แมลงบางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

แมลง

บางชนดิ ในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักหว้ ยทาก

คำ�น�ำ

แมลง เปน็ สง่ิ มชี วี ติ ทม่ี คี วามหลากหลายของชนดิ พนั ธร์ุ าว 80% ของสง่ิ มชี วี ติ
บนโลกนี้ โดยมีจำ�นวนชนิดที่พบแล้วประมาณ 2 ล้านชนิด และคาดว่าจะมีมากถึง
30 ล้านชนดิ ทำ�ให้มคี วามหลากหลายของชนิดพนั ธุ์ รูปรา่ ง สสี ัน จึงเหมาะท่จี ะใช้
แมลงเป็นส่ือในการส่งเสริมและปลูกฝังจิตสำ�นึกด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อมให้กับกลุ่มเยาวชน นักเรียน นิสิต นักศึกษา และประชาชนทั่วไป
ในการอนรุ กั ษแ์ ละรกั ษาระบบนเิ วศ ตลอดจนความหลากหลายทางชวี ภาพของสง่ิ มชี วี ติ
ตา่ งๆ ในธรรมชาติ
สำ�นักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช ได้จัดทำ� “หนังสือแมลงบางชนิด
ในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก” เล่มนี้ขึ้น เพื่อรวบรวมข้อมูลทางชีววิทยาและ
การกระจายพนั ธข์ุ องแมลง ซง่ึ ศนู ยว์ จิ ยั กฏี วทิ ยาปา่ ไมท้ ่ี 1 (ล�ำ ปาง) ไดท้ �ำ การส�ำ รวจและ
เกบ็ ตวั อยา่ งแมลงในพน้ื ทภ่ี ายในเขตสงวนชวี มณฑลปา่ สกั หว้ ยทาก มาตง้ั แตป่ ี พ.ศ. 2548
จนถงึ ปจั จบุ นั ซง่ึ มตี วั อยา่ งในพพิ ธิ ภณั ฑแ์ มลงของศนู ยฯ์ ประมาณ 1,600 ชนดิ
หนังสือเล่มนี้ มีภาพและข้อมูลเบื้องต้นต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับแมลงแต่ละชนิด
พอสงั เขป จ�ำ นวน 99 ชนดิ ใน 9 อนั ดบั (Order) ส�ำ หรบั เผยแพรแ่ กเ่ ยาวชนและผสู้ นใจ
ศกึ ษาดา้ นแมลง ซง่ึ จะเปน็ ประโยชนใ์ นการศกึ ษาคน้ ควา้ และชว่ ยสง่ เสรมิ กจิ กรรมการเรยี นรู้
ตา่ งๆ เช่น กิจกรรมของชมุ นมุ นกั กฏี รนุ่ เยาวแ์ ละกิจกรรมการท่องเท่ยี วเชงิ นเิ วศของ
เยาวชนและประชาชนท่ัวไปได้เป็นอยา่ งดี

(นายธนติ ย์ หนยู ิ้ม)
ผ้อู �ำ นวยการสำ�นกั วิจยั การอนรุ กั ษป์ ่าไม้และพันธ์ุพืช

พฤษภาคม 2561

สารบัญ

บทน�ำ 1 ด้วงดอกไม้เขาด�ำ 33
อันดับ Blattodea 3 ด้วงดอกไม้ลายแก้ว 34
ดว้ งดอกไมม้ นั บ้าน 35
วงศ์ Ectobiidae ด้วงดอกไมด้ �ำ แหลม 36
แมลงสาบเยอรมัน 4
แมลงสาบนิลทอง 5 วงศ์ Cicindelidae
6 ดว้ งเสอื Cicindela interruptofasciata 37
แมลงสาบไม ้ 7 ดว้ งเสอื Lophyra lineifrons 38
อันดับ Coleoptera
วงศ์ Attelabidae วงศ์ Curculionidae
แมลงคอ่ มทอง 39
ดว้ งงวงยรี าฟ 8 วงศ์ Dynastidae
วงศ์ Buprestidae
แมลงทับราชา 9 กว่างซางเหนือ 40
กวา่ งชน 41
แมลงทบั นางพญาหนวดยาว 10 วงศ์ Euchiridae
แมลงทบั กลมขาเขียว 11 กวา่ งดาวแพร่ี 42
แมลงทบั กลมขาแดง 12 วงศ์ Hydrophilidae
วงศ์ Carabidae แมลงเหน่ียง 43
วงศ์ Lampyridae
ด้วงดนิ ส่จี ุด/แมลงตด 13 หิง่ หอ้ ยช้าง/ ห่ิงหอ้ ยยกั ษ ์ 44
วงศ์ Cerambycidae
ดว้ งหนวดปมจดุ เหลืองดำ� 14 วงศ์ Lucanidae
ดว้ งหนวดปมสตี าลไหม ้ 15 ดว้ งคีมรอ่ งเกา่ 45
ดว้ งบา่ หนามจุดสม้ 16 ดว้ งคมี แดงธรรมดา 46
ด้วงบา่ หนามหลงั จุดขาว 17 ดว้ งคมี ยีราฟ 47
ด้วงม้ามนั จุดเขียวอ่อน 18 ด้วงคมี สองแถบขาด�ำ 48
ด้วงหนวดยาวลายไทย 19 ด้วงคมี ฟันเล่อื ยธรรมดา 49
วงศ์ Meloidae
ด้วงหนวดยาวเปลือกไม้ขาว 20 ด้วงน้ำ�มนั ดำ�แถบขาว 50
ด้วงหนวดยาวเสอื ท้ายจดุ 21 วงศ์ Melolonthidae
ด้วงหนวดยาว Glenea vaga 22 แมลงนนู หลวง 51
ด้วงหนวดยาวคอมา้ ลาย 23 วงศ์ Rutelidae
ด้วงหนวดยาวหลงั ขนแถบ 24 แมลงนูนเขียวธรรมดา 52
แมลงนูนยางไม้ลาย 53
ดว้ งหนวดยาว Oberea gracillima 25 อนั ดบั Hemiptera 54
ดว้ งหนวดยาว Pterolophia phungi 26 วงศ์ Belostomatidae 55
ดว้ งหนวดยาวพะยงู 27 แมลงดานา 56
แมลงแมแ่ ดดขาเรียว 28 แมลงดาสวน
แมลงแม่ฝน 29 วงศ์ Cercopidae
วงศ์ Cetoniidae
ดว้ งดอกไมเ้ สอื ดำ� 30 เพลี้ยกระโดดดำ� 57
ด้วงดอกไม้วงแดงเด่ยี ว 31 วงศ์ Cicadidae 58
ดว้ งดอกไม้จุดดาวนอ้ ย 32 จักจ่ันขาวซ่อนฟ้า 59
จักจัน่ แมม่ ่ายลองไน

สารบัญ
วงศ์ Coreidae
60 อันดบั Mecoptera 85
มวนนักกลา้ ม วงศ์ Panorpidae
วงศ์ Fulgoridae แมลงแมงป่อง(ตวั เมยี ) 86
จกั จ่ันงวงเข็ม 61 อันดับ Odonata 87
จกั จน่ั งวงแดง วงศ์ Chlorocyphidae
วงศ์ Largidae 62 แมลงปอเขม็ ธาราลายเสน้ 88
มวนมะเยา
วงศ์ Nepidae 63 วงศ์ Calopterygidae
มวนแมงป่องนำ�้ แมลงปอเขม็ นำ้�ตกใหญธ่ รรมดา 89
วงศ์ Pentatomidae วงศ์ Coenagrionidae
มวนพิฆาต 64 แมลงปอเข็มแคระ 90
มวนเหลอื งด่าง
มวนโลก่ ะหล่�ำ ปล ี 65 แมลงปอเข็มสีพื้นอินโดจีน 91
มวนเขยี วสม้ 66 วงศ์ Libellulidae 92
วงศ์ Pyrrhocoridae 67 แมลงปอบ้านใหม่กลม 93
มวนแดงนนุ่ 68 อนั ดับ Orthoptera
วงศ์ Acrididae
วงศ์ Reduviidae ต๊กั แตนข้าวไฮโรไกลฟสั 94
มวนเพชฌฆาต 69 ตก๊ั แตนขาลายแขง้ แดง 95
วงศ์ Scutelleridae
มวนตองแตก 70 วงศ์ Gryllidae 96
มวนหลงั แข็ง จิ้งโกรง่
วงศ์ Tessaratomidae จง้ิ หรีดทองคำ� 97
มวนลำ�ไย 71 จิง้ หรดี ขดี เหลอื ง 98
อนั ดับ Hymenoptera 72 วงศ์ Gryllotalpidae
วงศ์ Apidae แมลงกระชอน 99
ผ้งึ หลวง 73 วงศ์ Pyrgomorphidae
ผ้งึ มิ้ม 74 ตั๊กแตนหนา้ เอียงขาเขียวฟ้า 100
ผงึ้ โพรงไทย ตั๊กแตนผ ี 101
ชันโรงแดง 75 วงศ์ Tettigoniidae
ชนั โรงเลก็ ลวิ ิเซบ 76 ตัก๊ แตนหนวดยาวเขยี วเลก็ 102
วงศ์ Formicidae 77 ตั๊กแตนพมุ่ ไม้ขายาว 103
แมงมนั (มดราชิน)ี 78 ตั๊กแตนใบไมเ้ ทยี มยักษ์ 104
มดแดง 79 ตั๊กแตนหนวดยาวทหาร 105
วงศ์ Vespidae อันดบั Mantodea
แตนใต้ใบไมเ้ ลก็ วงศ์ Hymenopodidae 106
ต่อหวั เสอื บา้ น 80 ตั๊กแตนตำ�ขา้ วดอกไม ้ 107
ตอ่ แดง 81 วงศ์ Mantidae

82 ต๊ักแตนต�ำ ขา้ วยกั ษเ์ อเชยี 108
83 อันดบั Phasmatodea 109
84 วงศ์ Phylliidae 110
ตั๊กแตนใบไมเ้ ล็กล�ำ พนู

แมลง

บางชนิดในเขตสงวนชวี มณฑลป่าสกั ห้วยทาก

พน้ื ทเ่ี ขตสงวนชวี มณฑลหว้ ยทาก (Huay Tak Biosphere Reserves) ไดร้ บั การประกาศ
จดั ตัง้ โดย UNESCO ในปี พ.ศ. 2520 อยใู่ นพ้ืนทีอ่ �ำ เภองาว จังหวดั ลำ�ปาง ครอบคลุมพ้นื ท่ี
ประมาณ 47 ตารางกิโลเมตร หรือ 29,375 ไร่ ป่าห้วยทากเป็นพื้นที่ที่มีระบบนิเวศที่สมบูรณ์
มคี วามส�ำ คญั ในดา้ นเปน็ แหลง่ อนรุ กั ษค์ วามหลากหลายทางชวี ภาพ เปน็ แหลง่ ความรทู้ างดา้ นวชิ าการ
หลายแขนง สามารถศึกษาการเปลย่ี นแปลงธรรมชาติ เป็นพน้ื ทต่ี ้นน�ำ้ ล�ำ ธารท่สี ำ�คัญของแมน่ ำ้�ยม
และเปน็ พน้ื ทแ่ี หง่ เดยี วในประเทศไทยทค่ี รอบคลมุ สวนสกั ทส่ี �ำ คญั ของประเทศทอ่ี ยใู่ นปา่ เบญจพรรณ
จนเป็นที่ยอมรับว่าเป็นแหล่งไม้สักที่มีพันธุกรรมที่ดีที่สุดของโลก สภาพป่าไม้ที่ครอบคลุมพื้นที่
เขตสงวนชวี มณฑลหว้ ยทาก ไดแ้ ก่ ปา่ ผสมผลดั ใบหรอื ปา่ เบญจพรรณ (Mixed deciduous forest)
มชี นดิ ไมท้ ส่ี �ำ คญั ไดแ้ ก่ สกั ประดู่ แดง มะคา่ โมง ยมหนิ กระบก เปน็ ตน้ ปา่ เตง็ รงั (Dry dipterocarp
forest) มีชนิดไม้ที่สำ�คัญ ได้แก่ เต็ง รัง เหียง ก่อเหมือด ป่าดิบแล้ง (Dry evergreen forest)
มชี นิดไม้ทส่ี �ำ คัญ เช่น ยาง กอ่ อบเชย ดงดำ� เหมือด และสวนสกั (Teak forest plantation)
สภาพป่าธรรมชาติยังมีความสมบูรณ์ มีสัตว์ป่าหลากหลายชนิด เช่น สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม นก
สัตวเ์ ล้ือยคลาน สตั วส์ ะเทนิ น�้ำ สะเทินบก และสตั ว์จำ�พวกแมลงหลายชนดิ
ศนู ยว์ จิ ยั กฏี วทิ ยาปา่ ไมท้ ่ี 1 เปน็ หนว่ ยงานภายใตส้ งั กดั สว่ นพฒั นาและเผยแพรอ่ งคค์ วามรู้
ส�ำ นกั วจิ ยั การอนรุ กั ษป์ า่ ไมแ้ ละพนั ธพ์ุ ชื ตง้ั อยใู่ นพน้ื ทส่ี งวนชวี มณฑลหว้ ยทาก มบี ทบาทในการวจิ ยั
ด้านกีฏวิทยาป่าไม้ ศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของแมลง ชีววิทยา และนิเวศวิทยาของ
แมลงปา่ ไม้ การเพาะเลี้ยงขยายพนั ธ์ุแมลงและผีเสอื้ จดั ทำ�สวนผีเสอ้ื พพิ ธิ ภัณฑ์แมลงและผีเสือ้
จัดทำ�เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติ และรวบรวมตัวอย่างแมลง เพื่อเป็นฐานข้อมูลแมลงป่าไม้
เปน็ แหลง่ เรยี นรแู้ ละเผยแพร่ความรดู้ า้ นแมลงให้ประชาชนและเยาวชนเกิดแนวคิดในการอนรุ ักษ์
และหวงแหนทรัพยากรป่าไม้ ได้ตระหนักถึงความสำ�คัญของแมลงกับระบบนิเวศป่าไม้ สามารถ
เชอ่ื มโยงความสมั พนั ธข์ องระบบนเิ วศแมลงกบั ปา่ ไมไ้ ดอ้ ยา่ งลงตวั และตระหนกั ถงึ ผลกระทบทเ่ี กดิ จาก
การเปลย่ี นแปลงของระบบนเิ วศอนั เนอ่ื งมาจากการใชป้ ระโยชนข์ องมนษุ ย์ จากการด�ำ เนนิ งานดงั กลา่ ว
ศูนย์วิจัยกีฏวิทยาป่าไม้ที่ 1 ได้ทำ�การสำ�รวจและเก็บตัวอย่างแมลงในพื้นที่ของสวนสักห้วยทาก
และบริเวณใกล้เคียงภายในเขตสงวนชวี มณฑลป่าสักหว้ ยทาก ต้ังแต่ปี พ.ศ. 2548 จนถงึ ปจั จบุ นั
ทำ�ใหท้ ราบขอ้ มูลความหลากหลายของชนิดพนั ธ์แุ ละการปรากฏของแมลงในชว่ งต่างๆ และไดน้ ำ�
มารวบรวมจัดท�ำ เป็นหนงั สือ “แมลงบางชนดิ ในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสกั หว้ ยทาก” เล่มน้ี

แมลง 1

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

แมลง (Insects) จดั เปน็ สตั วไ์ มม่ กี ระดกู สนั หลงั (Invertebrate) อยใู่ นหมวดสตั วข์ าปลอ้ ง
(Phylum Arthropoda) ชัน้ แมลง (Class Insecta) เป็นชั้นของสัตว์ที่จัดได้วา่ มีความหลากหลาย
มากที่สุดในโลก และประสบความสำ�เร็จในการดำ�รงชีวิตมากที่สุด เนื่องจากแมลงมีการดัดแปลง
โครงสร้างและอวัยวะต่างๆ เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม รวมทั้งการปรับตัวให้มีขนาดเล็ก
เพื่อลดการแก่งแย่งด้านอาหารและผู้ที่อาศัย การพรางตัว เพื่อหลีกเลี่ยงศัตรู การเสาะหาแหล่ง
ผสมพันธุ์ และการกินอาหารได้หลากหลายชนิด ชั้นของแมลงประกอบด้วยแมลงในอันดับต่างๆ
ประมาณ 30 - 33 อันดับ (Order) ใน 5 อันดับแรกที่เราคุ้นเคยในชีวิตประจำ�วันและพบเสมอ
ไดแ้ ก่ อนั ดบั ของแมลงปกี แขง็ หรอื ดว้ ง (Order Coleoptera) เปน็ แมลงอนั ดบั ทม่ี คี วามหลากหลาย
มากที่สุด มีจำ�นวนชนิดมากกว่า 300,000 ชนิด รองลงมาเป็นอันดับของแมลงวัน (Diptera)
มีมากกวา่ 150,000 ชนิด อันดบั ของผีเส้ือ (Lepidoptera) มปี ระมาณ 150,000 ชนิด อันดบั ของ
ผึ้ง ต่อ แตน และมด (Hymenoptera) มีประมาณ 115,000 ชนิด และอันดับของมวน เพลี้ย
(Hemiptera) มปี ระมาณ 35,000 ชนดิ ซง่ึ ประเทศไทยตง้ั อยใู่ นภมู ภิ าคเขตรอ้ นชน้ื มคี วามหลากหลาย
ทางชวี ภาพสงู มผี ปู้ ระเมนิ วา่ ประเทศไทยมแี มลงประมาณ 105,000 ชนดิ แตม่ กี ารจ�ำ แนกและตง้ั ชอ่ื
ไวแ้ ลว้ ประมาณ 10,000 ชนิด หรือประมาณ 10% เท่าน้ัน ยังมีแมลงอกี มากมายท่ียงั ไมไ่ ด้มีการ
คน้ พบและจ�ำ แนกชนดิ พันธไ์ุ ว้

แมลง เป็นสัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลัง (Invertebrate) ที่มีลำ�ตัวและขาแบ่งเป็นปล้อง
เรียงตอ่ กนั ลำ�ตัวท้ังซกี ซา้ ยและซีกขวาสมมาตรกัน (Bilateral symmetry) โดยท่ัวไปมีลำ�ตวั ยาว
หรอื ค่อนข้างยาว แบ่งออกเปน็ 3 ส่วน คือ

- สว่ นหวั (Head) มอี วยั วะทส่ี �ำ คญั คอื ปาก หนวด 1 คู่ ตารวม 1 คู่ และอาจมตี าเดย่ี ว 2 - 3 ตา
- สว่ นอก (Thorax) มี 3 ปลอ้ ง แตล่ ะปลอ้ งอกมขี า 1 คู่ และมปี กี บนอก ปลอ้ งท่ี 2 และ 3 ปลอ้ งละ 1 คู่
- สว่ นทอ้ ง (Abdomen) สว่ นใหญม่ จี �ำ นวน 10 - 11 ปลอ้ ง แตบ่ างชนดิ อาจเหน็ เพยี ง 3 - 4 ปลอ้ ง
ภายในมอี วยั วะสำ�คญั คือระบบสบื พันธุ์ ระบบขับถา่ ย และเปน็ ทตี่ ง้ั อวยั วะสำ�หรับการหายใจ


หัว อก ท้อง

ส่วนประกอบของแมลง

แแมมลลงง

2 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

FamiBlyl:aEtctotodbeiidaae

แมลงสาบในอันดับ Blattodea
ลักษณะทวั่ ไป ล�ำ ตัวแบนรีรูปไข่ หนวดยาวแบบเสน้ ดา้ ย (filiform) ยาวกวา่
ล�ำ ตวั มีปกี 2 คู่ ปีกคหู่ น้ามลี กั ษณะบางแขง็ คล้ายแผน่ หนงั (tegmina) ปกี คูห่ ลงั บาง
ใสเหน็ เสน้ ปกี ชัดเจน (membrane) อกปลอ้ งแรกขยายใหญเ่ ปน็ แท่ง (pronotum)
ขาเปน็ แบบขาเดนิ (walking legs) ปลายส่วนท้องมี cerci 1 คู่ แมลงสาบสามารถ
ปรบั ตวั เขา้ กบั สภาพแวดลอ้ มไดด้ เี นอ่ื งจาก สามารถกนิ อาหารไดท้ กุ อยา่ งทง้ั พชื และสตั ว์
อาศัยอยู่ภายในบ้านและพื้นที่ป่ามีหลายชนิด เช่น Blattidae (แมลงสาบอเมริกัน
แมลงสาบโอเรียนทอล) และ Ectobiidae(แมลงสาบเยอรมนั )

แมแลมลง ง 3

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

OrdFaemr ilByl:aEtcttoodbieidaae

แมลงสาบเยอรมนั

อันดับ Blattodea
ชอื่ สามัญภาษาไทย แมลงสาบเยอรมนั
ช่ือสามญั ภาษาองั กฤษ German Cockroach
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Blattella germanica (Linnaeus, 1767)
วงศ์ Ectobiidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เปน็ แมลงสาบขนาดเลก็ ล�ำ ตวั แบนรรี ปู ไข่ สนี �ำ้ ตาลออ่ น
ขามีสีอ่อนกวา่ ล�ำ ตัว ดา้ นบนของ pronotum มแี ถบสดี ำ� 2 แถบ พาดขนานตามแนวยาว
ของล�ำ ตวั ปกี อาจสน้ั หรอื ยาวกวา่ ล�ำ ตวั เลก็ นอ้ ย ในเพศเมยี จะมกี ระเปาะไข่ (ootheca) ตดิ ปลาย
สว่ นทอ้ งระยะหนง่ึ กอ่ นวางไข่ มกั พบตามอาคารบา้ นเรอื น หลบซอ่ นตามชน้ั วางของหรอื ลน้ิ ชกั
ภายในหอ้ งครัว

อาหาร : ซากพืช ซากสตั ว์ ซากขยะ กองหนังสือเก่า และไม้เก่าผพุ ัง
ถิน่ อาศัย : ปา่ ละเมาะ ทงุ่ หญา้ แหลง่ กำ�เนิดอยู่ในเขตอบอุ่น แต่ปัจจุบนั พบว่ามี

การแพรก่ ระจายไปท่ัวโลก
เขตแพร่กระจาย : ไทย อนิ โดนเี ซยี และมาเลเซีย

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 11 - 15 มม. แมลง

4 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Blattodea

แมลงสาบนลิ ทอง

อนั ดับ Blattodea
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย แมลงสาบนลิ ทอง
ชือ่ สามญั ภาษาอังกฤษ Gold - bordered Cockroach
ชือ่ วิทยาศาสตร์ Hemithyrsocera histrio (Burmeister, 1838)
วงศ์ Ectobiidae

ลกั ษณะท่ัวไปและพฤตกิ รรม : เปน็ แมลงสาบขนาดเล็ก หนวดยาวกว่าลำ�ตัว หวั และ
อกสีดำ� บริเวณขอบอก (pronotum) ด้านบนมีแถบสีเหลือง ปีกสีดำ�ยาวคลุมส่วนท้อง
โดยขอบปกี ดา้ นขา้ งมสี เี หลอื ง เปน็ แมลงสาบอกี ชนดิ หนง่ึ ทน่ี ยิ มน�ำ มาเลย้ี งเปน็ งานอดเิ รก สว่ นใหญ่
พบในช่วงเชา้ ชอบเกาะตามใบพชื หากตกใจมักวงิ่ หลบหลงั ใบพืชอย่างรวดเร็ว

อาหาร : ซากพืชและซากสัตว์
ถ่นิ อาศัย : ป่าละเมาะ ทงุ่ หญ้า
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย อนิ โดนเี ซยี และมาเลเซีย

ความยาวลแำ�มตัวลง 5

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Blattodea

แมลงสาบไม้

อนั ดบั Blattodea
ช่อื สามัญภาษาไทย แมลงสาบไม้
ชอ่ื สามัญภาษาองั กฤษ Wood Cockroach
ชอ่ื วิทยาศาสตร์ Hemithyrsocera palliata (Fabricius, 1798)
วงศ์ Ectobiidae

ลักษณะทวั่ ไปและพฤติกรรม : เปน็ แมลงสาบขนาดเล็ก ลำ�ตวั สนี ำ�้ ตาลเขม้ เกอื บด�ำ
ขอบอก (pronotum) มีแถบสีเหลืองทองรูปโค้งมน ขาเรียวยาวสีอ่อนกว่าลำ�ตัว tibia
มหี นามแหลมชัดเจน ปกี สีด�ำ ยาวกว่าลำ�ตัว เมอื่ ถกู รบกวนหรือตกใจสามารถบินหนีได้

อาหาร : กัดกนิ ซากพืช ซากสตั ว์
ถิ่นอาศัย : พบไดท้ ่ัวไป
เขตแพร่กระจาย : ประเทศไทย อินเดยี จนี พม่า กมั พูชา มาเลเซีย (รัฐมะละกา)

อนิ โดนีเซยี (เกาะสมุ าตรา)

ความยาวลำ�ตัว ≈ 10.5 มม. แมลง

6 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Coleoptera

Fam ily : Attelabidae
Buprestidae
Carabidae
Cerambycidae
Cetoniidae
Cicindelidae
Curculionidae
Dynastidae
Euchiridae
Hydrophilidae
Lampyridae
Lucanidae
Meloidae
Melolonthidae
Rutelidae


อันดับ Coleoptera เป็นกลุ่มแมลงปีกแข็ง หรือเรียกว่าด้วง
(beetles) ประกอบดว้ ยแมลงขนาดเลก็ จนถงึ ขนาดใหญ่ ตวั เต็มวัยมีปกี
2 คู่ มีไม่กี่ชนิดที่ไม่มีปีก ลักษณะของปีกคู่หน้าเป็นแผ่นแข็งและหนา
เรียกว่า elytra เม่ือพบั ปีก ขอบปกี คูห่ นา้ ดา้ นท้ายปีกจรดกันท่กี งึ่ กลาง
สนั หลังของล�ำ ตวั พอดี ปกี คหู่ ลังมีลักษณะเปน็ แผ่นบาง (membrane) มี
ขนาดใหญ่กว่า พับซ้อนเกบ็ อยใู่ ตป้ กี คหู่ นา้ ทำ�หนา้ ทใี่ นการบนิ ปากเป็น
แบบกดั กนิ (chewing type) หนวดเจริญดี ตารวมโตเห็นไดช้ ดั อกปล้อง
แรกใหญเ่ ห็นไดช้ ัดเจนกวา่ ปลอ้ งอ่นื ๆ

แมลง 7

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

Family Attelabidae

ดว้ งงวงยีราฟ

อันดับ Coleoptera
ชือ่ สามัญภาษาไทย ด้วงงวงยรี าฟ
ช่อื สามญั ภาษาอังกฤษ Leaf - rolling Weevils / Giraffe Weevils
ชอ่ื วิทยาศาสตร์ Trachelophorus giraffa Voss, 1929
วงศ์ Attelabidae
ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : เป็นด้วงงวงชนิดหนึ่ง เพศผู้จะมีส่วนของอกปล้อง
แรกยน่ื ยาวกวา่ เพศเมยี ล�ำ ตวั สน้ั ปอ้ มขนาดเลก็ มากสแี ดงเขม้ ปกี คหู่ นา้ มรี อ่ งเลก็ ๆ ตามแนวยาว
ของลำ�ตัว แมลงชนิดนี้จะม้วนใบพืชและกัดกินอยู่ภายใน เพศเมียจะม้วนใบพืชเพื่อวางไข่
เม่ือตวั ออ่ นฟักออกมาจะกนิ ใบพชื ทม่ี ว้ นไว้เป็นอาหาร

อาหาร : กดั กินใบออ่ นพืช เช่น ใบมะม่วง
ถิน่ อาศยั : พบได้ทุกพื้นที่ เชน่ พนื้ ท่ที างการเกษตร อ่นื ๆ
เขตแพร่กระจาย : พบไดท้ ่วั ทุกพน้ื ท่ีในประเทศไทย

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 25 มม. แมลง

8 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFaemrilCy oBlueporepsttiedraae

แมลงทบั ราชา

อันดบั Coleoptera
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย แมลงทับราชา
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ Jewel Beetle / Metallic Wood boring Beetle
ชอื่ วิทยาศาสตร์ Chrysochroa qestroi Kurosawa, 1978
วงศ์ Buprestidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สเี ขยี วมนั วาว ยาว และแคบไปทางสว่ นทา้ ย สว่ นทอ้ งมี
สเี หลอื งสม้ ปีกคหู่ นา้ มีสีส้มแดงแตม้ เป็นแถบตามยาว เป็นแมลงทพ่ี บบอ่ ยชว่ งฤดฝู น เกาะกิน
ใบไม้อยู่บริเวณส่วนยอด เมื่อถูกรบกวนมักมีพฤติกรรมแกล้งตายทิ้งตัวหล่นจากต้นไม้หรือ
ก่งิ ไม้ทเ่ี กาะอยู่

อาหาร : ใบปอหูชา้ ง
ถ่นิ อาศยั : ป่าเบญจพรรณ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (เชียงราย เชียงใหม่ แพร่ และลำ�พนู ) ลาว อินเดยี และจนี

ความยาวลแ�ำ มตัวลง ≈ 32 - 48 มม. 9

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

แมลงทับนางพญาหนวดยาว

อนั ดับ Coleoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย แมลงทับนางพญาหนวดยาว
ช่อื สามัญภาษาองั กฤษ Bi - colored Jewel Beetle
ชื่อวิทยาศาสตร์ Megaloxantha bicolor (Fabricius, 1775)
วงศ์ Buprestidae

ลักษณะทวั่ ไปและพฤติกรรม : เปน็ แมลงทบั ขนาดใหญ่ ลำ�ตวั สเี ขยี วมันวาว ปีกทั้งสอง
ขา้ งมจี ดุ สขี าวแตม้ ขา้ งละ 1 จดุ สว่ นอกมจี ดุ สสี ม้ แตม้ บรเิ วณขอบอกขา้ งละ 1 จดุ มกั เกาะกิน
ใบไม้อยู่บริเวณส่วนยอด เมื่อถูกรบกวนมักมีพฤติกรรมแกล้งตายทิ้งตัวหล่นลงจากต้นไม้
หรือกง่ิ ไมท้ ่เี กาะอยู่

อาหาร : ตัวอ่อนกินเปลือกไมแ้ ละเนอื้ ไม้ ตวั เต็มวัยกนิ ใบไม้
ถน่ิ อาศัย : ป่าโปรง่ และป่าเบญจพรรณ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (ล�ำ พนู เชยี งใหม่ เชยี งราย และเพชรบรุ )ี เนปาล อนิ เดยี และพมา่

ความยาวลำ�ตัว ≈ 58 - 72 มม. แมลง

10 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

แมลงทับกลมขาเขยี ว

อนั ดบั Coleoptera
ช่ือสามญั ภาษาไทย แมลงทบั กลมขาเขียว /แมลงทับไทยขาเขยี ว
ชื่อสามญั ภาษาองั กฤษ Green - legged Metallic Wood - boring Beetle
ชื่อวิทยาศาสตร์ Sternocera aequisignata Saunders, 1866
วงศ์ Buprestidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : ลำ�ตัวยาวเรียวไปทางส่วนท้าย มีสีเขียวเป็นมันวาว
ส่วนอกมีผวิ ขรุขระ หวั มขี นาดเล็กอยใู่ ต้อกปลอ้ งแรก บรเิ วณโคนปีกทงั้ 2 ขา้ ง มจี ดุ สเี หลือง
ขา้ งละ 1 จดุ ขาสเี ขยี วมนั วาวคลา้ ยสขี องล�ำ ตวั พบกนิ ใบไมอ้ ยตู่ วั เดยี วหรอื เปน็ คู่ เมอ่ื ถกู รบกวน
มักมีพฤตกิ รรมแกลง้ ตายทงิ้ ตัวหล่นลงจากต้นไมห้ รือกิ่งไม้ทเ่ี กาะอยู่

อาหาร : ตวั ออ่ นอาศยั อยใู่ ตด้ นิ กนิ รากไมเ้ ปน็ อาหาร เชน่ ตน้ พฤกษ์ มะขามเทศ
มะคา่ แต้ ตัวเตม็ วัยกนิ ใบไม้

ถน่ิ อาศยั : ป่าโปรง่ ป่าเบญจพรรณ และเขตชมุ ชน
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (เชยี งใหม่ ล�ำ พนู ลำ�ปาง นครราชสีมา และกรงุ เทพฯ) เนปาล

อินเดยี กัมพูชา เวียดนาม และลาว

ความยาวลแำ�มตวัลง ≈ 30 - 45 มม. 11

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

แมลงทบั กลมขาแดง

อันดับ Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย แมลงทบั กลมขาแดง /แมลงทับไทยขาแดง
ช่ือสามัญภาษาอังกฤษ Red - legged Metallic Beetle
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Sternocera ruficornis Saunders, 1866
วงศ์ Buprestidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : ลำ�ตัวเรียวยาวไปทางส่วนท้าย สีเขียวเป็นมันวาว
ลกั ษณะภายนอกคลา้ ยกบั แมลงทบั กลมขาเขยี วแตกตา่ งกนั ทม่ี ขี าสนี �ำ้ ตาลแดง เมอ่ื ถกู รบกวน
มักมีพฤตกิ รรมแกล้งตายท้ิงตวั หลน่ ลงจากตน้ ไม้หรือกง่ิ ไม้ทเี่ กาะอยู่

อาหาร : ต้นมะคา่ แต้ ตะแบกแดง และพฤกษ์
ถิน่ อาศยั : ปา่ โปร่ง ป่าเบญจพรรณ ป่าเตง็ รัง และปา่ ละเมาะ
เขตแพรก่ ระจาย : ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย (นครราชสีมา และชยั ภมู )ิ
ลาว และเวยี ดนาม

ความยาวลำ�ตวั ≈ 30 - 45 มม. แมลง

12 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFearmCilyoCl earoapbitdearea

ด้วงดินสีจ่ ดุ / แมลงตด

อันดบั Coleoptera
ช่อื สามัญภาษาไทย ด้วงดนิ สจ่ี ุด / แมลงตด
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ Ground Beetles / Bombardier Beetles
ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ Craspedophorus sublaevis (Chaudoir, 1869)
วงศ์ Carabidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สดี �ำ ความกวา้ งของสว่ นหวั เมอ่ื รวมกบั ตารวม
มขี นาดเลก็ กวา่ อกปลอ้ งแรก ปกี คหู่ นา้ มกั มรี อ่ งหลมุ เรยี งตวั เปน็ แนวยาวของล�ำ ตวั มแี ตม้ สเี หลอื ง
ขา้ งละ 2 จดุ ตวั เตม็ วยั สว่ นใหญอ่ อกหากนิ ในเวลากลางคนื เมอ่ื ตกใจจะปลอ่ ยกรดมกี ลน่ิ ฉนุ
ออกมาเพื่อป้องกันตัว

อาหาร : กนิ แมลงอน่ื รวมถงึ สตั วไ์ มม่ กี ระดกู สนั หลงั ขนาดเลก็ บรเิ วณผวิ ดนิ เปน็ อาหาร
ถ่นิ อาศัย : ป่าเตง็ รังและป่าเบญจพรรณ
เขตแพร่กระจาย : ไทย ลาว และพม่า

ความยาวลแำ�ตมวัลง ≈ 10 - 13 มม. 13

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFaemr iClyoCleeraompbtyecridaae

ด้วงหนวดปมจุดเหลอื งดำ�

อันดับ Coleoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย ดว้ งหนวดปมจุดเหลอื งด�ำ
ช่ือสามญั ภาษาอังกฤษ Common Tuft Bearing Longhorn Beetle
ชอื่ วิทยาศาสตร์ Aristobia approximator (Thomson, 1865)
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สดี �ำ แตม้ จดุ สสี ม้ หนวดเปน็ แบบเสน้ ดา้ ย (filiform)
ยาวกวา่ ล�ำ ตวั โคนหนวดสดี �ำ บรเิ วณหนวดปลอ้ งท่ี 3-4 มกี ระจกุ พขู่ นสดี �ำ ขา้ งละ 1 พู่ ดา้ นขา้ ง
ของอกปลอ้ งแรกมหี นามแหลมขา้ งละ 1 อนั

อาหาร : ตน้ สนประดพิ ทั ธ์ สนทะล พะยงู สะแกนา นนทรี สกั แดง ยมหอม และนอ้ ยหนา่
ถิ่นอาศัย : ปา่ ดิบเขา ปา่ โปรง่ และสวนผลไม้
เขตแพร่กระจาย : ไทย มาเลเซีย พมา่ เวยี ดนาม ลาว อินเดยี และกมั พูชา

ความยาวลำ�ตวั ≈ 20 - 36 มม. แมลง

14 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ดว้ งหนวดปมสตี าลไหม้ / ดว้ งหนวดยาวเจาะตน้ ประดู่

อันดับ Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ดว้ งหนวดปมสีตาลไหม้ / ด้วงหนวดยาวเจาะตน้ ประดู่
ชอ่ื สามญั ภาษาองั กฤษ Hairy Tuft - bearing Longhorn Beetle / Pradu Stemborer
ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ Aristobia horridula (Hope, 1831)
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สนี �ำ้ ตาลแดงแตม้ จดุ สขี าว ปกี ขรขุ ระมจี ดุ กระสขี าว
และกระจกุ ขนสดี ำ�กระจายทวั่ ปีก หนวดมกั ยาวกวา่ ลำ�ตวั เป็นแบบเสน้ ด้าย (filiform) มี
กระจกุ พขู่ นสดี �ำ ขา้ งละ 1 พู่ ปากเปน็ แบบกดั กนิ (chewing type) ดา้ นขา้ งของอกปลอ้ งแรกมี
หนามแหลมขา้ งละ 1 อนั ระยะตวั หนอนเจาะกนิ เน้ือไม้ ตัวเต็มวัยกัดกนิ ใบพชื เปน็ อาหาร

อาหาร : ต้นประดปู่ ่า ประดบู่ า้ น และพะยงู
ถิ่นอาศยั : ปา่ เบญจพรรณและปา่ โปรง่
เขตแพร่กระจาย : ไทย (เชียงใหม่) พมา่ ลาว เวียดนาม ไต้หวนั จีน และอนิ เดีย

ความยาวล�ำแตมวั ลง ≈ 27 - 50 มม. 15

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงบา่ หนามจุดสม้

อนั ดบั Coleoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย ดว้ งบา่ หนามจดุ สม้
ช่ือสามัญภาษาอังกฤษ Spotted Mango Borer Beetle
ช่อื วทิ ยาศาสตร์ Batocera numitor Newman,1842
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะท่ัวไปและพฤติกรรม : ลำ�ตัวสีน�ำ้ ตาล หนวดยาวกวา่ ล�ำ ตวั เป็นแบบเส้นดา้ ย
(filiform) ปากเป็นแบบกัดกิน (chewing type) อกปล้องแรกด้านบนตรงกลางมีแต้มสีส้ม
ดา้ นขา้ งของอกมหี นามแหลมทง้ั สองขา้ ง ปกี สนี �ำ้ ตาลแตม้ สสี ม้ ประปราย โคนปกี ใกลก้ บั สว่ นอก
มีผิวขรขุ ระ และรอยต่อของปีกทั้งสองขา้ งมีแตม้ สีขาว

อาหาร : ตน้ มะมว่ ง งว้ิ ปา่ ก่อ กว้าว และตำ�เสาหนู
ถน่ิ อาศยั : ป่าโปรง่ พน้ื ท่เี กษตร และสวนผลไม้
เขตแพร่กระจาย : ไทย อนิ เดีย จนี ไต้หวัน พมา่ มาเลเซยี และลาว

ความยาวลำ�ตวั ≈ 57 - 75 มม. แมลง

16 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงบ่าหนามหลงั จดุ ขาว

อนั ดับ Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ด้วงบา่ หนามหลังจุดขาว
ชื่อสามญั ภาษาอังกฤษ Common Mango Borer Beetle
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Batocera rubus (Linne', 1758)
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะท่ัวไปและพฤตกิ รรม : ลำ�ตัวสนี ้ำ�ตาล หนวดยาวกว่าล�ำ ตัว เป็นแบบเส้นด้าย
(filiform) มีปากเปน็ แบบกดั กนิ (chewing type) สว่ นอกดา้ นบนตรงกลางมแี ตม้ สีแดง
ดา้ นขา้ งของอกปลอ้ งแรกมหี นามแหลมทง้ั 2 ขา้ ง ปกี สนี �ำ้ ตาลมแี ตม้ จดุ สขี าวหรือเหลืองออ่ น
รอยต่อของโคนปีกด้านในมแี ต้มสขี าว

อาหาร : ต้นยางอินเดีย นุน่ ทองหลาง และมะมว่ ง
ถนิ่ อาศยั : ป่าเบญจพรรณ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย มาเลเซยี ลาว พมา่ ฟลิ ปิ ปนิ ส์ เวยี ดนาม อนิ เดยี และอนิ โดนเี ซยี

ความยาวลำ�แตมวั ลง ≈ 21 - 50 มม. 17

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงม้ามนั จดุ เขียวออ่ น

อันดับ Coleoptera
ช่อื สามัญภาษาไทย ดว้ งม้ามนั จดุ เขียวอ่อน
ชอื่ สามญั ภาษาองั กฤษ Long - horned Beetle
ชอ่ื วิทยาศาสตร์ Calloplophora sollii (Hope, 1840)
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั เรยี บ รปู รา่ งคอ่ นไปทางทรงกระบอกสี น�ำ้ เงนิ มนั วาว
มีแต้มจุดสีเขียวอ่อนกระจายทั่วทั้งลำ�ตัว หนวดยาวกว่าลำ�ตัวเป็นแบบเส้นด้าย (filiform)
บรเิ วณหนวดปลอ้ งท่ี 3 - 9 มีสฟี า้ ปนเขียวอ่อน ปากเป็นแบบกัดกิน (chewing type)

อาหาร : ระยะตวั หนอนเจาะกินเนือ้ ไม้ ตวั เตม็ วยั กดั กนิ ใบพืชเป็นอาหาร
ถ่ินอาศยั : ป่าเบญจพรรณและป่าดบิ เขา
เขตแพร่กระจาย : ภาคเหนือของไทย (เชยี งใหม่ และเชยี งราย) อินเดยี พม่า
เวียดนาม และลาว

ความยาวลำ�ตัว ≈ 40 - 60 มม. แมลง

18 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงหนวดยาวลายไทย

อันดบั Coleoptera
ช่อื สามัญภาษาไทย ดว้ งหนวดยาวลายไทย
ช่ือสามัญภาษาองั กฤษ Long - horned Beetle
ชื่อวิทยาศาสตร์ Calothyrza margaritifera (Westwood, 1848)
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สนี �ำ้ ตาลเขม้ ปกี คหู่ นา้ แตม้ สขี าวมนั วาวขนาดใหญ่
หนวดสน้ั กวา่ ล�ำ ตวั เปน็ แบบเสน้ ดา้ ย (filiform) ปากเปน็ แบบกดั กนิ (chewing type) ดา้ นขา้ ง
ของอกปลอ้ งแรกมหี นามแหลม พาดดว้ ยแถบสขี าวเปน็ เสน้ ตามยาว

อาหาร : ระยะตัวหนอนเจาะกนิ เนื้อไม้ ตวั เต็มวัยกินใบพชื เปน็ อาหาร
ถนิ่ อาศยั : ปา่ เบญจพรรณ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (กาญจนบุรี และลำ�ปาง) ลาว และเนปาล

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 32 - 35 มม. 19

แมลง

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ดว้ งหนวดยาวเปลือกไมข้ าว

อันดับ Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ด้วงหนวดยาวเปลือกไมข้ าว
ช่ือสามัญภาษาองั กฤษ Long - horned Beetle
ช่ือวทิ ยาศาสตร์ Coptops annulipes Gahan, 1894
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สนี �ำ้ ตาลปนด�ำ มแี ตม้ จดุ สขี าวและชมพทู ว่ั ทง้ั ล�ำ ตวั ปกี
มีลายสีขาวพาดตามขวางตรงกลางของปีก โดยเส้นพาดสีขาวมีรอยหยักไม่สม่ำ�เสมอ
ตลอดแนว เมื่อมองจากทางด้านหลังปีกมักเห็นรอยหยักสีขาวโค้งนูนขึ้นเหมือนหัวลูกศร
หนวดยาวกว่าล�ำ ตัว เป็นแบบเสน้ ด้าย (filiform) ปากเป็นแบบกดั กนิ (chewing type)

อาหาร : ระยะตัวหนอนเจาะกนิ เนื้อไม้ ตัวเต็มวยั กนิ ใบพืชเปน็ อาหาร
ถิ่นอาศัย : ปา่ เบญจพรรณ
เขตแพร่กระจาย : ไทย (เลย และเชยี งราย) ลาว และเวยี ดนาม

ความยาวลำ�ตวั ≈ 11 - 24 มม. แมลง

20 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงหนวดยาวเสือท้ายจุด

อนั ดับ Coleoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย ด้วงหนวดยาวเสือทา้ ยจดุ
ช่ือสามญั ภาษาองั กฤษ Long - horned Beetle
ชื่อวิทยาศาสตร์ Eutaenia trifasciella (Whitew, 1850)
วงศ์ Cerambycidae

ลักษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตัวมสี ีเหลอื งคอ่ นไปทางทรงกระบอก ปีกคหู่ ลังมี
แถบสดี �ำ พาดตามขวางของล�ำ ตวั 2 เสน้ และมจี ดุ สดี �ำ 2 จดุ ตรงปลายปกี หนวดยาวกวา่ ล�ำ ตวั
เป็นแบบเสน้ ดา้ ย (filiform) มีสีด�ำ สลบั เหลอื งตลอดความยาวขอ้ ปลอ้ งหนวด ปากเปน็ แบบ
กดั กิน (chewing type) อกมแี ถบสดี ำ�พาดตามขวาง
อาหาร : ใบชะอม
ถิ่นอาศัย : ปา่ ละเมาะและปา่ เบญจพรรณ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (เชียงใหม่ และเชยี งราย) มาเลเซยี จีน ฮ่องกง
เวยี ดนาม และลาว

ความยาวล�ำแตมวั ลง ≈ 14 - 20 มม. 21

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ดว้ งหนวดยาว

อนั ดบั Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ด้วงหนวดยาว
ชื่อสามญั ภาษาองั กฤษ Long - horned Beetle
ชื่อวิทยาศาสตร์ Glenea (Aridoglenea) vaga Thomson, 1865
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สนี �ำ้ ตาลออ่ น หนวดยาวกวา่ ล�ำ ตวั เปน็ แบบเสน้ ดา้ ย
(filiform) ปากเปน็ แบบกดั กนิ (chewing type) อกปลอ้ งแรกมแี ถบสขี าวพาดตามแนวยาว
ปีกคู่หน้ามีลายเส้นสีเหลืองตรงด้านขอบข้างและบริเวณกึ่งกลางของปีกมีรอยหยักสีเหลือง
พาดขวางลำ�ตัว ปลายสดุ ของปกี มีหนามแหลมแบ่งเป็น 2 แฉก

อาหาร : ระยะตวั หนอนเจาะกินเนื้อไม้ ตัวเตม็ วยั กนิ ใบพชื เปน็ อาหาร
ถน่ิ อาศัย : ปา่ โปรง่ และปา่ เบญจพรรณ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (แม่ฮอ่ งสอน และเชียงใหม)่ ลาว มาเลเซีย และพม่า

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 8.7 มม. แม≈ล1ง0.2 มม.

22
บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงหนวดยาวคอม้าลาย

อนั ดับ Coleoptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย ดว้ งหนวดยาวคอม้าลาย
ชอื่ สามัญภาษาองั กฤษ Long - horned Beetle
ช่อื วทิ ยาศาสตร์ Macrochenus isabellinus Aurivillius, 1920
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะท่ัวไปและพฤตกิ รรม : ลำ�ตัวสดี �ำ สลบั ขาว อกปลอ้ งแรกยาวมีแถบสีขาวพาด
ไปตามแนวยาว หนวดยาวกว่าลำ�ตัวเป็นแบบเส้นด้าย (filiform) มีปากเป็นแบบกัดกิน
(chewing type)

อาหาร : เปลือกไมแ้ ละใบอ่อนของตน้ พชื
ถิ่นอาศัย : ปา่ โปร่งและปา่ ละเมาะ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (เชียงใหม่ และเชยี งราย) จนี พม่า และเวยี ดนาม

ความยาวล�ำแตมวัลง ≈ 22 - 35 มม. 23

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงหนวดยาวหลงั ขนแถบ

อันดับ Coleoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย ด้วงหนวดยาวหลังขนแถบ
ช่ือสามัญภาษาอังกฤษ Long - horned Beetle
ชอื่ วิทยาศาสตร์ Moechotypa suffusa (Pascoe, 1862)
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : หนวดยาวกวา่ ล�ำ ตวั เปน็ แบบเสน้ ดา้ ย (filiform) สนี �ำ้ ตาล
อมชมพู มีปากเป็นแบบกัดกิน (chewing type) ด้านบนบริเวณอกมีแถบเส้นสีดำ� ลำ�ตัว
สนี �ำ้ ตาลอมชมพู ปกคลมุ ดว้ ยขนสนี �ำ้ ตาล ขามแี ถบสดี �ำ พาดตามขวาง บรเิ วณปกี มแี ถบสชี มพู
พาดตามยาว มีแตม้ จุดสีด�ำ ตามแผน่ ปกี

อาหาร : กัดกนิ ใบไม้ เศษซากพืชซากสัตว์ และซากเปลือกไม้
ถน่ิ อาศัย : ปา่ เต็งรงั และปา่ เบญจพรรณ
เขตแพร่กระจาย : ไทย (นครราชสีมา) จีน และลาว

ความยาวลำ�ตัว ≈ 23 - 27 มม. แมลง

24 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงหนวดยาว

อันดบั Coleoptera
ช่ือสามัญภาษาไทย ดว้ งหนวดยาว
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ Long - horned Beetle
ชอ่ื วิทยาศาสตร์ Oberea gracillima Pascoe, 1867
วงศ์ Cerambycidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : เป็นด้วงปีกแข็งขนาดเล็กถึงขนาดกลาง หัวและอก
ปล้องแรกสีส้ม ลำ�ตัวเรียวยาวค่อนไปทางทรงกระบอกสีดำ�ปนส้ม หนวดยาวกว่าลำ�ตัว
แบบเส้นด้าย (filiform) ปากเป็นแบบกดั กิน (chewing type)

อาหาร : ใบออ่ นของไม้ประดบั
ถิ่นอาศัย : ป่าโปรง่ และป่าละเมาะ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (เชียงราย) อนิ โดนเี ซยี ลาว ไต้หวนั พมา่ จีน และเวียดนาม

ความยาวลแำ�มตัวลง ≈ 15 มม. 25

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ดว้ งหนวดยาว

อนั ดบั Coleoptera
ช่อื สามัญภาษาไทย ดว้ งหนวดยาว
ชือ่ สามัญภาษาอังกฤษ Long - horned Beetle
ช่ือวิทยาศาสตร์ Pterolophia phungi (Pic, 1925)
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สดี �ำ แตม้ ดว้ ยรอยขดี สขี าว ปกี โคง้ นนู มรี อยขดี สขี าว
เช่นเดยี วกบั ล�ำ ตวั ปล้องขามีขนละเอียดสขี าวปนดำ� หนวดยาวกวา่ ลำ�ตัวเป็นแบบเสน้ ดา้ ย
(filiform) หนวดสดี ำ�สลับขาว ปากเป็นแบบกดั กิน (chewing type)

อาหาร : ใบอ่อนของพืช
ถ่ินอาศัย : พน้ื ทีโ่ ล่งและป่าละเมาะ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย เนปาล เวียดนาม และจีน

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 6.5 - 10 มม. แมลง

26 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงหนวดยาวพะยงู

อนั ดบั Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ด้วงหนวดยาวพะยูง
ชอื่ สามญั ภาษาอังกฤษ Long - horned Beetle
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Threnetica lacrymans (Thomson, 1864)
วงศ์ Cerambycidae

ลกั ษณะทวั่ ไปและพฤติกรรม : เปน็ ดว้ งปีกแขง็ ที่มขี นาดกลางถงึ ขนาดใหญ่ ล�ำ ตัวสีดำ�
รูปรา่ งค่อนไปทางทรงกระบอก มจี ดุ สขี าวกระจายทัว่ ทง้ั ปกี หนวดยาวกวา่ ล�ำ ตัวเปน็ แบบ
เสน้ ดา้ ย (filiform) หนวดแตล่ ะขอ้ ปลอ้ งมสี ดี �ำ สลบั ขาวตลอดทง้ั ความยาว ปากเปน็ แบบกดั กนิ
(chewing type)

อาหาร : ระยะตัวหนอนจะเจาะกนิ เนื้อไมพ้ วก ตน้ พะยงู ตน้ ข่อย และต้นแดง
ถิ่นอาศัย : ป่าดบิ ชนื้ ปา่ ดิบแล้ง และป่าโปร่ง
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (เชียงใหม)่ อนิ เดีย กมั พูชา และลาว

ความยาวลแ�ำ มตวัลง ≈ 20 - 32 มม. 27

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

แมลงแมแ่ ดดขาเรียว

อันดบั Coleoptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย แมลงแมแ่ ดดขาเรียว
ช่อื สามญั ภาษาองั กฤษ -
ชอ่ื วิทยาศาสตร์ Dorysthenes granulosa (Thomson, 1861)
วงศ์ Cerambycidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : เป็นแมลงปีกแข็งที่มีขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ลำ�ตัวสี
น้ำ�ตาลแดง หนวดยาวกว่าลำ�ตัวเป็นแบบเส้นด้าย (filiform) มีปากเป็นแบบกัดกิน
(chewing type) อกปลอ้ งแรก มีหนามแหลมย่ืนยาวออกมาข้างละ 3 อัน

อาหาร : ระยะตวั หนอนเจาะท�ำ ลายเขา้ ไปในเนอื้ ไม้ (ต้นก่อ) ตัวเต็มวยั กินใบไม้
ถิน่ อาศัย : ปา่ ดบิ แลง้ และป่าดิบชน้ื
เขตแพร่กระจาย : ไทย อนิ เดีย พม่า เวยี ดนาม จีน และลาว

ความยาวลำ�ตวั ≈ 23 - 65 มม. แมลง

28 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

แมลงแม่ฝน

อันดับ Coleoptera
ชอื่ สามัญภาษาไทย แมลงแม่ฝน
ช่อื สามญั ภาษาองั กฤษ Long - horned Beetle
ช่อื วทิ ยาศาสตร์ Dorysthenes walkeri (Waterhouse, 1840)
วงศ์ Cerambycidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : เป็นแมลงปีกแข็งขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ลำ�ตัว
โค้งนูนสีน้ำ�ตาลเข้ม มุมปีกด้านบนยื่นยาวออกมาเป็นมุมแหลม หนวดเป็นแบบเส้นด้าย
(filiform) ยาวเพยี งครึ่งหน่ึงของลำ�ตัว ปากเปน็ แบบกดั กนิ (chewing type) กรามเพศเมยี
ยน่ื ยาวแตจ่ ะสน้ั กวา่ เพศผู้ ขอบดา้ นขา้ งของอกยน่ื ออกมาเปน็ หนามแหลมขนาดใหญ่ 3 อนั

อาหาร : ระยะตัวหนอนเจาะท�ำ ลายเขา้ ไปในเนื้อไม้
ถิน่ อาศัย : ป่าดิบแลง้ และป่าดิบชนื้
เขตแพร่กระจาย : ไทย (กาญจนบรุ ี ตาก และเชยี งราย) พม่า เวยี ดนาม และลาว

ความยาวลแ�ำ มตวัลง ≈ 28 - 76 มม. 29

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFaemrilCy oCelteoonipidtaee r a

ดว้ งดอกไมเ้ สอื ด�ำ /ดว้ งดอกไมอ้ กเหลอื งแตม้

อันดับ Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ดว้ งดอกไม้เสือดำ� / ดว้ งดอกไม้อกเหลืองแต้ม
ชอื่ สามัญภาษาอังกฤษ The Black Panther Flower Beetle
ชือ่ วิทยาศาสตร์ Campsiura javanica (Gory & Percheron, 1833)
วงศ์ Cetoniidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : หวั สเี หลอื ง หนวดแบบใบไม้ (lamellate) รมิ ฝปี ากบน
(clypeus) คอ่ นขา้ งเลก็ เรยี บสเี หลอื ง บรเิ วณอกมสี ดี �ำ แตม้ เหลอื ง ปีกค่หู น้าหนาแขง็ เรยี บสดี ำ�
เปน็ มันวาว ขาคูห่ นา้ สนี ้�ำ ตาล แตกตา่ งจากขาค่กู ลางและขาคูห่ ลังทม่ี สี ดี ำ�

อาหาร : กนิ ยางไมแ้ ละผลไม้
ถิ่นอาศยั : พบได้ทุกพืน้ ที่ในประเทศไทย
เขตแพร่กระจาย : ไทย อินโดนีเซยี มาเลเซีย เวยี ดนาม อินเดีย ศรีลังกา และจีน

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 17 - 18 มม. แมลง

30 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงดอกไม้วงแดงเดีย่ ว

อันดบั Coleoptera
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย ดว้ งดอกไมว้ งแดงเด่ยี ว
ชอื่ สามญั ภาษาอังกฤษ The Red Pronotal Borders Flower Beetle
ช่อื วิทยาศาสตร์ Glycyphana horsfieldi (Hope, 1831)
วงศ์ Cetoniidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เปน็ ดว้ งดอกไมข้ นาดเลก็ ล�ำ ตวั สดี �ำ รอบขอบอกมสี แี ดง
ปกี คหู่ นา้ คมุ สว่ นทอ้ งไมม่ ดิ มแี ถบสเี หลอื งพาดตามแนวขวางล�ำ ตวั หนวดแบบใบไม้ (lamellate)

อาหาร : กนิ ยางไมแ้ ละผลไม้
ถิน่ อาศัย : พบไดท้ ่ัวไป
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (เชยี งใหมแ่ ละชลบรุ )ี เวียดนาม เนปาล ศรีลงั กา และอนิ เดยี

ความยาวลแ�ำ ตมวัลง ≈ 15 - 17 มม. 31

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงดอกไม้จดุ ดาวน้อย

อันดบั Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ดว้ งดอกไม้จดุ ดาวน้อย
ชือ่ สามญั ภาษาองั กฤษ Flower Chafer Beetle
ช่อื วิทยาศาสตร์ Glycyphana nicobarica Janson, 1877
วงศ์ Cetoniidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เปน็ ดว้ งดอกไมข้ นาดเลก็ ล�ำ ตวั มสี เี ขยี ว บรเิ วณขอบขา้ งล�ำ ตวั
ตั้งแต่อกไปจนถึงปล้องท้องมีลายสีขาวพาด มีจุดสีขาวกระจายทั่วปีก หนวดแบบใบไม้
(lamellate) รมิ ฝปี ากสน้ั

อาหาร : กนิ น�้ำ หวานจากดอกไมแ้ ละผลไมส้ กุ
ถนิ่ อาศยั : พบได้ทั่วไป
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (เชียงใหม่และนครปฐม) และลาว

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 11 - 12 มม. แมลง

32 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงดอกไม้เขาดำ�

อนั ดบั Coleoptera
ช่ือสามญั ภาษาไทย ดว้ งดอกไมเ้ ขาดำ�
ชื่อสามญั ภาษาอังกฤษ Black - horned Flower Beetle
ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Goliathopsis duponti Antoine, 1991
วงศ์ Cetoniidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เปน็ ดว้ งดอกไมข้ นาดเลก็ สนี �ำ้ ตาลด�ำ ล�ำ ตวั สน้ั ปอ้ ม มขี น
สเี หลอื งสั้นๆตามลำ�ตวั ปีกมจี ดุ แตม้ สนี �้ำ ตาล เพศผูส้ ว่ นหัวมเี ขาแบนยาว 1 คู่ คล้ายซีฟ่ นั
เป็นรอยหยักส้นั หนวดแบบใบไม้ (lamellate) เพศเมียมีลกั ษณะคล้ายเพศผูแ้ ต่ไมม่ ีเขา

อาหาร : กนิ พวกยางไม้ บางชนิดกินใบออ่ นของพชื
ถิ่นอาศัย : ปา่ ดิบแลง้
เขตแพร่กระจาย : ภาคเหนอื ของไทย (อ.แมท่ า)

ความยาวลแำ�มตลวั ง ≈ 10 - 11 มม. 33

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ดว้ งดอกไม้ลายแก้ว

อันดบั Coleoptera
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย ดว้ งดอกไมล้ ายแก้ว
ชื่อสามญั ภาษาองั กฤษ The Yellow Marking Flower Beetle
ชื่อวิทยาศาสตร์ Ixorida mouhoti (Wallace, 1867)
วงศ์ Cetoniidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : เปน็ ด้วงดอกไม้ขนาดเล็ก ลำ�ตวั สดี ำ�แตม้ ดว้ ยสีเหลือง
เมอ่ื พบั ปกี ขอบปกี จรดกนั ทก่ี ง่ึ กลางสนั หลงั ของล�ำ ตวั พอดี มรี ปู รา่ งคลา้ ยแกว้ ไวน์ หนวดแบบ
ใบไม้ (lamellate) ฐานรมิ ฝปี ากบนยาว

อาหาร : กนิ ยางไม้และผลไมส้ ุก
ถ่นิ อาศัย : พบไดท้ ว่ั ไป
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (เชยี งราย เชยี งใหม่ และชยั ภมู )ิ เวียดนาม ลาว และพมา่

ความยาวลำ�ตวั ≈ 16 - 8 มม. แมลง

34 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงดอกไม้มันบ้าน

อนั ดบั Coleoptera
ช่อื สามัญภาษาไทย ดว้ งดอกไมม้ ันบ้าน
ช่ือสามัญภาษาองั กฤษ Flower Beetle
ชือ่ วิทยาศาสตร์ Protaetia acuminata (Fabricius, 1775)
วงศ์ Cetoniidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เปน็ ดว้ งดอกไมข้ นาดเลก็ สดี �ำ มลี ายกระสขี าว ปลายปกี
สว่ นทา้ ยยน่ื แหลมเลก็ นอ้ ย หนวดแบบใบไม้ (lamellate) เพศผแู้ ละเพศเมยี มลี กั ษณะคลา้ ยกนั
แตกต่างกันทเี่ พศผูม้ ีหนามทีข่ าคูห่ น้า 1 อัน ส่วนเพศเมยี มหี นามทข่ี าค่หู น้า 2 - 3 อัน

อาหาร : กินผลไมส้ กุ เชน่ ฝรั่ง มะมว่ ง เป็นต้น
ถิน่ อาศยั : บรเิ วณกองป๋ยุ หมักหรือทอ่ นไมผ้ ุ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย อินโดนีเซีย มาเลเซีย พม่า และลาว

ความยาวลำ�แตมวั ลง ≈ 12 - 18 มม. 35

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงดอกไมด้ �ำ แหลม

อันดบั Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ดว้ งดอกไมด้ �ำ แหลม
ชอ่ื สามัญภาษาองั กฤษ Flower Beetle
ชอื่ วทิ ยาศาสตร์ Thaumastopeus nigritus (Frölich, 1792)
วงศ์ Cetoniidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤติกรรม : ล�ำ ตวั สดี �ำ มนั วาว ส่วนหัวเปน็ แฉกลกึ หนวดแบบใบไม้
(lamellate) เพศผแู้ ละเพศเมยี มขี นาดใกล้เคียงกัน มักพบในช่วงฤดูฝน เม่ือบินมีเสียงคลา้ ย
แมลงภูข่ นาดใหญ่จนแยกออกจากกนั ไดย้ าก

อาหาร : ตวั ออ่ นกนิ ซากพชื มกั พบตามขอนไมผ้ ุ บางครง้ั พบตามตอไมย้ นื ตน้ ตาย
กลางน�ำ้ หรอื กนิ เศษซากในทางมะพรา้ วทต่ี ดิ อยกู่ บั ตน้ ตวั เตม็ วยั กนิ ผลไม้ เชน่
ล�ำ ไย กลว้ ย ลน้ิ จ่ี เปน็ ตน้

ถิ่นอาศยั : พบไดต้ ามเปลือกไมผ้ ุ เขตป่าเบญจพรรณ และสวนผลไม ้
เขตแพร่กระจาย : ไทย อนิ เดีย พมา่ ลาว มาเลเซีย และอินโดนเี ซีย

ความยาวล�ำ ตัว ≈ 27 - 30 มม. แมลง

36 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFaemr ilCyoCliceinodpetliedraae

ด้วงเสือ

อันดับ Coleoptera
ช่อื สามัญภาษาไทย ดว้ งเสอื
ชอ่ื สามัญภาษาอังกฤษ Tiger Beetle
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Cicindela (Calochroa) interruptofasciata (Schmidt - Goebel, 1846)
วงศ์ Cicindelidae

ลกั ษณะทั่วไปและพฤติกรรม : ความกวา้ งของสว่ นหวั เมอ่ื รวมกับตารวมกวา้ งกวา่ อก
ปลอ้ งแรก หนวดแบบเสน้ ดา้ ย (filiform) มปี ากเปน็ แบบกดั กนิ (chewing type) กรามใหญ่
และเรยี วแหลมยน่ื ออกมา สว่ นอกคอ่ นขา้ งยาว ล�ำ ตวั มสี เี ขยี วแกมน�ำ้ เงนิ ปกี สนี �ำ้ เงนิ แกมเขยี ว
มีแถบสีเหลอื งพาดตามยาว ขายาวสีเขียวแกมน�้ำ เงิน วงิ่ ได้เร็ว

อาหาร : แมลงและสตั วข์ นาดเลก็
ถ่นิ อาศยั : พบไดท้ ว่ั ไปตามแหล่งท่ีเปน็ ทราย รวมถงึ พน้ื ทรายบรเิ วณใกล้แหลง่ น้ำ�ตก
เขตแพร่กระจาย : ไทย และลาว

ความยาวลแำ�มตวัลง ≈ 12 - 16.5 มม. 37

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ดว้ งเสอื

อนั ดับ Coleoptera
ชอื่ สามญั ภาษาไทย ด้วงเสือ
ชื่อสามญั ภาษาองั กฤษ Tiger Beetle
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Lophyra (Spilodia) lineifrons (Chaudoir, 1865)
วงศ์ Cicindelidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ความกวา้ งของสว่ นหวั กบั ตารวมกวา้ งกวา่ สว่ นอกปลอ้ งแรก
ตารวมโต หนวดแบบเสน้ ดา้ ย (filiform) ปากเปน็ แบบกัดกิน (chewing type) ล�ำ ตัวสี
นำ้�ตาลแดง บริเวณปีกสีน�้ำ ตาลมแี ตม้ จุดสขี าว ขายาวสนี ้ำ�ตาลแดง วง่ิ ไดเ้ ร็ว

อาหาร : แมลงและสัตวข์ นาดเล็ก
ถิ่นอาศัย : ตามพ้ืนทรายใกลแ้ หล่งน้�ำ เขตก่ึงรอ้ นหรอื เขตรอ้ น
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย

ความยาวลำ�ตวั ≈ 9 - 12 มม. แมลง

38 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O rFdameirlyCCoulrceuoliopntiedarea

แมลงค่อมทอง

อนั ดับ Coleoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย แมลงคอ่ มทอง
ชอ่ื สามญั ภาษาอังกฤษ Green Weevil / Gold - dust Weevil
ช่ือวิทยาศาสตร์ Hypomeces squamosus (Fabricius, 1792)
วงศ์ Curculionidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ส่วนหวั ยืน่ ยาวโค้งลงคลา้ ยงวงส้นั ๆ หนวดลักษณะเปน็
แบบหกั ขอ้ ศอก (geniculate) ผสมแบบลกู ตมุ้ (capitate) มปี ากเปน็ แบบกดั กนิ (chewing type)
ลำ�ตัวมีหลายสีขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม ตัวเต็มวัยมีเกล็ดลักษณะคล้ายฝุ่นผงสีเหลืองหรือ
สเี ขยี วสะท้อนแสงปกคลมุ ล�ำ ตวั ตวั เตม็ วัยชอบอยูร่ วมกันเปน็ กล่มุ กัดกินใบอ่อนพืชท�ำ ให้
เกดิ ความเสียหาย ตวั เตม็ วัยเพศผู้มีขนาดเล็กกวา่ เพศเมีย เม่อื ตกใจมักแกลง้ ตายและทงิ้ ตวั
ตกลงพนื้

อาหาร : น้อยหน่า ฝรง่ั ถว่ั (ดอก ใบอ่อน ชอ่ ดอก)
ถ่นิ อาศัย : พบไดท้ ั่วไปในเขตพืน้ ทีเ่ กษตรกรรม
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย เอเชียตะวันออกเฉยี งใต้ จนถึงญี่ปุ่นและจีน

ความยาวลำ�แตมัวลง ≈ 15 - 20 มม. 39

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

OOrrddereCroleCoFopatlmeerailoypDtyenraastidae

กว่างซางเหนือ/ กวา่ งห้าเขา

อันดบั Coleoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย กวา่ งซางเหนอื / กวา่ งห้าเขา
ชอ่ื สามญั ภาษาองั กฤษ Yellow Five - Horned Beetle
ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ Eupatorus gracilicornis Arrow, 1908
วงศ์ Dynastidae

ลักษณะทวั่ ไปและพฤตกิ รรม : เป็นด้วงกวา่ งขนาดใหญ่ หวั และอกสดี ำ� ปีกสีน้ำ�ตาลอ่อน
ปนเหลือง สว่ นหวั มีเขายาวโค้งไปด้านหลัง ส่วนอกมเี ขาแหลมโค้งยาวไปดา้ นหนา้ 2 คู่ เพศเมยี มี
ลักษณะคลา้ ยกบั เพศผู้แต่ไม่มเี ขา พบต้ังแต่เดอื นกนั ยายนของทุกปี

อาหาร : ระยะตวั หนอนเจาะกนิ เนอื้ ไม้ ตัวเต็มวยั กนิ ยอดไผ่
ถน่ิ อาศยั : ปา่ ดิบแล้ง และป่าเบญจพรรณ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (กาญจนบรุ ี เลย เพชรบรู ณ์ เชยี งใหม่ และเชยี งราย)
อนิ เดยี พมา่ ลาว และเวยี ดนาม

ความยาวลำ�ตัว ≈ 48 - 70 มม. แมลง

40 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

กว่างชน

อันดบั Coleoptera
ช่อื สามัญภาษาไทย กว่างชน
ช่ือสามัญภาษาองั กฤษ Siamese Rhinoceros Beetle
ชอื่ วิทยาศาสตร์ Xylotrupes gideon (Linnaeus, 1767)
วงศ์ Dynastidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สนี �ำ้ ตาลเขม้ ถงึ ด�ำ มนั วาว เพศผสู้ ว่ นหวั มเี ขายน่ื ยาว
โค้งไปทางด้านหลัง สว่ นปลายแยกเปน็ งา่ ม ส่วนอกมเี ขาโคง้ ยาวไปด้านหนา้ สว่ นปลายแยก
เป็นง่าม เพศเมยี ไม่มีเขา เมอ่ื ตกใจจะทงิ้ ตวั ลงพนื้ และมุดหนเี พื่อซ่อนตัว

อาหาร : ตวั ออ่ นกินเศษซากพืช ตัวเตม็ วยั กนิ ยางของตน้ มะคา่ โมง พฤกษ์ หางนกยงู
ฝร่งั คราม หนอ่ ไม้ไผห่ ลายชนดิ และไมยราพยักษ์

ถิ่นอาศยั : พบไดท้ วั่ ไป
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย ลาว พมา่ เวยี ดนาม อนิ เดยี มาเลเซยี อนิ โดนเี ซยี ออสเตรเลยี

และจนี

ความยาวลแ�ำ ตมัวลง ≈ 25 - 80 มม. ≈ 23 - 40 มม.

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก 41

O r d e r FCaomlielyoEputcheirriadae


กวา่ งดาวแพร่ี / กว่างดาวหนามขาตรง

อนั ดบั Coleoptera
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย กวา่ งดาวแพร่ี / กว่างดาวหนามขาตรง
ช่อื สามญั ภาษาอังกฤษ Long - armed Parry Beetle
ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Cheirotonus parryi Gray, 1848
วงศ์ Euchiridae

ลักษณะทวั่ ไปและพฤตกิ รรม : เป็นดว้ งกวา่ งขนาดใหญ่ ปกี คูห่ น้าสีด�ำ แต้มดว้ ยจุดและ
ขดี สเี หลอื งกระจายอยทู่ ว่ั ปกี หวั และอกสเี ขยี วเปน็ มนั วาว ผวิ ขรขุ ระ มรี อ่ งทก่ี ลางอก เพศผู้
ขาคหู่ นา้ ยาวใชส้ �ำ หรบั เกาะตวั เมยี ขณะผสมพนั ธ์ุ ตรงกลางของขาคหู่ นา้ (tibia) มหี นามแหลม
สน้ั ชี้ไปดา้ นหนา้

อาหาร : ตวั ออ่ นกนิ เศษซากพชื ตวั เตม็ วยั กนิ ยางตน้ กอ่ และนางพญาเสอื โครง่
ถนิ่ อาศัย : ปา่ เบญจพรรณ ปา่ ดบิ แลง้ และป่าดิบเขา
เขตแพร่กระจาย : ไทย พมา่ ลาว อนิ เดีย และเนปาล

ความยาวลำ�ตัว ≈ 50 - 65 มม. แ≈มล4ง5 - 50 มม.

42
บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFeamr iClyoHlyedoropptheilridaae


แมลงเหนี่ยง

อนั ดับ Coleoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย แมลงเหนี่ยง
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ Water Scavenger Beetle
ช่ือวทิ ยาศาสตร์ Hydrous cavistanum Bedel
วงศ์ Hydrophilidae

ลักษณะท่ัวไปและพฤตกิ รรม : แมลงเหนยี่ งมปี ากเปน็ แบบกัดกิน (chewing type) มี
maxillary palps ย่นื ยาวออกมาคล้ายหนวด ใชใ้ นการรบั สมั ผัส ล�ำ ตวั สดี ำ� รปู ไข่ ลักษณะ
คลา้ ยดว้ งดง่ิ ตา่ งกนั ทม่ี ลี �ำ ตวั โคง้ นนู มากกวา่ สว่ นทอ้ งและขาแมลงเหนย่ี งมหี นามแหลม (spine)
และมหี นวดสน้ั แบบลกู ตมุ้ (capitate)

อาหาร : ซากเน่าเปือ่ ยในน�้ำ
ถนิ่ อาศัย : อาศัยในแหล่งน้�ำ ท่วั ไป
เขตแพร่กระจาย : ไทย พม่า ลาว และกมั พูชา

ความยาวลแ�ำ ตมวัลง ≈ 27 - 39 มม. 43

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFearmCilyoLlaemoppytriedraea

หง่ิ หอ้ ยชา้ ง / ห่ิงห้อยยักษ์

อนั ดับ Coleoptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย ห่งิ หอ้ ยชา้ ง / หิ่งห้อยยักษ์
ชอ่ื สามัญภาษาอังกฤษ Firefly / Glow - worm
ชื่อวิทยาศาสตร์ Lamprigera tenebrosa (Walker, 1858)
วงศ์ Lampyridae

ลกั ษณะท่ัวไปและพฤตกิ รรม : มีตาเลก็ มาก ปากเป็นแบบกดั กนิ (chewing type)
เพศเมียลกั ษณะคลา้ ยตวั หนอนไมม่ ปี ีก สว่ นทอ้ งปลอ้ งท่ี 5 มีอวัยวะทำ�แสง เพศผมู้ ขี นาด
เล็กกว่าเพศเมียและมีปีก 2 คู่ มีอวัยวะทำ�แสงอยู่ส่วนท้องปล้องที่ 5 - 6 อาศัยอยู่ตาม
ซากใบไม้ผุทีท่ ับถมกนั ออกหากินเวลากลางคนื

อาหาร : เพศเมียกนิ หอยเล็กๆ เปน็ อาหาร เชน่ หอยทาก สว่ นเพศผกู้ ินน้�ำ คา้ ง
ถ่ินอาศัย : ป่าละเมาะและปา่ ดบิ ชืน้
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย ลาว พม่า กมั พชู า มาเลเซยี อนิ โดนีเซยี

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 90 มม. แมลง

44 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFeamr iClyoLluecoanpidtaeer a

ด้วงคมี ร่องเกา่

อนั ดับ Coleoptera
ช่อื สามญั ภาษาไทย ดว้ งคมี ร่องเกา่
ชือ่ สามญั ภาษาอังกฤษ Old - sculptured Stag Beetles
ชื่อวิทยาศาสตร์ Aegus chelifer chelifer (MacLeay, 1819)
วงศ์ Lucanidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : เพศผู้มีตุ่มนูนตรงกลางด้านหน้าสุดของส่วนหัว
ขากรรไกรลา่ งโคง้ มกี รามขนาดใหญ่ สว่ นหวั และสว่ นอกเรยี บเปน็ มนั เงา ปกี มรี อ่ งคอ่ นขา้ งลกึ
ตามแนวยาว เพศเมยี มขี ากรรไกรลา่ งเลก็ กวา่ เพศผู้ ดา้ นหลงั สว่ นหวั และสว่ นอกไมเ่ รยี บ ปกี มี
รอ่ งคอ่ นขา้ งลกึ ตามแนวยาว ไมเ่ ปน็ เงาเหมอื นเพศผู้

อาหาร : ตัวอ่อนกินไม้ผุ ตัวเต็มวัยกินน้�ำ ยางของตน้ ขเ้ี หลก็
ถ่ินอาศัย : ปา่ เบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และเขตชมุ ชนเมือง
เขตแพร่กระจาย : ไทย อนิ เดยี พม่า ลาว กัมพูชา เวยี ดนาม และบังคลาเทศ

ความยาวลำ�ตัว ≈ 20 - 43 มม. ≈ 17 - 25 มม.

แมลง 45

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก