดดั โค้งเพ่ือใหท้ ําการเชอ่ื มได้ หรือแม้แตพ่ นื้ ท่ ี
รบั แรงเคล่อื นไฟฟา้ ที่การปฏิบัติการเช่ือมอยู่ห่างไกลจากเครื่องต้นกําลัง โดยการต่อสายเชื่อมให้ยาวออกไป นอกจากนั้น
ขดลวดทุติยภมู ิ ทำ�หนา้ ที่ บริเวณปฏบิ ัตกิ ารเช่อื มทีม่ สี ภาพลมพดั แรงๆ สามารถปฏบิ ัตกิ ารเชอ่ื มได้ เชน่ ในบรเิ วณหน้างานก่อสรา้ ง
จา่ ยแรงเคลอื่ นไฟฟ้า เนื่องจากไม่ค่อยมีผลต่อลมพดั เหมอื นกบั กระบวนการเชอ่ื มที่ต้องอาศยั แกส๊ ปกคลมุ บรเิ วณการอารก์
การเช่ือมสามารถปฏิบัติการเช่ือมได้กับโลหะหลายชนิด หลายขนาดความหนาเหมาะกับ
การผลิตและการเชื่อมซ่อมบํารุง เช่น การเช่ือมงานโครงสร้าง งานต่อเรือ งานสร้างเคร่ืองจักรเกษตร
งานเช่ือมทอ่ อุตสาหกรรม งานกอ่ สร้างสะพานและงานถงั บรรจุความดัน เปน็ ตน้
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
2. เครื่องเช่อื ม

เครอ่ื งเชอ่ื ม (Welding Machine) เปน็ อปุ กรณท์ ส่ี าํ คญั เนอื่ งจากเครอื่ งเชอื่ มเปน็ ตวั กาํ เนดิ พลงั งาน

โดยจะผลิตกระแสไฟเชื่อมและแรงเคลื่อนให้ออกมาคงที่และเพียงพอที่จะทําให้เกิดการอาร์กจนเกิดเป็น

ความร้อนท่สี ามารถหลอมชนิ้ งานและลวดเชอ่ื มเขา้ เปน็ เน้อื เดียวกนั ได้

ปัจจุบันเครื่องเช่ือมไฟฟ้ามีการพัฒนาไปมากทั้งความสามารถในการใช้งาน การประหยัดพลังงาน

และขนาด ซ่ึงเคร่ืองเช่ือมแต่ละแบบนั้นราคาจะต่างกันมาก ดังน้ันผู้ใช้จะต้องมีความรู้ความเข้าใจ

ถึงคุณลักษณะเฉพาะของเครื่องเช่ือมแต่ละแบบอย่างถ่องแท้ จึงจะสามารถท่ีจะเลือกเครื่องเช่ือมที่มีอยู่

อย่างมากมายให้เหมาะกับการนําไปใช้งาน เครื่องเช่ือมไฟฟ้าถ้าพิจารณาการแบ่งตามลักษณะต้นกําลัง

ผลิตจะสามารถแบง่ เคร่อื งเชอื่ มออกไดด้ ังน ้ี
2.1 เครือ่ งเชื่อมแบบหม้อแปลง (Transformer Welding Machine)
เครอ่ื งเชอ่ื มแบบหมอ้ แปลงเปน็ ทนี่ ยิ ม
ขดลวดปฐมภูมิ
ใช้กันท่ัวไปเนื่องจากมีราคาถูก น้ําหนักไม่มากนัก
เครื่องเช่อื มแบบนจ้ี ะผลิตเฉพาะกระแสสลับ (AC) ขดลวดทตุ ยิ ภูมิ

เท่าน้ัน หลักการทํางานของเครื่องเชื่อมจะเหมือน

กบั หมอ้ แปลงไฟฟา้ ทั่วๆ ไป โดยนํากระแสไฟฟ้าท่ี

มแี รงเคลอื่ นสงู ปอ้ นเขา้ ขดลวดปฐมภมู ิ (Primary)

ที่พันรอบแกนเหล็กหลายๆ แผ่นซ้อนกันและจ่าย

ออกทางขดลวดทตุ ยิ ภมู ิ (Secondary) จะไดไ้ ฟทมี่ ี แผ่นเหล็กซ้อนกันเปน็ ชนั้ ๆ

แรงเคล่ือนต่ํากระแสสูงเพ่ือให้เหมาะแก่การเชื่อม ภาพที่ 3.6 ลกั ษณะภายในของเครื่องเช่ือมแบบหมอ้ แปลง
โลหะ ที่มา: http://www.bbc.co.uk/keeping_things_moving/

transformers/revision/2/, 2556: (Online)

สุดยอดคู่มือครู 54

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า

pplying the Communication Skill

ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

ep 2 ข้ันคดิ วิเคราะห์
และสรุปความรู้
48 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบ้อื งตน้สงวนลิข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด g St rocessin

P

ภาพที่ 3.7 เคร่ืองเชอ่ื มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเช่ือมห้มุ ฟลักซแ์ บบหม้อแปลง 1. รว่ มกนั อภปิ รายถงึ ความหมายและความส�ำ คญั
ท่ีมา: http://www.arkarnsin.com/mbdetail. ของการเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดหุ้มฟลักซ์
และความคดิ เหน็ ของสมาชกิ
php?id=HH0080406&ids=TFB0070, 2556: (Online)
2. เช่ือมโยงถึงอุปกรณ์ประกอบเครื่องเชื่อม
2.2 เคร่อื งเชอ่ื มแบบหมอ้ แปลงเรียงกระแส (Transformer - Rectifier Welding และอุปกรณ์อ่ืนๆ องค์ประกอบของการเช่ือม
Machine) ไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือมหุ้มฟลักซ์ ข้อมูลท่ี
นำ�มาอภิปรายและร่วมกันสรุปความรู้ตาม
เครื่องเช่ือมแบบหม้อแปลงจะผลิตได้เฉพาะกระแสสลับเท่านั้น ซึ่งให้ผลดีกับลวดเชื่อม หัวข้ออภิปราย “หลักการเช่ือมไฟฟ้าด้วย
บางชนิดเท่านั้น แต่มลี วดเชอ่ื มอีกหลายชนิดที่มีความจําเปน็ ตอ้ งเชื่อมดว้ ยกระแสตรงเท่าน้นั เครอ่ื งเชือ่ ม ลวดเช่ือมหุ้มฟลกั ซ์” ในด้านตา่ งๆ ดงั น้ี
แบบหม้อแปลงเรียงกระแสประกอบด้วยชุดหม้อแปลง (Transformer) และชุดตัวเรียงกระแส (Recti-
fier) ตวั เรยี งกระแสที่เพิ่มเขา้ มาจะทาํ หน้าท่ีเรยี งกระแสสลับให้เป็นกระแสตรงโดยจะใช้สารกึ่งตัวนาํ เชน่ 2.1 หลักการเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือม
แผ่นซิลิคอน (Silicon) และซีลีเนียม (Selenium) ซึ่งโลหะกึ่งตัวนําจะยอมให้กระแสไหลผ่านได้สะดวก ห้มุ ฟลักซ์
ทางเดียวเทา่ นน้ั
2.2 เคร่อื งเช่ือม
พดั ลม 2.3 ลวดเชอื่ มไฟฟ้าหุ้มฟลักซ ์
2.4 อุปกรณ์ประกอบเคร่ืองเช่ือมและ
แกนเหล็ก
อปุ กรณอ์ นื่ ๆ
ข้ัวตอ ใชง านเช่ือม 2.5 องค์ประกอบของการเช่ือมไฟฟ้าด้วย
เปนไฟฟา กระแสตรง
ลวดเช่ือมหุม้ ฟลักซ์
ตอกบั สายเมน 2.6 การเรม่ิ ตน้ อารก์ และการเดนิ แนวเชอ่ื ม
2.7 เทคนคิ การเชือ่ มไฟฟ้า
ขดลวดปฐมภมู ิ ขดลวดทตุ ิยภูมิ ข้วั ปรับกระแสทางไกล ตวั เรกตฟิ ายเปน พวกซลิ ิคอนไดโอด 3. ผู้เรียนแต่ละคนบันทึกผลการศึกษาจาก
แผนระบายความรอน
แกนปรับกระแสไฟเช่อื ม เร่ืองการเชือ่ มไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อมหุ้มฟลักซ์
ลงผังกราฟิก (เลือกออกแบบและใช้
ภาพที่ 3.8 ลักษณะสว่ นต่างๆ ภายในเคร่อื งเชื่อมแบบหมอ้ แปลงเรียงกระแส ผังกราฟิกให้เหมาะสมกับลักษณะของ
ข้อมูล) ดังตัวอยา่ ง

ซีลีเนียมเป็นธาตุอโลหะที่มีพิษซ่ึงมีสมบัติทางเคมีท่ีสัมพันธ์กับกำ�มะถันและ 4. บนั ทกึ ผลขอ้ สรปุ เปน็ ความเขา้ ใจของกลมุ่
เทลลเู รยี ม ในธรรมชาตปิ รากฏอย ู่ หลายสถานภาพทม่ี เี สถยี รภาพสงู จะมลี กั ษณะ และรายบคุ คล
คล้ายโลหะสีเทามีสมบัติการนำ�ไฟฟ้าที่ดีในที่สว่างมากกว่าท่ีมืด จึงใช้ประโยชน์
ในการทำ�แผงแสงอาทติ ย์ ธาตุตวั น้ีมักพบมากในแร่ซลั ไฟดเ์ ช่นไพไรต์

55 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

การเชื่อมไฟฟ้าดว้ ยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลักซ์ 49

จากภาพท่ี 3.8 ชุดหม้อแปลงจะทําหน้าที่แปลงแรง

เคลื่อนไฟฟ้าที่ต่อเข้าเคร่ืองให้มีแรงเคลื่อนตํ่ากระแสสูง
สําหรับตัวเรียงกระแสจะทําหน้าท่ีปรับเปลี่ยนกระแสให้ไหล
เพียงทิศทางเดียว ดังนั้นกระแสไฟท่ีออกมาจากเครื่องเชื่อม
จึงเป็นกระแสตรง เคร่ืองเชื่อมแบบหม้อแปลงเรียงกระแสน้ี
ช้ินสว่ นหรือกลไกจะไม่เคล่ือนไหวเหมือนกับเครื่องเชอ่ื มแบบ
หม้อแปลงธรรมดาท่ีสําคัญจะต้องมีการระบายความร้อนเป็น
อย่างดี โดยทั่วๆ ไปจะติดต้ังพัดลมเพ่ือระบายความร้อน
ให้แก่เครื่องเชื่อม การเชื่อมด้วยกระแสตรงสามารถสลับขั้ว
โดยสามารถให้ลวดเชื่อม (Electrode) อยู่ขั้วบวก (+) หรือ
ขวั้ ลบ (-)
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดภาพท ่ี 3.9 เคร่อื งเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อม
หุ้มฟลกั ซแ์ บบหม้อแปลงเรยี งกระแส

ท่ีมา: http://www.deltaschooloftrades.com/
stick%20welding.htm, 2556: (Online)

อเิ ลก็ ตรอน อิเล็กตรอน อเิ ล็กตรอน อิเลก็ ตรอน

ภาพท่ ี 3.10 การตอ่ กระแสตรงกลับข้ัว : DC-EP (ซา้ ย) การตอ่ กระแสตรงขว้ั ตรง : DC-EN (ขวา)
ทีม่ า: http://www.stickweld.com/basic-information/190/, 2556: (Online)

จากภาพท ่ี 3.10 (ซา้ ย) เป็นการต่อวงจรไฟเช่อื มแบบต่อตรงกลับขั้ว กลา่ วคือ จะต่อลวดเชอื่ มเป็น 50 งานเชอ่ื มและโลหะแผน่ เบื้องต้น
ข้วั บวก (+) ต่อชิ้นงานเปน็ ขว้ั ลบ (-) กระแสไฟจะไหลจากชนิ้ งานไปยงั ลวดเชือ่ ม ดงั น้นั ความรอ้ นจะเกิด
ขึ้นท่ีขั้วบวกหรือลวดเชื่อมประมาณ 70% ของความร้อนท่ีเกิดจากการอาร์กทั้งหมด ส่วนชิ้นงานจะมี DC-EN DC-EP
ความรอ้ นเกดิ ขนึ้ 30% จงึ ทาํ ใหล้ วดเชอื่ มหลอมและปอ้ นเตมิ ลงสบู่ อ่ หลอมเหลวไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ สมา่ํ เสมอ การหลอมลึกมาก แนวเชอ่ื มแคบ การหลอมลกึ น้อย แนวเชื่อมกวา้ ง
ดีกว่าการต่อขวั้ ไฟเชื่อมแบบข้ัวตรง
จากภาพท่ ี 3.10 (ขวา) เป็นการตอ่ วงจรไฟเช่ือมแบบตอ่ ตรงขัว้ ตรง กล่าวคือ จะตอ่ ลวดเชอ่ื มเปน็
ขว้ั ลบ (-) ตอ่ ชน้ิ งานเปน็ ขั้วบวก (+) กระแสไฟจะไหลจากลวดเชอ่ื มไปยังชิน้ งาน ดังน้ันความร้อนจะเกดิ
ขึ้นที่ข้ัวลบหรือลวดเชื่อมประมาณ 30% ของความร้อนท่ีเกิดจากการอาร์กท้ังหมด ส่วนช้ินงานจะมี
ความรอ้ นเกดิ ขน้ึ 70% จึงทําให้ช้ินงานมีการหลอมลึกดเี หมาะกบั การเชื่อมชิน้ งานหนาๆ

ภาพที ่ 3.11 ภาพตดั ขวางการหลอมลึกของแนวเช่อื มของข้ัวไฟแบบ DC-EN และ DC-EP
ท่มี า: http://www.pdf.directindustry.com/pdf/lincoln-electric/invertec, 2556: (Online)

2.3 เคร่อื งเชื่อมแบบเจนเนอร์เรเตอร ์ (Generator Welding Machine)
เคร่ืองเชื่อมแบบน้ีจะใช้เจนเนอร์เรเตอร์ (Generator) เป็นแหล่งพลังงานจะถูกสร้างข้ึน

เป็นพิเศษ สามารถผลิตกระแสไฟเชื่อมได้สูงที่แรงเคล่ือนต่ํา เป็นเครื่องเช่ือมที่ผลิตกระแสตรงจ่าย

ใหก้ ับวงจรการเชอื่ ม แบ่งออกเป็น 2 ประเภทคอื
2.3.1 แบบมอเตอร์เจนเนอร์เรเตอร ์ (Motor Generator) เป็นเครื่องเชื่อมที่ใช้พลังงาน

สวติ ซค วบคมุ ไฟฟ้ากระแสสลับป้อนเข้ามอเตอร์ไฟฟ้าเพื่อขับเคล่ือนเจนเนอร์-
เรเตอร์ ซ่ึงท่ัวไปจะใช้กับแรงเคล่ือนไฟฟ้า 380 โวลต์ โดยเพลา

ฟว ส ของมอเตอรจ์ ะตอ่ รว่ มกบั เพลาเจนเนอรเ์ รเตอร ์ ซง่ึ เจนเนอรเ์ รเตอร์

สายจายพลังงาน จะจ่ายไฟกระแสตรงทม่ี ีความเรียบจะใช้กับงานในโรงงาน

ปลั๊กตอเขา กับ
พลังงานไฟฟา

อตั ราควบคบุ
กระแสไฟฟา
สวติ ซสตารท มอเตอร

Polarity
Converter
แผนขอ มูลทวั่ ไป

ภาพท ี่ 3.12 เครอื่ งเชอ่ื มแบบมอเตอร์เจนเนอรเ์ รเตอร์ ภาพท ่ี 3.13 เคร่ืองเชอื่ ม
แบบมอเตอรเ์ จนเนอรเ์ รเตอร์
ทีม่ า: http://www.stickweld.com/basic-
information/190/, 2556: (Online)

สุดยอดคู่มือครู 56

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเช่ือมไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชือ่ มหุ้มฟลักซ์ 51 ep 3
St
2.3.2 แบบขับด้วยเคร่ืองยนต์ (Engine Motor Generator) เป็นเครื่องเชื่อมที่ใช้กําลัง ขั้นปฏบิ ตั แิ ละสรปุ ความรู้
ขับจากเคร่ืองยนต์ เครื่องยนต์ท่ีใช้จะเป็นเครื่องดีเซลหรือแก๊สโซลีน แต่ต้องมีแรงม้าและความเร็วรอบ wldedge
เพียงพอในการขับเคล่ือนท่ีจะสามารถปฏิบัติการเชื่อมได ้ เครื่องเชื่อมแบบนี้เหมาะสําหรับงานภาคสนาม conAstructpipnlgyitnhge aknno หลังการปฏิบตั ิ
ทรี่ ะบบไฟฟา้ เขา้ ไปไม่ถึงการเคลื่อนย้ายสามารถทาํ ได้สะดวก

ภาพที ่ 3.14 เครือ่ งเช่อื มเจนเนอร์เรเตอร์สงวน ิลข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บ ิรษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัดภาพท่ ี 3.15 การเชื่อมซอ่ มดว้ ยเคร่อื งเชือ่ มเจนเนอรเ์ รเตอร์1. ขัน้ ลงมอื ปฏิบตั ติ ามใบงานท่ี
แบบขบั ดว้ ยเครือ่ งยนต ์ แบบขบั ดว้ ยเคร่ืองยนต์ 1.1 ใบงานที่ 3.1 ช่ืองาน การฝึกเร่ิมต้นอาร์กและการเดินแนวเป็น

ท่ีมา: http://www.northerntool.com/shop/tools/ ที่มา: http://www.northerntool.com/shop/tools/ ช่วงสัน้ ๆ
product_200491520_200491520, 2556: (Online) product_200491520_200491520, 2556: (Online) 1.2 ใบงานท่ี 3.2 ชอ่ื งาน การฝึกต่อแนวเชอ่ื ม
1.3 ใบงานท่ี 3.3 ชื่องาน การเชือ่ มพอกทบั แนว
2.4 เครอ่ื งเชอื่ มแบบอนิ เวอร์เตอร ์ (Invertor Welding Machine) 1.4 ใบงานที่ 3.4 ชอื่ งาน การเชื่อมเดนิ แนว
1.5 ใบงานที่ 3.5 ช่ืองาน การเชื่อมเดนิ แนวตอ่ เกย
เครอื่ งเชอื่ มแบบอนิ เวอรเ์ ตอรเ์ ปน็ เครอื่ งเชอ่ื มเทคโนโลยใี หมท่ ไี่ ดร้ บั การพฒั นาขน้ึ มาสามารถ 1.6 ใบงานท่ี 3.6 ชอ่ื งาน การเชื่อมเดนิ แนวท่าตงั้ เช่อื มขนึ้
แปลงกระแสไดส้ งู สมา่ํ เสมอ ปรับกระแสไฟไดล้ ะเอยี ดและอุปกรณ์มีขนาดเลก็ เม่อื เปรยี บกับเคร่อื งเช่อื ม 1.7 ใบงานที่ 3.7 ชื่องาน การเชอ่ื มตวั ทีท่าระดบั
แบบหมอ้ แปลงจะเหน็ ไดว้ า่ มีขอ้ ท่ีดกี วา่ อยา่ งเห็นไดช้ ดั คือ 2. นำ�ข้อสรุปความรู้ความเข้าใจที่ได้แลกเปล่ียนเรียนรู้ร่วมกันในกลุ่ม
2.4.1 ประหยัดค่าไฟฟ้า มีประสิทธิภาพด้านพลังงานสูง ความสูญเสียน้อยกว่าระบบ
หม้อแปลงแบบเก่า ควบคุมการแปลงไฟฟ้าด้วยอุปกรณ์ ไปแลกเปลี่ยนระหว่างกลุ่มในช้ันเรียน โดยใช้เวลาแลกเปลี่ยน
อเิ ล็กทรอนิกส์ กลุ่มละ 10 นาที โดยผู้สอนและผู้เรียนช่วยกันตรวจสอบ
2.4.2 ใหก้ ระแสไฟเชอื่ มทส่ี งู และคงทสี่ มาํ่ เสมอ ความถกู ต้องของการแลกเปลี่ยน
2.4.3 ควบคุมกระแสไฟเช่ือมและแรงดันไฟ
ไดล้ ะเอียดแมน่ ยํา 52 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบอ้ื งตน้
2.4.4 เครอื่ งมขี นาดเล็กและนํา้ หนักเบา
2.4.5 มคี วามปลอดภัยในการใช้งานสูง 3. ลวดเช่ือมไฟฟา้ หมุ้ ฟลกั ซ์

ลวดเชอื่ มไฟฟา้ จะทาํ หนา้ ทน่ี าํ กระแสไฟฟา้ ใหไ้ หลผา่ นเพอ่ื ใหเ้ กดิ การอารก์ กบั ชน้ิ งาน จงึ ทาํ ใหบ้ รเิ วณ

ภาพที ่ 3.16 เคร่ืองเชอื่ มไฟฟา้ ด้วยลวดเชอื่ มหุ้มฟลักซ์แบบอนิ เวอร์เตอร์ อาร์กเกิดความร้อนจนสามารถหลอมช้ินงานจนกลายเป็นบ่อหลอมเหลว และตัวลวดเชื่อมเองจะหลอม
ทมี่ า: http://www.ตเู้ ชือ่ มไทย.com/, 2556: (Online)
บริเวณปลายลวดเป็นหยดเม็ดโลหะแล้วป้อนเติมลงไปรวมตัวกับโลหะหลอมเหลวภายในบ่อหลอมเหลว

เมื่อแข็งตัวจะกลายเป็นแนวเชื่อมที่มี

ความม่ันคงและแข็งแรง ส่วนฟลักซ์ท่ี

3. หลังจากแลกเปล่ียนความรู้กันทุกกลุ่มโดยช่วยกันทำ�กิจกรรม หุ้มเม่ือได้รับความร้อนในเวลาเดียวกัน
ตรวจสอบความเข้าใจ (หนังสอื เรยี น หน้า 87)
จะแตกตัวเป็นกลุ่มแก๊สปกคลุมบริเวณ
4. กลุ่มผู้เรียนร่วมกันอภิปรายตรวจสอบความสมบูรณ์ถูกต้องของ
กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ อารก์ เอาไวเ้ พอ่ื เปน็ การปอ้ งกนั บรรยากาศ

5. ผู้เรียนแต่ละคนสรุปความรู้ความเข้าใจในแต่ละเรื่องโดยใช้ ภายนอกไม่ให้ไปทําปฏิกิริยากับโลหะ ภาพท่ี 3.17 ลกั ษณะของลวดเชอ่ื มไฟฟา้ ห้มุ ฟลักซ์
ผงั กราฟกิ ให้เหมาะสมกับลักษณะของข้อมลู เหลวและยงั ปกคลมุ แนวเชื่อมด้วย ทีม่ า: http://www.thetoolboxshop.com/welding-electrodes-

3901.html, 2556: (Online)

โครงสรา้ งของลวดเชอ่ื มประกอบดว้ ยแกนลวดและฟลกั ซห์ มุ้ แกนลวด ฟลกั ซจ์ ะมสี ว่ นผสมของธาตุ
หรอื สารเคมตี า่ งๆ เพอ่ื จดุ ประสงคพ์ เิ ศษในการใชง้ าน โครงสรา้ งของลวดเชอ่ื มไฟฟา้ หมุ้ ฟลกั ซป์ ระกอบดว้ ย
2 สว่ นดงั น้ี

แแกกนนลลววดดเชเชอ่ื ่อืมม ฟฟลลกั กัซซหหมุ ุมแแกกนนลลวดวด ภภาพาพตตดั ดัแสแดสดงภงภายาใยนใน ฟลฟกัลซกั  ซ

แกแนกลนวลดวด

ขขนนาาดดขขอองงลลววดดเชเชือ่ อื่มม

ภาพที่ 3.18 โครงสรา้ งสว่ นตา่ งๆ ของลวดเชือ่ มไฟฟ้าหุ้มฟลกั ซ์

3.1 แกนลวด (Wire)

แกนลวดทํามาจากเหล็กกล้าประกอบด้วยธาตุต่างๆ ตามสมบัติที่ต้องการ เช่น คาร์บอน
แมงกานสี ซลิ ิคอน ฟอสฟอรสั เป็นตน้ ปริมาณของธาตตุ ่างๆ จะมากหรอื น้อยขึ้นอยูก่ บั ประเภทของลวด
เชอื่ มนั้นๆ ขนาดท่ใี ช้กันในปัจจุบันจะมขี นาดเสน้ ผ่านศูนย์กลางตัง้ แต่ 2.6, 3.2, 4.0 และ 5.0 มิลลิเมตร
ดงั ตารางท่ี 3.1

57 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต

การเชอื่ มไฟฟ้าดว้ ยลวดเช่อื มหุม้ ฟลกั ซ์ 53
ตารางที่ 3.1 ประเภทของแกนลวดเชอื่ มหุ้มฟลักซแ์ ละแกนลวดเชื่อม

ลวดเช่ือมห้มุ ฟลักซ์ ประเภทของแกนลวดเชอ่ื ม

ลวดเชื่อมประเภทเหล็กกลา้ ละมนุ Dead Mild Steel (SWY - 11)
ลวดเชอ่ื มประเภทเหล็กกล้าทนแรงดงึ สูง Dead Mild Steel (SWY - 11)
ลวดเชอ่ื มประเภทเหล็กกล้าผสมตาํ่ Dead Mild Steel (SWY - 11)
หรอื เหล็กกลา้ โลหะเจือตา่ํ
ลวดเชือ่ มประเภทเหลก็ กลา้ ไรส้ นิม เหลก็ กลา้ ไรส้ นิม
ลวดเช่อื มประเภทพอกผิวแขง็ Dead Mild Steel หรอื เหล็กกลา้ พเิ ศษ
ลวดเชื่อมประเภทเหลก็ หล่อ Dead Mild Steel หรือเหล็กหล่อ โลหะผสม
ลวดเชื่อมประเภทโลหะผสมนอกกล่มุ เหล็ก โลหะผสมทีอ่ ยู่นอกกลมุ่ เหลก็
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
3.2 ฟลักซ์ (Flux) 54 งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบอื้ งตน้

ฟลักซ์จะใช้หุ้มแกนลวดประกอบด้วยธาตุหรือสารเคมีต่างๆ หลายชนิดเพื่อสมบัติทาง 3) เมอ่ื เผาไหมจ้ นหลอมเหลวจะตอ้ งเกดิ เปน็ กลมุ่ ควนั ซงึ่ เปน็ แกส๊ ชนดิ หนงึ่ เพอื่ ปอ้ งกนั
การอาร์ก และสมบัติทางกลของแนวเช่ือม หรือเพ่ือความต้องการเพ่ิมเนื้อโลหะให้กับแนวเช่ือม โดย และขบั ไลแ่ ก๊สจากบรรยากาศภายนอกไมใ่ หส้ ามารถทําปฏกิ ิรยิ ากับโลหะเหลวภายในบ่อหลอมเหลว
การเพมิ่ เติมผงเหลก็ เขา้ ไปผสมในฟลกั ซ์ได้ 4) ตอ้ งหมุ้ แกนลวดเชอื่ มไดแ้ นน่ ไมแ่ ตกหรอื หลดุ ออกจากแกนลวดเชอื่ มไดง้ า่ ยแมแ้ ต่
3.2.1 หน้าที่ของฟลักซ์ เม่ือมีการเชื่อมเกิดขึ้นฟลักซ์ที่ใช้หุ้มลวดเชื่อมจะถูกความร้อน การดัดงอ
เผาไหมจ้ นหลอมเหลวและทําหนา้ ทีด่ ังตอ่ ไปนี้
1) เมอื่ ถกู เผาไหมจ้ ะกลายเปน็ กลมุ่ แกส๊ ปกคลมุ บอ่ หลอมเหลวเพอื่ ปอ้ งกนั การรวมตวั 3.3 มาตรฐานลวดเชื่อมไฟฟ้าหุ้มฟลักซ ์ (Standard of Electrode)
กบั ออกซเิ จน (Oxidation)
2) ทาํ หนา้ ท่เี ร่ิมต้นอาร์กให้งา่ ยขนึ้ และการอาร์กสมํ่าเสมอ ปัจจุบันลวดเชื่อมไฟฟ้าหุ้มฟลักซ์มีอยู่มากมายการเลือกใช้ต้องให้เหมาะสมกับช้ินงานที่
3) มีส่วนผสมของผงเหลก็ ทาํ ใหอ้ ัตราการปอ้ นเติมนา้ํ โลหะสูง นํามาเช่ือม การเรียกลวดเช่ือมไฟฟ้าหุ้มฟลักซ์จะมีรหัสกําหนดเอาไว้ ซึ่งจะบ่งบอกถึงรายละเอียดของ
4) เติมธาตุตา่ งๆ ท่ีสามารถเพม่ิ สมบัติของแนวเชอื่ มได้ ลวดเชอ่ื มนน้ั ๆ เอาไว ้ ลวดเชอื่ มชนดิ เดยี วกนั แตล่ ะมาตรฐานจะมรี หสั ไมเ่ หมอื นกนั สาํ หรบั มาตรฐานทน่ี ยิ ม
5) ช่วยลดอตั ราการเยน็ ตวั ของแนวเช่ือม ไดแ้ ก่ AWS ย่อมาจากคาํ ว่า American Welding Society เปน็ สมาคมการเช่อื มสหรฐั อเมรกิ า โดยม ี
6) ควบคุมรูปรา่ งของแนวเชื่อม รายละเอียดของมาตรฐานดงั ต่อไปนี้
7) ชว่ ยขจัดสารมลทนิ (Impurities) ให้กับแนวเชื่อมทําให้แนวเช่อื มสะอาดขึน้ มาตรฐานลวดเช่ือมไฟฟ้าหุ้มฟลักซ์ AWS (A5.1, 5.5) กําหนดขึ้นโดยสมาคมการเช่ือม
3.2.2 คณุ ลักษณะทด่ี ีของฟลักซ์ สหรัฐอเมริกา ซึ่งในการอธิบายความหมายจะอาศัยสัญลักษณ์ของเหล็กกล้าคาร์บอนและเหล็กกล้า
1) ตอ้ งมคี วามถ่วงจําเพาะตาํ่ เพื่อใหส้ ามารถลอยตวั ขน้ึ มาจากน้ําโลหะเหลวได้ ผสมตา่ํ ดงั น้ ี
2) ต้องมีอณุ หภมู ใิ นการหลอมเหลวเมอ่ื เกิดการอาร์ก
E 6 0 1 3
ส่วนผสมของสารพอกหมุ้

ตําแหนง่ การเชอ่ื มหรือทา่ เช่อื ม

ความตา้ นทานแรงดงึ ตํ่าสดุ (ปอนดต์ อ่ ตารางน้วิ )

ลวดเชื่อมไฟฟา้ หุ้มฟลกั ซ์ (Electrode)

ความหมายของสญั ลักษณ์ลวดเช่ือมไฟฟา้ ห้มุ ฟลกั ซ ์ E 6013 คอื
E หมายถึง ลวดเช่ือมไฟฟา้ ห้มุ ฟลกั ซ์ (Electrode)
60 หมายถึง (ตัวเลขลําดับที่ 1-2 ตัว) ค่าความต้านทานแรงดึงต่ําสุดมีหน่วยเป็นปอนด์ต่อ
ตารางนิ้ว (psi) จะตอ้ งนําไปคูณดว้ ย 1,000 เสมอ ดงั ตวั อย่าง 60 Ö 1,000 = 60,000 ปอนด์ตอ่ ตารางนิ้ว
1 หมายถงึ (ตวั เลขตวั ลาํ ดบั ท ่ี 3) แสดงถงึ ตาํ แหนง่ ทา่ เชอ่ื มของลวดเชอ่ื มนนั้ ๆ ในสญั ลกั ษณ์
จะมีอย ู่ 3 หมายเลข คือ
เลข 1 หมายถงึ การเชือ่ มสามารถทาํ ได้ในทกุ ตาํ แหน่งท่าเชือ่ ม
เลข 2 หมายถงึ การเชือ่ มเฉพาะตาํ แหน่งท่าระดับและทา่ ราบ
เลข 3 หมายถึง การเชอื่ มเฉพาะตําแหน่งทา่ ราบเทา่ นนั้
3 หมายถงึ (ตวั เลขลาํ ดบั ท ่ี 4) จะแสดงชนดิ ของกระแสไฟทใี่ ชเ้ ชอื่ ม (AC, DC-EP, DC-EN)
ชนิดของสารพอกหุ้ม ดงั ตารางท่ี 3.2

สุดยอดคู่มือครู 58

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า

pplying the Communication Skill

ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเช่อื มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลักซ์ 55 ep 4

mmpupnlyicinagtiotnh s ขนั้ สือ่ สารและนำ� เสนอ
1. ผเู้ รยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกแบบหรอื หาวธิ นี �ำ เสนอใหผ้ อู้ น่ื รบั รแู้ ละสอ่ื สาร

ไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธภิ าพด้วยเทคนคิ วธิ ที ีเ่ หมาะสม
2. ส่มุ กลุ่มผู้เรียนน�ำ เสนอผลการสรุปความรูค้ วามเข้าใจ
ตารางท่ี 3.2 ตวั อย่างและความหมายต่อกระแสไฟ ชนดิ ของฟลกั ซพ์ อกหุ้ม St

สงวนลิข ิส tiทng ิธ์ สำ� ันกพิมพ์ บริ ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด kille Stสญั ลกั ษณ์ กระแสไฟลักษณะลักษณะลักษณะของฟลกั ซ์หมุ้
การอารก์ การหลอมลึก
E XXX0 DC-EP เซลูโลส – โซเดยี ม
E XXX1 AC หรือ DC-EP รุนแรง มาก เซลูโลส – โพแทสเซียม
E XXX2 AC หรือ DC-EP รนุ แรง มาก รไู ทล ์ – โซเดียม
E XXX3 DC-EN หรือ DC-EP ปานกลาง ปานกลาง รูไทล ์ – โพแทสเซียม
Acoปานกลาง น้อย

ภาพที ่ 3.19 การพมิ พส์ ัญลกั ษณม์ าตรฐานไว้บนลวดเชอ่ื มไฟฟ้าหุม้ ฟลักซ์Sel 56 งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบอื้ งตน้
ทม่ี า: http://www.alibaba.com/product-gs/550347874/, 2556: (Online)
คลงั เกบ็ พสั ดตุ อ้ งเกบ็ ลวดเชอ่ื ม
3.4 การเก็บรกั ษาลวดเชื่อมไฟฟ้าหมุ้ ฟลักซ์ แยกชนดิ อยา่ งเปน็ ระเบยี บ ในหนว่ ยงานเชอื่ ม
ควรมีเครื่องมือทดสอบขนาดเล็กๆ ไว้
การเกบ็ รกั ษาลวดเชอ่ื มเปน็ สงิ่ ทส่ี าํ คญั เพราะหากเกบ็ รกั ษาไมด่ หี รอื เกบ็ ไวน้ านเกนิ ไป เมอื่ นาํ มา ตรวจสอบว่าลวดเชื่อมท่ีใช้แต่ละชนิดมี
ใช้งานจะเช่ือมได้ไม่ดี ฉะนั้นการเก็บรักษาลวดเชื่อมต้องเก็บแยกตามขนาดและชนิดเป็นพวกๆ สมบัติคงเดิมหรือไม่ วิศวกรการเชื่อมและ
นอกจากน้ันยังต้องแยกตามวัน เดอื น ปที ผ่ี ลิตเพือ่ ให้สามารถนําไปใช้งานไดท้ นั ทกุ กล่องจะตอ้ งสามารถ เจ้าหน้าที่พัสดุต้องสามารถจําและตัดสินได้
มองเห็นคําอธิบายประกอบการใช้งาน และอ่านได้โดยเฉพาะสัญลักษณ์ของมาตรฐานต้องทราบว่าเป็น ว่าเป็นลวดเช่ือมชนิดใดนํามาใช้งานเม่ือใด
มาตรฐานอะไรเพ่ือจะใช้งานได้ถูกตอ้ ง และหมดอายุเม่ือใด
ขอ้ แนะนาำ ท่จี ำาเปน็ ในการเกบ็ รักษาลวดเชื่อมไฟฟา้ หมุ้ ฟลักซ์ มีดงั นี้
1) ฟลักซ์ที่หุ้มควรเกาะยึดแกนลวดอยู่ได้นาน ผู้ผลิตจะต้องกําหนดวันหมดอายุของ
ฟลักซ์พอกหุ้มไว้อย่างชัดเจน เพื่อให้เจ้าหน้าที่พัสดุนําลวดเช่ือมที่ซื้อมาก่อนออกไปใช้งานก่อน และควร
ใชง้ านใหท้ ันกอ่ นกําหนดการหมดอายขุ องลวดเชื่อมน้ันๆ
2) ลวดเชื่อมท่ีฟลักซ์ห้มุ เป็นด่าง หนิ ปูน จําเป็นต้องอบที่อณุ หภูม ิ และระยะเวลาท่ีเหมาะสม
เพื่อให้แหง้ ดีก่อนนําไปใชง้ าน
3) การเก็บรักษาลวดเชื่อมไฟฟ้าควรวางให้เป็นระเบียบเป็นหมวดหมู่เลือกหาได้ง่าย
หยิบใช้สะดวกใช้งานได้ทันทีเม่ือต้องการไม่ควรวางทับกันสูงๆ เพราะจะทําให้ฟลักซ์พวกหุ้มแตก
เสยี หายได้

ep 5 ข้นั ประเมินเพ่ือเพิม่ คณุ ค่า ภาพท ่ี 3.20 ตูอ้ บลวดเชอ่ื มไฟฟ้าหุ้มฟลกั ซ์
บรกิ ารสังคมและจติ สาธารณะ ท่ีมา: http://www.rodovens.com/products/k-450-
f-Regula keen-bench-holding-oven.htm , 2556: (Online)

4. อปุ กรณป์ ระกอบเครอ่ื งเชอ่ื มและอปุ กรณ์อน่ื ๆ

ผู้เรียนแต่ละคนทำ�แบบทดสอบ (หนังสือเรียน หน้า 89-90) 4.1 สายเชือ่ ม (Cables)
แลกเปล่ยี นกันตรวจให้คะแนน
สายเช่ือมมีหน้าท่ีนํากระแสไฟเช่ือมที่ผลิตได้จากเครื่องเชื่อมไปสู่บริเวณอาร์กและสายเช่ือม
ที่อยู่ในวงจรของการเชื่อมน้ันจะมีอย ู่ 2 สาย คือ สายเชื่อมและสายดิน ส่วนที่ปลายของสายเช่ือมจะต่อ
เข้ากับตัวจับหัวเชื่อม (Electrode Holder) และสายดินจะต่อเข้ากับคีมจับสายดิน (Ground Clamp)

สายเชอ่ื มโดยท่วั ไปทาํ จากลวดทองแดงท่ีมี ภาพท่ี 3.21 สายเชือ่ มและภายในสายเช่อื ม
ขนาดเล็กเหมือนเส้นผมพันรวมกันไว้เป็น ท่มี า: http://www.tuff.com.sg/product/ProductDetails.
จํานวนมากตามความโตสายเช่ือม จากนั้น
จะใช้เส้นใยพันทับไว้เพ่ือรักษารูปทรงของ aspx?ProductId=137, 2556: (Online)
ลวดทองแดงขนาดเล็กจํานวนมาก เพราะ
ต้องการให้สายเช่ือมสามารถโค้งงอได้ ซึ่ง
สะดวกต่อการปฏิบัติการเช่ือมท่ีต้องมี
การเคล่อื นย้ายสายตลอดเวลา

4.2 หัวจบั ลวดเชอ่ื ม (Electrode Holder)

หัวจับลวดเช่ือมใช้ทําหน้าที่เพ่ือจับลวดเช่ือมและเป็นมือถือขณะที่ทําการเชื่อม พร้อมท้ังเป็น
ตวั นาํ กระแสไฟเชอ่ื มจากสายเชอื่ มไปสลู่ วดเชอื่ มอกี ดว้ ย หวั จบั ลวดเชอื่ มมหี ลายแบบหลายขนาด โครงสรา้ ง
ภายในทํามาจากทองแดงมีปากจับสามารถจับลวดเชื่อมได้อย่างมั่นคง และยังสามารถกําหนดมุมจับของ
ลวดเชอ่ื มไดต้ ามความตอ้ งการ สว่ นภายนอกจะเปน็ ทส่ี าํ หรบั มอื ถอื หมุ้ ไวด้ ว้ ยวสั ดทุ เี่ ปน็ ฉนวนเพอ่ื ปอ้ งกนั
ไฟฟา้ และความร้อนในขณะเช่อื ม

59 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

การเชอ่ื มไฟฟา้ ด้วยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลักซ์ 57

หัวจับลวดเช่ือมจะต่อเข้ากับ
ปลายสายเชื่อมโดยมีปลอกทองแดงหุ้ม
ปลายสายไว้ เพื่อให้การขันสกรูยึดแน่น
ระหวา่ งหัวจับลวดเชอ่ื มกับสายเชือ่ ม และยัง
เปน็ การปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ ความรอ้ น เนอื่ งจาก
ความต้านทานของกระแสท่ีบริเวณการต่อ ภาพที่ 3.22 หวั จบั ลวดเช่ือมและการตอ่ หัวจบั ลวดเช่อื มเข้ากับสายเชื่อม

ทีม่ า: http://www.tuff.com.sg/product/ProductDetails.

aspx?ProductId=137, 2556: (Online)

4.3 คีมจบั สายดิน (Ground Clamps)

คีมจับสายดนิ จะตอ่ เขา้ กบั สายเชอื่ มซึ่งต่อจากเครื่องเชือ่ มมายงั ช้ินงาน คมี จบั สายดนิ ทาํ ด้วย
วัสดุตัวนําไฟฟ้า เพื่อเป็นทางผ่านให้กระแสเช่ือมไหลจากสายดินไปยังชิ้นงานได้สะดวกโดยทั่วไปแล้ว
หัวจบั สายดนิ จะมีสปริงเพือ่ ให้จบั ยึดชิน้ งานได้แนน่ และมใี ช้งานกนั หลายแบบ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ภาพท่ี 3.23 คมี จับสายดินแบบตา่ ง ๆ ภาพท่ี 3.24 สายการเชื่อมต่อ
ท่มี า: http://www.taurusindia.com/welding-electric-holder-twist-tt.html, เขา้ กบั คีมจับสายดนิ

2556: (Online) ท่ีมา: http://www.taurusindia.com/
welding-electric-holder-twist-tt.
4.4 อุปกรณ์ตอ่ สายเชือ่ ม (Cable Connector)
html, 2556: (Online)
ใช้ต่อปลายสายเชื่อมและสายดินอีกข้างเข้ากับ
เครอ่ื งเชอื่ มหรอื อาจใชส้ าํ หรบั ตอ่ สายเชอ่ื มใหย้ าวขน้ึ การตอ่ สาย 58 งานเช่ือมและโลหะแผน่ เบ้ืองตน้
นั้นจะต้องแน่นถ้าหากหลวมจะทําให้เกิดความต้านทานไฟฟ้า
และความร้อนซง่ึ อาจเป็นอนั ตรายต่อสายเชอื่ มและอปุ กรณ์ได้

ภาพที่ 3.25 อปุ กรณ์การต่อปลายสายเชื่อม ภาพท ่ี 3.26 อปุ กรณก์ ารต่อปลายสายเชือ่ มและสายดนิ ภาพที ่ 3.27 อุปกรณต์ อ่ สายเช่ือม อปุ กรณ์การตอ่ ปลายสาย
และสายดนิ เขา้ กบั เคร่ืองเชื่อมแบบหางปลา เข้ากบั เครอ่ื งเชื่อมแบบไทยนิยม เช่อื มและสายดินเขา้ กับเครอ่ื งเช่ือม
ทีม่ า: http://www.taurusindia.com/welding-
electric-holder-twist-tt.html, 2556: (Online) ท่มี า: http://www.taurusindia.com/welding-electric- ทมี่ า: http://www.taurusindia.com/welding-electric-
holder-twist-tt.html, 2556: (Online) holder-twist-tt.html, 2556: (Online)

บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ภาพท ี่ 3.28 การต่อสายเชือ่ มและสายดินเข้ากับเครอื่ งเชอ่ื ม
ท่มี า: http://www.harborfreight.com/80-amp-inverter-arc-
ลงมือปฏิบัติงานโดยการท�ำ งานเปน็ ทมี ทีมละ 5-6 คน ฝกึ การคิด
วิเคราะห์ การแก้ปญั หา แสดงความรเู้ กย่ี วกบั การเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวด welder-91110.html, 2556: (Online)
เชื่อมหุ้มฟลักซ์และประยุกต์ใช้ความรู้เก่ียวกับการเชื่อมไฟฟ้าด้วย
ลวดเชอื่ มห้มุ ฟลักซใ์ นการประกอบอาชีพและในชีวิตประจ�ำ วัน 4.5. หน้ากากเชอื่ ม (Welding Helmets)
หน้ากากเช่ือมเป็นอุปกรณ์ในการป้องกัน

ดวงตาและใบหนา้ จากรงั สเี ชอื่ มและเมด็ โลหะรอ้ นทกี่ ระเดน็ ออกมา นอกจากนนั้ ยงั ชว่ ยใหส้ ามารถมองเหน็

บอ่ หลอมเหลวในขณะทที่ าํ การเชอ่ื มสามารถควบคมุ การเชอ่ื มไดด้ ขี น้ึ หนา้ กากเชอ่ื มโดยทวั่ ไปจะมลี กั ษณะ

โค้งเพียงพอที่จะครอบคลุมใบหน้าได้ บริเวณด้านหน้าตรงกลางจะเจาะเป็นช่องส่ีเหลี่ยมพอประมาณ
ที่ดวงตาท้ังสองสามารถมองออกมาได้และ

จะใส่กระจกกรองแสงเอาไว้โดยทั่วไปจะใช้

เบอร์ 10 มี 2 แบบคอื
4.5.1 เชือ่ มแบบมือถอื (Hand
Shield) การใช้งานหน้ากากเชื่อมแบบ
มือถือ ผู้ปฏิบัติงานเช่ือมจะต้องถือหน้ากาก

ไว้ด้วยมือข้างหนึ่ง และใช้มืออีกข้างหน่ึงถือ

หวั เชอื่ มในขา้ งทถ่ี นดั ในการปฏบิ ตั กิ ารเชอื่ ม

จะต้องใช้มือท้ังสองเพ่ือความปลอดภัย ภาพที่ 3.29 ลกั ษณะหนา้ กากเชอื่ มแบบมือถอื
จึงไม่ควรนําไปใช้กับการปฏิบัติงานในท่ีสูง และการถอื หนา้ กากเชอ่ื มแบบมอื ถอื
ควรใชง้ านในพืน้ ราบ
ที่มา: http://www.clarketooling.co.uk/tools/
Welding_Accessories.html, 2556: (Online)

สุดยอดคู่มือครู 60

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเช่ือมไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชื่อมหุ้มฟลกั ซ์ 59 asean การเรียนรู้สู่อาเซียน

ภาพท ่ี 3.30 การปฏบิ ัตกิ ารเชือ่ มด้วยการใช้หนา้ กากเชอ่ื มแบบมือถือ เรียนรู้คำ�ศัพท์ภาษาอังกฤษท่ีเก่ียวข้องกับเนื้อหาในบทเรียน
ทมี่ า: http://www.tiruchirappalli.olx.in/safety-equipments-personal- ตามเอกสารหนงั สือเรียน โดยฝึกใช้คำ�ศพั ท์ดงั กลา่ วในการน�ำ เสนอ
ผลงานในขนั้ ที่ 4
protective, 2556: (Online)

4.5.2 แบบสวมศรี ษะ (Head Shield) ผปู้ ฏิบตั ิงานเชื่อม
จะสวมหน้ากากไวท้ ี่ศีรษะ มอื ขา้ งที่ถนดั จะถอื หวั เช่อื ม มืออีกขา้ ง
หน่ึงสามารถใช้จับชิ้นงานต่างๆ หรือช่วยจับสิ่งของที่อยู่รอบตัว
หากการปฏบิ ตั กิ ารเชอื่ มกระทาํ บรเิ วณทส่ี งู เชน่ การเชอ่ื มโครงสรา้ ง
หลังคา เพื่อประคองตัว หรืออาจใช้ประคองหัวเช่ือมอีกมือแบบสวมศีรษะมี 2 แบบ คือ แบบธรรมดา
กับแบบปรับแสงอตั โนมัติ
1) หน้ากากเช่อื มสวมศรี ษะแบบธรรมดา (Welding Helmet) เปน็ หน้ากากเชอื่ มที่
ใช้งานกันอยู่ท่ัวไป ราคาถูก การใช้จะสวมไว้ท่ีศีรษะสําหรับช่องมองสามารถเปิดข้ึนลงได ้ ก่อนเช่ือมเพ่ือ
ตรวจดูความเรียบร้อยของงานเชื่อมหรือรอยต่อสามารถดูได้โดยการเปิดฝาครอบกระจกกรองแสง ถ้า
จะเชอื่ มควรปดิ ฝาครอบกระจกกรองแสงลงแตเ่ มอ่ื เชอื่ มเสรจ็ หรอื อาจมกี ารเปลย่ี นลวดเชอ่ื มสามารถเปดิ
ฝาครอบกระจกกรองแสงหยบิ เอาได้ หรอื อาจเป็นเครอ่ื งมืออปุ กรณอ์ ่นื ๆ

กระจกกันเมด็ โลหะ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
กระจกกรองแสง ปมุ่ ปรับ
สปริงรัดกระจก

สปริงรดั กระจก

กระจก 60 งานเช่อื มและโลหะแผน่ เบ้อื งตน้

ภาพที ่ 3.31 ลกั ษณะหนา้ กากเชื่อมแบบสวมศีรษะ ภาพท ่ี 3.32 การปฏิบตั ิการเชอ่ื มด้วยการใช้ 2) หน้ากากเช่ือมสวมศีรษะแบบปรับแสงอัตโนมัติ (Auto welding helmet)
แบบธรรมดาและสว่ นต่างๆ หน้ากากเช่ือมแบบสวมศีรษะ หนา้ กากเชื่อมแบบมอื ถือหรือแบบสวมศีรษะธรรมดาเมื่อหยดุ การเชือ่ มจะต้องวางหน้ากากลงหรอื จะตอ้ ง

ที่มา: http://www.tlssafety.igetweb.com/ ท่มี า: http://www.ehstoday.com/ppe/choosing-right- คอยเปิด–ปิดฝาครอบกระจกกรองแสงอยู่ตลอด ทําให้การเช่ือมประสบปัญหาอยู่บ้างแต่ถ้าหากใช้
product/845407, 2556: (Online) auto-darkening-welding-helmet, 2556: (Online)

หนา้ กากสวมศรี ษะแบบปรบั แสงอตั โนมตั ิ

ปญั หาดงั กลา่ วจะไมเ่ กดิ เพราะการทาํ งาน

ของหน้ากากเชื่อมปรับแสงอัตโนมัติจะมี

ระบบควบคุมการปรับแสงท่ีเกิดจาก

งานเชื่อมได้อย่างรวดเร็วเพียง 0.0002

วินาที (0.2 มิลลิวินาที) และกลับมาสู่

สภาวะปกตอิ ยา่ งรวดเรว็ ภายในระยะเวลา ภาพที ่ 3.33 หนา้ กากสวมศีรษะแบบอัตโนมตั แิ ละการสวมหน้ากาก
0.1-0.35 มิลลิวินาทีด้วยระบบอิเล็ก- ทม่ี า: http://www.magnumusa.com/index.php/weld-helmet.
html, 2556: (Online)
ทรอนิกส์ที่มีความเที่ยงตรงสูงทําให้เกิด

ความต่อเน่ืองของการทํางานช่วยเพ่ิม

ผลผลิตจากเดมิ อีก 30-50 เปอร์เซ็นต์

ภาพท่ ี 3.34 การปฏิบัตกิ ารเชอ่ื มด้วยการใช้หนา้ กากเชือ่ ม
สวมศรี ษะแบบอัตโนมัติ

ทมี่ า: http://www.magnumusa.com/index.php/weld-helmet.
html, 2556: (Online)

4.6 ค้อนเคาะสแลก (Chipping Hammer)

ทําจากเหล็กกล้าคาร์บอนผ่านการชุบแข็งเพ่ือทนต่อแรงกระแทกได้โดยไม่ย่นปลายข้างหน่ึง
จะมีลักษณะแบน เหมาะสําหรับเคาะสแลกให้แตกออกจากการปกคลุมบนแนวเช่ือม หรือเม็ดโลหะ
(Spatter) ท่ัวๆ ไป และปลายอีกข้างหนึ่งมีลักษณะปลายแหลม ใช้สําหรับเคาะสแลกที่ฝังตัวอยู่ใน
แนวเชอ่ื ม หรอื สแลกฝงั ใน (Slag Inclusion) ไดด้ ว้ ย ดงั ภาพ (ก)

4.7 แปรงลวด (Wire Brush)

แปรงลวดเป็นอุปกรณ์ที่ใช้ทําความสะอาดแนวเช่ือมใช้ได้ท้ังทําความสะอาดก่อนการเชื่อม
และหลังการเชือ่ ม ตวั แปรงทาํ ดว้ ยไมห้ รือพลาสตกิ แขง็ ขนแปรงทาํ ด้วยเหลก็ หรอื ทองเหลอื งที่เปน็ สปรงิ
พอควร ดังภาพ (ข)

61 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

การเช่ือมไฟฟ้าดว้ ยลวดเช่ือมหุ้มฟลกั ซ์ 61

4.8 คมี จับงานร้อน (Pliers)
คีมจับงานร้อนเป็นอุปกรณ์ท่ี
มีความแข็งแรงใช้สําหรับจับช้ินงานร้อนๆ
ท่ีเชื่อมเสร็จใหม่ๆ เพื่อการตรวจสอบและ (ก) คอ้ นเคาะสแลก (ข) แปรงลวด

นําไปทําความสะอาดแนวเชื่อมต่อไป เช่น สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด

เคาะสแลก เปน็ ต้น ดงั ภาพ (ค) (ค) คีมจับงานร้อน

ภาพท่ี 3.35 คอ้ นเคาะสแลก แปรงลวดและคมี จับงานรอ้ น
ทีม่ า: http://www.kleintools.com/catalog/welding-

mining-specialty, 2556: (Online)

4.9 ชดุ ปฏบิ ัติงานเชอ่ื ม (ProtectiveEquipment)
การเชอ่ื มโลหะเปน็ งานทต่ี อ้ งปฏบิ ตั งิ านอยกู่ บั ความรอ้ นอยตู่ ลอดเวลาและในระหวา่ งการเชอ่ื ม
อาจมีเม็ดโลหะกระเด็นออกมาได้ หากผู้ปฏิบัติงานเช่ือมไม่มีการป้องกันท่ีดีพออาจเกิดอันตรายจาก

การเชื่อมได ้ ชุดปฏิบัตงิ านเชอ่ื มประกอบดว้ ยอุปกรณต์ ่างๆ ดังน้ี

(ก) ถุงมือหนงั (ข) เอ๊ียมหนงั (ค) ปลอกแขน (ง) ปลอกขา (จ) รองเท้านริ ภยั

ภาพท ี่ 3.36 ชดุ ปฏบิ ตั ิงานปอ้ งกนั อันตรายจากการเช่อื ม
ท่ีมา: http://www.en.wikipedia.org/wiki/Oxy-fuel_welding_and_cutting, 2556: (Online)

4.9.1 ถุงมือหนงั (Gloves) ป้องกันไม่ให้มือไดร้ บั ความร้อนในขณะทาํ การเชื่อม และยังชว่ ย 62 งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบือ้ งต้น
ปอ้ งกันเมด็ โลหะกระเด็นมาถูกมืออกี ดว้ ย ดงั ภาพ (ก)
4.9.2 เอี๊ยมหนัง (Apron) ใชส้ ําหรับกันความรอ้ นจากการเชอื่ ม และเมด็ โลหะกระเดน็ ไมใ่ ห้ 5. องค์ประกอบของการเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเชือ่ มหมุ้ ฟลกั ซ์
โดนดา้ นหน้าของลําตัว ดังภาพ (ข)
4.9.3 ปลอกแขน (Sleeves) ใชส้ ําหรับกันความรอ้ นจากการเชอื่ ม และเม็ดโลหะกระเดน็ ไม่ องค์ประกอบของการเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือมหุ้มฟลักซ์มีความสําคัญเป็นอย่างย่ิงท่ีผู้ปฏิบัติงาน
ให้โดนแขน ดงั ภาพ (ค) เชื่อมจะต้องศึกษาให้เข้าใจเพื่อได้นําไปเป็นองค์ประกอบในการเชื่อม การเชื่อมจะได้ผลดีหรือไม่ดีขึ้นอยู่
4.9.4 ปลอกขา (Leggings) ใชส้ ําหรบั กันความรอ้ นจากการเชอ่ื ม และเม็ดโลหะกระเด็นไม่ กบั องคป์ ระกอบตา่ งๆ เหล่าน้ี
ให้เข้าไปในรองเทา้ ปลอกขาจะหุม้ จากใตห้ วั เข่าลงมาคลมุ ทง้ั รองเทา้ ดงั ภาพ (ง)
4.9.5 รองเท้านิรภัย (Safety Toe Boots) ใช้สวมใส่สําหรับกันความร้อนจากการเช่ือม 5.1 การเลือกลวดเช่อื มใหถ้ ูกต้องเหมาะสมกบั ชิ้นงาน (Correct Electrode)
เมด็ โลหะกระเดน็ สง่ิ ของตกหลน่ ใสเ่ ทา้ และปอ้ งกันเท้าจากการเดินเหยียบงานในขณะรอ้ นได้ ดังภาพ (จ)
การเลือกลวดเชื่อมที่ถูกต้องเหมาะสมกับชิ้นงานจะมีความสําคัญเช่นเดียวกับความสําคัญ
ในด้านอ่นื ๆ ที่ต้องปฏิบตั สิ าํ หรบั การเชอ่ื ม ปัจจบุ ันลวดเชอ่ื มห้มุ ฟลกั ซท์ ่ใี ช้สําหรับการเช่อื มมหี ลากหลาย
ชนดิ หลายยหี่ อ้ จาํ เปน็ อยา่ งยง่ิ ทผ่ี ปู้ ฏบิ ตั งิ านจะตอ้ งมคี วามรใู้ นรายละเอยี ด เพอื่ การเลอื กใชง้ านทถ่ี กู ตอ้ ง
โดยมขี อ้ พิจารณาในการเลอื กใชล้ วดเชอื่ มใหถ้ ูกต้องเหมาะสมกับช้ินงานดังนี้
5.1.1 ความแขง็ แรงของช้ินงาน กอ่ นเชือ่ มช่างเชอ่ื มต้องรสู้ มบตั ิทางกลของช้นิ งานเสยี ก่อน
และเลือกลวดเช่ือมที่มสี มบตั ทิ างกลใกลเ้ คียงกนั มากท่สี ดุ ในการเช่ือม เช่น ถ้าเป็นเหลก็ กล้าละมุน (Mild
Steels) ควรเลอื กลวดเชอ่ื มในกลมุ่ E XXXX เช่น E6013 ซึง่ เปน็ ลวดเชอื่ มทมี่ ีสมบัตทิ างกลใกลเ้ คยี งกับ
ชน้ิ งาน
5.1.2 ส่วนผสมของชิ้นงาน จะต้องพิจารณาเลือกลวดเช่ือมที่ต้องมีส่วนผสมเหมือนกับ
ชิน้ งาน เชน่ ถา้ เป็นเหลก็ กล้าแรงดึงสูง และเหล็กกลา้ ชนดิ ต่างๆ ควรเลือกลวดเชอื่ ม ในกลุ่ม EXXXX BX
เชน่ E 8018 B8 ซึง่ เป็นลวดเช่อื มหมุ้ ฟลักซ์ดา่ งผงเหล็ก
5.1.3 ทา่ เชื่อม ใหด้ ูจากสัญลกั ษณ์ที่กําหนดในลวดเชื่อม เชน่ ระบบ AWS จะกําหนดตัวเลข
ตัวที่ 3 เป็นการบอกถึงตําแหน่งท่าเช่ือม จะสามารถเช่ือมได้ในตําแหน่งใดบ้าง เช่น E 6010 ซ่ึงเช่ือมได้
ทุกตาํ แหนง่
5.1.4 ชนดิ ของกระแสไฟทใ่ี ช้ ควรเลือกใหเ้ หมาะสมกบั กระแสไฟเชื่อม เพราะลวดเชอื่ มบาง
ชนิดจะเชื่อมได้ผลดีกับไฟกระแสตรงเท่าน้ัน หรือบางชนิดจะเชื่อมได้ผลดีกับไฟกระแสสลับเท่านั้น ให้
พิจารณาตวั เลขตัวท ี่ 4 สาํ หรบั มาตราฐาน AWS เชน่ E 6013 ซึง่ เชอ่ื มไดท้ ้ังกระแสสลับ และกระแสตรง
5.1.5 ลักษณะของรอยต่อ ในกรณีต่อชนไม่บากหน้างาน ควรเลือกลวดเช่ือมที่มีการอาร์ก
นิ่มนวล เพื่อช่วยป้องกันงานทะลุ ส่วนการเชื่อมต่อชนบากหน้างานควรใช้ลวดเชื่อมท่ีมีการอาร์กรุนแรง
เพือ่ ต้องการการหลอมลึก เช่น E 7016 ซึง่ จะพิจารณาตัวเลขตัวที่ 4

5.2 การเลือกชนดิ และปรมิ าณกระแสไฟ (Correct Current)

การเลือกชนดิ และปริมาณกระแสไฟเปน็ องคป์ ระกอบท่ีสาํ คัญเนอ่ื งจากการเช่อื มจะขึน้ อย่กู ับ
ความหนาของช้ินงานที่นํามาเช่ือม ซ่ึงปริมาณของกระแสไฟท่ีต่างกันจะมีผลต่อช้ินงานมาก เช่น ถ้าเชื่อม
โลหะบางแต่ใช้กระแสไฟสูงขอบรอยเชื่อมจะเกิดรอยแหว่ง (Undercut) หรืองานอาจจะทะลุได้ แต่ถ้า
หากงานหนาๆ ใชป้ รมิ าณกระแสไฟตา่ํ กจ็ ะทาํ ใหแ้ นวเช่อื มนูนเกดิ รอยเกย (Overlap) ได้ หรอื การเลอื กใช้

สุดยอดคู่มือครู 62

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเชอื่ มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลักซ์ 63

ระบบไฟระหว่าง AC และ DC จะมีผลต่อการอาร์กเหมอื นกนั ดังน้นั การเลือกชนิดและการปรบั กระแสไฟ
ผปู้ ฏบิ ตั งิ านจาํ เปน็ จะตอ้ งดขู อ้ มลู ทพี่ มิ พไ์ วข้ า้ งกลอ่ งของลวดเชอื่ มทใี่ ช ้ ซงึ่ จะบอกถงึ ชนดิ และชว่ งกระแสไฟ
กบั งานแตล่ ะขนาด เชน่ E 6010 ใชก้ ระแส DC - EP สว่ น E 6012 ใชก้ ระแส AC และ DC - EN เปน็ ตน้ สว่ นปรมิ าณ
กระแสไฟนั้นไมม่ ีขอ้ กําหนดกฎเกณฑ์ตายตัว เนอื่ งจากมีองค์ประกอบอื่นๆ เข้ามาเกีย่ วข้องอีกมาก เช่น
ทกั ษะของชา่ งเช่ือม ท่าเชือ่ ม ขนาดของลวดเชอ่ื ม ชนิดของงานท่ีจะเชอ่ื ม ดังนั้นผู้ปฏบิ ตั กิ ารเช่ือมควรปรบั
กระแสไฟเช่ือมโดยใชค้ ่าเฉลีย่ ตามตารางข้างกลอ่ งลวดเชื่อมที่ระบุไว้ ดงั ตารางท่ี 3.3

ตารางท ี่ 3.3 ตารางท่ีไดจ้ ากข้างกล่องลวดเชอ่ื ม
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ขนาด ✕ ความยาว (มม.) ชว่ งกระแสไฟทใี่ ช้ (A) ชนิดของกระแสไฟ
3.2 ✕ 350 ท่าราบ ทา่ ต้งั หรือทา่ เหนือศีรษะ

100 - 140 90 - 130 AC หรอื DC-EN,DC-EP

จากตารางที่ 3.3 ถ้ากําหนดใช้ลวดขนาด 3.2 มิลลิเมตร จะใช้กระแสไฟในท่าราบเท่ากับ
100–140 แอมแปร์ (A) ให้นําตัวเลขท่ีกําหนดให้มาหาค่าเฉล่ียดังน้ี กําหนดท่าราบ (Flat) ควรกําหนด
ปริมาณกระแสไฟดงั นี้

กระแสไฟตํ่า

100 120 กระแสไฟสูง
100 120 140 140

ภาพที่ 3.37 การหาคา่ เฉลย่ี ของกระแสไฟ กระแสไฟถูกตอ้ ง

ภาพท่ี 3.38 ตวั อยา่ งงานเช่ือมด้วยกระแสไฟตํ่า 64 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบ้อื งตน้
กระแสสูง และ กระแสเหมาะสม
5.3 การตง้ั มมุ ลวดเชื่อมทเ่ี หมาะสม (Correct Angle of Electrode)
ที่มา: http://www.mig-welding.co.uk/arc-faults/current-
setting-faults-large.jpg, 2556: (Online) มุมของลวดเชื่อมท่ีกระทําต่อช้ินงานน้ันมีผลต่อการป้อนเติมน้ําโลหะจากปลายลวดเช่ือม
ไปยังบ่อหลอมเหลวบนช้ินงาน มุมลวดเช่ือมท่ีกระทําต่อช้ินงานจะมีอิทธิพลต่อคุณภาพของแนวเชื่อม
ตําแหน่งของการป้อนเติมนํ้าโลหะ การลอยตัวของสแลกและรูปร่างลักษณะของแนวเช่ือม มุมเช่ือม
ประกอบด้วย
5.3.1 มุมเดินลวด (Travel Angle) จะมีทศิ ทางไปทางเดยี วกบั การเดินแนวเช่ือม โดยจะมี
มมุ เอยี งลวดเชื่อมวัดจากแนวด่ิง 90 ํ เอยี งไปในทิศทางเดยี วกันกบั ทิศทางของการเดนิ แนวเชื่อม 10 ํ–30 ํ
5.3.2 มมุ งาน (Work Angle) จะมที ศิ ทางขวางกบั การเดนิ แนวเชอื่ มหรอื เปน็ มมุ ทล่ี วดเชอื่ ม
ทํากับชิ้นงานโดยมองจากดา้ นขา้ ง เช่น กรณีการเชื่อมทา่ ราบลวดเช่ือมจะทาํ กบั ชน้ิ งาน 90 ํ

10  - 30 ํ

90 ํ 90 ํ

ทศิ ทางการเชื่อม

(ก) มุมเดนิ ลวด (ข) มมุ งาน

ภาพท ี่ 3.39 แสดงมมุ ลวดเช่ือม (ก) มุมเดินลวด (ข) มมุ งาน

5.4 การใช้ระยะอารก์ ที่ถกู ตอ้ ง (Correct Arc Length)

ระยะอาร์ก คือ ระยะห่างระหวา่ งปลายลวดเชอื่ มขณะทาํ การเช่อื มกบั ชนิ้ งาน ขนาดของระยะ
อารก์ ขนึ้ อยกู่ บั เสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางลวดเชอื่ ม โดยทว่ั ไประยะอารก์ จะเทา่ กบั ความโตของแกนลวดเชอื่ มหรอื
นอ้ ยกวา่ เลก็ น้อย ซง่ึ อิทธพิ ลของระยะอาร์กจะมีผลตอ่ คุณภาพของแนวเช่ือมดังนี้
5.4.1 ระยะอาร์กยาวมากเกินไป จะมีผลทําให้อาร์กรุนแรง การควบคุมแนวเช่ือมหรือ
บอ่ หลอมเหลวทําได้ยาก และทาํ ให้ความแข็งแรงของแนวเชือ่ มลดลง
5.4.2 ระยะอาร์กส้ันเกินไป จะมีผลทําให้ปลายลวดเชื่อมติดกับชิ้นงาน การอาร์กดับง่าย
และความแขง็ แรงแนวเชอ่ื มลดนอ้ ยลง

63 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

5.4.3 ระยะอาร์กที่ถูกต้อง การเชื่อมไฟฟ้าดว้ ยลวดเชอื่ มหุ้มฟลกั ซ์ 65
จะช่วยป้องกันไม่ให้อากาศภายนอก
เข้ามารวมตัวในบ่อหลอมเหลว ทําให้ ระยะอาร์กตา่ํ
การอาร์กเกิดข้ึนสม่ําเสมอ เม็ดโลหะ ระยะอารก์
กระเด็นน้อยและแนวเชื่อมมีความ ถูกต้อง
แขง็ แรง
ระยะอาร์กสูง
ภาพท่ ี 3.40 ตัวอย่างงานเชอื่ มด้วยระยะ
อารก์ ต่ํา ระยะอาร์กถูกตอ้ ง และระยะอารก์ สงู
ทมี่ า: http://www.mig-welding.co.uk/arc-faults/
current-setting-faults-large.jpg , 2556: (Online)
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
5.5 ความเร็วในการเดนิ ลวดเชอ่ื มท่ถี ูกตอ้ ง (Correct Travel speed)

การใชค้ วามเรว็ ในการเดนิ ลวดเชอื่ มถกู ตอ้ งนน้ั ใหส้ งั เกตดนู าํ้ โลหะทก่ี าํ ลงั หลอมเหลวตดิ ตอ่ กนั
อย่างต่อเนอื่ ง และเปน็ ระเบยี บ ซ่ึงในการควบคุมความเร็วนั้น อาจจะใชจ้ ังหวะหายใจเขา้ –ออก เป็นจังหวะ
ในการเดินลวดเช่ือมในระยะเร่ิมต้นฝึกการเชื่อม ความเร็วในการเชื่อมน้ันจะมีผลต่อความแข็งแรงของ
แนวเชอ่ื ม เชน่ ในกรณเี ดนิ เรว็ เกนิ ไปจะทาํ ใหบ้ อ่ หลอมเหลวแคบ และตนื้ ทาํ ใหแ้ นวเชอ่ื มขาดความแขง็ แรง
หรอื หากเดนิ ลวดเชอ่ื มชา้ เกนิ ไปจะไดแ้ นวเชอื่ มนนู และกวา้ งเกนิ ความจาํ เปน็ และทาํ ใหเ้ กดิ ความรอ้ นสะสม
ในช้นิ งานมาก ซ่งึ อาจจะทําใหช้ ิ้นงานบิดงอได้

ความเรว็ ถกู ตอ้ ง

ความเร็วมากเกนิ ไป

ความเรว็ ช้าเกินไป 66 งานเช่ือมและโลหะแผ่นเบื้องตน้

ภาพที่ 3.41 ตวั อย่างงานเชือ่ มด้วยความเร็วในการเดินลวดเชอ่ื มท่ถี กู ต้อง เร็วเกนิ ไปและชา้ เกนิ ไป 6. การเรมิ่ ต้นอาร์กและการเดนิ แนวเชือ่ ม
ทม่ี า: http://www.mig-welding.co.uk/arc-faults/current-setting-faults-large.jpg, 2556: (Online)
6.1 การเรม่ิ ตน้ อาร์ก
สาํ หรบั ผทู้ เี่ รม่ิ ตน้ ฝกึ เชอื่ มใหมๆ่ สว่ นใหญจ่ ะประสบปญั หาไมน่ อ้ ย โดยเฉพาะการเรมิ่ ตน้ อารก์

เพราะถา้ การเรมิ่ ตน้ อารก์ ไมด่ แี ลว้ จะทาํ ใหล้ วดเชอ่ื มเกาะตดิ กบั ชน้ิ งานได้ และเมอ่ื สะบดั หรอื บดิ ลวดเชอ่ื ม

ออก ฟลักซ์ที่หุ้มลวดเช่ือมจะแตกออกตรงบริเวณปลายลวดจะทําให้การอาร์กยากขึ้นในการอาร์กคร้ัง

ต่อไป ดงั นัน้ ผ้ฝู กึ เชอื่ มควรต้องรู้วธิ ีการเร่ิมตน้ อารก์ เสียกอ่ น โดยทั่วไปจะมี 2 แบบดงั น้ี
6.1.1 การเรมิ่ ตน้ อารก์ แบบแตะสมั ผสั (Tapping Method) การเรมิ่ ตน้ อารก์ ดว้ ยวธิ นี ส้ี ามารถ
จะกระทําไดต้ รงตาํ แหน่งท่ตี ้องการเช่ือมได้เลย โดยใช้
ลวดเชื่อมแตะลงบนชิน้ งาน หรือเคาะเพียงเบาๆ ตรง ลวดเช่อื ม

ตําแหนง่ ท่ตี ้องการเชือ่ มแล้วยกลวดเชือ่ มขนึ้ เพ่อื ให้

เกิดการอารก์ จากนน้ั จงึ กดลวดเชื่อมลงมาเพือ่ หา

ระยะอาร์กท่ถี ูกต้อง ผทู้ มี่ คี วามชํานาญ โลหะงาน
ในการเชอ่ื มสงู มกั ใช้วิธนี ใี้ นการเรมิ่ ตน้

อารก์ ด้วยวิธนี ี้ อารก

ภาพที่ 3.42 ตัวอยา่ งการเรม่ิ ตน้ อาร์กแบบแตะสมั ผัส (Tapping Method)

6.1.2 การเริม่ ตน้ อาร์กแบบเขย่ี สมั ผัส (Scratch Method) ผ้ทู ่ีเรม่ิ ตน้ ฝกึ หดั งานเชอื่ มควร
เริ่มต้นอาร์กด้วยวิธีน้ี เพราะการเขี่ยโอกาสท่ีลวดเชื่อมจะติดกับชิ้นงานมีน้อย การเริ่มต้นอาร์กแบบน้ี

ลวดเชอ่ื ม ทําได้โดยใช้ลวดเช่ือมเขี่ยแล้วยกข้ึน เพื่อให้เกิดการอาร์ก
และควบคุมการอาร์กเคลื่อนท่ีมาหาจุดท่ีจะเริ่มต้นเช่ือม
การเริ่มต้นอาร์กแบบนี้ทําให้การอาร์กอยู่ไกลจากตําแหน่งของ
การเชื่อม ซ่ึงทําให้ลวดเชื่อมถูกหลอมทิ้ง
โลหะงาน ไปบางส่วน และเกิดสะเก็ดของรอยอารก์

อารก บนชิ้นงาน

ภาพท ี่ 3.43 ตัวอย่างการเรม่ิ ต้นอาร์กแบบเขยี่ สมั ผัส (Scratch Method)

สุดยอดคู่มือครู 64

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเชอื่ มไฟฟ้าด้วยลวดเชอ่ื มหุม้ ฟลกั ซ์ 67

6.2 การเดินแนวเชอ่ื ม

6.2.1 การเดนิ แนวเชอ่ื ม สาํ หรบั ชา่ งเชอ่ื มหดั ใหมก่ อ่ นทจ่ี ะเรม่ิ ทาํ การเชอ่ื มงาน ใหส้ าํ รวจตนเอง
ให้พร้อมเสียก่อนเป็นอันดับแรก เพ่ือความปลอดภัยให้สวมอุปกรณ์ป้องกันอันตรายให้ครบ จากนั้นให้
ฝึกการเร่มิ ต้นอาร์กให้ได้เสียกอ่ น เมือ่ อารก์ ไดแ้ ลว้ ใหฝ้ ึกหัดเดินลวดเชื่อมไปขา้ งหนา้ ช้าๆ พยายามให้มอื
น่ิงๆ โดยการวางตําแหน่งการเช่ือมต้องให้ลวดเช่ือมทํามุมต้ังฉากกับช้ินงาน และเอียงไปตามทิศทาง
การเชื่อมเล็กน้อยประมาณ 15 ํ – 30 ํ และในระหว่างการเช่ือมให้รักษาตําแหน่งน้ีไว้ตลอดของการเช่ือม
รอยเชอื่ มที่ดจี ะต้องมีขนาด และผิวหนา้ จะตอ้ งเรียบมีความสมาํ่ เสมอตลอดของแนวเช่ือม

15  - 30 ํ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ทิศทางการเชือ่ ม 68 งานเช่ือมและโลหะแผ่นเบ้ืองตน้ 12 “ 1”
หรือมากกวา
ภาพท่ ี 3.44 ตัวอย่างการฝกึ เดนิ แนวเช่ือม 1 จุดเรมิ่ ตน
2 ความสงู ระยะอารก
6.2.2 การตอ่ แนวเชอื่ ม ลวดเชอื่ มไฟฟา้ แบบหมุ้ ฟลกั ซ ์ เมอื่ เชอ่ื มจนปลายลวดเหลอื ประมาณ 3 แนวเชื่อม
จ1 ะ21ต"้อ จงมนีกไมาร่สตาม่อาแรนถวเชเช่ือ่ือมมตซ่อึ่งไจปะไตด้อ้ จงะเปต็น้อแงมนีกวาเดรเียปวลก่ียันนกลับวดแนเชว่ือเมดใิมห มแ่ ลแะลจะะใตน้อกงามรเีคปวลาี่ยมนแลขว็งดแเรชงื่อเทม่าใหกัมบ่ 4 อารกปกติ
แนวเดมิ ด้วย วิธีการตอ่ แนวเชือ่ มมีวธิ กี ารปฏบิ ัตดิ งั น้ี 5 แองปลายแนวเช่อื ม
1) การตอ่ รอ้ น ในกรณที แ่ี อง่ ปลายแนวเชอ่ื มยงั รอ้ นอยใู่ หเ้ ชอื่ มตอ่ ไดท้ นั ทโี ดยไมต่ อ้ ง 6 ชิน้ งาน
เคาะทําความสะอาด โดยเริ่มต้นอาร์กห่างจากแอ่งปลายแนวเช่ือมแนวเช่ือมเดิมไปทางด้านหน้าประมาณ 35
ใ21ห ้ต- ร1ง"ก บัเมแอ่ื นอวาเรดก์ ิมไ ดวิธ้แีกลา้วรจตงึ อ่ใหแถ้นอวยเชหอ่ื ลมงั แกบลบับนมีถ้ าเา้ ตชมิ่างลเชวดือ่ มทขี่แาอดง่ ทปกัลษายะแจนะเวกเชิดื่อสมแ ลกกาฝรตังใ่อนแรนอวยเชเชอื่ ่ือมมจไะดต้ อ้ งต่อ
2) การต่อเย็น ในกรณีที่แอ่งปลายแนวเช่ือมเย็นแล้วให้ทําความสะอาดโดยการเคาะ
สแลกออกและใช้แปรงลวดขัดให้สะอาดอีกครั้ง หลังจากน้ันให้เร่ิมต้นอาร์กห่างจากแอ่งปลายแนวเชื่อม
กเดามิรตไปอ่ ทแานงวดเา้ชน่ือหมนจา้ะปตร้อะงมตา่อณให 21ต้ ร -ง 1ก"ับ เแมนอื่ วอเาดรมิ ก์ ไดแ้ ลว้ จงึ ใหถ้ อยหลงั กลบั มาเตมิ ลวดทแ่ี อง่ ปลายแนวเชอ่ื ม

1
2

46
ภาพท ่ี 3.45 ตวั อยา่ งวิธกี ารตอ่ แนวเชื่อม

6.2.3 การส่ายลวดเช่ือม การเชื่อมโลหะนั้นจะต้องให้แนวเชื่อมโตกว่าลวดเชื่อม ต้อง
มกี ารสา่ ยลวดเชอื่ มซงึ่ จะดกี วา่ การเชอื่ มแบบลากไปตรง (การเชอ่ื มแนวเสน้ เชอื ก) โดยทวั่ ไปแลว้ ความกวา้ ง
ของแนวเชอ่ื มไมค่ วรเกนิ 3 เทา่ ของความโตลวดเชอ่ื ม การเลอื กแบบของการสา่ ยลวดเชอ่ื มจะตอ้ งคาํ นงึ ถงึ
ชนดิ ของรอยตอ่ ขนาดของแนวเชื่อมและตําแหนง่ ทา่ เชอื่ มดว้ ย รปู แบบการส่ายลวดเชอ่ื มจะมผี ลโดยตรง
ต่อคุณภาพของแนวเชื่อม อน่ึงการส่ายลวดเช่ือมในบางกรณีจะทําเพ่ือให้แนวเชื่อมมีเกล็ดสวยเท่านั้น
โดยไม่คาํ นึงถึงประโยชนใ์ นดา้ นอื่นๆ การสา่ ยลวดเชื่อมในท่าราบมดี ังน้ี

เกลด็ แนวเชอ่ื ม

รูปแบบการส่ายลวดเชือ่ ม ภาพท ี่ 3.47 ตวั อยา่ งเกล็ดแนวเชื่อมท่ไี ด้จากการส่ายลวดเชื่อม
ท่ีมา: http://www.oknation.net/blog/Ruswan/2009/09/

26/entry-1, 2556: (Online)

ภาพท ่ี 3.46 ตวั อยา่ งรูปแบบการสา่ ยลวดเชื่อม

65 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต

การเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเช่อื มหุ้มฟลักซ์ 69

7. เทคนิคการเชอื่ มไฟฟ้า

ในการเช่ือมไฟฟ้าจะมีเทคนิคและวิธีในการเชื่อมต่างกันตามตําแหน่งการเช่ือม และลักษณะของ

รอยต่อ ซึ่งผู้ปฏิบัติงานเช่ือมจําเป็นต้องศึกษา และฝึกปฏิบัติให้เกิดความชํานาญ เพ่ือให้ได้งานเชื่อมที่มี

คุณภาพ สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
7.1 การเชอ่ื มตอ่ ชน (Butt Joint)
การเช่ือมต่อชน คือ ชนิดของรอยต่อในงานเช่ือม โดยการนําชิ้นงานสองชิ้น หรือมากกว่า

มาตอ่ เข้าดว้ ยกนั มีวิธีการตอ่ มากมายสรุปได ้ 4 ลักษณะดังน้ี
7.1.1 การเชือ่ มต่อชนทา่ ราบ (Flat Butt Joint)
45 ํ
เปน็ การเชอ่ื มทชี่ น้ิ งานวางอยใู่ นระนาบเดยี วกนั กบั พนื้ ราบ

ซึ่งไม่มีปัญหาเรื่องแรงดึงดูดของโลก จึงเป็นท่าเช่ือมท่ี

เชอ่ื มงา่ ยกวา่ ทา่ เชอื่ มอน่ื ๆ การเชอ่ื มตอ่ ชนทา่ ราบลวดเชอื่ ม

ทาํ มมุ กบั ช้นิ งาน (มุมเดินลวด) 45 ํ และทํามมุ กับชนิ้ งาน

ดา้ นขา้ ง 90 ํ ทศิ ทางการเชอ่ื มจากซา้ ยไปขวา ดงั ภาพท ี่ 3.48 ภาพที ่ 3.48 มมุ ลวดเช่อื มและทศิ ทาง

การเชื่อมต่อชนท่าราบ
ที่มา: http://www.upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/7/7a/Posizioni-di-saldatura.
jpg, 2556: (Online)

7.1.2 การเชอ่ื มตอ่ ชนทา่ ระดบั (Horizontal Butt Joint) 70 งานเชือ่ มและโลหะแผน่ เบือ้ งตน้

10-15 ํ เปน็ ทา่ เชอื่ มทก่ี ระทาํ ไดย้ ากอกี ทา่ หนงึ่ กบั ชา่ งเชอื่ มหดั ใหม่ 7.1.3 การเชือ่ มต่อชนบากหน้างานท่าตั้ง (Vertical Groove Butt Joint) เป็นการเช่อื ม
เน่ืองจากนํ้าโลหะจะไหลย้อยลงมาอันเนื่องมาจาก ทรี่ อยตอ่ ของชนิ้ งานจะตง้ั ฉากกบั พน้ื หรอื แนวระดบั อยใู่ นแนวดง่ิ การเชอ่ื มในทา่ ตง้ั แนวเชอื่ มจะมลี กั ษณะ
ภาพท ่ี 3.49 มุมลวดเช่อื มและทศิ ทาง แรงดึงดูดของโลก ทําให้แนวเช่ือมไม่สวยงาม และไม่ นูนมากกว่าการเช่ือมในท่าอ่ืนๆ เนื่องจากนํ้าโลหะจะไหลย้อยตามแรงดึงดูดของโลก ดังนั้นเทคนิคท่ีใช้
การเช่อื มตอ่ ชนทา่ ระดบั แขง็ แรงเทา่ ทคี่ วร แตส่ ามารถเชอื่ มใหด้ ไี ดถ้ า้ มกี ารฝกึ เชอื่ ม ในการเชื่อมท่ีจะให้นํ้าโลหะไหลย้อยน้อยคือ เมื่อเคลื่อนส่ายลวดเชื่อมควรหยุดบริเวณขอบของรอยต่อ
จนเกดิ ความชาํ นาญ ขนาดของแนวเชอ่ื ม และการหลอมเหลว ชว่ั ขณะหนง่ึ ซ่งึ จะเปดิ โอกาสให้แนวเช่อื มทขี่ อบอีกขา้ งหน่งึ และตรงกลางแนวเชื่อมแข็งได้เสยี ก่อน และ
ที่มา: http://www.upload.wikimedia.org/ สามารถควบคุมได้ด้วยระยะอาร์ก และมุมในการเชื่อม ลดปญั หาการย้อยของนา้ํ โลหะได้ การเชือ่ มทีต่ ั้งสามารถเชื่อมได้ท้ังเช่ือมขึน้ (Vertical Up) และเชื่อมลง
wikipedia/commons/7/7a/Posizioni-di- ดงั ภาพท ี่ 3.49 (Vertical Down)

saldatura.jpg, 2556: (Online)

คา่ นยิ มหลัก 12 ประการ 75 -ํ 80 ํ 10 -ํ 15 ํ
• ใฝห่ าความรู้ หมั่นศึกษาเลา่ เรียนท้ังทางตรงและทางอ้อม
• มศี ลี ธรรม รกั ษาความสตั ย์ หวังดตี ่อผอู้ ืน่ เผ่ือแผแ่ ละแบ่งปัน ภาพที่ 3.50 มุมลวดเช่ือมและทิศทางการเช่อื ม ภาพท ี่ 3.51 มมุ ลวดเชือ่ มและทิศทางการเชือ่ ม
ตอ่ ชนทา่ ต้งั เชอื่ มขึน้ ต่อชนทา่ ต้ังเชอ่ื มลง
สุดยอดคู่มือครู 66
ท่มี า: http://www.upload.wikimedia.org/wikipedia/ ท่ีมา: http://www.upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/7/7a/Posizioni-di-saldatura. commons/7/7a/Posizioni-di-saldatura.
jpg, 2556: (Online) jpg, 2556: (Online)

7.1.4 การเชือ่ มตอ่ ชนบากหน้างานท่าเหนือศีรษะ (Overhead Groove Butt Joint)

การเชื่อมท่าเหนือศีรษะเป็นการเชื่อมท่ีรอยต่อของ

ช้ินงานจะอยู่ในตําแหน่งขนานกับระนาบ โดยจะอยู่

เหนือศีรษะของผู้ปฏิบัติงานเชื่อมเป็นท่าเชื่อมที่

เช่ือมยากที่สุดเน่ืองจากการควบคุมการเช่ือม

กระทําได้ยาก อีกทั้งผู้ปฏิบัติงานเช่ือมเองต้องอยู่ 45 ํ
ในสภาวะท่ีไม่ปกติและอันตรายจากโลหะเหลว
ร่วงลงมา ทําให้ต้องสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันอันตราย ภาพที ่ 3.52 มมุ ลวดเช่ือมและทิศทางการเชื่อม
เปน็ อยา่ งดี ส่วนเทคนิคในการเชอ่ื ม คอื มมุ เดินลวด ต่อชนท่าเหนือศรี ษะ
และมุมงานจะเหมือนกับการเชื่อมในท่าราบ เพียงแต่
การเชื่อมในท่าเหนือศีรษะช้ินงานจะควํ่าลงมาเท่ากัน ทมี่ า: http://www.upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/7/7a/Posizioni-di-saldatura.
jpg, 2556: (Online)

ดังภาพ

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเช่อื มไฟฟา้ ด้วยลวดเช่ือมห้มุ ฟลักซ์ 71

7.2 เทคนิคการเช่ือมตอ่ รปู ตวั ที (T- Joint)

การเช่ือมต่อรูปตัวที คือ การนําขอบของชิ้นงานชิ้นหน่ึงวางต้ังฉากอยู่บนช้ินงานอีกชิ้นหนึ่ง
ให้มีลักษณะเป็นรูปอักษรตัว T บางคร้ังจะบากช้ินงานที่นํามาวางต้ังฉาก ท้ังน้ีขึ้นอยู่กับความหนาของ
ชิ้นงาน เป็นการต่องานทน่ี ยิ มใชก้ ันมาก
7.2.1 การเช่อื มต่อรูปตัวทีทา่ ราบ (Flat T- Joint)
เป็นการเชอ่ื มทีช่ นิ้ งานวางเอยี ง 45 ํ กับพนื้ ระนาบ โดยรอยตอ่ ของชน้ิ งาน
จะมีลักษณะคล้ายตัววี การเช่ือมจะใช้มุมลวดเชื่อมทํามุมกับช้ินงาน
(มุมเดินลวด) 45 ํ และทํามุมกับช้ินงานด้านข้าง 45 ํ ทิศทางการเชื่อม
จากซา้ ยไปขวา ดังภาพ

ภาพท่ ี 3.53 การเช่อื มต่อรปู ตวั ทีทา่ ราบ
ทีม่ า: http://www.upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/7/7a/Posizioni-di-saldatura.jpg, 2556: (Online)
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
7.2.2 การเช่ือมต่อรูปตัวทีท่าระดับ (Horizontal T- Joint) เป็นการเชื่อมโดยให้ชิ้นงาน
วางราบกับพน้ื ระนาบ การเช่อื มจะใช้มมุ ลวดเช่ือมทํามมุ กับชิน้ งาน (มมุ เดนิ ลวด) 45 ํ - 75 ํ และทํามุมกบั
ช้ินงานด้านข้าง 45 ํ ทศิ ทางการเชอื่ มจากซ้ายไปขวา ดังภาพ

ภาพท ี่ 3.54 การเช่อื มต่อรปู ตัวทที า่ ระดับ
ทมี่ า: http://www.upload.wikimedia.org/wikipedia/
commons/7/7a/Posizioni-di-saldatura.jpg, 2556: (Online)

7.2.3 การเช่ือมต่อรูปตัวทีท่าตั้ง (Vertical T- Joint) วิธีการเชื่อมลวดเชื่อมมีมุมเดิน 72 งานเชือ่ มและโลหะแผน่ เบื้องต้น
ประมาณ 65 -ํ 80 ํ มมุ งานประมาณ 45 ํ และเพอื่ ไมใ่ หน้ า้ํ โลหะไหลยอ้ ยลงมามากขณะเคลอื่ นสา่ ยลวดเชอื่ ม
ควรหยุดบริเวณขอบของแนวเชื่อมชั่วขณะหน่ึง เพ่ือเปิดโอกาสให้ขอบแนวเชื่อมอีกด้านและตรงกลาง
แนวเชื่อมแข็งตัวเสียก่อน สําหรับการเชื่อมตัวทีท่าตั้งเช่ือมลง (Vertical Down T-Joint) เทคนิค
การเชื่อมจะเหมือนกับทา่ ตั้งเชอ่ื มขน้ึ เพียงแตไ่ ม่ต้องสา่ ยลวดเชื่อมเทา่ นั้น

ภาพท่ี 3.55 การเชอ่ื มต่อรูปตวั ทีท่าตง้ั เชื่อมขึ้นและเชื่อมลง
ท่มี า: http://www.upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Posizioni-di-saldatura.jpg, 2556: (Online)

7.2.4 การเชอื่ มตอ่ รปู ตวั ทที า่ เหนอื ศรี ษะ (Overhead T- Joint) การเชอ่ื มตวั ทที า่ เหนอื ศรี ษะ
ลวดเชื่อมทํามุมเดินประมาณ 45 ํ-75 ํ มุมงานประมาณ
45 ํ ลักษณะจะเหมือนกับการเชื่อมต่อตัวทีท่าระดับ
เพยี งแตช่ ้ินงานจะควํ่าลง ดงั ภาพ

ภาพที่ 3.56 การเช่อื มต่อรูปตวั ทีทา่ เหนือศรี ษะ
ที่มา: http://www.upload.wikimedia.org/
wikipedia/commons/7/7a/Posizioni-di-

saldatura.jpg, 2556: (Online)

67 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต

การเชือ่ มไฟฟ้าดว้ ยลวดเชือ่ มหมุ้ ฟลักซ์ 73

วิชา งานเช่ือมและโลหะแผน่ เบื้องต้น ใบงานท ี่ 3.1 คาบเรยี น คาบ
รหัสวชิ า 2100-1005 ผสู้ อน ✓ ผเู้ รียน

ช่อื งาน การฝกึ เริม่ ต้นอาร์กและการเดนิ แนวเ7ป6น็ ช่วงสนั้ ๆ

30 30 150 สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด

30 30 150 76
15 25

จดุ ประสงค์เชงิ พฤตกิ รรม
1. ปฏบิ ัตกิ ารฝึกเรมิ่ ต้นอาร์กและการเดนิ แนวเป็นช่วงสน้ั ๆ ได้

2. มีเจตคติที่ดีในการทํางานดว้ ยความเปน็ ระเบยี บเรียบ1ร5อ้ ย2 5ประณตี รอบคอบ ซอื่ สตั ยแ์ ละปลอดภยั

วสั ดุ ลาำ ดับขนั้ การปฏิบตั ิงาน

1. แผ่นเหล็กขนาด 76 Ö 150 Ö 6 มม. จาํ นวน 1. ตัดชน้ิ งานตามขนาดท่ีกําหนด

1 ช้ิน 2. ทาํ ความสะอาดช้ินงาน

2. ลวดเช่ือม E – 6013 ∅ 2.6 มม. 3. รา่ งแบบตามขนาด

เคร่ืองมือและอปุ กรณ์ 4. เรม่ิ ต้นเชือ่ มจากขอบชิน้ งานจากซา้ ยไปขวายาว

1. เคร่ืองเช่ือมไฟฟา้ AC/DC 30 มม. เว้น 30 มม. จํานวน 3 แนว
2. หน้ากากเช่อื ม 5. เชอื่ มตามข้อ 4 ท้ัง 3 แถว
3. แปรงลวด คอ้ นเคาะสแลก คมี จบั งานร้อน 6. ทาํ ความสะอาดช้ินงาน
4. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอื้ หนงั 7. สง่ ตรวจ

ปลอกแขนและปลอกขา

74 งานเชอ่ื มและโลหะแผ่นเบื้องต้น

ใบประเมินผลการปฏิบัติงานที่ 3.1

ชื่อ สกุล วันที ่
แผนกวิชา
ระดับ ปวช. กลุ่ม

ชอื่ งาน การฝึกเร่ิมต้นอารก์ และการเดนิ แนวเป็นช่วงสนั้ ๆ

ลาำ ดบั รายการ คะแนนเตม็ คะแนนทไี่ ด้

1 การเตรียมช้นิ งาน 1
2 ตําแหน่งการอาร์กเปน็ จดุ 2
3 ความโตของจุดเชอื่ ม 2
4 ความเรยี บของแนวเชื่อม 2
5 การใช้อปุ กรณป์ ้องกันอันตราย 1
6 พฤตกิ รรมในการปฏบิ ัตงิ าน 2
รวม 10

หมายเหตุ : พฤติกรรมในการปฏิบตั งิ าน ไดแ้ ก่
1. พฤตกิ รรมก่อนเช่อื ม ไดแ้ ก่ การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณ ์ การแตง่ กาย

2. พฤติกรรมขณะเช่ือม ได้แก ่ การต้งั ใจฝกึ ปฏิบัติงาน ไมห่ ยอกล้อกัน

3. พฤตกิ รรมหลงั เช่ือม ไดแ้ ก ่ การเก็บเครอ่ื งมอื และอุปกรณ ์ การทาํ ความสะอาดพน้ื ที่

ปฏิบัตงิ าน

คำาแนะนำา/ข้อเสนอแนะอื่นๆ



ลงช่อื ผตู้ รวจสอบ

( )

วันท ี่ / /

สุดยอดคู่มือครู 68

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเชื่อมไฟฟา้ ดว้ ยลวดเช่อื มหุม้ ฟลกั ซ์ 75 กิจกรรมท้าทาย

วิชา งานเชอื่ มและโลหะแผ่นเบื้องตน้ ใบงานท ี่ 3.2 คาบเรยี น คาบ แนวทางให้ผู้เรียนจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ด้วยกิจกรรม
รหสั วชิ า 2100-1005 ผสู้ อน ✓ ผูเ้ รยี น ท่ีหลากหลายที่ฝึกทักษะทุกด้านตามจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
ชอื่ งาน การฝกึ ต่อแนวเชือ่ ม เพ่ือให้เกิดสมรรถนะในการเรียนรู้ สามารถปฏิบัติกิจกรรมเร่ือง
การเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือมหุ้มฟลักซ์นำ�ไปใช้ในการทำ�งาน และ
แนวเชอื่ มจากการเช่อื มตอ เป็นพ้ืนฐานในการประกอบอาชีพได้ตามความเหมาะสมของผู้เรียน
และสถานศึกษา โดย
90 ํ 1. ให้ผู้เรียนจับคู่และร่วมกันค้นหาสาเหตุและผลกระทบ
65  - 75 ํ ความรูเ้ กย่ี วกบั การเชอื่ มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเช่อื มหุม้ ฟลักซ์
2. ให้ผู้เรียนแสดงแนวคิดเกี่ยวกับความปลอดภัยในการเช่ือม
90 ํ ไฟฟ้า เชื่อมแกส๊ และงานโลหะแผ่น
3. ใหผ้ เู้ รยี นฝกึ วเิ คราะห์ และใหค้ วามส�ำ คญั ของการเชอ่ื มไฟฟา้
ด้วยลวดเช่ือมหุ้มฟลักซ์ในการปฏิบัติงาน ข้อควรระวังในการเชื่อม
ไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อมหุ้มฟลักซ์ สามารถนำ�มาใช้ในการทำ�งานและ
ประกอบอาชีพ ไดแ้ ก่
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดตอแนวใหเ ต็มชิ้นงานจากใบงานท่ี 3.1

จดุ เรมิ่ ตนตอแนวเชือ่ ม

จุดประสงค์เชงิ พฤตกิ รรม
1. ปฏบิ ัตกิ ารฝกึ ตอ่ แนวเช่อื มได ้
2. มเี จตคตทิ ีด่ ีในการทาํ งานด้วยความเป็นระเบียบเรยี บรอ้ ย ประณตี รอบคอบ ซ่อื สตั ย ์ และปลอดภัย

วัสดุ ลำาดบั ขัน้ การปฏิบัตงิ าน

1. ชนิ้ งานทีผ่ า่ นการฝึกเรมิ่ ต้นอาร์กและการ 1. นาํ ช้ินงานที่ฝึกเริ่มต้นอารก์ และการเดนิ แนวเปน็ ช่วง

เดินแนวเป็นช่วงส้ันๆ จากใบงานท ่ี 3.1 สั้นๆ จากใบงานท ี่ 3.1 มาทําการฝึกต่อแนวเชอื่ ม

2. ลวดเชอื่ ม E – 6013 ∅ 2.6 มม. 2. ทําความสะอาดช้นิ งาน
3. ทาํ การเชื่อมตอ่ แนวเชื่อม
เคร่ืองมอื และอปุ กรณ์ 4. ทําความสะอาดชน้ิ งานหลงั เชอ่ื ม
5. สง่ ตรวจ
1. เคร่อื งเชือ่ มไฟฟา้ AC/DC
2. หนา้ กากเช่อื ม

3. แปรงลวด คอ้ นเคาะสแลก คีมจับงานร้อน

4. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอ้ื หนงั

และปลอกแขน และปลอกขา 76 งานเช่ือมและโลหะแผน่ เบอ้ื งตน้

ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิงานที่ 3.2

ช่ือ สกุล วันท ี่
แผนกวชิ า
ระดบั ปวช. กลุ่ม

ช่ืองาน การฝกึ ต่อแนวเชือ่ ม

ลำาดับ รายการ คะแนนเตม็ คะแนนท่ีได้

3.1 หลกั การเชอ่ื มไฟฟ้าดว้ ยลวดเช่อื มหมุ้ ฟลกั ซ์ 1 การเตรียมชิ้นงาน 1
3.2 เครือ่ งเชือ่ ม 2 ตาํ แหน่งการตอ่ แนวเช่อื ม 2
3.3 ลวดเชอื่ มไฟฟา้ ห้มุ ฟลกั ซ์ 3 ความโตของจุดตอ่ แนวเช่อื ม 2
3.4 อปุ กรณ์ประกอบเคร่อื งเชอื่ มและอปุ กรณอ์ นื่ ๆ 4 ความเรียบของแนวเชอื่ ม 2
3.5 องคป์ ระกอบของการเชอ่ื มไฟฟ้าด้วยลวดเชอ่ื มหมุ้ ฟลกั ซ์ 5 การใชอ้ ุปกรณป์ ้องกันอนั ตราย 1
3.6 การเร่ิมตน้ อารก์ และการเดนิ แนวเชอ่ื ม 6 พฤตกิ รรมในการปฏิบตั ิงาน 2
3.7 เทคนคิ การเชือ่ มไฟฟ้า รวม 10
3.8 ความปลอดภัยในงานโลหะแผ่น สรุปผลการวิเคราะห์
เขียนเปน็ ผังกราฟกิ ผังความคิดรวบยอดในการท�ำ งานเหลา่ น้ัน หมายเหตุ : พฤติกรรมในการปฏิบัติงาน ได้แก่
1. พฤติกรรมก่อนเช่อื ม ได้แก ่ การเตรียมเครอื่ งมือและอปุ กรณ ์ การแต่งกาย
2. พฤติกรรมขณะเชอ่ื ม ได้แก่ การต้งั ใจฝึกปฏบิ ัติงาน ไมห่ ยอกล้อกนั
3. พฤตกิ รรมหลงั เชือ่ ม ไดแ้ ก ่ การเก็บเครอื่ งมอื และอุปกรณ ์ การทําความสะอาดพื้นท่ี
ปฏบิ ัติงาน

คำาแนะนำา/ข้อเสนอแนะอน่ื ๆ


ลงช่อื ผู้ตรวจสอบ

( )

วนั ท่ ี / /

69 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต

การเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือมหมุ้ ฟลักซ์ 77

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบื้องตน้ ใบงานท ี่ 3.3 คาบเรยี น คาบ
รหัสวชิ า 2100-2005 ผ้สู อน ✓ ผู้เรียน
ชอ่ื งาน การเชอื่ มพอกทบั แนว

สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดทิศทางการเช่ือมเชื่อมทบั กัน 12 ของแนวเดมิ
50

120
เชือ่ มพอกทบั แนวจนเต็ม

จุดประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม
1. ปฏบิ ัตกิ ารเชอ่ื มพอกทบั แนวได้
2. มีเจตคตทิ ่ีดีในการทาํ งานด้วยความเป็นระเบยี บเรยี บร้อย ประณีต รอบคอบ ซ่ือสัตย์และปลอดภยั

วสั ดุ ลาำ ดับข้นั การปฏิบตั งิ าน

1. แผน่ เหลก็ ขนาด 50 Ö 120 Ö 6 มม. จํานวน 1. ตดั ชน้ิ งานตามขนาดกาํ หนด

1 ช้ิน 2. ทาํ ความสะอาดชนิ้ งาน

2. ลวดเชอ่ื ม E – 6013 ∅ 2.6 มม. 3. รา่ งแบบให้เปน็ รอยเสน้ ตรง
4. ทาํ การเช่ือมแนวแรกห่างจากขอบของชน้ิ งานเลก็ นอ้ ย
เครอื่ งมอื และอปุ กรณ์ 5. ทําความสะอาดแนวเชื่อม เช่ือมทับแนวที่สองทับ
แนวแรก 21 ของความกวา้ งแนวแรก
1. เคร่ืองเช่อื มไฟฟา้ AC/DC 6. ทําการเชื่อมพอกทบั แนวจนเต็มหนา้ งาน
2. หน้ากากเชือ่ ม
3. แปรงลวด ค้อนเคาะสแลก คีมจับงานร้อน
4. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอ้ื หนงั 7. ทาํ ความสะอาดแนวเชอ่ื ม
8. ส่งตรวจ
ปลอกแขน และปลอกขา

78 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบ้ืองตน้

ใบประเมินผลการปฏบิ ัติงานที่ 3.3

ช่ือ สกุล วันที่
แผนกวิชา
ระดับ ปวช. กลมุ่

ช่อื งาน การเช่ือมพอกทับแนว

ลำาดับ รายการ คะแนนเตม็ คะแนนที่ได้

1 การเตรยี มช้นิ งาน 1
2 การเรม่ิ ตน้ และส้ินสดุ แนวเชอ่ื ม 2
3 ลักษณะของการเชือ่ มเกย 2
4 ความเรยี บของแนวเช่ือม 2
5 การใช้อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย 1
6 พฤติกรรมในการปฏบิ ัตงิ าน 2
รวม 10

หมายเหตุ : พฤติกรรมในการปฏิบัติงาน ได้แก่
1. พฤตกิ รรมกอ่ นเชอื่ ม ไดแ้ ก ่ การเตรยี มเครอ่ื งมือและอปุ กรณ ์ การแต่งกาย

2. พฤตกิ รรมขณะเชอ่ื ม ไดแ้ ก่ การตงั้ ใจฝกึ ปฏิบัติงาน ไมห่ ยอกลอ้ กัน

3. พฤติกรรมหลงั เชือ่ ม ได้แก่ การเกบ็ เคร่ืองมอื และอุปกรณ์ การทาํ ความสะอาดพนื้ ท่ี

ปฏิบตั ิงาน

คาำ แนะนาำ /ขอ้ เสนอแนะอื่นๆ



ลงชอ่ื ผูต้ รวจสอบ

( )

วนั ที่ / /

สุดยอดคู่มือครู 70

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเชอื่ มไฟฟ้าด้วยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลกั ซ์ 79

วชิ า งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบือ้ งตน้ ใบงานท ่ี 3.4 คาบเรยี น คาบ
รหสั วชิ า 2100-1005 ผ้สู อน ✓ ผเู้ รยี น
ชื่องาน การเช่ือมเดนิ แนว

สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด6
50

เชือ่ มเดินแนว
จำนวน 3 แนว
15
15

120

จุดประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม
1. ปฏิบัติการเชื่อมเดินแนวได้
2. มีเจตคตทิ ่ดี ีในการทาํ งานดว้ ยความเปน็ ระเบียบเรียบรอ้ ย ประณีต รอบคอบ ซ่ือสตั ยแ์ ละปลอดภยั

วัสดุ ลำาดบั ขัน้ การปฏิบตั ิงาน

1. แผน่ เหล็กขนาด 50 Ö 120 Ö 6 มม. จาํ นวน 1. ตัดช้นิ งานตามขนาดกาํ หนด

1 ชนิ้ 2. ทาํ ความสะอาดชนิ้ งาน

2. ลวดเชอ่ื ม E – 6013 ∅ 2.6 มม. 3. รา่ งแบบใหเ้ ป็นรอยเสน้ ตรง

เคร่ืองมอื และอปุ กรณ์ 4. ทําการเชอ่ื มแนวแรกตามรอยเส้นโดยเชอื่ มจากซ้าย

1. เครือ่ งเชอื่ มไฟฟา้ AC/DC ไปขวา
2. หนา้ กากเชอื่ ม 5. เชอ่ื มแนวท ี่ 2 และแนวท ี่ 3
3. แปรงลวด คอ้ นเคาะสแลก คมี จับงานรอ้ น 6. ทําความสะอาดแนวเชอ่ื ม
4. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอื้ หนงั 7. สง่ ตรวจ

ปลอกแขน และปลอกขา 80 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบือ้ งต้น

ใบประเมนิ ผลการปฏิบตั งิ านที่ 3.4

ชื่อ สกลุ วันท ่ี
ระดับ ปวช. กล่มุ แผนกวชิ า
ชอื่ งาน การเชือ่ มเดนิ แนว

ลาำ ดับ รายการ คะแนนเตม็ คะแนนทไ่ี ด้

1 กระแสไฟเชอื่ มสงั เกตไดจ้ ากแนวเช่ือม 1
2 ความสม่ําเสมอในการเดนิ เตมิ ลวดเช่ือม 2
3 ความเที่ยงตรงของแนวเชือ่ ม 2
4 การเรมิ่ ตน้ และส้ินสุดแนวเชอ่ื ม 2
5 ความหยาบและละเอียดของเกล็ดแนวเชือ่ ม 1
6 พฤตกิ รรมในการปฏิบตั ิงาน 2
รวม 10

หมายเหต ุ : พฤตกิ รรมในการปฏบิ ตั งิ าน ได้แก่
1. พฤติกรรมก่อนเชื่อม ได้แก ่ การเตรยี มเคร่ืองมอื และอปุ กรณ ์ การแตง่ กาย

2. พฤตกิ รรมขณะเชอื่ ม ไดแ้ ก่ การตงั้ ใจฝกึ ปฏบิ ัติงาน ไม่หยอกลอ้ กนั

3. พฤติกรรมหลงั เช่อื ม ได้แก่ การเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ์ การทาํ ความสะอาดพนื้ ที่

ปฏิบตั งิ าน

คาำ แนะนาำ /ขอ้ เสนอแนะอน่ื ๆ



ลงชือ่ ผ้ตู รวจสอบ

( )

วันท ี่ / /

71 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

การเชือ่ มไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชื่อมหุ้มฟลกั ซ์ 81

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบอ้ื งตน้ ใบงานท ี่ 3.5 คาบเรยี น คาบ
รหัสวชิ า 2100-1005 ผ้สู อน ✓ ผเู้ รยี น
ชอ่ื งาน การเชือ่ มเดนิ แนวต่อเกย

สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด50 45 

120
6

50

จดุ ประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม
1. ปฏบิ ตั กิ ารเชอื่ มเดนิ แนวต่อเกยได ้
2. มีเจตคติทดี่ ีในการทาํ งานด้วยความเป็นระเบยี บเรยี บรอ้ ย ประณีต รอบคอบ ซอื่ สตั ยแ์ ละปลอดภัย

วัสดุ ลาำ ดบั ขัน้ การปฏบิ ตั งิ าน

1. แผน่ เหล็กขนาด 50 Ö 120 Ö 6 มม. จาํ นวน 1. ตดั ช้ินงานตามขนาดกาํ หนด

2 ช้นิ 2. ทาํ ความสะอาดช้ินงาน

2. ลวดเชอ่ื ม E – 6013 ∅ 2.6 มม. 3. เชอื่ มยดึ ชน้ิ งานทงั้ สองในลักษณะเกยกัน

เครอ่ื งมือและอปุ กรณ์ 4. ทําการเชอื่ มจากซ้ายจนกระท่งั สนิ้ สดุ แนวเช่ือม

1. เคร่ืองเชอ่ื มไฟฟ้า AC/DC ทางขวามอื
2. หนา้ กากเช่อื ม 5. พลกิ ชน้ิ งานทําการเช่ือมรอยเกยท ่ี 2
3. แปรงลวด คอ้ นเคาะสแลก คีมจบั งานร้อน 6. ทาํ ความสะอาดแนวเชือ่ ม
4. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอ้ื หนงั 7. สง่ ตรวจ

ปลอกแขน และปลอกขา 82 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบอ้ื งตน้

ใบประเมินผลการปฏบิ ตั ิงานท ่ี 3.5

ช่ือ สกลุ วันท ี่
แผนกวชิ า
ระดับ ปวช. กลมุ่

ชื่องาน การเชอื่ มเดินแนวต่อเกย

ลำาดบั รายการ คะแนนเตม็ คะแนนทไ่ี ด้

1 กระแสไฟเชือ่ มสงั เกตไดจ้ ากแนวเช่อื ม 1
2 ความสมํา่ เสมอในการเดินเตมิ ลวดเช่อื ม 2
3 ความเท่ียงตรงของแนวเช่อื ม 2
4 การเร่มิ ตน้ และสิ้นสดุ แนวเชือ่ ม 2
5 ความหยาบและละเอียดของเกล็ดแนวเชอื่ ม 1
6 พฤติกรรมในการปฏิบัติงาน 2
รวม 10

หมายเหตุ : พฤตกิ รรมในการปฏบิ ัติงาน ได้แก่
1. พฤตกิ รรมก่อนเช่อื ม ไดแ้ ก่ การเตรียมเคร่อื งมอื และอปุ กรณ์ การแตง่ กาย

2. พฤตกิ รรมขณะเช่ือม ไดแ้ ก ่ การตั้งใจฝึกปฏบิ ัตงิ าน ไมห่ ยอกลอ้ กนั

3. พฤตกิ รรมหลังเชือ่ ม ได้แก่ การเก็บเครือ่ งมอื และอปุ กรณ์ การทําความสะอาดพ้นื ท่ี

ปฏบิ ัติงาน

คาำ แนะนาำ /ขอ้ เสนอแนะอ่ืนๆ



ลงชื่อ ผตู้ รวจสอบ

( )

วนั ที่ / /

สุดยอดคู่มือครู 72

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเชอื่ มไฟฟ้าดว้ ยลวดเช่อื มหุ้มฟลักซ์ 83

วิชา งานเช่ือมและโลหะแผน่ เบอ้ื งต้น ใบงานท ี่ 3.6 คาบเรียน คาบ
รหัสวชิ า 2100-1005 ผสู้ อน ✓ ผ้เู รยี น
ชือ่ งาน การเชื่อมเดินแนวทา่ ตั้งเชอ่ื มขน้ึ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด909 0 
66 909 0 
1155
707-080- 8 0 
112200

50

จดุ ประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม
1. ปฏบิ ตั กิ ารเชือ่ มเดินแนวท่าตงั้ เชอ่ื มข้ึนได้
2. มเี จตคตทิ ีด่ ใี นการทํางานดว้ ยความเปน็ ระเบียบเรยี บร้อย ประณีต รอบคอบ ซ่อื สตั ย์และปลอดภัย

วัสดุ ลำาดบั ขัน้ การปฏบิ ตั งิ าน

1. แผน่ เหลก็ ขนาด 50 Ö 120 Ö 6 มม. จํานวน 1. ตดั ช้นิ งานตามขนาดกาํ หนด

1 ชนิ้ 2. ทาํ ความสะอาดชน้ิ งาน

2. ลวดเชอื่ ม E – 6013 ∅ 2.6 มม. 3. เชื่อมยดึ ช้ินงานท้ังสองในลักษณะเกยกนั

เครื่องมือและอปุ กรณ์ 4. ทําการเชื่อมจากซ้ายจนกระท่ังสนิ้ สดุ แนวเชอ่ื ม

1. เครือ่ งเชอื่ มไฟฟ้า AC/DC ทางขวามือ 84 งานเชอื่ มและโลหะแผ่นเบอ้ื งตน้
2. หนา้ กากเชื่อม 5. พลิกช้นิ งานทําการเช่ือมรอยเกยท่ี 2
3. แปรงลวด คอ้ นเคาะสแลก คมี จบั งานรอ้ น 6. ทําความสะอาดแนวเชอ่ื ม
4. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอ้ื หนงั 7. ส่งตรวจ

ปลอกแขน และปลอกขา

ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั งิ านที่ 3.6

ชือ่ สกุล วันท่ ี
แผนกวิชา
ระดบั ปวช. กล่มุ

ช่ืองาน การเชอ่ื มเดนิ แนวทา่ ตงั้ เชอ่ื มขน้ึ

ลำาดบั รายการ คะแนนเต็ม คะแนนท่ีได้

1 กระแสไฟเช่ือมสงั เกตได้จากแนวเชือ่ ม 1
2 ความสม่าํ เสมอในการเดินเตมิ ลวดเชอื่ ม 2
3 ความเท่ียงตรงของแนวเชอ่ื ม 2
4 การเริ่มตน้ และส้ินสุดแนวเชอ่ื ม 2
5 ความหยาบและละเอยี ดของเกลด็ แนวเชื่อม 1
6 พฤติกรรมในการปฏิบัติงาน 2
รวม 10

หมายเหตุ : พฤติกรรมในการปฏบิ ัตงิ าน ไดแ้ ก่
1. พฤติกรรมก่อนเช่อื ม ได้แก่ การเตรยี มเครือ่ งมือและอปุ กรณ์ การแต่งกาย

2. พฤตกิ รรมขณะเช่อื ม ไดแ้ ก่ การต้งั ใจฝึกปฏิบตั ิงาน ไมห่ ยอกล้อกนั

3. พฤติกรรมหลังเชอื่ ม ได้แก่ การเก็บเครอื่ งมือและอุปกรณ ์ การทําความสะอาดพ้นื ท่ี

ปฏิบัตงิ าน

คาำ แนะนำา/ขอ้ เสนอแนะอ่ืนๆ



ลงช่ือ ผู้ตรวจสอบ

( )

วันท ่ี / /

73 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

การเชื่อมไฟฟา้ ด้วยลวดเช่อื มห้มุ ฟลักซ์ 85

วิชา งานเชือ่ มและโลหะแผน่ เบ้ืองตน้ ใบงานท ี่ 3.7 คาบเรยี น คาบ
รหัสวชิ า 2100-1005 ผสู้ อน ✓ ผเู้ รียน
ชอื่ งาน การเช่ือมตัวทีท่าระดบั

สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดเชื่อมแนวแรก

40 - 50  65 - 70 

40 - 50  เหลก็ ฉาก
90 
40 - 50 
มุมงาน

จดุ ประสงค์เชิงพฤติกรรม
1. ปฏิบตั กิ ารเช่อื มตัวทา่ ระดบั ได ้
2. มีเจตคตทิ ี่ดใี นการทาํ งานด้วยความเป็นระเบยี บเรยี บรอ้ ย ประณีต รอบคอบ ซือ่ สัตยแ์ ละปลอดภัย

วสั ดุ ลาำ ดับขัน้ การปฏบิ ตั งิ าน

1. แผน่ เหลก็ ขนาด 50 Ö 120 Ö 6 มม. จาํ นวน 1. ตดั ช้นิ งานตามขนาดกาํ หนด

2 ช้นิ 2. ทาํ ความสะอาดชน้ิ งาน

2. ลวดเชือ่ ม E – 6013 ∅ 2.6 มม. 3. เชื่อมยึดชน้ิ งานทั้งสองในลักษณะตวั ที

เครื่องมอื และอปุ กรณ์ 4. เรม่ิ ตน้ เชอ่ื มจากขอบช้ินงานด้านซา้ ยมือไปขวามอื
จนสุดแนว
1. เครือ่ งเช่ือมไฟฟา้ AC/DC 5. ทาํ ความสะอาดแนวเชือ่ ม
2. หน้ากากเช่อื ม 6. สง่ ตรวจ
3. แปรงลวด ค้อนเคาะสแลก คมี จับงานรอ้ น

4. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอ้ื หนงั 86 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบ้ืองตน้

ปลอกแขน และปลอกขา

ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั งิ านท ่ี 3.7

ชอื่ สกุล วนั ที ่
แผนกวิชา
ระดบั ปวช. กลุม่

ชือ่ งาน การเช่ือมตวั ทีทา่ ระดับ

ลำาดบั รายการ คะแนนเตม็ คะแนนทีไ่ ด้

1 กระแสไฟเช่อื มสังเกตไดจ้ ากแนวเชอื่ ม 1
2 ความสมา่ํ เสมอในการเดนิ เติมลวดเชือ่ ม 2
3 ความเทย่ี งตรงของแนวเช่ือม 2
4 การเรม่ิ ตน้ และสิน้ สุดแนวเชื่อม 2
5 ความหยาบและละเอยี ดของเกล็ดแนวเชอ่ื ม 1
6 พฤติกรรมในการปฏบิ ัติงาน 2
รวม 10

หมายเหต ุ : พฤติกรรมในการปฏิบตั งิ าน ไดแ้ ก่
1. พฤติกรรมก่อนเชื่อม ไดแ้ ก ่ การเตรยี มเคร่อื งมือและอุปกรณ์ การแตง่ กาย

2. พฤตกิ รรมขณะเชอื่ ม ไดแ้ ก ่ การตัง้ ใจฝึกปฏบิ ัติงาน ไม่หยอกลอ้ กนั

3. พฤตกิ รรมหลงั เชอ่ื ม ได้แก่ การเกบ็ เคร่ืองมือและอุปกรณ์ การทาํ ความสะอาดพ้ืนท่ี

ปฏิบัติงาน

คาำ แนะนำา/ขอ้ เสนอแนะอ่ืนๆ



ลงช่ือ ผูต้ รวจสอบ

( )

วนั ที่ / /

สุดยอดคู่มือครู 74

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเชอื่ มไฟฟา้ ด้วยลวดเช่อื มหุ้มฟลักซ์ 87

กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด

คำาช้ีแจง กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจเป็นกิจกรรมฝึกทักษะเฉพาะด้านความรู้-ความจำา เพื่อใช้ใน
การตรวจสอบความเข้าใจตามจุดประสงคก์ ารเรียนรู้

จงตอบคำาถามต่อไปน้ใี ห้ได้ใจความสมบรู ณ์
1. การเช่อื มไฟฟา้ ด้วยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลักซ์มีหลักการพ้นื ฐานอย่างไร จงอธบิ ายโดยสงั เขป (จ.1)
(แนวทา งการตอ บ การ เช่ือม ด้วยล วดเ ช่ือมห ุ้มฟล ักซ์เ ป็นก ารเช่ือ มแบ บหล อมเห ลวซ ึ่งใช้ไ ฟฟ้า เป็นแ หล่ง
ความรอ้ น โดยอ าศัยหล กั กา รอาร ์กระห วา่ งป ลาย ของล วดเ ช่อื มห ุ้มฟล กั ซ์ก บั ช้นิ งาน หรอื อ นื่ ๆ ขน้ึ อ ยกู่ ับ
ดลุ ยพนิ จิ ของผู้ส อน)
2. เครื่องเชอ่ื มมีก่ปี ระเภท อะไรบา้ ง จงอธบิ ายพร้อมยกตัวอยา่ งประกอบ (จ.2)
(แนวทา งการตอ บ มี 4 ประ เภท ได้แ ก่ 1. เครื่อ งเช่ือ มแบ บหม ้อแป ลงเป ็นท่ีน ิยมใ ช้กันท ั่วไป เน่ือง จาก
มีราคาถ ูกจะผล ิตเฉพา ะกระ แสส ลับเ ท่านั้น 2. เคร่ือ งเช่ือ มแบ บหม ้อแป ลงเร ียงก ระแส ประ กอบ ด้วย
ชุดหม้อ แปลงแ ละชุดต ัวเรีย งกระ แส 3. เค รื่อง เช่ือม แบบ เจนเ นอร ์เรเตอ ร์ แ บ่งออ กเป ็น 2 ชนิด คือ
1) แบบ มอเตอร ์เจนเน อร์เน เตอ ร์ 2) แบบ ขับด ้วยเค รื่อง ยนต ์ 4. เ ครื่อ งเช่ือ มแบ บอิน เวอร ์เตอร ์เป็น
เคร่ืองเช ื่อมเทคโ นโลยีใ หม่ท ไ่ี ดร้ ับ การพ ัฒน าขนึ้ ม าสาม ารถ แปล งกระ แสได ้สงู ส มาํ่ เส มอ ห รืออ่ืน ๆ ข ึ้นอยู่
กบั ดุลย พินิจขอ งผสู้ อน )
3. ฟลักซค์ ืออะไร มหี น้าทอี่ ะไร (จ.3)
(แนวทา งการตอ บ ฟลัก ซ์จะ ใช้หุ้ม แกน ลวด ประ กอบด ้วยธ าตุห รือสา รเคม ีต่าง ๆ หล ายช นิดเพ ื่อสม บัติ
ทางการอ ารก์ แล ะสมบัต ิทาง กลขอ งแน วเชอ่ื ม มีห นา้ ท ดี่ งั น ี้ เม่อื ถ กู เผา ไหม ้จะกล ายเป น็ กล ุ่มแกส๊ ปกค ลุม
บ่อหลอ มเหลวเ พื่อป้อง กันก ารรว มตัว กับออ กซิเ จน ม ีส่วน ผสม ของผ งเหล ็กทํา ให้อัต ราก ารป้อ นเติม นํ้า
โลหะสงู หรอื อืน่ ๆ ขนึ้ อ ยู่กบั ดุลยพ ินจิ ข องผ ้สู อน )
4. E 7028 หมายถึงอะไร (จ.3)
( แนวทาง การตอ บ ขนึ้ อย กู่ ับด ลุ ยพ ินจิ ข องผ ู้สอน)
5. อปุ กรณ์อ่นื ๆ ทใ่ี ช้ในงานเชื่อมมอี ะไรบา้ ง จงอธบิ ายโดยสังเขป (จ.4)
(แนวทา งการตอ บ 1) ส ายเช ่ือมมหี น้าท นี่ ําก ระแส ไฟเช อ่ื มท ่ีผลิต ไดจ้ า กเคร ื่องเช ือ่ มไป สบู่ ร เิ วณอ าร์ก และ
สายเชื่อ มที่อยู่ใน วงจร 2) ห ัวจับ ลวดเ ชื่อม ทําหน ้าท่ีเพ ื่อจับ ลวด เชื่อม และ เป็นม ือถือ ขณะ ที่ทํา การเ ช่ือม
3) คมี จ ับสายดนิ ทาํ ดว้ ย วัสด ุตวั น ําไฟฟ า้ จะ มีสปร ิงเพ่ือ ให้จ บั ยดึ ชนิ้ งา นได้แ นน่ 4) อ ปุ กรณ ต์ อ่ สายเ ชื่อม
ใช้ต่อปล ายสาย เชือ่ มแล ะสาย ดนิ อ ีกขา้ งเขา้ ก ับเค รอ่ื งเ ชื่อม หรืออ ืน่ ๆ ขึ้นอย กู่ ับด ุลยพ ินิจข องผ้สู อน)

จ. หมายถงึ ตรงตามจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู ้ หน่วยการเรียนรู้ท่ ี 3 ขอ้ ที่ ...

75 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต

กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ เป็นกิจกรรมที่ 88 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบือ้ งต้น
ผู้สอนให้ผู้เรียนปฏิบัติทุกข้อ หรือเลือก
ปฏิบัติเป็นบางข้อตามความเหมาะสม โดย กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้
ผู้สอนให้คะแนนการทำ�กิจกรรมตามเกณฑ์
ของใบสรุปผลการทำ�กจิ กรรม และสามารถ คาำ ชี้แจง กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ประกอบด้วยกิจกรรมหลากหลายท่ีฝึกทักษะทุกด้านตามจุดประสงค์
นำ�ผลการทำ�กิจกรรมไปเทียบกับการให้ การเรียนรู้เพื่อให้เกิดสมรรถนะในการเรียนรู้ สามารถปฏิบัติกิจกรรมท้ังในและนอกสถานท่ี
คะแนนกับตารางวิเคราะห์ความสอดคล้อง ตามความเหมาะสมกบั ผเู้ รียนและสิง่ แวดล้อมของสถานศึกษา
ของเนอ้ื หากบั จดุ ประสงคร์ ายวชิ า สมรรถนะ 1. ให้ผู้เรียนแบ่งเป็น 7 กลุ่ม ร่วมกันศึกษาค้นคว้าตามหัวข้อท่ีกําหนดจากแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น
รายวชิ า และจุดประสงค์เชิงพฤตกิ รรมได้ อินเทอร์เน็ต หนังสือ วารสาร ฯลฯ และจัดทําสรุปผลการเรียนรู้ พร้อมส่งตัวแทนกลุ่มนําเสนอ
หน้าช้ันเรียน กลมุ่ ละ 5-10 นาที
กลมุ่ ท ่ี 1 หลกั การเช่ือมไฟฟ้าดว้ ยลวดหุม้ ฟลกั ซ์
กลมุ่ ท ่ี 2 เครื่องเช่ือม กลุ่มที่ 3 ลวดเชื่อมไฟฟ้าหมุ้ ฟลกั ซ์
กลุม่ ท ่ี 4 อปุ กรณป์ ระกอบเครื่องเชอื่ มและอปุ กรณ์อน่ื ๆ
กล่มุ ท ี่ 5 องคป์ ระกอบของการเชอ่ื มไฟฟา้ ด้วยลวดหุ้มฟลกั ซ์
กล่มุ ที ่ 6 การเรม่ิ ต้นอารก์ และการเดนิ แนวเชอ่ื ม
กลุ่มที ่ 7 เทคนคิ การเชอื่ มไฟฟา้
2. ใหผ้ เู้ รยี นเขยี นผังความคิดเกี่ยวกับการเชอ่ื มไฟฟ้าด้วยลวดเชอ่ื มหุม้ ฟลักซ์

สรุปผลการทา� กจิ กรรม
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ทักษะชีวิต คำาชแ้ี จง ให้ผู้เรียนประเมินผลการทาำ กจิ กรรม โดยเขยี นเครือ่ งหมาย ✓ลงในชอ่ ง ตามความเปน็ จริง

ด้านการคิดวิเคราะห์ตัดสินใจและ ความร ู้ (K) ทักษะ (P) คุณลักษณะ (A) เกณฑก์ ารประเมิน
แก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ อันหมายถึง การมีมนุษยสมั พันธ์ใน ทาำ เคร่ืองหมาย ✓
การแยกแยะข้อมูลข่าวสาร ปัญหา และ ความรู ้ ความเขา้ ใจ การปฏิบตั งิ านทไ่ี ดร้ ับ
สถานการณ์รอบตัว วิพากษ์วิจารณ์และ การนําไปใช้ การวเิ คราะห์ มอบหมายเสรจ็ ตามเวลา การปฏบิ ตั ิกจิ กรรม ในแต่ละตอน 3 ข้อ
ประเมนิ สถานการณร์ อบตวั ดว้ ยหลกั เหตผุ ล การสงั เคราะห์ ท่กี ําหนด ความมวี นิ ัย ตรงตอ่ เวลา คือ ผา่ นการประเมนิ
และข้อมูลที่ถูกต้อง รับรู้ปัญหา สาเหตุของ การประเมนิ คา่ การปฏบิ ัตงิ านด้วยความ ความซ่ือสตั ยส์ ุจริต
ปัญหา หาทางเลือกและตัดสินใจแก้ปัญหา ละเอียด รอบคอบ ปลอดภยั ในการทาํ งาน 1. ความร้ ู (K)
ในสถานการณ์ต่างๆ อยา่ งสร้างสรรค์ การศกึ ษาค้นควา้ เรยี บรอ้ ย สวยงาม ประพฤตติ นดว้ ยความ ผา่ น ไม่ผา่ น
วิธีการ ให้ผู้เรียนติดต่อกับหน่วยท่ี การแสวงหาแหลง่ ขอ้ มลู
เกย่ี วขอ้ งซง่ึ อยใู่ นทอ้ งถน่ิ ตามทผ่ี เู้ รยี นสนใจ และการรวบรวมข้อมลู ความสมบรู ณ์ของงาน ถกู ต้องตามศีลธรรม 2. ทกั ษะ (P)
เพื่อศึกษาข้อมูลการดำ �เนินงานเก่ียวกับ การแสดงความคดิ เห็น การปฏิบัติงานที่ทําให้เกดิ อันดงี าม
การเชื่อมไฟฟ้าด้วยลวดหุ้มฟลักซ์ หรือเรียนรู้ อย่างมเี หตผุ ล หรอื แสดง สมรรถนะแก่ผูเ้ รยี น เจตคตทิ ่ดี ีในการปฏบิ ตั ิ ผา่ น ไมผ่ า่ น
เกี่ยวกับทักษะทางการเช่ือมท่ีดีในการใช้ กจิ กรรม
การเช่ือมด้วยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลกั ซ์ (กจิ กรรม ข้นั ตอนและกระบวนการ ทกั ษะการวางแผน การคิด ความพอเพียงและความ 3. คุณลกั ษณะ (A)
สง่ เสริมการเรยี นรู้ หน้า 88) ทํากิจกรรม สรา้ งสรรค ์ การออกแบบ ผา่ น ไมผ่ า่ น

การหาประสบการณ์ การผลิต พอประมาณ
ความรู้ใหม่ การตัดสินใจในการแก้ปญั หา

หมายเหตุ เกณฑ์การประเมินผลการทํากิจกรรมมีวัตถุประสงค์เพ่ือประเมินค่าผู้เรียนเกิดสมรรถนะจาก
การเรยี นรตู้ ามบริบทต่างๆ หรือไม ่ โดยแบ่งเปน็ 3 ดา้ น คือ ความร้หู รอื พุทธิพสิ ัย = Knowledge
(K) ทักษะหรือทกั ษะพสิ ัย = Practice (P) คณุ ลกั ษณะหรอื จติ พิสัย = Attitude (A)

การเช่ือมดว้ ยลวดเชอื่ มห้มุ ฟลกั ซโ์ ดย 2. สามารถระบถุ งึ ความแตกตา่ งของเครอ่ื งเชือ่ มไฟฟ้าประเภทตา่ งๆ
1. ศกึ ษาถงึ หลักการเชอ่ื มไฟฟา้ ดว้ ยลวดหุ้มฟล๊กั ซ์ 4. เลอื กใชอ้ ปุ กรณ์ประกอบเคร่ืองเชอื่ มและอุปกรณอ์ ื่นๆ
3. การแยกแยะคุณลกั ษณะของลวดเช่อื มไฟฟา้ หุ้มฟลกั ซ์ 6. ปฏบิ ตั ิการเรมิ่ ตน้ อาร์กและการเดนิ แนวเช่ือม
5. องค์ประกอบของการเช่ือมไฟฟา้ ด้วยลวดเช่อื มหมุ้ ฟลักซ ์ 8. ค�ำ นึงถงึ อนั ตรายจากงานเช่ือมไฟฟ้า
7. ความสามารถและเทคนคิ ของการเชอ่ื มไฟฟา้
9. ปฏิบัติตามกฎของโรงฝกึ งานอยา่ งเครง่ ครัด

สุดยอดคู่มือครู 76

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเชื่อมไฟฟา้ ด้วยลวดเช่ือมหมุ้ ฟลักซ์ 89 ผู้สอนให้ผู้เรียนทำ�แบบทดสอบ จากน้ันให้
ผู้เรียนแลกกันตรวจคำ�ตอบ โดยผู้สอนเป็น
แบบทดสอบ ผเู้ ฉลย

จงเลือกคาำ ตอบทีถ่ ูกต้องทส่ี ดุ เพยี งคำาตอบเดยี ว เฉลยแบบทดสอบ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
1. การเชื่อมไฟฟา้ ด้วยลวดเชื่อมหุ้มฟลักซค์ วามร้อนจากการเชื่อมเกดิ จากอะไร 1. ตอบ 2. การเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเช่ือม
หุ้มฟลักซ์ความร้อนจากการเชื่อมเกิดจาก
1. การเหนย่ี วนาํ ของไฟฟา้ 2. การอารก์ การอารก์

3. การสันดาป 4. ความต้านทานไฟฟ้า 2. ตอบ 1. ข้อจำ�กัดของการเชื่อมไฟฟ้าด้วย
ลวดเช่ือมหุ้มฟลักซ์ คือ ไม่สามารถเชื่อม
5. การจุดระเบิด ต่อเนอื่ งเปน็ แนวยาวๆ ได้

2. ข้อจํากัดของการเชอื่ มไฟฟ้าด้วยลวดเชื่อมหุม้ ฟลักซ์ คอื 3. ตอบ 2. อุปกรณ์ที่ใช้ผลิตกระแสเชื่อม คือ
เครือ่ งเชอ่ื ม
1. ไม่สามารถเช่ือมตอ่ เนือ่ งเปน็ แนวยาวๆ ได้
4. ตอบ 2. ขดลวดหมอ้ แปลงไฟฟา้ ในเครอื่ งเชอ่ื ม
2. ไมส่ ามารถเคล่ือนยา้ ยได้ ด้านที่จา่ ยพลงั งานเชือ่ มคอื ขดลวดทุตยิ ภูมิ

3. ไมส่ ามารถเช่ือมในทค่ี ับแคบได้ 5. ตอบ 2. วงจรเชอ่ื มแบบ DC-EN ลวดเช่ือม
จะต่อเข้ากับข้วั ลบ
4. ไม่สามารถเชอ่ื มในสนามได้
6. ตอบ 5. การต่อวงจรเชื่อมแบบ DC-EN
5. ไมส่ ามารถเชอ่ื มในงานกอ่ สร้างได้ ความรอ้ นจะอยูท่ ช่ี ิ้นงาน 70

3. อุปกรณท์ ใี่ ช้ผลติ กระแสเชอ่ื ม คือ 2. เครอื่ งเชอ่ื ม
1. สายเชื่อม 4. ลวดเช่ือม
3. หัวจบั ลวดเชอ่ื ม
5. คมี จบั สายดนิ

4. ขดลวดหม้อแปลงไฟฟา้ ในเครอ่ื งเชอ่ื ม ดา้ นท่ีจ่ายพลงั งานเช่อื มคือขอ้ ใด

1. ขดลวดปฐมภูม ิ 2. ขดลวดทุตยิ ภูมิ

3. ขดลวดโซเลนอยด์ 4. ขดลวดนิโครม

5. ขดลวดเหนยี่ วนํา

5. วงจรเชอื่ มแบบ DC-EN ลวดเช่ือมจะต่อลักษณะใด

1. ต่อเขา้ กับข้วั บวก 2. ต่อเขา้ กบั ข้ัวลบ

3. ต่อแบบขนาน 4. ต่อแบบอนกุ รม

5. ต่อแบบผสม

6. การตอ่ วงจรเช่อื มแบบ DC-EN ความร้อนจะอยทู่ ีช่ ้นิ งานเทา่ ใด

1. 30 ํ 2. 40 ํ

3. 50 ํ 4. 60 ํ

5. 70 ํ

7777 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
เฉลยแบบทดสอบ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด 90 งานเช่อื มและโลหะแผน่ เบ้ืองต้น
7. ตอบ 3. ลักษณะแนวเชื่อมที่เช่ือมด้วย
กระแส DC-EN จะเปน็ ลักษณะแนวเชื่อมแคบ 7. ลกั ษณะแนวเชอื่ มทีเ่ ชอื่ มด้วยกระแส DC-EN จะเปน็ ลกั ษณะใด
การหลอมลึกมาก 1. แนวเชอ่ื มแคบ การหลอมลกึ นอ้ ย
2. แนวเช่อื มกวา้ ง การหลอมลกึ มาก
8. ตอบ 5. เคร่ืองเช่ือมไฟฟ้าสมัยใหม่น้ําหนัก 3. แนวเชือ่ มแคบ การหลอมลึกมาก
เบาและประหยัดไฟฟ้าคือเคร่ืองเช่ือมแบบ 4. แนวเชอ่ื มกว้าง การหลอมลึกน้อย
อนิ เวอรเ์ ตอร์ 5. ถกู ทุกข้อ

9. ตอบ 4. ฟลักซ์หุ้มเป็นส่วนของลวดเช่ือม 8. เครือ่ งเช่ือมไฟฟา้ สมยั ใหมน่ ้ําหนกั เบาและประหยดั ไฟฟา้ คอื เครื่องเช่อื มแบบใด
หุ้ ม ฟ ลั ก ซ์ ท่ี ทำ � ห น้ า ที่ ผ ลิ ต แ ก๊ ส ป ก ค ลุ ม 1. แบบเครื่องยนต์ขับ
บ่อหลอมเหลว 2. แบบมอเตอร์ขบั
3. แบบหม้อแปลงเรียกกระแส
1 0. ตอบ 3. อัตราการป้อนเติมเน้ือเช่ือมเพ่ิม 4. แบบหมอ้ แปลง
มากขึน้ เมื่อเตมิ ผงเหล็กในฟลักซ์ 5. แบบอินเวอร์เตอร์

9. ส่วนใดของลวดเช่ือมหมุ้ ฟลกั ซ์ทท่ี ําหน้าท่ผี ลติ แก๊สปกคลุมบอ่ หลอมเหลว
1. แกนลวดเชอ่ื ม
2. ปลายลวดเชื่อม
3. โคนลวดเชือ่ ม
4. ฟลักซห์ ุ้ม
5. ถกู ทุกข้อ

10. อตั ราการปอ้ นเตมิ เนือ้ เช่อื มเพิ่มมากขึ้นเมื่อใด
1. ใชล้ วดเช่อื มโตข้นึ
2. ใชล้ วดเช่อื มหมุ้ ฟลกั ซ์บาง
3. เตมิ ผงเหลก็ ในฟลกั ซ์
4. เพมิ่ ความเรว็ ในการเช่อื ม
5. ใช้ระยะอารก์ สูงขึ้น

สุดยอดคู่มือครู 78

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเช่ือมไฟฟ้าดว้ ยลวดเช่อื มหมุ้ ฟลักซ์ 91

แบบประเมนิ ตนเอง
คำาช้ีแจง ตอนท่ ี 1 ใหผ้ เู้ รยี นประเมนิ ผลการเรยี นร ู้ โดยเขยี นเครอ่ื งหมาย ✓ลงในชอ่ งระดบั คะแนน
และเตมิ ข้อมลู ตามความเปน็ จรงิ
ระดับคะแนนตอนท ่ี 1 5 : มากที่สุด 4 : มาก 3 : ปานกลาง 2 : น้อย 1 : ควรปรับปรงุ
ตอนท ี่ 2 ใหผ้ เู้ รยี นนาำ คะแนนจากแบบทดสอบมาเตมิ ลงในชอ่ งวา่ ง และเขยี นเครอื่ งหมาย ✓
ลงในชอ่ งสรุปผล
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ตอนท ี่ 1 (ผลการเรยี นร)ู้ ตอนท่ี 2 (แบบทดสอบ)

รายการ 5 4 3 2 1 แบบทดสอบ

1. ผ้เู รยี นมคี วามร ู้ ความเขา้ ใจในเนือ้ หา คะแนน

2. ผู้เรียนไดท้ าํ กจิ กรรมทสี่ อดคลอ้ งกับเน้ือหา (ขอ้ ละ 1 คะแนน)
และจุดประสงค์การเรยี นรู้ สรปุ ผล
9 - 10 (ดมี าก)
3. ผเู้ รยี นไดเ้ รียนและทํากจิ กรรมที่ส่งเสริมกระบวนการคิด 7 - 8 (ด)ี
เกดิ การค้นพบความรู้ 5 - 6 (พอใช)้
ตา่ํ กวา่ 5
4. ผเู้ รียนสามารถประยุกต์ความรเู้ พี่ือใชป้ ระโยชนใ์ นชีวิตประจําวันได้

5. ผเู้ รียนไดเ้ รียนรู้อะไรจากการเรียน (ควรปรบั ปรงุ )

6. ผู้เรยี นตอ้ งการทําส่งิ ใดเพ่ือพัฒนาตนเอง

7. ความสามารถทถ่ี อื ว่าผา่ นเกณฑ์ประเมนิ ของผูเ้ รยี น คอื


79 สุดยอดคู่มือครู

1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้

ทักษะชีวิต
GPAS 5 STEPs

ตารางสรปุ คะแนนการประเมนิ จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
และสมรรถนะประจำ� หน่วย

หนว่ ยการเรยี นรูท้ ่ี 3 การเช่ือมไฟฟา้ ด้วยลวดเชื่อมห้มุ ฟลักซ์

คะแนนตาม จปส. รายหนว่ ยการเรยี นรู้
1. สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิรษบอกกรรม ิวธีการเช่ือมไฟฟ้าด้วยลวดเ ่ืชอม ุห้มฟ ัลก ์ซัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พ ้ขอจ�ำกัดว.) จำ�กัด
และการน�ำไปใ ้ชงานได้ช้ินงาน/การแสดงออก รวม
2. บอกประเภทของเค ื่รองเชื่อมและ ้ัขวไฟเ ่ืชอมแบบ ่ตางๆ ได้ที่ก�ำหนดในหน่วยการเรียนรู้หรอื หนว่ ยยอ่ ย
3. อ ิธบายสัญลักษณ์ลวดเ ่ืชอมและองค์ประกอบในการเ ่ืชอม
ไฟฟ้าด้วยลวดเ ืช่อม ุ้หมฟ ัลกซ์ได้
4. ก�ำหนดเครื่อง ืมอและอุปกร ์ณในการเ ่ืชอมและป ิฏ ับ ิตการเ ่ืชอม
ไฟ ้ฟา ้ดวยลวดเ ื่ชอม ุห้มฟ ัลก ์ซได้
5. แสดงการปฏิบั ิตการเ ืช่อมไฟฟ้า ้ดวยลวดเ ื่ชอม ุ้หมฟ ัลก ์ซไ ้ด
6. ีมเจตค ิต ่ที ีดในการเรียนเ ืร่องการเ ื่ชอมไฟฟ้าด้วยลวดเ ่ืชอม
ุ้หมฟลัก ์ซ และรัก ์ษ ่คานิยมห ัลก 12 ประการของไทย
ภาระงาน/ช้ินงานระหวา่ งเรยี น 34 14
1. ผงั กราฟกิ แสดงการเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู เกย่ี วกบั การเชอ่ื มไฟฟา้ 2 2 3
34 14
ดว้ ยลวดเชอื่ มหมุ้ ฟลักซ์
346 22
2. ผังกราฟิกสรุปความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการเชื่อมไฟฟ้า 2 2 3
ดว้ ยลวดเช่อื มหุม้ ฟลกั ซ์ 22 10
22 10
3. การนำ�เสนอผลการสรุปความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการเชื่อม 3 3 3 44 14
ไฟฟา้ ดว้ ยลวดเชอื่ มหุ้มฟลักซ์ 6
6 10
การประเมินรวบยอด 2 22 22 100
1. ผลการปฏิบัตกิ จิ กรรมตรวจสอบความเข้าใจ 19 22 12

2. ผลการปฏบิ ตั กิ จิ กรรมสง่ เสรมิ การเรยี นรู้ 2 22

3. ผลการปฏบิ ัติงาน (ใบงานที่ 3.1-3.7) 2 22

4. ผลการประเมินตนเอง

5. คะแนนผลการทดสอบ 2 22
รวม 15 15 17

สุดยอดคู่มือครู 80

GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้

A3. ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Apply4.inขgั้นสthื่อeสาCรoแmลmะนu�ำnเiสcaนtอion Skill 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า

pplying and Constructing the Knowledge

บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 ทักษะชีวิต

ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 4 การเชื่อมแกส๊
ออกซอิ ะเซทิลีน
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ เรอ่ื งย่อย
1. หลักการเชื่อมแกส๊ ออกซอิ ะเซทิลนี
4 การเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทิลนี (หนงั สือเรียน หน้า 94-95)
2. แกส๊ ท่ใี ช้ในการเชอื่ มออกซอิ ะเซทิลีน
สาระสาำ คัญ (หนังสือเรยี น หนา้ 96-98)
การเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทิลีนเป็นกระบวนการเชื่อมท่ีเก่าแก่อีกกระบวนการเช่ือมหนึ่ง ใช้ 3. เครอ่ื งมอื และอุปกรณ์ในการเชอื่ ม
สาำ หรับการเชื่อมประสานโลหะได้หลายชนดิ เป็นการเชือ่ มแบบหลอมเหลว โดยอาศัยความร้อนจาก (หนังสอื เรยี น หน้า 98-113)
การสันดาประหว่างแก๊สออกซิเจนกับแก๊สอะเซทิลีนออกมาในรูปของเปลวไฟเช่ือมท่ีมีอุณหภูมิสูง 4. เปลวไฟเชอื่ มแกส๊ (หนงั สอื เรียน หนา้ 113-115)
เป็นตัวให้ความร้อนกับช้ินงานจนกระทั่งบริเวณรอยต่อของช้ินงานหลอมเหลวรวมตัวเข้าเป็น 5. ลวดเชอื่ มแกส๊ (หนังสอื เรียน หน้า 115-117)
เนื้อเดียวกัน เม่ือบริเวณรอยต่อเย็นตัวลงจะประสานจนติดกัน และมีความแข็งแรงเหมือนกับว่า 6. การติดตง้ั อุปกรณใ์ นการเชือ่ มแกส๊
ช้นิ งานนั้นเปน็ ชิ้นเดยี วกัน ซง่ึ ในการเชือ่ มจะใชล้ วดเชือ่ มหรอื ไมใ่ ชก้ ็ได ้ (หนังสือเรยี น หน้า 117-120)
7. เทคนิคการเชอื่ มแก๊ส (หนงั สอื เรยี น หน้า 120-124)
สาระการเรียนรู้
1. หลกั การเชื่อมแกส๊ ออกซอิ ะเซทิลีน สมรรถนะประจ�ำ หน่วย
2. แก๊สทีใ่ ช้ในการเชื่อมออกซิอะเซทิลนี แสดงความรเู้ กี่ยวกับการเชือ่ มด้วยแกส๊ ออกซอิ ะเซทิลนี
3. เครอ่ื งมอื และอุปกรณใ์ นการเช่ือม
4. เปลวไฟเชือ่ มแกส๊ จดุ ประสงค์การเรยี นรู้
5. ลวดเชอื่ มแก๊ส 1. อธิบายหลักการ ข้อดี ข้อจำ�กัดของการเชื่อมแก๊สออกซิ-
6. การตดิ ตง้ั อุปกรณใ์ นการเชอื่ มแก๊ส
7. เทคนคิ การเชือ่ มแก๊ส อะเซทลิ ีนได้
2. บอกหนา้ ทข่ี องเครอื่ งมอื และอปุ กรณท์ ใี่ ชใ้ นการเชอื่ มแกส๊

ออกซอิ ะเซทิลีนได้
3. บอกลักษณะของเปลวไฟเช่ือมแก๊สและสัญลักษณ์

ลวดเชอื่ มแกส๊ ตามมาตรฐาน AWS ได้
4. แสดงการปฏิบตั ิการเช่อื มออกซอิ ะเซทิลีนได้
5. มีเจตคติที่ดีในการเรียนเร่ืองการเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทิลีน

และรกั ษ์คา่ นยิ มหลกั 12 ประการของไทย

การประเมินผล ภาระงาน/ชนิ้ งานรวบยอดในหน่วยการเรียนรู้
1. ผลการปฏิบัตกิ ิจกรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ
ภาระงาน/ช้นิ งาน/การแสดงออกของผเู้ รียน 2. ผลการปฏบิ ัติกิจกรรมส่งเสริมการเรยี นรู้
ภาระงาน/ชน้ิ งานระหว่างเรียน 3. ผลการปฏิบตั งิ าน (ใบงานท่ี 4.1-4.5)
1. ผังกราฟิกแสดงการเกบ็ รวบรวมข้อมลู เก่ยี วกบั การเช่ือมแก๊สออกซอิ ะเซทิลีน 4. ผลการประเมินตนเอง
2. ผังกราฟกิ สรปุ ความรู้ความเขา้ ใจเกี่ยวกบั การเชือ่ มแกส๊ ออกซิอะเซทลิ ีน 5. คะแนนผลการทดสอบ
3. การนำ�เสนอผลการสรปุ ความรคู้ วามเขา้ ใจเกี่ยวกับการเชอ่ื มแก๊สออกซอิ ะเซทิลีน

81 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

สมรรถนะประจำาหนว่ ย
แสดงความรเู้ กย่ี วกับการเชื่อมดว้ ยแก๊สออกซิอะเซทิลนี

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้
1. อธิบายหลกั การ ข้อดี ขอ้ จำากดั ของการเชอื่ มแก๊สออกซิอะเซทิลีนได้
2. บอกหน้าท่ีของเครอ่ื งมอื และอปุ กรณท์ ี่ใช้ในการเชอื่ มแกส๊ ออกซอิ ะเซทลิ ีนได้
3. บอกลกั ษณะของเปลวไฟเช่อื มแก๊สและสญั ลกั ษณล์ วดเชื่อมแก๊สตามมาตรฐาน AWS ได้
4. แสดงการปฏบิ ัตกิ ารเช่อื มออกซอิ ะเซทลิ ีนได้
5. มีเจตคตทิ ดี่ ใี นการเรยี น เรอ่ื ง เชือ่ มออกซอิ ะเซทลิ ีน และรกั ษ์ค่านิยมหลัก 12 ประการ
ของไทย
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ผงั สาระการเรียนรู้ หลักการเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทลิ ีน
แก๊สทใ่ี ชใ้ นการเชื่อมออกซิอะเซทลิ ีน
การเชือ่ มแกส๊ เคร่ืองมือและอปุ กรณใ์ นการเช่อื ม
ออกซอิ ะเซทิลนี เปลวไฟเชื่อมแก๊ส
ลวดเช่อื มแก๊ส
การติดตงั้ อุปกรณใ์ นการเชอ่ื มแก๊ส 94 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบอ้ื งตน้
เทคนคิ การเช่ือมแก๊ส
มีแก๊สเชื้อเพลิงหลายชนิดท่ีสามารถนำามารวมตัวกับแก๊สออกซิเจนแล้วสามารถนำามา
เชื่อมโลหะได้ แต่กระบวนการเช่ือมแก๊สที่รู้จักและใช้กันอย่างแพร่หลาย คือ กระบวนการเช่ือมด้วย
แก๊สออกซิอะเซทิลีน (OAW) ซ่ึงแก๊สอะเซทิลีนเป็นแก๊สท่ีมีสมบัติในการให้ความร้อนสูงสุดเมื่อนำามา
รวมตัวกับแก๊สออกซิเจนมีราคาค่อนข้างถูกจัดหาได้ง่ายแนวเชื่อมท่ีได้มีความสะอาด ดังน้ันจึงนำามา
ใช้งานกันมากในอตุ สาหกรรมทเ่ี ก่ยี วกับการเชอ่ื ม

แก๊สเช้ือเพลิงท่ีรวมตัวกับออกซิเจนแล้วให้ความร้อนสูงนั้นมีหลายชนิด ท้ังนี้ขึ้นอยู่กับผู้ใช้เอง
ว่าจะพิจารณาเลือกใช้ให้เหมาะสมกับลักษณะของงาน เช่น อะเซทิลีน แก๊สโพรเพน โพรพีลีน และ
แก๊สแม็ป (Methyl Acetylene Propadiene Gas: Mapp) เป็นต้น

1. หลักการเชอื่ มแก๊สออกซิอะเซทลิ ีน

แก๊สโพรเพน คือเป็นสารประกอบที่ได้มาจากกระบวนการ 1.1 หลกั การพื้นฐาน
กลั่นน้ํามันดิบหรือแก๊สธรรมชาติ โดยทั่วไปมักใช้เป็นสารให้
ความร้อนสำ�หรับเคร่ืองจักรกล, การเผาไหม้, การหุงต้ม และ การเช่ือมแก๊สออกซิอะเซทิลีนเป็นกระบวนการเช่ือมโลหะโดยใช้ความร้อนจากเปลวไฟท่ีได้
ใช้ในบา้ นเรือน จากการสนั ดาประหวา่ งแกส๊ ออกซเิ จนกับแกส๊ อะเซทิลีน ซึง่ เปลวไฟจะมอี ุณหภูมิสงู ประมาณ 3,480 องศา
เซลเซยี ส (6,300 องศาฟาเรนไฮต)์ จนทำาใหบ้ รเิ วณรอยตอ่ ของชนิ้ งานเกดิ การหลอมเหลว และประสานเขา้
เป็นเนอ้ื เดียวกัน ดังภาพ

ชุดกันไฟย้อนกลบั มาตรวดั ความดัน
มาตรวดั ความดัน

หวั ทิพ ออกซเิ จน + อะเซทิลีน ชดุ กนั ไฟย้อนกลบั

หัวทิพ

ลวดเชอื่ ม

เปลวไฟ หัวเชื่อม

ชิ้นงาน สายเชื่อม

ภาพท่ี 4.1 หลักการพนื้ ฐานของการเชอ่ื มแก๊สออกซิอะเซทลิ นี ภาพที่ 4.2 ชดุ เชอ่ื มแกส๊ ออกซอิ ะเซทลิ นี
ท่ีมา: http://www.knucklebusterinc.com/ ท่มี า: http://www.adorwelding.com/newsleters/
2012/oct/eWeldone_Oct_12.html, 2556: (Online)
features/wp-content/2010/11/, 2556: (Online)

สุดยอดคู่มือครู 82

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า

pplying the Communication Skill

ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเชือ่ มแก๊สออกซอิ ะเซทิลนี 95 ep 1
สงวนลิข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด g St
1.2 การนำาไปใช้งาน ภาพท่ี 4.3 การเช่อื มแกส๊ ออกซอิ ะเซทิลีน Gatherin ขนั้ รวบรวมข้อมูล
ทมี่ า: http://www.jccc.edu/photo_
การเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทิลีนเป็นกระบวน stories/2011/0627-metal-fabricationl, 1. ให้แบ่งกลุ่มผู้เรียนออกเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 5-6 คน
การเชอ่ื มทใ่ี ชค้ วามรอ้ นจากเปลวไฟแกส๊ ซง่ึ กระบวนการ (กลุ่มละ 2 หัวข้อ) พร้อมส่งตัวแทนออกมาอภิปราย
เช่ือมแก๊สนี้ไม่ได้ใช้เฉพาะการเชื่อมต่อโลหะให้ประสาน 2556: (Online) หนา้ ชน้ั เรยี นทไ่ี ดค้ น้ ควา้ ตามหวั ขอ้ ทก่ี ำ�หนดจากแหลง่
กันเทา่ นั้น แตย่ งั สามารถนาำ ไปใชง้ านอย่างอน่ื ไดอ้ กี เช่น ภาพที่ 4.4 การให้ความร้อนก่อนการเชื่อม เรียนรู้ต่างๆ เช่น อินเทอร์เน็ต หนังสือ วารสาร ฯลฯ
ตามศักยภาพในเร่ืองการเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทิลีน
1) เชอื่ มประสานเหลก็ กลา้ แผน่ บาง ทอ่ บาง โดยใช้หัวเผาแก๊ส ประกอบด้วย
และท่อทว่ั ไป ทีม่ า: http://www. samtc.com/technology12.
กลุ่มที่ 1 หลักการเชื่อมแกส๊ ออกซอิ ะเซทิลีน
2) เช่ือมโลหะได้หลากหลายชนิด เช่น html, 2556 : (Online) กลมุ่ ท่ี 2 แก๊สทใ่ี ชใ้ นการเชือ่ มออกซอิ ะเซทิลีน
เหลก็ หลอ่ ทองแดง ทองเหลือง อะลมู ิเนียม นกิ เกลิ ผสม กลมุ่ ท่ี 3 เครือ่ งมอื และอปุ กรณ์ในการเชอื่ ม
และสังกะสีผสม เปน็ ตน้ กลุ่มที่ 4 เปลวไฟเช่อื มแก๊ส
กลุ่มที่ 5 ลวดเชื่อมแก๊ส
3) เปลวไฟเชื่อมแก๊สสามารถนำาไปให้ กลมุ่ ท่ี 6 การติดตั้งอุปกรณใ์ นการเชอ่ื มแกส๊
ความรอ้ นในการอุน่ งานก่อนการเชอื่ มและหลังการเช่ือม กลมุ่ ที่ 7 เทคนิคการเชือ่ มแก๊ส
การแล่นประสาน และทาำ ความสะอาดผิวโลหะ เป็นต้น 2. ตั้งคำ�ถามให้ผู้เรียนเสนอข้อมูลจากประสบการณ์ท่ี

1.3 ข้อดีและขอ้ จำากัด รับรู้มาจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ ในเร่ืองการเชื่อมแก๊ส
ออกซอิ ะเซทลิ นี หรอื จากการศกึ ษาเอกสารหนงั สอื เรยี น
สำาหรับข้อดีและข้อจำากัดของกระบวนการ หรือจากการศึกษาค้นคว้าจากแหล่งความรู้อื่นตาม
เช่ือมแก๊สออกซอิ ะเซทิลีน มีดังนี้ หัวขอ้ ท่ี 2.1- 2.7
3. กลุ่มบันทึกผลจากการศึกษาตามหัวข้อที่กำ�หนดลง
1) เชือ่ มได้ชา้ กว่ากระบวนการเชอื่ มอ่นื ผังกราฟิก (เลือกออกแบบและใช้ผังกราฟิกแสดง
2) สามารถควบคุมความเร็วในการเช่ือม การเก็บรวบรวมข้อมูลเก่ียวกับหลักการเช่ือมแก๊ส
ขนาดของบ่อหลอมเหลว และการไหลตัวของน้ำาโลหะ ออกซิอะเซทิลีนให้เหมาะสมกับลักษณะของข้อมูล)
หลอมเหลวได้งา่ ย ดงั ตัวอยา่ ง
3) สามารถควบคุมการหลอมเหลวของ
ช้ินงาน และการหลอมเหลวของลวดเช่ือมแยกออก
จากกนั ได้
4) ไม่ต้องใช้แก๊สปกคลุมบริเวณบ่อ
หลอมเหลว และใช้ฟลกั ซ์ในขณะที่ทำาการเชอ่ื ม
5) สามารถเช่ือมโลหะบาง ท่อผนังบาง
ท่อขนาดเล็ก และเชื่อมประกอบงานท่ีเตรียมรอยต่อไว้
ไมด่ ไี ด้
6) ชุดเช่ือมแก๊สออกซิอะเซทิลีน และ
อุปกรณ์มีตน้ ทนุ ต่าำ สามารถเคลื่อนยา้ ยไดส้ ะดวก

4. ผู้เรียนแต่ละคนบันทึกผลการศึกษาจากเร่ือง
การเช่ือมแก๊สออกซิอะเซทิลีน ผังกราฟิกแสดงถึง
หน้าที่ของเคร่ืองมือและอุปกรณ์ที่ใช้ในการเชื่อม
แก๊ส ออกซิอะเซทิลีน

(เลือกออกแบบและใช้ผังกราฟิกให้เหมาะสมกับ
ลกั ษณะของข้อมูล) ดังตวั อย่าง

83 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต

96 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบื้องต้น

2. แกส๊ ท่ใี ชใ้ นการเชอื่ มออกซอิ ะเซทลิ ีน

2.1 แกส๊ ออกซิเจน (Oxygen : O2)

ออกซิเจนเป็นส่วนสำาคัญในการดำารงชีวิตของส่ิงมีชีวิต และมีส่วนประกอบในอากาศมาก
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
เป็นอันดับ 2 รองจากไนโตรเจน ในสถานะปกติออกซิเจนเป็นแก๊สที่ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่มีรส เป็นแก๊ส

ไมต่ ดิ ไฟแตช่ ว่ ยใหไ้ ฟตดิ เมอ่ื สนั ดาปกบั แกส๊ เชอื้ เพลงิ แลว้ จดุ ไฟจะไดเ้ ปลวไฟทม่ี อี ณุ หภมู สิ งู สามารถทาำ ให้

โลหะหลอมเหลวได้
สมบัติของแกส๊ ออกซิเจน
1) ในสภาพทเ่ี ปน็ แกส๊ จะไมม่ สี ี ไมม่ กี ลน่ิ ไมม่ รี ส แตถ่ า้ อยใู่ นสภาพของเหลวจะมสี นี า้ำ เงนิ ออ่ น

2) มสี ภาวะเป็นของเหลวทอี่ ณุ หภมู ิ -183 องศาเซลเซยี ส และเมอื่ ถกู ทาำ ใหแ้ ข็งจะกลายเปน็

ของแข็งทีอ่ ุณหภมู ิ -218 องศาเซลเซียส

3) เปน็ แกส๊ ที่ช่วยใหไ้ ฟติดแตต่ ัวมนั เองไม่ตดิ ไฟ

4) เปน็ ไดท้ งั้ 3 สถานะ คอื แก๊ส ของเหลวและของแขง็

5) สามารถรวมตวั ได้โดยตรงกบั โลหะและอโลหะ เช่น ถ้ารวมตวั กบั เหล็กจะกลายเป็นเหลก็

ออกไซดห์ รอื ทีเ่ รยี กท่ัวๆ ไปว่า สนิมเหลก็
ประโยชน์ของแกส๊ ออกซเิ จน
1) อเมงื่อศนาเำาซไลปเสซันยี ดสาป(6ก,3ับ0อ0ะเอซงทศิลาีนฟาเ(รCน2ไฮHต2))์ แลว้ จดุ เปลวไฟจะได้เปลวไฟแก๊สท่อี ณุ หภมู ิสงู
3,480 แคลเซยี มคาร์ไบด์ เป็นสารประกอบชนิดหนง่ึ เมอ่ื ทำ�ปฎกิ ิรยิ า
ประมาณ กับน้ําจะได้แก๊สอะเซทิลีนซ่ึงจุดไฟติดให้ความสว่างใช้เป็น
ตะเกียงได้
2) ในทางการแพทยใ์ ชช้ ว่ ยในการหายใจใหก้ ับคนไข้

3) ช่วยในการเผาไหม้และชว่ ยสันดาปให้กบั เคร่อื งยนต์
แ กส๊ ทม่ี 2สี .2ม บแแตั กกใิ น๊สส๊ กออาะะรเซตเซทดิ ทลิไฟีนิลเนี ปแล ็น(ะAสเามcรeอื่ ปtรyรวะlมeกตnอว:ั บ กCไบัฮ2อ โHดอรก2)เซจเินจแนลแะลคว้ าจรดุ ์บเปอน็นเปมลีสวัญไฟลกัจะษใณหค้ท์ วางามเครมอ้ ีนคทอื มี่ อีCณุ 2 หHภ2 มูเปสิ น็ งู

แกส๊ อะเซทลิ นี เตรยี มไดโ้ ดยใหน้ า้ำ ทาำ ปฏกิ ริ ยิ ากบั แคลเซยี มคารไ์ บด์ โดยคารบ์ อนทอ่ี ยใู่ นแคลเซยี มคารไ์ บด์

กับไฮโดรเจนที่อยู่ในนาำ้ จะรวมตัวกันกลายเป็นแก๊สอะเซทิลีน ดงั สมการ การเชอ่ื มแก๊สออกซอิ ะเซทิลนี 97

CaC2 + 2H2O C2 H2 + Ca (OH)2 สำาหรับการผลิตแคลเซียมคาร์ไบด์ จะได้จากการนำาหินปูน (Calcium Oxide) ไปเผารวม
แคลเซียมคาร์ไบด์ + นำา้ อะเซทลิ ีน + แคลเซียมไฮดรอกไซด์ กบั ถ่านโคก้ (Coke) ในเตาไฟฟา้ (Electric Arc Fernaces) เมื่อหลอมเหลวและเย็นตวั ลงจะจับตัวเป็น
ก้อนแขง็ มลี กั ษณะคลา้ ยก้อนหิน มสี ีเทา คือแคลเซียมคารไ์ บด์ ดังสมการ

CaO + 3C CaC2 + CO
แคลเซียมออกไซด์ + ถา่ นโค้ก แคลเซยี มคาร์ไบด์ + คารบ์ อนมอนอกไซด์

แคลเซียมคาร์ไบด์จะต้องเก็บไว้ให้มิดชิดไม่ให้อากาศหรือความชื้นเข้าไปทำาปฏิกิริยากับ

ก้อนแคลเซยี มคารไ์ บดไ์ ด้ มฉิ ะนน้ั ก้อนแคลเซียมคารไ์ บด์จะระเหดิ เปน็ แก๊สลอยไปในอากาศ

สำาหรับการนำาแคลเซียมคาร์ไบด์ไปผลิตเป็นแก๊สอะเซทิลีนเพ่ือใช้ในการเชื่อม จะต้องผลิต

ในเครื่องกำาเนิดแก๊สอะเซทิลีน (Acetylene มาตรวดั ความดนั ก้านหมนุ
Generators) โดยการให้ก้อนแคลเซียมคาร์ไบด์ วาลว์ เปดิ -ปิด แกส๊ ฝาเปิด-ปดิ
ทำาปฏิกิริยากับน้ำา ดังภาพแสดงลักษณะและ

สว่ นประกอบตา่ งๆ ของเครอ่ื งกาำ เนดิ แกส๊ อะเซทลิ นี แก๊สออก
ท่ใี ชใ้ นการเชอ่ื ม

ชดุ กันไฟยอ้ นกลับ ถังบรรจุนา้ำ

ช่องใส่ถาด วาล์วเปดิ -ปดิ นา้ำ
แคลเซยี มคาร์ไบด์

ภาพท่ี 4.5 ลักษณะก้อนแคลเซียมคาร์ไบดแ์ ละถังบรรจุ ภาพที่ 4.6 ลักษณะถงั กำาเนดิ แก๊สอะเซทิลนี และส่วนตา่ งๆ
ท่ีมา: http://www.thai.alibaba.com/product-free/ ทม่ี า: http://www.thai.alibaba.com/product-free/
calcium-carbide-106931769.html, 2556: (Online) calcium-carbide-106931769.html, 2556: (Online)

เครื่องกำาเนิดแก๊สจะออกแบบถังออกเป็น 2 ส่วน โดยถังบรรจุแคลเซียมคาร์ไบด์จะอยู่ด้าน
ล่าง ส่วนถังบรรจุนำ้าจะอยู่ด้านบนควบคุมโดยใช้วาล์วเปิด-ปิดน้ำาจากถังบรรจุนี้นอกจากจะใช้เติมลงใน
ถังแคลเซียมคาร์ไบด์แล้วยังใช้ทาำ ความสะอาดแก๊สอะเซทิลีนอีกด้วย เม่ือเกิดแก๊สลอยตัวผ่านนำ้าออกมา
ผ่านไปตามท่อเพื่อต่อออกไปใช้งาน โดยมีวาล์วควบคุมการไหลของแก๊สควบคุมอยู่อะเซทิลีนที่ผลิตได้
จากเครือ่ งกาำ เนดิ จะเปน็ แกส๊ ความดนั ต่าำ

สุดยอดคู่มือครู 84

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า

pplying the Communication Skill

ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

98 งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบ้ืองต้น Step 2 ขนั้ คิดวเิ คราะห์
และสรปุ ความรู้
สมบัติของแก๊สอะเซทลิ นี rocessin
1) เปน็ แก๊สทไ่ี มม่ ีสี มีกลนิ่ ฉนุ รุนแรง P g
2) ติดไฟได้ดีเมื่อรวมตัวกับแก๊สออกซิเจนในอัตราส่วนท่ีเหมาะสม หากจุดเป็นเปลวไฟ
จะใหค้ วามรอ้ นทส่ี งู กวา่ 3,000 องศาเซลเซียส 1. ร่วมกันอภิปรายถึงความหมายและความสำ�คัญของการเชื่อม จำ�กัด
3) เบากวา่ อากาศ แก๊สออกซอิ ะเซทิลนี และความคดิ เหน็ ของสมาชิก
4) มีกล่นิ ฉนุ คลา้ ยๆ กับกลิ่นกระเทยี ม (พว.)
5) ละลายนา้ำ ไดด้ ีพอสมควรแต่จะละลายไดด้ ีมากหากเป็นแอลกอฮอล์ และอะซโิ ตน 2. เช่ือมโยงถึงหลักของความปลอดภัย และวิธีป้องกันอันตรายของ
6) ไม่สามารถควบคุมได้เมื่อมีความดันเกินกว่า 30 ปอนด์ต่อตารางน้ิว (หรือเท่ากับ 2.1 การเช่ือมแก๊สออกซิอะเซทิลีน ข้อมูลท่ีนำ�มาอภิปราย และร่วมกัน
kg/cm2) หรอื ทอ่ี ณุ หภมู สิ งู กวา่ 780 องศาเซลเซยี ส (1,435 องศาฟาเรนไฮต)์ และถา้ ความดนั หรอื อณุ หภมู ิ สรุปความรู้ตามหัวข้ออภิปราย “การเช่ือมแก๊สออกซิอะเซทิลีน”
สงู กว่าจุดวกิ ฤตจะระเบิดได้ ในด้านต่างๆ ดงั นี้
7) เป็นสารประกอบไฮโดรคาร์บอนที่ประกอบด้วยคาร์บอน 92.3% และไฮโดรเจน 7.7%
โดยน้าำ หนัก 2.1 หลักการเชอ่ื มแกส๊ ออกซิอะเซทลิ ีน
ประโยชน์ของแก๊สอะเซทิลีน 2.2 แกส๊ ท่ีใช้ในการเชอื่ มออกซอิ ะเซทลิ นี
1) ใชเ้ ป็นเชอ้ื เพลิงอยา่ งดจี ะให้ความรอ้ นสูงมาก 2.3 เคร่ืองมือและอุปกรณใ์ นการเชือ่ ม
2) นาำ ไปรวมตวั กบั ออกซเิ จนเมอ่ื สนั ดาปจะไดเ้ ปลวไฟทม่ี อี ณุ หภมู สิ งู สามารถใชใ้ นการเชอื่ ม 2.4 เปลวไฟเชอื่ มแกส๊
การตดั โลหะได้ 2.5 ลวดเชอ่ื มแก๊ส
3) ใชเ้ ปน็ วัตถดุ บิ ในอุตสาหกรรมการผลติ แอลกอฮอล์ และกรดน้าำ มัน 2.6 การตดิ ต้งั อุปกรณใ์ นการเชื่อมแกส๊
4) ใชใ้ นการเตรียมไวนลิ คลอไรด์ (Vinyl Chloride) ซงึ่ จะนำาไปใชท้ ำาพลาสตกิ โพลไี วนลิ - 2.7 เทคนคิ การเชือ่ มแก๊ส
คลอไรด์ (PVC) บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ
การเชอื่ มแก๊สออกซิอะเซทิลีน 99
3. เครือ่ งมอื และอปุ กรณใ์ นการเช่อื ม
ผ่านการอบคืนตัวเพื่อลดความเครียดและให้มีความเหนียวจะได้มีความแข็งแรงสามารถทนต่อความดัน
เครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้ในงานเช่ือมแก๊สออกซิอะเซทิลีนมีอยู่ด้วยกันหลายชนิด แต่ละชนิดจะ
มีหน้าที่และการนำาไปใช้งานท่ีแตกต่างกันออกไป ก่อนท่ีจะปฏิบัติงานเชื่อมผู้ปฏิบัติงานจะต้องศึกษาและ สูง ๆ ได้ ความหนาของผนังถงั ตอ้ งไม่นอ้ ยกว่า 9 มิลลเิ มตร จะทาดว้ ยสดี ำาสาำ หรบั ใช้ในทางอตุ สาหกรรม
ทาำ ความเขา้ ใจเกยี่ วกบั เครอื่ งมอื และอปุ กรณท์ กุ ชน้ิ เพอื่ จะสง่ ผลตอ่ คณุ ภาพของงานเชอื่ ม ความปลอดภยั
ต่อตัวผู้ปฏบิ ตั ิงานและผคู้ นรอบข้าง และทาสเี ขยี วสาำ หรบั ทางการแพทย์

การใช้เคร่ืองมือและอุปกรณ์ไม่ถูกต้องเหมาะสมขาดความระมัดระวังจะส่งผลทำาให้เกิดอันตราย ฝาครอบ
ข้นึ ได้ในขณะปฏบิ ตั ิงานและอาจเกดิ การสูญเสยี ในด้านตา่ งๆ เชน่ ชีวติ ทรพั ย์สนิ สาำ หรบั เคร่ืองมอื และ
อปุ กรณใ์ นการเชอื่ มประกอบดว้ ย ทางออกนิรภัย แหวนเหล็กอัดคอทอ่
ชนิดปล๊กั และจาน
3.1 ถังบรรจแุ กส๊ ออกซิเจน (Oxygen Cylinder)

3.1.1 ลกั ษณะของถงั บรรจแุ กส๊ ออกซเิ จน จะผลติ จากเหลก็ กล้าคารบ์ อนสงู (High Carbon
Steel) จากเหล็กกล้าช้ินเดียวกันตลอดโดยไม่มีรอยเชื่อมต่อโดยวิธีการอัดขึ้นรูป จากนั้นจะต้องนำาไป

สำ�นักพิมพ์ เสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลาง ID
1,422 มม. 216 มม.

(Inside Diameter)
หนาไม่น้อยกวา่

9 มม.

(เลอื กผงั กราฟกิ แสดงลกั ษณะของเปลวไฟเชอื่ มแกส๊ และสญั ลกั ษณ์
ลวดเชอ่ื มแก๊สตามมาตรฐาน AWS)
สงวน ิลข ิสทธิ์
ภาพท่ี 4.7 ภาพตดั ขวางลกั ษณะของถงั บรรจุ ภาพท่ี 4.8 ถังบรรจอุ อกซเิ จนในทางการแพทยแ์ ละทางอตุ สาหกรรม
แกส๊ ออกซเิ จน ท่ีมา: http://www.sp-oxygen.com/Information/acetylene.php,

2556: (Online)

3. บันทกึ ผลขอ้ สรปุ เปน็ ความเขา้ ใจของกลมุ่ และรายบคุ คล ถงั บรรจุออกซิเจนมีหลายขนาดตัง้ แตบ่ รรจุได้ 20 ลูกบาศกฟ์ ตุ (0.56 ม3) จนถึง 300 ลกู บาศก์
ฟุต (8.5 ม3) แตข่ นาดทีน่ ยิ มใช้กันทั่วไปโดยเฉพาะในประเทศไทยจะใช้ขนาด 220 ลูกบาศก์ฟุต (6 ม3)
การบรรจแุ กส๊ ออกซเิ จนจะอดั ดว้ ยความดนั ประมาณ 2,200 ปอนดต์ อ่ ตารางนวิ้ ทอี่ ณุ หภมู ิ 21.1 องศาเซลเซยี ส
(70 องศาฟาเรนไฮต์) ซง่ึ ถงั บรรจแุ ก๊สทุกถงั จะต้องผ่านการทดสอบประสิทธภิ าพโดยการอัดน้าำ เข้าไปดว้ ย
ความดนั ประมาณ 2 เทา่ ของความดันบรรจุแก๊ส คอื ประมาณ 3,360 ปอนด์ต่อตารางน้วิ
3.1.2 วาล์วเปดิ -ปดิ ถงั บรรจแุ ก๊สออกซเิ จน (Valve Oxygen Cylinder) จะอย่ทู ส่ี ว่ นบน

ของถังแก๊สเป็นประตูสำาหรับใช้เปิด-ปิดแก๊ส
เม่อื ตอ้ งการใชง้ าน ผลิตจากทองเหลืองโดยวิธี
การอัดขึ้นรูปและมีซีล (Seal) ไว้รองรับล้ิน
เพอ่ื ปอ้ งกนั แกส๊ รว่ั รอบๆ กา้ นลน้ิ การเปดิ - ปดิ
ทุกคร้ังจะต้องหมุนก้านลิ้นจนสุดเกลียว เพ่ือ
ป้องกันแก๊สรว่ั ทก่ี ้านวาลว์

ภาพที่ 4.9 วาล์วเปดิ -ปิด แก๊สออกซเิ จนและภาพตัดขวาง
ลกั ษณะโครงสรา้ งภายใน

85 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต

110 งานเชอ่ื มและโลหะแผ่นเบื้องตน้ Step 3
ตารางท่ ี 4.1 ขนาดของหวั ทพิ ตอ่ ความหนาของชิ้นงาน
wldedgectpipnlgyitnhgeaknno ข้ันปฏหิบลตังั กิแาลระปสฏริบปุ ตัควิ ามรู้
ขนาดของหวั ทิพ ความหนาของชิ้นงาน ขนาดของรูหัวทิพ conAstru
76 1. ข้นั ลงมือปฏิบตั ิตามใบงานที่
72 น้ิว มิลลเิ มตร นิว้ มลิ ลเิ มตร 1.1 ใบงานท่ี 4.1 ช่อื งาน การปรบั เปลวไฟเชอื่ มแก๊ส
68 1/64 0.38 0.020 0.51 1.2 ใบงานที่ 4.2 ชอ่ื งาน การสรา้ งและการควบคมุ บอ่ หลอมเหลว
62 1/32 0.78 0.025 0.64 1.3 ใบงานท่ี 4.3 ช่อื งาน การเชือ่ มเดินแนวเตมิ ลวด
56 1/16 1.59 0.031 0.79 1.4 ใบงานท่ี 4.4 ช่ืองาน การเชือ่ มตอ่ ชนท่าราบ
54 3/32 2.38 0.038 0.96 1.5 ใบงานท่ี 4.5 ชื่องาน การเชื่อมตอ่ ตวั ทที ่าระดบั
51 1/8 3.18 0.047 1.19 2. นำ�ข้อสรุปความรู้ความเข้าใจที่ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันในกลุ่ม
48 3/16 4.76 0.055 1.40
44 1/4 6.35 0.067 1.70 ไปแลกเปล่ียนระหว่างกลุ่มในชั้นเรียน โดยใช้เวลาแลกเปลี่ยน
40 5/16 7.94 0.076 1.93 กลุ่มละ 10 นาที โดยผู้สอนและผู้เรียนช่วยกันตรวจสอบความถูกต้อง
3/8 9.53 0.086 2.18 ของการแลกเปล่ียน
1/2 12.70 0.098 2.49 3. หลังจากแลกเปล่ียนความรู้กันทุกกลุ่มโดยช่วยกันทำ�กิจกรรม
ตรวจสอบความเข้าใจ (หนังสอื เรยี น หน้า 135)
3.6 ชุดทาำ ความสะอาดหัวทิพ (Tip Cleaner)สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด
การเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทลิ ีน 101
ในขณะที่ทำาการเชื่อมอยู่บางครั้งหัวทิพอาจเกิดการสกปรกทำาให้การเช่ือมได้ผลไม่ดี ดังนั้น
จะต้องหมั่นทำาความสะอาดหัวทิพให้สะอาดและเรียบร้อยอยู่เสมอ จึงจะสามารถปรับแต่งเปลวไฟเช่ือม
ไดง้ า่ ย การทำาความสะอาดหัวทพิ รูของหวั ทิพจะต้องไมข่ ยายโตข้นึ หรือเกิดรอยข้ึนภายใน

ชุดทำาความสะอาดหัวทิพ ประกอบด้วยลวดเส้นเล็กๆ มีผิวและลักษณะคล้ายกับตะไบกลม
ความโตของเส้นลวดจะมีขนาดเท่ากับขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของรูหัวทิพ และมีหลายขนาดถูกเก็บไว้
อยู่ในตลับใช้ได้สะดวกและปลอดภัย หัวทิพเม่ือ
อยู่ในสภาพใช้งานได้ดีเปลวไฟแก๊สที่ปลายหัวทิพ
ต้องเรียบสะอาดและพุ่งตรงต้ังฉากกับผิวหน้าของ
หัวทิพ ถ้าเปลวไฟแก๊สไม่ถูกต้องดังกล่าวมาแล้วต้อง
ทาำ ความสะอาดรูหัวทิพทันที ดังภาพ

ภาพที่ 4.30 แสดงลกั ษณะชดุ ทาำ ความสะอาดหัวทิพ
ที่มา: http://www.taiwantrade.com.twtip%20

cleaner.html, 2556: (Online)

10) ห้ามนำาแก๊สออกซิเจนไปใช้กับเครื่องมือกลที่ใช้ลมดัน

(Pneumatic)

11) ห้ามใช้คมี ประแจหรอื เครอ่ื งมอื อ่ืนใดกับวาลว์

เปดิ -ปดิ ท่หี ัวถังบรรจแุ ก๊ส ซ่ึงในการเปดิ -ปิดใหใ้ ชม้ อื เปลา่ เท่านน้ั
3.2 ถงั บรรจุแกส๊ อะเซทลิ นี (Acetylene Cylinder)
3.2.1 ลกั ษณะของถงั บรรจแุ กส๊ อะเซทลิ นี สาำ หรบั แกส๊
อะเซทิลีนสำาเร็จรูปจะถูกบรรจุไว้ในถังบรรจุแก๊สอะเซทิลีนที่ผลิต

จากแผ่นเหล็กกล้าขึ้นรูปโดยการม้วนแล้วนำามาเชื่อมประกอบกัน

4. กลุ่มผู้เรียนร่วมกันอภิปรายตรวจสอบความสมบูรณ์ถูกต้องของ เนอ่ื งจากแกส๊ อะเซทลิ นี จะบรรจทุ คี่ วามดนั ตาำ่ กวา่ แกส๊ ออกซเิ จนมาก
กจิ กรรมตรวจสอบความเข้าใจ
คอื ประมาณ 250 ปอนดต์ อ่ ตารางนวิ้ ทอ่ี ณุ หภมู ิ 21.1 องศาเซลเซยี ส
5. ผู้เรียนแต่ละคนสรุปความรู้ความเข้าใจในแต่ละเร่ืองโดยใช้
ผงั กราฟิกให้เหมาะสมกับลกั ษณะของข้อมลู (70 องศาฟาเรนไฮต)์ ถงั บรรจแุ กส๊ อะเซทลิ นี มหี ลายขนาด จะขนึ้ อยู่

กบั ผผู้ ลติ ไดอ้ อกแบบมาและขนึ้ อยกู่ บั มาตรฐานของแตล่ ะประเทศที่ ภาพที่ 4.11 การเคลือ่ นยา้ ย
นิยมใชก้ ันโดยท่วั ไปจะมขี นาดสงู จากฐานถงึ บริเวณคอถังประมาณ ถงั บรรจุแกส๊ ทถี่ ูกวธิ ี
1,028 มลิ ลเิ มตร มขี นาดเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางประมาณ 304 มลิ ลเิ มตร
ซง่ึ สามารถบรรจุแก๊สได้ถึง 275 ลกู บาศก์ฟุต ทบ่ี ริเวณหวั ถังบรรจุ ทมี่ า: http://www.gassafeconsul-
แกส๊ จะทาำ เปน็ เกลยี วไวส้ าำ หรบั ตอ่ เขา้ กบั วาลว์ เปดิ -ปดิ แกส๊ ดา้ นนอก tants.co.uk/safe-manual-handling-

gas-cylinders, 2556: (Online)

จะทาำ เปน็ เกลยี วตวั ผไู้ วส้ าำ หรบั ปดิ ฝาครอบหวั ถงั บรรจเุ อาไว้ ถงั บรรจุ ฝาครอบ วาลว์ เปดิ -ปิด
แก๊สอะเซทลิ นี จะทาสีน้ำาตาล หรอื สเี หลืองไว้เปน็ สัญลักษณ์ ปลกั๊ นริ ภัย

ภายในถังบรรจุแก๊สอะเซทิลีนจะบรรจุ ใยหนิ ยาว

ไว้ด้วยสารที่มีรูพรุน (Porous Material) จนเต็มถัง ซึ่งจะ

แตกตา่ งจากถงั บรรจแุ กส๊ ออกซเิ จนทภ่ี ายในถงั จะกลวง สารที่

มรี ูพรุนจะมีลักษณะคล้าย ๆ กับฟองน้าำ บดประกอบดว้ ยวัสดุ 1,028 มม. 304
876 มม.
หลายๆ ชนดิ เชน่ ใยหนิ ชนดิ ออ่ น (Sofe Asbestos) ไม้หอม

(Balsa Wood) ไลม์ซิลิก้า (Lime Ciliga) ผงแอสเบสทอส

(Fine Asbestos) วสั ดทุ ป่ี ระกอบกนั นจี้ ะมชี อ่ งวา่ งอยถู่ งึ 75%

ทำาหน้าที่ดูดซับอะซีโตนไว้ภายใน การบรรจุสาร

ต่างๆ เหล่าน้ีจะใส่เพียงครั้งแรกท่ีทำาการผลิตถัง

บรรจแุ กส๊ เพยี งครง้ั เดยี ว ซง่ึ จะไมส่ ญู หายไปไหน ใยหนิ ละเอยี ด

จนกว่าจะหมดอายกุ ารใชง้ าน ปลกั๊ นิรภัย

ภาพท่ี 4.12 ภาพตัดขวางลักษณะของถงั บรรจแุ กส๊ อะเซทลิ ีน

สุดยอดคู่มือครู 86

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า

pplying the Communication Skill

ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

102 งานเชือ่ มและโลหะแผน่ เบื้องตน้ ep 4

AcoStวัตถุประสงค์ของการเติมสารดังกล่าวภาพท่ี 4.13 สที ่ใี ช้กับถงั บรรจแุ กส๊ อะเซทิลีนและการบรรจุmmpupnlyicinagtiotnh s ข้นั สื่อสารและนำ� เสนอ
เพ่ือให้สามารถจัดเก็บแก๊สไว้ได้ในปริมาณมากๆ สารทีม่ ีรูพรุนภายในถงั
Selสงวนลิข ิสท tiธ์ิngสำ� ันกพิมพ์ บริ ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด kille Stเนอื่ งจากแกส๊ อะเซทลิ นี ไมส่ ามารถรกั ษาเสถยี รภาพ1. ผเู้ รยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกแบบหรอื หาวธิ นี �ำ เสนอใหผ้ อู้ นื่ รบั รแู้ ละสอ่ื สาร
ไว้ได้หรือควบคุมไม่ได้หากมีความดันเกินกว่า ที่มา: http://www.gassafeconsultants.co.uk/safe- ไดอ้ ย่างมปี ระสิทธภิ าพด้วยเทคนคิ วธิ ที ่ีเหมาะสม
30 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว หรือท่ีอุณหภูมิเกินกว่า manual-handling-gas-cylinders, 2556: (Online)
780 องศาเซลเซยี ส ถา้ เกนิ ไปกวา่ นจ้ี ะเกดิ การระเบดิ ภาพที่ 4.14 ภาพตดั ขวางของปลัก๊ นริ ภยั (Safety Plug) 2. สุ่มกลุ่มผ้เู รียนน�ำ เสนอผลการสรุปความรู้ความเขา้ ใจ
ขึน้ ได้
การเชือ่ มแก๊สออกซอิ ะเซทลิ นี 103
เน่ืองจากแก๊สอะเซทิลีนเป็นแก๊สเชื้อ 3.2.3 ข้อควรระวังในการใช้ถังบรรจุอะเซทิลีน แก๊สอะเซทิลีนเป็นแก๊สเช้ือเพลิงและไวไฟ
เพลิงท่ีมีสมบัติติดไฟง่ายท่ีถังบรรจุแก๊สจึงต้องมี ในการใช้งานเช่ือมโลหะจะตอ้ งระมดั ระวังเปน็ พิเศษและปฏิบัติอยา่ งเคร่งครดั ดงั นี้
อุปกรณ์ป้องกันอันตรายติดอยู่ด้วย จะมีตัวเดียว
หรือหลายๆ ตัวก็ได้ ส่วนบริเวณที่ติดอุปกรณ์ 1) ไม่ควรเปิดแก๊สท่ีวาล์วเปิด-ปิดหัวถังบรรจุออกไปใช้งานเกินกว่า 1 รอบ เม่ือเกิด
ปอ้ งกนั อนั ตรายนยิ มตดิ ไวต้ รงทส่ี ว่ นโคง้ ตรงคอถงั อนั ตรายจะปิดได้ทนั
บรรจหุ รือทต่ี รงสว่ นกน้ ของถังบรรจุก็ได้ ลักษณะ
ของอุปกรณ์ป้องกันอันตรายจะมีลักษณะเป็นปลั๊ก 2) ในขณะใช้งานจะต้องตั้งถังบรรจุแก๊สให้ตรงและมีท่ียึดให้ม่ันคง ถ้าไม่สามารถต้ัง
อุดยึดติดกับตัวถังบรรจุโดยใช้เกลียว ตรงกลาง ให้ตรงได้ให้วางกับพ้ืนโดยให้หัวถังบรรจุแก๊สสูงจากพ้ืนไม่น้อยกว่า 30 เซนติเมตร เพื่อป้องกันอะซีโตน
ของตัวปลั๊กนิรภัยจะเจาะรูผ่านตลอด แล้วอัดไว้ ไหลปนออกมากับแกส๊
ดว้ ยโลหะอ่อนที่มจี ุดหลอมเหลวต่ำา เชน่ ตะก่ัว ซ่งึ
ถา้ หากอุณหภูมภิ ายในถงั บรรจุสูง โลหะทีอ่ ดั รูปลกั๊ 3) การขนย้ายห้ามกลิ้งราบกับพื้น ถ้าขนย้ายโดยไม่มีอุปกรณ์ให้เอียงถังบรรจุแก๊ส
นิรภัยอยู่จะหลอมเหลวแล้วปล่อยแก๊สภายในถัง เลก็ น้อยโดยให้ขอบก้นถังดา้ นล่างวางบนพืน้ แล้วหนุนไประวงั อย่าใหล้ ้ม
บรรจใุ หไ้ หลออกทง้ิ ไปเพอื่ เปน็ การปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ
อนั ตราย ดงั ภาพ 4) ถงั บรรจุแกส๊ ทไ่ี ม่ไดใ้ ช้งานต้องสวมฝาครอบวาล์วเปิด-ปิดแก๊สให้เรียบรอ้ ย
5) หา้ มเก็บถังบรรจุแก๊สใกลแ้ หลง่ ความร้อนใดๆ เช่น ตากแดดหรืออยู่ใกล้บริเวณท่ี
3.2.2 วาล์วเปิด-ปิดถังบรรจุอะเซทิลีน (Valve Acetylene Cylinder) วาล์วเปิด-ปิด ปฏบิ ัติงานเชอ่ื ม
แก๊สอะเซทิลีนมีลักษณะคล้ายๆ กับวาล์วเปิด-ปิด 6) หา้ มใชไ้ ขมนั หรือน้าำ มนั ทกุ ชนิดสมั ผสั กับถังบรรจุแก๊สหรอื อุปกรณ์อืน่
สำาหรับถังบรรจุแก๊สออกซิเจน คือ โครงตัวเรือน 7) หากแกส๊ รวั่ ทวี่ าลว์ เปดิ - ปดิ แกส๊ ใหร้ บี แกไ้ ข ถา้ ไมส่ ามารถแกไ้ ขไดใ้ หน้ าำ ถงั บรรจแุ กส๊
จะทำามาจากทองเหลืองผ่านกระบวนการอัดข้ึนรูป ออกนอกอาคารท่ีไกลจากแหล่งความรอ้ น เปิดวาลว์ เปิด-ปิดแก๊สเล็กนอ้ ยเพื่อปล่อยแกส๊ ออกทงิ้ ไป
สาำ หรบั กา้ นวาล์วเปิด-ปดิ แกส๊ จะมี 2 แบบ คือ แบบ 8) หา้ มใช้อุปกรณต์ า่ งๆ สลบั กบั อุปกรณ์แกส๊ ชนดิ อ่นื
ท่ีเป็นมือหมุนกับแบบท่ีเป็นก้านสี่เหลี่ยมขนาด 9) ถา้ วาลว์ เปดิ -ปดิ แกส๊ เปน็ ชนดิ กา้ น 4 เหลย่ี มทต่ี อ้ งใชป้ ระแจเปดิ หรอื ปดิ เมอ่ื ทำาการ
9 มิลลิเมตรใช้เปิด-ปิดด้วยประแจท่ีทำาไว้เฉพาะ เปดิ แกส๊ ให้คาประแจสวมทง้ิ ไวต้ ลอดเวลาในขณะทใ่ี ช้งาน เพื่อมีเหตุการณฉ์ ุกเฉนิ จะไดป้ ดิ แกส๊ ได้ทนั
ดังภาพ

ภาพท่ี 4.15 วาลว์ เปิด-ปิดแกส๊ อะเซทิลีนแบบมอื หมนุ
และแบบใชป้ ระแจหมนุ

ทมี่ า: http://www. http://.weiku.com/products/9708713/
PF5_1_acetylene l, 2556: (Online)

ep 5 ข้ันประเมนิ เพื่อเพมิ่ คณุ ค่า
บรกิ ารสงั คมและจติ สาธารณะ
f-Regula

ผู้เรียนแต่ละคนทำ�แบบทดสอบ (หนังสือเรียน หน้า 137-138)
แลกเปลี่ยนกนั ตรวจใหค้ ะแนน

หัวทิพ เป็นอุปกรณ์ท่ีประกอบเข้ากับทอร์ชเชื่อมทำ�จากวัสดุ 3.3 มาตรวดั ความดันแกส๊ (Gas Regulator)
ทองแดงผสม ทำ�หน้าทใ่ี หแ้ กส๊ ทีผ่ ่านการผสมตามอัตราสว่ นของ
แก๊สเพ่อื ใหไ้ ดเ้ ปลวไฟตามท่ีตอ้ งการ มาตรวัดความดันเป็นอุปกรณ์ท่ีสำาคัญชิ้นหน่ึงในงานเช่ือมแก๊ส เพราะถ้าขาดอุปกรณ์น้ีไปจะ
ไม่สามารถทาำ การเช่อื มได้ เพราะมาตรวัดความดันจะควบคุมความดันของแกส๊ ในขณะทใ่ี ช้งาน ซง่ึ จะช่วย
บอกให้ทราบถึงความดันของแก๊สท่ีมีอยู่ในถังบรรจุและควบคุมความดันของแก๊สที่จะไหลออกไปใช้งาน
ทาำ ใหค้ วามดันแกส๊ ในขณะใชง้ านนั้นสม่าำ เสมอถงึ แมว้ า่ ความดันภายในถังบรรจุจะเปลีย่ นไปก็ตาม

สำาหรับมาตรวัดความดันแก๊สจะมีตัวเลขบอกความดันภายในถังบรรจุแก๊สและความดันที่
ปลอ่ ยออกไปใช้งานจะมี 2 สเกล คือ มีหนว่ ยเปน็ กโิ ลกรัมแรงต่อตารางเซนติเมตร (kg/cm2) และปอนด์
ต่อตารางนิ้ว การเลือกใช้ความดันสำาหรับการเชื่อม และตัดจะขึ้นอยู่กับขนาดความหนาของช้ินงาน
และขนาดของหวั ทพิ ดงั ภาพ

87 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
104 งานเช่ือมและโลหะแผน่ เบือ้ งตน้

สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดภาพที่ 4.16 มาตรวดั ความดนั แกส๊ ออกซเิ จนและอะเซทิลนี
ทมี่ า: http://www.made-Oxygen-Gas-Regulator-WE-1015-.html, 2556: (Online)

สำาหรับมาตรวัดความดันแก๊สที่ใช้ในงาน เกจวัดความดันต่าำ เกจวัดความดนั สงู
เชื่อมจะมีส่วนประกอบอยู่หลายส่วน ซ่ึงในแต่ละส่วน ขอ้ ตอ่ แกส๊ เขา้
จะมีหน้าที่การใช้งานดังน้ี

ภาพท่ี 4.17 สว่ นประกอบของมาตรวดั ความดันแกส๊
ท่มี า: http://www.made-Oxygen-Gas-Regulator-
WE-1015-.html, 2556: (Online)
ข้อต่อแกส๊ ออก

สกรูปรับความดัน

3.3.1 เกจวดั ความดันสงู (High Pressure Gauge) จะทาำ หนา้ ที่วัดความดนั ภายในถงั บรรจุ
แกส๊ ทงั้ สองชนดิ ภายในตวั เกจจะมที อ่ บวั ดอน
(Bourdon Tube) ทำาจากทองเหลอื งมลี กั ษณะ ทอบัวดอน

เหมอื นรูปตวั ซี (C) ขา้ งหนง่ึ ตอ่ เข้ากบั ถงั บรรจุ การเชอื่ มแก๊สออกซิอะเซทิลีน 105

แก๊สที่มาจากมาตรวัดส่วนปลายอีกข้างจะต่อ ภาพท่ี 4.19 เกจวัดความดันสูงแกส๊ ออกซเิ จน และแกส๊ อะเซทิลีน

เขา้ กบั เฟอื ง เพอื่ ไปขบั เฟอื งของเขม็ ชบ้ี อกขนาด เม่ือเปิดวาล์วเปิด-ปิดแก๊ส
ที่ถังบรรจุ แก๊สท่ีมีความดันสูงจะเข้าไปภายใน
ของความดนั ของแกส๊ ทบี่ รรจภุ ายในถงั ดงั ภาพ ท่อบัวดอน ท่อจะยดื ออกแขนท่ตี ่อเขา้ กบั ปลาย
ท่อบัวดอนจะไปดึงแขนเฟืองให้ดันเข็มขึ้นไป
ทางแกสเขา ทางแกสเขา เข็มจะชี้บอกความดันภายในถังบรรจุแก๊สที่
หน้าปัด เกจวัดความดันสูงของแก๊สออกซิเจน
ภาพที่ 4.18 ภาพรา่ งลกั ษณะของโครงสร้างเกจวดั ความดนั สูง จะมีตัวเลขบอกขนาดได้สูงถึง 4,000 ปอนด์
ต่อตารางนิ้ว สำาหรับเกจวัดความดันสูงของ
แก๊สอะเซทิลีน จะมีตัวเลขบอกขนาดได้สูงถึง
350 ปอนด์ตอ่ ตารางนวิ้ ดังภาพ

3.3.2 เกจวัดความดันตํ่า (Low Pressure Gauge) จะทำาหน้าที่วัดความดันแก๊สเพื่อการ
ปรบั ไปใชง้ าน ความดนั แกส๊ จะถกู สง่ ผา่ นมาจาก
เกจวัดความดันสูง เกจวัดความดันต่ำาของ
แก๊สออกซิเจน มีตัวเลขบอกขนาดได้สูงถึง
350 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว สำาหรับเกจวัดความ
ดนั ตา่ำ ของแกส๊ อะเซทลิ นี จะมตี วั เลขบอกขนาด
ได้สูงถึง 30 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว และจะปรับ
ความดันไปใช้งานไม่ควรเกิน 15 ปอนด์ต่อ
ตารางนิ้ว

ภาพที่ 4.20 เกจวัดความดนั ตาำ่ แกส๊ ออกซเิ จนและแกส๊ อะเซทลิ ีน

สกรู  หรือตะปูควงเป็นเครื่องกลผ่อนแรงชนิดหน่ึง มีรูปร่าง 3.3.3 ก้านปรบั ความดนั (Pressure Adjustin Screw) จะเปน็ สกรมู ีหน้าทีป่ รับความดัน
คล้ายบันไดเวียนรอบแกน ใช้ยกวัตถุหนักข้ึนสู่ที่สูง โดยแรง ของแก๊สออกไปใช้งานควบคุมปริมาณการไหลของแก๊สให้ออกมาอย่างสม่ำาเสมอ เมื่อจะใช้งานให้หมุน
ความพยายามเคลื่อนที่เป็นวงกลมขณะที่แรงความต้านทาน สกรูตามเข็มนาฬิกา สกรูจะเคล่ือนเข้าไปด้านในและจะกดสปริงซึ่งสปริงจะไปดันแผ่นไดอะแฟรมและ
เคลือ่ นทข่ี น้ึ ลงในแนวดงิ่ แกนเปดิ - ปดิ แกส๊ เมอ่ื แกนเปดิ - ปดิ แกส๊ ถกู เปดิ ออกแกส๊ จะไหลเขา้ ไปสเู่ กจวดั ความดนั ตา่ำ และไหลออกไป
ตามสายเชอื่ ม แตเ่ มอ่ื หมนุ สกรทู วนเขม็ นาฬกิ าแรงทก่ี ดสปรงิ จะหมดลงและทำาใหว้ าลว์ เปดิ - ปดิ ทอ่ี ยภู่ ายใน
มาตรวัดปิดแกส๊ จะไมส่ ามารถไหลผ่านออกไปยังสายเชอื่ มและหัวเชอื่ มได้

สุดยอดคู่มือครู 88

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

106 งานเชอ่ื มและโลหะแผน่ เบื้องต้น

3.3.4 ขอ้ ต่อแกส๊ เขา้ (Inlet Connection) มลี กั ษณะเหมือนนัตหกเหลี่ยม รใู นเป็นเกลียว บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ใช้ต่อเพื่อประกอบมาตรวัดความดันแก๊สเข้ากับถังบรรจุแก๊ส ข้อต่อแก๊สเข้านี้จะทาำ ตามมาตรฐาน CGA
(Compressed GasAssociation) ได้กำาหนด ลงมอื ปฏิบตั งิ านโดยการทำ�งานเป็นทมี ทมี ละ 5-6 คน ฝึกการคดิ
วิเคราะห์ การแก้ปัญหา แสดงความรู้เกี่ยวกับการเช่ือมแก๊สออกซิอะเซทิลีน
เป็นตัวเลขตามชนิดของแก๊ส เช่น CGA 510 เป็น และประยุกต์ใช้ความรู้เก่ียวกับการเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทิลีนใน
การประกอบอาชพี และในชีวติ ประจำ�วนั
มาตรฐานสำาหรับใช้กับแก๊สอะเซทิลีนเกลียวต่อ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ของตัวนัตจะเป็นเกลียวซ้าย และจะบากร่องไว้ท่ี

ตัวนัตด้วย และ CGA 540 เป็นมาตรฐานท่ีใช้กับ

แ ก๊ ส อ อ ก ซิ เ จ น เ ก ลี ย ว ต่ อ ข อ ง ตั ว นั ต จ ะ เ ป็ น ภาพท่ี 4.21 ขอ้ ตอ่ ของแกส๊ ออกซิเจน และแก๊สอะเซทลิ ีน
ที่มา: http://www.ebay.com/bhp/cga-346,
เกลียวขวาทั้งหมด หัวข้อต่อจะต้องปราศจาก 2556: (Online)
ส่งิ สกปรก เชน่ ฝุ่น นา้ำ มัน จารบี เปน็ ตนั

3.3.5 ขอ้ ต่อแกส๊ ออก (Outlet Connection) มลี กั ษณะหกเหลี่ยมภายในเป็นรูแบบเกลียว
ใช้คู่กับนิปเปิล (Nipple) ประกอบเข้ากับเกลียวนอกของมาตรวัดความดัน สำาหรับการประกอบข้อต่อ

เข้ากับตัวมาตรวัดความดันและการต่อสายแก๊ส
เข้ากับหางของนิปเปิลห้ามใช้น้ำามันหรือจารบี
หล่อล่นื เด็ดขาด เพราะจะทำาให้เกดิ ไฟไหมข้ ึ้นได้

ภาพที่ 4.22 ข้อต่อแกส๊ ออกสาำ หรับแก๊สออกซิเจน และแก๊สอะเซทลิ นี การเชอ่ื มแกส๊ ออกซิอะเซทลิ ีน 107
ที่มา: http://www.ebay.com/bhp/cga-346, 2556: (Online)
7) ห้ามใชค้ ีมตา่ งๆ ขันข้อตอ่ ใหใ้ ชป้ ะแจปากตายขนาดเดยี วกนั กบั ข้อต่อทุกคร้ัง
3.3.6 ข้อควรระวังในการใช้งานมาตรวัดความดนั แกส๊
1) ห้ามใชน้ ้ำามนั ไขมันทุกชนิดสมั ผัสกับมาตรวัดความดนั แกส๊ 8) การซอ่ มแซมมาตรวดั ความดนั แกส๊ ท่ีชำารุดตอ้ งใชช้ ่างทีม่ คี วามรู้ ความชาำ นาญและ
2) กอ่ นทาำ การประกอบมาตรวดั ความดนั แกส๊ เขา้ กบั ถงั บรรจแุ กส๊ ใหเ้ ปดิ วาลว์ เปดิ -ปดิ
ใชช้ ้ินสว่ นที่ได้ขนาดเท่าน้นั
แก๊สท่ีหัวถังและปิดทันที เพ่ือเป็นการไล่ฝุ่นท่ีติดอยู่บริเวณทางออกของแก๊สเป็นการป้องกันไม่ให้ละออง 3.4 สายเชอื่ มแก๊ส (Hose)
ฝนุ่ เขา้ ไปในมาตรวัดความดันแก๊ส สายเช่ือมแก๊สมีหน้าที่ส่งแก๊สออกซิเจนและอะเซทิลีนที่ต่อจากมาตรวัดความดันแก๊สท้ังสอง

3) การเปิดวาล์วเปิด-ปิดที่หัวถังบรรจุแก๊สควรเปิดช้าๆ เพ่ือไม่ให้ช้ินส่วนภายใน
มาตรวัดความดนั แก๊สไดร้ บั แรงกระแทกเพอ่ื เป็นการยืดอายกุ ารใชง้ าน

4) ใหใ้ ชน้ ำ้าสบูส่ าำ หรับหลอ่ ลน่ื สกรปู รบั ความดันเทา่ นนั้
5) หา้ มใชม้ าตรวดั ความดนั แกส๊ สลบั กนั และเลอื กใชใ้ หถ้ กู กบั ชนดิ ของแกส๊ นนั้ ๆ ดว้ ย
6) เม่อื เลิกใชใ้ หค้ ลายสกรปู รบั ความดันแกส๊ ออกในลักษณะท่ีปิดทกุ ครงั้

ไปยังหัวเช่ือมถูกผลิตให้สามารถทนทานความดันได้สูงถึง 400 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว สายเช่ือมแก๊ส

ทำาจากวัสดุสังเคราะห์หรือยางธรรมชาติ โดยใช้เส้นใยไนลอนหรือลินินถักเสริมความแข็งแรง

อยู่ภายใน ทำาให้สามารถโค้งงอได้และทนทาน เนื่องจากแก๊สท่ีส่งมาจากถังบรรจุเป็นแก๊สท่ีมีความดันสูง

เปน็ แกส๊ ทีต่ ิดไฟได้ (C2H2) และเป็นแก๊สทชี่ ว่ ยใหไ้ ฟติด (O2) ดังนั้นสายเชอื่ มแกส๊ ทน่ี ำามาใชง้ านจะต้องมี
สมบัติดังน้ี

1) ทนตอ่ ความดันได้สงู (ประมาณ 400 ปอนดต์ อ่ ตารางน้วิ )

2) ไมท่ าำ ปฏกิ ริ ิยากบั แกส๊ ท่ไี หลผ่าน

3) มีความออ่ นตัวได้ดี เพ่อื ใหง้ ่ายต่อการใช้งานในลกั ษณะตา่ งๆ

4) ทนต่อความร้อนและการเผาไหมไ้ ดด้ ี เคลอื บสี ถักดว้ ยเส้นใย

สายเช่ือมแก๊สโดยทั่วไปจะมี 2 แบบ คือ

แบบสายเด่ียวและแบบสายคู่ ช้ันนอกสุดเป็นยาง

เคลือบสีประเภทวัลคาไนซ์ (Vulcanized Rubber)

สีของสายเช่ือมแก๊สมีหลายสีแล้วแต่จะผลิตขึ้นมาใช้

แต่ปกติถ้าเป็นสายเชื่อมท่ีใช้กับแก๊สออกซิเจนมักเป็น วัสดุสังเคราะห์

สีนำ้าเงิน สีเขียวหรือสีดำา ข้อต่อเป็นเกลียวขวาท้ังหมด ภาพท่ี 4.23 โครงสรา้ งภายในของสายเชอ่ื มแก๊ส
ส่วนสายเชื่อมที่ใช้กับแก๊สอะเซทิลีนจะเป็นสีแดงหรือ ทมี่ า: http://www.directindustry.com -rubber-hos-
สีสม้ ขอ้ ตอ่ เป็นเกลียวซา้ ยทง้ั หมด
es-61751-636360.html, 2556: (Online)

สายเชอ่ื มแกส๊ มหี ลายขนาดโดยจะวดั ทข่ี นาด ภาพท่ี 4.24 สายเชือ่ มแกส๊ พรอ้ มขอ้ ต่อ
เส้นผ่านศูนย์กลางภายในของรูต้ังแต่ 4.5 มิลลิเมตร ทม่ี า: http://www.directindustry.com -rubber-
6 มลิ ลเิ มตร และ 7 มลิ ลิเมตร สายเช่ือมแกส๊ ทจี่ ำาหน่ายใน
ทอ้ งตลาดจะมว้ นไวเ้ ปน็ ขดยาวตา่ งๆ กนั ซงึ่ จะแบง่ ขายตาม hoses-61751-636360.html, 2556: (Online)
ความตอ้ งการแตก่ ารใชง้ านควรมคี วามยาวไมเ่ กนิ 5 เมตร
โดยเฉพาะถ้านำาไปใช้กับเคร่ืองกำาเนิดแก๊สอะเซทิลีน
ซึง่ มีความดนั ตาำ่ ควรยาวไม่เกิน 5 เมตรเทา่ นั้น ซ่งึ ถ้าหาก
ใช้สายเชอื่ มแกส๊ ยาวเกินไปจะทำาใหค้ วามดันแก๊สเกิดการ
สญู เสยี ในสายมากกว่าปกติ ซึง่ จะมผี ลต่อการเชอื่ ม

89 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต

108 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบอื้ งตน้

ขอ้ ควรระวงั ในการใชส้ ายเชอื่ มแก๊ส
1) สายเชื่อมแก๊สท่ีผลิตออกมาจำาหน่ายจะโรยด้วยฝุ่นแป้ง ดังนั้นก่อนการนำาไปใช้งานควร

เปา่ ฝุ่นแป้งออกก่อน
2) ไม่ควรใหส้ ายเชือ่ มแก๊สถกู สะเกด็ ไฟ ความร้อนหรอื โดนของมคี มบาด

3.5 หัวเชื่อมและหัวทพิ (Torch and Tip)

3.5.1 หัวเช่ือม (Welding Torch) เป็นอุปกรณ์หรือเคร่ืองมือที่ใช้รวมแก๊สออกซิเจนกับ
แก๊สอะเซทิลีน เพ่ือให้เกิดการผสมกันในห้องผสม (Mixing Chamber) และไหลผ่านไปสันดาปกัน
ภายนอกท่บี ริเวณปลายหวั ทิพ โดยสามารถควบคมุ การไหลของแก๊สทง้ั สองใหไ้ ดส้ ดั ส่วนตามต้องการ

หวั เชอื่ มทาำ จากทองเหลอื ง หรอื บรอนซ์ นาำ้ หนกั เบา รปู รา่ งกะทดั รดั สะดวกในการใชง้ าน
หัวเชื่อมแก๊สจะมีกระบอกเชื่อม (Torch Body) มีลักษณะเป็นทรงกระบอกออกแบบให้มีขนาดรูปร่าง
พอเหมาะเม่อื จบั แล้วมคี วามถนดั และม่ันคง บริเวณเกลยี วตอ่ เขา้ สายแก๊สจะมวี าล์วเปิด-ปดิ เพื่อควบคุม
การไหลของแกส๊ ให้เข้าไปยงั หอ้ งผสมแก๊สท่ีอยภู่ ายในหวั เชื่อม หัวเชอ่ื มแก๊สมีอยู่ 2 ชนิด คือ แบบสมดุล
ความดนั (Equl Pessure Typ) และแบบหัวฉีด (Injector Typ) ดงั ภาพ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
หอ้ งผสมแกส๊ วาลว์ เปดิ -ปดิ อะเซทลิ นิ
มอื จับ

หัวทพิ
วาล์วเปิด-ปิดออกซิเจน

ภาพท่ี 4.25 ลักษณะของหัวเชื่อมและส่วนต่างๆ
ทมี่ า: http://www.Welding/1-8-Torches.htm, 2556: (Online)

1) หัวเช่ือมแบบสมดุลความดัน (Equl Pessure Typ) จะใช้กับแก๊สอะเซทิลีน
แบบบรรจุถังสำาเร็จที่ให้ความดันแก๊สสูง หัวเชื่อมชนิดนี้จำาเป็นต้องใช้ความดันของแก๊สอะเซทิลีนสูง

โดยท่วั ไปจะอยู่ท่ี 1-15 ปอนดต์ ่อตารางนว้ิ

หวั ทพิ ข้อตอ่ ออกซิเจน

การเชื่อมแก๊สออกซอิ ะเซทลิ นี 109

แกส๊ ผสม 2) หวั เชอ่ื มแบบหวั ฉดี (Injector Typ) จะใชก้ บั แกส๊ อะเซทลิ นี ความดนั ตา่ำ โดยเฉพาะ
ปลายหัวทิพ แก๊สอะเซทิลนี ทีไ่ ดจ้ ากเครือ่ งกาำ เนิด หัวเช่อื มแบบน้ีจะออกแบบใหแ้ ก๊สออกซเิ จนทม่ี ีความดันสงู ไหลผา่ น
หอ้ งผสม
อะเซทลิ นี มอื จบั ไปและด้วยความเร็วนี้จะดูดเอาแก๊สอะเซทิลีนไปด้วย และจะผสมกันท่ีห้องผสมแก๊สก่อนจะออกไปที่

ภาพท่ี 4.26 ภาพตดั ขวางโครงสรา้ งภายในของหัวเช่ือมสมดลุ ความดัน ปลายหัวทพิ
ที่มา: http://www. Welding/1-8-Torches.htm, 2556: (Online)
หวั ทิพ ขอ้ ตอ่ ออกซิเจน

แกส๊ ผสม หอ้ งผสม หัวฉีดแก๊ส
ปลายหัวทิพ
อะเซทิลนี มอื จบั

ภาพท่ี 4.27 ภาพตดั ขวางโครงสร้างภายในของหวั เช่ือมหัวฉดี
ท่มี า: http://www. Welding/1-8-Torches.htm, 2556: (Online)

3.5.2 หวั ทพิ (Welding Tip) คอื อปุ กรณส์ ว่ นปลายทปี่ ระกอบเขา้ กบั หวั เชอื่ ม ซงึ่ เปน็ ทางออก
ของแก๊สทผี่ ่านการผสมตามอัตราสว่ นกอ่ นการจุดเปลวไฟ หัวทิพเหมือนกบั ทอ่ ทองแดงท่ีเจาะรไู ว้มีขนาด

รทู ม่ี ีขนาดต่างกนั หัวทพิ ทีม่ รี ใู หญจ่ ะใหเ้ ปลวไปใหญ่ และหัวทิพท่มี รี ขู นาดเลก็ จะให้เปลวไฟเล็ก เป็นต้น

มี 2 แบบดงั น้ี

1) หัวทพิ แบบชิ้นเดียวเป็นหัวทพิ ทีม่ เี พยี งชนิ้ เดียวเพ่ือประกอบเขา้ กบั หวั เชอ่ื ม

2) หวั ทิพแบบแยกช้นิ จะมี 2 ส่วน คอื ส่วนปลายและสว่ นโคนจะประกอบเข้าด้วยกนั

โดยใชเ้ กลียวแลว้ จงึ นาำ ไปประกอบเข้ากบั หวั เชอ่ื ม สว่ นโคน

ส่วนปลาย

ภาพท่ี 4.28 ภาพหวั ทิพแบบชน้ิ เดียวประกอบเข้ากบั หวั เชื่อม ภาพที่ 4.29 ภาพหวั ทพิ แบบ 2 ชนิ้ ประกอบเข้ากบั หวั เชือ่ ม
ที่มา: http://www. Welding/1-8-Torches.htm, ที่มา: http://www. Welding/1-8-Torches.htm,
2556: (Online) 2556: (Online)

การเลือกขนาดของหัวทิพนั้นจะต้องคำานึงถึงความหนาและชนิดของชิ้นงานที่จะเช่ือม เช่น
ถ้าใช้ขนาดหัวทิพใหญ่เกินไปจะทำาให้ได้ปริมาณของความร้อนมากชิ้นงานอาจจะทะลุแต่ถ้าใช้ขนาด
เล็กเกินไปจะทำาให้เสียเวลามาก เพราะปริมาณความร้อนที่ได้จากเปลวไฟไม่เพียงพอสำาหรับการหลอม
ชนิ้ งาน ในกรณีท่เี ลือกหวั ทิพทใี่ หญ่หรือเล็กเกินไปไม่เหมาะสมกบั การใช้งานหา้ มแกไ้ ขโดยการเพิ่มหรือ
ลดความดนั ของแกส๊ เพราะจะทาำ ใหเ้ กดิ อนั ตรายได้ เชน่ เมอ่ื ใชค้ วามดนั แกส๊ ตา่ำ เกนิ ไปอาจเกดิ ไฟยอ้ นกลบั ได้
(Flashed Back) ความสัมพนั ธ์ระหว่างขนาดของหัวทพิ และขนาดของช้ินงาน ดังตารางที่ 4.1

สุดยอดคู่มือครู 90

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

110 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบือ้ งตน้ asean การเรียนรู้สู่อาเซียน
ตารางที่ 4.1 ขนาดของหัวทพิ ต่อความหนาของช้นิ งาน เรียนรู้ค�ำ ศัพท์ภาษาอังกฤษที่เก่ียวข้องกับเนอ้ื หาในบทเรยี นตาม
เอกสารหนังสือเรียน โดยฝึกใช้คำ�ศัพท์ดังกล่าวในการนำ�เสนอ
ขนาดของหวั ทพิสงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดความหนาของช้นิ งานขนาดของรูหวั ทิพผลงานในข้นั ท่ี 4
76
72 น้วิ มลิ ลิเมตร นิว้ มลิ ลิเมตร การเช่ือมแกส๊ ออกซอิ ะเซทลิ ีน 111
68 1/64 0.38 0.020 0.51
62 1/32 0.78 0.025 0.64
56 1/16 1.59 0.031 0.79
54 3/32 2.38 0.038 0.96
51 1/8 3.18 0.047 1.19
48 3/16 4.76 0.055 1.40
44 1/4 6.35 0.067 1.70
40 5/16 7.94 0.076 1.93
3/8 9.53 0.086 2.18
1/2 12.70 0.098 2.49

3.6 ชุดทาำ ความสะอาดหวั ทิพ (Tip Cleaner)

ในขณะท่ีทำาการเชื่อมอยู่บางคร้ังหัวทิพอาจเกิดการสกปรกทาำ ให้การเชื่อมได้ผลไม่ดี ดังน้ัน
จะต้องหมั่นทำาความสะอาดหัวทิพให้สะอาดและเรียบร้อยอยู่เสมอ จึงจะสามารถปรับแต่งเปลวไฟเช่ือม
ได้งา่ ย การทำาความสะอาดหวั ทพิ รูของหัวทพิ จะต้องไม่ขยายโตขึ้นหรือเกิดรอยข้ึนภายใน

ชุดทำาความสะอาดหัวทิพ ประกอบด้วยลวดเส้นเล็กๆ มีผิวและลักษณะคล้ายกับตะไบกลม
ความโตของเส้นลวดจะมีขนาดเท่ากับขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของรูหัวทิพ และมีหลายขนาดถูกเก็บไว้
อยู่ในตลับใช้ได้สะดวกและปลอดภัย หัวทิพเม่ือ
อยู่ในสภาพใช้งานได้ดีเปลวไฟแก๊สท่ีปลายหัวทิพ
ต้องเรียบสะอาดและพุ่งตรงต้ังฉากกับผิวหน้าของ
หัวทิพ ถ้าเปลวไฟแก๊สไม่ถูกต้องดังกล่าวมาแล้วต้อง
ทำาความสะอาดรหู วั ทิพทันที ดงั ภาพ

ภาพที่ 4.30 แสดงลกั ษณะชุดทำาความสะอาดหวั ทิพ
ที่มา: http://www.taiwantrade.com.twtip%20

cleaner.html, 2556: (Online)

ภาพท่ี 4.31 ลักษณะของเปลวไฟพุ่งตรงต้งั ฉากกับผวิ หน้าของหวั ทพิ
ทมี่ า: http://www.taiwantrade.com.twtip%20cleaner.html,

2556: (Online)

ภาพที่ 4.32 การทาำ ความสะอาดรูหัวทิพ
ด้วยชดุ ทาำ ความสะอาดหวั ทิพ
3.7 อปุ กรณ์จดุ เปลวไฟ (Spark Lighter) ที่มา: http://www.knucklebusterinc.
com/features/wp-content/2010/11/
ในการจดุ เปลวไฟท่ปี ลายหวั ทพิ เพอื่ ทาำ การเช่ือม
ควรใช้อุปกรณ์ท่ที ำาขึน้ ไวใ้ ช้เฉพาะ ไม่ควรใช้ไม้ขีดไฟ ไฟแช็ก GasWelding, 2556: (Online)

หรือกระดาษที่ติดไฟไว้มาจุดเปลวไฟเชื่อม เพราะอาจเกิดอันตราย เช่น ไฟลวก หรือเกิดการระเบิดได้

อปุ กรณจ์ ดุ เปลวไฟมลี กั ษณะคล้ายถ้วยประกอบติดอยู่ท่ปี ลายขาขา้ งหนึ่ง ซง่ึ มแี กนเหลก็ มีลักษณะคลา้ ย

ตะไบติดอยู่ สว่ นปลายอกี ขา้ งหน่ึงจะมแี กนถา่ น เม่ือใช้มอื บบี ใหแ้ กนถา่ นถูกกบั แกนตะไบเหล็กก็จะเกดิ

ประกายไฟขึน้ และในขณะจุดเปลวไฟควรให้ปลายหวั ทพิ อยู่ห่างจากถ้วยพอประมาณ ดังภาพท่ี 4.33

ภาพที่ 4.33 ลักษณะอปุ กรณ์จดุ เปลวไฟ ภาพท่ี 4.34 การจดุ เปลวไฟดว้ ยอุปกรณจ์ ดุ เปลวไฟ
ท่ีมา: http://www.taiwantrade.com.twtip%20 ที่มา: http://www.esabna.com/euweb/oxy_
handbook/589oxy6_10.htm, 2556: (Online)
cleaner.html, 2556: (Online) ภาพท่ี 4.35 ลกั ษณะของแวน่ ตาเชือ่ มแก๊ส
ทีม่ า: http://www.aonesafetyequipment.com/Orange_
3.8 แวน่ ตาเชอ่ื มแกส๊ (Gas Goggles) Gas_Welding_Goggles, 2556: (Online)

แว่นตาเช่ือมแก๊สเป็นอุปกรณ์ที่ใช้
ป้องกันตาจากแสงเชื่อม และสะเก็ดไฟกระเด็น
ในขณะทาำ การเชอื่ ม การสวมแวน่ ตาเชอื่ มจะทำาให้
ช่างเชื่อมสามารถมองเห็นบ่อหลอมเหลวเพ่ือให้
เห็นทิศทางในการเชื่อม และสังเกตการณ์
หลอมเหลวของชิ้นงานและลวดเช่ือม ในการ
ปฏิบัติงานเช่ือมทุกคร้ังจะต้องสวมแว่นตาเชื่อม

91 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

112 งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบอ้ื งตน้

การมองไปที่บ่อหลอมเหลวด้วยตาเปล่าจะทำาให้ม่านตาเกิดการอักเสบได้เป็นสาเหตุให้ตาเสีย ดังนั้นเพ่ือ
เปน็ การถนอมสายตาควรสวมแว่นตาเชือ่ มทีม่ กี ระจกกรองแสงดว้ ยเบอร์ท่เี หมาะสม ซง่ึ แว่นตาเชอ่ื มแกส๊
จะมีส่วนประกอบท่สี าำ คัญดงั นี้

1) โครงหรือกรอบแว่นตา ทำาจากพลาสติกชนิดทนความร้อน และต้องแนบกระชับเข้ากับ
ใบหน้าของช่างเชอ่ื มได้พอดปี ระกอบเขา้ กับสายรดั เพอ่ื รัดตดิ กบั ศีรษะ

2) กระจกกรองแสง สำาหรับการเชื่อมแก๊สโดยทั่วไปจะเป็นสีเขียวใส สามารถกรอง
ความเข้มของแสงได้ ทำาให้ผู้ปฏิบัติงานเชื่อมสามารถมองเห็นบ่อหลอมเหลวของช้ินงานได้อย่าง
สบายตา โดยปกตใิ นการเช่อื มแก๊สจะใชค้ วามเขม้ ของกระจกกรองแสงประมาณเบอร์ 4 ถึงเบอร์ 5

3) กระจกใส จะมีขนาดเท่ากับกระจกกรองแสง มีราคาถูกกว่ากระจกกรองแสง
จะใสไ่ วด้ า้ นหนา้ ของกระจกกรองแสง เพอื่ จะไดช้ ว่ ยไมใ่ หส้ ะเกด็ โลหะรอ้ นกระเดน็ มาตดิ กระจกกรองแสง
ซึง่ มีราคาท่ีแพงกว่า
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ภาพที่ 4.36 กระจกกรองแสง และกระจกใสของแว่นตาเชอ่ื มแกส๊
ท่มี า: http://www.aonesafetyequipment.com/Orange_Gas_Welding_Goggles, 2556: (Online)

3.9 อุปกรณก์ นั ไฟย้อนกลับ (Flashback Arrestors)

ไฟย้อนกลับ (Flashback) เป็น

ปรากฏการณ์ที่เปลวไฟ (Flame)  ลุกไหม้

ย้ อ น ก ลั บ จ า ก หั ว เ ช่ื อ ม เ ข้ า ไ ป ใ น ส า ย แ ก๊ ส ลน้ิ เปดิ -ปดิ
ผ่านมาตรวัดความดันไปยังถังบรรจุแก๊ส ชดุ กนั เปลวไฟ
เช้ือเพลิง (Fuel Gas Cylinder) ขณะเดียวกัน สปรงิ
ออกซิเจนจะไหลตามเข้าไปด้วย เพ่ือเพ่ิม

ปฏิกิริยาการลุกไหม้ ถ้าไม่มีอุปกรณ์กันไฟ การเช่อื มแก๊สออกซอิ ะเซทลิ ีน 113

ย้อนกลับในช่วงน้ีอาจจะทำาให้เกิดการระเบิดท่ี ภาพท่ี 4.37 อุปกรณ์กันไฟยอ้ นกลับและภาพตัดขวาง หลักการทาำ งานของอปุ กรณ์กนั ไฟยอ้ นกลบั (Flashback Arrestors) เมื่อเปลวไฟยอ้ นกลับ
ถงั ออกซเิ จนหรอื ถงั แกส๊ เชอ้ื เพลงิ ขน้ึ ได้ การเกดิ โครงสรา้ งภายใน เขา้ ไปภายในอปุ กรณก์ นั ไฟยอ้ นกลบั ชดุ สปรงิ (Thermal Cut - Off Valve) จะทาำ การปดิ วาลว์ เปดิ -ปดิ แกส๊
ไฟย้อนกลับจะเกิดขึ้นเร็วมากอาจสูงถึง  2  เท่า (Gas Non - Return Valve) อตั โนมตั ิ เมอ่ื อณุ หภมู ภิ ายในสงู ขน้ึ เกนิ กวา่ ทต่ี งั้ ไวท้ ำาใหแ้ กส๊ ภายในหยดุ ไหล
ของความเร็วของเสยี งหรอื ประมาณ 2,000 ฟุต ที่มา: http://www.eu.harrisproductsgroup.com/ ซ่ึงจะทำาให้แก๊สท่ีว่ิงไหลย้อนไม่สามารถผ่านไปได้ และเปลวไฟจะถูกดูดซับโดยชั้นกรองไฟ (Flame
ตอ่ วนิ าที หรือ 1,400 ไมล์ตอ่ ชว่ั โมง Flashback-Arrestors.aspx, 2556: (Online) Arrestors) ซึ่งทำาจากเหล็กกล้าไร้สนิมอันแน่นที่ผ่านขั้นตอนการผลิตมีลักษณะเป็นรูพรุน จะทำาให้
ประกายไฟลดอณุ หภมู จิ นตา่ำ กวา่ อณุ หภมู กิ ารเผาไหม้ (Ignition Temperature) ทำาใหแ้ กส๊ เชอ้ื เพลงิ ภายใน
ไม่สามารถติดไฟได้ไฟจึงดับลง ดังนั้นประกายไฟย้อนกลับจึงไม่สามารถผ่านเข้าไปในถังบรรจุแก๊สได้
ดังภาพ

ภาพท่ี 4.37 ขัน้ ตอนการทาำ งานของอุปกรณก์ ันไฟย้อนกลบั ภาพท่ี 4.39 อปุ กรณก์ ันไฟยอ้ นกลบั ตอ่ จากมาตรวัดความดนั
ที่มา: http://www.markopetrik.blogspot.com/2012/09/ ทมี่ า: http://www.siamsafety.com/index.
php?page=forumsm, 2556: (Online)
infographics-and-flowcharts, 2556: (Online)

3.10 ประแจ (Wrench) ภาพท่ี 4.40 แสดงประแจใชก้ บั อุปกรณ์การเชอ่ื มแกส๊
ทม่ี า: http://www.globalindustrial.ca/c/tools/
ประแจที่ใช้กับอุปกรณ์เชื่อมแก๊สเป็น Ratchets-Sockets/wrenches-pipe, 2556: (Online)
ประแจพิเศษท่ีผลิตจากโรงงานผู้ผลิตอุปกรณ์
การเช่ือมจะมีขนาดพอดีกับอุปกรณ์การเชื่อม
การถอดประกอบอุปกรณ์การเช่ือมทุกคร้ังควรใช้
ประแจประจำาเคร่ืองอยา่ ใช้ประแจอ่นื

4. เปลวไฟเชือ่ มแก๊ส

เปลวไฟเชื่อมเกิดข้ึนจากส่วนผสมกันระหว่างแก๊สออกซิเจนกับแก๊สอะเซทิลีนมีหลายลักษณะ
และอณุ หภมู ิทไี่ ด้แตกตา่ งกันไปด้วยตามอตั ราส่วนผสมระหว่างแก๊สทง้ั 2 ชนิด เปลวไฟจะถูกกาำ หนดให้
เผาลงบนช้ินงานจนกระท่ังโลหะท่ีต่อกันหลอมเหลวรวมเข้าเป็นเนื้อเดียวกัน ซึ่งจะเติมลวดเช่ือมหรือไม่
เตมิ กไ็ ด้ เมอื่ เย็นตัวลงกจ็ ะไดแ้ นวเช่ือมเกิดขึน้ อาศยั ความร้อนจากเปลวไฟ แบง่ ออกเปน็ 3 ชนิดดังนี้

สุดยอดคู่มือครู 92

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

114 งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบ้อื งต้น

4.1 เปลวคาร์บอนมาก (Carburizing Flame)

เปลวคารบ์ อนมากเป็นเปลวทเี่ กิดข้ึนจากการจดุ แก๊สอะเซทลิ นี ในขณะเปดิ ออกซเิ จนเข้าผสม
จะได้เปลวคาร์บอนมากเป็นเปลวที่มีแก๊สอะเซทิลีนมากกว่าแก๊สออกซิเจนในอัตรา 2:1 ลักษณะของ
เปลวไฟจะยาว มี 3 ชัน้ เปลวไฟมลี กั ษณะเปน็ เปลวยาวสีสม้ อ่อนลอ้ มรอบกรวยไฟ และเปลวขนนกเอาไว้
ส่วนเปลวขนนกจะมีสีฟ้า และกรวยไฟจะมีสีขาว ในระยะท่ีห่างจากกรวยไฟประมาณ  3 มิลลิเมตร
จะมอี ุณหภมู ปิ ระมาณ 2,800 องศาเซลเซียส (5,700 องศาฟาเรนไฮต์) เนือ่ งจากเปน็ เปลวทม่ี ปี ริมาณของ
อะเซทิลีนมากกว่าออกซิเจน การเผาไหม้จึงทำาให้มีคาร์บอนบางส่วนหลงเหลืออยู่ จึงเหมาะสำาหรับ
เช่ือมงานท่ีต้องการเติมคาร์บอนที่ผิวโลหะ หรือเช่ือมโลหะที่ไม่ใช่เหล็ก ซึ่งต้องใช้อุณหภูมิในการหลอม
ไม่สงู มากนกั เชน่ อะลมู ิเนียม แมกนเี ซยี ม และใช้ในการแลน่ ประสาน
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
กรวยไฟ เปลวขนนก เปลวไฟ

ภาพท่ี 4.41 ลักษณะของเปลวคาร์บไู รซิง่
ท่ีมา: http://www.typesofwelding.net/pictures_of_flame.html, 2556: (Online)

4.2   เปลวกลาง (Neutral  Flame)

เปลวกลางเปน็ เปลวทไ่ี ดม้ าจากการผสมกนั ระหวา่ งแกส๊ ออกซเิ จนกบั อะเซทลิ นี ในอตั ราสว่ น 1:1
การเผาไหม้สมบูรณป์ ระกอบดว้ ยเปลวไฟ 2 ชัน้ ชน้ั ในเปน็ กรวยไฟปลายมน  ระยะหา่ งจากปลายกรวย
ไฟประมาณ 3 มิลลิเมตร จะมีอุณหภูมปิ ระมาณ 3,150 องศาเซลเซียส (6,000 องศาฟาเรนไฮต)์ เม่อื นำา
เปลวไฟน้ีไปเชือ่ มโลหะที่เปน็ เหล็กจะหลอมเหลวเป็นบ่อนำา้ โลหะคล้ายนาำ้ เช่อื ม เมือ่ เยน็ ลงจะไดแ้ นวเช่อื ม
ที่สะอาดมีความแข็งแรง เปลวไฟชนดิ น้จี ึงเหมาะสาำ หรบั การเชื่อม และตดั โลหะโดยเฉพาะเหล็ก เนอื่ งจาก
การเผาไหมท้ ส่ี มบูรณ์จึงไม่เกดิ การเตมิ ธาตคุ ารบ์ อนลงในรอยเชอื่ ม

กรวยไฟ เปลวไฟ

การเชอื่ มแก๊สออกซอิ ะเซทิลนี 115

ภาพท่ี 4.42 ลกั ษณะของเปลวนิวทรลั 4.3  เปลวเพิ่มหรอื เปลวออกซเิ จนมาก (Oxidizing  Flame)
ทม่ี า: http://www.typesofwelding.net/pictures_of_flame.html, 2556: (Online)
เปลวเพ่ิมหรือเปลวออกซิเจนมากเป็นเปลวไฟท่ีได้มาจากการผสมกันระหว่างแก๊สออกซิเจน
กบั แกส๊ อะเซทลิ ีน โดยปรับใหอ้ อกซิเจนมากกวา่ อะเซทิลนี ลักษณะเปลวไฟจะมี  2  ชัน้   ชน้ั ในเป็นรปู กรวยไฟ
แหลมหดส้ัน  เปลวน้ีมีอุณหภูมิสูงกว่าเปลวอีก 2 ชนิดคือ มีอุณหภูมิประมาณ 3,480 องศาเซลเซียส
(6,300 องศาฟาเรนไฮต)์ เมอื่ ทาำ การเชอื่ มจะเกดิ ประกายไฟ หรอื สะเกด็ ไฟกระเดน็ ออกมาจากบอ่ หลอมเหลว
ทำาให้เกิดฟองอากาศไม่เหมาะสมที่จะนำาไปใช้เช่ือมเหล็ก เพราะการเผาไหม้ไม่สมบูรณ์จะมีออกซิเจน
หลงเหลอื อยู่ และจะถูกเตมิ ลงในเนือ้ เหลก็ ทาำ ให้แนวเชื่อมเปราะแตน่ ิยมนาำ ไปใชใ้ นการตัดโลหะแผน่ บาง

กรวยไฟ เปลวไฟ

ภาพท่ี 4.43 ลกั ษณะของเปลวออกซไิ ดซง่ิ
ทม่ี า: http://www.typesofwelding.net/pictures_of_flame.html, 2556: (Online)

5. ลวดเช่อื มแกส๊

5.1 ลักษณะของลวดเช่ือมแก๊ส
ลวดเชอื่ มแกส๊ โดยท่วั ไปรจู้ กั กนั วา่ ลวดเติม (Filler Rod) เนือ่ งจากลวดเช่อื มแก๊ส

มีหน้าทีเ่ ตมิ เข้าไปในรอยตอ่ เพอื่ ให้ได้แนวเชอื่ มเทา่ นนั้ ไมไ่ ดม้ หี นา้ ทอ่ี าร์กหรอื

ทำาให้

เกดิ ความร้อน ซงึ่ จะตอ้ งใชค้ วามรอ้ นจากเปลวไฟมาหลอมชน้ิ งาน และ

ลวดเช่อื มเข้าเป็นเน้ือเดยี วกนั ลวดเชอ่ื มแก๊สมลี ักษณะเปน็ เสน้ กลม

เปลือยไมม่ ีฟลักซห์ ุ้ม จงึ ไม่สามารถเตมิ ธาตุผสมเขา้ ไปในฟลักซ์

ได้เหมอื นกบั ลวดเชื่อมไฟฟา้ หมุ้ ฟลกั ซ์ ถ้าหากตอ้ งการ

เนอื้ เช่อื มทมี่ สี มบตั อิ ยา่ งไรจะตอ้ งเลอื กลวดเช่ือมทีม่ ี ภาพที่ 4.44 ลักษณะของลวดเชอ่ื มแกส๊
สมบัติตามนั้น ลวดเช่ือมแกส๊ มีทง้ั ลวดเช่ือม ทม่ี า: http://www.spc-weldingandequipment.

เหลก็ กลา้ คารบ์ อน ลวดเช่อื มอะลมู เิ นียม com/Default.aspx?pageid=7, 2556: (Online)

93 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต

116 งานเชอ่ื มและโลหะแผน่ เบ้อื งตน้

5.2 มาตรฐานลวดเช่ือมแกส๊ ตาม AWS

มาตรฐานลวดเช่ือมแก๊สของสมาคมการเชื่อมอเมริกา AWS–A 5.2-92 เป็นชนิดลวดเติม
เหลก็ กล้าคาร์บอน และเหล็กกลา้ ผสมต่ำา โดยได้กาำ หนดไว้เป็นมาตรฐานดงั นี้

RXX-G
เปน็ ลวดเช่อื มชนดิ ไมก่ าำ หนดส่วนผสมขึน้ อยกู่ บั ผู้ผลิต
ความตา้ นทานแรงดงึ ตา่ำ สดุ คูณดว้ ย 1,000 (ปอนด์ตอ่ ตารางน้วิ )
ลวดเช่อื มแก๊ส
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
1) ประเภทลวดเช่ือมแก๊ส ตามมาตรฐานแบ่งประเภทตามสมบัติทางกลของเน้ือเช่ือม
และขนาด ดังตารางที่ 4.2 - 4.3
ตารางท่ี 4.2 แสดงสมบัตทิ างกลของลวดเชอื่ มแกส๊ ตา่ งๆ

ชนิด ความตา้ นทานแรงดึงตํ่าสดุ (psi) การยืดตวั (%)
R45 ไมร่ ะบุ ไม่ระบุ
R60 60,000 20
R65 65,000 16
R100 100,000 14
XXX ไมร่ ะบุ
RXXX - G

ตารางที่ 4.3 ขนาดเสน้ ผ่านศนู ย์กลางและความยาวของลวดเช่อื มแก๊ส

ขนาดเส้นผา่ นศูนย์กลาง 1.6 ลวดเชือ่ มแกส๊ 4 5 6
(มิลลิเมตร) 2 2.4 3.2

ความยาว 1,000 มลิ ลเิ มตร (36 นว้ิ )

2) รายละเอียดและการนําไปใช้งาน ลวดเชื่อมแก๊สจะให้เนื้อโลหะเชื่อม (Weld Metal) การเชอื่ มแก๊สออกซิอะเซทลิ นี 117
ท่ีมีความต้านทานแรงดึงต่างกันการเลือกใช้ต้องเลือกให้ถูกต้อง และเหมาะสมกับช้ินงาน ลวดเชื่อมแก๊ส
แต่ละประเภทจะมีรายละเอียดและการนำาไปใช้งานดงั น้ี (1) R45 เป็นลวดเช่ือมชนิดอเนกประสงค์มีส่วนผสมของธาตุต่างๆ ตำ่า ใช้สำาหรับ
เชื่อมเหลก็ เหนยี วได้ดี แนวเชือ่ มมีความสมำา่ เสมอสามารถดัดงอไดง้ ่าย นำาไปใชใ้ นงานเชื่อมท่ัวๆ ไป เช่น
ตวั ถงั รถยนต์ หรอื เหมาะสำาหรบั ฝกึ หดั เชอื่ มแกส๊ ใหมๆ่ ลวดเชอ่ื มประเภทน้ี เนอ้ื แนวเชอ่ื มมคี วามตา้ นทาน
แรงดงึ ประมาณ 40,000 - 50,000 ปอนด์ต่อตารางน้วิ
(2) R60 เป็นลวดเช่ือมชนิดเหล็กกล้าผสมต่ำา เหมาะกับการนำาไปใช้ในงานเชื่อมท่อ
เหล็กกล้า สำาหรับงานส่งกำาลังหรืองานเชื่อมท่ออุตสาหกรรม ลวดเชื่อมชนิดนี้จะมีส่วนผสมของซิลิคอน
และแมงกานสี แนวเชอื่ มมคี วามแขง็ แรงและยดื ตวั ไดด้ ี มคี วามตา้ นทานแรงดงึ ประมาณ 50,000 - 65,000
ปอนด์ต่อตารางนิ้วเป็นที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายและอเนกประสงค์เหมาะสม และให้ผลดีกับการเชื่อม
เหลก็ กล้าคารบ์ อน เหล็กกล้าผสมตำา่ และเหล็กเหนยี ว
(3) R65 เป็นลวดเช่ือมชนิดเหล็กกล้าผสมต่ำาเหมาะกับการนำาไปใช้ในงานเช่ือมเหล็ก
แผ่นบางและหนา ที่ทำามาจากเหล็กกล้าคาร์บอนและเหล็กกล้าผสมตำ่า เน้ือแนวเช่ือมจะมีความต้านทาน
แรงดึงประมาณ 65,000-75,000 ปอนด์ต่อตารางน้วิ
(4) R100 เปน็ ลวดเชอื่ มชนดิ เหลก็ กลา้ ผสมตา่ำ เนอื้ แนวเชอ่ื มจะมคี วามตา้ นทานแรงดงึ
ประมาณ 100,000 ปอนดต์ ่อตารางน้ิว

6. การตดิ ต้งั อุปกรณใ์ นการเชือ่ มแก๊ส

การประกอบและติดต้ังเครื่องมืออุปกรณ์ในงานเชื่อมแก๊สเพ่ือให้มีความพร้อมในการใช้งานนั้น

เปน็ สง่ิ สาำ คญั มากทจี่ ะตอ้ งทราบและสามารถประกอบตดิ ตงั้ เครอื่ งมอื อปุ กรณต์ า่ งๆ ไดด้ ว้ ยตวั เอง ซง่ึ การท่ี

ได้รจู้ ักเครื่องมือและอปุ กรณก์ ารเชอื่ มแก๊สมาแล้วจึงเปน็ การงา่ ยท่จี ะประกอบและติดตัง้ ดงั ต่อไปนี้

6.1 การประกอบอปุ กรณก์ ารเชอื่ ม
การประกอบอุปกรณ์ในการเชื่อม-

แก๊สออกซอิ ะเซทิลนี มลี าำ ดบั ขั้นตอนดังตอ่ ไปน้ี

1) นาำ ถงั บรรจแุ กส๊ ออกซเิ จน และ

อะเซทิลีนเข้าจุดพร้อมรัดด้วยโซ่ให้เรียบร้อย

และหากเป็นชุดเช่ือมแบบเคล่ือนที่ให้นำาเข้า

รถเข็น พร้อมรัดด้วยโซ่ ระวังอย่าให้ล้มแล้ว

เปิดฝาครอบท่ีหัวถังบรรจุของแก๊สท้ัง 2 ออก ภาพท่ี 4.45 การรดั ถังบรรจุแก๊สด้วยโซเ่ ขา้ กับท่ี และรถเข็น
ดังภาพที่ 4.45 ทม่ี า: http://www.weldingsafety.co.uks,
2556: (Online)

สุดยอดคู่มือครู 94

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

118 งานเชอ่ื มและโลหะแผน่ เบ้ืองตน้

2) เปิดวาล์วเปิด-ปิดแก๊สท่ีหัวถังบรรจุของแก๊สออกซิเจนและแก๊สอะเซทิลีนในทิศทาง

ทวนเข็มนาฬกิ าเพียงคร่งึ รอบเพือ่ เปน็ การไล่ส่ิงสกปรกจากนัน้ ใหร้ บี ปดิ ทันที

3) ประกอบอุปกรณ์มาตรวัดความดันแก๊สออกซิเจนและอะเซทิลีนเข้ากับเกลียวข้อต่อท่ีถัง

บรรจแุ กส๊ โดยใช้ประแจขนั ให้แนน่
4) ประกอบอุปกรณ์กันไฟ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ย้อนกลับเข้ากับมาตรวัดความดันของ

แก๊สออกซิเจนให้สังเกตที่ตัวข้อจะต้อง

แบนเรียบขันให้แน่น จากน้ันจึงประกอบ

อุปกรณ์กันไฟย้อนกลับเข้ากับมาตรวัด ภาพท่ี 4.46 ลักษณะการประกอบมาตรวัดความดัน
ความดันของแก๊สอะเซทิลีน ซ่ึงข้อต่อ ตอ่ เขา้ กับถังบรรจุแกส๊
สาำ หรบั แกส๊ อะเซทลิ นี นจี้ ะมรี อ่ งบากเอาไว้
และขันใหแ้ น่น ดงั ภาพท่ี 4.46 ท่ีมา: http://www.weldingsafety.co.uks, 2556: (Online)

5) ประกอบสายเชื่อมแก๊สทั้งสองเข้ากับอุปกรณ์กันไฟย้อนกลับโดยให้เอานิปเปิล

สวมเข้ากับข้อต่อ จากนั้นสวมสายแก๊สเข้ากับส่วนหางของนิปเปิลใช้เข็มขัดรัดสายรัดให้แน่น จากนั้น

ใหเ้ อาขอ้ ตอ่ ตอ่ เข้ากับอปุ กรณก์ นั ไฟย้อนกลับ

6) ประกอบปลายสายเช่ือมอีกข้างของแก๊สทั้งสองเข้ากับอุปกรณ์กันไฟย้อนกลับ โดยให้

เอานิปเปิลสวมเข้ากับข้อต่อ จากน้ันสวมสายแก๊สเข้ากับส่วนหางของนิปเปิล ใช้เข็มขัดรัดสายรัดให้แน่น

จากนั้นใหเ้ อาขอ้ ต่อต่อเขา้ กับอุปกรณ์กนั ไฟยอ้ นกลบั

7) ประกอบอุปกรณ์กันไฟย้อนกลับท่ีต่อมาจากสายเช่ือมของทั้งแก็สออกซิเจน และแก๊ส

มาตรวัดความดัน มาตรวดั ความดนั อะเซทลิ นี เขา้ กบั หวั เชอื่ มแกส๊
ออกซเิ จน อะเซทลิ นี ขันข้อต่อให้แน่น ดังภาพ

ชดุ กันไฟยอ้ น ชุดกันไฟยอ้ น ท่ี 4.47
ขอ้ ตอ่ ขอ้ ตอ่
นิปเปลิ เขม็ ขดั รัดสาย การเช่อื มแก๊สออกซิอะเซทลิ นี 119
เข็มขัดรดั สาย นปิ เปลิ นิปเปิล
เข็มขัดรัดสาย ขอ้ ต่อ 8) ประกอบขอ้ ตอ่ ของหวั เชอ่ื มเขา้ กบั ตวั หวั เชอื่ มและประกอบหวั ทพิ ใหเ้ รยี บรอ้ ยเมอ่ื ประกอบ
สายออกซิเจน ตดิ ตงั้ อปุ กรณเ์ ชอื่ มแกส็ ออกซอิ ะเซทลิ นี เสรจ็ เรยี บรอ้ ยแลว้ กอ่ นใชง้ านใหท้ ำาการตรวจสอบรอยรวั่ ทขี่ อ้ ตอ่
นปิ เปลิ เข็มขดั รดั สาย ชุดกนั ไฟยอ้ น ตา่ งๆ กอ่ น

ข้อต่อ 6.2 การตรวจสอบรอยร่วั
ชดุ กนั ไฟย้อน
การท่ีจะตรวจสอบรอยรั่วของแก๊สได้น้ันจำาเป็นต้องเปิดแก๊สท้ัง 2 เข้าสู่ระบบก่อน จากนั้น
สายอะเซทลิ นี จึงทำาการตรวจสอบว่าตรงจุดต่อตรงไหนมีการรั่วไหลของแก๊สบ้าง โดยมีวิธีและขั้นตอนการตรวจสอบ
ดังตอ่ ไปน้ี
หวั เชื่อม ภาพที่ 4.47 ลาำ ดับการประกอบอุปกรณเ์ ชอื่ ม
ข้อตอ่ แก๊สออกซอิ ะเซทิลีน 1) ตรวจสอบและปรบั กา้ นปรบั ความดนั แกส๊ ทม่ี าตรวดั ความดนั ใหอ้ ยใู่ นตาำ แหนง่ คลายออก
(ไมม่ ีความดันแกส๊ ) ทาำ ลกั ษณะเดียวกับมาตรวัดความดันแกส๊ ท้งั สอง
หัวทพิ ท่ีมา: http://www.seibod.co.za/gas.
html, 2556 : (Online)

ค่านยิ มหลกั 12 ประการ ภาพท่ี 4.48 ลักษณะการคลายกา้ นปรับความดนั แกส๊ ออก
• ใฝห่ าความรู้ หมน่ั ศึกษาเลา่ เรยี นท้งั ทางตรงและทางออ้ ม ทีม่ า: http://www.weldingsafety.co.uks, 2556: (Online)
• มศี ลี ธรรม รกั ษาความสตั ย์ หวังดีตอ่ ผอู้ ่นื เผ่ือแผแ่ ละแบง่ ปนั

2) เปิดวาล์วเปิด-ปิดแก๊สออกซิเจนที่หัวถังบรรจุอย่างช้าๆ โดยการหมุนทวนเข็มนาฬิกา

โดยให้เปิดจนสุดเกลียว จากน้ันให้กลับไปปรับก้านปรับความดันแก๊สโดยการหมุนตามเข็มนาฬิกาจนได้

ความดนั ของเกจวดั ความดนั ตา่ำ ขน้ึ ตรงกบั ความตอ้ งการใชง้ านประมาณ 5 psi ในขน้ั ตอนนแี้ กส๊ ออกซเิ จน

จะไหลไปตามสายเชอ่ื มเรียบรอ้ ยแลว้

3) เปดิ วาลว์ เปดิ -ปดิ แกส๊ อะเซทลิ นี ทห่ี วั ถงั บรรจอุ ยา่ งชา้ ๆ ใหใ้ ชป้ ระแจทอี่ อกแบบมาสำาหรบั
กตาลรอเปดดิเว-ปลาดิ ขเทอา่งนกน้ัารโใดชย้งกานารจหามกนุนทั้นวในหเ้กขลม็ ับนไาปฬปกิ ราปับรกะ้ามนาปณรับ12ครวอาบมดแัลนว้แใกห๊สค้ าโปดรยะกแาจรไหวท้มก่ีุนา้ ตนาวมาเลขว์ ็มเปนิดาฬ-ปิกดิ า
จนไดค้ วามดนั ทตี่ อ้ งการใชง้ านประมาณ 5 psi

ในขั้นตอนนี้แก๊สอะเซทิลีนจะไหลไปตาม

สายเชื่อมเรยี บรอ้ ยแลว้

4) ตอ่ จากนใ้ี หท้ าำ การตรวจสอบ

รอยรั่วของข้อต่อต่างๆ โดยการใช้นำ้าสบู่

หรอื นา้ำ ผงซกั ฟอกทาใหท้ ว่ั บรเิ วณทเี่ ปน็ ขอ้ ตอ่

ต่างๆ ว่ามีการรั่วซึมของแก๊สหรือไม่ หากมี ภาพท่ี 4.49 การคาประแจสำาหรบั เปดิ -ปดิ แก๊สอะเซทลิ ีน
ทมี่ า: http://www.weldingsafety.co.uks , 2556: (Online)
การรวั่ ซมึ ใหร้ ีบแกไ้ ขทนั ที

95 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต การเชอ่ื มแกส๊ ออกซอิ ะเซทิลีน 121

120 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบ้อื งต้น สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดภาพที่ 4.50 การจดุ เปลวไฟและการปรบั
เพมิ่ แกส๊ อะเซทลิ นี
6.3 การจุดเปลวไฟ
ท่ีมา: http://www.weldingsafety.co.uks,
เมื่อได้ผ่านการตรวจสอบรอยร่ัวเป็นท่ี 2556: (Online)
เรียบร้อยแล้ว จะเข้าสู่ข้ันตอนของการเช่ือมงานโดย
การปฏิบตั ดิ ังนี้คอื ภาพที่ 4.51 การเพม่ิ แกส๊ ออกซิเจน
เพอ่ื ปรบั เปลวไฟเช่ือม
1) เปิดวาล์วแก๊สอะเซทิลีนท่ีหัวเชื่อม
ป(SรpะaมrkาณLig41hteรอr)บเมจอื่ ุดเปเลปวลไวฟไตฟดิดแ้วลยว้ อใุปหกเ้ พรมิ่ณป์จรุดมิ เาปณลแวกไฟส๊ ท่มี า: http://www.circlemp3.com/go-welding-
อะเซทิลีนขน้ึ จนกวา่ ควนั ไฟจะหมดไป safety-oxygen-acetylene#, 2556: (Online)

2) เปดิ วาลว์ แกส๊ ออกซเิ จนทหี่ วั เชอ่ื มเขา้ ไป
ผสมกับแก๊สอะเซทิลีน เพ่ือปรับเปลวไฟเช่ือมในแบบ
ตา่ งๆ โดยการเพ่มิ ปรมิ าณของแก๊สออกซิเจนทีละนอ้ ย

3) เมื่อต้องการปิดเปลวไฟหรือหยุดเชื่อม
จะตอ้ งปดิ วาลว์ แกส๊ อะเซทลิ นี ทห่ี วั เชอ่ื มกอ่ นแลว้ ตอ่ ดว้ ย
แกส๊ ออกซเิ จนตามลำาดบั

4) ทำาการปิดวาล์วเปิด-ปิดแก๊สท่ีถังบรรจุ
แก๊สออกซิเจนและอะเซทิลีนจากนั้นให้เปิดวาล์วแก๊ส
ออกซิเจนและอะเซทิลีนท่ีหัวเช่ือมเพ่ือทำาการไล่แก๊ส
ที่ค้างอยู่ในสายเชื่อมออกให้หมดแล้วปิดวาล์วท่ีหัวเช่ือม
ตามเดมิ เกบ็ สายเช่อื มและหัวเชือ่ มให้เรยี บรอ้ ย

7. เทคนิคการเชื่อมแกส๊

การเช่ือมแก๊สมีเทคนิคหลายวิธี แต่ละวิธีจะนำามาใช้ในสภาวะท่ีแตกต่างกัน เพื่อให้ได้งานเชื่อม
ที่มีคุณภาพ ไม่ว่าจะเป็นมุมหัวทิพ ทิศทางการเชื่อม การส่ายหัวทิพ ส่วนชนิดของรอยต่อ และตาำ แหน่ง
ทา่ เช่อื มก็เปน็ สง่ิ สำาคัญในการเช่อื ม

7.1 การต้งั มมุ หวั ทพิ เชอื่ ม

การเชอ่ื มดว้ ยแกส๊ ออกซอิ ะเซทลิ นี การตงั้ มมุ หวั ทพิ เชอ่ื มจะตอ้ งทาำ มมุ กบั ชน้ิ งาน โดยใหเ้ อยี ง
ไปด้านหลังประมาณ 45 ำ และต้องทำามุมฉากกับด้านท้ัง 2 ด้าน ในขณะเช่ือมจะต้องรักษาระยะห่างของ
กรวยไฟ (Inner Cone) ให้หา่ งจากบอ่ หลอมเหลวประมาณ 3 มิลลเิ มตร

ภาพท่ี 4.52 ลกั ษณะของมุมหัวทพิ เช่ือมแกส๊

7.2 ทิศทางการเชือ่ ม (Direction of welding)

มีความจำาเป็นที่ผู้ปฏิบัติงานเชื่อมต้องศึกษาเรียนรู้เพ่ือให้การเช่ือมชิ้นงานได้ประสิทธิภาพ
สูงสุดและถูกต้องตามมาตรฐานประกอบด้วยหลายส่วนด้วยกัน ในงานอุตสาหกรรมจะมีโลหะ
หลายชนิด อีกทั้งความหนาแตกต่างกันออกไปตามลักษณะของงานนั้นๆ ดังนั้นการเช่ือมโลหะที่มี
ความหนาไม่เทา่ กันจงึ มีทศิ ทางการเชอ่ื มท่ีแตกตา่ งกนั 2 วธิ ีดงั น้ี
1) การเชื่อมเดินหน้า (Forehand Welding) เป็นวิธีการที่เหมาะสำาหรับเช่ือมช้ินงาน
บางๆ ท่ีมีความหนาไม่เกิน 3 มิลลิเมตร ซึ่งเช่ือมได้อย่างรวดเร็วและควบคุมแนวเชื่อมได้ง่าย ผู้ท่ีถือ
หัวเช่ือมด้วยมือขวาจะเริ่มเชื่อมจากทางขวาไปทาง
ซ้ายและจับลวดเช่ือมด้วยมือซ้าย (เคล่ือนท่ีไปทาง
ลวดเชื่อม) หัวทิพเอียงทำามุมกับช้ินงานประมาณ
30 -ำ 45 ำ ถ้าผปู้ ฏบิ ัติตอ้ งการลดความรอ้ นใหเ้ อยี ง
มุมของหัวทิพให้มากกว่าเดิม ขณะทำาการเชื่อม
จะมกี ารสา่ ยหวั ทพิ เพอ่ื ใหม้ กี ารกนิ ลกึ ของแนวเชอ่ื ม
ที่สมบูรณ์ ชิ้นงานที่มีความหนาต้องส่ายให้กว้าง
แตถ่ า้ เป็นชนิ้ งานบางตอ้ งสา่ ยให้แคบลง

ภาพท่ี 4.53 ลกั ษณะเทคนคิ การเช่อื มเดินหน้า

สุดยอดคู่มือครู 96

Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

122 งานเชอ่ื มและโลหะแผ่นเบ้อื งตน้ กิจกรรมท้าทาย

2) การเชื่อมถอยหลัง (Backhand Welding) เป็นวิธีการที่เหมาะสำาหรับเช่ือมชิ้นงาน แนวทางให้ผู้เรียนจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ด้วยกิจกรรม
ที่มีความหนามากกว่า 3 มิลลิเมตร การเช่ือมวิธีน้ีจะทำาให้ชิ้นงานได้รับความร้อนจากเปลวไฟเต็มท่ี ท่ีหลากหลายท่ีฝึกทักษะทุกด้านตามจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
โดยไม่มีลวดเชื่อมบัง จะทำาให้บ่อหลอมเหลวกว้าง เพ่ือให้เกิดสมรรถนะในการเรียนรู้ สามารถปฏิบัติกิจกรรมเร่ือง
และแนวเชื่อมกินลึกถึงด้านล่างได้สมบูรณ์ ผู้ถือ ความปลอดภัยนำ�ไปใช้ในการทำ�งาน ประกอบอาชีพ ตาม
หัวเช่ือมด้วยมือขวาจะเริ่มต้นเช่ือมจากทางด้านซ้าย ความเหมาะสมของผ้เู รียนและสถานศึกษา โดย
และจับลวดเช่ือมด้วยมือซ้าย (เคลื่อนที่ไปทางหัวเช่ือม) 1. ให้ผู้เรียนจับคู่และร่วมกันศึกษาหลักการเช่ือมแก๊สออกซิ-
หัวทิพเอียงทำามุมกับชิ้นงานประมาณ 30 ำ- 45 ำ อะเซทิลีน
ขณะทาำ การเชอื่ มตอ้ งสา่ ยหวั ทพิ และตอ้ งสา่ ยลวดเชอื่ ม 2. ให้ผู้เรียนแสดงแนวคิดเกี่ยวกับการเลือกใช้เคร่ืองมือและ
เติมลงในรอยต่อด้วยโดยการส่ายลวดเช่ือมกลับไป อปุ กรณ์ในการเช่อื ม
กลบั มาระหว่างขอบแนวเช่ือมท่ีหลอมเหลว 3. ให้ผู้เรียนฝึกความสามารถและเทคนิคลงมือการติดต้ัง
อุปกรณ์ในการเชื่อมแกส๊
ภาพท่ี 4.54 ลกั ษณะเทคนิคการเชื่อมถอยหลัง 4. ปฏบิ ตั กิ ารเช่ือมแก๊สดว้ ยการใช้เทคนคิ การเช่ือมแกส๊
สรุปผลการวิเคราะห์เขียนเป็นผังกราฟิกผังความคิดรวบยอด
7.3 การส่ายหัวทพิ ในการทำ�งานเหลา่ นนั้
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ก า ร ส่ า ย หั ว ทิ พ นั้ น จ ะ ต้ อ ง
สัมพันธ์กับความหนาของช้ินงาน ชนิด
ของรอยต่อและตำาแหน่งในการเช่ือม
มีผลโดยตรงกับขนาดของแนวเชื่อม เช่น
แนวเล็ก แนวกว้าง โดยจะต้องใช้เทคนิค
การสา่ ยหัวทิพแบบตา่ งๆ ดังน้ี

1) การสา่ ยแบบครงึ่ วงกลม
2) การสา่ ยแบบวงกลม
3) การสา่ ยแบบซิกแซก็

ภาพท่ี 4.55 ลักษณะการส่ายหวั ทิพเช่ือม

การเชือ่ มแก๊สออกซอิ ะเซทลิ ีน 123

7.4 ตำาแหน่งท่าเชอ่ื ม

ตำาแหน่งท่าเช่ือมที่เป็นพื้นฐานสามารถนำาไปเช่ือมรอยต่อชิ้นงานได้ทุกรอยต่อแบ่งเป็น
4 ทา่ เช่อื มได้ดงั นี้

1) ทา่ ราบ (Flat Position) การเชอ่ื ม
ท่าราบเป็นท่าเชื่อมที่ง่ายท่ีสุด และเป็นท่าที่สามารถ
ควบคุมบ่อหลอมเหลวได้ง่าย แนวเช่ือมเกิด
การซึมลึกได้งา่ ยและสมบูรณ์

ภาพที่ 4.56 ลักษณะของตาำ แหนง่ ท่าเช่ือมท่าราบ
ทม่ี า: http://www.km.sukhothaitc.ac.th/fil
es/10101910105625_1010200001814.pdf , 2556: (Online)

ภาพที่ 4.57 ลักษณะของตาำ แหนง่ ทา่ เช่ือมท่าระดบั 2) ทา่ ระดบั (Horizontal Position)
ท่มี า: http://www.km.sukhothaitc.ac.th/fil การเชื่อมชิ้นงานในท่าระดับ ชิ้นงานจะอยู่
es/10101910105625_1010200001814.pdf, 2556: (Online) ในแนวด่ิงตั้งฉากกับพ้ืน แนวการเชื่อมจะ
ขนานไปกับระนาบของพื้น การเช่ือมท่า
ระดับน้ีการวางลวดเช่ือม และหัวทิพเช่ือม
จะคล้ายกับท่าราบ แต่จะต้องเอียงหัวทิพลง
เล็กน้อย เพ่ือให้แรงดันจากเปลวไฟพยุงน้ำา
โลหะท่ีกำาลังหลอมเหลวไม่ให้ไหลย้อยลงมา
ดา้ นลา่ ง

3) ท่าตง้ั (Vertical Position)
การเช่ือมช้ินงานในท่าต้ัง ช้ินงานจะตั้งอยู่
แนวด่ิงตั้งฉากระนาบของพื้นทิศทางการเช่ือม
จะเชอ่ื มจากขอบชน้ิ งานดา้ นลา่ งขนึ้ บน เชอื่ มทา่
ระดับน้ีการวางลวดเชื่อม และหัวทิพเชื่อม
จะคลา้ ยกับทา่ ราบ

ภาพที่ 4.58 ลกั ษณะของตาำ แหน่งท่าเชอื่ มทา่ ต้ัง
ที่มา: http://www.km.sukhothaitc.ac.th/fil
es/10101910105625_1010200001814.pdf,

2556: (Online)

97 สุดยอดคู่มือครู

GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต

124 งานเชอ่ื มและโลหะแผน่ เบื้องต้น

4) ท่าเหนือศีรษะ (Overhead Position) การเช่ือมชิ้นงานในท่าเหนือศีรษะ ตำาแหน่ง
ของช้ินงานเช่ือมจะเหมือนกับการเช่ือมในท่าราบเพียงแต่ช้ินงานจะยกขึ้นอยู่เหนือศีรษะของผู้เชื่อม
แนวการเช่ือมจะอยู่ใต้ช้ินงานขนานไปกับแนวระนาบของพ้ืนเป็นท่าเชื่อมที่เช่ือมยากท่ีสุด ในขณะเช่ือม
สะเกด็ โลหะจะตกลงบนร่างกายของผู้เชอ่ื ม ดงั นนั้ ในการเช่อื มจึงตอ้ งสวมชดุ และอุปกรณ์ป้องกนั ร่างกาย
เปน็ พิเศษ สว่ นการวางตำาแหน่งลวดเชอื่ มและหวั ทพิ จะเหมอื นกบั ท่าราบ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ภาพท่ี 4.59 ลักษณะของตำาแหนง่ ท่าเชอื่ มทา่ เหนอื ศรี ษะ
ที่มา: http://www.km.sukhothaitc.ac.th/files/10101910105625_1010200001814.pdf, 2556: (Online)

สุดยอดคู่มือครู 98

Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า

ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill

กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก

asean

การเชอ่ื มแก๊สออกซิอะเซทลิ ีน 125

วิชา งานเชือ่ มและโลหะแผน่ เบือ้ งตน้ ใบงานท ี่ 4.1 คาบเรียน คาบ
รหสั วชิ า 2100-1005 ผูส้ อน ✓ ผเู้ รยี น
ชอื่ งาน การปรบั เปลวไฟเชื่อมแกส๊

สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดเปลวคารบ์ ูไรซงิ่

เปลวนิวทรลั
เปลวออกซิไดซ่ิง

จุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรม
1. ปฏิบตั กิ ารปรับเปลวไฟเช่ือมแก๊สได้
2. มเี จตคติท่ดี ใี นการทาำ งานด้วยความเป็นระเบยี บเรยี บร้อย ประณตี รอบคอบ ซอ่ื สัตย์ และปลอดภัย

วัสดุ ลําดับขั้นการปฏบิ ตั งิ าน

ขน้ึ อยกู่ ับความพร้อมของสถานศึกษา 1. ตรวจสอบการทาำ งานของอปุ กรณ์ใหพ้ รอ้ ม

เครอ่ื งมือและอปุ กรณ์ 2. เปิดวาล์วท่ีหัวถังบรรจุแก๊สทั้งสอง ปรับความดันแก๊ส

1. ชุดเช่อื มแกส๊ ออกซิอะเซทิลนี ตามขน้ั ตอน 126 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบอื้ งตน้
2. แวน่ ตาเช่ือมแกส๊ 3. จดุ เปลวไฟด้วยอปุ กรณ์จุดเปลวไฟ
3. อปุ กรณจ์ ุดเปลวไฟ 4. ปรบั เปลวคาร์บูไรซงิ่ ใบประเมินผลการปฏิบตั งิ านท ่ี 4.1
4. ชดุ ทาำ ความสะอาดหวั ทิพ 5. ปรับเปลวนิวทรัล
5. ประแจ 6. ปรับเปลวเพม่ิ ออกซิไดซงิ่
6. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอื้ หนงั 7. ดับเปลวไฟ

ปลอกแขนและปลอกขา

ช่อื สกุล วนั ท่ี
แผนกวชิ า
ระดบั ปวช. กลุ่ม

ชอื่ งาน การปรบั เปลวไฟเชื่อมแกส๊

ลําดับ รายการ คะแนนเตม็ คะแนนที่ได้

1 การจุดเปลวไฟ 1
การปรับเปลวคาร์บไู รซ่งิ
2 การปรบั เปลวนิวทรัล 2
การปรับเปลวเพมิ่ หรอื เปลวออกซไิ ดซงิ่
3 การดับเปลวไฟ 2
4 พฤตกิ รรมในการปฏิบัตงิ าน 2
5 1
6 รวม 2
10

หมายเหต ุ : พฤติกรรมในการปฏบิ ัติงาน ไดแ้ ก่
1. พฤตกิ รรมกอ่ นปฏบิ ัติงาน ไดแ้ ก่ การเตรยี มเคร่ืองมอื และอปุ กรณ์ การแตง่ กาย
2. พฤติกรรมขณะปฏิบัติงาน ได้แก่ การตัง้ ใจฝึกปฏิบัติงาน ไมห่ ยอกลอ้ กนั
3. พฤตกิ รรมหลงั ปฏิบตั ิงาน ไดแ้ ก่ การเก็บเคร่ืองมอื และอุปกรณ์ การทาำ ความสะอาดพ้ืนท่ี
ปฏิบัติงาน

คําแนะนํา/ข้อเสนอแนะอ่นื ๆ

ลงชือ่ ผตู้ รวจสอบ
()
วันท่ี / /

99 สุดยอดคู่มือครู