GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
การเช่ือมแก๊สออกซอิ ะเซทิลีน 127
วิชา งานเชอื่ มและโลหะแผ่นเบื้องตน้ ใบงานท ่ี 4.2 คาบเรยี น คาบ
รหสั วิชา 2100-1005 ผู้สอน ✓ ผู้เรยี น
ชือ่ งาน การสร้างและการควบคมุ บ่อหลอมเหลว
รอยของบอ หลอมเหลว จำ�กัด
120 30 - 50
64 (พว.)
จดุ ประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม บริ ัษท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ
1. ปฏบิ ัตกิ ารสร้างและการควบคุมบ่อหลอมเหลวได้
2. มีเจตคตทิ ดี่ ีในการทาำ งานดว้ ยความเป็นระเบียบเรยี บรอ้ ย ประณีต รอบคอบ ซือ่ สตั ย์ และปลอดภยั
วสั ดุ ลําดับขน้ั การปฏิบัติงาน
1. แผ่นเหล็กขนาด 64 Ö 120 Ö 2 มม. จาำ นวน 1. ทำาความสะอาดชน้ิ งาน ลบคมรอยตดั ให้เรียบร้อย
1 ชิ้น 2. ขดี แนวเสน้ ตรงตามความยาวของชนิ้ งาน 3 เส้น
เคร่อื งมอื และอปุ กรณ์ 3. จดุ เปลวไฟและปรบั เปลวไฟใหไ้ ดเ้ ปลวนวิ ทรลั
1. ชุดเชื่อมแก๊สออกซอิ ะเซทลิ นี 4. เตรียมการเชื่อม โดยเอียงหัวทิพไปทางด้านขวามือ 128 งานเช่ือมและโลหะแผน่ เบ้ืองต้น
2. แวน่ ตาเช่อื มแก๊ส ประมาณ 30 -ำ 50 ำ มุมงาน 90 ำ
3. อปุ กรณจ์ ุดเปลวไฟ ใบประเมนิ ผลการปฏิบตั งิ านท ่ี 4.2
4. ชุดทำาความสะอาดหัวทิพ 5. อ่นุ งานโดยใหก้ รวยไฟหา่ งจากชนิ้ งานประมาณ 3 มม.
5. คีมจบั งานรอ้ น จนกระทง่ั ชนิ้ งานเรม่ิ หลอมเหลวให้สา่ ยหวั ทพิ พร้อมกบั
6. ประแจ เคลื่อนหัวทิพไปตามแนวเส้น รักษาขนาดของ
7. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอ้ื หนงั บอ่ หลอมเหลวใหเ้ ทา่ กนั จนสดุ แนว
ปลอกแขนและปลอกขา 6. ฝกึ แนวที่ 2 และ 3 ตามข้นั ตอน เสร็จแลว้ ดับเปลวไฟ
7. ใช้คีมจับงานร้อนจับชิ้นงานจุ่มน้ำา ทำาความสะอาด
ชิ้นงาน ส่งตรวจ
ชอื่ สกุล วนั ท่ี
แผนกวิชา
ระดบั ปวช. กลมุ่
ช่อื งาน การสร้างและการควบคุมบอ่ หลอมเหลว
สำ�นักพิมพ์ ลาํ ดับ รายการ คะแนนเตม็ คะแนนทไี่ ด้
สงวน ิลข ิสทธิ์ 1 ความสมำา่ เสมอของบ่อหลอมเหลว 1
ความเพยี งพอของปริมาณความรอ้ น
2 ความสวยงามของเกล็ดทีเ่ กดิ จากการสา่ ยหัวทิพ 2
การเดนิ เปน็ แนวตรงของบอ่ หลอมเหลว
3 เปน็ ลักษณะของการหลอมเหลวของเนื้อโลหะ 2
4 พฤตกิ รรมในการปฏบิ ัตงิ าน 2
5 1
6 รวม 2
10
หมายเหต ุ : พฤตกิ รรมในการปฏิบัตงิ าน ได้แก่
1. พฤติกรรมกอ่ นเชือ่ ม ได้แก่ การเตรยี มเคร่อื งมือและอปุ กรณ์ การแต่งกาย
2. พฤตกิ รรมขณะเชอื่ ม ไดแ้ ก่ การตง้ั ใจฝึกปฏบิ ตั งิ าน ไม่หยอกลอ้ กนั
3. พฤตกิ รรมหลงั เช่ือม ได้แก่ การเกบ็ เครือ่ งมอื และอปุ กรณ์ การทำาความสะอาดพน้ื ที่
ปฏิบตั ิงาน
คําแนะนาํ /ขอ้ เสนอแนะอ่นื ๆ
ลงชื่อ ผู้ตรวจสอบ
()
วันท่ี / /
สุดยอดคู่มือครู 100
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การเช่ือมแก๊สออกซอิ ะเซทิลีน 129
วิชา งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบ้อื งตน้ ใบงานท ่ี 4.3 คาบเรยี น คาบ
รหสั วิชา 2100-1005 ผูส้ อน ✓ ผ้เู รียน
ชอ่ื งาน การเชือ่ มเดินแนวเติมลวด
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด120
30 - 50
64
16
16
จุดประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรม
1. ปฏบิ ัตกิ ารเช่อื มเดนิ แนวเตมิ ลวดได้
2. มีเจตคตทิ ่ดี ีในการทาำ งานด้วยความเป็นระเบยี บเรยี บรอ้ ย ประณตี รอบคอบ ซอ่ื สตั ยแ์ ละปลอดภยั
วัสดุ ลาํ ดับขัน้ การปฏบิ ตั งิ าน
1. แผน่ เหลก็ ขนาด 64 Ö 120 Ö 2 มม. จำานวน 1. ทาำ ความสะอาดชนิ้ งาน ลบคมรอยตัดให้เรียบรอ้ ย
1 ชน้ิ 2. ขีดแนวเส้นตรงตามความยาวของช้ินงาน 3 เส้น
2. ลวดเช่ือมแกส๊ 3. จดุ เปลวไฟและปรบั เปลวไฟใหไ้ ด้เปลวนิวทรลั
เคร่ืองมอื และอุปกรณ์ 4. เตรียมการเช่ือม โดยเอียงหัวทิพไปทางด้านขวามือ
1. ชดุ เชื่อมแก๊สออกซอิ ะเซทิลนี ประมาณ 30 ำ- 50 ำ มุมงาน 90 ำ 130 งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบอ้ื งตน้
2. แว่นตาเชอื่ มแก๊ส 5. อุน่ งานโดยให้กรวยไฟห่างจากชน้ิ งานประมาณ 3 มม.
3. อปุ กรณจ์ ุดเปลวไฟ ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิงานท่ ี 4.3
4. ชดุ ทาำ ความสะอาดหัวทิพ จนกระทั่งชิ้นงานเร่ิมหลอมเหลวให้ส่ายหัวทิพเติม
5. คีมจับงานร้อน ประแจ แปรงลวด ลวดเชอื่ มพรอ้ มกบั เคลอื่ นหวั ทพิ ไปตามแนวเสน้ รกั ษา
6. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอ้ื หนงั ขนาดของบอ่ หลอมเหลวใหเ้ ท่ากนั จนสุดแนว
6. ฝึกแนวที่ 2 และ 3 ตามขั้นตอนเสร็จแลว้ ดบั เปลวไฟ
ปลอกแขนและปลอกขา 7. ใช้คีมจับงานร้อนจับช้ินงานจุ่มนำ้าทำาความสะอาด
ชนิ้ งาน ส่งตรวจ
ชื่อ สกลุ วันท่ี
แผนกวิชา
ระดบั ปวช. กลุ่ม
ชอื่ งาน การเชือ่ มเดนิ แนวเติมลวด
ลําดับ รายการ คะแนนเต็ม คะแนนท่ไี ด้
1 ความสมา่ำ เสมอในการเตมิ ลวดเชื่อม 1
ความเพยี งพอของปรมิ าณความรอ้ น
2 ความสวยงามของเกลด็ ทีเ่ กดิ จากการส่ายหัวทพิ 2
การเดินเปน็ แนวตรงของบ่อหลอมเหลว
3 เป็นลกั ษณะการหลอมเหลวของเนอ้ื โลหะงานกับลวดเชือ่ ม 2
4 พฤติกรรมในการปฏบิ ัตงิ าน 2
5 1
6 รวม 2
10
หมายเหตุ: พฤติกรรมในการปฏบิ ัตงิ าน ได้แก่
1. พฤติกรรมกอ่ นเชื่อม ได้แก่ การเตรียมเคร่อื งมอื และอุปกรณก์ ารแตง่ กาย
2. พฤติกรรมขณะเชื่อม ไดแ้ ก่ การตง้ั ใจฝึกปฏิบัตงิ าน ไม่หยอกลอ้ กนั
3. พฤติกรรมหลงั เชื่อม ไดแ้ ก่ การเกบ็ เครื่องมอื และอปุ กรณ์ การทาำ ความสะอาดพื้นท่ี
ปฏบิ ตั ิงาน
คําแนะนํา/ข้อเสนอแนะอ่ืนๆ
ลงชือ่ ผูต้ รวจสอบ
()
วันที่ / /
101 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
การเชื่อมแก๊สออกซอิ ะเซทลิ นี 131
วชิ า งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบอื้ งตน้ ใบงานท ่ี 4.4 คาบเรยี น คาบ
รหสั วชิ า 2100-1005 ผสู้ อน ✓ ผเู้ รยี น
ชอื่ งาน การเช่ือมตอ่ ชนท่าราบ
4-5
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
2
4-5
2
30 - 50
รูกญุ แจ
จดุ ประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม
1. ปฏิบัตกิ ารเชือ่ มต่อชนท่าราบได้
2. มีเจตคติท่ีดใี นการทาำ งานดว้ ยความเปน็ ระเบียบเรียบร้อย ประณตี รอบคอบ ซอื่ สตั ยแ์ ละปลอดภยั
วัสดุ ลาํ ดับข้นั การปฏบิ ตั งิ าน
1. แผน่ เหลก็ ขนาด 64 Ö 120 Ö 2 มม. จำานวน 1. ทำาความสะอาดช้นิ งาน ลบคมรอยตดั ใหเ้ รยี บร้อย
2 ชน้ิ 2. เชอ่ื มยดึ ช้ินงานทง้ั สองตามระยะทกี่ าำ หนด
2. ลวดเชอื่ มแกส๊ 3. จุดเปลวไฟและปรับเปลวไฟใหไ้ ดเ้ ปลวนวิ ทรลั
เคร่ืองมือและอุปกรณ์ 4. เตรียมการเชื่อมโดยเอียงหัวทิพไปทางด้านขวามือ
1. ชดุ เช่อื มแก๊สออกซอิ ะเซทลิ ีน ประมาณ 30 ำ- 50 ำ มุมงาน 90 ำ 132 งานเชอื่ มและโลหะแผ่นเบ้อื งต้น
2. แวน่ ตาเชอื่ มแก๊ส 5. อุ่นงานโดยให้กรวยไฟห่างจากชน้ิ งานประมาณ 3 มม.
3. อุปกรณจ์ ุดเปลวไฟ ใบประเมินผลการปฏิบตั ิงานท่ี 4.4
4. ชุดทำาความสะอาดหัวทิพ จนกระทั่งชิ้นงานเริ่มหลอมเหลวให้ส่ายหัวทิพสร้าง
5. คีมจบั งานร้อน ประแจ แปรงลวด รูกุญแจ เติมลวดเช่ือม พรอ้ มกับเคล่อื นหวั ทพิ รักษา
6. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอื้ หนงั ขนาดของรกู ุญแจใหเ้ ทา่ กันจนสดุ แนว
6. ใช้คีมจับงานร้อนจับช้ินงานจุ่มนำ้า ทำาความสะอาด
ปลอกแขนและปลอกขา ชิ้นงาน ส่งตรวจ
ชอ่ื สกุล วนั ที่
แผนกวิชา
ระดบั ปวช. กลมุ่
ชื่องาน การเชือ่ มตอ่ ชนท่าราบ
ลําดบั รายการ คะแนนเต็ม คะแนนทีไ่ ด้
1 ความสมำา่ เสมอในการเติมลวดเชอ่ื ม 1
ปรมิ าณความร้อนที่สังเกตไดจ้ ากแนวเช่ือม
2 ความสวยงามของเกลด็ ท่ีเกดิ จากการส่ายหวั ทิพ 2
การหลอมลึกของแนวเชอ่ื ม
3 เปน็ ลักษณะการหลอมเหลวของเนื้อโลหะงานกับลวดเชือ่ ม 2
4 พฤตกิ รรมในการปฏิบตั งิ าน 2
5 1
6 รวม 2
10
หมายเหตุ: พฤติกรรมในการปฏิบตั งิ าน ได้แก่
1. พฤตกิ รรมกอ่ นเช่ือม ได้แก่ การเตรยี มเคร่อื งมือและอุปกรณ์ การแตง่ กาย
2. พฤตกิ รรมขณะเช่ือม ได้แก่ การต้งั ใจฝึกปฏบิ ตั ิงาน ไม่หยอกล้อกัน
3. พฤตกิ รรมหลงั เช่ือม ไดแ้ ก่ การเก็บเครือ่ งมือและอปุ กรณ์ การทำาความสะอาดพนื้ ท่ี
ปฏิบัตงิ าน
คาํ แนะนาํ /ข้อเสนอแนะอืน่ ๆ
ลงช่อื ผูต้ รวจสอบ
()
วนั ที่ / /
สุดยอดคู่มือครู 102
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การเชอ่ื มแกส๊ ออกซอิ ะเซทลิ นี 133
วชิ า งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบือ้ งตน้ ใบงานท ่ี 4.5 คาบเรียน คาบ
รหัสวิชา 2100-1005 ผู้สอน ✓ ผ้เู รียน
ชื่องาน การเชอ่ื มตอ่ ตัวทที า่ ระดับ
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด30 - 50
120
90 45
จุดประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรม
1. ปฏบิ ตั ิการเชอื่ มตอ่ ตัวทที ่าระดบั ได้
2. มีเจตคตทิ ่ีดีในการทำางานดว้ ยความเปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ย ประณีต รอบคอบ ซื่อสัตย์ และปลอดภัย
วสั ดุ ลาํ ดบั ขน้ั การปฏิบตั งิ าน
1. แผน่ เหลก็ ขนาด 64 Ö 120 Ö 2 มม. จำานวน 1. ทาำ ความสะอาดช้นิ งาน ลบคมรอยตดั ให้เรียบร้อย
2 ชิน้ 2. เชอ่ื มยดึ ช้นิ งานทงั้ สองให้ต้งั ฉาก
2. ลวดเชือ่ มแก๊ส 3. จุดเปลวไฟและปรับเปลวไฟใหไ้ ดเ้ ปลวนิวทรลั
เคร่ืองมอื และอุปกรณ์ 4. เตรียมการเช่ือม โดยเอียงหัวทิพไปทางด้านขวามือ
1. ชุดเชื่อมแกส๊ ออกซอิ ะเซทลิ นี ประมาณ 30 ำ-50 ำ มุมงาน 45 ำ 134 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบอื้ งต้น
2. แว่นตาเช่อื มแกส๊ 5. อุ่นงานโดยให้กรวยไฟห่างจากช้ินงานประมาณ 3 มม.
3. อุปกรณจ์ ุดเปลวไฟ
4. ชุดทาำ ความสะอาดหวั ทพิ จนกระท่ังชิ้นงานเริ่มหลอมเหลวให้ส่ายหัวทิพ เติม
5. คมี จบั งานรอ้ น ประแจ แปรงลวด ลวดเช่ือม พร้อมกับเคลื่อนหัวทิพ รักษาขนาดของ
6. อปุ กรณป์ อ้ งกนั อนั ตราย ถงุ มอื หนงั เสอ้ื หนงั บอ่ หลอมเหลวให้เทา่ กันจนสุดแนว
6. ใช้คีมจับงานร้อนจับช้ินงานจุ่มน้ำา ทำาความสะอาด
ปลอกแขน และปลอกขา ชนิ้ งาน ส่งตรวจ
ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ัตงิ านที่ 4.5
ช่ือ สกลุ วนั ท่ี
แผนกวิชา
ระดับ ปวช. กลุ่ม
ชือ่ งาน การเชอ่ื มต่อตวั ทีทา่ ระดบั
ลําดบั รายการ คะแนนเตม็ คะแนนที่ได้
1 ความสม่ำาเสมอในการเติมลวดเชอ่ื ม 1
ปรมิ าณความรอ้ นท่สี ังเกตได้จากแนวเชอ่ื ม
2 ความสวยงามของเกลด็ ที่เกดิ จากการสา่ ยหวั ทพิ 2
การหลอมลึกของแนวเชอ่ื ม
3 เปน็ ลกั ษณะการหลอมเหลวของเน้ือโลหะงานกับลวดเช่ือม 2
4 พฤตกิ รรมในการปฏิบัตงิ าน 2
5 1
6 รวม 2
10
หมายเหตุ: พฤติกรรมในการปฏิบัตงิ าน ได้แก่
1. พฤตกิ รรมก่อนเชอ่ื ม ได้แก่ การเตรยี มเคร่อื งมือและอุปกรณ์การแตง่ กาย
2. พฤติกรรมขณะเชื่อม ไดแ้ ก่ การตงั้ ใจฝึกปฏิบัติงาน ไม่หยอกล้อกัน
3. พฤติกรรมหลงั เชอื่ ม ไดแ้ ก่ การเกบ็ เครื่องมอื และอุปกรณ์ การทาำ ความสะอาดพ้นื ที่
ปฏบิ ตั งิ าน
คาํ แนะนาํ /ขอ้ เสนอแนะอ่ืนๆ
ลงชือ่ ผูต้ รวจสอบ
()
วนั ท่ี / /
103 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด การเชอื่ มแก๊สออกซอิ ะเซทิลีน 135
กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ
คําชแี้ จง กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจเป็นกิจกรรมฝึกทักษะเฉพาะด้านความรู้-ความจํา เพื่อใช้ใน
การตรวจสอบความเขา้ ใจตามจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้
จงตอบคําถามตอ่ ไปนี้ใหไ้ ดใ้ จความสมบูรณ์
1. หลกั การเช่อื มแก๊สออกซิอะเซทลิ ีน คืออะไร (จ.1)
(แนวทางการตอบ การเชอื่ มแกส๊ ออกซอิ ะเซทลิ นี เปน็ การบวนการเชอ่ื มโลหะโดยใชค้ วามรอ้ นจากเปลวไฟ
ทไี่ ด้จากการสนั ดาประหว่างแก๊สออกซเิ จนกับอะเซทลิ ีน หรอื อนื่ ๆ ข้นึ อย่กู ับดุลยพินจิ ของผสู้ อน)
2. การเชอ่ื มแกส๊ ออกซิอะเซทิลีนนาำ ไปใชง้ านอะไรบ้าง (จ.2)
(แนวทางการตอบ เชอ่ื มประสานเหล็กกลา้ แผ่นบาง ท่อบางและทอ่ ทั่วไป เชอ่ื มโลหะได้หลากหลายชนดิ
เช่น เหล็กหล่อ ทองแดง ทองเหลือง อะลูมิเนียม นิกเกิลผสมและสังกะสีผสม หรืออ่ืนๆ ข้ึนอยู่กับ
ดลุ ยพนิ ิจของผสู้ อน)
3. ข้อดีและขอ้ จำากดั ของการเช่ือมแกส๊ ออกซิอะเซทลิ ีนมีอะไรบา้ ง (จ.1)
(แนวทางการตอบ เชื่อมได้ช้ากว่ากระบวนการเชื่อมอ่ืน สามารถควบคุมการหลอมเหลวของช้ินงานและ
การหลอมเหลวของลวดเช่ือมแยกออกจากกันได้ ชุดเช่ือมแก๊สออกซิอะเซทิลีน และอุปกรณ์มีต้นทุนต่ำา
สามารถเคลือ่ นย้ายได้สะดวก หรอื อน่ื ๆ ข้นึ อยู่กบั ดุลยพินจิ ของผ้สู อน)
4. จงบอกถึงสมบตั ขิ องแก๊สออกซิเจนมา 5 ขอ้ (จ.3)
(แนวทางการตอบ 1) ในสภาพท่ีเป็นแก๊สจะไม่มีสี ไม่มีกล่ิน ไม่มีรส แต่ถ้าอยู่ในสภาพของเหลวจะมี
สีนำ้าเงนิ อ่อน 2) มีสภาวะเป็นของเหลวทอี่ ณุ หภมู ิ -183 องศาเซลเซยี ส และเมอื่ ถกู ทำาใหแ้ ข็งจะกลายเปน็
ของแข็งที่อุณหภูมิ -218 องศาเซลเซียส 3) เป็นแก๊สท่ีช่วยให้ไฟติดแต่ตัวมันเองไม่ติดไฟ 4) เป็นได้ทั้ง
3 สถานะ คือ แก๊ส ของเหลวและของแข็ง 5) สามารถรวมตัวได้โดยตรงกับโลหะและอโลหะ หรืออ่ืนๆ
ขน้ึ อย่กู ับดุลยพินจิ ของผูส้ อน)
5. เพราะเหตุใดจงึ ต้องหา้ มไม่ใหใ้ ช้นา้ำ มันหล่อลื่นหรอื จาระบีทาบริเวณขอ้ ต่อต่างๆ (จ.1)
(แนวทางการตอบ ขนึ้ อยกู่ ับดลุ ยพินิจของผูส้ อน)
จ. หมายถึง ตรงตามจดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 4 ขอ้ ท่ี ...
สุดยอดคู่มือครู 104
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
136 งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบือ้ งตน้ กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ เป็นกิจกรรมท่ี
ผู้สอนให้ผู้เรียนปฏิบัติทุกข้อ หรือเลือก
กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ ปฏิบัติเป็นบางข้อตามความเหมาะสม โดย
ผู้สอนให้คะแนนการทำ�กิจกรรมตามเกณฑ์
ของใบสรปุ ผลการทำ�กจิ กรรม และสามารถ
นำ�ผลการทำ�กิจกรรมไปเทียบกับการให้
คะแนนกับตารางวิเคราะห์ความสอดคล้อง
ของเนอ้ื หากบั จดุ ประสงคร์ ายวชิ า สมรรถนะ
รายวิชา และจุดประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรมได้
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดคําช้แี จง กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ประกอบด้วยกิจกรรมหลากหลายท่ีฝึกทักษะทุกด้านตามจุดประสงค์
การเรียนรู้เพื่อให้เกิดสมรรถนะในการเรียนรู้ สามารถปฏิบัติกิจกรรมท้ังในและนอกสถานท่ี
ตามความเหมาะสมกบั ผู้เรยี นและสงิ่ แวดลอ้ มของสถานศกึ ษา
1. ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5-6 คน ร่วมกันศึกษาและเขียนผังความคิดเรื่อง การเช่ือมแก๊ส
ออกซิอะเซทิลีน พรอ้ มระบปุ ระโยชนท์ ่ีไดร้ บั จากการเรียน
2. ให้ผ้เู รียนแบง่ กลมุ่ กล่มุ ละ 5-6 คน รว่ มกนั ศกึ ษาเรื่องตอ่ ไปน้ี (กลมุ่ ละ 2 หัวขอ้ ) พรอ้ มสง่ ตวั แทน
ออกมาอภิปรายหนา้ ชัน้ เรียน
1. หลกั การเช่อื มแกส๊ ออกซอิ ะเซทิลนี 2. แกส๊ ที่ใช้ในการเช่ือมออกซิอะเซทลิ นี
3. เครือ่ งมือและอปุ กรณใ์ นการเช่อื ม 4. เปลวไฟเชอื่ มแก๊ส
5. ลวดเชอื่ มแกส๊ 6. การตดิ ตงั้ อปุ กรณ์ในการเชอ่ื มแก๊ส
7. เทคนคิ การเชื่อมแกส๊
สรุปผลการทา� กจิ กรรม
คําช้แี จง ใหผ้ ้เู รียนประเมินผลการทาํ กจิ กรรม โดยเขียนเครือ่ งหมาย ✓ลงในช่อง ตามความเป็นจรงิ
ความรู ้ (K) ทกั ษะ (P) คณุ ลักษณะ (A) เกณฑ์การประเมนิ
การมีมนุษยสัมพันธใ์ น ทาํ เคร่อื งหมาย ✓
ความรู้ ความเข้าใจ การปฏบิ ตั งิ านท่ไี ดร้ บั
การนำาไปใช้ การวเิ คราะห์ มอบหมายเสร็จตามเวลา การปฏิบตั กิ จิ กรรม ในแต่ละตอน 3 ข้อ
การสังเคราะห์ ทกี่ าำ หนด ความมวี นิ ัย ตรงต่อเวลา คอื ผ่านการประเมนิ
การประเมนิ ค่า การปฏบิ ตั งิ านด้วยความ ความซื่อสัตย์สจุ ริต
การศกึ ษาคน้ คว้า ละเอียด รอบคอบ ปลอดภยั ในการทำางาน 1. ความรู้ (K) ไมผ่ า่ น
การแสวงหาแหลง่ ข้อมูล เรยี บรอ้ ย สวยงาม ประพฤตติ นดว้ ยความ ผ่าน
และการรวบรวมขอ้ มลู ความสมบูรณ์ของงาน ถูกตอ้ งตามศีลธรรม 2. ทักษะ (P) ทักษะชีวิต
การแสดงความคดิ เหน็ การปฏบิ ตั งิ านท่ที ำาให้เกิด อันดีงาม
อย่างมเี หตุผล หรอื แสดง สมรรถนะแกผ่ ู้เรยี น เจตคติท่ดี ีในการปฏิบตั ิ ผ่าน ไมผ่ ่าน ด้านการคิดวิเคราะห์ ตัดสินใจ และ
ข้ันตอนและกระบวนการ ทกั ษะการวางแผน การคดิ กิจกรรม แก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ หมายถึง
ทำากิจกรรม สรา้ งสรรค์ การออกแบบ ความพอเพยี งและความ 3. คณุ ลกั ษณะ (A) การแยกแยะข้อมูลข่าวสาร ปัญหา และ
ผา่ น ไม่ผา่ น สถานการณ์รอบตัว วิพากษ์วิจารณ์และ
ประเมินสถานการณ์ รอบตัวด้วยหลัก
การหาประสบการณ์ การผลิต พอประมาณ เหตุผลและข้อมูลที่ถูกต้อง รับรู้ปัญหา
ความร้ใู หม่ การตดั สนิ ใจในการแกป้ ญั หา สาเหตุของปญั หา หาทางเลอื ก และตัดสนิ ใจ
แก้ปัญหาในสถานการณ์ต่างๆ อย่าง
หมายเหตุ เกณฑ์การประเมินผลการทำากิจกรรมมีวัตถุประสงค์เพ่ือประเมินค่าผู้เรียนเกิดสมรรถนะจาก สร้างสรรค์
การเรียนรตู้ ามบริบทตา่ งๆ หรอื ไม่ โดยแบง่ เป็น 3 ดา้ น คอื ความรหู้ รือพทุ ธิพิสัย = Knowledge วิธีการ ให้ผู้เรียนติดต่อกับหน่วยท่ี
(K) ทกั ษะหรอื ทักษะพิสยั = Practice (P) คุณลักษณะหรือจติ พสิ ยั = Attitude (A) เกยี่ วขอ้ งซง่ึ อยใู่ นทอ้ งถน่ิ ตามทผี่ เู้ รยี นสนใจ
เพ่ือศึกษาข้อมูล การดำ�เนินงานเกี่ยวกับ
การเช่อื มแก๊สออกซิอะเซทิลนี เพ่อื การเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทิลีน หรือเรียนรู้
1. ศึกษาถึงหลักการเชอ่ื มแกส๊ ออกซิอะเซทลิ ีน เก่ียวกับทักษะทางการเช่ือมท่ีดีในการใช้
2. สามารถระบุถึงแกส๊ ที่ใชใ้ นการเช่อื มออกซิอะเซทลิ นี การเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทิลีน (กิจกรรม
3. บอก เลอื กใช้ เครอื่ งมอื และอุปกรณใ์ นการเชื่อม สง่ เสรมิ การเรียนรู้ หนา้ 136)
4. ปฏิบตั ิและเลอื กใชเ้ ปลวไฟเช่อื มแก๊ส
5. เลือกใช้ลวดเช่ือมแก๊สให้ถกู ต้อง 105 สุดยอดคู่มือครู
6. ความสามารถและเทคนคิ ลงมือการตดิ ตงั้ อปุ กรณใ์ นการเชือ่ มแก๊ส
7. ปฏบิ ัติการเชอ่ื มแก๊สด้วยการใชเ้ ทคนิคการเช่ือมแก๊ส
8. คำ�นงึ ถงึ อันตรายจากงานเชือ่ มแกส๊
9. ปฏิบัติตามกฎของโรงฝึกงานอย่างเครง่ ครัด
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
ผู้สอนให้ผู้เรียนทำ�แบบทดสอบ จากน้ันให้ การเชือ่ มแกส๊ ออกซอิ ะเซทิลนี 137
ผู้เรียนแลกกันตรวจคำ�ตอบ โดยผู้สอนเป็น
ผู้เฉลย แบบทดสอบ
เฉลยแบบทดสอบ สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดจงเลือกคําตอบที่ถกู ตอ้ งทสี่ ดุ เพียงคําตอบเดยี ว
1. ตอบ 2. แก๊สเช้ือเพลิงที่นิยมใช้กันอย่าง 1. แก๊สเช้อื เพลิงที่นยิ มใช้กนั อยา่ งแพร่หลายในการเชอ่ื มแก๊สคือแก๊สชนดิ ใด
แพรห่ ลายในการเชอ่ื มแกส๊ คอื แกส๊ อะเซทลิ นี
1. ออกซเิ จน 2. อะเซทลิ นี
2. ตอบ 4. แก๊สออกซิเจนมีสัญลักษณ์ทางเคมี
3. ตคอือบO42. ถังบรรจุแก๊สออกซิเจนด้วยความดันสูง 3. โพรเพน 4. โพรพลี ีน
การผลิตถังจะทำ�ดว้ ยวธิ ีการอดั ขน้ึ รปู 5. แก๊สแม็ป
4. ตอบ 2. ถังบรรจุแก๊สออกซิเจนผลิตจาก
2. แก๊สออกซิเจนมีสัญลักษณท์ างเคมคี ือข้อใด
เหลก็ กล้าคาร์บอนสูง
5. ตอบ 5. ติดไฟได้ง่ายไม่ใช่สมบัติของแก๊ส 1. CO2 2. Ar
3. C2H2 4. O2
ออกซิเจน 5. H2O
6. ตอบ 1. แก๊สออกซิเจนที่บรรจุเต็มถังบรรจุ
3. ถังบรรจุแก๊สออกซิเจนด้วยความดันสูงการผลติ ถงั จะทาำ ดว้ ยวิธใี ด
ที่ขายทัว่ ๆ ไป จะมคี วามดนั 2,200 ปอนด์/
ตารางน้ิว 1. การมว้ นแล้วเช่อื ม 2. การหลอ่ ด้วยวิธีพเิ ศษ
3. การปม๊ั ขน้ึ รูป 4. การอัดขึ้นรูป
5. ถูกทุกข้อ
4. ถงั บรรจแุ ก๊สออกซิเจนผลิตจากเหล็กชนดิ ใด 2. เหลก็ กลา้ คาร์บอนสงู
1. เหล็กกล้าคารบ์ อนต่าำ 4. เหลก็ เคร่อื งมือ
3. เหล็กหลอ่
5. เหล็กกลา้ ไรส้ นิม
5. ขอ้ ใดไมใ่ ช่สมบัตขิ องแก๊สออกซิเจน
1. ชว่ ยให้ติดไฟ
2. มีอยูใ่ นอากาศประมาณ 21%
3. ในสภาพของเหลวมสี ีนา้ำ ทะเลอ่อน
4. เปน็ ไดท้ ้ังสามสถานะ
5. ตดิ ไฟไดง้ ่าย
6. แก๊สออกซิเจนที่บรรจุเตม็ ถังบรรจุที่ขายทวั่ ๆ ไป จะมคี วามดันกป่ี อนดต์ อ่ ตารางนิว้
1. 2,200 2. 2,500
3. 3,000 4. 3,200
5. 3,500
สุดยอดคู่มือครู 106
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
138 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบ้ืองต้น เฉลยแบบทดสอบ
7. ถงั บรรจุออกซเิ จนสำาหรบั ใช้งานทางอุตสาหกรรมกำาหนดด้วยสใี ด 7. ตอบ 2. ถงั บรรจอุ อกซเิ จนสำ�หรบั ใชง้ านทางอตุ สาหกรรมกำ�หนดดว้ ย
1. สขี าว สีเขียว
2. สีเขียว 8. ตอบ 13.. แแกกส๊ส๊ ออะะเเซซททลิลิ นีนี เมตีสรญั ยี มลไักดษจ้ ณาก์ทกางารเคเผมาีคปอื รอCท2Hแด2 ง
3. สีดำา 9. ตอบ
4. สีนำา้ ตาล
5. สเี หลือง
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
8. แก๊สอะเซทลิ นี มสี ญั ลักษณท์ างเคมีคอื ข้อใด 1 0. ตอบ 1. ถังบรรจุแก๊สอะเซทิลีน การผลิตถังจะทำ�ด้วยวิธีการม้วน
1. CO2 แลว้ เชือ่ ม
2. Ar
3. C2H2
4. OH22O
5.
9. แก๊สอะเซทิลนี เตรยี มได้จากขอ้ ใด
1. เผาปรอทแดง
2. การอัดอากาศเหลว
3. แคลเซียมออกไซด์ + นำา้
4. แคลเซียมคาร์ไบด์ + นา้ำ
5. ถูกทุกข้อ
10. ถังบรรจุแกส๊ อะเซทิลีน การผลติ ถงั จะทำาด้วยวิธีใด
1. การมว้ นแลว้ เชอ่ื ม
2. การหล่อดว้ ยวิธีพเิ ศษ
3. การปม้ั ข้ึนรปู
4. การอดั ขนึ้ รปู
5. ถูกทุกข้อ
การเชื่อมแก๊สออกซิอะเซทลิ ีน 139
แบบประเมนิ ตนเอง
คาํ ช้ีแจง ตอนท่ ี 1 ใหผ้ เู้ รยี นประเมนิ ผลการเรยี นร ู้ โดยเขยี นเครอื่ งหมาย ✓ลงในชอ่ งระดบั คะแนน
และเตมิ ขอ้ มูลตามความเปน็ จรงิ
ระดบั คะแนนตอนท ่ี 1 5 : มากที่สดุ 4 : มาก 3 : ปานกลาง 2 : น้อย 1 : ควรปรับปรุง
ตอนท่ี 2 ใหผ้ เู้ รยี นนาํ คะแนนจากแบบทดสอบมาเตมิ ลงในชอ่ งวา่ ง และเขยี นเครอ่ื งหมาย ✓
ลงในชอ่ งสรุปผล
ตอนท ี่ 1 (ผลการเรียนรู้) ตอนท ่ี 2 (แบบทดสอบ)
รายการ 5 4 3 2 1 แบบทดสอบ
1. ผเู้ รียนมีความรู้ ความเขา้ ใจในเน้ือหา คะแนน
2. ผู้เรยี นได้ทำากจิ กรรมท่ีสอดคล้องกบั เนื้อหา (ข้อละ 1 คะแนน)
และจุดประสงค์การเรยี นรู้ สรปุ ผล
9 - 10 (ดีมาก)
3. ผู้เรยี นไดเ้ รียนและทาำ กิจกรรมทสี่ ง่ เสรมิ กระบวนการคดิ 7 - 8 (ดี)
เกิดการค้นพบความรู้ 5 - 6 (พอใช้)
ต่ำากว่า 5
4. ผูเ้ รียนสามารถประยุกต์ความรเู้ พีอื่ ใช้ประโยชนใ์ นชีวิตประจาำ วนั ได้
5. ผู้เรยี นได้เรียนรู้อะไรจากการเรยี น (ควรปรับปรุง)
6. ผ้เู รียนตอ้ งการทำาสงิ่ ใดเพ่ือพัฒนาตนเอง
7. ความสามารถทีถ่ อื วา่ ผา่ นเกณฑป์ ระเมินของผู้เรยี น คอื
107 สุดยอดคู่มือครู
1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
ทักษะชีวิต
GPAS 5 STEPs
ตารางสรุปคะแนนการประเมินจดุ ประสงค์การเรียนรู้บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
และสมรรถนะประจ�ำหนว่ ย
หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 การเชอื่ มแก๊สออกซิอะเซทิลีน
คะแนนตาม จปส. รายหน่วยการเรียนรู้
1. อ ิธบายห ัลกการสงวน ิลข ิสทธ์ิ สำ�นักพิมพ์ บริษัท ัพฒน ้ขอ ีดาค ้ขอจ�ำ ักดของการเชื่อมแ ๊กสออกซิอะเซทิ ีลนไ ้ดุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด
2. บอกหน้า ่ทีของเครื่องมือและอุปกรณ์ ่ีทใช้ในการเ ่ืชอมแก๊ส ชน้ิ งาน/การแสดงออก รวม
ออก ิซอะเซ ิท ีลนไ ้ดท่กี ำ� หนดในหน่วยการเรียนรูห้ รอื หน่วยย่อย
3. บอกลักษณะของเปลวไฟเ ่ืชอมแก๊สและ ัสญ ัลกษณ์ลวดเ ่ืชอม
แก๊สตามมาตรฐาน AWS ไ ้ด
4. แสดงการป ิฏ ับติการเ ืช่อมออกซิอะเซ ิท ีลนไ ้ด
5. ีมเจตคติท่ี ีดในการเ ีรยนเ ืร่องการเช่ือมแก๊สออก ิซอะเซ ิท ีลน
และรักษ์ค่า ินยมห ัลก 12 ประการของไทย
ภาระงาน/ช้นิ งานระหวา่ งเรียน 4 44 16
1. ผังกราฟิกแสดงการเก็บรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับหลักการเชื่อมแก๊ส 4 5 55
4 44 20
ออกซิอะเซทิลนี
2 20
2. ผังกราฟิกสรุปความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับหลักการเชื่อมแก๊ส 5 2
ออกซิอะเซทิลีน 8
2 8
3. การนำ�เสนอผลการสรุปความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับหลักการเช่ือม 4 19 4 10
แกส๊ ออกซิอะเซทลิ นี 8
10
การประเมินรวบยอด 2 22 100
1. ผลการปฏิบัติกจิ กรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ 22
2. ผลการปฏบิ ัติกิจกรรมส่งเสรมิ การเรียนรู้ 2 10
3. ผลการปฏบิ ตั ิงาน (ใบงานที่ 4.1-4.5) 8
23
4. ผลการประเมินตนเอง 19 30 12
5. คะแนนผลการทดสอบ 3
รวม 20
สุดยอดคู่มือครู 108
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
A3. ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Apply4.inขg้ันสthื่อeสาCรoแmลmะนu�ำnเiสcaนtอion Skill 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า
pplying and Constructing the Knowledge
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ทักษะชีวิต
ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ 5 การแล่นประสานและ
การตัดโลหะดว้ ยแก๊ส
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ การแลน่ ประสานและ เร่อื งยอ่ ย
การตดั โลหะดว้ ยแกส๊ 1. หลกั การแล่นประสาน (หนงั สอื เรยี น หน้า 142-143)
5 2. เคร่อื งมอื และอปุ กรณ์การแล่นประสาน
(หนงั สือเรียน หน้า 144)
สาระสำาคญั 3. ลวดแลน่ ประสาน (หนงั สือเรยี น หน้า 145-146)
การแล่นประสาน (Brazing) เป็นกระบวนการเช่ือมโลหะที่แตกต่างจากกระบวนการเช่ือม 4. ฟลักซ์ (หนังสือเรยี น หนา้ 146-148)
ท่ัวๆ ไป คือ ชิ้นงานตรงบริเวณรอยประสานจะไม่หลอมเหลวเหมือนกับการเช่ือม จะหลอมเหลว 5. องค์ประกอบในการแลน่ ประสาน
เพียงโลหะประสานเท่าน้ันและจะไหลเข้าช่องร่องรอยต่อด้วยปฏิกิริยาแทรกซึม (Capillary Action) (หนังสือเรียน หนา้ 148-149)
ดว้ ยอาศยั ฟลกั ซเ์ ปน็ ตวั ชว่ ยประสาน สาำ หรบั การตดั โลหะดว้ ยแกส๊ เปน็ กระบวนการตดั โลหะโดยอาศยั 6. การตัดโลหะดว้ ยแก๊ส (หนังสือเรียน หนา้ 150-151)
ความรอ้ นจากเปลวไฟจากแกส๊ เชอื้ เพลงิ กบั ออกซเิ จน เพอื่ ใชใ้ นการอนุ่ ชนิ้ งานจนเกอื บจะหลอมเหลว 7. เคร่อื งมอื และอปุ กรณ์การตดั โลหะดว้ ยแกส๊
จงึ ทำาการเป่าพน่ ออกซิเจนแรงดนั สูงลงมาทำาปฏกิ ิรยิ าออกซิเดชนั เพ่ือตดั ช้ินงาน (หนงั สอื เรยี น หน้า 151-153)
8. การประกอบและติดต้งั การตดั โลหะดว้ ยแก๊ส
สาระการเรยี นรู้ (หนังสอื เรียน หนา้ 153-154)
1. หลกั การแล่นประสาน 9. เทคนคิ การตดั โลหะด้วยแกส๊ (หนังสอื เรยี น หนา้ 155-157)
2. เคร่ืองมือและอุปกรณ์การแล่นประสาน 1 0. ลักษณะของรอยตัดแกส๊ (หนงั สือเรียน หน้า 157-158)
3. ลวดแลน่ ประสาน
4. ฟลักซ์ สมรรถนะประจำ�หนว่ ย
5. องคป์ ระกอบในการแล่นประสาน แสดงความรู้เกี่ยวกับการแล่นประสานและการตัดโลหะ
6. การตดั โลหะดว้ ยแก๊ส ด้วยแก๊ส
7. เครือ่ งมือและอปุ กรณ์การตดั โลหะดว้ ยแก๊ส
8. การประกอบและติดตง้ั การตดั โลหะด้วยแกส๊ จดุ ประสงค์การเรียนรู้
1. อธิบายหลักการ ข้อดี ข้อจำ�กัดของกระบวนการแล่น
ประสานได้
2. บอกหน้าที่ของลวดแล่นประสาน การเลือกใช้ลวดแล่น
ประสาน และฟลกั ซท์ ีเ่ หมาะสมกบั ชิ้นงานได้อย่างถูกตอ้ ง
3. อธิบายหลักการ ข้อดี ข้อจำ�กัด และการนำ�ไปใช้งานของ
กระบวนการตดั โลหะดว้ ยแก๊สได้
4. ปฏิบตั กิ ารแลน่ ประสานและการตดั โลหะดว้ ยแกส๊ ได้
5. มีเจตคติที่ดีในการเรียนเร่ืองการแล่นประสานและการตัด
โลหะดว้ ยแกส๊ และรักษ์ค่านยิ มหลกั 12 ประการของไทย
การประเมนิ ผล 3. การนำ�เสนอผลการสรุปความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับการแล่น
ประสานและการตัดโลหะดว้ ยแกส๊
ภาระงาน/ช้ินงาน/การแสดงออกของผ้เู รยี น
ภาระงาน/ช้ินงานระหว่างเรียน ภาระงาน/ช้ินงานรวบยอดในหนว่ ยการเรยี นรู้
1. ผังกราฟิกแสดงการเก็บรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการแล่นประสานและการตัด 1. ผลการปฏบิ ตั ิกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ
2. ผลการปฏบิ ัตกิ ิจกรรมส่งเสริมการเรยี นรู้
โลหะด้วยแก๊ส 3. ผลการปฏบิ ตั งิ าน (ใบงานที่ 5.1-5.2)
2. ผังกราฟิกสรุปความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการแล่นประสานและการตัดโลหะ 4. ผลการประเมินตนเอง
5. คะแนนผลการทดสอบ
ดว้ ยแก๊ส
109 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
9. เทคนิคการตดั โลหะด้วยแก๊ส
10. ลักษณะของรอยตัดแก๊ส
สมรรถนะประจาำ หน่วย
แสดงความรเู้ ก่ียวกับการแล่นประสานและการตดั โลหะดว้ ยแก๊สได้
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้
1. อธบิ ายหลักการ ขอ้ ด ี ข้อจำากัดของกระบวนการแล่นประสานได้
2. บอกหน้าที่ของลวดแล่นประสาน การเลือกใช้ลวดแล่นประสาน และฟลักซ์ที่เหมาะสม
ชิ้นงานไดอ้ ย่างถกู ต้อง
3. อธบิ ายหลกั การ ขอ้ ดี ข้อจำากัด และการนำาไปใชง้ านของกระบวนตดั โลหะด้วยแกส๊ ได้
4. ปฏบิ ตั กิ ารแลน่ ประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊สได ้
5. มีเจตคติที่ดีในการเรียน เร่ือง การแล่นประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊สได้ และรักษ์
คา่ นิยมหลัก 12 ประการของไทย
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ผังสาระการเรยี นรู้ หลักการแลน่ ประสาน 142 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบือ้ งตน้
เครอ่ื งมอื และอุปกรณ์การแลน่ ประสาน
การแล่นประสาน ลวดแล่นประสาน
และการตัดโลหะ ฟลักซ์
องคป์ ระกอบในการแลน่ ประสาน
ดว้ ยแก๊ส การตดั โลหะด้วยแก๊ส
เคร่อื งมือและอุปกรณก์ ารตดั โลหะะดว้ ยแก๊ส
การประกอบและตดิ ตง้ั การตดั โลหะดว้ ยแกส๊ การแลน่ ประสาน (Brazing) เปน็ กระบวนการทที่ ำาใหโ้ ลหะตดิ กนั โดยใชค้ วามรอ้ นจากเปลวไฟแกส๊
เทคนคิ การตดั โลหะะดว้ ยแก๊ส ในการหลอมลวดแลน่ ประสานใหแ้ ทรกประสานระหวา่ งผวิ ของชนิ้ งาน โดยใชฟ้ ลกั ซเ์ ปน็ ตวั ชว่ ยในการไหล
ลกั ษณะของรอยตัดแกส๊ ของโลหะประสาน เครอ่ื งมอื และอปุ กรณล์ กั ษณะเดยี วกบั การเชอ่ื มโลหะดว้ ยแกส๊ ทวั่ ๆ ไป สว่ นการตดั โลหะ
ด้วยแก๊สเป็นกระบวนการที่อาศัยเปลวไฟจากหัวตัด ซ่ึงเกิดจากการผสมระหว่างแก๊สออกซิเจนกับแก๊ส
เช้ือเพลงิ
1. หลกั การแลน่ ประสาน
1.1 หลกั การพืน้ ฐาน ลวดแลน่ ประสาน
การแล่นประสาน คือ การประสาน
ชิ้นงานโดยการใช้โลหะประสานที่มีอุณหภูมิสูงกว่า หวั เชื่อม
450 องศาเซลเซียส (800 องศาฟาเรนไฮต์) แต่ รอ่ งรอยต่อ
ไม่เกิดจุดหลอมเหลวของช้ินงาน ซ่ึงโลหะประสาน
ท่ีหลอมเหลวจะแล่นไหลเข้าไปในร่องรอยต่อด้วย ช้ินงาน
ปฏิกิริยาแทรกซึมขณะให้ความร้อนแก่ช้ินงาน
การแล่นประสานเป็นกรรมวิธีการเชื่อมต่อด้วย ภาพท่ ี 5.1 การแล่นประสาน
การยดึ เกาะผิว ดังภาพ
การแลน่ ประสาน ลวดแลน่ ประสานจะทาำ หนา้ ทฉี่ าบและไหลแทรกซมึ เขา้ ไปในชอ่ งวา่ งระหวา่ ง
ชิ้นงานท้ัง 2 ช้ิน ดังน้ันการแล่นประสาน (Brazing) รอยต่อจะต้องมีช่องว่างที่เล็กมากหรือแคบมาก
ซง่ึ จะทำาปฏิกิรยิ าให้น้าำ โลหะประสานแทรกซึมเขา้ ไปในรอยต่อ เมื่อได้รับความรอ้ นเพียงพอ
1.2 การนาำ ไปใช้งาน
การแล่นประสานเป็นกระบวนการ
ที่อาศัยความร้อนจากเปลวไฟแก๊สหรือขดลวด
เหนี่ยวนำาไฟฟ้าได้ ซ่ึงลักษณะงานที่ใช้การต่อ
โลหะด้วยการแล่นประสาน ได้แก่ งานต่อคมตัด
คารไ์ บด์ติดกบั ดา้ มมีด งานต่อทอ่ ทองแดงในระบบ ภาพที่ 5.2 กระบวนการแลน่ ประสาน
เครื่องทำาความเย็น งานต่อท่ออลูมิเนียมบาง และ ทม่ี า: http://www.f1online.de/de/bild-details/4000474.
html, 2556: (Online)
อ่นื ๆ เปน็ ต้น
สุดยอดคู่มือครู 110
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า
pplying the Communication Skill
ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การแล่นประสานและการตดั โลหะดว้ ยแก๊ส 143 ep 1
1.3 ขอ้ ดแี ละข้อจาำ กดั Gatherin ข้นั รวบรวมขอ้ มูล
1. ให้แบ่งกลุ่มผู้เรียนออกเป็นกลุ่มกลุ่มละ 5-6 คน
สำ�หรบั ขอ้ ดีของกระบวนก�รแลน่ ประส�นมีดงั นี้
1) สามารถตอ่ ชนิ้ งานต่างชนดิ เขา้ ดว้ ยกันได้ ค้นคว้าตามหัวข้อที่กำ�หนดจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ เช่น
2) สามารถตอ่ ชนิ้ งานทมี่ คี วามหนาไม่เท่ากันได้ อินเทอร์เน็ต หนังสือ วารสาร ฯลฯ ตามศักยภาพ
3) ใช้ความรอ้ นในการแลน่ ประสานไมส่ ูงมาก เหมอื นการเช่ือม ในเรื่องการแล่นประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส
4) ชน้ิ งานไม่เกิดการบิดตัวหลังจากการแลน่ ประสานเพราะใช้ความร้อนน้อย แล้วให้เลือก 1-2 หัวข้อ เพื่อนำ�มาอภิปรายหน้าช้ันเรียน
5) สามารถตอ่ ชน้ิ งานแบบชว่ั คราวหรอื แบบถาวรได้ ซงึ่ รอยตอ่ จากการแลน่ ประสานสามารถ ประกอบดว้ ย
ใช้ความรอ้ นหลอมเหลวรอยท่ตี ่อไว้ให้ออกจากกันได้ 1.1 หลักการแล่นประสาน
6) โครงสรา้ งภายในของช้นิ งานทผี่ ่านการแลน่ ประสานไมม่ ีการเปลยี่ นแปลง 1.2 เคร่ืองมอื และอปุ กรณ์การแลน่ ประสาน
ส�ำ หรับข้อจำ�กัดของกระบวนก�รแลน่ ประส�นมดี ังนี้ 1.3 ลวดแล่นประสาน
1) เนือ้ ของรอยแลน่ ประสานกับเนอื้ ของโลหะงานสแี ตกตา่ งกัน 1.4 ฟลกั ซ์
2) ไม่เหมาะกบั งานท่ีตอ้ งใช้กบั ความรอ้ นทีอ่ ุณหภมู ิสงู กวา่ 200 องศาเซลเซียส 1.5 องค์ประกอบในการแลน่ ประสาน
3) ถา้ อุณหภูมปิ ระมาณ 500 องศาเซลเซยี ส เนื้อของรอยแลน่ ประสานจะไมแ่ ข็งแรง ขณะท่ี 1.6 การตัดโลหะดว้ ยแก๊ส
ชน้ิ งานยังแข็งแรงดีอยู่ เชน่ เหลก็ กล้า หรอื เหลก็ หลอ่ เปน็ ตน้ 1.7 เคร่ืองมอื และอุปกรณก์ ารตัดโลหะดว้ ยแกส๊
ต�ร�งท่ี 5.1 ลักษณะของรอยตอ่ สำาหรบั การแล่นประสาน 1.8 การประกอบและตดิ ตง้ั การตัดโลหะด้วยแกส๊
สงวนลิข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด g St 1.9 เทคนิคการตัดโลหะดว้ ยแกส๊
ชนดิ ของรอยต่อ รอยต่อง�นแผ่น รอยต่อง�นทอ่ 1.10 ลักษณะของรอยตดั แกส๊
2. ตง้ั ค�ำ ถามใหผ้ เู้ รยี นเสนอขอ้ มลู จากประสบการณท์ รี่ บั รู้
รอยต่อชน มาจากแหลง่ เรียนรู้ตา่ งๆ ในเรอื่ งการแลน่ ประสานและ
การตัดโลหะด้วยแก๊ส หรือจากการศึกษาเอกสาร
ต่อเกย หนังสือเรียนหรือจากการศึกษาค้นคว้าจากแหล่ง
ความร้อู ่นื ตามหัวข้อท่ี 1-10
ตอ่ ชนและตอ่ เกย 3. กลุ่มบันทึกผลจากการศึกษาตามหัวข้อที่กำ�หนดลง
ผังกราฟิก (เลือกออกแบบและใช้ผังกราฟิกแสดง
ตอ่ ชนหนา้ เฉยี ง การรวบรวมขอ้ มลู เกยี่ วกบั การแลน่ ประสานและการตดั
ต่อตัวที โลหะด้วยแก๊สกับลกั ษณะของข้อมูล) ดังตัวอย่าง
ทม่ี า: http://www.accessscience.com/search.aspx?rootID=791027, 2556: (Online)
4 . ผู้เรียนแต่ละคนบนั ทกึ ผลการศกึ ษาจากเรือ่ ง การแล่นประสาน
และการตัดโลหะด้วยแกส๊ ลงผงั กราฟิก (เลอื กออกแบบและใช้
ผงั กราฟิกให้เหมาะสมกบั ลกั ษณะของข้อมูล) ดังตวั อย่าง
11111 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
144 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบอื้ งต้น
2. เครอื่ งมือและอุปกรณ์การแล่นประสาน
เครอ่ื งมอื และอปุ กรณใ์ นกระบวนการแลน่ ประสานดว้ ยเปลวไฟ
แก๊สจะใช้ชุดเคร่ืองมือและอุปกรณ์เช่นเดียวกับการเชื่อมแก๊ส
เพียงแต่หัวทิพนั้นอาจเปล่ียนมาใช้หัวทิพสำาหรับการแล่นประสาน
โดยเฉพาะ การเลือกขนาดของหัวทิพขึ้นอยู่กับรูปแบบของชิ้นงาน
และการให้ความร้อนกับช้ินงาน สำาหรับแก๊สเชื้อเพลิงอาจเป็นแก๊ส
อะเซทลิ นี (Acetylene) แกส๊ โพรเพน (Propane) แกส๊ บวิ เทน (Butane)
แก๊สปิโตรเลียมเหลว (Liquefied Petroleum Gas: LPG) หรือ
แก๊สแม็ป (Methyl Acetylene Propadiene Gas: Mapp) คือ
แก๊สบรรจุกระป๋องท่ีมีส่วนผสมของเมทิลอะเซทิลีน (Methy
lacetylene) และโพรพาดีน (Propadiene) เม่ือเผาไหม้จะให้
ความร้อนสูง เปลวไฟสามารถนำาไปเชื่อมและการแล่นประสานได้
มีความคล่องตัวสงู ตอ่ การใช้งาน
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ภาพที่ 5.3 ชดุ ออกซิอะเซทลิ นี ขนาดเล็ก
เหมาะสำาหรับการแลน่ ประสาน
ทมี่ า: http://www.weldequip.com/
gas-weld-braze-set.htm, 2556:
(Online)
ภาพท่ี 5.4 ชดุ แก๊สแมป็ (Mapp) การแล่นประสานด้วยแก๊สออกซิอะเซทิลีนเป็นท่ี
เหมาะสาำ หรบั แลน่ ประสาน นยิ มใชก้ นั มากแตว่ า่ อะเซทลิ นี เปน็ แกส๊ ทใี่ หค้ วามรอ้ นสงู มาก
ซึ่งผลจากความร้อนท่ีสูงอาจจะทำาให้เกิดการไหม้ท่ีแนว
ท่มี า: https://www.cromwell.co.uk/ แล่นประสานน่ันคือชิ้นงานเกิดการหลอมเหลว และฟลักซ์
shop/010106/welding-cutting-kits, ท่ีได้รับความร้อนสูงเกินไป ดังนั้นการแล่นประสานด้วย
แก๊สออกซิอะเซทิลีนนี้ผู้ปฏิบัติงานจะต้องมีความชำานาญ
2556: (Online) สงู และยงั มเี ปลวไฟจากแกส๊ เชอ้ื เพลงิ บางชนดิ ทใี่ หค้ วามรอ้ น
น้อยกวา่ และแลน่ ประสานไดน้ ่มิ นวลกว่า เชน่ แกส๊ โพรเพน
(Propane) แก๊สบิวเทน (Butane) แก๊สปิโตรเลียมเหลว
(Liquefied Petroleum Gas: LPG) และแก๊สแม็ป (Mapp)
เปน็ ต้น
แก๊สปิโตรเลียมเหลวหรือแอลพีจี เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการแยกนํ้ามันดิบในโรงกลั่นนํ้ามัน
หรอื การแยกแกส๊ ธรรมชาต ิ ในโรงแยกแกส๊ ธรรมชาตปิ ระกอบดว้ ยสว่ นผสมของไฮโดรคารบ์ อน
2 ชนดิ คอื โพรเพนและบิวเทนไม่มีกลิน่ ไม่มสี ี ปราศจากพิษ หนักกวา่ อากาศ ตดิ ไฟได้ ในช่วง
ของการติดไฟท่ี 2-15% ของปรมิ าณในอากาศ และอุณหภมู ิท่ตี ดิ ไฟได้เองคอื 400 ํ C
สุดยอดคู่มือครู 112
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า
pplying the Communication Skill
ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การแล่นประสานและการตดั โลหะดว้ ยแก๊ส 145 ep 2 ขนั้ คดิ วิเคราะห์
และสรปุ ความรู้
3. ลวดแลน่ ประสาน สงวนลิข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด g Strocessin
P
เนื้อโลหะที่เติมลงไปเพื่อยึดหรือประสาน
ชิ้นงานท้ัง 2 ช้ินให้ติดกัน จะเป็นโลหะต่างชนิด 1. ผู้เรียนร่วมกันอภิปรายถึงความหมายและความสำ�คัญของการแล่น
กันหรือโลหะชนิดเดียวกัน เรียกว่า โลหะประสาน ประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส และความคดิ เหน็ ของสมาชิก
ซึ่งมีหลายลักษณะด้วยกัน เช่น อาจเป็นเส้น แท่ง
แผ่น แถบ วงแหวน ผง หรือลักษณะพิเศษอ่ืนๆ 2. เชื่อมโยงถึงหลักของความปลอดภัย และวิธีป้องกันอันตรายของ
โดยจะหลอมเหลวเมื่อถูกความร้อน และถูกดูด การแล่นประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส ข้อมูลที่นำ�มาอภิปราย
เข้าไปตามรอยตอ่ ของช้นิ งาน และร่วมกันสรุปความรู้ตามหัวข้ออภิปราย “การแล่นประสานและ
การตดั โลหะด้วยแก๊ส” ในด้านต่างๆ ดงั นี้
ภาพท่ ี 5.5 ลกั ษณะลวดแลน่ ประสาน
ท่มี า: http://www.alibaba.com/product/HARRIS_ 2.1 หลกั การแลน่ ประสาน
2.2 เครือ่ งมือและอุปกรณก์ ารแลน่ ประสาน
3.1 มาตรฐานสัญลักษณ์ลวดแลน่ ประสาน brazing_alloy_rod, 2556: (Online) 2.3 ลวดแล่นประสาน
2.4 ฟลกั ซ์
สัญลักษณ์ของลวดแล่นประสานตามมาตรฐานของสมาคมการเช่ือมของอเมริกา (AWS) 2.5 องคป์ ระกอบในการแล่นประสาน
จะกาำ หนดไว้ ดังนี้ 2.6 การตัดโลหะด้วยแกส๊
2.7 เครอ่ื งมอื และอปุ กรณก์ ารตดั โลหะดว้ ยแกส๊
B CuZn
146 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบอื้ งตน้
ธาตุผสมหลัก
ลวดแล่นประสาน (Brazing) 2) ลวดแล่นประส�นทองแดง-ฟอสฟอรัส เหมาะกับงานทองแดง ทองแดงผสม และยัง
ตัวอย�่ ง สามารถใช้กับเงิน ทงั สเตน และโมลบิ ดนี มั แตไ่ มเ่ หมาะกบั นิกเกลิ ผสมหรือทองแดง – นกิ เกิลทีม่ มี ากกวา่
B CuZn – A 10 เปอร์เซ็นต์รอยแล่นประสานทนต่อการกัดกร่อนได้ดี ยกเว้นเม่ือใช้งานในบรรยากาศท่ีมีกำามะถัน
B คือ ลวดแล่นประสาน (Brazing) และอุณหภูมิสูง ปกติสามารถใช้งานท่ีอุณหภูมิ 150 องศาเซลเซียส (300 องศาฟาเรนไฮต์) ได้ต่อเน่ือง
Cu คือ ทองแดงผสม 57 เปอร์เซน็ ต์ เปน็ เวลานาน
Zn คือ สังกะสีผสม 42 เปอร์เซน็ ต์ 3) ลวดแล่นประส�นเงิน ส่วนมากจะเหมาะกับงานเหล็กและโลหะนอกกลุ่มเหล็ก ยกเว้น
A คือ ธาตอุ ืน่ ๆ เช่น ดีบกุ 1 เปอร์เซ็นต์ อะลูมิเนียมและแมกนีเซียม สามารถให้ความร้อนได้ทุกวิธี อาจเติมก่อนหรือหลังการให้ความร้อน ส่วน
รอยตอ่ ควรมรี ะยะหา่ งประมาณ 0.50 – 0.13 มลิ ลิเมตร (0.002–0.005 นิว้ )
3.2 ชนดิ ของลวดแล่นประสาน ลวดแล่นประสานท่ีดคี วรมสี มบตั ิดังตอ่ ไปนี้
1) สามารถให้รอยแล่นประสานท่ีมีสมบตั เิ ชิงกล และกายภาพตามต้องการ
ลวดแลน่ ประสานมีหลายชนิด มสี มบัติและความเหมาะสมตอ่ การใช้งานดงั นี้ 2) มีจุดหลอมเหลวเหมาะสมกับชิ้นงานและไหลตัวได้ดีเม่ือถูกดึงดูดเข้าอณูของช้ินงาน
1) ลวดแลน่ ประส�นทองแดงและทองแดง - สงั กะส ี นยิ มใชก้ บั งานเหลก็ และโลหะนอกกลมุ่ ไดง้ ่าย
เหลก็ โดยวธิ กี ารตอ่ เกยและตอ่ ชน แตล่ วดแลน่ ประสานทองแดง - สงั กะสจี ะมคี วามตา้ นทานการกดั กรอ่ น 3) มีสว่ นผสมสม่าำ เสมอและเสถียรภาพไมแ่ ยกตัวในขณะหลอมเหลว
ไม่ดีพอท่ีจะใช้กับงานประเภททองแดง ทองแดงผสม ซิลิคอน และเหล็กกล้าไร้สนิม แต่จะใช้กับงานธรรมดา 4) เกาะตดิ ผวิ ชิน้ งานได้งา่ ยและแขง็ แรง
ท่ัวๆ ไป และต้องควบคุมไม่ให้ชิ้นงานร้อนจัด และไม่ให้ไอของสังกะสีสะสมจนเกิดช่องว่างในรอยแล่น 5) ไมค่ วรทำาปฏิกิริยากับชนิ้ งาน
ประสาน ซ่ึงระยะห่างระหวา่ งชน้ิ งานท่เี หมาะสม คือ 0.50–0.13 มลิ ลิเมตร (0.002–0.005 นว้ิ )
2.8 การประกอบและตดิ ต้งั การตดั โลหะด้วยแก๊ส
2.9 เทคนคิ การตดั โลหะดว้ ยแก๊ส
2.10 ลักษณะของรอยตัดแกส๊
(ผังกราฟิกแสดงหลักการ ข้อดี ข้อจำ�กัดของกระบวนการแล่น
ประสาน)
4. ฟลักซ์
(ผังกราฟิกแสดงหลักการ ข้อดี ข้อจำ�กัด และการนำ�ไปใช้งานของ ฟลักซ์ (Flux) เป็นฟลักซ์และเป็นวัสดุที่สำาคัญ สำาหรับการแล่นประสาน หน้าที่ของฟลักซ์มีอยู่
กระบวนการตดั โลหะดว้ ยแก๊ส)
3 ประการ ดงั น้ี
3. บนั ทกึ ผลขอ้ สรุปเป็นความเข้าใจของกลุ่มและรายบคุ คล
โมลบิ ดีนมั เป็นโลหะทรานซชิ นั มสี ขี าวเงินมีเนอ้ื แขง็ มาก 1) กาำ จดั ออกไซดบ์ างๆ ทอ่ี ยบู่ นผวิ ของชนิ้ งานตรงบรเิ วณ
อยูก่ ลมุ่ ของธาตทุ ม่ี จี ดุ หลอมเหลวสงู ทส่ี ุด
ท่จี ะแล่นประสาน
2) ช่วยใหโ้ ลหะประสานไหลตัวดีข้ึนและช่วยใหน้ ำ้าโลหะ
ประสานเกาะผวิ ชิน้ งานไดด้ ี ภาพท่ ี 5.6 ลกั ษณะของฟลักซ์
ทใ่ี ชใ้ นการแลน่ ประสาน
3) ช่วยให้เกิดปฏิกิริยาแทรกซึมได้ดีทำาให้นำ้าโลหะแล่น ท่ีมา: http://www.alibaba.com/prod-
ประสานทหี่ ลอมเหลวสามารถไหลเขา้ ไปในร่องรอยตอ่ ได้ท่ัวถงึ
uct/HARRIS_brazing_alloy_rod,
ฟลักซ์เม่ือได้รับความร้อนจนถึงอุณหภูมิการใช้งานจะไหล 2556: (Online)
ตัวเข้าไปในร่องรอยต่อ มีหน้าท่ีในการป้องกันออกไซด์และช่วยนำาพานำ้าโลหะเหลวจากลวดประสานให้
ไหลเข้าไปในรอยต่อ หลังจากแล่นประสานเสร็จแล้วฟลักซ์ที่ตกค้างต้องกำาจัดออกได้ง่าย ฟลักซ์มีหลาย
ลักษณะ เช่น ของเหลว ผง ของแข็ง ครีม และอ่ืนๆ ซึ่งหลังจากทำาการแล่นประสานเสร็จแล้วต้องกำาจัด
ฟลักซ์ที่ตกค้างออกทันที เนื่องจากจะเกิดการกัดกร่อนกับชิ้นงาน การกำาจัดฟลักซ์ท่ีตกค้างกระทำาได้
หลายวิธี เช่น การนาำ ไปจุ่มน้าำ อ่นุ ทนั ที กำาจัดหรอื ล้างด้วยสารเคมี ท้งั นขี้ ้ึนอยู่กับชนดิ ของชิน้ งานด้วย
113 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
การแล่นประสานและการตัดโลหะดว้ ยแก๊ส 147
4.1 ชนิดและการเลือกใชฟ้ ลักซ์
ฟลกั ซเ์ ปน็ เคมภี ณั ฑ ์ การเลอื กใชต้ อ้ งขน้ึ อยกู่ บั ชนดิ ของลวดแลน่ ประสานและทนี่ ยิ มใชก้ นั มาก
ดงั ตารางท่ ี 5.2
ต�ร�งท่ี 5.2 ชนดิ และการใช้งานของฟลักซ์
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดฟลกั ซ์ ชิ้นง�นลวดแลน่ ประส�นชนดิ ของลวดแลน่ ประส�นทังสเตนเป็นธาตุโลหะทรานซิชันสีขาวเทาแข็งและหนัก พบมาก
ทองเหลอื ง บรอนซ์ ในแร่หลายชนิด ประกอบด้วยวุลแฟรไมต์และชีไรต์ ทังสเตน
บอแรกซ ์ เหลก็ กล้า เหล็กหล่อ เงิน เงินเจอื ทังสเตน ในรูปบริสุทธ์ิใช้ในงานไฟฟ้าโดยเฉพาะไส้หลอดไฟฟ้า และ
การผลิตโลหะผสม
โซเดยี มไซยาไนด์ กรดโบรกิ เงิน ทองแดง เงินเจอื
กรดโบเรต
อัลคาไลนไ์ บฟลอู อไรด ์ เหลก็ กลา้ ไรส้ นิม ซิลคิ อนบรอนซ ์
ทองเหลอื งเจืออะลมู เิ นยี ม
เบรลิ เลยี ม
จากตารางท ่ี 5.2 ฟลกั ซช์ นดิ อลั คาไลนไ์ บฟลอู อไรดม์ คี วามเหมาะสมสาำ หรบั ชน้ิ งานทเ่ี ปน็ โลหะ
ประเภทเหล็กกลา้ ไร้สนิม ซิลิคอนบรอนซ์ ทองเหลอื งเจืออะลูมิเนียม เบริลเลียม แตจ่ ะมกี ลิน่ ของแกส๊ ท่ี
เกิดจากฟลักซ์ชนิดนี้และจะเป็นอันตรายต่อสุขภาพ ดังน้ันในการใช้งานผู้ปฏิบัติงานแล่นประสานท่ีใช้
ฟลกั ซช์ นิดน้ตี อ้ งปฏบิ ตั งิ านในสถานทท่ี มี่ ีอากาศถา่ ยเทได้ดี
ในการใช้ฟลักซ์ที่ทำาจากเกลือโซเดียมไซยาไนด์เช่นกัน แก๊สที่เกิดจากการใช้ฟลักซ์ชนิดนี้
จะเป็นอันตรายต่อระบบการหายใจ ดังนั้นขณะทำาการแล่นประสานต้องพยายามหลีกเลี่ยงการสูดดม
กลิ่นระเหยของฟลักซ์ชนิดน้ี ควรสวมหน้ากากปิดจมูกให้มิดชิดและไม่ควรให้ฟลักซ์ชนิดนี้ถูกส่วนใด
สว่ นหนึ่งของรา่ งกาย
4.2 การใชฟ้ ลักซ์
ฟลักซ์ที่ใช้ในการแล่นประสานมีท้ัง
ชนดิ ผง ครมี และของเหลว ซงึ่ ตอ้ งเลอื กใหเ้ หมาะสม
กับชนิดของงานและวิธกี ารแล่นประสาน โดยทว่ั ไป 148 งานเชอ่ื มและโลหะแผน่ เบื้องตน้
นิยมใช้ชนิดครีมเพราะใช้งานง่ายและการเกาะยึด
ผิวช้ินงานได้ดี อนุภาคของฟลักซ์ชนิดครีมมี สำาหรับการใช้งานฟลักซ์ชนิดผง วิธีการใช้ฟลักซ์น้ัน
ขนาดเล็กและสมำา่ เสมอ ในกรณีใชฟ้ ลกั ซ์ชนดิ ครมี จะต้องอุ่นลวดแล่นประสานโดยใช้เปลวไฟแก๊สแล้วจุ่มลงในกระป๋อง
ควรอุ่นชนิ้ งานกอ่ นการใชง้ าน ภาพที่ 5.7 การทาฟลกั ซช์ นดิ ครีมในการแลน่ ประสาน ซ่ึงผงฟลกั ซจ์ ะเกาะติดตามผิวของลวดแล่นประสาน
ทีม่ า: http://www.plumbing.about.com/od/basics/ss/ 4.3 การกาำ จดั ฟลักซ์หลงเหลอื
How-To-Solder-Copper-Pipe, 2556: (Online)
หลังจากการแล่นประสานเสร็จแล้ว ต้องล้างฟลักซ์ที่
หลงเหลอื บนชน้ิ งานออกอยา่ งรวดเรว็ เพราะหากยงั ตกคา้ งอยอู่ าจทาำ ให ้
ชนิ้ งานผกุ รอ่ นได ้ ถา้ ออกแบบรอยตอ่ ด ี แลน่ ประสานดว้ ยวธิ ที ถ่ี กู ตอ้ ง
แล้ว โลหะประสานจะเข้าไปแทนท่ีฟลักซ์จนหมด โดยฟลักซ์จะถูก
ขบั ออกมาปกคลมุ รอยแลน่ ประสานไว ้ ซง่ึ เมอ่ื แขง็ ตวั แลว้ จะเปราะและ ภาพท่ี 5.8 การอุ่นลวดแล่นประสาน
มลี ักษณะเหมอื นแกว้ เคลือบอยบู่ นรอยแลน่ ประสาน แลว้ จุ่มผงฟลกั ซ ์
การกำาจัดฟลักซ์ออกจากช้ินงานโดยทั่วๆ ไปแล้ว ทำาได้ ทีม่ า: https://www.cromwell.co.uk/
shop/010105/brazing-rods, 2556:
กรดไนตริกหรือกรดดินประสิวเป็นกรดที่มีอันตราย หากสัมผัสจะ โดยการลา้ งในนำา้ รอ้ นแล้วใช้ลมเป่าใหแ้ ห้ง ถ้าฟลักซต์ ดิ แนน่ จะกำาจัด (Online)
ทำ�ใหเ้ กดิ แผลไหมข้ นั้ รุนแรง กรดไนตรกิ บริสทุ ธ์ 100% (ปราศจากนํ้า) ไดโ้ ดยจมุ่ ลงในสารเคมหี รอื ใชว้ ธิ ที างกล เชน่ ขดั ดว้ ยแปรงลวด ยงิ ดว้ ย
จะเป็นของเหลวท่ีมีความหนาแน่น 1,552 กิโลกรัม/ลูกบาศก์เมตร
และจะเป็นของแข็งทีอ่ ุณหภูมิ -42 ํC ลกู บาศก์ โดยจะเปน็ ผลึกสีขาว เม็ดทรายหรือสกดั ออก ซงึ่ ตอ้ งพจิ ารณาตามลักษณะของชนิ้ งานเป็นสำาคญั เชน่ เหลก็ กลา้ ไร้สนมิ ควรขัด
และจะเดือดที่อุณหภูมิ 83 ํC แต่ก็สามารถเดือดในที่ที่มีแสงสว่าง
ท้ังๆ ท่ีอยใู่ นอุณหภมู ิหอ้ ง ดว้ ยแปรงลวดเหลก็ กลา้ ไรส้ นิม งานอะลูมิเนียมและทองแดงต้องทำาความสะอาดดว้ ยวธิ ที ่ีไม่ทาำ ใหผ้ ิวงาน
เสยี หาย ถา้ ลวดแลน่ ประสานผสมด้วยเงนิ หรือทองแดงไม่ควรล้างดว้ ยกรดไนตริก
5. องคป์ ระกอบในการแลน่ ประสาน
องค์ประกอบในการแล่นประสาน มีความสำาคัญเป็นอย่างย่ิงท่ีผู้ปฏิบัติงานจะต้องศึกษาให้เข้าใจ
เพื่อจะได้นำาองค์ประกอบต่างๆ เหล่าน้ีไปปฏิบัติ ซึ่งการแล่นประสานจะได้ผลดีหรือไม่ดีนั้นข้ึนอยู่กับ
องคป์ ระกอบตา่ งๆ เหล่านี้
5.1 การทาำ ความสะอาดกอ่ นการแล่นประสาน
การทาำ ความสะอาดนบั วา่ เปน็ ปจั จยั สาำ คญั และจาำ เปน็ ตอ่ การแลน่ ประสาน ถา้ ผวิ บรเิ วณรอยตอ่
ของชนิ้ งานมคี วามสะอาด รอยแลน่ ประสานกจ็ ะแขง็ แรงและการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าแทรกซมึ (Capillary Action)
กจ็ ะด ี แตถ่ า้ ผวิ รอยตอ่ นนั้ สกปรกมกั จะมปี ญั หาเกดิ ขนึ้ เสมอ โดยสงิ่ สกปรกทม่ี กั มปี ญั หาตอ่ คณุ ภาพของ
การแล่นประสานมีดงั นี้
5.1.1 คร�บน�้ำ มนั หรอื จ�รบ ี ถา้ มคี ราบนา้ำ มนั หรอื จารบเี กาะตามผวิ ของชน้ิ งาน ฟลกั ซจ์ ะเขา้ ไป
ทาำ ความสะอาดไดไ้ มท่ ว่ั ถงึ และเมอื่ ไดร้ บั ความรอ้ นคราบนาำ้ มนั หรอื จารบนี น้ั จะเผาไหมก้ ลายเปน็ คารบ์ อน
ซึง่ จะไปขัดขวางการยึดเกาะของโลหะประสานกับชน้ิ งานหรอื อาจทาำ ใหก้ ารแล่นประสานไม่ติด
สุดยอดคู่มือครู 114
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การแลน่ ประสานและการตดั โลหะดว้ ยแก๊ส 149 กกรรดดแกรำ� ่ มละะถลัานยหไรดือใ้ นกนรํา้ดใซนัลทฟุกคิวรวิากม มปีสรูตะโรยเชคนม์ขีวอ่าง กHร2ดSกOำ�4ม ะเปถ็ันน จำ�กัด
5.1.2 คร�บสนิม ถ้าผิวงานมีสนิมจะแล่นประสานไม่ติด จะต้องทำาความสะอาดก่อนเสมอ ได้แก่ ใช้ในการผลิตปุ๋ย กระบวนการผลิตแร่ การสังเคราะห์
บางทกี ารมองดว้ ยตาเปลา่ อาจเหน็ วา่ ผวิ งานสะอาด แตใ่ ชไ้ มไ่ ดเ้ สมอไป เชน่ ในกรณที ชี่ นิ้ งานเปน็ อะลมู เิ นยี ม เคมี การกำ�จัดน้ําเสีย ใช้เป็นสารละลายอิเล็กทรอไลต์ใน
และเหลก็ กลา้ ไรส้ นมิ จะมอี อกไซดป์ กคลมุ ผวิ ตามธรรมชาต ิ ซง่ึ อาจมองไมเ่ หน็ ออกไซดน์ แ้ี มจ้ ะชว่ ยปอ้ งกนั แบตเตอรีแ่ ละกระบวนการกลั่นน้าํ มัน
การกัดกร่อน ซึ่งจะทำาให้การแล่นประสานยากขึ้น นอกจากจะใช้ฟลักซ์ชนิดพิเศษเพ่ือกำาจัดออกไซด์
ออกกอ่ นการกาำ จดั ออกไซดอ์ าจทาำ ไดด้ ว้ ยวธิ ที างกลหรอื วธิ ที างเคมที าำ ไดโ้ ดยการลา้ งดว้ ยกรด เชน่ กรดเกลอื ep 3
(สำาหรับช้ินงานเหล็กกล้า) กรดกำามะถัน กรดไนตริก กรดออร์โธฟอสฟอริก และกรดกัดแก้ว (สำาหรับ
ชิน้ งานทีเ่ ปน็ เหลก็ กล้าไรส้ นิม อะลมู เิ นยี ม และเหลก็ หลอ่ ) ซึ่งหลังจากล้างด้วยกรดแล้วตอ้ งใช้น้าำ สะอาด ctpipnlgyitnhgeaknno ข้นั ปฏหบิ ลัตังกแิ าลระปสฏรบิุปตัควิ ามรู้
ล้างกรดท่ีตกค้างออกทันที แต่ถ้าไม่จำาเป็นแล้วไม่ควรกำาจัดออกไซด์ด้วยวิธีทางเคมี ขอแนะนำาให้ใช้ 1. ข้ันลงมอื ปฏบิ ัตติ ามใบงานที่
วธิ ที างกล เชน่ การพน่ ดว้ ยเมด็ เหลก็ เมด็ ทราย การตะไบ การขดั ดว้ ยกระดาษทราย ขดั ดว้ ยฝอยเหลก็ หรอื 1.1 ใบงานที่ 5.1 ชอื่ งาน การแลน่ ประสานรอยต่อเกย
แปรงลวด เป็นต้น เม่ือทำาความสะอาดเสร็จแล้วล้างน้ำาสะอาดทันทีเป่าหรือเช็ดให้แห้ง แล้วเติมฟลักซ์ 1.2 ใบงานท่ี 5.2 ชื่องาน การตดั ตรงโลหะดว้ ยแกส๊
เพือ่ แล่นประสานทันที 2. นำ�ข้อสรุปความรู้ความเข้าใจท่ีได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันในกลุ่ม
5.2 การเตรียมและการเว้นชอ่ งรอยต่อใหพ้ อดี ไปแลกเปล่ียนระหว่างกลุ่มในชั้นเรียน โดยใช้เวลาแลกเปลี่ยน
กลุม่ ละ 10 นาที โดยผสู้ อนและผู้เรียนชว่ ยกันตรวจสอบความถกู ตอ้ ง
สำาหรับการเตรียมรอยต่อสำาหรับการแล่นประสานได้อธิบายไว้แล้วในตารางท่ี 5.1 สำาหรับ ของการแลกเปลีย่ น
การเว้นช่องของรอยต่อระหว่างช้ินงานต้องกระทำาด้วยความระมัดระวัง ต้องเว้นช่องให้เล็กเพ่ือจะได้เกิด conAstruSt
ปฏกิ ริ ิยาแทรกซึม (Capillary Action) ไดด้ ี ไม่ควรเวน้ ชอ่ งใหญจ่ นเกนิ ไปเพราะนอกจากจะได้รอยแล่น
ประสานท่ไี มแ่ ข็งแรงแลว้ ยงั จะเปน็ การสิน้ เปลอื งลวดแลน่ ประสานและฟลักซ์มากเกินไป โดยทว่ั ไปนยิ ม wldedge
เว้นช่องไว้ประมาณ 0.50–0.13 มิลลเิ มตร (0.002–0.005 นวิ้ )
5.2.1 ก�รเลือกใช้ฟลักซ์ท่ีเหม�ะสมกับชนิดของชิ้นง�น นอกจากจะทำาให้เกิดการยึดติดที่ (พว.)
สมบูรณ์แล้วยังทำาให้ได้รอยแล่นประสานแข็งแรง ผิวของรอยแล่นประสานสะอาดในขณะแล่นประสาน
อกี ดว้ ย บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ
5.2.2 ก�รเลือกใช้ลวดแล่นประส�นท่ีเหม�ะสม ลวดแล่นประสานมีหลายรูปแบบ อาจเป็น 150 งานเช่ือมและโลหะแผ่นเบอื้ งตน้
เส้นแท่ง แผ่น วงแหวน แถบ ผง และลักษณะพิเศษอ่ืนๆ ผู้ปฏิบัติงานบางคนนิยมใช้ลวดแล่นประสาน
ชนดิ วงแหวน หรอื แถบเลก็ ๆ โดยการเตมิ ลงบนรอยตอ่ หลงั จากการเตมิ ฟลกั ซ์ หลงั จากนน้ั จงึ ใหค้ วามรอ้ น 6. การตดั โลหะดว้ ยแก๊ส
กับช้ินงานจนถึงอุณหภูมิท่ีต้องการ โลหะแล่นประสานจะถูกหลอมแล้วถูกดูดเข้าไปตามซอกของรอยต่อ
โดยอัตโนมัติ การตดั โลหะดว้ ยแกส๊ หมายถงึ กระบวนการ
5.3.2 ก�รให้คว�มร้อนเหม�ะสม การแล่นประสานต้องให้ความร้อนเป็นบริเวณกว้าง ไม่ใช่
เผาเป็นจุดๆ ถ้าเป็นไปได้ควรให้ความร้อนพร้อมๆ กันให้ทั่วถึงทั้งรอยต่อ โดยต้องควบคุมไม่ให้ร้อนจัด ตัดโลหะโดยใช้ความร้อนจากเปลวไฟที่ได้จาก
จนเกินไป ถา้ เปน็ การใหค้ วามร้อนด้วยเปลวไฟควรเลือกหวั ทพิ ท่ใี ห้เปลวไฟแผเ่ ป็นบริเวณกว้าง
การผสมของแกส๊ เชอ้ื เพลงิ และออกซเิ จน จนกระทง่ั
3. หลังจากแลกเปลี่ยนความรู้กันทุกกลุ่มโดยช่วยกันทำ�กิจกรรม
สำ�นักพิมพ์ตรวจสอบความเขา้ ใจ (หนังสือเรยี น หน้า 163) โลหะร้อนแดงจึงเป่าพ่นแก๊สออกซิเจนแรงดันสูง
4. กลุ่มผู้เรียนร่วมกันอภิปรายตรวจสอบความสมบูรณ์ถูกต้องของ เปา่ โลหะใหข้ าดจากกัน
กจิ กรรมตรวจสอบความเขา้ ใจ 6.1 หลักการพ้ืนฐาน
การตดั โลหะดว้ ยแกส๊ เปน็ กระบวนการ
5. ผู้เรียนแต่ละคนสรุปความรู้ความเข้าใจในแต่ละเร่ืองโดยใช้
ผงั กราฟกิ ใหเ้ หมาะสมกับลกั ษณะของขอ้ มูล ท่ีอาศัยเปลวไฟจากหัวตัด ซ่ึงเกิดจากการผสม ภาพที่ 5.9 การตดั โลหะดว้ ยแกส๊
ท่มี า: http://www.bigstockphoto.com/th/image-
สงวนลิข ิสทธิ์ ระหว่างแก๊สออกซิเจนกับแก๊สเช้ือเพลิงด้วย 5654940/stock-photo-gas-cutting, 2556: (Online)
เปลวนวิ ทรลั (Neutral Flame) เผาชิน้ งานบรเิ วณ
ท่ีจะตัดให้มีลักษณะสุกแดง ซึ่งจุดนี้อุณหภูมิจะ ออกซิเจนความดันสงู
ต่ำากว่าอุณหภูมิที่จะเริ่มการหลอมเหลว ซ่ึงที่จุดน้ี
ลำาของออกซิเจนท่ีมีแรงดันสูงจะถูกเป่าพ่นลงบน ออกซิเจน และ
ชิ้นงาน เม่ือปะทะกับเหล็กร้อนเกือบๆ เหลว จะ แกส๊ เช้ือเพลิง
เกิดปฏิกิริยาการเผ่าไหม้อย่างรวดเร็วทะลุออกไป
เปลวไฟ
ตามแรงดันของออกซิเจนเกิดเป็นช่องว่างเล็กๆ
จนทำาให้ช้ินงานขาดออกจากกันตามแบบท่ีต้องการ ลาำ ตัดออกซิเจนแรงดนั สูง
ตดั วธิ กี ารตดั ดว้ ยแกส๊ สามารถตดั ดว้ ยมอื (Manual)
และตัดด้วยเคร่ืองตัดท่ีสามารถตัดได้ท้ังแนวตรง ภาพที ่ 5.10 การตดั ขวางของหวั ตัดโลหะดว้ ยแกส๊
วงกลม และท่อ ทม่ี า: http://www.thermal-mech.com/knowledge.
6.2 การนาำ ไปใชง้ าน php?id=37, 2556: (Online)
การตัดโลหะมีมากมายหลายวิธีและวิธีการตัดโลหะด้วยแก๊สเป็นอีกวิธีหน่ึงท่ีนิยมใช้กัน
อย่างแพร่หลาย เนื่องจากประหยัดและความรวดเร็วในการใช้งาน แต่ไม่ควรใช้กับวัสดุบางประเภท
จะมีผลกระทบเน่ืองจากอิทธิพลของความร้อนที่ใช้ในการตัด การตัดโลหะด้วยแก๊ส จะใช้ตัดได้ดีเฉพาะ
โลหะท่ีเป็นเหลก็ เหนียวหรอื เหลก็ กลา้ คารบ์ อนตำ่าเทา่ นั้น
6.3 ข้อดีและข้อจำากัด
6.3.1 ขอ้ ดีของก�รตัดโลหะด้วยแก๊ส มดี ังน้ี
1) ตดั ได้เร็วกว่าวธิ กี ล
2) ตดั งานทม่ี รี ปู รา่ งซับซ้อนไดด้ ีกว่าวิธกี ล
3) ส้ินเปลืองค่าใช้จา่ ยน้อยกวา่ วธิ กี ล
115 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
การแล่นประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส 151 ep 4
mmpupnlyicinagtiotnh s ข้ันสอื่ สารและนำ� เสนอ
1. ผเู้ รยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกแบบหรอื หาวธิ นี �ำ เสนอใหผ้ อู้ นื่ รบั รแู้ ละสอ่ื สาร
ไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธิภาพด้วยเทคนคิ วธิ ที ่เี หมาะสม
2. ส่มุ กลมุ่ ผู้เรยี นน�ำ เสนอผลการสรปุ ความรู้ความเขา้ ใจ
St 4) อปุ กรณห์ วั ตดั แก๊ส ที่ใชม้ ือตัดมีราคาตำา่ กว่าเคร่อื งมือชนดิ อื่น
5) สามารถเปลย่ี นทศิ ทางการตัดไดง้ า่ ยและเร็วกวา่ การตัดดว้ ยวธิ ีกล
สงวนลิข ิสท ์ิธtingสำ� ันกพิมพ์ บริ ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด kille St 6) สามารถตัดชนิ้ งานทม่ี ขี นาดใหญไ่ ดโ้ ดยการเคล่อื นท่ขี องหวั ตัด
7) ตัดงานหลายๆ ช้ินพร้อมกันโดยใช้หัวตัดหลายหัวหรือหัวตัดเดียวแต่วางงาน
ซอ้ นกนั
8) ใชส้ ำาหรบั เตรยี มขอบของแผ่นโลหะ เซาะร่อง สำาหรับการเช่อื ม
6.3.2 ขอ้ จำ�กดั ของก�รตดั โลหะดว้ ยแก๊สมีดังน้ี
1) ความเทีย่ งตรงนอ้ ยกวา่ วิธกี ล
2) ใช้ตดั เหล็กกล้าหรอื เหล็กหล่อเท่าน้ัน
3) เปลวไฟและขี้ตะกรันที่ถูกเป่าไล่ออกจากรอยตัด อาจทำาอันตรายบุคคลอ่ืน
ส่งิ ก่อสร้าง หรอื วตั ถอุ น่ื ได้ง่าย (เช่น ไฟลวก สะเกด็ ไฟ หรอื ไฟไหม้)
4) ต้องการ การจัดระบบระบายอากาศที่ดี
5) ตดั เหลก็ กล้าท่ชี บุ แขง็ ได้ต้องอ่นุ งานทัง้ ก่อนและหลงั ตดั
6) ตดั เหลก็ กลา้ ผสมสงู และเหลก็ หลอ่ ต้องใชก้ รรมวธิ พี ิเศษ
แก๊สเช้ือเพลิงท่ีใช้ในการอุ่นงานก่อนการตัดมีหลายชนิด ซึ่งโดยทั่วๆ ไปจะเลือกใช้ชนิดท่ีมี
ราคาไม่สูงและจัดหาได้ง่าย ที่นิยมใช้ทั่วไปได้แก่ แก๊สอะเซทิลีนและแก๊สปิโตรเลียมเหลว (Liquefied
Petroleum Gas: LPG) เนือ่ งจากใหป้ รมิ าณความรอ้ นสูงและยงั สามารถซื้อหาไดง้ ่ายในท้องตลาด
Aco
7. เครอื่ งมอื และอปุ กรณก์ ารตดั โลหะดว้ ยแกส๊
Sel
เครื่องมือและอุปกรณ์ในการตัดโลหะ 152 งานเชอ่ื มและโลหะแผน่ เบือ้ งต้น
ด้วยแก๊สใช้เครื่องมือและอุปกรณ์เช่นเดียวกับ
การเชอื่ มโลหะด้วยแก๊สทกุ อย่างเพียงแต่จะเปลีย่ น ท่อเดนิ แกส๊ คันบังคบั เปิดวาลว์ ออกซิเจนตัด วาล์วออกซเิ จน หัวตัดแก๊สจะใช้หัวทิพตัดที่อยู่ส่วนปลาย
จากหัวเชื่อมมาเป็นหัวตัดแก๊ส ซึ่งอุปกรณ์ในการ ทำาหน้าที่ให้ความร้อนเพื่ออุ่นงานโดยใช้เปลวไฟ
ตัดแยกได้ 2 ชนิด ดงั นี้
ภาพท่ี 5.11 การตดั แกส๊ ด้วยมอื จากส่วนผสมของแก๊สเชื้อเพลิงกับแก๊สออกซิเจน
7.1 การตดั แกส๊ ด้วยมอื ท่มี า: http://www.millerwelds.com/resources/articles/
จนทำาให้ชิ้นงานเร่ิมหลอมเหลวแล้วใช้ออกซิเจน
อุปกรณ์ทใ่ี ช้ในการตัดแก๊สดว้ ยมือ คอื plasma-cutter-oxyfuel/, 2556: (Online) วาลว์ อะเซทลิ ีน แรงดันสูงเป่าพ่นโลหะที่กำาลังหลอมเหลวให้ขาด
หัวตัดแก๊ส (Cutting Torches) ซึ่งจะมีลักษณะ
แตกตา่ งจากหวั เชอื่ มแกส๊ ท่สี ว่ นปลายจะตอ่ จากทอ่
ทางเดินของแก๊สจะเป็นหัวทิพตัด ซึ่งสามารถถอด
เปลย่ี นไดต้ ามความเหมาะสมในการใช้งาน
หวั ทิพตัด วาลว์ ออกซเิ จนตดั มือจบั
ep 5 ภาพท่ ี 5.12 ลักษณะของหัวตัดแกส๊ และสว่ นประกอบ ออกจากกันที่ปลายหัวทิพตัดจะมีรูอยู่รอบๆ เพื่อ
ทีม่ า: http://www.weldmyworld.com/blog/2012/03/ พ่นเปลวไฟออกไปอุ่นงาน ส่วนรูตรงกลางจะให้
f-Regula สาำ หรบั เป่าพ่นออกซิเจนออกไปตัดชิ้นงาน
oxy-fuel-cutting, 2556: (Online)
หวั ตดั แกส๊ จะประกอบดว้ ยสว่ นสาำ คญั 2 สว่ นทสี่ ามารถถอดประกอบกนั ได ้ คอื สว่ นทเ่ี ปน็ ตวั หวั ตดั
ข้นั ประเมินเพื่อเพ่มิ คณุ คา่ และสว่ นทเี่ ปน็ หัวทพิ ตัด มีดิ ังน้ี
บรกิ ารสังคมและจติ สาธารณะ 7.1.1 หวั ตดั (Cutting Torches Body)
หัวตัดเป็นเครื่องมือที่ใช้ผสมแก๊สออกซิเจนกับแก๊สเชื้อเพลิง เช่นเดียวกับหัวเช่ือม
แต่จะมีส่วนประกอบเพ่ิมเติมคือ มีท่อสำาหรับส่งออกซิเจนไปยังรูท่ีเป็นหัวทิพเพื่อเป่าพ่นตัดชิ้นงาน
โดยจะแยกจากเปลวไฟทีใ่ หค้ วามรอ้ นกบั ชนิ้ งาน หวั ตดั จะมีวาลว์ ควบคมุ 3 หรอื 4 ตัว คอื วาลว์ เปดิ -ปดิ
ออกซิเจน วาล์วเปิด-ปิดแก๊สเชื้อเพลิงใช้ปรับเปลวไฟสำาหรับการอุ่นงาน วาล์วเปิด - ปิดออกซิเจนอีกตัว
ผู้เรียนแต่ละคนทำ�แบบทดสอบ (หนังสือเรียน หน้า 165-166) สำาหรับตัด และสุดท้ายจะเป็นคันบังคับเปิดวาล์ว
แลกเปลยี่ นกนั ตรวจใหค้ ะแนน
ออกซเิ จนไปตดั ชนิ้ งาน
7.1.2 หัวทิพตัด (Cutting Tip)
หัวทิพตัดเป็นส่วนประกอบท่ี
อยู่ส่วนปลายของหัวตัด ภายในหัวทิพตัดจะมีรู
สำาหรับอุ่นงานเป็นรูเล็กๆ เรียงกันเป็นวงและอีกรู ภาพท่ ี 5.13 หวั ทพิ ตดั แกส๊ อะเซทิลีน และหัวทพิ ตัดปโิ ตรเลยี ม
เหลว หรอื แกส๊ โพรเพน
จะอยู่ตรงกลางจะใหญ่กว่า ซ่ึงเป็นรูสำาหรับเฉพาะ
แก๊สออกซิเจนท่ีเป่าพ่นออกมาตัดชิ้นงานให้ขาด ทีม่ า http://www.koike-asia.com/en/gas%20apparatus/
ออกจากกนั section/cutting-nozzles/, 2556: (Online)
7.2 การตดั แก๊สด้วยเคร่อื ง
การตัดแก๊สโดยใช้เคร่ืองตัดแก๊สมีหลักการทำางานเหมือนกับการตัดแก๊สด้วยมือทุกอย่าง
เพียงแต่ว่าแท่นท่ีจะใช้การเคลื่อนที่ด้วยมือและแขน แต่เคร่ืองตัดแก๊สจะพาชุดหัวตัดแก๊สเคล่ือนที่
ด้วยการควบคุมการทำางานจากคอมพิวเตอร์หรือมอเตอร์ไฟฟ้าเดินตามรางหรือตามท่อสามารถตัดเป็น
รปู รา่ งต่างๆ ได้ตามความต้องการแต่ต้องเลอื กใช้ใหถ้ กู ต้องเหมาะสมกบั ลกั ษณะของการตดั
สุดยอดคู่มือครู 116
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การแล่นประสานและการตดั โลหะด้วยแก๊ส 153 บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ลงมอื ปฏบิ ตั งิ านโดยการท�ำ งานเปน็ ทมี ทมี ละ 5-6 คน ฝกึ การคดิ
ภาพท ่ี 5.14 การตดั โลหะดว้ ยแก๊สโดยใชค้ อมพวิ เตอรค์ วบคมุ วิเคราะห์ การแก้ปัญหา แสดงความรู้เก่ียวกับการแล่นประสานและ
ที่มา: http://www.tolerie-mag.com/annuaire/sous-traitants/8-blanchard-oxycoupage/, 2556: (Online) การตัดโลหะด้วยแก๊ส และประยุกต์ใช้ความรู้เบื้องต้นเก่ียวกับ
การแล่นประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊สในการประกอบอาชีพ
และในชวี ติ ประจำ�วัน
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ภาพท ่ี 5.15 เครอ่ื งตัดแกส๊ ชนดิ เดนิ ตามราง ภาพที่ 5.16 เครอ่ื งตัดแก๊สชนดิ เดนิ ตามแบบ
ท่ีมา: http://www.chinahtweld.com/ProductView. และแบบชนิดตดั ท่อ
asp?ID=26, 2556: (Online) ท่มี า: http://www.chinahtweld.com/ProductView.
asp?ID=26, 2556: (Online)
8. การประกอบและตดิ ตงั้ การตัดโลหะด้วยแก๊ส
การประกอบและติดตั้งเคร่ืองมือและอุปกรณ์ในการตัดโลหะด้วยแก๊สจะมีข้ันตอนเหมือนกับ 154 งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบ้ืองต้น
การประกอบและตดิ ตั้งการเชอ่ื มโลหะดว้ ยแก๊สออกซอิ ะเซทลิ นี ทกุ ประการ จะแตกต่างเฉพาะต้องเปล่ยี น
หัวเช่ือมมาเป็นหัวตัดเท่านั้น ซ่ึงในการตัดโลหะด้วยแก๊สจะได้ยกตัวอย่างกับแก๊สอะเซทิลีน จากน้ันเป็น คาประ3แ)จ ไวเ้บปนิดกว้าานลล์วเิ้นปเิดป–ิดป-ิดปแิดก ส็สำาทห่ีหรัวับถกังรบณรรีฉจุกุอเฉะเินซจทะิลไีนดท้ปวิดนไเดข้ท็มันนทาีฬ (ิกทา่อชบ้ารๆร จปุแรกะ๊สมบาณาง ร21ุ่น จระอมบีท แ่ีเปลิด้ว
ขัน้ ตอนในการจุดเปลวไฟ มีข้นั ตอนดงั นี้ ไมต่ อ้ งใชป้ ระแจ)
1) ตรวจสอบมาตรวดั ความดนั แกส๊ ทง้ั สองและคลายเกลยี วทกี่ า้ นปรบั ความดนั ออกจนสดุ เกลยี ว 4) เปดิ วาลว์ ออกซิเจนท่หี วั ตัดสาำ หรับปรับเปลวไฟและวาลว์ ออกซเิ จนสาำ หรับตัดทห่ี วั ตดั 1 รอบ
แต่อย่าให้หลุดออกจากตัวมาตรวัดความดัน เพ่ือเป็นการป้องกันแรงกระแทกของแรงดันแก๊สภายในท่อ และกดคนั บงั คบั เปดิ วาลว์ ออกซเิ จนตดั ในขณะเดยี วกนั ใหป้ รบั ความดนั ทม่ี าตรวดั ความดนั แกส๊ ใหไ้ ดต้ าม
บรรจุ ความตอ้ งการ (ถา้ ไมก่ ดคนั บงั คบั เปดิ วาลว์ ออกซเิ จนตดั กอ่ นจะทาำ ใหค้ วามดนั ขณะตดั ลดลงทาำ ใหเ้ ปลวไฟ
2) เปดิ วาล์วเปดิ –ปิดแก๊สท่ีหวั ถงั บรรจุแกส๊ ออกซิเจนทวนเขม็ นาฬิกาชา้ ๆ จนสุดเกลยี ว หดส้ันลงในขณะตัดเป็นเหตุให้รอยตัดที่ได้ไม่ดี) เมื่อปรับความดันเป็นที่เรียบร้อยแล้วให้ปิดเฉพาะวาล์ว
เปิด-ปดิ ออกซิเจนสาำ หรบั ปรบั เปลวไฟทหี่ วั ตดั
5) เปดิ วาลว์ อะเซทลิ นิ ทห่ี วั ตดั และปรบั ความดนั ทมี่ าตรวดั ความดนั แกส๊ ตามทตี่ อ้ งการ เมอ่ื ปรบั
ได้เรยี บรอ้ ยแล้วปดิ วาล์วอะเซทิลนี
6) เปิดวาล์วอะเซทิลีนท่หี ัวตัดประมาณ 21 รอบ และจดุ เปลวไฟดว้ ยอปุ กรณ์จุดเปลวไฟ
7) เพ่มิ อะเซทิลนี จนใหค้ วนั ทป่ี ลายเปลวไฟเกือบหมด
8) เปดิ วาล์วออกซเิ จนเขา้ ไปผสมกบั อะเซทิลีนปรบั จนได้เปลวกลาง
9) กดคันบังคับเปิดวาล์วออกซิเจนตัดให้สังเกตดูเปลวไฟจะต้องไม่เปลี่ยนแปลง หากมีการ
เปล่ยี นแปลงปรบั เปลวไฟใหเ้ ป็นเปลวกลางอีกครง้ั
ในการตัดโลหะด้วยแก๊ส จำาเป็นต้องปรับความดันแก๊สให้เหมาะสมกับความหนาของชิ้นงานจึงจะ
ได้งานตัดทมี่ คี ณุ ภาพโดยรายละเอียดการปรบั ความดนั แก๊สมีดังน้ี
ต�ร�งท่ ี 5.3 การปรับความดนั แกส๊ ใหเ้ หมาะสมกบั การใช้งาน
คว�มหน�ของชนิ้ ง�น (นว้ิ ) คว�มดนั แกส๊ (ปอนดต์ ่อต�ร�งนวิ้ )
1/8 ออกซเิ จน อะเซทิลนี
1/ 4
1/ 2 25-30 5
3/ 4
1 30-40 5
2
3 30-40 5
4
6 30-40 5
8
35-40 6
40-45 7
45-60 7
45-60 7
60-70 8
80-90 10
117 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
การแลน่ ประสานและการตดั โลหะดว้ ยแก๊ส 155
9. เทคนคิ การตัดโลหะด้วยแกส๊
การตัดโลหะด้วยแก๊สท่ีถูกวิธีเพื่อให้ได้รอยตัดที่มีขนาดเล็กแคบและเป็นการประหยัดเนื้อโลหะท ี่
สญู เสยี ไป ถา้ มกี ารเตรยี มการทดี่ ใี ชเ้ ทคนคิ การตดั ทถ่ี กู ตอ้ งแลว้ จะทำาใหก้ ารตดั ดาำ เนนิ ไปดว้ ยความสะดวก
ไม่หยุดชะงักระหว่างทาง การหยุดชะงักระหว่างทางจะทำาให้ขอบของการตัดมีตำาหนิจำาเป็นต้องเพ่ิมระยะ จำ�กัด
เวลาและค่าใชจ้ ่ายในการตกแต่งรอยตัดมากข้นึ ในภายหลังเทคนิคทส่ี าำ คญั ๆ มีดงั น้ี
1) ปริม�ณคว�มร้อนท่ีใช้ในก�รอุ่นง�น
(Preheat) คือ การให้ความร้อนท่ีขอบของช้ินงาน
จนกระท่ังผิวของช้ินงานร้อนแดงมีสีสุกสว่าง
(พว.)
ผิวของช้ินงานด้านที่ถูกความร้อนด้วยเปลวไฟเริ่ม
หลอมเหลว ทั้งนี้หากมีปริมาณความร้อนน้อยจน
เกินไปจะทำาให้ช้ินงานร้อนช้าและเสียเวลามากหรือ
มากเกินไปจะทำาให้ผิวหน้าของช้ินงานเกิดรอยและ บ ิรษัท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ
รอยตัดจะกว้างทำาให้เสียเน้ือโลหะไปมาก ปริมาณ
ความร้อนที่ใช้ในการอุ่นงานจะสัมพันธ์กับความ ภาพท ่ี 5.17 การอุ่นงานโดยเริ่มที่ขอบของชิ้นงาน
หนาของชิ้นงาน ขนาดของหัวทิพตัดและการปรับ ทมี่ า: http://www.ioffer.com/i/oxygen-acetylene-torch-
cutting, 2556: (Online)
เปลวไฟทถ่ี ูกตอ้ ง
2) มุมและระยะห่�งระหว่�งกรวยไฟกบั ช้นิ ง�น
ในกรณีการตัดช้ินงานแบบหน้าตัดเรียบ การถือ
หัวตัดจะต้องให้หัวทิพตัดอยู่ในแนวต้ังฉากกับ
ผิวของช้ินงาน มุมงาน 90 ำ และการอุ่นงานที่ขอบ
ของชิ้นงานจะต้องให้กรวยไฟ (Inner Core) อยู่
เหนือผิวของช้ินงานประมาณ 6-8 มิลลิเมตร
จนเม่ือขอบของช้ินงานด้านบนเริ่มแดงสุกสว่าง
จึงเริ่มทำาการกดคันบังคับเปิดวาล์วออกซิเจนตัด
และในขณะที่ทำาการตัดโดยการเคล่ือนหัวตัดไป 156 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบือ้ งตน้
ข้างหน้านั้นต้องควบคุมระยะห่างระหว่างกรวยไฟ ภาพท ี่ 5.18 การวางมุมของหวั ทิพตดั และระยะหา่ ง 3) แรงดันออกซิเจนท่ีใช้ตัด เม่ือขอบของช้ินงานร้อนแดงจนกระท่ังจะเร่ิมหลอมเหลวแล้ว
(Inner Core) ให้คงทีต่ ลอดของแนวการตัด ระหว่างกรวยไฟกบั ชน้ิ งาน ลำาดับต่อไปคือการกดคันบังคับเปิดวาล์วออกซิเจนตัดแรงดันสูงเพื่อให้เป่าพ่นออกมาตัดชิ้นงานให้ขาด
ท่มี า: http://www.ioffer.com/i/oxygen-acetylene-torch- ออกจากกัน ในการตัดโลหะด้วยแก๊สขนาดความ
cutting, 2556: (Online)
กวา้ งของรอ่ งตดั (Kerf) จะขึ้นอยกู่ ับขนาดของรูเปา่
พน่ ออกซเิ จนตัดและแรงดันของออกซิเจน ในกรณี
สำ�นักพิมพ์ ทชี่ นิ้ งานทม่ี คี วามหนาเพม่ิ ขนึ้ จะตอ้ งใชแ้ รงดนั หรอื
อัตราการไหลของออกซิเจนมากขึ้นและขนาดของ
หวั ทพิ ตดั ใหญข่ นึ้ เพอ่ื ใหส้ ามารถรองรบั แรงดนั ของ
asean การเรียนรู้สู่อาเซียน ออกซเิ จนตดั ทเี่ พม่ิ ขน้ึ ได ้ ซงึ่ จะทาำ ใหค้ วามกวา้ งของ ภาพท ่ี 5.19 การอ่นุ งานและการตัดโดยออกซเิ จนแรงดันสงู
ร่องรอยตัดเพ่ิมข้ึนดว้ ย ท่ีมา: http://www.ioffer.com/i/oxygen-
เรยี นรคู้ �ำ ศพั ทภ์ าษาองั กฤษทเ่ี กยี่ วขอ้ งกบั เนอ้ื หาในบทเรยี นตาม
เอกสารหนังสือเรียน โดยฝึกใช้คำ�ศัพท์ดังกล่าวในการนำ�เสนอ acetylene-torch-cutting, 2556: (Online)
ผลงานในขนั้ ที่ 4
สงวนลิข ิสทธิ์ 4) คว�มเร็วในก�รเคล่ือนหัวตัด ต้องเหมาะสมและสม่ำาเสมอ ถ้าเคล่ือนเร็วเกินไปจะทำาให้
ชนิ้ งานไดร้ บั ความรอ้ นนอ้ ย การเกดิ ออกซเิ ดชนั ไมเ่ พยี งพอตอ่ การตดั ทาำ ใหน้ า้ำ โลหะในบอ่ หลอมเหลวสะทอ้ น
( ิมลลิเมตร/นา ีท) ขึ้นมา ชิ้นงานไม่ถูกตัดขาดเกิดตำาหนิที่ขอบของรอยตัดทำาให้เสียค่าใช้จ่ายเพิ่มในการตกแต่งหรือถึงกับ
ต้องตัดใหม่ ดังน้ันความเร็วในการเคล่ือนหัวตัดจึงมีความสำาคัญต่อการตัดเป็นอย่างยิ่ง ความเร็วในการ
ตดั จะขนึ้ อยกู่ บั ความหนาของชน้ิ งาน ถา้ ชนิ้ งานหนาตอ้ งการปรมิ าณความรอ้ นในการออกซเิ ดชนั่ นานจาำ เปน็
ต้องเคล่อื นหวั ตัดใหช้ ้าลงดงั ภาพ
1,000
900
800
700 ตัดดว ยเครือ่ งตัด (ก)
600
500
ความเ ็รว ัตด 400 ตัดดว ยมอื (ข)
300
200
100
0
3 4 5 6 8 10 20 30 40 60 80 100
ความหนาชนิ้ งาน (มลิ ลเิ มตร)
ภาพท่ ี 5.20 การใช้ความเร็วในการตดั ตอ่ ความหนาของชน้ิ งาน
เม่ือพิจารณาจากภาพจะเห็นว่าการตัดด้วยเคร่ืองจะใช้ความเร็วในการตัดได้สูงกว่าการตัด
ด้วยมือ เน่ืองจากการตัดดว้ ยเครือ่ งจะใหก้ ารเคล่อื นทดี่ ้วยความเร็วที่สมำา่ เสมอกวา่ การตดั ด้วยมือ
สุดยอดคู่มือครู 118
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การแลน่ ประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส 157
5) คว�มสะอ�ดของหัวตัด การตัดโลหะด้วยแก๊สเป็นกระบวนการท่ีอาศัยเปลวไฟในการ
ตัดที่บริเวณปลายหัวทิพตัดจะมีรูพ่นเปลวไฟสำาหรับอุ่นงาน จะอยู่รอบๆ รูสำาหรับเป่าพ่นออกซิเจน
แรงดนั สงู ความสะอาดของรเู หลา่ นนั้ จะสง่ ผลตอ่ คณุ ภาพของรอยตดั ตอ้ งหมน่ั ตรวจสอบอาจมเี มด็ โลหะ
เล็กๆ เกาะติด หรือปิดทางออกของเปลวไฟ หรือแก๊ส ทำาความสะอาดด้วยอุปกรณ์การทำาความสะอาด
รูหวั ทิพ
10. ลกั ษณะของรอยตดั แก๊ส
ลักษณะของรอยตัดท่ีดีจะต้องประกอบด้วยความเหมาะสมและความถูกต้อง เช่น ปริมาณ
ความร้อนท่ีใช้ในการอุ่นงาน ระยะห่างระหว่างกรวยไฟกับชิ้นงาน ความเร็วในการเคล่ือนหัวตดั ไม่ชา้ ไมเ่ รว็
จนเกินไป และแรงดันของแก๊สออกซิเจนสำาหรับพ่นตัด หากน้อยไปจะตัดช้ินงานไม่ขาดหรือหากมากจน
เกนิ ไปรอยตดั จะไมเ่ รยี บ ลกั ษณะของรอยตัดในแต่ละแบบ ดังภาพท่ี 5.21
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ภาพที่ 5.21 ลกั ษณะของรอยตัดทดี่ ี
ทม่ี า: http://www4.hcmut.edu.vn/~dantn/TWI/jk50.html, 2556: (Online)
จากภาพที่ 5.21 เป็นรอยตัดที่มีลักษณะดีเนื่องจากการใช้แรงดันแก๊สออกซิเจนตัดระยะห่างของ
กรวยไฟกับชน้ิ งานและใช้ความเร็วในการตัดท่ีเหมาะสม
ภาพที่ 5.22 ลักษณะของรอยตดั ทีใ่ ชค้ วามเร็วในการตดั สูงเกนิ ไป 158 งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบอื้ งตน้
ที่มา: http://www4.hcmut.edu.vn/~dantn/TWI/jk50.html, 2556: (Online)
ภาพท่ ี 5.23 ลักษณะของรอยตดั ที่ใชร้ ะยะห่างของกรวยไฟกบั ช้ินงานไม่เหมาะสม
จากภาพท่ี 5.22 เปน็ รอยตดั ทมี่ ลี กั ษณะไมด่ เี ปน็ รอยเอยี งเนอ่ื งจากการใชร้ ะยะหา่ งของกรวยไฟกบั ท่ีมา: http://www4.hcmut.edu.vn/~dantn/TWI/jk50.html, 2556: (Online)
ชน้ิ งานไม่เหมาะสม และใช้ความเร็วในการตดั เร็วเกินไป
จากภาพที่ 5.23 เป็นรอยตดั ที่มลี กั ษณะไม่ด ี รอยตดั ไมเ่ รียบตลอดแนวเกิดรอยกดั แหวง่ ดา้ นล่าง
ของรอยตัดตลอดแนวเน่อื งจากการใช้แรงดันแกส๊ ไม่เหมาะสม ระยะห่างของหวั ตัดกับช้นิ งานน้อยเกนิ ไป
และใช้ความเรว็ ในการตดั ช้าเกินไป
ค่านิยมหลกั 12 ประการ ภาพที ่ 5.24 ลกั ษณะของรอยตดั ท่ใี ชแ้ รงดนั ของออกซิเจนตดั ไมเ่ หมาะสม
• ใฝห่ าความรู้ หม่ันศึกษาเล่าเรียนทั้งทางตรงและทางอ้อม ทีม่ า: http://www.hcmut.edu.vn/~dantn/TWI/jk50.html, 2556: (Online)
• มีศลี ธรรม รกั ษาความสตั ย์ หวังดตี ่อผอู้ ่นื เผอื่ แผแ่ ละแบ่งปนั
จากภาพท่ี 5.24 เป็นรอยตดั ท่ีมลี ักษณะไมด่ ี ลกั ษณะรอยตัดไม่เรียบเป็นรอยหยัก หรอื คล่ืนตลอด
แนวเนอ่ื งจากการใชแ้ รงดนั แกส๊ ไม่เหมาะสม และใชค้ วามเรว็ ในการตดั สูง
119 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
การแล่นประสานและการตดั โลหะดว้ ยแกส๊ 159
วชิ า งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบ้อื งตน้ ใบงานท ่ี 5.1 คาบเรยี น คาบ
รหัสวชิ า 2100-1005 ผู้สอน ✓ ผเู้ รียน
ชอ่ื งาน การแลน่ ประสานรอยต่อเกย
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดลวดทองเหลือง
ชิ้นงานเลน ประสาน
ฟลักซ
50
2 30 - 50
120
จุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรม
1. ปฏบิ ตั กิ ารแลน่ ประสานรอยตอ่ เกยได้
2. มีเจตคตทิ ่ดี ใี นการทำางานด้วยความเปน็ ระเบยี บเรียบรอ้ ย ประณตี รอบคอบ ซ่ือสตั ย์และปลอดภยั
วสั ดุ ล�ำ ดบั ขน้ั ก�รปฏบิ ตั ิง�น
1. แผ่นเหล็กขนาด 50 Ö 120 มม Ö 2 มม. 1. ตัดชิ้นงานตามขนาดทก่ี าำ หนด
จำานวน 2 ชน้ิ 2. ทาำ ความสะอาดชนิ้ งาน
2. ลวดเช่ือมทองเหลือง 3. นาำ ชน้ิ งานตอ่ เกยกนั จดุ เปลวไฟเปน็ เปลวกลาง อนุ่ ลวด
3. ฟลักซ์ แล่นประสานแล้วจมุ่ ฟลักซแ์ ลว้ แลน่ ประสานยดึ
เครอื่ งมอื และอุปกรณ์ 4. เร่ิมตน้ แล่นประสาน โดยอุ่นช้ินงานใหท้ วั่ โดยเฉพาะ
บริเวณรอยต่อ จากขวาไปซา้ ยจนสุดรอยต่อ
1. ชดุ เชอ่ื มแกส๊ ออกซิอะเซทลิ นี 5. นาำ ชนิ้ งานจุ่มนา้ำ
2. แว่นตาเช่อื มแก๊ส 6. ทาำ ความสะอาดชน้ิ งาน
3. อุปกรณ์จดุ เปลวไฟ 7. ส่งตรวจ
4. ชุดทาำ ความสะอาดหัวทพิ
5. คมี จับงานรอ้ น ประแจ แปรงลวด 160 งานเชอ่ื มและโลหะแผ่นเบ้ืองตน้
6. อปุ กรณป์ ้องกนั อนั ตราย ถุงมอื หนัง ใบประเมินผลการปฏิบตั งิ านท่ ี 5.1
เสือ้ หนัง ปลอกแขน และปลอกขา
7. ถงั น้าำ ช่ือ สกุล วนั ที ่
แผนกวิชา
ระดบั ปวช. กลุ่ม
ช่อื งาน การแลน่ ประสานรอยตอ่ เกย
ลำ�ดบั ร�ยก�ร คะแนนเต็ม คะแนนท่ีได้
1 การเตรยี มช้นิ งาน 1
2 ความเรยี บเสมอของแนวแล่นประสาน 1
3 การเตมิ โลหะประสานในสภาวะท่ีเหมาะสม 2
4 ความแขง็ แรงของรอยแล่นประสาน 2
5 การใชอ้ ุปกรณป์ อ้ งกนั อันตราย 2
6 พฤตกิ รรมในการปฏิบัติงาน 2
รวม 10
หม�ยเหตุ : พฤติกรรมในการปฏบิ ตั งิ าน ได้แก่
1. พฤติกรรมก่อนการแล่นประสาน ไดแ้ ก่ การเตรยี มเครอื่ งมอื และอปุ กรณ ์ การแต่งกาย
2. พฤตกิ รรมขณะการแล่นประสาน ไดแ้ ก ่ การตง้ั ใจฝึกปฏบิ ัติงาน ไม่หยอกล้อกนั
3. พฤตกิ รรมหลงั การแลน่ ประสาน ได้แก ่ การเก็บเครื่องมือและอุปกรณ์ การทำาความสะอาด
พืน้ ทีป่ ฏบิ ตั งิ าน
คำ�แนะน�ำ /ขอ้ เสนอแนะอื่นๆ
ลงชือ่ ผตู้ รวจสอบ
( )
วนั ท่ี / /
สุดยอดคู่มือครู 120
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
การแลน่ ประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส 161
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบอ้ื งต้น ใบงานท ี่ 5.2 คาบเรียน คาบ
รหสั วชิ า 2100-1005 ผู้สอน ✓ ผเู้ รียน
ชือ่ งาน การตดั ตรงโลหะดว้ ยแก๊ส
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดตดั ตรง
เหเลห็กลก็ฉฉาากก
จดุ ประสงค์เชงิ พฤตกิ รรม
1. ปฏิบัติการตัดตรงโลหะด้วยแก๊สได้
2. มเี จตคติทีด่ ีในการทาำ งานดว้ ยความเปน็ ระเบียบเรียบรอ้ ย ประณีต รอบคอบ ซอื่ สัตยแ์ ละปลอดภยั
วัสดุ ลำ�ดับขน้ั ก�รปฏบิ ัติง�น 162 งานเช่ือมและโลหะแผน่ เบอื้ งต้น
1. เหลก็ เสน้ แบบขนาด 76 Ö 6 มม. 1. ขีดเสน้ ที่เหลก็ เส้นแบบความยาวเทา่ กบั 120 มม. ใบประเมินผลการปฏิบัติงานที ่ 5.2
2. วางเหลก็ ฉากตามแนวเสน้ ยึดให้แน่น
เครื่องมอื และอปุ กรณ์ 3. เปดิ แก๊สตามข้นั ตอน
4. จดุ เปลวไฟใหเ้ ป็นเปลวกลาง
1. ชุดเชื่อมแกส๊ ออกซิอะเซทิลีน 5. ตรวจสอบหวั ตดั โดยกดคนั บงั คบั เปดิ วาลว์ ออกซเิ จนตดั
2. หัวตดั แก๊สดว้ ยมอื สังเกตกรวยไฟเปลยี่ นหรอื ไม่ ถา้ เปลยี่ นให้ปรับ
3. แวน่ ตาเชอ่ื มแกส๊ เปลวไฟใหม่
4. อปุ กรณจ์ ุดเปลวไฟ 6. อุ่นงานที่ขอบจนกระท่ังเริม่ แดง
5. ชุดทำาความสะอาดหวั ทิพ 7. กดคันบงั คบั เปิดวาลว์ ออกซเิ จนตัด เม่อื เริ่มเปน็
6. คมี จับงานรอ้ น ประแจ ร่องรอยตัวใหเ้ คลอื่ นหวั ตดั จนช้ินงานขาดออกจากกัน
7. อุปกรณ์ป้องกันอนั ตราย ถุงมือหนัง 8. นำาชนิ้ งานจมุ่ นา้ำ
เสื้อหนัง ปลอกแขน และปลอกขา 9. ทำาความสะอาดเศษสแลกทีต่ ิดบรเิ วณรอยตอ่
8. ถังน้าำ 10. ส่งตรวจ
ชื่อ สกุล วนั ที่
แผนกวิชา
ระดับ ปวช. กลมุ่
ชอ่ื งาน การตดั ตรงโลหะด้วยแกส๊
กิจกรรมท้าทาย ล�ำ ดบั ร�ยก�ร คะแนนเตม็ คะแนนทไ่ี ด้
แนวทางให้ผู้เรียนจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ ด้วยกิจกรรม 1 การใช้เคร่ืองมือและอปุ กรณ์ 1
ที่หลากหลายท่ีฝึกทักษะทุกด้านตามจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
เพื่อให้เกิดสมรรถนะในการเรียนรู้ สามารถปฏิบัติกิจกรรมเรื่อง 2 ความสมำา่ เสมอของรอยตดั 2
การแล่นประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส นำ�ไปใช้ในชีวิตประจำ�วัน
ไดต้ ามความเหมาะสมของผู้เรยี นและสถานศึกษา โดย 3 ความเรยี บร้อยของงาน 1
1. ให้ผู้เรียนจับคู่และร่วมกันค้นหาสาเหตุและผลกระทบ 4 ลกั ษณะการตัดช้นิ งาน 2
ความรเู้ กี่ยวกบั การแลน่ ประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส 5 การใชอ้ ปุ กรณป์ ้องกันอันตราย 2
2. ให้ผู้เรียนแสดงแนวคิดเก่ียวกับการแล่นประสานและการตัด 6 พฤติกรรมในการปฏิบัตงิ าน 2
โลหะดว้ ยแก๊ส รวม 10
3. ใหผ้ ู้เรียนฝกึ วเิ คราะห์ และให้ความส�ำ คัญของความปลอดภัย
ในการปฏิบัติงาน ข้อควรระวงั ในการใช้เครื่องมอื เครื่องจักร สามารถ หม�ยเหตุ: พฤติกรรมในการปฏิบัตงิ าน ได้แก่
น�ำ มาใชใ้ นชีวิตประจำ�วันได้ ได้แก่ 1. พฤตกิ รรมกอ่ นตัด ไดแ้ ก ่ การเตรียมเครอ่ื งมือและอปุ กรณ ์ การแต่งกาย
3.1 ความปลอดภยั ในงานการแล่นประสาน 2. พฤติกรรมขณะตดั ได้แก ่ การต้ังใจฝกึ ปฏบิ ตั งิ าน ไมห่ ยอกลอ้ กนั
3.2 ความปลอดภัยในการตดั โลหะดว้ ยแกส๊ 3. พฤติกรรมหลังตดั ไดแ้ ก ่ การเก็บเครอื่ งมอื และอปุ กรณ ์ การทำาความสะอาดพ้ืนท่ี
3.3 สรุปผลการวิเคราะห์เขียนเป็นผังกราฟิกผังความคิด ปฏบิ ตั งิ าน
รวบยอดในการทำ�งานเหลา่ น้ัน
คำ�แนะน�ำ /ข้อเสนอแนะอื่นๆ
ลงชื่อ ผู้ตรวจสอบ
( )
วนั ท ี่ / /
121 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด การแลน่ ประสานและการตัดโลหะด้วยแกส๊ 163
กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ
ค�ำ ชี้แจง กิจกรรมตรวจสอบคว�มเข้�ใจเป็นกิจกรรมฝึกทักษะเฉพ�ะด้�นคว�มรู้-คว�มจำ� เพ่ือใช้ใน
ก�รตรวจสอบคว�มเข้�ใจต�มจดุ ประสงคก์ �รเรียนรู้
จงตอบคำ�ถ�มต่อไปนใ้ี หไ้ ด้ใจคว�มสมบูรณ์
1. การแลน่ ประสานหมายถึงอะไร (จ.1)
(แน วทางการ ตอบ กา รประสาน ชิ้นงานโ ดยการใช ้โลหะปร ะสานท่ีม ีอุณหภูม ิสูงกว่า 4 50 ำC แต ่ไม่เกิด
จุดห ลอมเหล วของชนิ้ งาน หรือ อ่นื ๆ ขน้ึ อ ย่กู บั ดลุ ยพนิ ิจขอ งผู้สอน)
2. ขอ้ ดีและข้อจาำ กดั ของการแลน่ ประสานมอี ะไรบา้ ง (จ.1)
( แน วทางการ ตอบ ข้อ ดี เช่น ส ามารถต่อ ช้ินงานต ่างชนิดเข ้าด้วยกัน ได้ สามา รถต่อชิ้น งานท่ีมีค วามหนา
ไ ม่เท ่ากนั ได้ ขอ้ จาำ กดั เช่น เนือ้ ของรอยแ ล่นประส านกับเน อ้ื ของโลห ะงานสีแต กตา่ งกนั ไมเ่ หมา ะกับงาน
ท ตี่ อ้ งใชก้ ับค วามร้อน ท่ีอณุ หภูม ิสูงกว่า 2 00 ำC หร อื อนื่ ๆ ขึน้ อยู่กบั ด ุลยพินจิ ข องผูส้ อน )
3. องคป์ ระกอบในการแลน่ ประสานมีอะไรบา้ ง (จ.4)
( แน วทางการ ตอบ 1) การทำาค วามสะอ าดก่อนก ารแล่นป ระสาน ไ ด้แก่ คร าบน้ำามัน หรือจาร ะบี และ
ค รา บสนิม 2 ) การเตร ียมและก ารเว้นช่อ งรอยต่อ ให้พอดี ได้แก่ กา รเลือกใช ้ฟลักซ์ท ี่เหมาะสม กับชนิด
ข อง ช้ินงาน ก ารเลือกใ ชล้ วดแล น่ ประสาท ท่ีเหมาะ สมและก ารให้ควา มรอ้ นเหม าะสม ห รืออนื่ ๆ ข ้ึนอย่กู บั
ด ุลย พนิ ิจขอ งผ้สู อน)
4. การตัดโลหะด้วยแก๊สหมายถึง (จ.4)
(แน วทางการ ตอบ กร ะบวนการ ตัดโลหะ โดยใช้คว ามร้อนจ ากเปลวไฟ ที่ได้จาก การผสม ของแก๊ส เชื้อเพลิง
และ ออกซิเจ น จนกร ะทั่งโลหะ ร้อนแดง จึงเป่าพ่น แก๊สออก ซิเจนแร งดันสูงเป ่าโลหะให ้ขาดจาก กัน หรือ
อน่ื ๆ ข้ึนอยูก่ ับดุลยพ นิ จิ ของผู้ส อน)
5. ข้อดีและขอ้ จาำ กัดของการตัดโลหะด้วยแก๊สมอี ะไรบ้าง (จ.4)
( แน วทางการ ตอบ ข้อ ดี เช่น ตัดได้เร็ว กว่าวิธีก ล สิ้นเป ลืองค่าใช ้จ่ายน้อย กว่าวิธีก ล ข้อจำา กัด เช่น
ค วา มเท่ียงต รงน้อยกว ่าวิธีกล ใช้ตัดเหล ็กกล้าหร ือเหล็กห ล่อเท่านั้น หรืออื่น ๆ ข้ึนอย ู่กับดุลยพ ินิจของ
ผ ูส้ อ น)
จ. หมายถึง ตรงตามจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ หนว่ ยการเรียนร้ทู ี ่ 5 ขอ้ ท่ี ...
สุดยอดคู่มือครู 122
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
164 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบ้ืองต้น กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ เป็นกิจกรรมที่
ผู้สอนให้ผู้เรียนปฏิบัติทุกข้อ หรือเลือก
กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ ปฏิบัติเป็นบางข้อตามความเหมาะสม โดย
ผู้สอนให้คะแนนการทำ�กิจกรรมตามเกณฑ์
ค�ำ ชแ้ี จง กิจกรรมส่งเสริมก�รเรียนรู้ประกอบด้วยกิจกรรมหล�กหล�ยที่ฝึกทักษะทุกด้�นต�มจุดประสงค์ ของใบสรปุ ผลการทำ�กิจกรรม และสามารถ
ก�รเรียนรู้เพื่อให้เกิดสมรรถนะในก�รเรียนรู้ ส�ม�รถปฏิบัติกิจกรรมทั้งในและนอกสถ�นที่ นำ�ผลการทำ�กิจกรรมไปเทียบกับการให้
ต�มคว�มเหม�ะสมกับผเู้ รยี นและสง่ิ แวดลอ้ มของสถ�นศึกษ� คะแนนกับตารางวิเคราะห์ความสอดคล้อง
ของเนอื้ หากบั จดุ ประสงคร์ ายวชิ า สมรรถนะ
1. ให้ผู้เรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 5-6 คน ร่วมกันศึกษาเร่ือง การแล่นประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส รายวชิ า และจุดประสงค์เชิงพฤติกรรมได้
แล้วเขียนผังความคิด พร้อมระบุประโยชนท์ ีไ่ ด้รับจากการเรียน
2. ใหผ้ เู้ รยี นศกึ ษาเรื่องต่อไปน้ี เลอื กศกึ ษา 1-2 หวั ข้อ พร้อมออกมาอภิปรายหน้าชั้นเรียน ทักษะชีวิต
1. หลกั การแลน่ ประสาน 2. เครอ่ื งมอื และอุปกรณ์การแล่นประสาน ด้านการคิดวิเคราะห์ ตัดสินใจ และ
3. ลวดแล่นประสาน 4. ฟลกั ซ์ แก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ หมายถึง
5. องค์ประกอบในการแลน่ ประสาน 6. การตดั โลหะดว้ ยแกส๊ การแยกแยะข้อมูลข่าวสาร ปัญหา และ
7. เคร่ืองมือและอปุ กรณก์ ารตัดโลหะด้วยแกส๊ 8. การประกอบและตดิ ตง้ั การตดั โลหะดว้ ยแกส๊ สถานการณ์รอบตัว วิพากษ์วิจารณ์และ
9. เทคนิคการตดั โลหะด้วยแกส๊ 10. ลกั ษณะของรอยตดั แก๊ส ประเมนิ สถานการณร์ อบตวั ดว้ ยหลกั เหตผุ ล
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด และข้อมูลท่ีถูกต้อง รับรู้ปัญหา สาเหตุของ
สรุปผลการทา� กิจกรรม ปัญหา หาทางเลือกและตัดสินใจแก้ปัญหา
ในสถานการณ์ตา่ งๆ อยา่ งสรา้ งสรรค์
ค�ำ ช้แี จง ให้ผเู้ รียนประเมินผลก�รท�ำ กจิ กรรม โดยเขียนเครือ่ งหม�ย ✓ลงในชอ่ ง ต�มคว�มเปน็ จริง วิธีการ ให้ผู้เรียนติดต่อกับหน่วยที่
เกยี่ วขอ้ งซงึ่ อยใู่ นทอ้ งถน่ิ ตามทผี่ เู้ รยี นสนใจ
คว�มร ู้ (K) ทกั ษะ (P) คณุ ลกั ษณะ (A) เกณฑ์ก�รประเมนิ เพ่ือศึกษาข้อมูล การดำ�เนินงานเกี่ยวกับ
การมมี นุษยสมั พนั ธใ์ น ท�ำ เครือ่ งหม�ย ✓ การแล่นประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส
ความร ู้ ความเข้าใจ การปฏบิ ตั งิ านทไ่ี ดร้ บั ในงานอาชีพของท้องถนิ่ หรอื เรียนรเู้ กยี่ วกบั
การนำาไปใช ้ การวเิ คราะห์ มอบหมายเสร็จตามเวลา การปฏบิ ัตกิ จิ กรรม ในแตล่ ะตอน 3 ขอ้ แ น ว คิ ด ใ น ก า ร ดำ � เ นิ น ธุ ร กิ จ ท่ี ดี ใ น เ ร่ื อ ง
การสงั เคราะห ์ ที่กำาหนด ความมีวินยั ตรงตอ่ เวลา คอื ผ�่ นก�รประเมนิ จุดมุ่งหมายและความสำ�คัญของการแล่น
การประเมินคา่ การปฏบิ ัตงิ านดว้ ยความ ความซอ่ื สตั ย์สจุ รติ ประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊สในงาน
ในการทาำ งาน 1. ความรู้ (K) อาชีพ กิจกรรมส่งเสรมิ การเรียนรู้ หน้า 164
การศึกษาคน้ คว้า ละเอียด รอบคอบ ปลอดภยั ประพฤตติ นด้วยความ ผา่ น ไม่ผา่ น การแล่นประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส
การแสวงหาแหลง่ ขอ้ มลู เรยี บรอ้ ย สวยงาม เพ่ือ
และการรวบรวมขอ้ มูล ความสมบรู ณข์ องงาน ถูกต้องตามศลี ธรรม 2. ทักษะ (P)
การแสดงความคิดเหน็ การปฏบิ ัติงานที่ทำาใหเ้ กิด อันดีงาม 123 สุดยอดคู่มือครู
อย่างมีเหตุผล หรอื แสดง สมรรถนะแก่ผู้เรยี น เจตคติท่ีดีในการปฏบิ ัติ ผา่ น ไมผ่ า่ น
กิจกรรม
ขัน้ ตอนและกระบวนการ ทักษะการวางแผน การคดิ ความพอเพียงและความ 3. คณุ ลกั ษณะ (A)
ทำากิจกรรม สร้างสรรค์ การออกแบบ ผา่ น ไม่ผ่าน
การหาประสบการณ์ การผลติ พอประมาณ
ความรใู้ หม่ การตดั สนิ ใจในการแก้ปญั หา
หม�ยเหตุ เกณฑ์การประเมินผลการทำากิจกรรมมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินค่าผู้เรียนเกิดสมรรถนะจาก
การเรียนรตู้ ามบริบทตา่ งๆ หรอื ไม่ โดยแบง่ เป็น 3 ดา้ น คือ ความรหู้ รอื พทุ ธิพสิ ัย = Knowledge
(K) ทกั ษะหรอื ทกั ษะพิสัย = Practice (P) คณุ ลักษณะหรือจติ พสิ ัย = Attitude (A)
1. ศกึ ษาถึงหลักการแล่นประสาน เครอื่ งมอื และอปุ กรณ์การแลน่ ประสาน
2. สามารถระบุถึงองค์ประกอบในการแลน่ ประสาน
3. บอก เลอื กใช้ เครอ่ื งมอื และอุปกรณ์การตัดโลหะด้วยแก๊ส
4. ปฏบิ ตั แิ ละเลอื กใช้การตัดโลหะดว้ ยแกส๊
5. เลอื กใชล้ วดแล่นประสาน และฟลักซ์
6. ความสามารถในการประกอบและติดตั้งการตัดโลหะดว้ ยแกส๊
7. ปฏิบัติการเทคนิคการตดั โลหะดว้ ยแก๊ส
8. คำ�นึงถึงลักษณะของรอยตัดแก๊ส อนั ตรายจากการแลน่ ประสานและการตัดโลหะด้วยแก๊ส
9. ปฏิบตั ิตามกฎของโรงฝกึ งานอย่างเครง่ ครัด
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
การแลน่ ประสานและการตดั โลหะด้วยแกส๊ 165
ผู้สอนให้ผู้เรียนทำ�แบบทดสอบ จากนั้นให้ แบบทดสอบ
ผู้เรียนแลกกันตรวจคำ�ตอบ โดยผู้สอนเป็น สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ผู้เฉลย จงเลอื กคำ�ตอบทีถ่ ูกต้องท่สี ดุ เพียงคำ�ตอบเดยี ว
1. การแลน่ ประสานสามารถ
เฉลยแบบทดสอบ 1. ประสานช้ินงานทแี่ ตกตา่ งกันได้
2. ประสานชนิ้ งานทเี่ หมือนกนั ได้
1. ตอบ 5. การแล่นประสานสามารถประสาน 3. ประสานโลหะและอโลหะใหต้ ิดกนั ได้
ชิ้นงานที่แตกต่างกันได้ ประสานช้ินงานที่ 4. ประสานชน้ิ งานโดยไม่เกดิ การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างภายใน
เหมือนกันได้ ประสานโลหะและอโลหะ 5. ถูกทกุ ขอ้
ให้ติดกันได้ ประสานชิ้นงานโดยไม่เกิด
การเปลย่ี นแปลงโครงสรา้ งภายใน 2. การแล่นประสานหมายถึงข้อใด
1. การให้ชิ้นงานสองช้นิ ใหย้ ึดติดกนั ด้วยเนื้อโลหะหลอมเหลวรวมกัน
2. ตอบ 3. การแล่นประสานหมายถึงการใช้ 2. การใหช้ ้นิ งานยึดตดิ กันด้วยโลหะประสานหลอมรวมกับโลหะงาน
โลหะประสานท่ีอุณหภูมิสูงกว่า 450 องศา 3. การใชโ้ ลหะประสานที่อณุ หภมู ิสงู กวา่ 450 องศาเซลเซียส แตไ่ มถ่ งึ จดุ หลอมเหลวของชน้ิ งาน
เซลเซียส แต่ไม่ถึงจุดหลอมเหลวของ 4. การใชโ้ ลหะประสานที่อณุ หภูมติ ำา่ กว่า 450 องศาเซลเซยี ส แต่ไม่ถงึ จดุ หลอมเหลวของชิน้ งาน
ช้ินงาน 5. ถกู ทกุ ขอ้
3. ตอบ 5. เสียค่าใช้จ่ายสูงเน่ืองจากอุปกรณ์ 3. ขอ้ ใดไมใ่ ช่สมบตั ิของการแล่นประสาน
มรี าคาแพงไมใ่ ชส่ มบตั ขิ องการแลน่ ประสาน 1. ใชง้ านท่ีไม่ต้องการความแขง็ แรงมากนัก
2. ช้ินงานไม่หลอมทำาให้ไม่เกดิ การเปลยี่ นแปลง
4. ตอบ 1. เหล็กหลอ่ ไม่ใชโ่ ลหะแล่นประสาน 3. เกดิ การบิดตวั น้อยเน่อื งจากใช้ความร้อนน้อย
5. ตอบ 3. ล ว ด แ ล่ น ป ร ะ ส า น ท่ี ดี ค ว ร มี 4. สามารถถอดถอนรอยแล่นประสานได้โดยง่าย
5. เสียค่าใชจ้ ่ายสงู เนอื่ งจากอปุ กรณ์มรี าคาแพง
คุ ณ ส ม บั ติ คื อ เ ก า ะ ติ ด ผิ ว ชิ้ น ง า น ไ ด้ ง่ า ย
และแข็งแรง 4. ข้อใดไมใ่ ชโ่ ลหะแล่นประสาน 2. ทองเหลือง
1. เหล็กหล่อ 4. ทองแดง-สงั กะสี
3. ทองแดง
5. เงิน
5. ลวดแลน่ ประสานท่ดี ีควรมคี ณุ สมบตั ิใดตอ่ ไปน้ี
1. มจี ุดหลอมเหลวสูงกว่าชน้ิ งาน 2. ตอ้ งหลอมเหลวพร้อมๆ กบั ชน้ิ งาน
3. เกาะติดผวิ ชนิ้ งานได้งา่ ย และแขง็ แรง 4. ต้องแขง็ แรงกว่าชน้ิ งาน
5. ถกู ทุกขอ้
สุดยอดคู่มือครู 124
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
166 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบอ้ื งต้น
6. ข้อใดไมใ่ ช่หน้าทีข่ องฟลกั ซ์ เฉลยแบบทดสอบ
1. ทาำ ความสะอาดผิวหนา้ ของช้นิ งาน
2. ช่วยให้รอยแล่นประสานแขง็ แรง 6. ตอบ 2. ชว่ ยให้รอยแลน่ ประสานแขง็ แรงไมใ่ ชห่ นา้ ท่ขี องฟลักซ์
3. ชว่ ยลดออกไซด์ขณะแล่นประสาน 7. ตอบ 4. การตัดโลหะด้วยแก๊สนิยมใช้แก๊สเช้ือเพลิงชนิดอะเซทิลีน
4. ช่วยให้เกิดปฏิกริ ิยาแทรกซึมไดด้ ี
5. ช่วยให้โลหะแล่นประสานไหลตวั ได้ดี ซึ่งมีค่าความร้อนสูง ประหยดั และหางา่ ย
8. ตอบ 1. อุปกรณ์ในการตัดโลหะด้วยแก๊สจะเหมือนกับอุปกรณ์ท่ีใช้
ในการเชอื่ มไฟฟา้
9. ตอบ 2. เปลวกลางเป็นเปลวไฟทใี่ ชส้ ำ�หรับการตัดโลหะดว้ ยแกส๊
10. ตอบ 3. ขณะตัดโลหะด้วยแก๊สควรให้กรวยไฟอยู่ห่างจากชิ้นงาน
ประมาณ 6-8 มลิ ลเิ มตร
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด7. การตดั โลหะด้วยแก๊สนิยมใชแ้ กส๊ เชื้อเพลงิ ชนดิ ใดตอ่ ไปนี้
1. โพรเพน 2. โพรพลี นี
3. แกส๊ ธรรมชาติ 4. อะเซทลิ ีน
5. ออกซเิ จน
8. อุปกรณ์ในการตัดโลหะด้วยแก๊สจะเหมอื นกบั อุปกรณท์ ีใ่ ช้ในการเช่ือมใด
1. การเชื่อมไฟฟา้ 2. การเชือ่ มออกซิอะเซทิลนี
3. การบัดกร ี 4. การย้าำ หมุด
5. การเชื่อมมกิ
9. เปลวไฟชนิดใดทีใ่ ช้สำาหรบั การตัดโลหะดว้ ยแก๊ส
1. เปลวคารบ์ อนมาก 2. เปลวกลาง
3. เปลวเพ่มิ หรอื เปลวออกซิเจนมาก 4. เปลวอะเซทลิ บี รสิ ทุ ธิ์
5. ถูกทกุ ขอ้
10. ขณะตัดโลหะด้วยแก๊สควรให้กรวยไฟอยู่ในลกั ษณะใด
1. กรวยไฟจุ่มในบ่อหลอมเหลวเลก็ นอ้ ย
2. กรวยไฟจมุ่ ในบอ่ หลอมเหลวประมาณครง่ึ หนง่ึ
3. กรวยไฟห่างจากชิ้นงานประมาณ 6-8 มลิ ลิเมตร
4. กรวยไฟไม่ควรตงั้ ฉากกบั ชน้ิ งาน
5. ถูกทกุ ข้อ
การแล่นประสานและการตดั โลหะดว้ ยแก๊ส 167
แบบประเมินตนเอง
ค�ำ ช้ีแจง ตอนท ่ี 1 ใหผ้ เู้ รยี นประเมนิ ผลก�รเรยี นร ู้ โดยเขยี นเครอ่ื งหม�ย ✓ลงในชอ่ งระดบั คะแนน
และเติมข้อมลู ต�มคว�มเป็นจริง
ระดับคะแนนตอนท่ ี 1 5 : ม�กทสี่ ุด 4 : ม�ก 3 : ป�นกล�ง 2 : น้อย 1 : ควรปรับปรุง
ตอนท ่ี 2 ใหผ้ เู้ รยี นน�ำ คะแนนจ�กแบบทดสอบม�เตมิ ลงในชอ่ งว�่ ง และเขยี นเครอ่ื งหม�ย ✓
ลงในชอ่ งสรุปผล
ตอนท ี่ 1 (ผลก�รเรียนร)ู้ ตอนท ี่ 2 (แบบทดสอบ)
ร�ยก�ร 5 4 3 2 1 แบบทดสอบ
1. ผู้เรยี นมีความร ู้ ความเข้าใจในเนื้อหา คะแนน
2. ผู้เรียนไดท้ าำ กจิ กรรมที่สอดคล้องกบั เน้ือหา (ข้อละ 1 คะแนน)
และจุดประสงค์การเรียนรู้ สรุปผล
9 - 10 (ดมี าก)
3. ผู้เรียนได้เรยี นและทำากจิ กรรมทีส่ ่งเสริมกระบวนการคดิ 7 - 8 (ดี)
เกดิ การคน้ พบความรู้ 5 - 6 (พอใช)้
ต่ำากวา่ 5
4. ผูเ้ รยี นสามารถประยุกต์ความรเู้ พื่อี ใชป้ ระโยชน์ในชีวิตประจาำ วันได้
5. ผูเ้ รยี นได้เรียนรอู้ ะไรจากการเรียน (ควรปรบั ปรุง)
6. ผูเ้ รยี นต้องการทำาสงิ่ ใดเพ่อื พฒั นาตนเอง
7. ความสามารถทีถ่ อื วา่ ผา่ นเกณฑ์ประเมนิ ของผูเ้ รยี น คอื
125 สุดยอดคู่มือครู
1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
ทักษะชีวิต
GPAS 5 STEPs
ตารางสรุปคะแนนการประเมินจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
และสมรรถนะประจำ� หนว่ ย
หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 5 การแลน่ ประสานและการตัดโลหะด้วยแกส๊
คะแนนตาม จปส. รายหนว่ ยการเรียนรู้
1. สงวน ิลข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บรอธิบายหลักการิ ัษท ัพฒน้ขอ ีดาค ้ขอจ�ำ ักดของกระบวนการแ ่ลนประสานไดุ้ณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
2. บอกหน้า ่ีทของลวดแล่นประสาน การเ ืลอกใช้ลวดแล่นประสาน ชนิ้ งาน/การแสดงออก รวม
และฟลักซ์ท่ีเหมาะสมกับชิ้นงานไ ้ดอย่างถูก ้ตองท่ีก�ำหนดในหนว่ ยการเรียนร้หู รือหน่วยย่อย
3. อธิบายห ัลกการ ้ขอ ีด ้ขอจ�ำกัดและการน�ำไปใ ้ชงานของกระบวนการ
ัตดโลหะ ้ดวยแก๊สไ ้ด
4. ปฏิบั ิตการแล่นประสานและการตัดโลหะ ้ดวยแก๊สไ ้ด
5. ีมเจตค ิตท่ีดีในการเรียนเ ่รืองการแล่นประสานและการ ัตดโลหะ
ด้วยแก๊ส และ ัรกษ์ค่านิยมห ัลก 12 ประการของไทย
ภาระงาน/ชิน้ งานระหวา่ งเรยี น 4 44 16
1. ผังกราฟิกแสดงการเก็บรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการแล่นประสาน 4 4
4
และการตดั โลหะด้วยแก๊ส
2
2. ผังกราฟิกสรุปความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับการแล่นประสานและ 4 3 44 16
การตดั โลหะดว้ ยแกส๊
2
3. การน�ำ เสนอผลการสรปุ ความรคู้ วามเขา้ ใจเกย่ี วกบั การแลน่ ประสาน 4 19 4 4 6 22
และการตัดโลหะดว้ ยแก๊ส
การประเมินรวบยอด 2 22 8
1. ผลการปฏบิ ัติกิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ
2. ผลการปฏิบตั กิ ิจกรรมส่งเสรมิ การเรียนรู้ 3 33 12
3. ผลการปฏิบัติกจิ กรรม (ใบงานที่ 5.1-5.2) 10 10
4. ผลการประเมินตนเอง 66
5. คะแนนผลการทดสอบ 3 32 10
รวม 20 20 29 12 100
สุดยอดคู่มือครู 126
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
A3. ข้ันปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ Apply4.inขg้ันสthื่อeสาCรoแmลmะนu�ำnเiสcaนtอion Skill 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า
pplying and Constructing the Knowledge
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21 ทักษะชีวิต
ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
หน่วยการเรยี นรู้ที่ 6 งานโลหะแผน่
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ งานโลหะแผน่ เรอ่ื งย่อย
1. ความรเู้ กยี่ วกบั โลหะแผน่ (หนงั สอื เรยี น หนา้ 170-172)
6 2. เครอ่ื งมือวัดและร่างแบบ (หนงั สือเรยี น หนา้ 173-176)
3. เคร่อื งมอื ตกแตง่ และข้นึ รูป (หนงั สือเรยี น หนา้ 177-181)
สาระสำาคญั 4. เคร่ืองมือช่วยขึ้นรูป (หนังสือเรียน หน้า 182-183)
งานโลหะแผน่ เปน็ สว่ นประกอบสว่ นหนง่ึ ทส่ี าำ คญั ของอปุ กรณเ์ ครอื่ งใชต้ า่ งๆ ทใี่ ชใ้ นชวี ติ ประจาำ วนั 5. เครอ่ื งจักรในงานโลหะแผ่น (หนงั สือเรียน หน้า 183-186)
มอี ตั ราสว่ นความแขง็ แรงตอ่ นาำ้ หนกั สงู ดงั นนั้ ชนิ้ สว่ นทที่ าำ จากโลหะแผน่ จะมนี า้ำ หนกั เบาและแขง็ แรง 6. การพบั ขอบในงานโลหะแผน่ (หนงั สอื เรยี น หนา้ 186-187)
การขึ้นรูปโลหะแผ่นจะเก่ียวข้องกับการเปล่ียนรูป (Deformation) ด้วยการพับหรือดัด (Bending) 7. การพับตะเขบ็ โลหะแผ่น (หนงั สอื เรยี น หน้า 187-188)
การยดื (Stretching) การปมั๊ (Stamping) สว่ นการตอ่ โลหะแผน่ กส็ ามารถตอ่ ดว้ ยการเชอ่ื มการยาำ้ หมดุ
หรือตอ่ ด้วยตะเข็บแบบตา่ งๆ สมรรถนะประจ�ำ หนว่ ย
แสดงความรู้เกยี่ วกบั งานโลหะแผ่น
สาระการเรยี นรู้
1. ความรูเ้ กยี่ วกบั โลหะแผน่ จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้
2. เครื่องมือวัดและรา่ งแบบ 1. บอกประเภทของโลหะแผน่ และการนำ�ไปใชง้ านได้
3. เครื่องมือตกแตง่ และข้นึ รปู 2. บอกหน้าที่การทำ�งานของเครื่องมือ เคร่ืองจักรในงาน
4. เคร่อื งมอื ช่วยข้ึนรูป
5. เครื่องจักรในงานโลหะแผน่ โลหะแผน่ ได้
6. การพับขอบในงานโลหะแผน่ 3. กำ�หนดเคร่ืองมือ เครื่องจักรในการปฏิบัติงานโลหะแผ่น
7. การพับตะเข็บโลหะแผ่น
ได้
4. เลือกใช้วิธีการต่อยึดช้ินงานโลหะแผ่นได้เหมาะสม
กับงาน
5. แสดงการปฏบิ ตั งิ านโลหะแผน่ ได้
6. มีเจตคติที่ดีในการเรียนเร่ืองงานโลหะแผ่น และรักษ์
ค่านิยมหลัก 12 ประการของไทย
การประเมินผล 3. การนำ�เสนอผลการสรุปความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับ
ประเภทของงานโลหะแผ่นและการน�ำ ไปใช้งาน
ภาระงาน/ช้ินงาน/การแสดงออกของผูเ้ รยี น
ภาระงาน/ชิ้นงานระหวา่ งเรียน ภาระงาน/ชิ้นงานรวบยอดในหน่วยการเรยี นรู้
1. ผงั กราฟกิ แสดงการเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู เกย่ี วกบั ประเภทของงานโลหะแผน่ 1. ผลการปฏบิ ตั ิกจิ กรรมตรวจสอบความเข้าใจ
2. ผลการปฏบิ ัติกิจกรรมสง่ เสริมการเรียนรู้
และการนำ�ไปใชง้ าน 3. ผลการปฏบิ ตั ิงาน (ใบงานท่ี 6.1-6.6)
2. ผังกราฟิกสรุปความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับประเภทของงานโลหะแผ่น 4. ผลการประเมนิ ตนเอง
5. คะแนนผลการทดสอบ
และการน�ำ ไปใชง้ าน
127 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
สมรรถนะประจาำ หนว่ ย
แสดงความรู้เกย่ี วกบั งานโลหะแผ่น
จดุ ประสงค์การเรยี นรู้
1. บอกประเภทของโลหะแผ่นและการนำาไปใช้งานได้
2. บอกหน้าทก่ี ารทาำ งานของเครือ่ งมอื เครื่องจกั รในงานโลหะแผน่ ได้
3. กาำ หนดเครอื่ งมือ เคร่อื งจกั รในการปฏิบัติงานโลหะแผน่ ได้
4. เลอื กใช้วธิ กี ารต่อยดึ ชน้ิ งานโลหะแผน่ ไดเ้ หมาะสมกับงาน
5. แสดงการปฏบิ ัตงิ านโลหะแผน่ ได้
6. มีเจตคติท่ดี ีในการเรียน เรอ่ื ง เชื่อมออกซิอะเซทิลีน และรักษ์คา่ นิยมหลกั 12 ประการ
ของไทย
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ผงั สาระการเรยี นรู้ ความรูเ้ กี่ยวกับโลหะแผ่น
เครือ่ งมอื วัดและรา่ งแบบ
งานโลหะแผน่ เครอ่ื งมือตกแต่งและขึ้นรูป
เคร่อื งมอื ชว่ ยขน้ึ รูป
เคร่อื งจกั รในงานโลหะแผ่น 170 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบื้องต้น
การพับขอบในงานโลหะแผน่
การพับตะเข็บโลหะแผน่ การทำางานผลติ ภัณฑ์โลหะแผน่ หมายถึง การทำางานเกย่ี วกับการข้นึ รปู ผลติ ภัณฑด์ ้วยโลหะแผน่ ท่ี
มคี วามหนาตามมาตรฐานผลติ ภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรมไทย มอก. 528 - 2540 ไมเ่ กนิ 4.5 มลิ ลเิ มตร หรอื 136 นวิ้
ซ่ึงในการขึ้นรูปงานต้องใช้เครื่องมือ และเคร่ืองจักรช่วยให้งานผลิตภัณฑ์สำาเร็จเป็นผลงานตามความ
ตอ้ งการ อกี ทงั้ ยงั ตอ้ งอาศยั ความรใู้ นการพบั ขอบงานใหม้ คี วามแขง็ แรงสวยงามเรยี บรอ้ ย การตอ่ ประกอบ
ช้ินงานเข้าตะเขบ็ งาน ซึ่งในการปฏิบัติงานนัน้ ตอ้ งใช้เครอ่ื งมอื และเครอื่ งจักรเปน็ ตวั ชว่ ยให้งานผลติ ภัณฑ์
สาำ เรจ็ เปน็ ผลงานตามความต้องการ และในการปฏบิ ตั งิ านจะตอ้ งมคี วามปลอดภัย
1. ความร้เู กย่ี วกบั โลหะแผ่น
โลหะแผ่น (Metal Sheet) หมายถึง โลหะที่ผ่านกระบวนการผลิตจนกระท่ังได้เป็นแผ่นบางๆ
ที่มคี วามหนาไมเ่ กนิ 136 นิ้ว (4.5 มิลลเิ มตร) ถ้าหนาไปมากกวา่ นี้จะเรียกว่า แผน่ เหล็ก ส่วนความกวา้ ง
และความยาวนัน้ มอี ยู่หลายขนาด ขนาดทน่ี ิยมใช้กันมากในเมืองไทย คือ 36 Ö 96 นิ้ว และ 46 Ö 96 นว้ิ
(3 Ö 8 ฟุต และ 4 Ö 8 ฟุต) โลหะแผน่ โดยท่วั ไปแบง่ ตามประเภทโลหะได้ 2 ชนดิ คอื โลหะแผน่ เปลอื ย
(Uncoated Metal Sheet) และโลหะแผ่นเคลือบ (Coated Metal Sheet)
1.1 โลหะแผน่ เปลอื ย (Uncoated Metal Sheet)
โลหะแผ่นเปลือยเป็นโลหะแผ่นที่ไม่ได้ทำาการเคลือบผิว สามารถทำาการตัด การเชื่อมและ
การข้ึนรูปได้โลหะแผ่นเหล็กเปลือยที่ใช้กันทั่วไป คือ แผ่นเหล็กดำา (Black Iron) แผ่นเหล็กกล้าไร้สนิม
แผ่นอะลมู ิเนียม เป็นตน้
การนำาไปใช้งาน
1) แผ่นเหล็กดำาในรูปของแผ่นเปลือยไม่ค่อยนิยมใช้งานมากนักเพราะเกิดสนิมได้ง่าย
เกิดการกดั กรอ่ นไดร้ วดเร็วและบดั กรียาก เหลก็ ชนดิ น้จี งึ ใชง้ านท่ีต้องการพ่นสีหรอื เคลือบผิวเทา่ น้นั
2) อะลมู เิ นียมจะสงั เกตได้ง่ายเพราะมสี ีขาว นำ้าหนักเบา ผิวเป็นมนั และทนตอ่ การกัดกร่อน
ไดด้ ใี นบรรยากาศปกต ิ ดงั นนั้ จงึ เหมาะสาำ หรบั ใชท้ าำ เฟอรน์ เิ จอร ์ และอปุ กรณต์ า่ งๆ ทตี่ อ้ งการความสวยงาม
3) โดยปกติผิวของแผ่นเหล็กกล้าไร้สนิมจะมีสีคล้ายเงินและมีลักษณะเป็นมันนิยมใช้ทำา
เคร่ืองมือวิทยาศาสตร์ ภาชนะใส่อาหารหรืองานเก่ียวกับสถาปัตยกรรมท่ีต้องการความสวยงาม ใช้ได้ดี
ทั้งภายนอกและภายในตัวอาคาร โดยไม่ต้องการทาสี หรือเคลือบผิว เพ่ือป้องกันการกัดกร่อนด้วยวัสดุ
อ่นื ใดท้ังสนิ้
1.2 โลหะแผน่ เคลอื บ (Coated Metal Sheet)
โลหะแผ่นเคลือบเป็นโลหะแผ่นที่เคลือบผิวภายนอกไว้โดยตลอด เพ่ือให้ดูสวยงาม ทนต่อ
การกัดกร่อนในการใช้งานท่ีนิยมกันมาก คือ แผ่นเหล็กเคลือบสังกะสี แผ่นเหล็กเคลือบดีบุก และ
แผ่นเหล็กอาบสังกะสเี คลอื บสี เป็นต้น
การเคลอื บผวิ นอกจากจะทาำ ใหช้ นิ้ งานมคี วามสวยงามแลว้ ยงั เปน็ ทางเลอื กหนงึ่ ในการปอ้ งกนั
สุดยอดคู่มือครู 128
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
งานโลหะแผ่น 171 ep 1
สงวนลิข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด g St
การกัดกร่อน หรือเพ่ิมความต้านทานการ Gatherin ขนั้ รวบรวมข้อมูล
สึกหรอให้กับช้ินงานได้เป็นอย่างดี ช้ินงาน 1. ใหแ้ บง่ กลุ่มผู้เรยี นออกเป็น 7 กล่มุ ค้นควา้
ในงานอตุ สาหกรรมเกอื บทุกประเภท รวมถึง
ชนิ้ งานทพ่ี บเหน็ ในชวี ติ ประจาำ วนั สว่ นใหญม่ กั ตามหัวข้อท่ีกำ�หนดจากแหล่งเรียนรู้ต่างๆ
ผ่านการเคลอื บผิวมาแลว้ ทง้ั สิ้น เช่น อินเทอร์เน็ต หนังสือ วารสาร ฯลฯ
ตามศักยภาพ ในเรื่องงานโลหะแผ่นแล้ว
ภาพท่ ี 6.1 ลักษณะของโลหะแผน่ เคลือบ นำ�เสนอหน้าชั้นเรียนกลุ่มละ 5-10 นาที
ทีม่ า: http://www.thaitechno.net/t1/productdetails. ประกอบด้วย
กลุ่มที่ 1 ความรเู้ กี่ยวกับโลหะแผน่
php?id=51626&uid=39150, 2556: (Online) กลมุ่ ท่ี 2 เครื่องมือวดั และรา่ งแบบ
กลมุ่ ที่ 3 เครื่องมอื ตกแตง่ และข้นึ รปู
การนำาไปใชง้ าน กลุ่มที่ 4 เครอ่ื งมือช่วยข้ึนรปู
1) เหล็กแผ่นเคลือบสงั กะสี (Galvanized Steel Sheet) มีความสามารถในการต้านทาน กล่มุ ท่ี 5 เครอื่ งจกั รในงานโลหะแผ่น
การกดั กร่อน และมีลักษณะผวิ ทสี่ วยงามเหมาะสาำ หรับเครือ่ งใช้ไฟฟ้า ฝาครอบคอมพวิ เตอร ์ (Computer กลุม่ ที่ 6 การพบั ขอบในงานโลหะแผ่น
casing) ทอ่ อากาศ รางน้าำ หลังคา และอตุ สาหกรรมยานยนต์ กลมุ่ ท่ี 7 การพบั ตะเขบ็ โลหะแผ่น
2. ต้ังคำ�ถามให้ผู้เรียนเสนอข้อมูลจาก
ภาพที ่ 6.2 ลกั ษณะท่อระบบทำาความเยน็ จาก ภาพที่ 6.3 ลักษณะชนิ้ สว่ นรถยนต์ท่ีผลติ จาก ประสบการณ์ท่ีรับรู้มาจากแหล่งเรียนรู้
แผน่ เหล็กเคลอื บสังกะสี แผน่ เหลก็ เคลือบปม้ั ข้ึนรูป ต่างๆ ในเร่ืองงานโลหะแผ่น หรือจาก
การศึกษาเอกสารหนังสือเรียนหรือจาก
ท่ีมา: https://www.capitalsteelbuildings.wordpress. ท่มี า: http:// www. boronextrication.dev.fireemsblogs. การศึกษาค้นคว้าจากแหล่งความรู้อื่นตาม
com/category/commercial, 2556: (Online) com/tag/hot-stamping/, 2556: (Online) หัวขอ้ ท่ี 2.1- 2.4
3. กลุ่มบันทึกผลจากการศึกษาตามหัวข้อที่
2) แผ่นเคลือบดีบุก ถูกใช้งานอย่าง กำ�หนดลงผังกราฟิก (เลือกออกแบบ
แพร่หลาย ส่วนใหญ่ท่ีผลิตมักใช้ทำาภาชนะบรรจุ และใช้ผังกราฟิกแสดงการเก็บรวบรวม
อาหาร เน่อื งจากไม่เปน็ พษิ ตา้ นทานการผกุ ร่อนไดด้ ี ข้ อ มู ล เ ก่ี ย ว กั บ ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง โ ล ห ะ แ ผ่ น
และยงั บัดกรีไดง้ า่ ยอกี ด้วย และการน�ำ ไปใช้งานกับลักษณะของขอ้ มูล)
ดังตวั อยา่ ง
ภาพท่ ี 6.4 ผลิตภณั ฑก์ ระปอ๋ งท่ีทาำ จาก
แผ่นเหลก็ เคลือบดบี กุ
ทมี่ า: http://www.thegogreenblog.com/avoid-bpa-in-
metal-cans-other-containers/, 2556: (Online)
4. ผู้เรียนแต่ละคนบันทึกผลการศึกษาจากเรื่องงานโลหะแผ่น
ลงผังกราฟิก (เลือกออกแบบและใช้ผังกราฟิกของหน้าที่
การท�ำ งานของเคร่ืองมือ เครอ่ื งจกั รในงานโลหะแผน่ ให้เหมาะสม
กับลักษณะของข้อมูล) ดังตัวอยา่ ง
129 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
172 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบือ้ งต้น
3) แผน่ เหล็กอาบสงั กะสเี คลอื บสี ได้จากการนาำ แผน่ เหลก็ มาอาบสังกะสแี ล้วเคลอื บสอี กี ที
หน่งึ ซ่งึ ทาำ ให้ไดแ้ ผน่ เหล็กทีท่ นต่อสภาพอากาศและทนตอ่ การกัดกรอ่ น ส่วนใหญน่ าำ มารีดขน้ึ รูปเปน็ ลอน
ใชเ้ ป็นวัสดุสำาหรับการนำาเอาไปใชง้ านหลังคา ฝาผนัง ในหลากหลายดไี ซน์
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดภาพท่ ี 6.5 ลกั ษณะของแผน่ เหลก็ อาบสังกะสเี คลอื บสีภาพที่ 6.6 การนำาแผ่นเหล็กอาบสงั กะสีเคลอื บสไี ปใชง้ าน
ทม่ี า: http://www.ptpengineering.net/Product/Color, ทม่ี า: http://www.ptpengineering.net/
Product/Color, 2556: (Online)
2556: (Online)
ในการใช้งานโลหะแผ่นเคลือบจะต้องระมัดระวังไม่ให้วัสดุที่เคลือบผิวอยู่หลุดออก หรือ งานโลหะแผ่น 173
ถกู ทำาลายไป โดยเฉพาะการนำาไปเชอื่ ม ขัดผิว และตะไบผวิ ควรหลกี เล่ียงหรือไมค่ วรทาำ เพราะจะทำาให้
วัสดุที่เคลือบอยู่หลุดออกไป ทำาให้เกิดการกัดกร่อนเป็นสาเหตุให้อายุการใช้งานสั้นลง สำาหรับโลหะ
แผ่นเคลือบในที่น้ีจะขอกล่าวเฉพาะโลหะแผ่นเคลือบสังกะสี ปัจจุบันนิยมใช้กันมากในงานโลหะแผ่น
สงั กะสีทีเ่ คลือบอยู่ทผี่ วิ ของแผน่ เหล็กจะมสี เี ทาขาว มันแวววาว ไม่เกิดสนิม ละลายได้งา่ ยในกรดเจอื จาง
มคี วามเปราะ ดังนั้นในการข้ึนรปู ดว้ ยการเคาะ การม้วน การดัด หรอื การพบั ตอ้ งไมใ่ หส้ งั กะสีท่ีเคลอื บอยู่
หลุดออกมา ซงึ่ ตอ่ ไปจะทำาใหเ้ กดิ สนมิ กับแผ่นเหล็กได้
ในการปฏิบัติงานโลหะแผ่นเพ่ือให้ได้ผลงานหรือผลิตภัณฑ์ท่ีดีน้ัน นอกจากจะต้องศึกษา
สมบัติและการนำาไปใช้งานของโลหะแผ่นแต่ละชนิดแล้ว จำาเป็นต้องศึกษาเคร่ืองมือ และอุปกรณ์ท่ี
ใช้ในการปฏบิ ตั งิ านให้ถูกต้อง และเหมาะสมจึงจะทำาใหก้ ารปฏบิ ตั งิ านนั้นๆ ประสบผลสำาเรจ็
2. เครอื่ งมอื วัดและร่างแบบ (Measuring and Layout Tool)
2.1 เกจวัดความหนา และความโต (Wire or sheet metal gauge)
เกจชนิดนี้ทำาจากเหล็กกล้ามีลักษณะ
กลม ปากเปน็ ร่องรอบตวั เพ่อื ใช้เทยี บวัดความหนา
โลหะและความโตของเส้นลวด ตัวเลขบนเกจวัด
จะบอกความหนาของแผ่นโลหะเป็นทศนิยมหรือ
เศษสว่ นของนว้ิ ดา้ นหนา้ ของเกจจะบอกความหนา
เป็นนัมเบอร์ (Number) ส่วนด้านหลังจะบอก
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21 เป็นทศนิยมของน้ิวในช่องท่ีตรงกัน โดยมีตั้งแต่ ภาพที ่ 6.7 ลกั ษณะเกจวดั ความหนาและความโตของเส้นลวด
เบอร ์ 0 ถงึ เบอร์ 36 นมั เบอรม์ าก ความหนาจะลดลง ทีม่ า: http://www.en.wikipedia.org/wiki/Wire_gauge,
ลงมอื ปฏิบัตงิ านโดยการทำ�งานเป็นทีม ทมี ละ 5-6 คน ฝกึ การคดิ
วิเคราะห์ การแก้ปัญหา แสดงความรู้เก่ียวกับงานโลหะแผ่น และ เชน่ เบอร์ 28 มีความหนาน้อยกว่าเบอร ์ 16 เป็นตน้ 2556: (Online)
ประยุกต์ใช้ความรู้เกี่ยวกับงานโลหะแผ่นในการประกอบอาชีพและ
ในชวี ิตประจำ�วัน 2.2 บรรทดั เหล็ก (Steel Ruler) ภาพท ี่ 6.8 ลกั ษณะบรรทดั เหล็ก
ทม่ี า: http://www.p-wholesale.com/subcat/17/693/
บรรทดั เหลก็ เปน็ เครอ่ื งมอื วดั ทรี่ จู้ กั กนั
ทว่ั ไป ส่วนใหญท่ าำ มาจากเหล็กกลา้ ไร้สนมิ สามารถ hand-tools-p27.html, 2556: (Online)
วัดได้ทั้งระบบอังกฤษ (น้ิว) และระบบเมตริก
(มลิ ลเิ มตร) สว่ นดา้ นหลงั จะเปน็ ตารางเปรยี บเทยี บ
ความยาวของระบบอังกฤษกับเมตริกไว้ให้ มีให้
เลอื กใช้งานไดห้ ลายขนาด ต้ังแต ่ 12 นิว้ 24 นิ้ว และ
36 น้ิว
2.3 ตลบั เมตร (Tape Ruler)
ตลบั เมตรเปน็ เครอ่ื งมอื ทชี่ ว่ ยในการวดั
ช้ินงาน วัสดุ หรือระยะทางอยา่ งหยาบๆ โดยปลาย
จะเป็นตะขอเก่ียวกับช้ินงานสามารถม้วนเก็บได้
สะดวก
ภาพท่ ี 6.9 ลกั ษณะของตลบั เมตร
ท่ีมา : http://www.dandbshopping.com/10344, 2556:
(Online)
สุดยอดคู่มือครู 130
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า
pplying the Communication Skill
ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
174 งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบือ้ งต้น ep 2 ขัน้ คิดวิเคราะห์
และสรุปความรู้
สงวนลิข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัด g St 2.4 ฉากเหล็ก (Square) rocessin
P
ฉากเหลก็ มลี กั ษณะเป็นรูปตวั แอล (L)
แขนท้ังสองข้างทำามุม 90 ำ ใช้ตรวจวัดความฉาก
ของโลหะแผ่นงาน
ภาพท ่ี 6.10 ลกั ษณะของเหลก็ ฉาก หัววดั มุมฉาก หวั ปรบั มมุ 1. ร่วมกันอภิปรายถึงความหมายและความสำ�คัญของงานโลหะแผ่น
และความคดิ เหน็ ของสมาชกิ
2.5 ฉากผสม (Combination Square บรรทดั เหลก็ หวั หาศูนย์กลาง
Set) 2. เช่ือมโยงถึงงานโลหะแผ่น และวิธีป้องกันอันตราย ข้อมูลท่ีนำ�มา
ภาพท่ี 6.11 ลกั ษณะของฉากผสมและส่วนประกอบต่างๆ อภิปราย และรว่ มกนั สรปุ ความรู้ตามหวั ขอ้ อภิปราย “งานโลหะแผ่น”
ฉากผสมเป็นเครื่องมือหลายๆ อย่าง ในด้านต่างๆ ดังน้ี
ท่ีรวมไว้ด้วยกัน เพื่อประโยชน์การใช้งานที่
หลากหลาย ประกอบด้วยส่วนตา่ งๆ ดงั ภาพ 2.1 ความรูเ้ กยี่ วกบั โลหะแผ่น
2.2 เคร่อื งมือวัดและร่างแบบ
2.5.1 หัววัดมุมฉาก (Square Head) เป็นเครื่องมือที่เป็นประโยชน์มากในการร่างแบบใช้ 2.3 เครอื่ งมอื ตกแต่งและขนึ้ รูป
สาำ หรับวัดมมุ 45 ำ และ 90 ำ มีระดบั น้ำาสำาหรับวัดระดบั ชิน้ งานในแนวระนาบ สามารถเล่ือนไปมาในบรรทัด 2.4 เครอ่ื งมือช่วยขึน้ รปู
ได ้ เม่ือไดต้ าำ แหน่งจะมสี กรปู รบั ยึดกบั บรรทัด 2.5 เคร่ืองจักรในงานโลหะแผ่น
2.6 การพับขอบในงานโลหะแผ่น
2.7 การพับตะเข็บโลหะแผน่
งานโลหะแผ่น 175
2.5.2 หวั ปรบั มมุ (Protractor Head)เปน็ เครอื่ งมอื ทใ่ี ชว้ ดั หรอื รา่ งแบบดว้ ยมมุ ตา่ งๆ ตงั้ แต่
0 -ำ 180 ำ นอกจากน้นั ยงั ใช้วดั ระยะไดต้ ามตอ้ งการโดยใชร้ ่วมกบั ไม้บรรทดั
ภาพที่ 6.12 ลักษณะการวดั มุม 90 ำ และ 45 ำ องศาของหวั วัดมุม
(ผังกราฟกิ แสดงการกำ�หนดเคร่ืองมือ เครื่องจักรในการปฏบิ ตั ิงาน ภาพท่ ี 6.13 ลักษณะการใช้หวั ปรบั มุมวดั ชิ้นงาน
โลหะแผน่ )
2.5.3 หัวหาศูนย์กลาง (Center Head) มีลักษณะเป็นรูปตัวว ี มีมุมรวม 90 ำ และมีร่อง
ที่สามารถใส่บรรทัดให้สามารถเล่ือนไปมาผ่านจุดก่ึงกลางมุมวีได้พอดี ประโยชน์ใช้ร่างแบบ และหา
จดุ ศนู ย์กลางของวงกลม หรอื แบ่งครง่ึ วงกลม
ภาพท่ี 6.14 ลักษณะการใช้งานของหวั หาศูนย์กลาง
2.5.4 บรรทัด (Center Head)
มีลักษณะเหมือนกับบรรทัดเหล็กท่ัวๆ ไป แต่จะมีความหนามากกว่า และจะมีร่อง
สาำ หรบั ใสห่ วั วดั มมุ ฉาก หวั ปรบั มมุ และหวั หาศนู ยก์ ลางใหส้ ามารถเลอ่ื นไปมาได้ เพอื่ รา่ งแบบ และวดั ระยะได ้
ตามต้องการ
131 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
176 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบอื้ งต้น ภาพที ่ 6.15 ลักษณะเหล็กขดี ทัว่ ๆ
ไปท่ใี ชใ้ นงานโลหะแผน่
2.6 เหลก็ ขีด (Scriber)
ท่ีมา: http://www.p-wholesale.com/subcat/17/693/
เหล็กขีดทำาหน้าท่ีขีดเขียนลงบน hand-tools-p27.html, 2556: (Online)
โลหะแผ่น เปรียบเสมือนดินสอหรือปากกาที่ใช้
ในงานเขียนทวั่ ไป เหล็กขดี จะต้องมคี วามแข็งกวา่
โลหะท่ีจะร่างแบบ ซึ่งทำาจากเหล็กกล้าคาร์บอน
บริเวณปลายแหลมจะผ่านการชุบแข็ง เพื่อให้
ทนตอ่ การสึกหรอไดด้ ี
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
2.7 วงเวียนเหล็ก (Divider Steel)
วงเวยี นเหลก็ เปน็ เครอ่ื งมอื รา่ งแบบทใี่ ชเ้ ปน็ ประจำาในงานโลหะแผน่ ใชใ้ นการเขยี นวงกลมหรอื
สว่ นโคง้ จะมปี ลายแหลม 2 ขา้ ง การใชง้ านควรกางวงเวยี นออกใหไ้ ดข้ นาดบนฟตุ เหลก็ แลว้ จงึ นาำ ไปขดี บน
ชิน้ งาน วงเวยี นแบง่ ออกได้ 3 ลักษณะดงั นี้
2.7.1 วงเวยี นขาสปรงิ (Spring Type)
การปรับขาท้ัง 2 ข้างของวงเวียนสามารถปรับได้
โดยการขัดหรอื คลายสกร ู ขาของวงเวียนจะเคลื่อน
ออก หรือเขา้ หากันได้โดยสปรงิ
2.7.2 วงเวียนขาตาย (Wing Type)
การปรับระยะห่างของขาท้ัง 2 ข้างของวงเวียน
ชนิดนี้สามารถปรับได้โดยการขันหรือคลายสกรู ภาพท่ ี 6.16 ลกั ษณะของวงเวยี นขาสปริง
และดึงขาทั้งสองข้างออกได้ตามต้องการแล้วจึง และวงเวียนขาตาย
ที่มา: http://www.p-wholesale.com/subcat/17/693/hand-
ขนั สกรูให้แน่น tools-p27.html, 2556: (Online)
2.7.3 วงเวยี นเลอ่ื น (Trammel Point)
ในการทาำ งานโลหะแผน่ ชนิ้ งานทที่ ำาอาจมขี นาดใหญ่
วงเวียนธรรมดาอาจไม่เพียงพอจำาเป็นต้องใช้
วงเวยี นทม่ี ขี นาดใหญก่ วา่ วงเวยี นเลอ่ื นถกู ออกแบบ
สำาหรับใช้งานที่มีรัศมีของวงกลมหรือส่วนโค้ง งานโลหะแผน่ 177
มากกว่า 24 นิว้ ขาของวงเวียนทัง้ 2 ขา้ งของวงเวยี น ภาพที่ 6.17 ลักษณะของวงเวียนเลอ่ื น 3. เคร่ืองมือตกแต่งและขน้ึ รปู (Hand Tool)
สอดอยู่กับคานเหล็ก ข้างหน่ึงอยู่กับท่ีอีกข้างหน่ึง ท่ีมา: http://www.craftsmanspace.com/free-projects/
สามารถเลอื่ นไปมาได้ตามต้องการ เครอ่ื งมือประเภทตกแต่งและขน้ึ รูปน้ ี มีชนดิ และหนา้ ที่การทาำ งานแตกตา่ งกันออกไป ส่วนใหญจ่ ะ
trammel-beam-compass-plan.html,
2556: (Online)
มีขนาดเลก็ นา้ำ หนกั เบา เพื่อใชใ้ นการตกแตง่ และขึ้นรูปช้นิ งาน มีดว้ ยกนั หลายชนดิ ดังนี้
3.1 กรรไกร (Snips)
กรรไกรเป็นเคร่ืองมือใช้สำาหรับตัดโลหะแผ่นเท่าน้ัน การตัดด้วยกรรไกรจะสะดวก และง่าย
ความสามารถของกรรไกรจะขน้ึ อยกู่ บั การออกแบบ วสั ดทุ ใ่ี ชท้ าำ กรรไกร ความหนา และความแขง็ ของโลหะ
แผ่นที่จะนำามาตัด กรรไกรสำาหรับงานโลหะแผ่นมีหลายชนิด ซึ่งผู้ปฏิบัติงานจะต้องพิจารณาเลือกใช้ให้
ถูกตอ้ ง และเหมาะสมกับลกั ษณะของงาน การตดั น้นั ม ี 2 ลักษณะ คอื การตัดตรงและการตดั โคง้
3.1.1 กรรไกรตดั ตรง (Straight Snips)
ใช้สำาหรับตัดโลหะแผ่นเป็นเส้นตรง มีหลายขนาด
ดว้ ยกัน สามารถตดั โลหะแผ่นไดถ้ ึงเบอร์ 18
3.1.2 กรรไกรตดั โคง้ (Circle Snips)
ใบมีดของกรรไกรมีลักษณะโค้งใช้สำาหรับตัดโค้ง
asean การเรียนรู้สู่อาเซียน ภาพที่ 6.18 ลกั ษณะของกรรไกรตดั ตรงและตดั โคง้
ได้เพียงอย่างเดียวเหมาะสำาหรับตัดวงกลมได้ทั้ง ที่มา: http://www.craftsmanspace.com/free-projects/
เรยี นรคู้ �ำ ศพั ทภ์ าษาองั กฤษทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั เนอื้ หาในบทเรยี นตาม โคง้ ซา้ ยและขวา trammel-beam-compass-plan.html, 2556: (Online)
เอกสารหนังสือเรียน โดยฝึกใช้คำ�ศัพท์ดังกล่าวในการนำ�เสนอ 3.1.3 กรรไกรเอวิเอชัน (Aviation
ผลงานในขั้นท่ี 4 Snips) เป็นกรรไกรที่นิยมใช้กันมากมีลักษณะ
เปน็ ชุดม ี 3 แบบ จำาแนกเป็นสีไว้ที่ดา้ ม ชนดิ ตัดตรง
กำาหนดเป็นสีเหลืองตัดโค้งซ้ายเป็นสีแดง และตัด
โคง้ ขวาเปน็ สเี ขยี ว
3.2 ค้อน (Hammer)
ค้อนเป็นเคร่ืองมือพ้ืนฐาน ซึ่งจะขาด
ไม่ไดใ้ นงานโลหะแผ่นใช้สำาหรับเคาะขน้ึ รปู ดดั พับ ภาพท่ี 6.19 ลักษณะของกรรไกรเอวเิ อชนั
และอื่นๆ สามารถแยกเป็นประเภทต่างๆ ตาม ที่มา: http://www.squidoo.com/
การใช้งาน ดังนี้
aircraft-mechanic-tools, 2556: (Online)
3.2.1 ค้อนหัวกลม (Ball Pein
Hammer) เป็นค้อนที่ใช้กันทั่วๆ ไป หัวด้านหนึ่ง
จะมีลักษณะเรียบใช้สำาหรับเคาะหรือตอกเหล็ก
ถ่ายแบบหรือนำาศูนย์ ด้านหัวกลมจะใช้สำาหรับ
เคาะยา้ำ มีให้เลอื กใช้หลายขนาดด้วยกนั ภาพที ่ 6.20 ลกั ษณะของค้อนหัวกลมขนาดต่างๆ
ที่มา: http://www.harborfreight.com/5-piece-
fiberglass-handle-ball-pein-hammer, 2556: (Online)
สุดยอดคู่มือครู 132
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพtิ่มinคgุณค่า
pplying the Communication Skill
ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
178 งานเชอื่ มและโลหะแผ่นเบือ้ งต้น ep 3
St
3.2.2 ค้อนเคาะข้ึนรูป (Raising ขนั้ ปฏิบัตแิ ละสรุปความรู้
Hammer) จะมรี ปู รา่ งแตกตา่ งกนั ออกไป ใชส้ าำ หรบั wldedge
เคาะข้ึนรูปโลหะแผ่นให้เป็นรูปร่างของภาชนะ เช่น conAstructpipnlgyitnhge aknno หลังการปฏบิ ตั ิ
เคาะข้ึนรปู จาน ถว้ ย เป็นตน้
สงวน ิลข ิสทธิ์ สำ� ันกพิมพ์ บ ิรษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จำ�กัดภาพท ่ี 6.21 ลักษณะของค้อนเคาะข้นึ รูปแบบตา่ งๆ 1. ขั้นลงมอื ปฏบิ ัติตามใบงานที่
ทมี่ า: http://www.lesleeroberts.com/blog/archives/ 1.1 ใบงานท่ี 6.1 ช่ืองาน การตัดตรงด้วย
cat_beadsbeaddreamers.html, 2556: (Online) กรรไกร
1.2 ใบงานท่ี 6.2 ชอื่ งาน การตัดโคง้
3.2.3 ค้อนย้ำาตะเข็บ (Setting Hammer) จะมีหัวลักษณะเป็นเหล่ียม หน้าค้อนจะเรียบ 1.3 ใบงานท่ี 6.3 ช่อื งาน การพับขอบ (Hem)
เพอื่ ใชใ้ นการเคาะตะเขบ็ ตา่ งๆ ในงานโลหะแผน่ ดา้ นหางคอ้ นจะตดั เฉยี งดา้ นเดยี ว เพอ่ื สะดวกในการเคาะ
เขา้ กน้ กระป๋องหรือเข้าขอบลวดดงั ภาพ และการเข้าตะเข็บเก่ียว (Groove
Seam)
คอนย้ำตะเข็บ 1.4 ใบงานท่ี 6.4 ชื่องาน การพับตะเข็บ
สองช้ัน (Double Sean)
ภาพท ่ี 6.22 ลกั ษณะของค้อนยำา้ ตะเข็บ ท่ังรองเคาะ 1.5 ใบงานที่ 6.5 ชอื่ งาน การเข้าขอบลวด
ที่มา: http://www.build.com/malco-sh3-na-18-oz- 1.6 ใบงานท่ี 6.6 ชื่องาน การทำ�กล่อง
ภาพที่ 6.23 การใช้ค้อนยาำ้ ตะเขบ็ ย้ำากน้ กระปอ้ ง สี่เหลีย่ ม
setting-hammer/p568931, 2556: (Online) และเขา้ ขอบลวด 2. นำ�ข้อสรุปความรู้ความเข้าใจท่ีได้แลกเปล่ียน
เรยี นรรู้ ว่ มกนั ในกลมุ่ ไปแลกเปลย่ี นระหวา่ ง
ภาพท ี่ 6.24 ลกั ษณะของค้อนย้ำาหมุด 3.2.4 คอ้ นยา้ำ หมดุ (Riveting Hammer) กลุ่มในช้ันเรียน โดยใช้เวลาแลกเปล่ียน
ทม่ี า: http://www.anvils.co.uk/products/view/ ลักษณะของหัวค้อนจะเป็นรูปเหล่ียมขอบท้ังส่ีด้าน กลุ่มละ 10 นาที โดยผู้สอนและผู้เรียน
จะลบคมมมุ ผิวหนา้ นนู เล็กนอ้ ย สว่ นด้านหางของ ช่ ว ย กั น ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง ข อ ง
719?cat=62, 2556: (Online) ค้อนจะเรียวเข้าหากันบริเวณปลายสุดจะมีลักษณะ การแลกเปลยี่ น
มนเลก็ น้อย 3. หลังจากแลกเปล่ียนความรู้กันทุกกลุ่มโดย
ช่วยกันทำ�กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ
3.2.5 ค้อนยาง (Rubber Hammer) ภาพท่ ี 6.25 ลักษณะของคอ้ นยาง (หนงั สอื เรยี น หน้า 201)
ทาำ จากยางธรรมชาต ิ มสี มบตั เิ หนยี วนมุ่ เหมาะสาำ หรบั ที่มา: http://www.sz-wholesaler.com/products/g7/ 4. กลุ่มผู้เรียนร่วมกันอภิปรายตรวจสอบ
เคาะ ดัด ตี ขึ้นรูปโลหะท่ีอ่อน เช่น ทองแดง ความสมบรู ณถ์ กู ตอ้ งของกจิ กรรมตรวจสอบ
อะลมู เิ นยี ม หรอื เคาะโลหะแผน่ เคลอื บทไ่ี มต่ อ้ งการ pop-5777.html, 2556: (Online) ความเขา้ ใจ
ให้โลหะที่เคลือบอยู่หลุด หรือลอกออกไป เช่น 5. ผู้เรียนแต่ละคนสรุปความรู้ความเข้าใจ
แผ่นเหลก็ เคลือบสงั กะส ี เป็นต้น ในแต่ละเรื่องโดยใช้ผังกราฟิกให้เหมาะสม
กับลกั ษณะของข้อมลู
133 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
งานโลหะแผ่น 179
3.2.6 ค้อนพลาสตกิ (Plastic Hammer)
หัวค้อนทำามาจากพลาสติกแข็งหล่อเป็นรูปหัวค้อน
ภายในทำาเกลียว เพื่อขันติดกับตัวเรือนของค้อน
ทเ่ี ปน็ โลหะทงั้ สองขา้ งประกอบตดิ อยกู่ บั ดา้ ม การใช้
งานคลา้ ยๆ กับค้อนยาง
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัดภาพท ี่ 6.26 ลักษณะของค้อนพลาสติก
ทีม่ า: http://www.ffx.co.uk/tools/category/
Hammers%20Plastic, 2556: (Online)
ภาพที่ 6.27 ลักษณะของคอ้ นไม้ 3.2.7 คอ้ นไม ้ (Wood Hammer)
ทม่ี า: http://www.ffx.co.uk/tools/category/ ทำาจากไม้เน้ือแข็ง และมีความเหนียวไม่แตกง่าย
เหมาะสำาหรบั เคาะงานท่ีมผี วิ อ่อน เช่น อะลูมเิ นยี ม
Hammers%20Plastic, 2556: (Online) แผน่ เหลก็ เคลอื บสงั กะส ี ซง่ึ ไมต่ อ้ งการใหแ้ ผน่ โลหะ
ยบุ ตวั หรอื ทาำ ใหโ้ ลหะทีเ่ คลอื บอยู่หลุดออก
3.3 คมี (Pliers)
คีมถือว่าเป็นเคร่ืองมือช่างอุตสาหกรรมแทบทุกสาขามีประโยชน์หลายอย่าง เช่น ใช้จับ
บิด พับ ตัด หรือขึ้นรูปวัสดุได้ สำาหรับงานโลหะแผ่นเป็นเครื่องมือท่ีใช้ทาำ งานเก่ียวกับโลหะแผ่นได้เป็น
อย่างด ี ซง่ึ มใี ชอ้ ยู่ดว้ ยกันหลายชนิดดงั นี้
3.3.1 คมี ปากแบน (Flat Nose Pliers)
คีมชนิดน้ีมีลักษณะแบบบริเวณ ส่วนปลายของ
ปากคีมจะตรงเรียบ มีความกว้างประมาณ 10
มลิ ลิเมตรเหมาะสำาหรับจบั ช้ินงานเพือ่ พบั ขน้ึ รปู
ภาพท่ ี 6.28 ลักษณะของคีมปากแบบ 180 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบอ้ื งตน้
ท่มี า: http://www.hyperclaw.com/vde.shtml,
2556: (Online)
3.3.2 คีมพับตะเข็บ (Hand Seamen) คีมพับตะเข็บมีลักษณะคล้ายกับคีมทั่วๆ ไป
ปากจะแบนกว้างประมาณ 3 น้ิว และลึกประมาณ 1 นิ้วใช้สำาหรับพับโลหะด้วยมือ เมื่อโลหะแผ่นน้ัน
ไมส่ ามารถพบั ดว้ ยเคร่อื งหรอื สำาหรับพบั ชนิ้ งานที่หนา้ งาน
ภาพท่ี 6.29 ลกั ษณะของคมี พับตะเข็บ และคีมล็อกพบั ตะเข็บ ภาพท ่ี 6.30 ลักษณะการใช้คีมพบั ตะเข็บพับขอบชิน้ งาน
ที่มา: http://www.grainger.com/Grainger/WISS-Sheet- ที่มา: http://www.hvacquick.com/products/
commercial/Tools/Tools- Hand-Seamen, 2556:
Metal-Seamer-1ATC5, 2556: (Online)
(Online)
3.4 เหลก็ ยา้ํ ตะเข็บ (Hand Groove)
เหล็กย้ำาตะเข็บทำาจากเหล็กกล้าหรือเหล็กเครื่องมือ ปลายข้างท่ีใช้ยำ้าจะมีลักษณะเป็น
รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีร่องยาวตลอด เม่ือใช้ค้อนตีลงตรงส่วนปลายของเหล็กย้ำาตะเข็บ ร่องตะเข็บจะกด
ลงบนชิ้นงานทำาให้เกิดเป็นรอยตะเข็บล็อกกันแน่นไม่หลุดออกโดยง่าย เหล็กยำ้าตะเข็บมีหลายขนาด
ใหเ้ ลอื กใช้ตามความกว้างของตะเข็บท่ตี อ้ งการบนชน้ิ งาน ดงั ตารางท ่ี 6.1
ภาพท ่ี 6.31 ลักษณะเหลก็ ย้ำาตะเขบ็ และการใช้งาน
สุดยอดคู่มือครู 134
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
pplying the Communication Skill
ค่านิยมหลัก 12 ประการ กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
งานโลหะแผน่ 181 ep 4
St
ตารางท่ี 6.1 เหลก็ ย้าำ ตะเขบ็ ขนาดต่างๆ ความกว้างของตะเขบ็ mmpupnlyicinagtiotnh s ขัน้ สอ่ื สารและนำ� เสนอ
สงวน ิลข ิส tiทng ์ิธ สำ�นักพิมพ์ บริ ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด kille StAco 1. ผู้เรียนแต่ละกลุ่มออกแบบหรือหาวิธีนำ�เสนอให้ผู้อ่ืนรับรู้และ
เบอร์ของเหลก็ ยำา้ (มิลลเิ มตร) (น้วิ )
Sel 3.2 1/8 สอ่ื สารได้อยา่ งมีประสทิ ธภิ าพดว้ ยเทคนิควธิ ีทีเ่ หมาะสม
6 2. ส่มุ กลมุ่ ผู้เรยี นน�ำ เสนอผลการสรปุ ความรู้ความเข้าใจ
5 3.9 5/32
4
3 5.5 7/32
2
1 7.1 9/32
0
7.9 5/16
8.7 11/32
9.5 3/8
3.5 เหลก็ ยํ้าหัวหมุดและแท่นรองหวั หมดุ (Rivet Set and Rivet Stake)
เหล็กย้ำาหัวหมุดทำาจากเหล็กกล้าหรือ
เหล็กเครือ่ งมอื มลี ักษณะเป็นแทง่ ทีป่ ลายด้านหนงึ่
ใช้สำาหรับตอกปลายอีกด้านจะเรียบเจาะเป็นรูลึก
(Set Hold) เพ่ือให้หัวหมุดสอดเข้าไปภายในแล้ว
ใชค้ อ้ นตอก เพอื่ กดแผน่ ชนิ้ งานทง้ั สองใหแ้ นน่ และ
ใกล้ๆ กันจะทำาเป็นรอยบุ๋มครึ่งวงกลม (Snap) ไว้ ภาพท ่ี 6.32 ลกั ษณะของเหล็กยา้ำ หวั หมุดและแท่นรองหัวหมดุ
สำาหรับยำ้าแตง่ หัวหมุดให้กลม ที่มา: http://www.poohbang.com/2011_10_30_archive.
html, 2556: (Online))
สำาหรบั แท่นรองหวั หมดุ (Riveting Stake) มหี ลายลักษณะด้วยกันแต่สว่ นมากจะมรี อยบุ๋ม
ครงึ่ วงกลมไวห้ ลายขนาดดว้ ยกนั ตามขนาดของหวั หมดุ ยา้ำ มหี นา้ ทร่ี องรบั หวั หมดุ ยา้ำ เอาไวไ้ มใ่ หเ้ สยี รปู จาก
การตเี หลก็ ย้าำ หมดุ เพ่ือข้นึ รปู หวั หมดุ
3.6 เครือ่ งกดเจาะรูดว้ ยมอื (Hand Punch) ภาพที ่ 6.33 เหล็กเจาะรูดว้ ยมอื 182 งานเช่อื มและโลหะแผน่ เบ้ืองต้น
ทม่ี า: http://driversget.com/punching/
เคร่ืองกดเจาะรูด้วยมือใช้สำาหรับ punching-metal.html, 2556: (Online) 4. เครอื่ งมือช่วยขึ้นรปู
เจาะรูบนโลหะแผ่น สามารถเจาะโลหะแผ่นได้ถึง
เบอร์ 14 และสามารถเจาะได้หลายขนาดโดย เครื่องมือช่วยขนึ้ รปู (Stakes) มีมากช้ินดว้ ยกนั แต่ละชิ้นจะมีลักษณะรปู ร่างทแ่ี ตกต่างกันออกไป
การเปลยี่ นคู่ขนาดของหวั เจาะ ข้ึนอยู่กับชิ้นงานท่ีจะนำามาขึ้นรูป ชุดเครื่องมือช่วยขึ้นรูปน้ีจะวางสวมลงกับแผ่นรอง ภายในจะทำาเป็นรู
ส่ีเหลยี่ ม และเรยี ว มีขนาดของรแู ตกต่างกนั ให้เลือกใชต้ ามขนาดของก้านเครอื่ งชว่ ยข้นึ รปู
(ก) (ข) (ค)
(ง) (จ) (ฉ)
ep 5 (ช) (ซ) (ฌ) (ญ)
f-Regula ขัน้ ประเมินเพือ่ เพ่มิ คุณค่า ภาพที่ 6.34 ลักษณะของแผน่ รองเครอ่ื งมือช่วยขน้ึ รปู ภาพท่ี 6.35 ลกั ษณะเครื่องมือช่วยขนึ้ รูป (Stakes)
บรกิ ารสังคมและจิตสาธารณะ ทม่ี า: http://www.roperwhitney.com/forming-stakes. ท่มี า: http://www.roperwhitney.com/forming-stakes.
html, 2556: (Online) html, 2556: (Online)
4.1 Beak Horn Stake
เครื่องช่วยขึ้นรูปท่ีมีขนาดใหญ่กว่าทุกช้ินมีสองด้าน ด้านหนึ่งมีลักษณะกลมเรียวและ
อกี ด้านหนึง่ มีหน้าตดั เปน็ สี่เหลยี่ มผนื ผา้ เรียว ใชส้ ำาหรับการขึน้ รปู การย้ำาหมุด การเขา้ ตะเขบ็ และการเคาะ
ผู้เรียนแต่ละคนทำ�แบบทดสอบ (หนังสือเรียน หน้า 203-304) งานทว่ั ๆ ไป ดังภาพท ี่ 6.35 (ก)
แลกเปลีย่ นกนั ตรวจใหค้ ะแนน 4.2 Double Seaming Stake
เครื่องช่วยขึ้นรูปท่ีมีแขนยื่นออกไปท้ังสองข้างมีลักษณะของหน้าตัดเป็นวงรี แขนข้างหน่ึง
สน้ั อีกข้างหนง่ึ จะยาวกว่าบรเิ วณส่วนปลายของแขนทง้ั สองจะมีหวั ใช้สำาหรบั เคาะขน้ึ รูปตะเขบ็ ก้นกระป๋อง
ดงั ภาพท ี่ 6.35 (ข)
4.3 Creasing Stake With Horn
แขนข้างหนึ่งจะมีลักษณะกลมเรียวยาวออกไป อีกด้านหน่ึงผิวด้านบนมีลักษณะแบน มีร่อง
ขนาดต่างๆ พาดผ่านเหมาะสำาหรับการเข้าขอบลวดหรือเคาะตกแต่งช้ินงานท่ีประกอบลวดอยู่ ดังภาพ
ที ่ 6.35 (ค)
4.4 Coppersmith Squaring Stake
หัวมีรูปร่างแบนขอบข้างหนึ่งมีลักษณะเหลี่ยมอีกข้างหน่ึงมีลักษณะโค้งเหมาะสำาหรับงาน
เคาะข้ึนรปู ทว่ั ๆ ไป ดังภาพที่ 6.35 (ง)
4.5 Bevel Edge Squaring Stake
เคร่ืองช่วยขึ้นรูปชนิดนี้ จะออกแบบที่มีก้านเยื้องศูนย์กับหัวด้านบนที่เป็นส่ีเหล่ียมมุมฉาก
ท่ีขอบของมุมฉากจะมีการบากความหนาให้เอียงลบจากบนเล็กน้อย เหมาะสำาหรับการพับตะเข็บสองชั้น
(Double Seam) ดงั ภาพท ี่ 6.35 (จ)
135 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
งานโลหะแผน่ 183 สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด184 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบอื้ งต้น
4.6 Common Square Stake
เครื่องช่วยขึ้นรูปชนิดนี้มีส่วนหัวเป็นรูปสี่เหล่ียมด้านบนแบบราบใช้สำาหรับเคาะข้ึนรูปงาน
ท่วั ๆ ไปตามต้องการดงั ภาพที ่ 6.35 (ฉ)
4.7 Double Seaming Stake With Four Heads
ใช้สำาหรับเคาะตะเข็บสองช้ัน (Double Seam) มีหัวสำาหรับเปล่ียนตามลักษณะของงาน
ดังภาพที่ 6.35 (ช)
4.8 Round Head Stake
สว่ นหัวจะมรี ูปร่างกลมผิวด้านบนจะโค้งนูนใชส้ าำ หรับเคาะขนึ้ รูปดงั ภาพที ่ 6.35 (ซ)
4.9 Hatch Stake
จะมแี ขนย่นื ออกไปจากกา้ นขา้ งละเท่าๆ กนั ขอบดา้ นบนจะมกี ารบากขอบด้านเดียว (Bevel
One Side) จึงมีลักษณะเป็นมุมแหลมและตรงตลอดของความยาวใช้สำาหรับดัดงอแผ่นโลหะที่รัศมี
การดัดน้อย และใชส้ าำ หรบั ขึ้นรูปขอบของชิ้นงานทมี่ ลี กั ษณะตรงดังภาพท่ี 6.35 (ฌ)
4.10 Needle Case Stake
แขนข้างหนึ่งที่ยื่นออกมาจะมีลักษณะกลมเล็กและเรียว เหมาะสำาหรับเคาะข้ึนรูปงานกลม
หรือท่อขนาดเล็กและแขนอีกข้างจะมีหน้าตัดเป็นรูปส่ีเหลี่ยมมุมฉากย่ืนยาวออกไป ผิวด้านบนแบบราบ
เหมาะสำาหรบั เคาะขึ้นรปู งานทว่ั ๆ ไป ดงั ภาพที่ 6.35 (ญ)
5. เครอื่ งจกั รในงานโลหะแผ่น (Machine in Metal Sheet)
เครอ่ื งจกั รทใ่ี ชใ้ นงานโลหะแผน่ โดยทวั่ ไปจะมขี นาดใหญ ่ บางชนดิ ใชก้ าำ ลงั คน บางชนดิ ใชก้ าำ ลงั ไฟฟา้
เพอ่ื ใหเ้ ครอื่ งจกั รทาำ งาน เครอ่ื งจกั รที่ใชใ้ นงานโลหะแผน่ เบ้ืองตน้ พอจำาแนกได้ดงั น้ี
5.1 เคร่อื งตดั
5.1.1 เครื่องตัดตรง (Square Shear) เคร่ืองตัดชนิดนี้ใช้ตัดได้เฉพาะเส้นตรงเท่าน้ัน
เพราะใบมีดท้ังสองจะขนานกันเป็นเส้นตรง สามารถต้ังระยะในการตัดได้ตามต้องการโดยการเลื่อนเกจ
(Gage) ตามระยะ มที ง้ั แบบใชเ้ ทา้ เหยยี บ และแบบใชก้ าำ ลงั ไฟฟา้ ในการดงึ ใบมดี ลงมาตดั โลหะใหข้ าดจากกนั
และตรงบริเวณใบมีดจะมีอุปกรณ์ป้องกันอันตราย (Safety Guard) ป้องกันไม่ให้น้ิวมือเข้าไปในระยะ
ของคมตดั สามารถตัดโลหะแผ่นไดถ้ งึ เบอร์ 16 ขนาดทนี่ ยิ มใช้กนั มาก คอื ขนาด 3 – 4 ฟุต
5.1.2 เครอ่ื งวงกลม (Circular Shear) เคร่ืองตดั ชนิดนีใ้ ช้ตดั โลหะแผน่ ใหเ้ ปน็ รปู วงกลม
โดยให้ความแม่นยำาในการตัดสูงรอยตัดไม่มีครีบ สามารถตัดวงกลมได้ตามขนาด โดยการปรับต้ังท่ี
ตัวเครือ่ งมีอยูด่ ว้ ยกนั 2 แบบ คอื แบบใช้มือหมุนกบั แบบใช้มอเตอรไ์ ฟฟา้
ภาพท่ ี 6.36 ลกั ษณะเครือ่ งตัดตรง (Square Shear) ภาพท ่ี 6.37 เครือ่ งตัดวงกลมแบบมอื หมนุ
ท่มี า: http://www.roperwhitney.com/foot-squaring- และแบบใชม้ อเตอรไ์ ฟฟ้า
shears.html, 2556: (Online) ทม่ี า: http://www.hchmachine.com/En_ProductsView_
ID46.html, 2556: (Online)
5.2 เคร่อื งพบั (Bending Sheet Metal)
ใชส้ าำ หรับพับข้นึ รูปโลหะแผ่นแบง่ เป็น 2 ชนดิ คือ
5.2.1 เคร่อื งพับแบบโฟลเดอร์ (Folder)
เปน็ เครอ่ื งพบั ทเ่ี หมาะสาำ หรบั การพบั ขอบหรอื ตะเขบ็
เพราะสามารถต้ังระยะและตั้งปรบั มมุ ได้ เครอ่ื งพบั
แบบโฟลเดอร์ที่นิยมใช้มากจะเป็นชนิดบาร์
โฟลเดอร์ (Bar Folder) สามารถพับโลหะแผ่นได้ ภาพท่ ี 6.38 เคร่ืองชนิดบาร์โฟลเดอร์ (Bar Folder)
หนาถึงเบอร์ 22 ความยาวของเคร่ืองไม่เกิน 90 ที่มา: http://www.roperwhitney.com/adjustable-bar-
folder.html, 2556: (Online)
เซนติเมตร
5.2.1 เครอ่ื งพับแบบแฮนด์เบรก (Hand Brake)
เคร่ืองพับแบบนี้เหมาะสำาหรับงานพับทั่วๆ ไป เคร่ืองพับแบบแฮนด์เบรก จะมีอยู่
2 แบบ คือ
1) แบบแฮนด์เบรกหรือแบบคอรน์ ิคเบรก (Hand Brake or Carnic Brake)
2) แบบบ็อกซ์แอนด์แพนเบรก (Box and Pan Brake) หรือที่เรียกว่า แบบกล่อง
ความแตกต่างระหว่างเคร่ืองพับแบบแฮนด์เบรก และแบบบ็อกซ์แอนด์แพนเบรก อยู่ที่แบบแฮนด์เบรก
ใบพบั จะยาวตลอดเครอื่ งพบั แตส่ าำ หรบั แบบบอ็ กซแ์ อนดแ์ พนเบรกใบพบั จะมขี นาดตา่ งๆ กนั เรยี งกนั ยาว
ตลอดใบพับสามารถถอดออกเพ่ือปรับตั้งระยะให้ได้ขนาดที่ต้องการได้ ใบพับแต่ละอันเรียกว่า ฟิ้งเกอร์
มีหลายขนาด เชน่ ขนาด 1 นิ้ว 112 นว้ิ 2 นวิ้ ไปจนถึง 10 นิว้ เปน็ ตน้ ทำาใหม้ คี วามสะดวกต่อการใชง้ าน
สุดยอดคู่มือครู 136
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
งานโลหะแผ่น 185
ภาพท ี่ 6.39 เครื่องแบบแฮนดเ์ บรคและแบบบอคแอนด์แพนสงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ท่ีมา: http://www.magnumtools.com/products/1215-Tennsmith-Brakes, 2556 (Online)
5.3 เครือ่ งมว้ นขึ้นรปู (Slip Roll Forming Machine)
เครื่องม้วนขึ้นรูปเป็นเครื่องที่ใช้สำาหรับม้วนแผ่นโลหะให้เป็นรูปทรงกระบอก หรือกรวย
โดยการหมนุ ลกู กลง้ิ 3 ลกู ซึง่ เปน็ โลหะแทง่ กระบอกตัน ลูกกลง้ิ หนา้ 2 ลูก จะดึงแผ่นงานเขา้ ลูกกลง้ิ ท ่ี 3
ท่อี ยูด่ ้านหลงั จะดัดแผ่นงานใหโ้ คง้ ตามขนาดท่ีตอ้ งการ
ภาพท่ ี 6.40 เคร่ืองมว้ นโลหะแผน่ 186 งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบ้ืองตน้
ท่ีมา http://www.isitan.com/products-3roll-slip-rolls-ir--r.htm , 2556: (Online)
5.4 เครอ่ื งข้ึนรปู (Rotary Machine)
เคร่ืองข้ึนรูปเป็นเครื่องที่ใช้สำาหรับข้ึนรูปโลหะแผ่นแบบใช้มือหมุนจะติดตั้งกับโต๊ะทำางาน
และแบบตง้ั พนื้ ขบั ดว้ ยมอเตอรไ์ ฟฟา้ โดยทง้ั 2 จะมลี กั ษณะการทาำ งานเหมอื นกนั คอื มลี กู กลงิ้ คหู่ นงึ่ ทเี่ ปน็
ตัวขึ้นรูปลักษณะต่างๆ มีสกรูปรับระยะระหว่างลูกกลิ้ง มีเกจสำาหรับตั้งระยะระหว่างขอบ และมือหมุน
โดยหมนุ เฟอื งทอี่ ยภู่ ายในเครอื่ งใหห้ มนุ ลกู กลง้ิ อกี ตอ่ หนง่ึ ลกู กลง้ิ สาำ หรบั การขนึ้ รปู งานแตล่ ะแบบสามารถ
ถอดเข้าออกไดโ้ ดยจะเรยี กตามลกั ษณะการใชง้ าน
คา่ นยิ มหลัก 12 ประการ ภาพท่ ี 6.41 เครือ่ งขน้ึ รปู โลหะแผน่ แบบมือหมุนและแบบขับดว้ ยมอเตอร์ไฟฟ้า
• ใฝ่หาความรู้ หมัน่ ศกึ ษาเลา่ เรยี นท้งั ทางตรงและทางอ้อม
• มศี ีลธรรม รกั ษาความสัตย์ หวงั ดตี ่อผูอ้ ่ืน เผ่ือแผ่และแบง่ ปัน ท่มี า: http://www.machinetoolcn.com/2-9-1-rotary-machine.html, 2556: (Online)
6. การพับขอบในงานโลหะแผน่ (Edging)
ขอบของโลหะแผ่นเมื่อนำามาทำาเป็นผลิตภัณฑ์แล้วควรจะต้องมีการพับขอบเพ่ือเพิ่มความแข็งแรง
ให้กับขอบโลหะแผ่นและช่วยป้องกันอันตรายท่ีอาจเกิดจากขอบของโลหะแผ่น สำาหรับโลหะแผ่นนิยมใช้
การพบั เขา้ ขอบอยู ่ 3 แบบ ได้แก่
6.1 การพับขอบชน้ั เดียว (Single Hem)
การพบั ขอบชนั้ เดยี วเปน็ การพบั ขอบงานใหส้ นทิ ครงั้ เดยี ว ระยะเผอ่ื ของการพบั ขอบจะเทา่ กบั
ความกวา้ งของตะเข็บที่จะทาำ การพบั
6.2 การพับขอบสองชนั้ (Double Hem)
การพบั จะพบั เพม่ิ จากการพบั ครง้ั แรกเปน็ สองครง้ั เพอ่ื เพม่ิ ความแขง็ แรงใหม้ ากขนึ้ ระยะเผอื่
ของการพับจะเท่ากับสองเทา่ ของความกว้างของตะเข็บทีจ่ ะทำาการพับ
6.3 การเขา้ ขอบลวด (Wire Edge)
การเข้าขอบลวด (Wire edge) เป็นขอบที่พับเพ่ือใส่ลวดเสริมความแข็งแรงให้กับขอบงาน
ระยะเผื่อของการพบั จะเทา่ กับสองเท่าของความโตลวดทใ่ี ช ้ (สาำ หรบั โลหะแผ่นเบอร์ 30–24)
(ก) (ข) (ค)
ภาพท่ี 6.42 การพบั ขอบช้ันเดียว (ก) การพบั ขอบสองชน้ั (ข) และการเข้าขอบลวด (ค)
137 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
งานโลหะแผ่น 187
หมายเหต:ุ ถา้ A = ระยะเผ่อื ของการพบั ขอบ
D = ขนาดเสน้ ผา่ ศนู ยก์ ลางของลวด
T = ขนาดความหนาของแผ่นโลหะ
W = ความกวา้ งของตะเข็บท่ีจะทำาการพบั
ดงั นน้ั จะใช้ความสัมพนั ธ์ของระยะเผอ่ื พับขอบของโลหะ ซง่ึ มีสูตรดงั นี้
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
การพบั ขอบช้ันเดยี ว A = W
การพับขอบชัน้ เดียว A = 2W
AA == 224312 DD ((สสาำำาหหรรับบั แแผผนน่่ โโลลหหะะเขบนอารด์ เ3ก0นิ –ก24ว)า่ เบอร ์ 24)
การเขา้ ขอบลวด
7. การพบั ตะเข็บโลหะแผ่น (Seaming)
การต่อตะเข็บในงานโลหะแผ่น คือ การต่อโลหะแผ่นเข้าด้วยกัน ซ่ึงมีวิธีการต่ออยู่หลายลักษณะ
ดงั นี้
7.1 ตะเขบ็ รอยตอ่ เกย (Lap Seam)
ตะเขบ็ รอยตอ่ เกยจะทาำ โดยการนาำ โลหะแผน่ วางซอ้ นกนั เพอื่ เตรยี มการบดั กร ี หรอื การยา้ำ หมดุ
ภาพที่ 6.43 ลกั ษณะของตะเข็บตอ่ เกยแบบต่างๆ 188 งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบอ้ื งต้น
7.2 ตะเข็บเก่ยี ว (Groove Seam) 7.3 ตะเข็บรอยต่อตง้ั หรือยนื (Standing Seam)
ตะเขบ็ เกยี่ วเปน็ ทนี่ ยิ มใชก้ นั มากในงานโลหะแผน่ การตอ่ ชน้ิ งานเขา้ ดว้ ยกนั จะพบั ขอบชน้ั เดยี ว ใชส้ าำ หรบั การตอ่ ตะเข็บท่ีตอ้ งการความแขง็ แรงของรอยต่อมาก
(Single hem) ทั้งสองชิ้นข้างละเท่าๆ กันเกี่ยวกัน สำาหรับการล็อกตะเข็บนั้นจะย้ำาด้วยเหล็กยำ้าตะเข็บ
ใหแ้ นน่ การเผ่อื ตะเข็บ A = 32W
ภาพท ่ี 6.44 ลักษณะของตะเข็บเกี่ยว
ภาพท ่ี 6.45 ลักษณะของตะเข็บรอยตอ่ ตั้งหรอื ยืน
7.4 ตะเข็บสองช้ัน (Double Seam)
ใชส้ าำ หรบั การทำาตะเขบ็ มมุ ขอบของทอ่ หรอื ภาชนะเหลย่ี ม กน้ ภาชนะตา่ งๆ จะมคี วามแขง็ แรง
มากอกี ชนดิ หนึ่ง
ภาพท ี่ 6.46 ลักษณะของตะเข็บสองชน้ั
7.5 ตะเขบ็ แบบพติ สเบิรก์ (Pitsburgh Seam)
จะใชส้ ำาหรับการประกอบชิน้ งาน 2 ชนิ้ ท่ีเปน็ มมุ ฉาก เช่น ตะเขบ็ มมุ ของผลติ ภัณฑ์ทรงกลม
ภาพท ่ี 6.47 ลกั ษณะของตะเข็บแบบพิตสเบริ ์ก
สุดยอดคู่มือครู 138
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
งานโลหะแผน่ 189
วชิ า งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบ้ืองต้น ใบงานท ่ี 6.1 คาบเรยี น คาบ
รหัสวชิ า 2100-1005 ผสู้ อน ✓ ผู้เรียน
ช่อื งาน การตัดตรงด้วยกรรไกร
80 จำ�กัด
10 10 10 10 5
80
20
8X10
(พว.)
10 5 12 5 10 8 5 บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ
จดุ ประสงคเ์ ชงิ พฤตกิ รรม
1. ปฏิบัตกิ ารตัดตรงด้วยกรรไกรได ้
2. มเี จตคติทีด่ ใี นการทำางานด้วยความเป็นระเบียบเรียบรอ้ ย ประณตี รอบคอบ ซื่อสัตย์และปลอดภัย
วสั ดุ ลาำ ดบั ข้นั การปฏบิ ัติงาน 190 งานเช่อื มและโลหะแผ่นเบือ้ งตน้
1. แผ่นเหล็กเคลือบสังกะส ี เบอร์ 30 1. จัดเตรยี มเครอื่ งมอื ให้พรอ้ ม ใบประเมินผลการปฏิบตั ิงานท่ ี 6.1
ขนาด 80 Ö 80 มม. จาำ นวน 1 แผ่น 2. ตดั แผน่ เหลก็ เคลอื บสังกะสี เบอร์ 30
ขนาด 80 Ö 80 มม. ดว้ ยเครอ่ื งตัดตรงแบบเทา้ เหยียบ
เครอ่ื งมือและอุปกรณ์ 3. ร่างแบบตามขนาดทีก่ าำ หนด
4. สง่ ตรวจสอบความถกู ตอ้ ง
1. บรรทดั เหลก็ เหลก็ ขดี 5. วางแผนการตดั ว่าควรตัดส่วนใดกอ่ น
2. ฉากผสม 6. ทำาการตัดดว้ ยกรรไกร
3. กรรไกรตดั ตรง 7. เคาะตกแต่งชนิ้ งาน
4. ค้อนไม ้ หรือค้อนพลาสตกิ 8. ส่งตรวจ
5. เครือ่ งตัดโลหะแผ่น
6. ถงุ มือผ้า
ชือ่ สกลุ วันที่
แผนกวชิ า
ระดับ ปวช. กลุม่
ชอ่ื งาน การตดั ตรงดว้ ยกรรไกร
สำ�นักพิมพ์ ลาำ ดับ รายการ คะแนนเต็ม คะแนนทีไ่ ด้
สงวน ิลข ิสท ิธ์ 1 การใชเ้ คร่ืองมือและอุปกรณ ์ 1
2 การร่างแบบ 1
3 การตดั มมุ ฉาก 2
4 การตัดมุมแหลม 2
5 ความเรียบรอ้ ยสวยงามโดยรวม 2
6 พฤติกรรมในการปฏิบตั งิ าน 2
รวม 10
หมายเหต ุ : พฤตกิ รรมในการปฏิบัตงิ าน ได้แก่
1. พฤติกรรมก่อนปฏิบัติงาน ไดแ้ ก ่ การเตรียมเครื่องมือและอปุ กรณ์ การแต่งกาย
2. พฤติกรรมขณะปฏบิ ัตงิ าน ได้แก ่ การตัง้ ใจฝกึ ปฏิบตั งิ าน ไม่หยอกล้อกนั
3. พฤติกรรมหลงั ปฏิบตั งิ าน ได้แก ่ การเก็บเครอื่ งมอื และอุปกรณ ์ การทำาความสะอาดพื้นที่
ปฏบิ ัติงาน
คำาแนะนำา/ข้อเสนอแนะอ่ืนๆ
ลงชื่อ ผ้ตู รวจสอบ
( )
วนั ที่ / /
139 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
งานโลหะแผน่ 191
วชิ า งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบอ้ื งต้น ใบงานท ี่ 6.2 คาบเรียน คาบ
รหสั วชิ า 2100-1005 ผู้สอน ✓ ผูเ้ รียน
ชอ่ื งาน การตดั โค้ง
140 จำ�กัด
140 90 130 D
5070 ตดั วงกลมในออก
(พว.)110
10 บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ
จุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรม
1. ปฏบิ ัตกิ ารตัดโค้งได้
2. มเี จตคตทิ ดี่ ใี นการทำางานดว้ ยความเป็นระเบียบเรยี บรอ้ ย ประณตี รอบคอบ ซื่อสตั ย์และปลอดภัย
วัสดุ ลาำ ดับขัน้ การปฏบิ ตั งิ าน 192 งานเช่อื มและโลหะแผน่ เบอ้ื งต้น
1. แผ่นเหล็กเคลือบสงั กะสี เบอร ์ 30 1. จัดเตรียมเครือ่ งมือให้พร้อม ใบประเมินผลการปฏบิ ัติงานท ่ี 6.2
ขนาด 140 Ö 140 มม. จำานวน 1 แผน่ 2. ตัดแผน่ เหล็กเคลอื บสงั กะส ี เบอร ์ 30
ขนาด 140 Ö 140 มม. ดว้ ยเคร่อื งตัดตรง
เคร่อื งมือ และอุปกรณ์ แบบเทา้ เหยยี บ
3. ร่างแบบตามขนาดทก่ี าำ หนด
1. บรรทัดเหล็ก 4. สง่ ตรวจสอบความถกู ตอ้ ง
2. เหล็กขีด วงเวียน 5. วางแผนการตัดวา่ ควรตัดส่วนใดกอ่ น
3. กรรไกรตัดโคง้ ซ้าย-ขวา 6. ทำาการตัดด้วยกรรไกร
4. ค้อนไม ้ หรอื ค้อนพลาสตกิ 7. เคาะตกแตง่ ชน้ิ งาน
5. เครือ่ งตดั โลหะแผน่ 8. ส่งตรวจ
6. ถุงมอื ผา้
ชอ่ื สกุล วันท่ ี
ระดับ ปวช. กลุ่ม แผนกวิชา
ชอื่ งาน การตัดโค้ง
สำ� ันกพิมพ์ ลำาดบั รายการ คะแนนเตม็ คะแนนทไ่ี ด้
สงวนลิข ิสทธิ์ 1 การใช้เครอ่ื งมือและอุปกรณ ์ 1
2 การร่างแบบ 1
3 การตัดโค้ง 2
4 การยา้ ยโคง้ 2
5 ความเรียบรอ้ ยสวยงามโดยรวม 2
6 พฤตกิ รรมในการปฏบิ ตั งิ าน 2
รวม 10
หมายเหต ุ : พฤติกรรมในการปฏบิ ตั ิงาน ไดแ้ ก่
1. พฤติกรรมก่อนปฏิบัตงิ าน ไดแ้ ก่ การเตรียมเครือ่ งมอื และอุปกรณ์ การแต่งกาย
2. พฤตกิ รรมขณะปฏิบัตงิ าน ได้แก่ การต้งั ใจฝึกปฏิบัตงิ าน ไมห่ ยอกลอ้ กนั
3. พฤติกรรมหลงั ปฏิบัติงาน ไดแ้ ก่ การเก็บเครือ่ งมอื และอปุ กรณ์ การทำาความสะอาดพน้ื ท่ี
ปฏิบัตงิ าน
คาำ แนะนาำ /ข้อเสนอแนะอ่ืนๆ
ลงชอื่ ผู้ตรวจสอบ
( )
วนั ท ่ี / /
สุดยอดคู่มือครู 140
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ข้ันสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
งานโลหะแผน่ 193 กิจกรรมท้าทาย
วิชา งานเชอ่ื มและโลหะแผน่ เบ้ืองต้น ใบงานท ่ี 6.3 คาบเรยี น คาบ แนวทางให้ผู้เรียนจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ด้วยกิจกรรม
รหสั วิชา 2100-1005 ผูส้ อน ✓ ผูเ้ รยี น ท่ีหลากหลายที่ฝึกทักษะทุกด้านตามจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
เพ่ือให้เกิดสมรรถนะในการเรียนรู้ สามารถปฏิบัติกิจกรรมเร่ือง
ช่ืองาน การพบั ขอบ (Hem) และการเขา้ ตะเขบ็ เก่ียว (Groove Seam) ความปลอดภัยท่ีนำ�ไปใช้ในชีวิตประจำ�วันได้วันตามความเหมาะสม
ของผู้เรยี นและสถานศึกษา โดย
ตะเขบ็ เก่ียว พับขอบสองชั้น 1. ให้ผู้เรียนจับคู่และร่วมกันค้นหาสาเหตุและผลกระทบ จำ�กัด
ความรเู้ กย่ี วกบั งานโลหะแผน่
พบั ขอบชั้นเดียว 2. ให้ผู้เรยี นแสดงแนวคดิ เกย่ี วกบั งานโลหะแผน่
3. ให้ผู้เรียนฝึกวิเคราะห์และให้ความสำ�คัญกับการปฏิบัติงาน
งานโลหะแผ่น ข้อควรระวังในการใช้เครื่องมือ เครื่องจักร สามารถ
น�ำ มาใช้ในชวี ติ ประจ�ำ วันได้ ไดแ้ ก่
3.1 ความรเู้ กย่ี วกบั โลหะแผน่
3.2 เครอื่ งมือวดั และรา่ งแบบ
3.3 เคร่ืองมอื ตกแตง่ และขึ้นรูป
55 5 100
(พว.)
จดุ ประสงคเ์ ชิงพฤติกรรม บริ ัษท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ
1. ปฏบิ ตั กิ ารพับขอบ (Hem) และการเขา้ ตะเขบ็ เกยี่ ว (Groove Seam) ได้
2. มเี จตคตทิ ี่ดใี นการทำางานดว้ ยความเป็นระเบียบเรียบร้อย ประณตี รอบคอบ ซ่อื สัตยแ์ ละปลอดภัย
วสั ดุ ลาำ ดับข้นั การปฏบิ ตั งิ าน 194 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบ้ืองตน้
1. แผ่นเหลก็ เคลอื บสงั กะสี เบอร์ 30 1. จัดเตรยี มเคร่ืองมือใหพ้ ร้อม ใบประเมินผลการปฏิบตั งิ านที่ 6.3
ขนาด 50 Ö 100 มม. จำานวน 2 แผ่น 2. ตัดแผ่นเหลก็ เคลอื บสงั กะส ี เบอร ์ 30
ขนาด 50 Ö 100 มม. จาำ นวน 2 แผน่ ด้วยเครอ่ื ง ชอ่ื สกลุ วนั ที ่
เครอ่ื งมอื และอุปกรณ์ ตดั ตรงแบบเท้าเหยยี บ
3. คำานวณการเผ่ือตะเข็บ
1. บรรทดั เหล็ก เหลก็ ขีด 4. รา่ งแบบการพับของ และร่างแบบการพบั ตะเขบ็
2. กรรไกร ฉากผสม 5. ส่งตรวจสอบความถกู ตอ้ ง
3. ค้อนยา้ำ ตะเขบ็ คอ้ นไม้ ค้อนพลาสตกิ 6. พับขอบ (Hem) และพบั ช้ินงานเพื่อเข้าตะเข็บ
4. เครอ่ื งตัดโลหะแผน่ 7. ใช้ค้อนไม้หรอื ค้อนพลาสตกิ เคาะรอยเกย่ี วของ
5. เครอื่ งพบั ตะเขบ็ และย้าำ ตะเขบ็ ด้วยเหล็กย้าำ (Hand Groove)
6. เหล็กยำ้าตะเขบ็ เบอร ์ 4 (ขนาดรอ่ ง 5.5 มม.) 8. ตรวจสอบความเรยี บร้อย
7. ถุงมือผา้ 9. สง่ ตรวจ
8. เครอ่ื งมือชว่ ยขึ้นรปู (Stakes)
ระดับ ปวช. กลมุ่ แผนกวิชา
ช่ืองาน การพบั ขอบ (Hem) และการเข้าตะเข็บเกีย่ ว (Groove Seam)
สำ�นักพิมพ์ ลาำ ดับ รายการ คะแนนเตม็ คะแนนท่ีได้
3.4 เครอ่ื งมอื ช่วยขน้ึ รูป 1 การใช้เครื่องมือและอุปกรณ ์ 1
3.5 เคร่อื งจกั รในงานโลหะแผ่น
3.6 การพบั ขอบในงานโลหะแผ่น 2 การร่างแบบ 1
3.7 การพับตะเขบ็ โลหะแผน่
สงวน ิลข ิสทธิ์ 3 การพับขอบ 2
4 การเขา้ ตะเข็บเกย่ี ว 2
5 ความเรยี บร้อยสวยงามโดยรวม 2
6 พฤติกรรมในการปฏบิ ัตงิ าน 2
รวม 10
หมายเหต ุ : พฤติกรรมในการปฏิบัติงาน ได้แก่
1. พฤติกรรมก่อนปฏิบัติงาน ได้แก ่ การเตรียมเครื่องมือและอุปกรณ ์ การแตง่ กาย
2. พฤตกิ รรมขณะปฏบิ ัติงาน ได้แก่ การตั้งใจฝกึ ปฏิบัตงิ าน ไม่หยอกลอ้ กัน
3. พฤติกรรมหลังปฏิบตั งิ าน ไดแ้ ก่ การเก็บเครื่องมือและอุปกรณ ์ การทาำ ความสะอาดพื้นท่ี
ปฏิบัติงาน
คาำ แนะนาำ /ข้อเสนอแนะอนื่ ๆ
ลงช่ือ ผูต้ รวจสอบ
( )
วนั ที่ / /
141 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
งานโลหะแผน่ 195
วชิ า งานเชือ่ มและโลหะแผน่ เบือ้ งต้น ใบงานท ี่ 6.4 คาบเรียน คาบ
รหัสวิชา 2100-1005 ผ้สู อน ✓ ผ้เู รียน
ชอื่ งาน การพบั ตะเขบ็ สองชัน้ (Double Seam)
A=W 5 45 จำ�กัด
40 100
(พว.)
A=2W บริ ัษท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ
จุดประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม
1. ปฏบิ ัติการพับตะเข็บสองช้ัน (Double Seam) ได้
2. มีเจตคติทดี่ ีในการทาำ งานดว้ ยความเป็นระเบยี บเรยี บรอ้ ย ประณีต รอบคอบ ซอ่ื สัตย์และปลอดภยั
วสั ดุ ลาำ ดบั ขั้นการปฏบิ ัตงิ าน 196 งานเชือ่ มและโลหะแผ่นเบื้องตน้
1. แผน่ เหลก็ เคลือบสงั กะสี เบอร ์ 30 1. จัดเตรยี มเคร่ืองมือให้พร้อม ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั งิ านที ่ 6.4
ขนาด 50 Ö 100 มม. จำานวน 2 แผ่น 2. ตดั แผน่ เหลก็ เคลือบสงั กะส ี เบอร ์ 30
ขนาด 50 Ö 100 มม. จำานวน 2 แผ่น
เครือ่ งมอื และอุปกรณ์ ดว้ ยเคร่ืองตัดตรงแบบเทา้ เหยียบ
3. รา่ งแบบช้ินงาน เผ่อื หาระยะในการพับตะเขบ็ สองชั้น
1. บรรทดั เหลก็ เหล็กขีด 4. สง่ ตรวจสอบความถูกต้อง
2. กรรไกร ฉากผสม 5. พบั ชิน้ งานตามแบบ
3. ค้อนย้าำ ตะเขบ็ ค้อนไม ้ ค้อนพลาสติก 6. เคาะขึน้ รปู ตะเขบ็ สองชนั้ บนเครือ่ งมอื ชว่ ยข้ึนรูป
4. เคร่อื งตดั โลหะแผ่น (Stakes)
5. เครอ่ื งพับ 7. ตรวจสอบความเรียบรอ้ ย
6. ถุงมือผ้า 8. ส่งตรวจ
7. เครอื่ งมอื ช่วยขน้ึ รปู (Stakes)
ช่อื สกุล วนั ท่ ี
แผนกวิชา
ระดบั ปวช. กลุ่ม
ช่อื งาน การพับตะเข็บสองช้ัน (Double Seam)
สำ�นักพิมพ์ ลำาดับ รายการ คะแนนเตม็ คะแนนท่ีได้
สงวน ิลข ิสท ิ์ธ 1 การใช้เครอื่ งมอื และอปุ กรณ์ 1
2 การร่างแบบ 1
3 ขนาดของตะเข็บ 2
4 ความสมาำ่ เสมอของตะเข็บ 2
5 ความเรยี บร้อยสวยงามโดยรวม 2
6 พฤตกิ รรมในการปฏิบตั ิงาน 2
รวม 10
หมายเหต:ุ พฤตกิ รรมในการปฏบิ ัตงิ าน ไดแ้ ก่
1. พฤติกรรมก่อนปฏบิ ตั ิงาน ได้แก่ การเตรยี มเครื่องมอื และอปุ กรณ ์ การแต่งกาย
2. พฤติกรรมขณะปฏิบตั ิงาน ได้แก่ การตัง้ ใจฝกึ ปฏบิ ตั ิงาน ไมห่ ยอกลอ้ กนั
3. พฤติกรรมหลังปฏิบัติงาน ไดแ้ ก่ การเก็บเครือ่ งมอื และอปุ กรณ ์ การทำาความสะอาดพนื้ ที่
ปฏบิ ตั ิงาน
คำาแนะนาำ /ข้อเสนอแนะอ่นื ๆ
ลงช่ือ ผตู้ รวจสอบ
( )
วนั ท ่ี / /
สุดยอดคู่มือครู 142
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพu่ือlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
งานโลหะแผ่น 197
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบ้ืองตน้ ใบงานท ี่ 6.5 คาบเรียน คาบ
รหัสวชิ า 2100-1005 ผสู้ อน ✓ ผู้เรยี น
ช่อื งาน การเขา้ ขอบลวด
เข้าขอบลวด สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
120
D 4
จดุ ประสงค์เชงิ พฤตกิ รรม
1. ปฏบิ ตั ิการเขา้ ขอบลวดได ้
2. มเี จตคตทิ ีด่ ีในการทาำ งานดว้ ยความเปน็ ระเบยี บเรียบรอ้ ย ประณตี รอบคอบ ซือ่ สัตย์ และปลอดภัย
วัสดุ ลำาดบั ข้นั การปฏิบัตงิ าน 198 งานเช่ือมและโลหะแผ่นเบ้อื งต้น
1. แผน่ เหล็กเคลอื บสังกะสี เบอร์ 30 1. จัดเตรยี มเคร่อื งมอื ให้พร้อม
ขนาด 50 Ö 120 มม. จำานวน 2 แผน่ 2. ตัดแผน่ เหลก็ เคลือบสงั กะสี เบอร์ 30
2. ลวดชุบสังกะสี ขนาด 4 มม. ขนาด 50 Ö 120 มม. จาำ นวน 1 แผน่
ด้วยเครือ่ งตัดตรงแบบเทา้ เหยยี บ
เครือ่ งมอื และอปุ กรณ์ 3. คำานวณระยะเผอ่ื การเข้าขอบลวด
4. พบั ขอบเผือ่ วางลวด
1. บรรทดั เหล็ก เหล็กขีด 5. ใชค้ อ้ นเคาะแต่งโลหะแผน่ ให้ห้มุ ลวด
2. กรรไกร ฉากผสม 6. ตรวจสอบความเรยี บรอ้ ย
3. คอ้ นย้ำาตะเข็บ ค้อนไม ้ ค้อนพลาสตกิ 7. สง่ ตรวจ
4. เครื่องตดั โลหะแผน่
5. เครื่องพับ ใบประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิงานท่ี 6.5
6. ถุงมอื ผา้
7. เคร่ืองมอื ชว่ ยข้ึนรปู (Stakes) ชอ่ื สกลุ วันท่ ี
ระดบั ปวช. กลุ่ม แผนกวิชา
ชือ่ งาน การเข้าขอบลวด
ลาำ ดบั รายการ คะแนนเตม็ คะแนนทไี่ ด้
1 การใชเ้ คร่ืองมือและอปุ กรณ ์ 1
2 การเตรยี มงาน 1
3 ความสมำา่ เสมอในการเขา้ ขอบลวด 2
4 ความแข็งแรงของขอบลวด 2
5 ความเรียบร้อยสวยงามโดยรวม 2
6 พฤตกิ รรมในการปฏบิ ตั งิ าน 2
รวม 10
หมายเหตุ: พฤตกิ รรมในการปฏิบตั ิงาน ไดแ้ ก่
1. พฤติกรรมกอ่ นปฏบิ ตั ิงาน ได้แก ่ การเตรียมเครื่องมอื และอปุ กรณ ์ การแตง่ กาย
2. พฤตกิ รรมขณะปฏบิ ตั ิงาน ไดแ้ ก ่ การต้งั ใจฝึกปฏบิ ตั ิงาน ไม่หยอกล้อกัน
3. พฤตกิ รรมหลงั ปฏบิ ตั ิงาน ไดแ้ ก ่ การเกบ็ เครื่องมอื และอุปกรณ์ การทำาความสะอาดพน้ื ที่
ปฏบิ ัตงิ าน
คำาแนะนาำ /ข้อเสนอแนะอ่นื ๆ
ลงชือ่ ผ้ตู รวจสอบ
( )
วนั ท่ ี / /
143 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ข้ันคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
งานโลหะแผ่น 199
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผน่ เบอื้ งตน้ ใบงานท ี่ 6.6 คาบเรยี น คาบ
รหัสวชิ า 2100-1005 ผู้สอน ✓ ผูเ้ รยี น
ชอ่ื งาน การทาำ กลอ่ งส่ีเหลีย่ ม
40พับขอบช้ันเดยี ว
ตะเขบ็ สองชน้ั
จำ�กัด
50
ตะเขบ็ กน กลอง
50
ตะเข็บกนกลอง ตะเข็บสองชน้ั
(พว.)
จุดประสงคเ์ ชงิ พฤติกรรม
1. ปฏบิ ตั ิการทาำ กลอ่ งสเี่ หลีย่ มได้
2. มเี จตคติที่ดใี นการทาำ งานดว้ ยความเปน็ ระเบียบเรยี บรอ้ ย ประณตี รอบคอบ ซอ่ื สตั ย์และปลอดภยั
บริษัท ัพฒนาคุณภาพวิชาการ
วัสดุ ลาำ ดบั ข้นั การปฏบิ ัตงิ าน 200 งานเช่อื มและโลหะแผน่ เบ้ืองต้น
1. แผ่นเหล็กเคลือบสงั กะส ี เบอร ์ 30 1. จดั เตรยี มเครอ่ื งมอื ให้พรอ้ ม
- ตวั กลอ่ ง 215 Ö 50 มม. 2. ตดั แผน่ เหลก็ เคลือบสงั กะส ี ขนาด 215 Ö 50 มม.
- กน้ กลอ่ ง 70 Ö 70 มม. จำานวน 1 แผน่ และขนาด 70 Ö 70 มม. จำานวน 1 แผ่น
3. เขยี นแบบแผ่นคล่ีบนโลหะแผน่
เครอ่ื งมือและอปุ กรณ์ 4. สง่ ตรวจ
5. ตัดส่วนทไ่ี มต่ อ้ งการออกดว้ ยกรรไกร
1. บรรทัดเหลก็ เหลก็ ขดี 6. พับขอบ พบั ขน้ึ รปู กล่องและเข้าตะเขบ็ กลอ่ ง
2. กรรไกร ฉากผสม 7. พับขึน้ รปู ชนิ้ ก้นกลอ่ ง
3. ค้อนยำ้าตะเขบ็ คอ้ นไม ้ คอ้ นพลาสติก 8. ประกอบกล่องเขา้ กับส่วนก้น
4. เครอ่ื งตัดโลหะแผน่ 9. เคาะพับเพื่อทาำ ตะเข็บสองชัน้ ก้นกลอ่ ง
5. เครอ่ื งพบั 10. ส่งตรวจ
6. ถุงมือผ้า
7. เครอ่ื งมือช่วยขนึ้ รูป (Stakes) ใบประเมินผลการปฏิบตั ิงานท ่ี 6.6
ช่อื สกลุ วนั ที ่
แผนกวิชา
ระดับ ปวช. กลมุ่
ชื่องาน การทำากลอ่ งส่ีเหล่ียม
สำ�นักพิมพ์ ลาำ ดับ รายการ คะแนนเตม็ คะแนนท่ีได้
สงวน ิลข ิสทธิ์ 1 การใช้เครอื่ งมือและอปุ กรณ ์ 1
2 การร่างแบบ 1
3 การพบั ขอบ 2
4 การพับตะเขบ็ กลอ่ ง ตะเขบ็ ก้นกลอ่ ง 2
5 ความเรียบรอ้ ยสวยงามโดยรวม 2
6 พฤติกรรมในการปฏิบตั ิงาน 2
รวม 10
หมายเหต:ุ พฤติกรรมในการปฏิบัตงิ าน ไดแ้ ก่
1. พฤตกิ รรมก่อนปฏิบตั ิงาน ไดแ้ ก ่ การเตรียมเครอ่ื งมอื และอุปกรณ์ การแต่งกาย
2. พฤตกิ รรมขณะปฏิบัตงิ าน ได้แก ่ การต้ังใจฝกึ ปฏบิ ตั งิ าน ไม่หยอกลอ้ กัน
3. พฤติกรรมหลังปฏิบัติงาน ได้แก ่ การเกบ็ เครื่องมอื และอปุ กรณ์ การทาำ ความสะอาดพน้ื ที่
ปฏิบตั งิ าน
คำาแนะนาำ /ขอ้ เสนอแนะอน่ื ๆ
ลงชือ่ ผตู้ รวจสอบ
( )
วนั ที่ / /
สุดยอดคู่มือครู 144
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นสื่อสารและน�ำเสนอ 5. ขS้ันeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
งานโลหะแผน่ 201 สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจ
คาำ ชี้แจง กิจกรรมตรวจสอบความเข้าใจเป็นกิจกรรมฝึกทักษะเฉพาะด้านความรู้-ความจำา เพ่ือใช้ใน
การตรวจสอบความเข้าใจตามจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้
จงตอบคาำ ถามตอ่ ไปน้ีใหไ้ ดใ้ จความสมบรู ณ์
1. โลหะแผน่ มกี ่ปี ระเภทอะไรบา้ ง และนาำ ไปใชง้ านไดอ้ ยา่ งไร (จ.1)
(แน วทางการต อบ ม ี 2 ป ระเภท ไ ด้แก่ 1) โล หะแผ่นเป ลือย การ นำาไปใช้ง าน แผ่นเห ลก็ ดำาใน รปู ของแผ ่นเปลอื ย
ไมค่ ่อยนิยมใ ช้งานมาก เพราะเ กิดสนิมไ ด้ง่ายเกิด การกัดก ร่อนได้รว ดเร็วและ บัดกรียา ก เหล็กช นิดนี้จึง
ใชง้ านท่ีตอ้ งก ารพน่ สีห รือเคลือบ ผวิ เท่าน้นั 2) โลหะ แผ่นเคล ือบ การน ำาไปใชง้ าน แบ่งเป็น เหล็กแผ น่ เคลอื บ
สงั ก ะส ี แผ่น เคลือบดีบ กุ และแ ผ่นเหล็ก อาบสงั กะ สเี คลือบ ส ี หรอื อ่ืน ๆ ขน้ึ อย ู่กับดลุ ยพ ินิจของผ ้สู อน)
2. เครื่องมือวดั และร่างแบบมอี ะไรบ้าง จงอธบิ ายโดยสงั เขป (จ.2)
(แน วทางการ ตอบ 1) เกจวัดคว ามหนา แ ละความ โต ทาำ จาก เหลก็ กล ้ามลี ักษณ ะกลม ป ากเป็นร่อ งรอบตวั
2) บรรทัดเห ล็กทำามา จากเหล็ก กล้าไร้สน ิมสามาร ถวัดทั้งร ะบบอังก ฤษ และร ะบบเมต ริก 3) ต ลับเมตร
เป็น เครื่องม ือท่ีช่วยใน การวัดช ้ินงาน 4) ฉากเหล ็ก มีลักษ ณะเป็นร ูปตัวแอล ใช้ตรวจ วัดความ ฉากของ
โลห ะแผ่นงา น 5) ฉ ากผสมป ระกอบด ้วยหัววัด มุมฉาก หัวปรับ มุม หัวห าศูนย์ก ลาง และ บรรทัด
6) เหล็กขีด ทำาหน้าท ่ีขีดเขียนล งบนโลห ะแผ่น 7 ) วงเวียน เหล็ก แบ ่งออกเป ็นวงเวียน ขาสปริง วงเวียน
ขาต าย และว งเวยี นเล ่อื น หรอื อ ่นื ๆ ขนึ้ อ ยกู่ ับดุลย พนิ ิจของ ผสู้ อน)
3. เครอ่ื งจกั รในงานโลหะแผ่นมอี ะไรบ้าง จงอธบิ ายโดยสังเขป (จ.3)
(แน วทางการ ตอบ 1) เครื่องตัด ประกอบ ดว้ ย เค รือ่ งตัดต รง เครือ่ ง วงกลม 2 ) เครือ่ ง พบั ประก อบดว้ ย
เคร ่ืองพับแบ บโฟลเดอ ร์และเค ร่ืองพับแ บบแฮนด ์เบรก 3) เครื่องม้ว นข้ึนรูป เป็นเครื่อ งท่ีใช้สำาห รับม้วน
แผ่น โลหะให ้เป็นรูปท รงกระบอ กหรือกร วย 4) เค ร่ืองข้ึนร ูป เป็นเค รื่องที่ใช้ส าำ หรับขึ้น รุปโลหะแ ผ่นแบบ
ใชม้ ือหมนุ ห รอื อ่นื ๆ ข ึน้ อย่กู ับด ุลยพินิจ ของผสู้ อ น)
4. เครอื่ งมือชว่ ยข้ึนรปู มีอะไรบ้าง จงอธบิ ายพร้อมยกตวั อย่างประกอบ (จ.3)
(แน วทางการ ตอบ เค รื่องมือช ่วยข้ึนรูป มีมากช้ิน ด้วยกัน แต่ละช้ิน จะมีลัก ษณะรูปร ่างที่แตก ต่างกัน
ออก ไปขึ้นอย กู่ บั ชนิ้ งา นท่จี ะนาำ มาขน้ึ รปู หรืออื่นๆ ขึน้ อยู่กับ ดุลยพนิ จิ ของผูส้ อน)
5. การพับตะเข็บโลหะแผน่ มกี แ่ี บบอะไรบ้าง จงอธิบายโดยสังเขป (จ.4)
(แน วทางการ ตอบ ม ี 5 แบบ 1) ตะเข็บรอ ยตอ่ เกย 2) ตะเข บ็ เก่ียว 3) ตะเข็บร อยต่อตัง้ หรอื ยืน 4 ) ตะเข็บ
สอง ชัน้ 5) ต ะเข็บแบบ พิตสเบริ ก์ หรอื อืน่ ๆ ขึน้ อย กู่ ับดุลยพ ินิจของผ ูส้ อน)
จ. หมายถึง ตรงตามจดุ ประสงคก์ ารเรียนร้ ู หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 6 ขอ้ ท่ี ...
145 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gข้ันaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษที่ 21
ทักษะชีวิต
กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ เป็นกิจกรรมท่ี 202 งานเชอื่ มและโลหะแผน่ เบ้ืองต้น
ผู้สอนให้ผู้เรียนปฏิบัติทุกข้อ หรือเลือก
ปฏิบัติเป็นบางข้อตามความเหมาะสม โดย กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้
ผู้สอนให้คะแนนการทำ�กิจกรรมตามเกณฑ์
ของใบสรุปผลการท�ำ กิจกรรม และสามารถ คำาช้ีแจง กิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ประกอบด้วยกิจกรรมหลากหลายที่ฝึกทักษะทุกด้านตามจุดประสงค์
นำ�ผลการทำ�กิจกรรมไปเทียบกับการให้ การเรียนรู้เพ่ือให้เกิดสมรรถนะในการเรียนรู้ สามารถปฏิบัติกิจกรรมท้ังในและนอกสถานที่
คะแนนกับตารางวิเคราะห์ความสอดคล้อง ตามความเหมาะสมกบั ผู้เรียนและส่งิ แวดล้อมของสถานศกึ ษา
ของเนอื้ หากบั จดุ ประสงคร์ ายวชิ า สมรรถนะ
รายวิชา และจดุ ประสงค์เชิงพฤตกิ รรมได้ 1. ให้ผู้เรียนแบ่งเป็น 7 กลุ่ม ร่วมกันศึกษาค้นคว้าตามหัวข้อที่กำาหนด จากแหล่งการเรียนรู้ต่างๆ เช่น
อินเทอร์เน็ต หนังสือ วารสาร ฯลฯ และจัดทำาสรุปผลการเรียนรู้ พร้อมส่งตัวแทนกลุ่มนำาเสนอ
หนา้ ช้ันเรยี น กลุ่มละ 5-10 นาที
กลุ่มที่ 1 ความรูเ้ ก่ยี วกบั โลหะแผน่ กลมุ่ ท่ ี 2 เครอื่ งมอื วดั และรา่ งแบบ
กล่มุ ที่ 3 เคร่ืองมือตกแตง่ และขนึ้ รูป กลมุ่ ท ่ี 4 เคร่อื งมอื ช่วยขึน้ รปู
กลุม่ ท่ ี 5 เครือ่ งจักรในงานโลหะแผ่น กลมุ่ ท ่ี 6 การพบั ขอบในงานโลหะแผ่น
กลมุ่ ท ่ี 7 การพบั ตะเขบ็ โลหะแผน่
2. ใหผ้ ู้เรยี นเขียนผงั ความคิดเกีย่ วกบั งานโลหะแผ่น
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
สรปุ ผลการท�ากิจกรรม
คำาช้แี จง ให้ผู้เรียนประเมนิ ผลการทาำ กิจกรรม โดยเขียนเครื่องหมาย ✓ลงในชอ่ ง ตามความเปน็ จรงิ
ความร้ ู (K) ทักษะ (P) คุณลักษณะ (A) เกณฑ์การประเมนิ
การมมี นษุ ยสมั พนั ธ์ใน ทำาเครื่องหมาย ✓
ความร ู้ ความเขา้ ใจ การปฏิบัตงิ านท่ีไดร้ บั
การนำาไปใช ้ การวิเคราะห์ มอบหมายเสร็จตามเวลา การปฏิบตั กิ ิจกรรม ในแตล่ ะตอน 3 ข้อ
การสังเคราะห ์ ที่กำาหนด ความมีวนิ ัย ตรงต่อเวลา คอื ผา่ นการประเมนิ
การประเมนิ คา่ การปฏบิ ตั ิงานดว้ ยความ ความซอื่ สตั ยส์ จุ ริต
ละเอยี ด รอบคอบ ปลอดภัย ในการทำางาน 1. ความรู้ (K)
การศกึ ษาค้นควา้ เรียบรอ้ ย สวยงาม ประพฤติตนดว้ ยความ ผา่ น ไม่ผา่ น
การแสวงหาแหลง่ ขอ้ มูล
และการรวบรวมขอ้ มลู ความสมบรู ณข์ องงาน ถกู ต้องตามศีลธรรม 2. ทักษะ (P)
การแสดงความคิดเหน็ การปฏิบตั งิ านที่ทาำ ใหเ้ กิด อนั ดีงาม
อย่างมเี หตผุ ล หรอื แสดง สมรรถนะแก่ผ้เู รยี น เจตคตทิ ่ดี ใี นการปฏบิ ัติ ผ่าน ไมผ่ ่าน
กจิ กรรม
ข้ันตอนและกระบวนการ ทกั ษะการวางแผน การคดิ ความพอเพียงและความ 3. คณุ ลกั ษณะ (A)
ทาำ กจิ กรรม สรา้ งสรรค ์ การออกแบบ ผ่าน ไมผ่ ่าน
การหาประสบการณ์ การผลติ พอประมาณ
ความรู้ใหม่ การตดั สินใจในการแกป้ ญั หา
ทักษะชีวิต หมายเหตุ เกณฑ์การประเมินผลการทำากิจกรรมมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินค่าผู้เรียนเกิดสมรรถนะจาก
การเรยี นรู้ตามบรบิ ทต่างๆ หรอื ไม ่ โดยแบง่ เปน็ 3 ด้าน คือ ความร้หู รือพทุ ธพิ สิ ัย = Knowledge
(K) ทักษะหรือทกั ษะพิสัย = Practice (P) คุณลักษณะหรือจิตพสิ ัย = Attitude (A)
ด้านการคิดวิเคราะห์ ตัดสินใจ และ
แก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ หมายถึง
การแยกแยะข้อมูลข่าวสาร ปัญหา และ
สถานการณ์รอบตัว วิพากษ์วิจารณ์และประเมินสถานการณ์รอบตัวด้วยหลักเหตุผลและข้อมูลท่ีถูกต้อง รับรู้ปัญหา สาเหตุของปัญหา หาทาง
เลือกและตดั สนิ ใจแกป้ ัญหาในสถานการณ์ต่างๆ อย่างสร้างสรรค์
วิธีการ ให้ผู้เรียนติดต่อกับหน่วยที่เกี่ยวข้องซ่ึงอยู่ในท้องถิ่น ตามท่ีผู้เรียนสนใจเพ่ือศึกษาข้อมูล การดำ�เนินงานเก่ียวกับงานโลหะแผ่น
ในงานธรุ กิจในงานอาชพี ของท้องถ่ิน หรอื เรยี นรูเ้ ก่ยี วกับแนวคดิ ในการด�ำ เนนิ ธรุ กิจท่ดี ี ในเร่อื งจดุ มุ่งหมายและความส�ำ คญั ของงานโลหะแผ่น
ในงานอาชพี (กิจกรรมสง่ เสรมิ การเรยี นรู้ หน้า 202) ความปลอดภัยในงานเชื่อมและโลหะแผน่ เบอื้ งตน้ เพอ่ื
1. การป้องอันตรายในงานโลหะแผน่ และขอ้ ควรระวงั ในการใช้เครอื่ งมืออปุ กรณไ์ ด้
2. ค�ำ นึงถึงอนั ตรายจากงานโลหะแผ่น
3. ปฏบิ ัติตามกฎของโรงฝกึ งานอยา่ งเครง่ ครัด
สุดยอดคู่มือครู 146
Ap3p. lขy้ันiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
งานโลหะแผน่ 203 ผู้สอนให้ผู้เรียนทำ�แบบทดสอบ จากน้ันให้
ผู้เรียนแลกกันตรวจคำ�ตอบ โดยผู้สอนเป็น
แบบทดสอบ ผเู้ ฉลย
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
จงเลือกคาำ ตอบท่ถี กู ต้องท่สี ุดเพยี งคาำ ตอบเดียว เฉลยแบบทดสอบ
1. โลหะแผ่น (Metal Sheet) คือ โลหะท่ีมคี วามหนาไม่เกนิ เท่าใด 1. ตอบ 5. โลหะแผ่น คือ โลหะที่มีความหนา
ไม่เกนิ 4.5 มลิ ลเิ มตร
1. 2.5 มลิ ลเิ มตร 2. 3 มิลลเิ มตร
2. ตอบ 4. แผ่นเหล็กเคลือบสังกะสีมีไว้เพื่อ
3. 3.5 มิลลิเมตร 4. 3.4 มลิ ลิเมตร ปอ้ งกนั การกดั กรอ่ น
5. 4.5 มิลลิเมตร 3. ตอบ 5. ขนาดของโลหะแผ่นท่ีใช้กันใน
เมอื งไทย คือ 38 ฟตุ และ 48 ฟตุ
2. แผน่ เหลก็ เคลอื บสงั กะสี เคลือบสงั กะสไี ว้เพือ่ จุดประสงคต์ ามขอ้ ใด
4. ตอบ 5. เคร่ืองมือที่ไม่ควรใช้กับงานโลหะแผ่น
1. ความสวยงาม 2. เพ่อื การบดั กรีง่าย คือใช้ค้อนเหล็กเคาะตกแต่ง ใช้ค้อนยาง
เคาะตกแตง่ ใช้ค้อนไมเ้ คาะตกแตง่ ใช้ค้อน
3. เพอื่ ทนความรอ้ น 4. ป้องกนั การกัดกร่อน พลาสติกเคาะตกแตง่
5. ดูดซบั ความเยน็ 5. ตอบ 3. ฉากผสมประกอบด้วยส่วนสำ�คัญ
คอื หาจดุ ศนู ย์กลางของวงกลม
3. ขอ้ ใดคอื ขนาดของโลหะแผ่นท่ใี ชก้ นั ในเมอื งไทย
6. ตอบ 1. ค้อนย้ําตะเข็บใช้ประโยชน์คือ
1. 3 Ö 4 ฟตุ 2. 3 Ö 8 ฟุต เข้าขอบลวด
3. 4 Ö 8 ฟุต 4. 5 Ö 8 ฟุต
5. ขอ้ 2. และ 3. ถูก
4. เครอื่ งมือทไ่ี มค่ วรใชก้ ับงานโลหะแผน่ คือขอ้ ใด 2. ใชค้ ้อนยางเคาะตกแต่ง
1. ใช้ค้อนเหลก็ เคาะตกแตง่ 4. ใชค้ อ้ นพลาสตกิ เคาะตกแต่ง
3. ใช้ค้อนไมเ้ คาะตกแตง่
5. ถกู ทกุ ขอ้
5. ฉากผสมประกอบด้วยส่วนสำาคัญคอื ข้อใด 2. รา่ งแบบ
1. เขียนวงกลม 4. ถ่ายขนาด
3. หาจุดศูนย์กลางของวงกลม
5. กะระยะ
6. คอ้ นยำ้าตะเขบ็ ใช้ประโยชนอ์ ย่างใดมากท่สี ดุ 2. เคาะขนึ้ รปู ชิน้ งานตามแบบ
1. เขา้ ขอบลวด 4. เคาะย้าำ หมุด
3. เคาะพับขอบ
5. เคาะตกแต่ง
147 สุดยอดคู่มือครู
GPAS 5 STEPs 1. Gขั้นaรวthบeรวrมinขg้อมูล 2. ขั้นคิดPวิเrคoรcาeะหs์แsลinะสgรุปความรู้
บูรณาการทักษะศตวรรษท่ี 21
ทักษะชีวิต
204 งานเช่ือมและโลหะแผ่นเบอื้ งตน้
เฉลยแบบทดสอบ 7. ในการเคาะเข้าขอบลวดควรใชแ้ ท่นช่วยขึ้นรปู อยา่ งใดมากทส่ี ุด
7. ตอบ 2. ในการเคาะเข้าขอบลวดควรใช้แท่น 1. Double Seaming Stake 2. Creasing Stake With Horn
ช่วยขึ้นรูปคือ Creasing Stake Wikth สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
Horn 3. Coppersmith Squaring Stake 4. Common Square Stake
8. ตอบ 1. ขอ้ ควรระวงั ในการใชค้ อ้ นคอื หา้ มใช้ 5. Bevel Edge Squaring Stake
ค้อนด้ามหลวม
8. ขอ้ ควรระวงั ในการใช้ค้อนคอื ขอ้ ใด 2. ตอ้ งตีค้อนเบาๆ และเต็มหนา้
9. ตอบ 3. ตะเข็บก้นกระป๋องเป็นตะเข็บแบบ 1. ห้ามใช้ค้อนด้ามหลวม 4. หา้ มใช้ค้อนยางเคาะโลหะแผ่น
สองชนั้ 3. หา้ มใชค้ อ้ นบนิ่
5. ถกู ทุกขอ้
1 0. ตอบ 4. การพับขอบมีวัตถปุ ระสงค์เพือ่ เพิ่ม
ความแขง็ แรง 9. ตะเขบ็ กน้ กระปอ๋ งเปน็ ตะเข็บแบบใด 2. ตะเข็บรอยต่อร่องเกี่ยว
1. ตะเข็บรอยต่อเกย 4. ตะเข็บรอยตอ่ ต้งั หรอื ยืน
3. ตะเขบ็ สองชั้น
5. ตะเข็บพติ สเบิรก์
10. การพบั ขอบมวี ัตถุประสงค์ตามข้อใดมากทสี่ ดุ 2. เพือ่ ความเรียบร้อย
1. เพื่อความสวยงาม 4. เพ่ือเพม่ิ ความแข็งแรง
3. เพื่อไม่ใหม้ ีคม
5. เพือ่ เพ่ิมความหนา
สุดยอดคู่มือครู 148
Ap3p. lขyั้นiปnฏgิบaัตnิแdละCสoรnุปstคrวuาctมinรgู้หลthังeกาKรnปoฏwิบleัตdิge A 4. ขั้นส่ือสารและน�ำเสนอ 5. ขSั้นeปlรfะ-เRมeินgเพuื่อlaเพt่ิมinคgุณค่า
ค่านิยมหลัก 12 ประการ pplying the Communication Skill
กิจกรรมท้าทาย รอบรู้อาเซียนและโลก
asean
งานโลหะแผ่น 205
แบบประเมินตนเอง
คาำ ชแ้ี จง ตอนท ่ี 1 ใหผ้ เู้ รยี นประเมนิ ผลการเรยี นร ู้ โดยเขยี นเครอื่ งหมาย ✓ลงในชอ่ งระดบั คะแนน
และเตมิ ขอ้ มลู ตามความเป็นจรงิ
ระดบั คะแนนตอนที่ 1 5 : มากท่สี ุด 4 : มาก 3 : ปานกลาง 2 : นอ้ ย 1 : ควรปรบั ปรงุ
ตอนท่ ี 2 ใหผ้ เู้ รยี นนาำ คะแนนจากแบบทดสอบมาเตมิ ลงในชอ่ งวา่ ง และเขยี นเครอื่ งหมาย ✓
ลงในช่องสรุปผล
สงวน ิลข ิสท ์ธิ สำ� ันกพิมพ์ บ ิร ัษท ัพฒนาคุณภาพ ิวชาการ (พว.) จำ�กัด
ตอนที่ 1 (ผลการเรยี นร้)ู ตอนท่ ี 2 (แบบทดสอบ)
รายการ 5 4 3 2 1 แบบทดสอบ
1. ผู้เรยี นมีความร ู้ ความเข้าใจในเนื้อหา คะแนน
2. ผู้เรียนไดท้ าำ กจิ กรรมทส่ี อดคล้องกับเนื้อหา (ขอ้ ละ 1 คะแนน)
และจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ สรุปผล
9 - 10 (ดีมาก)
3. ผู้เรียนได้เรียนและทาำ กจิ กรรมที่ส่งเสรมิ กระบวนการคิด 7 - 8 (ด)ี
เกิดการค้นพบความรู้ 5 - 6 (พอใช้)
ต่ำากวา่ 5
4. ผเู้ รยี นสามารถประยุกตค์ วามรู้เพ่ีือใช้ประโยชนใ์ นชีวติ ประจาำ วนั ได้
5. ผูเ้ รยี นได้เรียนร้อู ะไรจากการเรียน (ควรปรบั ปรุง)
6. ผเู้ รยี นต้องการทาำ สง่ิ ใดเพื่อพฒั นาตนเอง
7. ความสามารถที่ถือวา่ ผ่านเกณฑ์ประเมินของผู้เรยี น คือ
149 สุดยอดคู่มือครู
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
คู่มือครูหนังสือเรียน วิชางานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search