รายงานประจำปี 2563

รายงานประจ�ำปกี รมสขุ ภาพจติ

ปงี บประมาณ 2563

กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสขุ
Department of Mental Health Ministry of Public Health

ค�ำนำ�

กรมสขุ ภาพจติ ไดด้ ำ� เนนิ งานตามแผนยทุ ธศาสตรก์ รมสขุ ภาพจติ ในชว่ งแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และ
สงั คมแหง่ ชาติ ฉบบั ท่ี 12 (2560 - 2564) โดยกรมสขุ ภาพจติ มกี ารดำ� เนนิ งานทส่ี ำ� คญั เพอื่ ใหบ้ รรลตุ าม
วสิ ยั ทศั น์ กรมสขุ ภาพจติ คอื เปน็ องคก์ รหลกั ดา้ นสขุ ภาพจติ ดว้ ยระบบสขุ ภาพจติ ดจิ ทิ ลั เพอ่ื ประชาชน
สขุ ภาพจติ ดี และเจา้ หนา้ ทมี่ คี วามสขุ และบรรลตุ ามยทุ ธศาสตรก์ รมสขุ ภาพจติ 4 ยทุ ธศาสตร์ ดงั นี้
ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 1 สง่ เสรมิ สขุ ภาพจติ ปอ้ งกนั และควบคมุ ปจั จยั ทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ ปญั หาสขุ ภาพจติ ตลอดชว่ งชวี ติ
ยุทธศาสตร์ท่ี 2 พัฒนาคุณภาพระบบบริการและวิชาการสุขภาพจิตและจิตเวช ยุทธศาสตร์ท่ี 3
สรา้ งความตระหนกั และความเขา้ ใจตอ่ ปญั หาสขุ ภาพจติ และยทุ ธศาสตรท์ ่ี 4 พฒั นาระบบการบรหิ าร
จดั การใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ และมธี รรมาภบิ าล โดยไดม้ งุ่ เนน้ การขบั เคลอ่ื นงานในรปู แบบการบรู ณาการ
รว่ มของภาคเี ครอื ขา่ ยขยายงาน ลงสพู่ น้ื ท่ี ใหม้ คี วามครอบคลมุ เขตสขุ ภาพที่ 1 – 12 และกรงุ เทพมหานคร
การจดั ทำ� รายงานประจำ� ปี กรมสขุ ภาพจติ เลม่ น้ี มเี นอ้ื หาอนั ประกอบดว้ ย 5 สว่ นสำ� คญั คอื ขอ้ มลู
ภาพรวมของกรมสุขภาพจิต ผลการปฏิบัติราชการ รายงานการเงิน การด�ำเนินงานโครงการส�ำคัญ
ปงี บประมาณ 2564 สถติ ขิ อ้ มลู ดา้ นสขุ ภาพจติ ทส่ี ำ� คญั รวมไปถงึ การดำ� เนนิ งานภายใตส้ ถานการณ์
การแพรร่ ะบาดของโรคตดิ เชอื้ ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19)

กรมสุขภาพจิตมุ่งหวังว่า รายงานประจ�ำปีของกรมสุขภาพจิตเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อ
หนว่ ยงานของทา่ น โดยบคุ ลากรในหนว่ ยงานสามารถนำ� ไปใชเ้ ปน็ ขอ้ มลู ในการพฒั นางานดา้ นสขุ ภาพจติ
ใหส้ อดคลอ้ งกบั พน้ื ทแี่ ละความรบั ผดิ ชอบ สดุ ทา้ ยน้ี ขอขอบคณุ ผทู้ ม่ี สี ว่ นเกย่ี วขอ้ งในการจดั ทำ� รายงาน
ประจำ� ปใี หส้ ำ� เรจ็ ลลุ ว่ งดว้ ยดี



(นางพรรณพิมล วปิ ุลากร)
อธิบดีกรมสขุ ภาพจติ

สารบญั

หน้า

ค�ำนำ�
ผ้บู ริหารระดบั สูงกรมสขุ ภาพจิต 1
รายนามผบู้ ริหารกรมสขุ ภาพจิต 2
แผนทีแ่ สดงสถานบรกิ าร/ศูนยส์ ขุ ภาพจติ ในสงั กัดกรมสขุ ภาพจติ 6
ส่วนที่ 1 ขอ้ มูลภาพรวมกรมสุขภาพจติ 7
- กรมสุขภาพจติ กับการด�ำเนินงานตามยทุ ธศาสตรช์ าติ 8
และยทุ ธศาสตร์กระทรวงสาธารณสขุ
1. ยทุ ธศาสตรช์ าติ 20 ปี (พ.ศ. 2561 - 2580) 8
2. แผนยุทธศาสตร์กระทรวงสาธารณสขุ ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 10
ภายใตแ้ ผนยุทธศาสตรช์ าติ ระยะ 20 ปี ด้านสาธารณสขุ (พ.ศ. 2560 - 2579)
3. ความเช่อื มโยงในการด�ำเนินงานสขุ ภาพจติ ระหว่างยทุ ธศาสตรช์ าติ แผนแม่บท 11
แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ 12 ยุทธศาสตรก์ ระทรวงสาธารณสขุ
แผนพฒั นาสขุ ภาพจิตแหง่ ชาติ และแผนปฏบิ ตั ริ าชการ กรมสุขภาพจติ
- ขอ้ มลู ภาพรวมกรมสขุ ภาพจิต แผนปฏิบตั ิราชการระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2561 – 2565) 12
ของกรมสขุ ภาพจิต ในวาระแรก ระยะ 3 ปี (พ.ศ.2563 - 2565) ในชว่ งแผนพฒั นา
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบบั ท่ี 12 (พ.ศ.2560 - 2564) และนโยบายกรมสขุ ภาพจติ
ประจำ� ปี 2560 - 2561
1. วิสัยทัศนก์ รมสขุ ภาพจติ 12
2. เปา้ ประสงค์ของวิสัยทัศนก์ รมสุขภาพจติ เมือ่ สิ้นแผนฯ 12 12
3. ตัวชวี้ ดั และค่าเป้าหมายของวสิ ัยทศั น์กรมสขุ ภาพจติ เม่อื สนิ้ แผนฯ 12 12
4. จดุ ยืนทางยทุ ธศาสตรข์ องกรมสุขภาพจิต 12
5. พันธกจิ กรมสุขภาพจิต 12
6. คา่ นยิ มกรมสุขภาพจติ 12
7. กลไกส�ำคัญ : 3R 13
8. ประเดน็ ยทุ ธศาสตร์ 13
9. แผนท่ียุทธศาสตรก์ รมสขุ ภาพจติ ในแผนปฏบิ ัติราชการกรมสขุ ภาพจติ ระยะ 3 26
(พ.ศ. 2563 -2565)
10. แผนการฟืน้ ฟูจิตใจในสถานการณก์ ารระบาดของโรคติดเชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019 27
(COVID-19) ปี 2563 – 2564 (Combat 4th Wave of COVID-19 Plan : C4)
11. นโยบายการพัฒนางานสุขภาพจติ ประจ�ำปงี บประมาณ 2563 30
12. ภารกจิ ตามทกี่ ฎหมายก�ำหนดของกรมสขุ ภาพจติ 34

สารบัญ (ต่อ)

หน้า
- ข้อมลู พน้ื ฐานของหนว่ ยงาน 35
1. โครงสร้างกรมสุขภาพจติ 35
2. อัตรากำ� ลังและจ�ำนวนบุคลากรทีป่ ฏบิ ตั ิงานจรงิ 37
3. งบประมาณรายจ่ายประจำ� ปี 41
ส่วนท่ี 2 ผลการปฏบิ ัติราชการของกรมสุขภาพจติ 43
1. ผลการปฏิบัตริ าชการตามตัวชว้ี ัดการประเมินสว่ นราชการตามมาตรการปรบั ปรงุ 44
ประสทิ ธิภาพในการปฏบิ ตั ิราชการ ประจำ� ปี 2563
2. ผลการปฏบิ ัตริ าชการตามค�ำรบั รองการปฏิบัติราชการ 47
(Performance Agreement : PA)
3. ผลการด�ำเนนิ งานตัวชว้ี ดั แผนการฟน้ื ฟจู ติ ใจในสถานการณก์ ารระบาดของ 48
โรคติดเช้ือไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19) ปี 2563 – 2564 (Combat 4th
Wave of COVID-19 Plan : C4)
4. ผลการปฏบิ ตั ริ าชการทส่ี ำ� คญั ภายใตแ้ ผนปฏบิ ตั ริ าชการประจำ� ปขี องกรมสขุ ภาพจติ 52
- ยทุ ธศาสตร์ที่ 1 สง่ เสริมสุขภาพจติ ปอ้ งกนั และควบคุมปจั จัยท่ีกอ่ ใหเ้ กดิ 53
ปัญหาสุขภาพจติ ตลอดชว่ งชวี ิต
- ยุทธศาสตรท์ ่ี 2 พัฒนาคณุ ภาพระบบบริการและวชิ าการสขุ ภาพจติ และจติ เวช 67
- ยุทธศาสตรท์ ่ี 3 สรา้ งความตระหนกั และความเข้าใจต่อปญั หาสขุ ภาพจิต 87
- ยุทธศาสตรท์ ่ี 4 พัฒนาระบบการบริหารจัดการให้มีประสทิ ธิภาพและ 90
มธี รรมาภบิ าล
สว่ นที่ 3 รายงานการเงิน 99
1. รายงานการเงินของกรมสุขภาพจิต ปงี บประมาณ พ.ศ. 2563 100
- งบแสดงฐานะการเงนิ 101
- งบแสดงผลการด�ำเนินงานทางการเงิน 103
2. รายงานการวิเคราะหง์ บการเงินเปรียบเทียบปงี บประมาณ 104
พ.ศ. 2563 กับปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 กรมสขุ ภาพจติ
- การวเิ คราะหก์ ารยอ่ สว่ นตามแนวดง่ิ (Common Size Analysis) กรมสขุ ภาพจติ 106
- การวเิ คราะหต์ ามแนวโนม้ /จ�ำแนกตามรายได้และคา่ ใชจ้ า่ ย (Trend Analysis) 109
- การวเิ คราะห์อตั ราส่วนทางการเงิน (Ratio Analysis) 110
สว่ นท่ี 4 โครงการสำ� คญั ปงี บประมาณ ปี 2564 111
1. โครงการรณรงคป์ อ้ งกันและแกไ้ ขปัญหายาเสพตดิ (TO BE NUMBER ONE) 112
2. โครงการเสรมิ สรา้ งพฒั นาการเดก็ ลา่ ช้า 114
3. โครงการสรา้ งเสริมสุขภาพจิตเด็กไทยวัยเรยี น 115

สารบัญ (ตอ่ )

4. โครงการเสริมสรา้ งทกั ษะชวี ติ และปอ้ งกันพฤตกิ รรมเส่ยี งของวัยร่นุ หน้า
116
5. โครงการเสรมิ สร้างสุขภาวะและสุขภาพจติ ทด่ี แี ก่ประชาชนวยั ท�ำงาน 117
6. โครงการสร้างสขุ ภาวะทางใจเพ่ือเป็นผู้สงู วยั ทีม่ คี ุณค่าและความสขุ 118
7. โครงการขับเคล่อื นการดูแลสุขภาพจิตทกุ กลมุ่ วยั ในระบบบรกิ ารปฐมภมู ิ 119
8. โครงการราชทณั ฑป์ นั สขุ เพอ่ื พฒั นางานด้านสขุ ภาพจติ และจิตเวช 121
9. โครงการเพิม่ ประสทิ ธิภาพการดแู ลผปู้ ว่ ยโรคจิตเภท 122
10. โครงการพัฒนาระบบดแู ลผปู้ ่วยจิตเวชทม่ี คี วามเสี่ยงสูงต่อการก่อความรุนแรง 123
ในชมุ ชน
11. โครงการพฒั นาระบบบรกิ ารสุขภาพจิตและจติ เวชระดับเหนือตติยภมู ิ 124
12. โครงการพัฒนาระบบบรกิ ารวิกฤตสขุ ภาพจติ ของประเทศ 125
13. โครงการแก้ไขปญั หาวิกฤตสุขภาพจติ ในพน้ื ท่ีจงั หวดั ชายแดนใต ้ 126
14. โครงการพฒั นาระบบการดูแลสุขภาพจิตครบวงจรด้วยกลไกทางกฎหมาย 127
15. โครงการป้องกนั และแกไ้ ขปญั หาการฆา่ ตวั ตายในคนไทย 128
16. โครงการเพ่มิ ประสทิ ธิภาพการดูแลผูป้ ่วยโรคซมึ เศร้า 130
17. โครงการแก้ไขปัญหาสุขภาพจติ และจิตเวชเด็กและวยั รุ่น 132
18. โครงการพัฒนาระบบการฟ้ืนฟูสมรรถภาพคนพิการทางจติ ใจหรือพฤติกรรม 134
สู่การมงี านทำ�
19. โครงการระบาดวทิ ยาสขุ ภาพจติ 135
20. โครงการพัฒนาดูแลเดก็ สมาธสิ ั้น 136
21. โครงการเสรมิ สร้างความรอบร้แู ละพฒั นาพฤตกิ รรมสขุ ภาพจิตท่พี ึงประสงค์ 137
แกป่ ระชาชน
22. โครงการสือ่ สารประชาสมั พันธ์ดา้ นสุขภาพจติ 139
23. โครงการพัฒนาระบบดิจทิ ลั เพ่ือสนบั สนนุ งานสุขภาพจิต 140
ภาคผนวก
ภาคผนวก 1 สถานการณ์สุขภาพจติ /ขอ้ มูลสถิติทส่ี ำ� คญั 142
ภาคผนวก 2 ส่ือและเทคโนโลยีสุขภาพจิต 163
ภาคผนวก 3 การดำ� เนนิ งานสุขภาพจิตระหว่างประเทศ 254
ภาคผนวก 4 รายชอื่ หน่วยงานกรมสขุ ภาพจิต 264
ภาคผนวก 5 รางวลั แห่งความภาคภมู ใิ จ 270

สารบัญตาราง

ตารางที่ 1 แสดงสัดสว่ นจำ� นวนบคุ ลากรตามกรอบอตั รากำ� ลงั เปรยี บเทยี บกับจ�ำนวนทปี่ ฏบิ ัติจรงิ หน้า
ตารางที่ 2 แสดงจ�ำนวนข้าราชการทีป่ ฏบิ ตั ิงานจริงในกรมสขุ ภาพจติ 37
ประจำ� ปงี บประมาณ 2563 จ�ำแนกออกเปน็ ประเภทและระดับ 37
ตารางท่ี 3 แสดงจ�ำนวนกรอบอตั รากำ� ลังข้าราชการ และจำ� นวนขา้ ราชการทป่ี ฏบิ ตั งิ านจรงิ 38

ในกรมสุขภาพจิต ประจำ� ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 (ขอ้ มูล ณ วันที่ 1 ตลุ าคม 2563) 39
เรยี งล�ำดบั ตามจำ� นวนกรอบอัตรากำ� ลงั จากมากไปน้อย
ตารางท่ี 4 แสดงการเปล่ยี นแปลง เพมิ่ ขน้ึ (+) หรือ ลดลง (-) ของ * จ�ำนวนข้าราชการ 42
ทป่ี ฏิบตั งิ านจริง ในกรมสขุ ภาพจิตยอ้ นหลงั 5 ปี จ�ำแนกตามสายงาน 143
ในชว่ งแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติ ฉบับท่ี 11 - 12 144
(เรียงลำ� ดบั จากการเปลี่ยนแปลงมากไปนอ้ ย) 145
ตารางท่ี 5 เปรียบเทยี บงบประมาณรายจา่ ยประจ�ำปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 – 2563 146
ตารางท่ี 6 จำ� นวนเตียงจติ เวชที่เปดิ ใหบ้ ริการจริงของหน่วยบรกิ ารในสังกดั กรมสุขภาพจิต 147
ปงี บประมาณ 2561 - 2563 148
ตารางที่ 7 จ�ำนวนผู้ปว่ ยนอกจิตเวชทีม่ ารบั บรกิ ารของหนว่ ยบริการในสังกดั กรมสขุ ภาพจิต 149
ปีงบประมาณ 2561 - 2563 150
ตารางท่ี 8 จำ� นวนผู้ปว่ ยนอกใหมจ่ ิตเวชทีม่ ารับบรกิ ารของหน่วยบรกิ าร
ในสงั กดั กรมสุขภาพจติ ปีงบประมาณ 2561 – 2563
ตารางท่ี 9 จ�ำนวนผู้ป่วยนอกจิตเวชต่อวันทม่ี ารับบรกิ ารของหนว่ ยบริการ
ในสังกดั กรมสขุ ภาพจติ ปีงบประมาณ 2561 – 2563
ตารางท่ี 10 จำ� นวนผปู้ ่วยในจติ เวชของหน่วยบริการในสังกดั กรมสขุ ภาพจติ
ปงี บประมาณ 2561 – 2563
ตารางที่ 11 จ�ำนวนผูป้ ่วยในจติ เวชเฉลีย่ ตอ่ วันของหนว่ ยบรกิ ารในสังกดั กรมสขุ ภาพจิต
ปงี บประมาณ 2561 – 2563
ตารางที่ 12 อัตราการครองเตียงผู้ปว่ ยจติ เวช (Bed Occupancy Rate) ของหน่วยบรกิ าร
ในสงั กัดกรมสุขภาพจิต ปงี บประมาณ 2561 - 2563
ตารางท่ี 13 จำ� นวนผปู้ ว่ ยจิตเวชทีร่ บั ไว้รกั ษาของหน่วยบริการ ในสังกัดกรมสขุ ภาพจิต
ปีงบประมาณ 2561 - 2563

สารบญั ตาราง (ตอ่ )

หนา้

ตารางท่ี 14 จำ� นวนผ้ปู ว่ ยจติ เวชจ�ำหน่ายของหน่วยบรกิ ารในสงั กัดกรมสขุ ภาพจติ 151

ปงี บประมาณ 2561 - 2563 152
ตารางท่ี 15 จ�ำนวนวันนอนเฉลย่ี (Average Length of Stay) ที่ผปู้ ่วยรกั ษา
อยใู่ นโรงพยาบาลในสังกดั กรมสุขภาพจติ ปงี บประมาณ 2561 – 2563

ตารางท่ี 16 จ�ำนวนการรับผ้ปู ่วยนอกจติ เวชเพื่อการตรวจรักษาตอ่ ของหน่วยบริการ 153

ในสงั กดั กรมสุขภาพจติ ปีงบประมาณ 2561 - 2563

ตารางท่ี 17 จ�ำนวนผู้ป่วยจติ เวชส่งไปรักษาต่อหนว่ ยงานอ่ืนของหน่วยบริการ 154

ในสังกัดกรมสุขภาพจิต ปีงบประมาณ 2561 - 2563

ตารางที่ 18 การให้บริการผปู้ ่วยจติ เวชฉุกเฉินของหน่วยงานสงั กดั กรมสุขภาพจิต 155
ปีงบประมาณ 2561 - 2563 156
ตารางท่ี 19 การให้บรกิ ารผ้ปู ่วยจติ เวชฉกุ เฉนิ ของหนว่ ยงานสงั กดั กรมสขุ ภาพจิต

ปงี บประมาณ 2561 - 2563 158
ตารางที่ 20 แสดงจำ� นวนผู้ปว่ ย SMI-V จำ� แนกตามลกั ษณะของความรนุ แรง 159
ตารางท่ี 21 แสดงจำ� นวนผ้ปู ่วย SMI-V จำ� แนกตามกลุ่มโรค 159
ตารางท่ี 22 การให้บริการสายด่วนปรึกษาปญั หาสุขภาพจิต 1323 ของกรมสขุ ภาพจติ

ประจ�ำปงี บประมาณ 2563 160
ตารางที่ 23 10 อันดับปัญหา สายด่วนปรกึ ษาปัญหาสขุ ภาพจิต 1323 (กลมุ่ วยั รนุ่ 11-19 ปี)
ประจ�ำปีงบประมาณ 2563

ตารางท่ี 24 การใหบ้ รกิ ารสายดว่ นปรกึ ษาปัญหาสุขภาพจิต 1323 (ปรกึ ษาข้อความทางเฟซบุค๊ ) 160
ประจำ� ปงี บประมาณ 2563 161
ตารางท่ี 25 10 อันดับปญั หา สายดว่ นปรกึ ษาปญั หาสุขภาพจติ 1323
ประจำ� ปีงบประมาณ 2563

ตารางท่ี 26 10 อนั ดับปญั หา สายดว่ นปรกึ ษาปญั หาสขุ ภาพจิต 1323 (ภาพรวม) 162
ประจำ� ปีงบประมาณ 2563

สารบญั ภาพ

หนา้

ภาพท่ี 1 แสดงการเปรยี บเทียบงบประมาณรายจ่ายประจำ� ปงี บประมาณ พ.ศ. 2561-2563 41

ภาพท่ี 2 กรมสุขภาพจิต จ�ำแนกตามหมวดรายจ่าย
ภาพที่ 3
ภาพท่ี 4 แสดงจำ� นวนผู้ป่วย SMI-V แยกตามเพศ 157

ภาพที่ 5 แสดงจ�ำนวนผู้ป่วย SMI-V แยกตามช่วงอายุ 157

แผนภูมแิ สดงการรบั บริการปรกึ ษาปัญหาสขุ ภาพจติ 1323 จ�ำแนกตามประเภทปัญหา 162

ประจ�ำปีงบประมาณ 2563

แสดงกลุ่มเป้าหมายของการผลติ สือ่ และเทคโนโลยสี ุขภาพจิตในปงี บประมาณ 2563 164

1

ผ้บู รหิ ารกรมสุขภาพจิต

นายเกยี รติภมู ิ วงศร์ จิต
อธบิ ดีกรมสขุ ภาพจิต

นายชิโนรส ลส้ี วัสด์ิ นายสมยั ศิรทิ องถาวร นายจมุ ภฏ พรมสดี า
รองอธิบดีกรมสขุ ภาพจติ รองอธบิ ดกี รมสขุ ภาพจิต รองอธิบดีกรมสขุ ภาพจิต

2 รปาีงยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5กี63รมสขุ ภาพจิต

รายนามผบู้ รหิ ารกรมสุขภาพจิต

ณ วนั ที่ 30 กนั ยายน 2563

ล�ำดบั ชอื่ - สกลุ ต�ำแหนง่
อธบิ ดกี รมสุขภาพจติ
1 นายเกยี รติภูม ิ วงศ์รจติ ผบู้ ริหารสงู สดุ
Chief Executive Officer : CEO


2 นายชิโนรส ลี้สวสั ด์ิ รองอธิบดีกรมสุขภาพจติ
ผู้บริหารด้านการเปล่ยี นแปลง
Chief Change Officer : CCO
ผูบ้ รหิ ารด้านเทคโนโลยีสารสนเทศระดับสูง
Chief Information Officer : CIO

3 นายสมยั ศิรทิ องถาวร รองอธิบดกี รมสขุ ภาพจติ
ผบู้ รหิ ารดา้ นการเงินการคลงั
Chief Financial Officer : CFO

4 นายจุมภฏ พรมสีดา รองอธบิ ดีกรมสขุ ภาพจติ
ผูบ้ รหิ ารดา้ นทรัพยากรบคุ คล
Chief Human Resource Officer : CHRO
ผู้บริหารดา้ นการจัดการความรู้
Chief Knowledge Officer : CKO
ผู้บรหิ ารด้านการเสริมสร้างบทบาทหญิงชาย
Chief Gender Equity Officer : CGEO
หวั หน้ากลุม่ ค้มุ ครองจริยธรรม (ITA)

5 นางสดุ า วงศส์ วัสด ์ิ ผู้อำ� นวยการกองสง่ เสริมและพฒั นาสขุ ภาพจติ
กติ ตริ ตั นไพบลู ย ์ ผู้อำ� นวยการสำ� นกั วชิ าการสุขภาพจติ
6 นางพนั ธุ์นภา

7 นายประกอบ วงศ์ผลวัต เลขานกุ ารกรม

8 นางสาวชุตินันท์ ศรีสมุดไทย ผอู้ ำ� นวยการกองบรหิ ารการคลงั

9 นางนวลนารถ คมุ้ รอด ผูอ้ �ำนวยการกองบริหารทรพั ยากรบุคคล

3

ล�ำดบั ชื่อ - สกลุ ต�ำแหนง่
ผู้อำ� นวยการกองยุทธศาสตร์และแผนงาน
10 นางสาวเบ็ญจมาส พฤกษก์ านนท ์

11 นายบรุ ินทร์ สุรอรณุ สมั ฤทธิ ์ ผูอ้ �ำนวยการกองบริหารระบบบริการสขุ ภาพจติ

12 นางสาวอลิสา อดุ มวรี เกษม ผู้อ�ำนวยการกลมุ่ พฒั นาระบบบริหาร

13 นางสาวอรอนงค ์ มหุตติการ หวั หน้ากลมุ่ ตรวจสอบภายใน

14 นายเทอดศักดิ์ เดชคง ผอู้ �ำนวยการส�ำนักงานวิเทศสมั พันธ์

15 นายทวศี ักดิ์ สิริรตั นเ์ รขา ผู้อ�ำนวยการสำ� นักเทคโนโลยสี ารสนเทศ

16 นางสาวเนตรชนก บัวเลก็ ผอู้ ำ� นวยการสำ� นักงานโครงการ
TO BE NUMBER ONE

17 นายธรณนิ ทร ์ กองสุข ผอู้ ำ� นวยการสถาบนั จิตเวชศาสตร์สมเดจ็ เจา้ พระยา

18 นายศิริศักด ิ์ ธติ ิดิลกรัตน ์ ผ้อู �ำนวยการโรงพยาบาลศรธี ญั ญา

19 นางนพวรรณ ศรีวงคพ์ านิช (รก.) ผอู้ ำ� นวยการโรงพยาบาลยวุ ประสาทไวทโยปถัมภ์

20 นางมธรุ ดา สุวรรณโพธิ์ ผอู้ �ำนวยการสถาบนั ราชานกุ ลู

21 นางสาวดุษฎี จงึ ศิรกุลวทิ ย์ ผู้อำ� นวยการสถาบนั สุขภาพจิตเดก็ และวัยรุน่
ราชนครินทร์

22 นายศรตุ พนั ธุ์ จกั รพันธ์ุ ณ อยุธยา ผอู้ �ำนวยการสถาบนั กัลยาณ์ราชนครนิ ทร์

23 นางสาวบุญศริ ิ จันศริ มิ งคล ผ้อู ำ� นวยการโรงพยาบาลสวนสราญรมย์

24 นางสุวรรณ ี เรืองเดช ผ้อู �ำนวยการโรงพยาบาลสวนปรุง

25 นายธิติพันธ์ ธานรี ตั น์ ผอู้ ำ� นวยการโรงพยาบาลจติ เวชสงขลาราชนครินทร์

4 ปรางี ยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5ีก63รมสุขภาพจิต

ล�ำดับ ชื่อ - สกุล ตำ� แหน่ง
ผอู้ ำ� นวยการโรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่น
26 นายณฐั กร จ�ำปาทอง ราชนครินทร์


27 นายกิตตก์ วี โพธ์ิโน ผู้อำ� นวยการโรงพยาบาลจิตเวชนครราชสีมา
ราชนครนิ ทร์

28 นางสาวหทัยชนนี บญุ เจรญิ ผู้อำ� นวยการสถาบันพัฒนาการเดก็ ราชนครนิ ทร์

29 นายประภาส อคุ รานนั ท ์ ผู้อำ� นวยการโรงพยาบาลพระศรมี หาโพธิ์

30 นายมงคล ศิรเิ ทพทว ี ผู้อำ� นวยการโรงพยาบาลจิตเวชนครสวรรค์
ราชนครนิ ทร์

31 นายภาณ ุ คูวฒุ ยากร ผอู้ �ำนวยการโรงพยาบาลจติ เวชพษิ ณุโลก

32 นางสาวจุฬาพันธ ์ุ เหมกูล ผ้อู ำ� นวยการโรงพยาบาลจติ เวชสระแกว้
ราชนครินทร์

33 นายโกศล วราอัศวปติ (รก.) ผูอ้ ำ� นวยการโรงพยาบาลจติ เวชนครพนม
ราชนครินทร์

34 นายอาทติ ย์ เล่าสุอังกูร ผอู้ ำ� นวยการโรงพยาบาลจติ เวชเลยราชนครนิ ทร์

35 นายศักรินทร ์ แก้วเฮา้ ผ้อู ำ� นวยการสถาบนั สขุ ภาพจติ เดก็ และวยั รนุ่
ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ

36 นางสาวจิตติมา แกลว้ ทนง ผู้อ�ำนวยการสถาบนั สขุ ภาพจิตเด็กและวยั รนุ่ ภาคใต้

37 วา่ ทร่ี อ้ ยโทโฆษิต กลั ยา ผูอ้ �ำนวยการศูนย์สุขภาพจิตที่ 1

38 นายชูพงษ ์ สังขผ์ ลพิ ันธ ์ ผ้อู ำ� นวยการศูนย์สุขภาพจิตท่ี 2

39 นางสาวสุริ อปุ มนต์ ผอู้ �ำนวยการศูนยส์ ขุ ภาพจิตที่ 3

40 นางสาวพนาวัลย ์ จ้างประเสรฐิ ผอู้ �ำนวยการศนู ย์สุขภาพจติ ที่ 4

5

ล�ำดบั ชอ่ื - สกุล ต�ำแหน่ง
ผู้อำ� นวยการศูนยส์ ุขภาพจิตท่ี 5
41 นางสาวรัชวลั ย์ บุญโฉม

42 นางเดอื นเพญ็ ชาญณรงค์ (รก.) ผู้อำ� นวยการศูนย์สุขภาพจติ ที่ 6

43 นางสาวจุฑามาศ วรรณศลิ ป์ (รก.) ผ้อู ำ� นวยการศนู ยส์ ุขภาพจิตท่ี 7

44 นางสาวสิรพิ ร พทุ ธพิ รโอภาส (รก.) ผ้อู �ำนวยการศูนย์สุขภาพจติ ท่ี 8

45 นางนาตยา ทฤษฎิคณุ ผอู้ �ำนวยการศนู ย์สขุ ภาพจิตที่ 9

46 นางสาวศิรลิ ักษณ์ แกว้ เกียรติพงษ ์ ผอู้ �ำนวยการศูนย์สขุ ภาพจติ ที่ 10

47 นายนิตย์ ทองเพชรศร ี ผู้อ�ำนวยการศนู ยส์ ุขภาพจติ ท่ี 11

48 นายนพพร ตันตริ ังสี (รก.) ผอู้ ำ� นวยการศนู ยส์ ุขภาพจิตท่ี 12

49 นางวริ ัลพชั ร กิตติธะระพันธ ์ุ ผอู้ ำ� นวยการศนู ยส์ ขุ ภาพจติ ที่ 13 (กทม.)

แผนท่แี สดงท่ตี ั้งของสถานบรกิ าร/ศูนยส์ ขุ ภาพจติ ในสังกดั กรมสุขภาพจติ 6 ปราีงยบงปารนะมปารณะจำ�2ป5ีก63รมสุขภาพจิต

ส่วนท่ี 1

ขอ้ มูลภาพรวมของกรมสุขภาพจติ

8 รปาีงยบงปารนะมปารณะจำ�2ป5กี63รมสุขภาพจิต

สว่ นที่ 1 ขอ้ มลู ภาพรวมกรมสขุ ภาพจติ

ขอ้ มูลกรมสุขภาพจิตกบั การดำ� เนินงานตามยทุ ธศาสตรช์ าติและยุทธศาสตร์
กระทรวงสาธารณสขุ

1. ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561 - 2580)
รฐั ธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย มาตรา 65 ก�ำหนดใหร้ ฐั พึงจัดใหม้ ียทุ ธศาสตร์ชาตเิ ป็นเป้าหมายการ

พัฒนาประเทศอย่างย่ังยืน ตามหลักธรรมาภิบาลเพ่ือใช้เป็นกรอบในการจัดท�ำแผนต่าง ๆ ให้สอดคล้องและ
บูรณาการกันเพื่อให้เกิดเป็นพลังผลักดันร่วมกันไปสู่เป้าหมายดังกล่าว โดยให้เป็นไปตามที่ก�ำหนดในกฎหมาย
ว่าด้วยการจัดท�ำยุทธศาสตร์ชาติ และต่อมาได้มีการตราพระราชบัญญัติการจัดท�ำยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2560
มผี ลใชบ้ งั คบั เม่ือวันท่ี 1 สิงหาคม 2560 โดยกำ� หนดใหม้ กี ารแต่งตง้ั คณะกรรมการจัดทำ� ยุทธศาสตร์ชาติ รวม 6
คณะ อนั ประกอบดว้ ยคณะกรรมการจดั ทำ� ยทุ ธศาสตรช์ าตดิ า้ นความมน่ั คง คณะกรรมการจดั ทำ� ยทุ ธศาสตรช์ าติ
ด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน คณะกรรมการจัดท�ำยุทธศาสตร์ชาติด้านการพัฒนาและเสริมสร้าง
ศกั ยภาพทรพั ยากรมนษุ ย์ คณะกรรมการจดั ทำ� ยทุ ธศาสตรช์ าตดิ า้ นการสรา้ งโอกาสและความเสมอภาคทางสงั คม
คณะกรรมการจัดท�ำยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างการเติบโตบนคุณภาพชีวิตท่ีเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและ
คณะกรรมการจดั ทำ� ยทุ ธศาสตรช์ าตดิ า้ นการปรบั สมดลุ และพฒั นาระบบการบรหิ ารจดั การภาครฐั เพอื่ รบั ผดิ ชอบ
ในการจัดท�ำร่างยุทธศาสตร์ชาติ ก�ำหนดวิธีการการมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดท�ำร่างยุทธศาสตร์ชาติ
ในการติดตาม การตรวจสอบ และการประเมินผล รวมท้ังก�ำหนดมาตรการส่งเสริมและสนับสนุนให้ประชาชน
ทุกภาคสว่ นด�ำเนนิ การใหส้ อดคลอ้ งกบั ยุทธศาสตรช์ าติ

ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561 - 2580) จึงเป็นยุทธศาสตร์ชาติฉบับแรกของประเทศไทยตาม
รฐั ธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจกั รไทย โดยประกอบด้วย 6 ยทุ ธศาสตร์ ได้แก่ 1) ยทุ ธศาสตรช์ าติดา้ นความมนั่ คง
2) ยุทธศาสตร์ชาติด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน 3) ยุทธศาสตร์ชาติด้านการพัฒนาและเสริมสร้าง
ศกั ยภาพทรพั ยากรมนุษย์ 4) ยทุ ธศาสตรช์ าตดิ ้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม 5) ยุทธศาสตร์
ชาตดิ า้ นการสรา้ งการเตบิ โตบนคณุ ภาพชวี ติ ทเ่ี ปน็ มติ รตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม และ 6) ยทุ ธศาสตรช์ าตดิ า้ นการปรบั สมดลุ
และพัฒนาระบบการบริหารจัดการภาครัฐ ซึ่งจะต้องน�ำไปสู่การปฏิบัติเพื่อให้ประเทศไทยบรรลุวิสัยทัศน์
“ประเทศไทย มคี วามมั่นคง มงั่ คั่ง ยงั่ ยนื เปน็ ประเทศพัฒนาแลว้ ดว้ ยการพฒั นาตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ
พอเพยี ง” โดยมเี ป้าหมายการพฒั นาประเทศ คอื ประเทศชาติมั่นคง ประชาชนมีความสขุ เศรษฐกจิ พัฒนาอย่าง
ต่อเนื่อง สังคมเป็นธรรม ฐานทรัพยากรธรรมชาติย่ังยืน โดยยกระดับศักยภาพของประเทศในหลากหลายมิติ
พัฒนาคนในทุกมิติและในทุกช่วงวัยให้เป็นคนดี เก่ง และมีคุณภาพ สร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม
สรา้ งการเตบิ โตบนคณุ ภาพชวี ติ ทเี่ ปน็ มติ รกบั สงิ่ แวดลอ้ ม และมภี าครฐั ของประชาชนเพอื่ ประชาชนและประโยชน์
สว่ นรวม

9

เปา้ หมายการพฒั นาประเทศภาพรวม

“ประเทศชาติม่ันคง ประชาชนมีความสุข เศรษฐกิจพัฒนาอย่างต่อเน่ือง สังคมเป็นรูปธรรม
ฐานทรัพยากรธรรมชาติย่ังยืน” โดยยกระดับศักยภาพของประเทศในหลากหลายมิติ พัฒนาคนในทุกมิติและ
ทุกชว่ งวัยใหเ้ ป็นคนดี เกง่ และมคี ณุ ภาพ สรา้ งโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม สรา้ งการเตบิ โตบนคุณภาพ
ชีวิตท่ีเป็นมิตรกบั สง่ิ แวดล้อม และมภี าครฐั ของประชาชนเพอื่ ประชาชนและประโยชน์ส่วนรวม

ยุทธศาสตรท์ ี่ 1 ยุทธศาสตร์ท่ี 2 ดา้ นการสร้างขดี ยุทธศาสตร์ที่ 3 ด้านพฒั นาและ
ด้านความมั่นคง ความสามารถในการแข่งขัน เสริมสร้างทรพั ยากรมนุษย์

เพอื่ บรหิ ารจดั การสภาวะแวดลอ้ ม เนน้ การยกระดับศักยภาพใน คนไทยในอนาคต มีความพร้อม
ของประเทศใหม้ คี วามมั่นคง หลากหลายมติ ิ ควบค่กู บั การ ทัง้ กาย ใจ สตปิ ัญญา มีทักษะ
ปลอดภัย และมีความสงบ ขยายโอกาสของประเทศไทย ทจ่ี �ำเป็นในศตวรรษที่ 21
เรียบรอ้ ยในทกุ ระดับและทกุ มิติ ในเวทโี ลก มีทักษะส่ือสารภาษาองั กฤษและ
ภาษาที่ 3 และมีคณุ ธรรม

ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 4 ดา้ นการสรา้ ง ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 5 ด้านการสรา้ ง ยทุ ธศาสตร์ที่ 6 ดา้ นการ
โอกาสและความเสมอภาค การเตบิ โตบนคณุ ภาพชีวติ ปรับสมดลุ และพฒั นาระบบ
ท่ีเป็นมติ รกบั สิง่ แวดล้อม
ทางสงั คม การบรหิ ารภาครัฐ

สรา้ งความเปน็ ธรรม และลดความ ค�ำนงึ ถึงความยัง่ ยนื ของฐาน การปรบั เปลยี่ นภาครฐั ยึดหลัก
เหล่อื มลำ�้ ในทกุ มิติ กระจาย ทรัพยากรธรรมชาติและ “ภาครัฐของประชาชน
ศนู ยก์ ลางความเจรญิ ทางเศรษฐกจิ สงิ่ แวดลอ้ ม ปรับเปลย่ี นพฤติกรรม เพอ่ื ประชาชนและประโยชน์
และสงั คม เพ่มิ โอกาสใหท้ กุ ของประชาชน ใหเ้ ป็นมิตร สว่ นรวม”
ภาคสว่ นเข้ามาเป็นกำ� ลังของการ ตอ่ สง่ิ แวดลอ้ ม เกดิ ผลลัพธต์ ่อ
พฒั นาประเทศในทกุ ระดับ ความย่ังยืน

10 รปางี ยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5ีก63รมสขุ ภาพจิต

2. แผนยุทธศาสตร์กระทรวงสาธารณสขุ ประจำ� ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563
ภายใตแ้ ผนยทุ ธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปีดา้ นสาธารณสุข (พ.ศ. 2560 - 2579)
แผนยุทธศาสตร์กระทรวงสาธารณสุข ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ภายใต้แผนยุทธศาสตร์ชาติ

ระยะ 20 ปี (ดา้ นสาธารณสขุ ) ถอื เปน็ กรอบแนวทางในการขบั เคลอ่ื นนโยบายสกู่ ารปฏบิ ตั ขิ องหนว่ ยงานในสงั กดั
กระทรวงสาธารณสุข ท้ังในส่วนกลางและส่วนภูมิภาคให้บรรลุเป้าหมาย ประชาชนสุขภาพดี เจ้าหน้าที่มี
ความสุข ระบบสุขภาพยั่งยืน อันจะน�ำพาประเทศไปสู่ความม่ันคง ม่ังค่ัง ย่ังยืน ซึ่งแผนยุทธศาสตร์กระทรวง
สาธารณสุข ได้จัดท�ำข้ึนโดยใช้กระบวนการมีส่วนร่วมจากผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง ทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาค
รวมถงึ ภาคเี ครือขา่ ย โดยวางกรอบแนวคิดให้มคี วามเชือ่ มโยงกบั แผนยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปี แผนปฏิรูป
ประเทศดา้ นสาธารณสุข แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติ ฉบบั ท่ี 12 ประเทศไทย 4.0 นโยบายรฐั บาล
การปฏริ ปู ดา้ นสาธารณสขุ ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง แผนพฒั นาสขุ ภาพแหง่ ชาติ ฉบบั ท่ี 12 แผนยทุ ธศาสตรช์ าติ
ระยะ 20 ปี (ด้านสาธารณสขุ ) ซ่งึ แบ่งออกเป็น 4 ระยะ และในแตล่ ะระยะมจี ุดเนน้ แตกตา่ งกนั ไป โดยในระยะ
5 ปแี รก (พ.ศ. 2560 – 2564) คอื การมุ่งปฏริ ูประบบสุขภาพ เนน้ ปรบั เปล่ยี นโครงสร้างระบบบริหารจัดการทยี่ ัง
เปน็ อุปสรรคต่อการพฒั นา รวมถงึ การวางพนื้ ฐานระบบสขุ ภาพใหม่ โดยมียทุ ธศาสตร์ความเป็นเลิศ 4 ด้าน คอื
1) ด้านส่งเสริมสุขภาพ ป้องกนั โรค และค้มุ ครองผู้บรโิ ภคเป็นเลิศ (Promotion, Prevention & Protection
Excellence) 2) ดา้ นบริการเป็นเลิศ (Service Excellence) 3) ด้านบุคลากรเป็นเลิศ (People Excellence)
และ 4) บริหารเปน็ เลิศดว้ ยธรรมาภบิ าล (Governance Excellence) ประกอบด้วย 15 แผนงาน 41 โครงการ
และ 67 ตัวช้ีวัด เพ่ือให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลภายใต้งบประมาณและทรัพยากรท่ีมีอยู่ให้เกิดความ
คมุ้ คา่ มากทส่ี ดุ รวมทง้ั ไดก้ ำ� หนดแนวทางการถา่ ยทอดยทุ ธศาสตรแ์ ละตวั ชวี้ ดั สรา้ งความเขา้ ใจแกผ่ ปู้ ฏบิ ตั งิ านใน
ทุกระดับในการขบั เคล่ือนยุทธศาสตร์ไปสูก่ ารปฏบิ ัตอิ ย่างแท้จรงิ และมีการติดตามประเมินผลท่ีสะดวก รวดเรว็
เพอื่ ลดขนั้ ตอนในการปฏบิ ัตงิ าน

แผนงาน โครงการ ตวั ชว้ี ัดภายใตแ้ ผนปฏบิ ตั ิราชการ ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ของกระทรวง
สาธารณสขุ

11

3. ความเชอื่ มโยงในการดำ� เนินงานสขุ ภาพจติ ระหวา่ งยทุ ธศาสตร์ชาติ แผนแมบ่ ท
แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแห่งชาติ ฉบบั ท่ี 12 ยุทธศาสตร์กระทรวงสาธารณสุข
แผนพฒั นาสขุ ภาพจิตแห่งชาติ และแผนปฏบิ ตั ริ าชการกรมสขุ ภาพจติ

แผนปฏิบตั ิราชการระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2561 - 2565) ของกรมสุขภาพจิตในวาระแรก
ระยะ 3 ปี (พ.ศ. 2563 - 2565)
แผนปฏิบตั ริ าชการระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2561 - 2565) ของกรมสขุ ภาพจติ ในชว่ งแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ

สงั คมแห่งชาติ ฉบับท่ี 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ได้จดั ท�ำภายใตก้ ระบวนการมสี ว่ นร่วมจากหนว่ ยงานที่เกย่ี วข้อง
และผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย โดยใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์ (Evidence - based) ท่ีผ่านการวิเคราะห์และสังเคราะห์
อยา่ งเป็นระบบ โดยยดึ เป้าหมายและแนวทางยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561 - 2580) แผนแมบ่ ทภายใต้
ยุทธศาสตรช์ าติ แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติฉบับท่ี 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ยุทธศาสตร์ชาติระยะ
20 ปี ดา้ นสาธารณสขุ ตลอดจนแผนยทุ ธศาสตร์กระทรวงสาธารณสุข เปน็ หลักส�ำคญั ในการจดั ทำ� แผนฯ ฉบบั นี้
เพ่อื ให้เกดิ ความสอดคลอ้ งเชอ่ื มโยงในการพฒั นางานสุขภาพจติ ต้ังแตร่ ะดบั ประเทศ ระดับหนว่ ยงาน และระดับ
พน้ื ที่

12 ปราีงยบงปารนะมปารณะจำ�2ป5ีก63รมสุขภาพจิต

ข้อมลู ภาพรวมกรมสุขภาพจติ แผนปฏิบตั ริ าชการระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2561 - 2565)
ของกรมสุขภาพจติ ในวาระแรก ระยะ 3 ปี (พ.ศ. 2563 - 2565)
ในชว่ งแผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแหง่ ชาติ ฉบับท่ี 12 (พ.ศ. 2560 - 2564)
และนโยบายกรมสขุ ภาพจิต ประจ�ำปี 2560 – 2561

1. วสิ ัยทศั น์กรมสุขภาพจติ
เปน็ องคก์ รหลักด้านสุขภาพจติ ดว้ ยระบบสขุ ภาพจติ ดิจิทัล เพ่อื ประชาชนสขุ ภาพจติ ดี และเจ้าหน้าท่มี ี

ความสขุ

2. เปา้ ประสงค์ของวิสยั ทัศนก์ รมสขุ ภาพจิต เม่ือสิ้นแผนฯ 12
1. งานสขุ ภาพจิตของประเทศไทยกา้ วหนา้ สูก่ ารเป็น Mental Health 4.0
2. ประชาชนมสี ุขภาพจติ ดี มสี ติปญั ญาดี มีความรอบร้ดู ้านสขุ ภาพจติ
3. บคุ ลากรกรมสขุ ภาพจิตมีความสุข

3. ตวั ชวี้ ัดและคา่ เปา้ หมายของวิสัยทัศน์กรมสขุ ภาพจติ เมื่อสน้ิ แผนฯ 12
1. เด็กไทยมีระดับสติปญั ญาเฉล่ยี ไมต่ ำ่� กว่า 100
2. รอ้ ยละ 80 ของเด็กไทยมคี วามฉลาดทางอารมณอ์ ยใู่ นเกณฑป์ กติขึ้นไป
3. อตั ราการฆ่าตวั ตายส�ำเรจ็ ไมเ่ กนิ 6.3 ต่อประชากรแสนคน
4. ร้อยละ 85 ของคนไทยมีสุขภาพจิตดี
5. บุคลากรในสังกดั กรมสขุ ภาพจิตมคี ่าเฉลี่ยความสขุ ไมน่ อ้ ยกวา่ 67

4. จดุ ยืนทางยุทธศาสตรข์ องกรมสุขภาพจิต
1. เป็นผู้พัฒนางานสุขภาพจิตของประเทศให้ก้าวหน้า เป็นผู้น�ำในระดับอาเซียน โดยมีบทบาทเป็น

Regulator และ Policy Advocacy
2. เปน็ ศนู ย์กลางการเรียนรู้งานสุขภาพจติ ในระดับภมู ภิ าคอาเซียน
3. เปน็ องค์กรที่ใชข้ อ้ มลู ทางวิชาการและหลกั ฐานเชงิ ประจกั ษ์ เพ่ือการพัฒนางานสุขภาพจติ

5. พันธกิจกรมสขุ ภาพจิต
1. สรา้ งการมสี ว่ นร่วมเพื่อใหป้ ระชาชนในทกุ กล่มุ วยั สามารถดแู ลสุขภาพจติ ของตนเอง
2. สนับสนุนการพัฒนาระบบบริการสขุ ภาพจิตครอบคลุมทุกมิตใิ นทุกระดบั
3. พฒั นากลไกการด�ำเนินงานสขุ ภาพจิตเพ่อื กำ� หนดทศิ ทางงานสขุ ภาพจติ ของประเทศ

6. คา่ นิยมกรมสขุ ภาพจติ

M Mind (Service Mind, Public Mind) หัวใจบริการ

E Efficiency, Effectiveness, Equity ประสิทธิภาพ ประสทิ ธิผล เสมอภาค

N Network สัมพันธ์เครอื ข่าย

T Teamwork ทำ� งานเป็นทีม

A Accountability โปร่งใส ตรวจสอบได้

L Learning (Personal, Team, Organization) เรยี นรอู้ ย่างตอ่ เนื่อง

13

7. กลไกส�ำคญั : 3R
Reload : คนรุ่นใหม่ (Attitude / Potential / Digital Literacy / Happy)
วิธีการท�ำงานใหม่ (Value base / ท�ำนอ้ ยไดม้ าก)
งานใหม่ (EMS : Environment , Modernization , Smart service)
เทคโนโลยใี หม่ (Convenience Hospital Service/ Artificial Intelligence : AI)
Reconnect : NETWORK SELF (กระทรวง สธ.)
WORLD (ระดับชาต,ิ นานาชาติ)
FUTURE (Online platform / Public Private Partnership : PPP)
Reboom : Rebranding DMH (Casual Logo)
Social Marketing (Marketing Model DMH)
De-stigmatization (Mental Health Literacy)
Mental Health Service (3C : Continuous care / Comprehensive / Collaboration)

8. ประเดน็ ยุทธศาสตร์
ประเด็นยุทธศาสตรท์ ี่ 1 สง่ เสรมิ สขุ ภาพจติ ปอ้ งกันและควบคมุ ปจั จัยที่ก่อใหเ้ กิดปัญหาสขุ ภาพจติ

ตลอดช่วงชีวิต
เป้าประสงค์ 1.1 ประชาชนทุกกลุ่มวัยได้รับการส่งเสริมสุขภาพจิต ป้องกันและควบคุมปัจจัยท่ีก่อให้
เกิดปญั หาสุขภาพจิต

ตัวช้ีวัดเป้าประสงค์ ค่าเป้าหมายปี 2565

ปฐมวยั ร้อยละ 35
l รอ้ ยละของเด็กปฐมวยั ทีไ่ ด้รับการคดั กรองแลว้ พบว่ามพี ัฒนาการลา่ ชา้
แล้วได้รบั การกระตนุ้ พฒั นาการด้วยเคร่อื งมอื มาตรฐาน จนมีพัฒนาการสมวัย

วยั เรียน รอ้ ยละ 90
l รอ้ ยละของเดก็ วัยเรยี นกลุม่ เสี่ยงตอ่ ระดบั สตปิ ัญญาตำ�่ กวา่ มาตรฐาน
ปัญหาการเรียนรู้ ออทสิ ตกิ และปัญหาพฤติกรรม - อารมณ์
ได้รับการดูแลชว่ ยเหลอื จนดีข้ึน

วัยรุ่น
l รอ้ ยละของวยั รนุ่ กลุ่มเสยี่ งท่ีมีปญั หาพฤติกรรม - อารมณ์ รอ้ ยละ 95
ไดร้ บั การดแู ลช่วยเหลือจนดีขน้ึ

วัยท�ำงาน ร้อยละ 85
l รอ้ ยละของประชาชนวยั ท�ำงานมีสุขภาพจติ ดี

วยั สงู อายุ รอ้ ยละ 85
l รอ้ ยละของผ้สู ูงอายมุ ีสุขภาพจติ ดี

14 ปราีงยบงปารนะมปารณะจำ�2ป5กี63รมสุขภาพจติ

กลยทุ ธ์/ แนวทางการดำ� เนนิ งาน ภายใต้ประเด็นยทุ ธศาสตรท์ ี่ 1

กลยทุ ธ ์ แนวทางการดำ� เนนิ งาน

1.1.1 พฒั นาเดก็ และเยาวชนเพอ่ื เปน็ 1. จดั บรกิ ารสง่ เสริมและกระตนุ้ พฒั นาการเดก็ 0-5 ปี
คนไทย 4.0 (IQ/EQ/CPR) แกเ่ ด็กสงสัยพัฒนาการล่าชา้

2. ขยายผลการวนิ ิจฉยั เดก็ ป่วยโรคกลมุ่ ออทิสติกดว้ ยเคร่ืองมือ
Thai Diagnostic Autism Scale : TDAS ในหน่วยบริการ
สงั กดั กระทรวงสาธารณสุข
3. ขบั เคลอื่ นการพัฒนาระดบั สติปญั ญาเดก็ ไทยระดบั จังหวัด
ผา่ นกลไกคณะกรรมการปฐมวัยประจ�ำจังหวัด
และสนับสนุนการใชม้ าตรฐานเด็กปฐมวยั แห่งชาติ
4. ขยายผลเงนิ อุดหนนุ เดก็ แรกเกิดทุกคนภายในปี 2564
โดยสนับสนนุ ขอ้ มลู ทางวชิ าการผ่านงานวจิ ัยอย่างเป็นรูปธรรม
5. พัฒนาเทคโนโลยกี ารเลย้ี งดเู ด็กไทยในยุค 4.0 ตามหลักการ
“เด็กไทย คดิ เป็น คิดดี คดิ ให้ : CPR” (Creation, Positive,
Response to Society)

1.1.2 ป้องกนั และแก้ไขปญั หา 1. พฒั นาเครื่องมอื ประเมนิ ระดบั ทักษะชีวิตเดก็ และเยาวชนไทย
ความรุนแรงของเด็ก 2. ทบทวน/พัฒนา/ปรบั ปรงุ /ประเมินผลโปรแกรมการสง่ เสริม
และเยาวชนในสงั คมไทย ปอ้ งกนั ปญั หาความรุนแรงในเยาวชน ครอบครัว และโรงเรียน
เช่น โปรแกรมพฒั นาทกั ษะชวี ิตเยาวชนในยคุ ดจิ ิทลั
โปรแกรมป้องกันการกลัน่ แกล้งรังแก โปรแกรมฝึกทกั ษะ
การปรับพฤตกิ รรมวยั รุ่นส�ำหรับครู โปรแกรมการเล้ยี งดู
ลกู หลานวัยรนุ่ โดยไมใ่ ช้ความรุนแรง ให้เปน็ โปรแกรมที่มี
หลักฐานเชิงประจกั ษร์ องรบั
3. พฒั นาเทคโนโลยีดจิ ทิ ลั เพอื่ สง่ เสรมิ ป้องกันปัญหาความรนุ แรง
ในเยาวชน ครอบครวั และโรงเรยี น รว่ มกับเครอื ขา่ ยทางสังคม
และชุมชน
4. พัฒนาระบบการดแู ลเยาวชนและครอบครวั กล่มุ เส่ยี งสงู
ตอ่ การก่อความรุนแรงตง้ั แต่ระยะแรกเริ่ม
5. ขบั เคลอ่ื นนโยบายสาธารณะและเสริมสร้างความรอบรู้
ดา้ นสขุ ภาพจิตแกเ่ ดก็ เยาวชน และสงั คมไทยเพื่อป้องกันและ
แก้ไขปัญหาความรุนแรงของเด็กและเยาวชนในสงั คมไทย

1.1.3 เสริมสร้างสขุ ภาพจติ ทด่ี ี 1. บรู ณาการความร่วมมือกบั ภาคีเครอื ขา่ ยเพอ่ื ให้เกิด
แกค่ นวยั ทำ� งาน การเสริมสรา้ งสมั พนั ธภาพภายในครอบครัว
2. พฒั นาองค์ความรู้และเทคโนโลยงี านส่งเสริมสุขภาพจิตและ
ปอ้ งกันปญั หาสุขภาพจิตวัยทำ� งานในยคุ ดจิ ิทัล

15

กลยทุ ธ์ แนวทางการดำ� เนนิ งาน

3. พัฒนาศกั ยภาพบคุ ลากรและเครือขา่ ยอน่ื ๆ ที่เป็นกลไก
ในการส่งเสริมสุขภาพจิตและปอ้ งกันปญั หาสขุ ภาพจิต
4. เสรมิ สร้างพฤตกิ รรมสขุ ภาพจติ ทพี่ ึงประสงคใ์ หแ้ กป่ ระชาชน
วัยท�ำงาน
5. สง่ เสรมิ ให้ประชาชนวยั ท�ำงานมีความสุขผ่านการด�ำเนนิ งาน
ภายใต้โปรแกรมสรา้ งสุขวยั ทำ� งานในชมุ ชนและโปรแกรม
สรา้ งสขุ วัยทำ� งานในสถานประกอบการ

1.1.4 สร้างรปู แบบบริการสุขภาพจติ 1. พัฒนาความร้เู พื่อใช้ในการปฏิบตั งิ าน (Know-how)
ส�ำหรับผสู้ ูงอายุ ตดิ สังคม ด้านสขุ ภาพจิตผู้สงู อายุ เพื่อรองรบั การเปลี่ยนแปลงไปสู่
ตดิ บ้าน ตดิ เตยี ง การเป็นสงั คมผสู้ ูงอายุ
2. พฒั นาเทคโนโลยี/องคค์ วามรดู้ ้านการส่งเสริมสุขภาพจติ
และปอ้ งกันปัญหาสขุ ภาพจิตผสู้ ูงอายดุ ว้ ยหลัก 3S (Strong,
Security, Social) คือ โปรแกรมการดแู ลด้านสังคมจิตใจ
ผ้สู งู อายปุ ่วยเรือ้ รงั ตดิ บ้าน ติดเตยี ง โปรแกรมเสริมสรา้ ง
พลงั ใจญาติผดู้ ูแลผ้สู งู อายุ โปรแกรมสร้างสขุ 5 มติ ใิ นผู้สงู อายุ
3. ก�ำหนดมาตรฐานการจัดบรกิ ารดแู ลด้านสุขภาพจติ ผู้สงู อายุ
ในศนู ย์ดแู ลผ้สู งู อายุทรี่ บั ผิดชอบโดยองค์กรปกครอง
ส่วนทอ้ งถิน่ (อปท.) ใหส้ ามารถจดั บริการตามมาตรฐาน
เพ่ือเพิม่ การเขา้ ถึงบริการของผู้สงู อายุ
4. พฒั นาศักยภาพทมี สขุ ภาพชุมชนตามรูปแบบการด�ำเนนิ งาน
สง่ เสริมสุขภาพจติ และป้องกันปัญหาสุขภาพจติ และตาม
โปรแกรมการดแู ลทางสงั คมจิตใจผสู้ ูงอายปุ ว่ ยเรอื้ รงั ตดิ บา้ น
ตดิ เตียง

1.1.5 บรู ณาการงานสง่ เสรมิ สขุ ภาพจติ 1. บรู ณาการงานสง่ เสรมิ สุขภาพจติ และปอ้ งกนั ปัญหาสขุ ภาพจติ
และปอ้ งกันปญั หาสขุ ภาพจิต เข้ากับแผนพัฒนาคณุ ภาพชีวติ ของคณะกรรมการพัฒนา
เข้ากบั ระบบสขุ ภาพปฐมภมู ิ คณุ ภาพชีวติ ระดับอ�ำเภอ (พชอ.)/คณะกรรมการพัฒนา

คุณภาพชีวิตระดบั เขต (พชข.)
2. บูรณาการงานส่งเสรมิ สขุ ภาพจติ และป้องกันปญั หาสขุ ภาพจิต
ระหวา่ งศูนยส์ ขุ ภาพจิต กบั งานจิตเวชชมุ ชนในโรงพยาบาล
จิตเวช เพอ่ื ร่วมผลักดันงานสุขภาพจติ ชุมชนในพ้นื ท่ี
3. สนับสนนุ ใหห้ นว่ ยบรกิ ารสขุ ภาพปฐมภมู ิ มกี ารพัฒนาระบบ
การดูแล การจดั บรกิ ารดา้ นส่งเสรมิ สขุ ภาพจิตและป้องกนั
ปญั หาสขุ ภาพจิตส�ำหรบั ประชาชนทั่วไปหรือกลุ่มเส่ยี งตอ่ การ
เกิดปัญหาสุขภาพจติ หรือโรคทางจิตเวช โดยร่วมกับเครอื ข่าย
ในชมุ ชนที่เก่ยี วขอ้ ง

16 รปาีงยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5ีก63รมสุขภาพจิต

กลยทุ ธ ์ แนวทางการดำ� เนนิ งาน

1.1.6 สรา้ งการมสี ่วนรว่ มในงาน 1. พฒั นาศกั ยภาพและเสรมิ สร้างความร่วมมือกบั ภาคีเครือข่าย
ส่งเสริมสุขภาพจิต และปอ้ งกนั ทงั้ ภาครฐั และเอกชน ในด้านส่งเสรมิ สุขภาพจิตและป้องกนั
ปัญหาสขุ ภาพจิตประชาชน ปญั หาสุขภาพจิตและจิตเวชให้สอดคลอ้ งกับการขบั เคลอ่ื น
ทกุ กลุ่มวัย งานสุขภาพจติ ไปสู่สขุ ภาพจติ 4.0
2. สนบั สนุนให้เครอื ขา่ ยทเ่ี ก่ยี วข้องทกุ ภาคส่วนมกี ารเฝ้าระวัง
และป้องกันปัญหาสขุ ภาพจิต
3. พัฒนาระบบตดิ ตาม การเสรมิ พลัง (Coaching, Mentoring,
Regulate) เพอื่ พฒั นาคณุ ภาพบรกิ ารสง่ เสรมิ สุขภาพจติ /
ป้องกันปัญหาสุขภาพจติ และพัฒนาฐานข้อมลู ดา้ นการ
ส่งเสรมิ สุขภาพจติ และป้องกันปัญหาสขุ ภาพจติ
4. จัดท�ำข้อเสนอเชิงนโยบายดา้ นสขุ ภาพจติ ทส่ี ามารถผลกั ดัน
ใหเ้ ป็นนโยบายสาธารณะในพน้ื ที่

ประเดน็ ยุทธศาสตรท์ ่ี 2 พฒั นาคณุ ภาพระบบบริการและวิชาการสุขภาพจติ และจติ เวช
เปา้ ประสงค์ 2.1 ประชาชนได้รับการดูแลและเข้าถึงบริการสุขภาพจติ ที่มคี ุณภาพ ทงั้ ในภาวะปกติและ
ภาวะวกิ ฤต

ตัวชวี้ ดั เป้าประสงค ์ ค่าเป้าหมายปี 2565

l รอ้ ยละของผปู้ ่วยจิตเวช เขา้ ถึงบริการสขุ ภาพจติ ท่ไี ดม้ าตรฐาน ร้อยละ 85
- โรคจติ เภท (Schizophrenia) ร้อยละ 74
- โรคซมึ เศร้า (Depression) รอ้ ยละ 65
- โรคออทิสตกิ (Autistic Spectrum Disorder : ASD) รอ้ ยละ 30
- โรคสมาธสิ นั้ (Attention Deficit Hyperactive Disorder : ADHD)

l รอ้ ยละของผ้ปู ว่ ยโรคจติ เภทไดร้ บั การรกั ษาตอ่ เน่อื งภายใน 6 เดอื น รอ้ ยละ 70

l ร้อยละของผ้ปู ว่ ยจิตเวชยาเสพติดทบ่ี ำ� บดั ครบตามเกณฑ์ของแตล่ ะระบบ ร้อยละ 60
และไดร้ บั การตดิ ตามดูแลตอ่ เน่อื ง 1 ปี (Retention Rate)

l รอ้ ยละของผพู้ ยายามฆ่าตัวตายไมก่ ลบั มาท�ำร้ายตัวเองซ้�ำในระยะเวลา 1 ปี รอ้ ยละ 90

l รอ้ ยละของผู้ประสบภาวะวกิ ฤตทมี่ ีปัญหาสุขภาพจติ ไดร้ ับการเยียวยาจติ ใจ รอ้ ยละ 85
ตามมาตรฐานกรมสุขภาพจติ

17

กลยุทธ์/แนวทางการด�ำเนินงาน ภายใต้ประเดน็ ยทุ ธศาสตรท์ ี่ 2

กลยุทธ์ แนวทางการด�ำเนินงาน

2.1.1 บรู ณาการระบบบริการ 1. พัฒนาขีดความสามารถและมาตรฐานบริการสุขภาพจติ
สุขภาพจิต เขา้ กับระบบบริการ และจิตเวชในสถานบริการสาธารณสขุ ทกุ ระดับ ให้มี
สขุ ภาพในสถานบริการ “การจัดบรกิ ารตามมาตรฐาน” ในโรงพยาบาลศูนย์
สาธารณสขุ ทกุ ระดับ โรงพยาบาลท่วั ไป โรงพยาบาลชุมชน และโรงพยาบาล
(Service Plan) สง่ เสริมสขุ ภาพตำ� บล ตามล�ำดบั เพือ่ เพ่ิมการเข้าถงึ บรกิ ารท่ี
เหมาะสม การดูแลต่อเนื่อง และลดอัตราการกลบั มาปว่ ยซ้�ำ
ในกลุ่มโรคและปญั หาทางจิตเวชทส่ี �ำคัญ (โรคจิตเภท/
โรคซึมเศรา้ / ออทสิ ตกิ /สมาธสิ ้ัน/ โรคติดสุรา/ ผู้พยายาม
ฆา่ ตวั ตาย/ ผู้ติดยาเสพตดิ ทีม่ ีปัญหาสขุ ภาพจติ / ผปู้ ระสบ
ภาวะวิกฤตทีม่ ีปัญหาสขุ ภาพจิต)
2. จดั ท�ำฐานข้อมลู และสำ� รวจการใหบ้ ริการสุขภาพจิตในระดบั
ปฐมภูมิ (Primary Care Cluster)
3. วางแผนการพฒั นาศกั ยภาพบคุ ลากรในการใหบ้ ริการ
สุขภาพจติ ในระดบั ปฐมภมู ิ (Primary Care Cluster)
4. บริหารจดั การเชิงระบบในการใหบ้ รกิ ารสขุ ภาพจติ ในระดับ
ปฐมภูมิ (Primary Care Cluster) ให้มปี ระสิทธภิ าพ
5. พฒั นางานวิจัยที่เก่ยี วข้องกบั การบำ� บัดรักษาผูป้ ่วยจติ เวชด้วย
แพทย์แผนไทย เช่น การใชน้ ำ้� มนั กญั ชาเพือ่ รกั ษาอาการ
ขา้ งเคยี งจากยาทางจิตเวช
(EPS : Extrapyramidal side effect)
6. ขับเคล่อื น ผลักดนั และบังคบั ใช้กฎหมายสุขภาพจติ
และมาตรการทางกฎหมายอย่างเป็นระบบ และเปน็ รปู ธรรม
โดยสนับสนุนใหเ้ กดิ ระบบการตัดสนิ ใจในการบำ� บดั รักษา
โดยการมีส่วนรว่ มของผูป้ ่วยจติ เวชและผรู้ บั ดแู ลผู้ป่วยจิตเวช
(Caregiver)
7. พัฒนาระบบการส่งตอ่ รักษา และดแู ลผู้มีปัญหาสขุ ภาพจิต
และจติ เวชตามพระราชบญั ญตั สิ ขุ ภาพจติ พ.ศ.2551
และท่ีแกไ้ ขเพิ่มเติมฉบับท่ี 2 พ.ศ.2562
8. เสริมสร้างกลไกการมสี ว่ นร่วมของชุมชนในการเฝ้าระวงั
สง่ เสริม ป้องกนั และฟน้ื ฟูสุขภาพจติ ของประชาชน
เพ่ือใหส้ ังคมปลอดภยั โดยใชพ้ ระราชบัญญัติสุขภาพจิต
พ.ศ.2551 และท่ีแกไ้ ขเพม่ิ เติม ฉบับที่ 2 พ.ศ.2562
เปน็ เครือ่ งมอื ในการด�ำเนนิ งาน

18 ปราีงยบงปารนะมปารณะจำ�2ป5ีก63รมสุขภาพจติ

กลยุทธ ์ แนวทางการด�ำเนินงาน

2.1.2 พฒั นาระบบการฟืน้ ฟ ู 1. พัฒนาระบบการฟ้ืนฟูสมรรถภาพผ้ปู ่วยจิตเวชด้วยแนวคดิ
สมรรถภาพผมู้ ปี ญั หาสขุ ภาพจติ การคืนส่สู ขุ ภาวะ (Recovery Model) ท้งั การฟืน้ ฟู
และจิตเวช สมรรถภาพทางสงั คมและการฟื้นฟูสมรรถภาพทางอาชีพ
และพัฒนามาตรฐานการฟน้ื ฟสู มรรถภาพผูป้ ่วยจติ เวชระดบั
ประเทศ รวมถึงจัดท�ำ Recovery Master Plan โดยขยายผล
ในหนว่ ยบรกิ ารจติ เวชทกุ แห่ง
2. สร้างภาพลักษณเ์ ชงิ บวก เพือ่ แสดงผลลพั ธ์การให้บริการแก่
ผูป้ ่วยจติ เวชท่ไี ด้รบั การฟืน้ ฟูสมรรถภาพแล้ว
3. ผลกั ดัน/สนับสนุนให้เกดิ ระบบเพอื่ นชว่ ยเพ่ือน (Peer
Support Specialist) เพอื่ สนบั สนุนการฟ้ืนฟูสุขภาวะ
4. พฒั นาระบบภาคีเครอื ขา่ ยภาครัฐและเอกชนเพอ่ื การ
ด�ำรงชวี ิตอสิ ระ/การไดร้ ับการจ้างงานของคนพกิ ารทางจิตใจ
หรอื พฤติกรรม
5. จัดทำ� แนวทางการสร้างกิจกรรมการดูแลส่กู ารทำ� งานได้
(Job Coach) ของคนพิการทางจิตใจหรอื พฤตกิ รรม ส�ำหรบั
ผู้ดูแลคนพกิ ารทางจิตใจหรอื พฤติกรรม พร้อมวางระบบ
การจ้างงาน โดยใช้แนวทางฯ ดงั กลา่ ว
6. สนับสนนุ ใหโ้ รงพยาบาลจิตเวช พัฒนาระบบสนบั สนนุ อาชีพ
ส�ำหรับผพู้ ิการทางสตปิ ัญญา และออทสิ ติก ผ่านกระบวนการ
Job Coach
7. บูรณาการระบบสนับสนุนอาชพี ร่วมกบั หนว่ ยงานราชการ
และเอกชน ทเี่ ก่ยี วข้องกับการจา้ งงานผพู้ กิ าร

19

เป้าประสงค์ 2.2 หน่วยงานในสังกัดกรมสุขภาพจิต มีความเช่ียวชาญทางการบริการและวิชาการ
ดา้ นสขุ ภาพจิตและจิตเวช

ตวั ชีว้ ดั เปา้ ประสงค ์ ค่าเป้าหมายปี 2565

จ�ำนวนหนว่ ยบริการจติ เวชมบี รกิ ารเฉพาะทางสขุ ภาพจิตและจติ เวช 20 แห่ง
(Super Specialist Service) ท่มี ีคุณภาพมาตรฐาน

กลยุทธ์/แนวทางการด�ำเนินงาน ภายใต้ประเดน็ ยทุ ธศาสตรท์ ี่ 2

กลยุทธ ์ แนวทางการด�ำเนินงาน

2.2.1 พฒั นาหน่วยบรกิ ารจติ เวช 1. จดั ทำ� มาตรฐานโรงพยาบาลจติ เวช 4.0 Smart Hospital
ใหเ้ ปน็ Smart Hospital สำ� หรับใช้เปน็ แนวทางในการพฒั นาหน่วยบรกิ ารจิตเวช
2.2.2 พัฒนาสูค่ วามเปน็ เลิศ เพ่อื ก้าวส่กู ารเปน็ Smart Hospital ท่สี อดคล้องกบั เกณฑ์
เฉพาะทาง ดา้ นสขุ ภาพจติ ของกระทรวงสาธารณสุข
และจติ เวช 2. ปรบั โฉมหนว่ ยบริการจิตเวชใหม้ ีความเปน็ มิตร และมีลักษณะ
Smart Hospital โดยใชเ้ ทคโนโลยดี ิจิทลั ในการใหบ้ รกิ าร
อย่างรวดเร็วและครบวงจรเพื่อรองรบั การเปน็ ประเทศไทย
ยคุ 4.0
3. พัฒนาระบบการให้บรกิ ารเพ่อื ลดความแออดั ลดระยะเวลา
รอคอยตามหลักการ EMS (Environment, Modernization,
Smart service) เชน่ ระบบควิ อตั โนมัติ ระบบการส่งต่อผู้ป่วย
ออนไลน์ การเชอ่ื มโยงขอ้ มูล จุดบรกิ ารทุกแผนกทางระบบ
ออนไลน์ การใชห้ ุ่นยนตใ์ นการจดั ยาและเกบ็ ยาเพื่อความ
แม่นย�ำ การใชบ้ ตั รประชาชนแทนบตั รผปู้ ว่ ย
4. พฒั นานวัตกรรมในการบำ� บดั รกั ษาทางสขุ ภาพจิตและจิตเวช
ด้วย Artificial Intelligence (AI)
1. พฒั นาศกั ยภาพดา้ นการบริการ ด้านวชิ าการ ดา้ นการวจิ ัย
และพฒั นานวตั กรรมใหแ้ กห่ น่วยบรกิ ารจิตเวชทกุ แห่ง
เพ่อื ยกระดบั ส่คู วามเปน็ เลศิ และสร้างความเขม้ แขง็ ใหก้ บั
ระบบสุขภาพจติ
2. พัฒนาระบบสารสนเทศดา้ นสขุ ภาพจติ และจติ เวชทเ่ี ช่อื มตอ่
ระหว่างหนว่ ยงาน
3. ธำ� รงรักษาคณุ ภาพมาตรฐานของงานบรกิ าร/วชิ าการด้าน
สุขภาพจิตอยา่ งต่อเน่อื ง ตามมาตรฐานการรับรองคุณภาพ
สถานพยาบาล (Hospital Accreditation : HA)

20 รปาีงยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5กี63รมสุขภาพจติ

กลยทุ ธ ์ แนวทางการดำ� เนินงาน
2.2.3 พัฒนาความรว่ มมอื กบั ภาคี 4. พัฒนาขดี ความสามารถและมาตรฐานบรกิ ารของหน่วยบริการ
เครอื ข่ายในการแลกเปลี่ยน จิตเวชทกุ แห่งใหส้ ามารถ “จัดบริการตามมาตรฐาน 3S :
เรยี นรู้และถา่ ยทอดวิชาการ Super Specialist Service” ทง้ั ในระดับ Standard และ
ดา้ นสุขภาพจติ ใหก้ ้าวหน้า ระดบั High Standard สำ� หรับดแู ลกลมุ่ ผปู้ ่วยยุ่งยาก ซบั ซ้อน
เป็นสขุ ภาพจติ 4.0 ตามบริบทโรงพยาบาลจิตเวช
5. พัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยจติ เวชทม่ี คี วามเสย่ี งสูงต่อการ
ก่อความรุนแรง (Serious Mental Illness with High Risk
to Violence: SMI-V) ที่เชื่อมโยงกับเขตสุขภาพ
6. ส่งเสรมิ ให้เกิดการสรา้ งนวตั กรรม/องคค์ วามรดู้ ้านสขุ ภาพจติ
ท่เี หมาะสมกับบริบทสงั คมไทย เพ่ือพฒั นาระบบบริการ
ป้องกนั และแกไ้ ขปัญหาสขุ ภาพจติ และจิตเวชของประเทศ
รวมทัง้ สนบั สนนุ ให้เกดิ การประเมินเทคโนโลยีด้านสขุ ภาพ
(Health Technology Assessment : HTA) ในนวัตกรรม
และองค์ความรู้ดงั กล่าว
1. สนับสนุนให้เกิดการด�ำเนนิ โครงการกับทางเอกชน (NGO)
ดา้ นสุขภาพจิต (Public Private Partnership : PPP)
ท้ังในและต่างประเทศ
2. ยกระดับความรว่ มมอื เชงิ นโยบายดา้ นสขุ ภาพจิตกบั เครือขา่ ย
สขุ ภาพจติ นานาชาติท่ีมีอยูเ่ ดมิ และสร้างความรว่ มมือกบั
เครือขา่ ยสุขภาพจิตนานาชาติใหม่
3. เชอื่ มโยงเครือขา่ ยวชิ าการสุขภาพจติ นานาชาตแิ ละบูรณาการ
ความร่วมมอื ด้านวชิ าการกับตา่ งประเทศ
4. พฒั นาศกั ยภาพบุคลากรในดา้ นการถ่ายทอดองคค์ วามรู้
วิชาการสขุ ภาพจติ ในระดับนานาชาติ
5. พฒั นามาตรฐาน/หลักสตู ร/องค์ความรู้และนวัตกรรมดา้ น
สขุ ภาพจติ โดยใชก้ ระบวนการวจิ ยั การจัดการความรู้
ระบาดวทิ ยาสขุ ภาพจติ และเทคโนโลยีดิจิทัลมาเป็นกรอบ
แนวคิดในการดำ� เนนิ งานส่เู ครอื ข่ายวิชาการสุขภาพจติ
อย่างเหมาะสม

21

ประเดน็ ยุทธศาสตร์ท่ี 3 สร้างความตระหนกั และความเขา้ ใจต่อปัญหาสขุ ภาพจติ
เปา้ ประสงค์ 3.1 ประชาชนมีความตระหนักและมคี วามเขา้ ใจต่อปัญหาสขุ ภาพจิต

ตัวช้วี ัดเปา้ ประสงค ์ ค่าเป้าหมายปี 2565

ร้อยละของประชาชนท่ีมคี วามตระหนักและเข้าใจตอ่ ปัญหาสุขภาพจติ ร้อยละ 45

กลยทุ ธ/์ แนวทางการดำ� เนินงาน ภายใต้ประเดน็ ยทุ ธศาสตร์ที่ 3

กลยทุ ธ ์ แนวทางการดำ� เนินงาน

3.1.1 เสรมิ สรา้ งความรอบรู้และ 1. พฒั นาองค์ความรู้สง่ เสริมการดแู ลสุขภาพจติ ตามประเดน็
พฤติกรรมสขุ ภาพจติ สขุ ภาพจติ (Key Message) ดว้ ยตนเองสำ� หรบั ประชาชน
ทีพ่ ึงประสงคแ์ กป่ ระชาชน ดว้ ยเทคโนโลยดี จิ ทิ ัล ผ่านช่องทางที่ทนั สมัยและเข้าถึงงา่ ย
(Mental Health Literacy) เช่น ออนไลน์ โซเชียลมเี ดีย และพัฒนาองค์ความรสู้ ุขภาพจติ
ในรปู แบบ Digital Transformation ในการเสรมิ สร้าง
ความรอบรแู้ ละพฤติกรรมสุขภาพจิตทพ่ี ึงประสงคใ์ หเ้ ป็น
Mental Health Literacy
2. พัฒนากระบวนการสอื่ สารสขุ ภาพจิตทม่ี ีประสทิ ธิภาพ
โดยสรา้ งชอ่ งทางการสอื่ สารความร้สู ขุ ภาพจิตทเี่ หมาะสม
กบั การใชง้ านในปัจจบุ นั และพัฒนากลไกการสือ่ สารเชงิ รุก
ตอ่ สถานการณ์ทสี่ ังคมให้ความสนใจและในภาวะวิกฤต
3. ส่งเสริมให้แกนนำ� นกั จัดการการเรยี นรใู้ นระดับโรงพยาบาล
สง่ เสริมสขุ ภาพตำ� บล (รพ.สต.) และเครือขา่ ยเพ่อื สร้าง
ความรอบรูส้ ุขภาพจติ ชมุ ชนในระดบั อำ� เภอ สามารถ
เสรมิ สร้างความรอบรู้และพฤติกรรมสขุ ภาพจิตทพี่ ึงประสงค์
ให้แก่ประชาชนในพ้ืนท่ไี ด้
4. พัฒนาโปรแกรมการเสริมสรา้ งความรอบร้แู ละพฤตกิ รรม
สขุ ภาพจติ และพฒั นาเครื่องมอื ในการประเมินความรอบรู้
ดา้ นสุขภาพจติ ของประชาชน

3.1.2 สนบั สนุนใหค้ รอบครัว/ชุมชน 1. บรู ณาการการทำ� งานร่วมกบั องค์กรอน่ื /สอ่ื สารความรู้
ยอมรบั และให้โอกาสกับผู้ท่อี ยู่ ความเข้าใจและทศั นคตทิ ่ดี ตี ่อผทู้ ี่อยูก่ บั ปัญหาสขุ ภาพจติ
กบั ปัญหาสุขภาพจติ 2. สนบั สนนุ ให้ครอบครวั ชมุ ชน สงั คมยอมรับ/ใหโ้ อกาสผ้ทู ี่อยู่
กับปัญหาสขุ ภาพจิตได้เข้ามามีส่วนรว่ มในวถิ ีชวี ิต การทำ� งาน
และกจิ กรรมต่างๆ ตามศกั ยภาพ
3. รณรงคส์ รา้ งกระแสเพือ่ ให้ความรู้ ความเขา้ ใจ ลดการตีตรา
และการเลือกปฏิบตั ติ อ่ ผู้มีปญั หาสุขภาพจิตและจติ เวช
(Stigma & Discrimination)

22 รปาีงยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5กี63รมสุขภาพจติ

กลยุทธ ์ แนวทางการดำ� เนนิ งาน
4. สรา้ งความตระหนักและความรู้ ความเขา้ ใจในเรื่องสขุ ภาพจิต
และปัญหาสขุ ภาพจิตทที่ กุ คนในสังคมมีสว่ นรว่ มรบั ผดิ ชอบ
(Awareness) และเฝ้าระวงั (Surveillance) ในกลุม่ ปกติ
กลมุ่ เส่ยี ง กลุ่มป่วย

ประเดน็ ยุทธศาสตร์ท่ี 4 พัฒนาระบบการบรหิ ารจัดการใหม้ ีประสิทธภิ าพและมีธรรมาภบิ าล
เปา้ ประสงค์ 4.1 กรมสขุ ภาพจิตมีการบรหิ ารจดั การองคก์ รที่มีประสทิ ธิภาพและมีธรรมาภบิ าล

ตัวช้ีวัดเปา้ ประสงค ์ คา่ เปา้ หมายปี 2565

ผลการประเมินระดบั คุณธรรมและความโปรง่ ใสในการด�ำเนนิ งานของกรมสขุ ภาพจติ 90 คะแนน

กลยุทธ/์ แนวทางการด�ำเนินงาน ภายใต้ประเดน็ ยทุ ธศาสตรท์ ี่ 4

กลยุทธ ์ แนวทางการด�ำเนนิ งาน

4.1.1 พฒั นาระบบข้อมลู สารสนเทศ 1. จัดทำ� แผนพัฒนาดจิ ทิ ัลกรมสุขภาพจิต เพื่อกำ� หนดทศิ ทาง
ด้านสุขภาพจิตให้สอดคล้อง การพัฒนาเทคโนโลยีดจิ ทิ ลั ทีส่ อดคล้องและตอบสนอง
กับการเปลีย่ นแปลงในยคุ กับประเทศไทย 4.0 และการเปลย่ี นแปลงในยคุ ดิจิทลั
ดิจทิ ลั (Digital ที่ต้องใชเ้ ทคโนโลยมี าเปลีย่ นแปลงรปู แบบการด�ำเนินงาน
Transformation) เพอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั ยุคสมยั ทเ่ี ปลย่ี นไปอย่างรวดเรว็
(Digital Transformation)
2. พัฒนาระบบขอ้ มลู สารสนเทศด้านสขุ ภาพจิตและจติ เวช
โดยบรู ณาการใหเ้ ป็นระบบเดยี ว และสามารถเชื่อมโยง
แลกเปลีย่ นกันไดอ้ ยา่ งไรร้ อยตอ่ ระหวา่ งหนว่ ยงาน
ในกรมสุขภาพจิตและหนว่ ยงานท่ีเกย่ี วขอ้ ง
3. เช่อื มโยงโครงขา่ ยส่อื สารระหวา่ งหน่วยบริการจติ เวช
ท้ัง 20 แห่งดว้ ยโครงข่ายสารสนเทศภาครัฐ
(Government Information Network : GIN)
4. สรา้ งความมัน่ คงปลอดภยั ทางดิจทิ ัลตามมาตรฐานสากล
โดยการเพมิ่ ประสิทธภิ าพอุปกรณ์ ระบบ กำ� หนดแนวปฏิบตั ิ
ในการรกั ษาความมนั่ คงปลอดภัยทางสารสนเทศ
และพฒั นาคุณภาพระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศ
ใหผ้ า่ นเกณฑ์มาตรฐาน

23

กลยุทธ์ แนวทางการด�ำเนนิ งาน

4.1.2 พฒั นาทรัพยากรบุคคลใหม้ ี 1. มีแผนยทุ ธศาสตรก์ ารพัฒนาทรัพยากรบคุ คลกรมสขุ ภาพจิต
ทักษะทห่ี ลากหลาย ท่สี นบั สนุนการขับเคลือ่ นงานตามยทุ ธศาสตรส์ ุขภาพจิต
(Multitasking) เพือ่ รองรับ และรองรับยคุ Digital Transformation ระบบราชการ 4.0
ระบบราชการ 4.0 และ และประเทศไทย 4.0
ประเทศไทย 4.0 2. วางแนวทางในการพฒั นาสมรรถนะบคุ ลากรแบบใหม่
เพือ่ รองรบั การเปล่ยี นแปลงในอนาคต ทมี่ ุง่ เน้นให้บคุ ลากร
กรมสขุ ภาพจติ เปน็ คนดี มีศกั ยภาพสูงทางวิชาการ ทำ� งาน
แบบ Multitasking
3. ปรบั เปล่ยี นแนวคดิ (People’s Mindset) ของบคุ ลากร ให้
“คิดเปน็ Creative คดิ ดี Positive คิดให้ Social
Responsibility” ผา่ นการปลูกฝัง และส่งเสรมิ คา่ นยิ มองค์กร
กรมสขุ ภาพจิต “MENTAL” ในบุคลากร
4. พัฒนาผบู้ รหิ ารรุน่ ใหมแ่ ละบคุ ลากรกลุ่มผมู้ ีศกั ยภาพสูงให้เปน็
ผู้น�ำ การเปลย่ี นแปลงท่มี คี วามรูใ้ นเชงิ สหวทิ ยาการ ท�ำงานได้
หลากหลาย และส่อื สารอยา่ งสร้างสรรค์
5. สง่ เสรมิ คุณธรรมจริยธรรมและการมีจติ สาธารณะ
6. พฒั นาคุณภาพชีวิตและเสรมิ สรา้ งบรรยากาศใหเ้ กดิ ความ
ผกู พันเพือ่ ใหบ้ ุคลากรกรมสุขภาพจิตมคี วามรกั สามคั คี
เออื้ เฟ้อื เผ่อื แผ่ต่อกนั

4.1.3 พฒั นาระบบการสรา้ งความสุข สง่ เสรมิ ใหท้ ุกหน่วยงานมีการดำ� เนินการขับเคลื่อนองคก์ ร
ของบุคลากรกรมสุขภาพจิต แหง่ ความสุขตามกระบวนการขบั เคลอ่ื น 5 ข้นั ตอน ไดแ้ ก่

1. การประเมินความสขุ บคุ ลากร (Happinometer) และ
สุขภาวะองค์กร (Happy Public Organization Index : HPI)
2. การวเิ คราะห์และแปลผลการประเมินความสุขบุคลากร และ
สุขภาวะองคก์ ร
3. การจัดท�ำแผนขบั เคล่ือนองค์กรแห่งความสุข
4. การดำ� เนนิ งานตามแผนขบั เคลือ่ นองคก์ รแหง่ ความสขุ
5. มีความกา้ วหน้าของการขบั เคล่ือนองค์กรแหง่ ความสุข
ที่เป็นรปู ธรรม

4.1.4 พัฒนาระบบการบริหาร 1. เสรมิ สร้างระบบการนำ� องค์การและการกำ� กบั ดแู ลองค์การท่มี ี
องค์การกรมสุขภาพจิต ประสทิ ธภิ าพและย่ังยนื ดว้ ยหลกั ธรรมาภบิ าล โดยค�ำนงึ ถงึ
ใหม้ คี ุณภาพ ตามเกณฑ์ ผลกระทบและความรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คม
คณุ ภาพการบรหิ ารจัดการ 2. พฒั นาระบบการวางแผนและการบริหารยุทธศาสตร์
ภาครฐั สู่ระบบราชการ 4.0 ทส่ี รา้ งนวัตกรรมเพือ่ ตอบสนองความตอ้ งการ ความท้าทาย
การเปลยี่ นแปลง และเพ่มิ ขีดความสามารถในการแข่งขนั

24 ปรางี ยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5ีก63รมสุขภาพจติ

กลยทุ ธ์ แนวทางการดำ� เนินงาน
4.1.5 พัฒนาคุณภาพระบบและ 3. พัฒนาระบบเรียนรรู้ บั ฟังความตอ้ งการ ความคาดหวัง
กระบวนการ การประเมิน ข้อคิดเห็น ขอ้ ร้องเรยี นของผู้รบั บรกิ ารและผูม้ สี ว่ นไดส้ ว่ นเสีย
คุณธรรมความโปรง่ ใสใน ที่สามารถตอบสนองความตอ้ งการเฉพาะกลมุ่ ไดอ้ ย่างรวดเร็ว
หน่วยงานกรมสุขภาพจติ ทนั สมัย
4. พัฒนาระบบข้อมูลและสารสนเทศการด�ำเนนิ งานในรูปแบบ
ดจิ ิทลั ที่มีประสทิ ธภิ าพ และการใชข้ ้อมลู เพอื่ การพัฒนาและ
ปรบั ปรงุ องคก์ ารกรมสขุ ภาพจติ
5. พัฒนาระบบการบรหิ ารทรพั ยากรบุคคลทมี่ ีประสิทธภิ าพ
มวี ัฒนธรรมการทำ� งานทด่ี ี เป็นองคก์ ารแห่งการเรียนรู้
6. พฒั นาระบบและนวัตกรรมการดำ� เนินงาน ท่ีสรา้ งคณุ ค่า
ในการใหบ้ ริการแกป่ ระชาชนและเพ่มิ ขีดความสามารถ
ในการแข่งขัน
7. ยกระดับผลการด�ำเนนิ งานของกรมฯ โดยการเทียบระดบั
(Benchmarking) และปรบั ปรงุ คุณภาพของระบบงาน
อยา่ งตอ่ เน่ือง
1. จดั ทำ� แผนปฏบิ ตั ิการป้องกนั ปราบปรามการทจุ ริตประพฤติ
มิชอบ ทง้ั ในระดบั กรมและระดับหนว่ ยงาน
2. จดั ท�ำคู่มือการปฏบิ ตั งิ านตามมาตรฐานวิชาชีพ/ จรรยาบรรณ
วิชาชพี / จรรยาบรรณข้าราชการ
3. สง่ เสรมิ คุณธรรมจรยิ ธรรมโดยสรา้ งความรอบรเู้ ร่อื งจริยธรรม
คณุ ธรรมสูก่ ารมีจิตสาธารณะ
4. พฒั นาบุคลากรของกรมสขุ ภาพจติ ใหเ้ ป็นคนดแี ละมี
ศักยภาพสงู เป็นตน้ แบบของคนดี มีความรกั ความสามคั คี
เอ้อื เฟ้ือช่วยเหลือในการท�ำงานและการท�ำสาธารณประโยชน์
ในสงั คม
5. พัฒนาช่องทางการเขา้ ถึงขอ้ มูลขา่ วสารดา้ นการปอ้ งกัน
ปราบปรามการทจุ ริตประพฤตมิ ชิ อบผา่ นเทคโนโลยีและ
ระบบดจิ ิทลั สำ� หรบั บคุ ลากรทง้ั ภายในและภายนอกสงั กดั
กรมสุขภาพจิต
6. สนับสนนุ ใหม้ รี ะบบพัฒนาบคุ ลากรใหม้ ีคณุ ธรรม จรยิ ธรรม
และความโปร่งใส ในการดำ� เนินงานทีม่ ีประสทิ ธิภาพ
7. พฒั นาระบบการติดตามประเมินผลสัมฤทธกิ์ ารป้องกนั การ
ทจุ ริตและระบบธรรมาภบิ าลให้มคี ณุ ภาพ
8. พัฒนาการประเมินคุณธรรมและความโปร่งใสในการท�ำงาน

25

กลยทุ ธ ์ แนวทางการดำ� เนนิ งาน
4.1.6 พฒั นาการบรหิ ารการเงนิ 1. สือ่ สารซกั ซอ้ มท�ำความเข้าใจและสนับสนุนใหห้ นว่ ยงาน
การคลงั ใหม้ ปี ระสิทธภิ าพ ในสังกัดกรมสุขภาพจิต ปฏบิ ัตติ ามเกณฑ์การประเมินผล
การปฏิบัติงานด้านบญั ชขี องส่วนราชการ
ประกอบดว้ ย 4 เร่อื ง ดงั น้ี
1. ความถูกต้อง
2. ความโปร่งใส
3. ความรบั ผดิ ชอบ
4. ความมปี ระสทิ ธิภาพ
2. ติดตามผลการดำ� เนนิ การตามเกณฑ์การประเมินผล
การปฏบิ ัติงานด้านบัญชีของส่วนราชการ
3. พัฒนาระบบการปฏิบตั งิ านด้านการเงนิ การคลังในภาพรวม
ของกรมสขุ ภาพจิตใหม้ ีประสทิ ธิภาพ เพ่ือน�ำไปสกู่ ารขอรบั
รางวัลองค์กรท่มี คี วามเป็นเลิศในการบรหิ ารจดั การ
ด้านการเงินการคลัง
4. พฒั นาระบบการจดั สรรเงนิ ให้กบั หนว่ ยบรกิ ารจติ เวชใหม้ ี
รายไดเ้ พยี งพอกับค่าใช้จ่าย รวมทงั้ พฒั นาการบรหิ ารระบบ
บญั ชใี หไ้ ด้มาตรฐาน
5. กำ� หนดมาตรการตดิ ตาม ควบคุมกำ� กับประสทิ ธภิ าพ
ทางการเงนิ ของหน่วยบรกิ ารจิตเวชด้วยเคร่ืองมอื
“เกณฑ์ประสทิ ธภิ าพทางการเงนิ ” (7 Plus Efficiency
Score) หรือเคร่อื งมืออน่ื ตามบรบิ ทท่เี หมาะสม เพื่อช่วยแก้ไข
ปญั หาหน่วยบรกิ ารจติ เวชทป่ี ระสบภาวะวิกฤตทางการเงนิ
หรอื มคี วามเสยี่ งทางการเงินไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ
6. สนับสนนุ ให้เกดิ การพัฒนา “การจัดกลมุ่ โรครว่ มผู้ปว่ ยใน
จติ เวช” (Thai Mental Health Casemix Classification :
TMHCC) เพอ่ื ใชเ้ ป็นเคร่ืองมอื ในการจา่ ยเงิน หรือเพมิ่ วงเงิน
งบประมาณสทิ ธิประโยชนข์ องผปู้ ว่ ยในจิตเวชใหเ้ พียงพอ
ตอ่ การบ�ำบดั รกั ษาท่มี คี ณุ ภาพและ มีประสทิ ธภิ าพ

26 รปางี ยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5กี63รมสขุ ภาพจิต

9. แผนทย่ี ทุ ธศาสตร์กรมสขุ ภาพจติ ในแผนปฏิบัติราชการกรมสุขภาพจิตระยะ 3 ปี
(พ.ศ.2563 – 2565)

27

10. แผนการฟื้นฟจู ติ ใจในสถานการณก์ ารระบาดของโรคตดิ เชือ้ ไวรสั โคโรนา 2019
(COVID-19) ปี 2563 - 2564 (Combat 4th Wave of COVID-19 Plan : C4)

(ฉบับปรบั ปรุง กนั ยายน 2563)
วิสยั ทัศน์ :

ประชาชน ครอบครัว และชุมชนมีความเข้มแข็งทางจิตใจ ปลอดภัยจากผลกระทบด้านสุขภาพจิตใน
สถานการณ์การระบาดของโรคตดิ เชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19)
วตั ถปุ ระสงค์

1. ลดผลกระทบด้านสุขภาพจิตของประชาชนจากสถานการณ์การระบาดของโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา
2019 (COVID-19)

2. เพิม่ ศกั ยภาพทางจติ ใจในระดับบุคคล ครอบครวั ชุมชนใหม้ ีภูมิคุ้มกนั ทางใจ
ตัวชวี้ ดั และค่าเปา้ หมายของแผนฯ

1. อตั ราการฆา่ ตวั ตายไม่เกิน 8.0 ตอ่ ประชากรแสนคน
2. รอ้ ยละ 80 ของประชาชนกลมุ่ เสีย่ งใน 4 ประเด็น (StB SuD : Stress ผู้มภี าวะเครียด, Burnout
ผมู้ ภี าวะเหนอื่ ยลา้ หมดไฟ, Suicide ผมู้ คี วามเสยี่ งตอ่ การฆา่ ตวั ตาย, Depression ผมู้ ภี าวะซมึ เศรา้ ) เขา้ ถงึ บรกิ าร
สขุ ภาพจติ
3. ร้อยละ 80 ของประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา
2019 (COVID-19) มคี วามเขม้ แขง็ ทางใจ
4. รอ้ ยละ 100 ของผไู้ ดร้ บั ผลกระทบจากภาวะวกิ ฤตสขุ ภาพจติ ทเ่ี กดิ จากการระบาดของโรคตดิ เชอ้ื ไวรสั
โคโรนา 2019 (COVID-19) ได้รับการเยยี วยาจิตใจตามมาตรฐานกรมสขุ ภาพจติ
กลยทุ ธ์
1. บูรณาการส่งเสริม ป้องกันสุขภาพจิตเชิงรุกและควบคุมปัจจัยท่ีก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพจิตใน
สถานการณ์ระบาดของโรคตดิ เชอื้ ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19): Mental Health Promotion Prevention
and Protection Excellence
2. พัฒนาคุณภาพระบบบริการสุขภาพจิตและจิตเวชในสถานการณ์ระบาดของโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา
2019 (COVID-19): Mental Health Service Excellence
3. พัฒนาระบบการสื่อสารความเส่ียงด้านสุขภาพจิต และสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพจิต : Mental
Health Risk Communication and Mental Health Literacy
4. พัฒนาบุคลากรเพ่ือเพิ่มศักยภาพการปฏิบัติงาน ในสถานการณ์ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา
2019 (COVID-19): People Excellence
5. พฒั นาระบบสงั เคราะหข์ อ้ มลู สารสนเทศ เพอื่ จดั ทำ� ขอ้ เสนอเชงิ นโยบายดา้ นสขุ ภาพจติ ในสถานการณ์
ระบาดของโรคติดเช้อื ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19)
6. พัฒนาและติดตั้งวัคซีนใจให้บุคคล ครอบครัว ชุมชนเพื่อเตรียมความพร้อมสู่ชีวิตวิถีใหม่ (New
Normal)

28 ปรางี ยบงปารนะมปารณะจำ�2ป5กี63รมสุขภาพจติ

กรอบแนวคดิ (Conceptual Framework)
การฟื้นฟูจิตใจในสถานการณ์การระบาด

ของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19)
ท่ีมีแนวโน้มจะมีความต่อเนื่องยาวนาน มุ่งเน้น
การลดผลกระทบทางสุขภาพจิตของบุคลากร
สาธารณสุขและประชาชน และเพิ่มศักยภาพ
ทางจิตใจในระดับบุคคล ครอบครัว ชุมชนให้มี
ภมู ิคุ้มกนั ทางใจ ดงั นี้

ระดับบุคคล
1) การบูรณาการงานส่งเสริมสุขภาพจิต
ตามกลุ่มวัย ในประเด็น ความรอบรู้ด้าน
สุขภาพจิต (Mental Health Literacy) การปรบั
วิธีคิดเข้าสู่ชีวิตวิถีใหม่ “New Normal Mind
Set” การเว้นระยะห่างทางสังคม “กายห่างแต่
ใจหว่ ง” (Social Distancing but Still Connect)
และแนวทางการปรบั เปลยี่ นพฤตกิ รรมใหส้ อดรบั
กบั ชีวติ วถิ ใี หม่ (New Normal)
2) การเฝา้ ระวงั และปอ้ งกนั ปญั หาสขุ ภาพจติ ในกลมุ่ เสย่ี งทไี่ ดร้ บั ผลกระทบจากสถานการณ์ การระบาด
ของโรคติดเชื้อไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19) ได้แก่
2.1) บคุ ลากรทางการแพทย์และสาธารณสขุ
2.2) ผปู้ ว่ ยโรคตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19) และญาติ
2.3) ผถู้ กู กกั ตวั (Quarantine)
2.4) ผู้เปราะบางทางสังคม เช่น ผู้ท่ีมีความบกพร่องทางสติปัญญาหรือทางจิต คนพิการ ผู้ป่วย
โรคเร้อื รงั ผ้มู ีปัญหาทางเศรษฐกจิ อยา่ งรุนแรง นักโทษ เป็นต้น
โดย (1) การสำ� รวจสภาพปัญหาด้านสขุ ภาพจติ ใน 4 ประเด็น (StB SuD : Stress ผมู้ ีภาวะเครียด,
Burnout ผ้มู ภี าวะเหนือ่ ยล้าหมดไฟ, Suicide ผ้มู ีความเส่ยี งตอ่ การฆ่าตัวตาย, Depression ผู้มีภาวะซึมเศร้า)
(2) การคัดกรองสุขภาพจิตเชิงรุก (Active Screening) โดยอาสาสมัครสาธารณสุขประจ�ำหมู่บ้านเข้าเย่ียม
แตล่ ะบา้ นเพอ่ื ประเมนิ คดั กรองสขุ ภาพจติ เบอ้ื งตน้ ตลอดจนมกี ารคดั กรองปญั หาสขุ ภาพจติ ทางโทรศพั ท/์ ออนไลน์
โดยหนว่ ยงานกรมสขุ ภาพจติ (โรงพยาบาล/สถาบนั /ศนู ยส์ ขุ ภาพจติ ) และสำ� หรบั ประชาชนทว่ั ไปสามารถประเมนิ
สุขภาพจิตเบื้องต้นด้วยตนเอง รวมท้ังคัดกรองปัญหาโรคจิตเวชได้ผ่าน Application Mental Health
Check up (3) การเฝ้าระวังปัญหาสขุ ภาพจิตเชิงรุก (Active Surveillance) (4) การให้คำ� ปรึกษาใน 2 กลุม่ คอื
การให้คำ� ปรึกษาเชิงรกุ (Active Counseling) และการใหค้ ำ� ปรึกษาในที่ต้ัง (In-house Counseling) รวมทัง้
ลดการตีตราในสังคม (De-Stigmatization) ซ่ึงด�ำเนินการโดยอาศัยความร่วมมือของบุคลากรสาธารณสุข
ทกุ ระดับ ตลอดจนอาสาสมัครสาธารณสุขประจำ� หม่บู า้ นและเครอื ขา่ ยภาคประชาชนในชมุ ชน

29

3) การดูแลรักษาผู้ท่ีมีปัญหาสุขภาพจิต ท่ีเกิดขึ้นจากผลกระทบของการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัส
โคโรนา 2019 (COVID-19) ใน 4 ประเด็น (StB SuD : Stress ผมู้ ภี าวะเครยี ด, Burnout ผมู้ ภี าวะเหนื่อยลา้
หมดไฟ, Suicide ผู้มีความเส่ียงต่อการฆ่าตัวตาย, Depression ผู้มีภาวะซึมเศร้า) รวมทั้ง ผู้ติดสุราและ
สารเสพติด ท่ีมปี ัญหาสุขภาพจติ โดยมมี าตรการด�ำเนนิ งาน (Intervention) สำ� หรบั ดูแลภาวะเครยี ด และภาวะ
เหนอ่ื ยลา้ หมดไฟ ตลอดจนคู่มือแนวทางการรักษา (Clinical Guideline) ส�ำหรับผู้มีความเสย่ี งตอ่ การฆ่าตัวตาย
(Suicide) และโรคซมึ เศรา้ (Depression) รวมท้ังการจัดระบบบริการสุขภาพจิตและจิตเวชใหส้ อดรับกบั ชวี ติ วิถี
ใหม่ (Service Excellence for New Normal)

4) การฟื้นฟูจิตใจผู้ที่มีปัญหาด้านสุขภาพจิต (Re-integration) ในระดับบุคคล ครอบครัว ชุมชน
โดยมุ่งเน้นการใช้ “วัคซีนใจ” ให้ประชาชนมีศักยภาพเต็มเปี่ยมด้วยพลัง มีความเข้มแข็งทางใจ (Resilience)
โดยใช้หลกั การของ “อึด ฮดึ สู้” อดึ : I am รวู้ า่ ตนเองเปน็ อย่างไร ผา่ นวิกฤตอะไรมาบา้ ง ฮดึ : I have รวู้ ่าตนเอง
มีศักยภาพอะไร สามารถค้นหาแหลง่ ข้อมลู เพื่อพัฒนาทักษะดูแลตวั เองต่อไป สู้ : I can สรา้ งสิ่งดีๆ ให้เกิดขึน้ ได้
พรอ้ มเข้าสชู่ วี ติ วิถใี หม่ (New Normal)

ระดบั ครอบครัว ม่งุ เน้นการสร้างความเขม้ แขง็ ทางจิตใจในระดับครอบครัว “วัคซีนครอบครวั ” และเพม่ิ
ศกั ยภาพของครอบครวั ผ่าน 3 พลังสำ� คัญ คือ

พลังบวก ครอบครัวที่มองบวก มองเห็นทางออกในทุกปัญหา แม้ในภาวะวิกฤต เม่ือเห็นทางออกแล้ว
ครอบครวั ต้องอาศยั พลังยืดหยุน่

พลังยืดหยนุ่ เพื่อใหส้ ามารถปรบั เปลย่ี นบทบาท ทำ� หนา้ ท่ที ดแทนกัน ช่วยกันแบ่งเบาภาระท่เี กิดขน้ึ และ
นำ� ไปส่พู ลังรว่ มมือ

พลังรว่ มมือ ทำ� ให้ครอบครัวปรองดอง เปน็ นำ้� หนึง่ ใจเดยี วกนั ในการฟนั ฝา่ อปุ สรรค
ระดบั ชมุ ชน/องคก์ ร มงุ่ เนน้ การสรา้ งภมู คิ มุ้ กนั ในระดบั ชมุ ชน/องคก์ ร เพอ่ื ใหค้ นในชมุ ชน/องคก์ รรว่ มมอื
รว่ มใจกนั รบั มอื และกา้ วผา่ นวกิ ฤตการแพรร่ ะบาดไปดว้ ยกนั อยา่ งเขม้ แขง็ โดยการจะทำ� ใหเ้ กดิ ภมู คิ มุ้ กนั ในชมุ ชน
ได้นั้นทำ� ได้ดว้ ยการสร้าง “วัคซนี ใจในชมุ ชน: 4 สร้าง 2 ใช”้ ประกอบด้วย 1) สรา้ งชมุ ชนที่รสู้ ึกปลอดภัย (Sense
of Safe) ดว้ ยการสอื่ สารใหป้ ระชาชนมคี วามรแู้ ละวธิ ใี นการดแู ลตวั เองทถี่ กู ตอ้ งรว่ มกบั การกำ� หนดมาตรการเพอ่ื
ความปลอดภัยใหก้ บั ประชาชนในชุมชน 2) สร้างชมุ ชนทส่ี งบ (Calm) โดยสอื่ สารใหป้ ระชาชนรับรู้สถานการณ์
การแพรร่ ะบาดทชี่ ดั เจน อยา่ งสมำ�่ เสมอ ควบคไู่ ปกบั สง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชนมคี วามรใู้ นการดแู ลจดั การความเครยี ด
ลดความกังวลของตนเอง 3) สร้างชมุ ชนท่มี คี วามหวัง (Hope) ดว้ ยการฟน้ื ฟูโครงสร้างและบรกิ ารพืน้ ฐานที่มใี น
ชมุ ชนใหส้ ามารถกลบั มาใหบ้ รกิ ารประชาชนไดโ้ ดยเรว็ รว่ มไปกบั การจดั ใหม้ สี วสั ดกิ ารดา้ นการเงนิ และอาชพี เพอ่ื
ช่วยเหลือประชาชนในชมุ ชน 4) สร้างชมุ ชนที่เข้าใจ เหน็ ใจและใหโ้ อกาส (De-stigmatization) ด้วยการส่ือสาร
ท�ำความเข้าใจเกี่ยวกับโรคระบาด ลดการรังเกียจ และให้โอกาสผู้ที่หายป่วยกลับมามีส่วนร่วมในการช่วยเหลือ
ผู้อื่นในชุมชน นอกจากนี้การสร้างวัคซีนในชุมชน จ�ำเป็นต้องใช้พลังที่มีในชุมชนได้แก่ 1) ใช้ศักยภาพชุมชน
(Efficacy) ระดมทรัพยากรที่มีในชุมชน รวมถึงดึงการมีส่วนร่วมของคนในชุมชนมาร่วมกันแก้ปัญหาในชุมชน
2) ใช้สายสัมพันธ์ในชุมชน (Connectedness) ตง้ั แตผ่ นู้ ำ� ชมุ ชน ปราชญ์ชาวบา้ น เพ่ือนบา้ น รวมถงึ สมาชกิ ใน
ครอบครวั มาร่วมกันดแู ลชว่ ยเหลอื ซึ่งกันและกัน
 

30 รปางี ยบงปารนะมปารณะจำ�2ป5กี63รมสขุ ภาพจติ

11. นโยบายการพัฒนางานสุขภาพจิต ประจ�ำปีงบประมาณ 2563
อธิบดกี รมสุขภาพจติ (นายแพทย์เกียรตภิ ูมิ วงศ์รจิต)

ตามที่อธิบดีกรมสุขภาพจิต (นายแพทย์เกียรติภูมิ วงศ์รจิต) ได้แสดงความมุ่งหมายและเจตนารมณ์
ในการพัฒนางานสุขภาพจิตต้ังแต่ปีงบประมาณ 2562 ต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน ซ่ึงทุกหน่วยงานในสังกัด
กรมสุขภาพจิตได้ร่วมกันขับเคลื่อนและด�ำเนินงานตามเจตนารมณ์ฯ ได้เป็นอย่างดี โดยเจตนารมณ์ดังกล่าวยัง
สอดคล้องกบั นโยบายการด�ำเนนิ งานด้านสาธารณสุขของนายอนทุ นิ ชาญวีรกลู รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรี
วา่ การกระทรวงสาธารณสขุ เพอ่ื นำ� ไปสเู่ ปา้ หมายหลกั คอื “ลดรายจา่ ย เพมิ่ รายได้ รา่ งกายแขง็ แรง ทำ� ใหเ้ ศรษฐกจิ
ของประเทศแข็งแรง” ประกอบกบั การที่กรมสุขภาพจิตเป็นกรมวิชาการที่มภี ารกิจหลกั คือ 1) การดูแลระบบ
บริการสขุ ภาพจิตของประเทศไทย 2) การพฒั นาเทคโนโลยีสขุ ภาพจติ ให้เทา่ ทนั ต่อเหตกุ ารณ์ และ 3) การเปน็
ผนู้ ำ� ดา้ นสขุ ภาพจติ ในระดบั นานาชาติ ซง่ึ เจตนารมณฯ์ ดงั กลา่ วกจ็ ะชว่ ยผลกั ดนั ใหก้ ารดำ� เนนิ งานในแตล่ ะภารกจิ
มีความชัดเจนมากย่งิ ข้ึน และเพ่ือใหห้ น่วยงานในสังกัดกรมสขุ ภาพจิต สามารถขับเคล่ือนการดำ� เนนิ งานต่าง ๆ
ตามเจตนารมณ์ได้อยา่ งต่อเนือ่ ง รวดเรว็ และเป็นรูปธรรม ภายใตแ้ นวคิดการท�ำงานให้ดี เด่น ดัง คอื ต้องทำ�
เปน็ คนแรก (The First) ตอ้ งเป็นสิง่ ท่ดี ที ีส่ ดุ (The Best) และตอ้ งมีความแตกตา่ ง (The Different) อธบิ ดีกรม
สุขภาพจิต (นายแพทย์เกียรติภูมิ วงศ์รจิต) จึงได้มอบนโยบายการพัฒนางานสุขภาพจิต ประจ�ำปีงบประมาณ
2563 ดังนี้

1. ส่งเสริม สนับสนุนงานด้านสุขภาพจิตตามพระราชด�ำรัส, พระราชด�ำริของพระบาทสมเด็จ
พระเจา้ อยหู่ ัว และพระบรมวงศานุวงศท์ กุ พระองค์ โดยเฉพาะอยา่ งยิง่ โครงการ TO BE NUMBER ONE

ขอให้ทุกหน่วยงานให้ความส�ำคัญกับการด�ำเนินโครงการ TO BE NUMBER ONE อย่างต่อเน่ือง
พร้อมท้ังบูรณาการ โครงการด้านสุขภาพจิตต่าง ๆ เข้าไปในระบบสาธารณสุข ท้ังงานด้านสุขภาพตามแนว
พระราชดำ� ริ / เทดิ พระเกยี รติ หรอื เปน็ งานประจำ� เชน่ การดำ� เนนิ งานสขุ ภาพจติ ในโรงพยาบาลเฉลมิ พระเกยี รติ
หรอื ในโรงพยาบาลสมเดจ็ พระยพุ ราช เป็นต้น ซง่ึ สอดคลอ้ งกบั นโยบายในข้อที่ 2

2. ร่วมมือร่วมใจกับกระทรวงสาธารณสุขในการพัฒนางานสุขภาพจิตโดยใช้ข้อคิด “Health is
life : Mental Health is happy life” คือ การบรู ณาการงานสขุ ภาพจิตกับระบบสขุ ภาพกาย

บูรณาการงานสุขภาพจิตเด็กปฐมวัยกับโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช : มุ่งเน้นเร่ืองพัฒนาการ
เด็กปฐมวัย แนวทางการเตรียมครอบครัว (Family) และบทบาทพอ่ แม่ (Parenting)

บรู ณาการงานสขุ ภาพจติ กบั โรงพยาบาลเฉลมิ พระเกยี รติ : มงุ่ เนน้ เรอื่ งเศรษฐกจิ พอเพยี ง ตามแนว
พระราชด�ำริพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิตร (รัชกาลท่ี 9)
การพัฒนาส่ิงแวดล้อม การพฒั นาชุมชนใหส้ ามารถดูแลตัวเองได้

บูรณาการงานสุขภาพจิตกับสถานบริการสาธารณสุขทุกระดับ : มุ่งเน้นเรื่องการออกแบบระบบ
การเชื่อมโยงระหว่างสถานบริการในสังกัดส�ำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขที่มี “การจัดบริการสุขภาพจิต
ตามมาตรฐาน” และหน่วยบรกิ ารจิตเวชที่มี “การจัดบริการสุขภาพจิตตามมาตรฐานสูงสุด” รวมทั้งพฒั นาคมู่ อื
แนวปฏบิ ตั ิทางคลนิ ิก (Clinical practice guidelines - CPGs Manual) ท่กี �ำหนดกลุ่มโรค และกำ� หนดประเภท
ผปู้ ว่ ยท่สี ามารถรับการรักษาในพืน้ ท่ีไดไ้ ม่เกนิ 7 วัน

31

3. พฒั นาคนรนุ่ ใหมใ่ หเ้ ปน็ คนไทย 4.0 โดยเฉพาะเดก็ และเยาวชน ใหเ้ ปน็ คนทม่ี คี วามคดิ สรา้ งสรรค์
(Creation) คดิ เชิงบวก (Positive) และคิดทำ� ประโยชนช์ ว่ ยเหลอื ผอู้ ื่นและสังคม (Response to Society)
คือ “คิดดี คดิ ให้ คดิ เปน็ เปน็ สุข : CPR” โดยมุง่ เนน้ การพฒั นาและขับเคล่อื นแนวคดิ CPR อยา่ งตอ่ เนือ่ งเพ่ือให้
เกดิ การตระหนกั รูใ้ นวงกว้าง รวมทั้งพฒั นาศักยภาพบคุ ลากรกรมสขุ ภาพจิตให้มี CPR ด้วย

คดิ สรา้ งสรรค์ (Creation) มงุ่ เนน้ ในกลมุ่ ผบู้ รหิ ารกรมสขุ ภาพจติ ผา่ น“โครงการนฤมติ คดิ สรา้ งสรรค์
ของกรมสุขภาพจิต” โดยใช้กระบวนการของการสร้างความคิดสร้างสรรค์ คือ การคิดเชิงระบบ (System
Thinking) และใชข้ ้อจ�ำกดั ของเวลาเปน็ ตัวชว่ ยให้เกดิ ความคิดสร้างสรรค์ได้ดยี ิ่งขึ้น

คิดเชิงบวก (Positive) มุ่งเน้นการฝึกให้บุคลากรกรมสุขภาพจิตมีความคิดเชิงบวก (Positive
Thinking) และมพี ฤตกิ รรมเชงิ บวก (Positive Behavior) คือ มพี ฤตกิ รรมท่ีเหมาะสม สภุ าพ ออ่ นโยน นอบน้อม
ถอ่ มตน

คิดท�ำประโยชนช์ ่วยเหลือผูอ้ ่นื และสังคม (Response to Society) มงุ่ เนน้ การพฒั นาเครอ่ื งมือ
ในการประเมนิ “Social Moral Intelligence Quotient (SMIQ)” ซ่งึ ประกอบดว้ ย

m Social Activity : การมปี ฏสิ มั พนั ธก์ บั บคุ คลตา่ งๆ พดู คยุ เสวนา การคบเพอื่ น การเขา้ รว่ มกจิ กรรม
ทางสังคมต่าง ๆ การอย่ใู นสังคมโดยท่ไี ม่มีใครรงั เกียจ และไม่กลัวการเขา้ สังคม

m Social Commitment : การดแู ลหมบู่ า้ น การดแู ลชมุ ชน มกี ารยอมรบั และยดึ ถอื ตามกฎ ระเบยี บ
ของสังคม / ชมุ ชน

m Social Development : การพัฒนาสังคม สามารถท�ำให้บ้านเมือง และคนในสังคมดีขึ้น
เจริญข้ึน ร�่ำรวยข้นึ เป็นคนคณุ ภาพ 4.0

4. พัฒนาระบบบริการให้มีมาตรฐานและมาตรฐานสูงตามแนวทาง Service Plan ของกระทรวง
สาธารณสุข หนว่ ยบริการจติ เวชจะต้องลดความแออดั ลดระยะเวลาการรอคอย ตามหลักการ EMS และเปน็
Smart Hospital

การพัฒนามาตรฐานและมาตรฐานสูง : ก�ำหนดเกณฑ์ “การจัดบริการตามมาตรฐาน” ส�ำหรับ
สถานบริการสาธารณสุขทุกระดับ ได้แก่ 1) โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบล (รพ.สต.) ต้องมีการคัดกรอง
สุขภาพจิตเบ้ืองต้น มีบริการส่งเสริมป้องกันปัญหาสุขภาพจิต และมีการดูแลสุขภาพจิตต่อเน่ืองในชุมชน
2) โรงพยาบาลชมุ ชน (รพช.) ตอ้ งมีคลนิ ิกสุขภาพจติ มกี ารติดตามอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง (Follow Up) มีการดแู ลรกั ษา
โรคทางสขุ ภาพจติ และจติ เวชในชมุ ชน 3) ระดบั โรงพยาบาลทว่ั ไป (รพท.) ตอ้ งมคี ลนิ กิ จติ เวช มกี ารดแู ลรกั ษาโรค
ทางจิตเวชได้ 10 โรค มีคลนิ กิ เด็กปฐมวยั หรอื คลินิกนติ จิ ิตเวช หรอื คลนิ ิกผู้สงู อายุ หรือตอ้ งมีพยาบาลจิตเวชเด็ก
และวยั รุ่น และก�ำหนดเกณฑ์ “การจดั บริการตามมาตรฐานสูง”ส�ำหรบั หน่วยบริการจิตเวชให้ชดั เจน

การพฒั นาหน่วยบรกิ ารจติ เวชให้เป็น Smart Hospital ตามหลกั การ EMS
E – Environment : สร้างสิง่ แวดลอ้ ม และบรรยากาศในหนว่ ยบริการจิตเวชให้น่าอยู่ และสวยงาม
M – Modernization : พฒั นาหนว่ ยบรกิ ารจติ เวชใหม้ คี วามทนั สมยั โดยมหี นว่ ยงานตน้ แบบใหศ้ กึ ษา
ดูงาน เช่น สถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา โรงพยาบาลศรีธัญญา สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่น
ราชนครินทร์ และโรงพยาบาลยุวประสาทไวทโยปถัมภ์

32 รปาีงยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5กี63รมสขุ ภาพจิต

S – Service : พัฒนาระบบบรกิ ารจิตเวชเปน็ Convenience Service คอื ประชาชนได้รับบรกิ ารท่ี
รวดเรว็ สะดวกสบาย สามารถรบั ยาจติ เวชทรี่ า้ นยา หรอื สง่ ยาผา่ นทางไปรษณยี /์ ระบบขนสง่ ตา่ ง ๆ ใชร้ ะบบดจิ ทิ ลั
ตา่ ง ๆ ทก่ี รมสขุ ภาพจติ พฒั นาขน้ึ ในการใหบ้ รกิ ารประชาชน ตลอดจนสรา้ งพฤตกิ รรมบรกิ าร (Service Behavior)
ให้เกดิ แกบ่ ุคลากรในสถานบริการจิตเวช

5. พัฒนาบุคลากรของกรมสุขภาพจิตให้เป็นคนมีศักยภาพสูงแบบ Multitasking โดยมุ่งเน้น
การจัดท�ำเกณฑ์สมรรถนะพื้นฐานของบุคลากรที่มี Multitasking คือ บุคลากรหน่ึงคนมีทักษะหลายอย่าง
โดยเฉพาะเรื่องท่สี ำ� คญั /จ�ำเป็น เชน่ มที กั ษะทางดา้ นเทคโนโลยีดิจทิ ลั (Digital skill) มคี วามสามารถในการสรา้ ง
งานวิชาการต้ังแต่ระดับต้นจนถึงระดับสูงได้ มีความสามารถในการแก้ไขปัญหาได้อย่างเหมาะสม พร้อมท้ังให้มี
ความรกั ความสามัคคี เอ้อื เฟ้อื ชว่ ยเหลือในการทำ� งานซ่งึ กนั และกัน และช่วยเหลอื คนในสงั คม

6. พัฒนาความร่วมมือกับภาคีเครือข่าย ท้ังภาครัฐ
และเอกชน รวมท้ังต่างประเทศเพ่ือขับเคล่ือนงานสุขภาพจิต
ของประเทศไทยใหก้ ้าวหน้าเป็นสุขภาพจิต 4.0

- มุ่งเน้นการพัฒนากรมสุขภาพจิตไปสู่การเป็น
ศนู ยก์ ลางในการเรยี นรงู้ านสขุ ภาพจติ (Training center and
Learning Center) ระดบั ภมู ิภาคอาเซยี น ตามเป้าหมายของ
รัฐมนตรีชว่ ยวา่ การกระทรวงสาธารณสขุ (นายสาธติ ปิตเุ ตชะ)

- เร่งด�ำเนินการจัดตั้งศูนย์ความร่วมมือองค์การ
อนามัยโลก (WHO Collaborating Center : WHOCC)
ระหว่างกรมสุขภาพจิตและองค์การอนามัยโลกภูมิภาคเอเชีย
ตะวนั ออกเฉียงใต้ (WHO-SEARO)

- ใหค้ วามสำ� คญั การจดั ประชมุ วชิ าการนานาชาติ
รว่ มกบั “World Psychiatric Association Congress 2020
(WPA)” ทจี่ ะจัดขึน้ ในชว่ งเดือนตลุ าคม 2563 ณ ไบเทค บางนา
กรงุ เทพฯ เพอ่ื เปน็ การขยายเครอื ขา่ ยงานสขุ ภาพจติ ใหก้ วา้ งขวาง
ยง่ิ ขน้ึ รวมทงั้ เปน็ การเปดิ หนา้ งานใหมๆ่ จากเครอื ขา่ ยทง้ั ในและ
ตา่ งประเทศ เชน่ คนไรบ้ า้ น บา้ นพกั ฉกุ เฉนิ กรมราชทณั ฑ์ เปน็ ตน้

นโยบายการพัฒนางานสุขภาพจิตทั้งหมดนี้ จะเป็นจริง
และบรรลเุ ปา้ หมายไดจ้ ำ� เปน็ ตอ้ งไดร้ บั การสนบั สนนุ และรว่ มมอื
ร่วมใจ จากบุคลากรกรมสุขภาพจิต และเครือข่ายทุกภาคส่วน
ซึ่งผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะได้รับส่ิงน้ีจากทุกท่าน เพ่ือผลที่เกิด
เป็นความภาคภูมิใจร่วมกัน คือ “ประชาชนสุขภาพจิตดี และ
เจา้ หน้าทม่ี คี วามสุข”

33

ทั้งนี้ประเทศไทยได้ประสบกับสถานการณ์การระบาดของโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19)
ตั้งแต่เดอื นมกราคม 2563 อธิบดกี รมสขุ ภาพจติ (นายแพทยเ์ กียรตภิ ูมิ วงศ์รจติ ) จงึ ได้ประกาศนโยบายเร่งดว่ น
ให้ประชาชน รวมทั้งเจ้าหน้าที่ท่ีเกี่ยวข้องเตรียมพร้อมรับมือกับสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อ
ไวรัสโคโรนา 2019 ดงั น้ี

m การบูรณาการงานส่งเสริมสุขภาพจิตตามกลุ่มวัย ในประเด็น ความรอบรู้ด้านสุขภาพจิต (Mental
Health Literacy) การปรับวิธีคิดเข้าสู่ชีวิตวิถีใหม่ “New Normal Mind Set” การเว้นระยะห่างทางสังคม
“กายห่างแต่ใจห่วง” (Social Distancing but Still Connect) และแนวทางการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้
สอดรับกับชีวติ วถิ ีใหม่ (New Normal)

m การเฝ้าระวังและป้องกันปัญหาสุขภาพจิตในกลุ่มเส่ียงท่ีได้รับผลกระทบจากสถานการณ์การระบาด
ของโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ไดแ้ ก่

1) บุคลากรทางการแพทยแ์ ละสาธารณสขุ
2) ผ้ปู ว่ ยโรคตดิ เช้อื ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) และญาติ
3) ผู้ถูกกักตวั (Quarantine)
4) ผู้เปราะบางทางสังคม เช่น ผู้ที่มี
ความบกพรอ่ งทางสตปิ ญั ญาหรอื ทางจติ คนพกิ าร
ผู้ป่วย โรคเรื้อรังผู้มีปัญหาทางเศรษฐกิจอย่าง
รนุ แรง นักโทษ เปน็ ตน้
m การดูแลรักษาผู้ท่ีมีปัญหาสุขภาพจิต
ที่เกิดขึ้นจากผลกระทบของการระบาดของโรค
ติดเช้ือไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ใน 4
ประเด็น (StB SuD : Stress ผู้มีภาวะเครียด,
Burnout ผมู้ ีภาวะเหนือ่ ยล้าหมดไฟ, Suicide ผ้มู ีความเสีย่ งตอ่ การฆา่ ตวั ตาย, Depression ผูม้ ีภาวะซมึ เศรา้ )
รวมทงั้ ผู้ตดิ สุราและสารเสพตดิ ท่ีมปี ัญหาสขุ ภาพจิต
m การฟื้นฟูจิตใจผู้ที่มีปัญหาด้านสุขภาพจิต (Re-integration) ในระดับบุคคล ครอบครัว ชุมชน
โดยมุ่งเน้นการใช้ “วัคซีนใจ” ให้ประชาชนมีศักยภาพเต็มเปี่ยมด้วยพลัง มีความเข้มแข็งทางใจ (Resilience)
โดยใช้หลักการของ “อดึ ฮึด สู”้
m มุ่งเนน้ การสร้างความเขม้ แข็งทางจติ ใจในระดับครอบครวั “วคั ซนี ครอบครวั ” และเพิ่มศักยภาพของ
ครอบครวั ผา่ น 3 พลังส�ำคญั คอื “พลังบวก พลังยดื หยนุ่ พลังรว่ มมอื ”
m มุ่งเน้นการสร้างภูมิคุ้มกันในระดับชุมชน/องค์กร เพื่อให้คนในชุมชน/องค์กรร่วมมือร่วมใจกันรับมือ
และกา้ วผา่ นวกิ ฤตการแพรร่ ะบาดไปดว้ ยกนั อยา่ งเขม้ แขง็ โดยการจะทำ� ใหเ้ กดิ ภมู คิ มุ้ กนั ในชมุ ชนไดน้ นั้ ทำ� ไดด้ ว้ ย
การสรา้ ง “วคั ซนี ใจในชุมชน: 4 สร้าง 2 ใช้”

34 รปาีงยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5ีก63รมสุขภาพจติ

12. ภารกิจตามทกี่ ฎหมายกำ� หนดของกรมสุขภาพจติ
ตามมาตรา 8 ฉ ในกฎกระทรวงแบง่ สว่ นราชการ กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสขุ พ.ศ. 2560 กำ� หนด

ใหก้ รมสุขภาพจิตมีอ�ำนาจหน้าท่ี ดงั น้ี
1) ดำ� เนนิ การและพฒั นาระบบและกลไกการดาํ เนนิ งานตามกฎหมายวา่ ดว้ ยสขุ ภาพจติ และกฎหมายอน่ื

ทเ่ี กยี่ วข้อง
2) จดั ทำ� และพฒั นานโยบายและยทุ ธศาสตร์ด้านสขุ ภาพจิตระดบั ประเทศ
3) ศึกษา วิเคราะห์ วิจัย และพฒั นาองค์ความรแู้ ละเทคโนโลยดี า้ นการส่งเสริม ป้องกัน บ�ำบดั รกั ษา

และฟื้นฟูสมรรถภาพด้านสขุ ภาพจิตของประชาชน
4) ก�ำหนดและพัฒนาคุณภาพมาตรฐานในการส่งเสริม ป้องกัน บ�ำบัดรักษา และฟื้นฟู สมรรถภาพ

ด้านสขุ ภาพจติ ของประชาชน
5) ถ่ายทอดองค์ความรู้และเทคโนโลยีด้านสุขภาพจิตให้แก่หน่วยงานอ่ืนท่ีเก่ียวข้องท้ังภาครัฐ

ภาคเอกชน และประชาชน ตลอดจนประเมินการใช้องค์ความรู้และเทคโนโลยีอย่างเหมาะสม มีประสิทธิภาพ
และคมุ้ คา่

6) พัฒนาระบบเฝ้าระวังโรคและปัญหาด้านสุขภาพจิตและจิตเวช ตลอดจนส่งเสริมสุขภาพจิต และ
ป้องกันปญั หาสขุ ภาพจิตของประชาชน

7) ส่งเสริม สนับสนุน และประสานการพัฒนาระบบบริการสุขภาพจิตและจิตเวช เพื่อให้ประชาชน
เขา้ ถึงบริการได้อยา่ งทว่ั ถึง เท่าเทียม และเป็นธรรม

8) จดั ให้มบี ริการเพ่ือรองรบั การสง่ ต่อผูป้ ว่ ยด้านสขุ ภาพจติ ทม่ี ีปัญหารนุ แรง ยุ่งยาก และ ซับซอ้ น
9) จัดให้มีการเพ่ิมพูนความรู้และทักษะการปฏิบัติงานด้านสุขภาพจิตและจิตเวชแก่บุคลากรทาง
การแพทย์และสาธารณสุข รวมทง้ั บุคลากรอื่นของภาครัฐและภาคเอกชน
10) สง่ เสรมิ ปอ้ งกัน บำ� บดั รกั ษา และฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ปว่ ยสารเสพตดิ ทีม่ โี รคจิตเวชรว่ ม
11) ประสานความรว่ มมอื ทางวชิ าการดา้ นสขุ ภาพจติ กบั องคก์ รทเ่ี กยี่ วขอ้ งทงั้ ในประเทศและ ตา่ งประเทศ
12) ปฏิบัติการอื่นใดตามที่กฎหมายกําหนดให้เป็นหน้าที่และอ�ำนาจของกรมหรือตามท่ี รัฐมนตรีหรือ
คณะรฐั มนตรมี อบหมาย

35

ข้อมูลพนื้ ฐานของหน่วยงาน
1. โครงสรา้ งกรมสุขภาพจิต

36 ปราีงยบงปารนะมปารณะจำ�2ป5ีก63รมสขุ ภาพจิต

37

2. อตั รากำ� ลงั และจ�ำนวนบคุ ลากรท่ปี ฏบิ ัติงานจริง
ขอ้ มูลอตั ราก�ำลังตน้ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 (ข้อมลู ณ วนั ท่ี 1 ตุลาคม 2563) กรมสุขภาพจติ
มีกรอบอัตราก�ำลังท้ังสิ้น 7,902 ต�ำแหน่ง โดยมีผู้ปฏิบัติจริง จ�ำนวน 6,921 อัตรา จ�ำแนกเป็นข้าราชการ
ลกู จา้ งประจำ� พนกั งานราชการ พนกั งานกระทรวงสาธารณสขุ และลกู จา้ งชว่ั คราว แสดงการจำ� แนกรายละเอยี ด
ดงั ตาราง 1-3

ตารางท่ี 1 แสดงสดั ส่วนจำ� นวนบุคลากรตามกรอบอัตรากำ� ลังเปรียบเทียบกบั จำ� นวนท่ปี ฏบิ ตั จิ รงิ

ประเภทบคุ ลากร กรอบอตั ราก�ำลัง จำ� นวนผปู้ ฏบิ ตั งิ านจรงิ ร้อยละของ
จ�ำนวน ร้อยละ จำ� นวน ร้อยละ ผูป้ ฏิบตั ิงานจรงิ
(อัตรา) (จ�ำนวนตาม (อัตรา) (จำ� นวนตาม เปรยี บเทยี บกบั
กรอบอตั รากำ� ลัง) กรอบอัตรากำ� ลัง) กรอบอัตรากำ� ลัง

ข้าราชการ 3,799 48.08 3,426 49.50 90.18

ลูกจ้างประจ�ำ 577 7.30 577 8.34 100

พนักงานราชการ 960 12.15 829 11.98 86.35

พนกั งานกระทรวง 2,203 27.88 1,931 27.90 87.65
สาธารณสุข

ลกู จ้างชัว่ คราว 363 4.59 158 2.28 43.53

รวมทง้ั หมด 7,902 100 6,921 100

ตารางท่ี 2 แสดงจ�ำนวนขา้ ราชการที่ปฏิบตั งิ านจรงิ ในกรมสุขภาพจติ ประจำ� ปงี บประมาณ 2563
จำ� แนกออกเป็นประเภทและระดับ

ประเภท ระดบั จำ� นวน ร้อยละ

1) ประเภททว่ั ไป ปฏิบัติงาน 73 2.13
ชำ� นาญงาน 278 8.11
อาวุโส 8 0.23
รวม 359 10.48

2) ประเภทวิชาการ ปฏบิ ัติการ 1,204 35.14
ชำ� นาญการ 1,460 42.62
ชำ� นาญการพิเศษ 330 9.63
เชี่ยวชาญ 62 1.81
ทรงคุณวฒุ ิ 0.20
รวม 7 89.40
3,063

38 รปาีงยบงปารนะมปารณะจำ�2ป5กี63รมสขุ ภาพจติ

ประเภท ระดับ จ�ำนวน ร้อยละ
14 0.41
3) ประเภทอ�ำนวยการ ระดับต้น 13 0.38
ระดบั สงู 27 0.79
รวม 3 0.09
1 0.03
4) ประเภทบรหิ าร ระดบั ตน้ 4 0.12
ระดับสงู 3,426 100
รวม

รวมทั้งหมด

ตารางท่ี 3 แสดงจำ� นวนกรอบอตั รากำ� ลงั ขา้ ราชการ และจำ� นวนขา้ ราชการทปี่ ฏบิ ตั งิ านจรงิ ในกรมสขุ ภาพจติ
ประจ�ำปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 (ข้อมลู ณ วนั ที่ 1 ตลุ าคม 2563) เรียงลำ� ดบั ตามจ�ำนวนกรอบ
อัตรากำ� ลงั จากมากไปนอ้ ย

ลำ� ดับ จำ� นวนกรอบ จำ� นวน รอ้ ยละของจำ� นวน
ท ี่ ตำ� แหนง่ อตั รากำ� ลงั ขา้ ราชการ ข้าราชการทป่ี ฏิบตั จิ ริง
ข้าราชการ ทีป่ ฏิบตั งิ านจริง เปรียบเทียบกบั
กรอบอตั ราก�ำลงั

1. พยาบาลวชิ าชพี 1,992 1,875 94.13

2. นายแพทย์ 241 206 85.48

3. นักวชิ าการสาธารณสุข 207 193 93.24

4. นักจติ วทิ ยา/จิตวิทยาคลนิ กิ 194 (44/150) 109 (1/108) 56.19

5. เภสัชกร 126 117 92.86

6. นักสงั คมสงเคราะห์ 90 79 87.78

7. นกั กจิ กรรมบ�ำบัด 44 36 81.82

8. ทนั ตแพทย ์ 35 32 91.43

9. นกั วชิ าการศกึ ษา/วชิ าการศกึ ษาพเิ ศษ 31 (1/30) 26 (0/26) 83.87

10. พยาบาลเทคนคิ 29 29 100

11. นกั เวชศาสตร์การสือ่ ความหมาย 9 6 66.67

* ตำ� แหน่งอน่ื ๆ 801 718 89.64

รวมทง้ั สน้ิ 3,799 3,426 90.18

* ตำ� แหน่งอนื่ ๆ คือ ต�ำแหน่งในสายงานอื่นที่ไม่ใช่สายงานหลักในสังกัดกรมสุขภาพจิต รวม 42 สายงาน เช่น วิชาการสถิติ
วทิ ยาศาสตรก์ ารแพทย์ นติ กิ าร และ จดั การงานทวั่ ไป เปน็ ต้น จึงไมไ่ ดม้ กี ารจัดลำ� ดบั การน�ำเสนอในตาราง

39

ตารางท่ี 4 แสดงการเปลี่ยนแปลง เพิ่มขึ้น (+) หรือ ลดลง (-) ของ * จ�ำนวนข้าราชการที่ปฏิบัติงานจริง
ในกรมสุขภาพจิตย้อนหลัง 5 ปี จ�ำแนกตามสายงาน ในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม
แหง่ ชาติ ฉบับที่ 11 - 12 (เรยี งลำ� ดับจากการเปล่ยี นแปลงมากไปนอ้ ย)

ล�ำดบั สายงาน *จ�ำนวนข้าราชการทีป่ ฎบิ ัติจรงิ การเปล่ยี นแปลงจำ� นวน การ
ท ่ี (ปีงบประมาณ) ขา้ ราชการ เปลีย่ น
ชว่ งแผนฯ 11 - 12 ในช่วงแผนฯ 11 - 12 แปลง
(ปี 2559 - 2563) โดยรวม
ป ี ปี ปี ป ี ป ี ป ี ป ี ป ี ป ี การ
2559 2560 2561 2562 2563 2559- 2560- 2561- 2562- เปลยี่ น
2560 2561 2562 2563 แปลง
จากปี
2559
ถึง 2563

1. วชิ าการสาธารณสขุ 59 62 61 65 193 3 -1 4 128 134

2. พยาบาลวชิ าชีพ 1,784 1,759 1,829 1,847 1,875 -25 70 18 28 91

3. เภสัชกรรม 84 84 82 84 117 0 -2 2 33 33

4. แพทย์ 193 204 211 214 206 11 7 3 -8 13

5. ทนั ตแพทย ์ 28 30 30 31 32 2 0 1 1 4

6. กจิ กรรมบำ� บดั 34 35 34 36 36 1 -1 2 0 2

7. เวชศาสตรก์ ารสือ่ 4 5 5 6 6 1 0 1 0 2
ความหมาย

8. วิชาการศกึ ษา/ 27 27 30 29 26 0 3 -1 -3 -1
วิชาการศึกษาพิเศษ

9. จติ วทิ ยา/ 116 112 113 114 109 -4 1 1 -5 -7
จติ วิทยาคลนิ กิ

10. สงั คมสงเคราะห์ 88 88 84 79 79 0 -4 -5 0 -9

11. พยาบาลเทคนิค 61 48 43 36 29 -13 -5 -7 -7 -32

** ตำ� แหน่งอนื่ ๆ 629 623 590 573 718 -6 -33 -17 145 89

รวมทั้งสิ้น 3,107 3,077 3,112 3,114 3,426 -30 35 2 312 319

* จำ� นวนข้าราชการทปี่ ฏิบัติงานจรงิ ในกรมสขุ ภาพจิต หมายถึง จ�ำนวนข้าราชการตามกรอบอตั รากำ� ลัง –ต�ำแหน่งว่าง
** ตำ� แหนง่ อนื่ ๆ คอื ตำ� แหนง่ ในสายงานอน่ื ทไ่ี มใ่ ชส่ ายงานหลกั ในสงั กดั กรมสขุ ภาพจติ รวม 42 สายงาน วชิ าการสถติ ิ วทิ ยาศาสตร์

การแพทย์ นติ กิ าร และ จดั การงานทั่วไป เปน็ ต้น จงึ ไม่ไดม้ กี ารจัดล�ำดับการนำ� เสนอในตาราง

40 รปาีงยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5กี63รมสขุ ภาพจิต

จากข้อมูลตารางท่ี 4 แสดงข้อมูลการเปลี่ยนแปลงจ�ำนวนข้าราชการ โดยวิเคราะห์แนวโน้มการ
เปลี่ยนแปลงของจ�ำนวนข้าราชการในสายงานต่าง ๆ พิจารณาจากตัวเลขย้อนหลังไป 5 ปี และใช้ตัวเลข
ปงี บประมาณ พ.ศ. 2559 เปน็ พน้ื ฐานในการวเิ คราะห์ จะพบวา่ ระหวา่ งปงี บประมาณ พ.ศ. 2559 – 2563 จำ� นวน
ผู้ปฏบิ ตั งิ านมีการเพ่มิ ขน้ึ และลดลง โดยมีสายงานที่มีการเปล่ียนแปลงจ�ำนวนผ้ปู ฏิบตั งิ าน ลดลง มากท่สี ุด คอื
ตำ� แหน่งพยาบาลเทคนิค (32 อตั รา) รองลงมาคอื สายงานสงั คมสงเคราะห์ (9 อัตรา) และจิตวิทยา/จิตวิทยา
คลนิ กิ (7 อตั รา) สายงานทมี่ กี ารเปลย่ี นแปลงจำ� นวนผปู้ ฏบิ ตั งิ าน เพมิ่ ขน้ึ มากทส่ี ดุ คอื สายงานวชิ าการสาธารณสขุ
(134 อัตรา) รองลงมาคือ สายงานพยาบาลวิชาชีพ (91 อัตรา) ต�ำแหน่งอื่น ๆ ต�ำแหน่งในสายงานอื่นที่ไม่ใช่
สายงานหลกั ในสังกัดกรมสุขภาพจิต รวม 42 สายงาน (89 อตั รา) สายงานเภสชั กรรม (33 อัตรา) สายงานแพทย์
(13 อัตรา) สายงานทันตแพทย์ (4 อัตรา) และสายงานกิจกรรมบ�ำบัด สายงานเวชศาสตร์การสื่อความหมาย
(สายงานละ 2 อัตรา) ท้ังน้ี สรุปได้ว่าการเปลี่ยนแปลงจ�ำนวนข้าราชการที่ปฏิบัติงานจริง ต้ังแต่ปีงบประมาณ
2559-2563 ในภาพรวม 5 ปี มจี ำ� นวนเพิ่มขึ้น 319 อัตรา

โดยในปีงบประมาณ 2563 พบวา่ มีการเปลีย่ นแปลงจ�ำนวนข้าราชการเพ่ิมข้ึนกวา่ ปกติ เน่อื งจากมีมติ
คณะรฐั มนตรี เมอื่ วนั ที่ 15 เมษายน 2563 อนมุ ตั ใิ หเ้ พมิ่ อตั ราขา้ ราชการตง้ั ใหม่ และมาตรการเพมิ่ สทิ ธปิ ระโยชน์
อน่ื ๆ สำ� หรบั บคุ ลากรกระทรวงสาธารณสขุ รองรบั ภาวะฉกุ เฉนิ ในสถานการณร์ ะบาดของโรคตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนา
2019 โดยกรมสุขภาพจิต ได้รับการจัดสรรอัตราข้าราชการต้ังใหม่ เพื่อบรรจุบุคลากรในสังกัดกรมสุขภาพจิต
(พนกั งานราชการ พนกั งานกระทรวงสาธารณสขุ หรอื ลกู จา้ งชว่ั คราว) ทป่ี ฏบิ ตั งิ านในสถานการณด์ งั กลา่ ว จำ� นวน
14 สายงาน รวมทัง้ ส้ิน 449 อัตรา ประกอบดว้ ย กลมุ่ ที่ 1 บคุ ลากรทบ่ี รกิ ารสถานการณ์ระบาดของโรคติดเช้อื
ไวรัสโคโรนา 2019 โดยตรง จำ� นวน 7 ต�ำแหน่ง (เภสชั กร พยาบาลวิชาชพี นักเทคนคิ การแพทย์ นักวทิ ยาศาสตร์
การแพทย์ นักวชิ าการสาธารณสุข เจา้ พนกั งานสาธารณสขุ และเจา้ พนกั งานเภสชั กรรม) รวมจำ� นวน 253 อตั รา
(ได้รับการบรรจุเข้ารับราชการแล้ว จ�ำนวน 245 อัตรา) และกลุ่ม 2 กลุ่มบุคลากรที่สนับสนุนการให้บริการ
สถานการณ์ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (นักจิตวิทยาคลินิก นักจิตวิทยา นักกายภาพบ�ำบัด
นกั โภชนาการ นกั เทคโนโลยสี ารสนเทศ นักวชิ าการคอมพิวเตอร์ และโภชนากร) รวมจ�ำนวน 196 อตั รา (ไดร้ บั
การบรรจเุ ข้ารบั ราชการแล้ว จ�ำนวน 181 อตั รา)

41

3. งบประมาณรายจ่ายประจ�ำปี
1) การเปรยี บเทยี บงบประมาณรายจ่ายประจำ� ปงี บประมาณ พ.ศ. 2561 - 2563
ภาพท่ี 1 แสดงการเปรียบเทยี บงบประมาณรายจา่ ยประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 – 2563
กรมสขุ ภาพจติ จ�ำแนกตามหมวดรายจา่ ย

การเปรียบเทียบงบประมาณรายจ่ายประจ�ำปงี บประมาณ พ.ศ. 2561 – 2563 กรมสขุ ภาพจติ จ�ำแนก
ตามหมวดรายจา่ ย 5 หมวด พบวา่

1. ภาพรวม งบประมาณรายจ่ายประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 – 2563 มีแนวโน้มไดร้ บั งบประมาณ
เพม่ิ ขึ้นและลดลง โดยปี 2562 ได้รบั 3,216 ลา้ นบาท เพิ่มข้ึนจากปี 2561 จำ� นวน 58 ล้านบาท ปี 2563 ไดร้ บั
3,115 ลา้ นบาท ลดลงจากปี 2562 จ�ำนวน -101 ลา้ นบาท (คิดเป็นรอ้ ยละ 1.84 และรอ้ ยละ -3.14) ตามลำ� ดับ

2. งบบุคลากร มแี นวโน้มเพิ่มข้ึนทกุ ปี โดยปี 2562 เพม่ิ ขนึ้ จากปี 2561 จ�ำนวน 39 ล้านบาท และ
ในปี 2563 เพม่ิ ขึน้ จากปี 2562 จ�ำนวน 12 ลา้ นบาท (คดิ เป็นรอ้ ยละ 2.12 และรอ้ ยละ 0.64) ตามล�ำดบั

3. งบด�ำเนนิ งาน มีแนวโนม้ ลดลงทกุ ปี โดยในปี 2562 ลดลงจากปี 2561 จ�ำนวน -14 ล้านบาท และ
ในปี 2563 ลดลงจากปี 2562 จ�ำนวน -131 ล้านบาท (คิดเป็นร้อยละ -1.67 และร้อยละ -15.92) ตามลำ� ดับ

4. งบลงทนุ มแี นวโนม้ เพิม่ ข้นึ ทุกปี โดยปี 2562 เพม่ิ ขึ้นจากปี 2561 จ�ำนวน 51 ล้านบาท และปี 2563
เพิ่มขน้ึ จากปี 2562 เป็นจำ� นวน 10 ลา้ นบาท (คิดเปน็ ร้อยละ 11.54 และรอ้ ยละ 2.03) ตามลำ� ดับ

5. งบเงนิ อุดหนนุ มแี นวโน้มลดลงและคงที่ โดยในปี 2562 ลดลงจากปี 2561 จ�ำนวน - 6 ลา้ นบาท
(คิดเปน็ รอ้ ยละ -33.33) และในปี 2563 คงทเ่ี ทา่ กับปี 2562

6. งบรายจ่ายอ่ืน มีแนวโนม้ ลดลงและเพ่ิมขึ้น โดยในปี 2562 ลดลงจากปี 2561 จ�ำนวน -12 ลา้ นบาท
และในปี 2563 ไดร้ บั เพิ่มขึ้น จากปี 2562 จ�ำนวน 8 ลา้ นบาท (คิดเปน็ รอ้ ยละ -50.00 และรอ้ ยละ 66.67)
ตามลำ� ดบั

42 รปางี ยบงปารนะมปารณะจ�ำ2ป5กี63รมสุขภาพจิต

2) การเปรยี บเทียบงบประมาณรายจ่ายประจำ� ปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 – 2563 รวมกระทรวง
สาธารณสขุ หนว่ ยงานในก�ำกับและองคก์ ารมหาชน

ตารางท่ี 5 เปรียบเทียบงบประมาณรายจา่ ยประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 – 2563

ล�ำดับ หน่วยงาน ปี 2562 รอ้ ยละ ปี 2563 รอ้ ยละ เพมิ่ /ลด

1 สำ� นักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข 112,910.47 83.40 111,456.62 81.93 -1,453.85

2 กรมการแพทย์ 8,065.34 5.96 7,832.92 5.76 -232.42

3 กรมควบคมุ โรค 4,035.51 2.98 4,184.61 3.08 149.10

4 กรมสุขภาพจิต 3,216.92 2.38 3,115.49 2.29 -101.42

5 สถาบนั พระบรมราชชนก* - - 2,353.15 1.73 -

6 กรมอนามยั 2,009.14 1.48 2,018.37 1.48 9.23

7 สำ� นกั งานหลกั ประกนั สขุ ภาพแหง่ ชาต ิ 1,344.81 0.99 1,411.90 1.04 67.09

8 กรมวทิ ยาศาสตร์การแพทย ์ 1,408.90 1.04 1,304.32 0.96 -104.58

9 กรมสนับสนนุ บริการสุขภาพ 837.42 0.62 814.84 0.60 -22.58

10 สำ� นกั งานคณะกรรมการอาหารและยา 890.27 0.66 815.53 0.60 -74.74

11 กรมการแพทย์แผนไทยและ 277.56 0.21 385.98 0.28 108.42
การแพทย์ทางเลือก

12 สถาบันการแพทยฉ์ กุ เฉนิ แหง่ ชาติ 185.87 0.14 116.56 0.09 -69.31

13 สถาบนั วจิ ยั ระบบสาธารณสุข 93.08 0.07 83.71 0.06 -9.38

14 สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล 52.87 0.04 68.55 0.05 15.68
(องคก์ ารมหาชน)

15 สถาบนั วคั ซนี แหง่ ชาติ (องคก์ ารมหาชน) 52.97 0.04 43.26 0.03 -9.70

16 โรงพยาบาลบา้ นแพว้ (องคก์ ารมหาชน) 7.53 0.01 27.44 0.02 19.91

รวมกระทรวงสาธารณสุข 135,388.66 100 136,033.26 100 644.60

หมายเหตุ : * ปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 สถาบนั พระบรมราชชนกรวมอยู่ในสำ� นกั งานปลัดกระทรวงสาธารณสขุ
และแยกหนว่ ยงานออกมาในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563
ทม่ี า : เอกสารงบประมาณ ฉบับท่ี 3 งบประมาณรายจา่ ย ประจำ� ปีงบประมาณ พ.ศ. 2562-2563

การเปรียบเทียบงบประมาณรายจ่ายประจ�ำปี 2562 และประจ�ำปี 2563 ระหว่างกรมสุขภาพจิต กับ
หน่วยงานอ่นื ในสงั กดั กระทรวงสาธารณสขุ ได้รับงบประมาณคิดเป็นลำ� ดบั ที่ 4 โดยในปี 2562 เทา่ กับ 3,216.92
ล้านบาท และปี 2563 เทา่ กับ 3,115.49 ล้านบาท งบประมาณท่ีไดร้ บั กบั ภาพรวมของกระทรวงสาธารณสุขมี
แนวโน้มคงท่ี เมอ่ื วเิ คราะหเ์ ปรยี บเทียบรอ้ ยละ โดยในปี 2562 และ ปี 2563 เทา่ กบั 2.38 และ 2.29 ตามล�ำดบั