แมลงบางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงคีมแดงธรรมดา

อนั ดบั Coleoptera
ชือ่ สามญั ภาษาไทย ด้วงคมี แดงธรรมดา
ชอ่ื สามญั ภาษาอังกฤษ Stag Beetle
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Prosopocoilus astacoides (Hope, 1840)
วงศ์ Lucanidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : ล�ำ ตัวมีสนี ้�ำ ตาลแดง หวั มรี อ่ ง ระหวา่ งรอ่ งมีลกั ษณะ
โค้งนนู ข้นึ 2 ปมุ่ ด้านในของกราม (mandible) มีหนามแหลม 3 - 4 ขนึ้ อยู่กบั ขนาด และ
แหลง่ ทพ่ี บ ดา้ นขา้ งอก (pronotum) โคง้ ออกเลก็ นอ้ ย มจี ดุ สดี �ำ เลก็ ๆ ทง้ั 2 ขา้ ง เพศเมยี มี
กรามส้นั กวา่ ของเพศผู้ พบบนิ เข้าหาแสงไฟในเวลากลางคนื

อาหาร : ตวั ออ่ นกนิ ไมผ้ เุ ปน็ อาหาร ตวั เตม็ วยั กนิ ผลไมแ้ ละน�ำ้ ยางไม้ เชน่ ตน้ นางพญาเสอื โครง่
ตน้ ก่อ และไมยราบยกั ษ์

ถ่นิ อาศัย : ป่าดบิ เขา
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย อนิ เดยี ภฏู าน เนปาล ลาว พมา่ และบงั คลาเทศ

ความยาวลำ�ตัว ≈ 28 - 65 มม. แม≈ลง22 - 27 มม.

46
บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ด้วงคีมยีราฟ

อนั ดับ Coleoptera
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย ดว้ งคมี ยีราฟ
ชือ่ สามญั ภาษาอังกฤษ Giraffe Stag Beetle
ชื่อวิทยาศาสตร์ Prosopocoilus giraffa giraffa (Olivier, 1789)
วงศ์ Lucanidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เปน็ ดว้ งขนาดใหญ่ ล�ำ ตวั สดี �ำ มนั วาว เพศผกู้ รามมหี นามซใ่ี หญ่
และมฟี ันขนาดเล็กอยดู่ า้ นขา้ ง ปลายกรามแตกเปน็ ง่าม เพศเมยี มีลักษณะคล้ายเพศผู้ แตม่ ีขนาด
ล�ำ ตวั และมกี รามท่เี ล็กกว่า เพศผ้มู นี ิสัยดุรา้ ยชอบตอ่ สูก้ ัน เพ่อื แยง่ อาหารและแย่งตวั เมยี มกั ชอบ
บนิ เขา้ หาแสงไฟในเวลากลางคืน

อาหาร : ตัวเตม็ วัยกนิ ยางของต้นมะค่าโมงและนางพญาเสอื โคร่ง
ถนิ่ อาศยั : ปา่ เบญจพรรณ ป่าดิบชื้น และปา่ เต็งรงั
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย เนปาล ภฏู าน อนิ เดยี พมา่ ลาว มาเลเซยี เวยี ดนาม จนี และไต้หวนั

ความยาวล�ำแตมัวลง ≈ 45 - 110 มม. ≈ 31 - 49 มม.

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก 47

Order Coleoptera

ดว้ งคมี สองแถบขาด�ำ

อันดบั Coleoptera
ช่ือสามัญภาษาไทย ด้วงคีมสองแถบขาดำ�
ช่ือสามัญภาษาอังกฤษ Stag Beetle
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Prosopocoilus inquinatus nigritus (Boileau, 1905)
วงศ์ Lucanidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สดี �ำ มแี ถบสเี หลอื งพาดตามแนวยาวตง้ั แตส่ ว่ นอก
จนถึงส่วนทา้ ยของลำ�ตวั 2 แถบ ทำ�ให้เปน็ ที่มาของชอ่ื ดว้ งคมี สองแถบ สว่ นกรามมลี กั ษณะ
แตกต่างจากด้วงคีมชนิดอื่น คือกรามมีขนาดเล็กโค้งเข้าหากัน และงอขึ้นด้านบนเล็กน้อย
ฟนั เปน็ แผน่ แบนตดิ กนั เพศเมยี มลี กั ษณะคลา้ ยเพศผู้ ตา่ งกนั ทก่ี รามมขี นาดเลก็ กวา่ ชอบเกาะ
กินยางไม้รว่ มกับแมลงชนดิ อ่ืน
อาหาร : ตวั ออ่ นกนิ เนอ้ื ไม้ ตวั เตม็ วยั กนิ น�ำ้ ยางตน้ ไมยราพยกั ษ์
ถ่ินอาศัย : ปา่ ดบิ แล้ง
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (ภาคเหนอื และอสี าน) ปากสี ถาน อนิ เดยี เนบาล ภฏู าน พมา่
จีน บังกลาเทศ กมั พูชา และมาเลเซยี

ความยาวล�ำ ตัว ≈ 18 - 39 มม. แมล≈ง18 - 25 มม.

48 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

ดว้ งคมี ฟนั เล่อื ยธรรมดา

อันดับ Coleoptera
ช่อื สามญั ภาษาไทย ด้วงคีมฟนั เลือ่ ยธรรมดา
ชือ่ สามญั ภาษาอังกฤษ Stag Beetle
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Serrognathus platymelus platymelus (Saunders, 1854)
วงศ์ Lucanidae

ลักษณะทว่ั ไปและพฤติกรรม : ล�ำ ตัวมีสดี ำ�มนั วาว กรามมีลกั ษณะย่นื ตรงไปดา้ นหนา้
ปลายงุ้มเข้าหากัน ส่วนโคนมีฟันขนาดใหญ่ 1 ซี่ และมีซี่ฟันขนาดเล็กเรียงเกือบถึงปลาย
ลกั ษณะคลา้ ยฟนั เลอ่ื ย เหนอื สว่ นปากมแี ผน่ ยน่ื ออกไปดา้ นหนา้ เพศเมยี มลี กั ษณะคลา้ ยเพศผู้
ตา่ งกันท่กี รามมขี นาดเล็กกวา่ นสิ ัยดรุ า้ ยชอบขับไล่แมลงชนดิ อนื่ เพ่อื แย่งอาหาร

อาหาร : ตัวอ่อนกินไม้ผุ ตัวเตม็ วัยกนิ น�ำ้ ยางของต้นลำ�พูปา่ และตน้ นางพญาเสอื โครง่
ถิ่นอาศยั : ป่าเบญจพรรณและป่าดบิ เขา
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย (ภาคเหนอื และภาคตะวนั ตก) พมา่ จนี ลาว เวยี ดนาม และอนิ เดยี

ความยาวลแำ�ตมัวลง ≈ 40 - 86 มม. ≈ 26 - 44 มม.

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณ ฑลป่าสักห้วยทาก 49

O r dFearmCilyoMl eeolopidtaeer a

ดว้ งนำ้�มนั ด�ำ แถบขาว

อันดบั Coleoptera
ช่อื สามญั ภาษาไทย ดว้ งนำ�้ มันดำ�แถบขาว
ช่อื สามญั ภาษาองั กฤษ Striped Blister Beetle
ชื่อวิทยาศาสตร์ Epicauta waterhousei Haag - Rutenberg,1880
วงศ์ Meloidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สดี �ำ ขอบปกี มสี ขี าวลอ้ มรอบ กลางปกี มแี ถบสขี าว
พาดตามแนวยาวของลำ�ตัว ส่วนหัวมีสีส้มแดง หนวดแบบเสน้ ด้าย (filiform) เพศเมียมี
ขนาดใหญก่ วา่ เพศผู้

อาหาร : มะเขือ มะเขอื เทศ และผักขม เปน็ ตน้
ถนิ่ อาศยั : พบได้ทวั่ ไปในทุกพ้นื ที่
เขตแพร่กระจาย : ไทย (เชียงรายและนครราชสมี า)

ความยาวลำ�ตัว ≈ 18 - 24 มม. แมลง

50 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

Family Melolonthidae

แมลงนนู หลวง

อันดบั Coleoptera
ช่ือสามญั ภาษาไทย แมลงนนู หลวง
ชอื่ สามญั ภาษาองั กฤษ Sugarcane White Grub Beetle
ช่อื วทิ ยาศาสตร์ Lepidiota stigma Fabricius, 1798
วงศ์ Melolonthidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : แมลงนนู หลวง เปน็ ดว้ งปกี แขง็ ทม่ี ขี นาดใหญ่ มสี แี ตกตา่ งกนั
เชน่ สขี าว สีนำ้�ตาลออ่ น และสีน�้ำ ตาลแดง โดยปกติตวั ผ้มู ีสเี ขม้ กวา่ ตัวเมยี บรเิ วณปลายปกี
ตรงสว่ นท่ีเริม่ ลาดลงมีจดุ สขี าวอยขู่ ้างละ 1 จุด หนวดแบบใบไม้ (lamellate)

อาหาร : ระยะตวั หนอนกนิ ราก ออ้ ย มนั ส�ำ ปะหลงั มะมว่ ง มะพรา้ ว ขอ่ ย และมะขามเทศ
ถนิ่ อาศัย : พบได้ทั่วไปท้งั พนื้ ทีเ่ กษตรกรรม ป่าละเมาะ และป่าเบญจพรรณ
เขตแพร่กระจาย : ไทย พม่า อินโดนีเซยี และมาเลเซยี

ความยาวลแ�ำ ตมวัลง ≈ 35 - 47 มม. 51

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

Family Rutelidae

แมลงนนู เขียวธรรมดา

อนั ดับ Coleoptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย แมลงนูนเขยี วธรรมดา
ชื่อสามัญภาษาองั กฤษ Leaf Chafer
ช่อื วิทยาศาสตร์ Anomala grandis (Hope, 1840)
วงศ์ Rutelidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : แมลงนูนเขียวธรรมดา มีลำ�ตัวอ้วน ป้อม สีเขียวมนั วาว
ปกี คลุมส่วนปลายทอ้ งไมม่ ดิ มหี นวดแบบใบไม้ (lamellate)

อาหาร : ตัวเต็มวัยกัดกนิ ใบไมพ้ ชื ในวงศต์ ะแบก
ถิ่นอาศัย : พบไดท้ ่ัวไป
เขตแพร่กระจาย : ทั่วทกุ ภาคของประเทศไทย อินเดีย พมา่ ลาว และกมั พูชา

ความยาวลำ�ตัว ≈ 27 - 30 มม. แมลง

52 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Coleoptera

แมลงนูนยางไมล้ าย

อนั ดับ Coleoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย แมลงนนู ยางไม้ลาย
ช่ือสามญั ภาษาองั กฤษ -
ชื่อวิทยาศาสตร์ Parastasia ochracea (Waterhouse, 1875)
วงศ์ Rutelidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : เป็นด้วงขนาดเล็ก สีน้ำ�ตาลอ่อนแต้มด้วยจุดสีดำ�
หนวดเปน็ แบบใบไม้ (lamellate) มขี นปกคลมุ เลก็ นอ้ ย เปน็ แมลงปกี แขง็ รปู รา่ งปอ้ ม ระยะหนอน
อยู่ใต้ดิน
อาหาร : กนิ ใบออ่ นของตน้ ไมห้ ลายชนดิ เชน่ มะขามออ่ น ใบตว้ิ ใบสม้ เสย้ี ว และใบสะเดา
ถิ่นอาศัย : พบไดท้ ่วั ไป
เขตแพรก่ ระจาย : ภาคเหนือของประเทศไทย (เชียงรายและเชยี งใหม)่ และอินเดยี
(รฐั สิกขิม)

ความยาวลแำ�ตมวัลง ≈ 16 มม. ≈ 18 มม.

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก 53

อนั ดบั Hemiptera ประกอบไปดว้ ยมวนและเพลย้ี มที ง้ั ขนาดเลก็ และขนาดใหญ่
แตกต่างกันไป มวนมีปกี 2 คู่ ปกี คูห่ นา้ ของมวนเป็นแบบโคนปีกแขง็ ปลายปีกออ่ น
(Hemelytra) ปกี คหู่ ลงั บาง (membrane) โคนปกี ทง้ั สองคแู่ ยกออกจากกนั โดยมีแผน่
สามเหลี่ยม (scutellum) กั้นอยู่ ส่วนเพลี้ย ปีกเป็นแบบบางมองเห็นเส้นปีกชัดเจน
ตามล�ำ ตวั มกั มผี งสขี าวปกคลมุ มวนและเพลย้ี มปี ากแบบเดยี วกนั คอื ปากแบบเจาะดดู
(piercing - sucking type) ประกบกนั เปน็ ทอ่ ยาวโผลอ่ อกมาจากสว่ นปลายของศรี ษะ และมกั
พบั เกบ็ ไวท้ างดา้ นลา่ งของล�ำ ตวั หนวดยาว 4 - 5 ปลอ้ ง ตารวมเหน็ ไดช้ ดั ตาเดย่ี วอาจมี
หรือไม่มกี ็ได้

Hemiptera

Family Belostomatidae
Family Cercopidae
Family Cicadidae
Family Coreidae
Family Fulgoridae
Family Largidae
Family Nepidae
Family Pentatomidae
Family Pyrrhocoridae
Family Reduviidae
Family Scutelleridae
Family Tessaratomidae



แแมมลลงง

54 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O rFdaemrilyHBeemloisptotmeartaidae

แมลงดานา

อนั ดบั Hemiptera
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย แมลงดานา
ชื่อสามัญภาษาองั กฤษ Giant Water Bug
ชื่อวทิ ยาศาสตร ์ Lethocerus indicus (Lepeletier & Serville, 1825)
วงศ์ Belostomatidae

ลักษณะทวั่ ไปและพฤติกรรม : เปน็ มวนขนาดใหญ่ ลำ�ตวั แบนยาวรีคล้ายรปู ไข่ ตารวม
โปนใหญ่ ปากแบบเจาะดดู (piercing-sucking type) มขี าคู่หนา้ แบบขาจับ สว่ นขาคกู่ ลาง
และขาหลงั เปน็ แบบขาวา่ ยน�ำ้ ทป่ี ลายทอ้ งมแี พนหางสน้ั เปน็ แผน่ เลก็ 2 แผน่ ประกอบ
ดว้ ยขนทลี่ ะเอียดทำ�หนา้ ทใี่ นการหายใจ อวยั วะส่วนนี้มตี ่อมสรา้ งกล่ินฉนุ ซ่ึงมเี ฉพาะเพศผู้
เท่าน้ันเพือ่ ใชด้ งึ ดดู เพศเมยี และป้องกนั ตัว มพี ฤตกิ รรมออกหาอาหารในเวลากลางวนั

อาหาร : สัตว์น้ำ�ขนาดเล็ก เช่น ลูกปลา ลูกกุ้ง ลูกอ๊อด และแมลงน้ำ�ชนิดอื่น
ถ่ินอาศัย : พบในแหลง่ น�ำ้ น่ิงทัว่ ไป
เขตแพรก่ ระจาย : อนิ เดยี พม่า ไทย ลาว เวยี ดนาม และกัมพูชา

ความยาวล�ำแตมวั ลง ≈ 50 - 100 มม. 55

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hemiptera

แมลงดาสวน

อันดับ Hemiptera
ชอื่ สามัญภาษาไทย แมลงดาสวน
ชื่อสามัญภาษาองั กฤษ Water Bug
ชื่อวิทยาศาสตร์ Diplonychus rusticus (Fabricius, 1781)
วงศ์ Belostomatidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : รปู รา่ งคลา้ ยแมลงดานาแตม่ ขี นาดเลก็ กวา่ มาก ล�ำ ตวั แบน
รูปไข่ มีขาหนา้ แบบขาจับ ขาคู่กลางและขาคู่หลังเป็นแบบขาวา่ ยน�ำ้ เพศเมยี วางไขบ่ นหลงั
ของเพศผู้

อาหาร : แมลง ลูกอ๊อด ปลา และสัตว์นำ�้ ขนาดเล็ก
ถ่ินอาศยั : พบได้ในแหล่งนำ้�น่งิ ท่วั ไป
เขตแพร่กระจาย : อินเดีย พม่า ไทย ลาว เวยี ดนาม ฟิลิปปนิ ส์

ความยาวล�ำ ตัว ≈ 16 - 18 มม. แมลง

56 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r d eFarmHileymCeirpcotpeirdaae

เพลีย้ กระโดดดำ�

อันดบั Hemiptera
ชือ่ สามัญภาษาไทย เพล้ียกระโดดดำ�
ชื่อสามญั ภาษาองั กฤษ Black Froghopper
ชอื่ วทิ ยาศาสตร์ Callitettix versicolor (Fabricius, 1794)
วงศ์ Cercopidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เพลย้ี กระโดดด�ำ เปน็ เพลย้ี ขนาดเลก็ มปี ากแบบเจาะดดู
(piercing-sucking type) ลำ�ตัวมีสีดำ� ส่วนปีกสีดำ�แต้มจุดสีขาวและแดง บริเวณขาหลังท่ี
tibia มหี นามแหลมเป็นกระจกุ มกั เกาะอยเู่ ดย่ี วๆ ตามใบหญา้ เมอ่ื ตกใจมกั กระโดดและบนิ หนี

อาหาร : พืชตระกลู หญ้า เชน่ ข้าว ข้าวโพด ไผ่ และอ้อย เป็นตน้
ถนิ่ อาศยั : ทุง่ หญา้ และพ้ืนท่ีทางการเกษตร
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย ภฏู าน อนิ เดยี บงั คลาเทศ พมา่ ลาว กมั พชู า เวยี ดนาม และจนี

ความยาวล�ำแตมัวลง ≈ 12 มม. 57

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

OOrdredr eHForammHopieltyemrCaiicpadtiedarea

จักจ่ันขาวซอ่ นฟ้า

อนั ดับ Hemiptera
ช่อื สามญั ภาษาไทย จกั จัน่ ขาวซ่อนฟ้า
ชอ่ื สามญั ภาษาองั กฤษ Ghost Cicada
ชือ่ วิทยาศาสตร์ Ayuthia spectabile Distant, 1919
วงศ์ Cicadidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สนี �ำ้ ตาลออ่ น มผี งแปง้ สขี าวปกคลมุ โคนปกี สฟี า้
ออ่ นแตม้ สดี �ำ หนง่ึ จดุ ปลายปกี บางใส ชอบวางไข่ตามใต้เปลือกไม้ ขอนไม้ หรือรากไม้ตา่ งๆ
ตวั ออ่ นใช้ชวี ติ อยใู่ ต้ดนิ ดูดกนิ นำ้�เลยี้ งจากรากไม้ มีอายุประมาณ 4 - 6 ปี ตวั เตม็ วยั ชอบ
เกาะอยู่ตามล�ำ ตน้ ของไม้ใหญ่ บางครัง้ พบอยู่รวมกนั หลายตวั บนต้นไม้ตน้ เดยี วกัน

อาหาร : น้�ำ เล้ียงตน้ ไม้
ถน่ิ อาศยั : ป่าดบิ ชืน้ ปา่ ดบิ เขา และสวนผลไม้
เขตแพร่กระจาย : ไทย (ภาคเหนอื และภาคตะวนั ตก)

ความยาวล�ำ ตัว ≈ 26 - 30 มม. แมลง

58 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r d e r OHrdeemr Hiopmtoeptreraa

จักจ่ันแมม่ า่ ยลองไน / แมงวา้ ง

อันดับ Hemiptera
ชือ่ สามญั ภาษาไทย จักจ่นั แมม่ า่ ยลองไน / แมงวา้ ง
ช่ือสามัญภาษาองั กฤษ Tosena Cicadas / Giant Cicada
ชื่อวิทยาศาสตร์ Tosena fasciata (Fabricius, 1787)
วงศ์ Cicadidae

ลกั ษณะท่วั ไปและพฤตกิ รรม : สว่ นหวั และอกสีดำ�คาดดว้ ยสีขาว ส่วนทอ้ งมสี ีส้มแตม้
ดว้ ยสดี �ำ ปีกสีด�ำ ปกี ค่หู นา้ มสี ีขาวคาดตามแนวขวางลำ�ตวั ขาคูห่ น้าบริเวณ femur มีหนาม
ข้างละ 2 อัน เริ่มออกจากดักแด้ในช่วงเดือนสิงหาคมเป็นต้นไป มักส่งเสียงเรียกคู่ในชว่ ง
รุ่งสางและพลบค่ำ�เท่านั้น แตกต่างจากจักจั่นทั่วไปที่มักส่งเสียง เพื่อจับคู่ตลอดทั้งวัน
เสยี งของจกั จน่ั แมม่ า่ ยลองไนแตกตา่ งจากจกั จน่ั ชนดิ อน่ื คอื มเี สยี งดงั และกงั วาน จกั จน่ั แมม่ า่ ย
ลองไนออกหากินตัวเดยี ว

อาหาร : ดดู นำ�้ เลี้ยงของพชื เช่น ตน้ สัก
ถ่ินอาศยั : ป่าเบญจพรรณและสวนป่า
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย อินโดนีเซยี มาเลเซยี และเวียดนาม

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 60 มม. 59

แมลง

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r d eFarmHiley mCoirpeitdeaer a

มวนนักกล้าม

อันดับ Hemiptera
ชื่อสามัญภาษาไทย มวนนักกลา้ ม
ช่อื สามญั ภาษาองั กฤษ Sweet Potato Bug /Red-striped Bug
ชื่อวิทยาศาสตร์ Physomerus grossipes (Fabricius, 1794)
วงศ์ Coreidae

ลกั ษณะทั่วไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตัวสนี ำ�้ ตาล ปลายปกี คูห่ นา้ มเี ส้นปกี มากมายแตก
เป็นฝอยละเอยี ด ปากแบบเจาะดูด (piercing-sucking type) ขาคู่หลังพองโตขยายใหญ่
และมหี นามแหลมดคู ลา้ ยกลา้ มของนกั เพาะกาย หากตกใจมกั ทง้ิ ตวั ลงพน้ื หรอื บนิ หนไี ป มกั อาศยั
รวมกนั เปน็ กล่มุ

อาหาร : น้ำ�เลี้ยงจากพืชตระกูลถว่ั
ถิ่นอาศยั : พบบอ่ ยบริเวณปา่ โปรง่ ป่าละเมาะ และพืน้ ที่ทางการเกษตร
เขตแพร่กระจาย : ไทย อนิ โดนีเซีย มาเลเซยี และอนิ เดีย

ความยาวล�ำ ตัว ≈ 20 มม. แมลง

60 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFearmHilyeFmuligpotriedarea

จกั จนั่ งวงเขม็

อันดบั Hemiptera
ช่ือสามัญภาษาไทย จักจน่ั งวงเขม็
ช่อื สามัญภาษาอังกฤษ Fulgorid Planthopper
ช่ือวิทยาศาสตร ์ Kalidasa nigromaculata (Gray, 1832)
วงศ์ Fulgoridae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เปน็ จกั จน่ั งวงมหี นวด สว่ นหวั ยน่ื ยาวคลา้ ยเขม็ สดี �ำ ตารวม
สแี ดง อกและขาสแี ดง สว่ น tibia ลงไปมสี ดี �ำ ปกี สมี ว่ งตดั กบั สดี �ำ เพศผมู้ ขี นาดเลก็ กวา่ เพศเมยี
เป็นจักจั่นงวงในสกุล Kalidasa เพียงชนิดเดียวที่พบในประเทศไทย เมื่อถูกรบกวนมัก
ดดี ตวั ออก และบนิ หนไี ปเกาะตน้ ไมใ้ นระยะไม่เกิน 10 เมตร

อาหาร : ตน้ มะยมป่า
ถ่นิ อาศยั : ป่าเบญจพรรณ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย จีน พมา่ เวียดนาม กมั พชู า และอนิ เดยี

ความยาวลแ�ำ มตัวลง ≈ 20 - 80 มม. 61

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hemiptera Order Homoptera

จกั จนั่ งวงแดง

อนั ดบั Hemiptera
ชอื่ สามัญภาษาไทย จักจั่นงวงแดง
ช่อื สามัญภาษาอังกฤษ Planthopper
ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ Pyrops candelaria (Linnaeus, 1758)
วงศ์ Fulgoridae
ลกั ษณะท่ัวไปและพฤติกรรม : จกั จั่นงวงเปน็ แมลงชนดิ หนง่ึ ทม่ี สี สี นั โดดเดน่ สว่ นหวั ยน่ื ยาว
คล้ายงวง ตาเดี่ยวอยู่ใต้ตารวม ปีกคู่หน้าสีเขียว บริเวณโคนปีกมีแต้มสีเหลืองเรียงกันเป็นแถว
ประมาณ 2 ใน 3 ของปีกมีแต้มสีเหลืองไขว้กันเป็นรูปกากบาท สว่ นปลายของปกี มแี ตม้ สเี หลอื ง
ประปรายและมเี สน้ ปกี จ�ำ นวนมากเหมอื นตาขา่ ย ปกี คหู่ ลงั สเี หลอื งหรือสีส้มเหลืองปลายปกี มีสดี �ำ
เพศผูม้ ขี นาดเลก็ กว่าเพศเมีย จกั จัน่ งวงมขี าแบบเดนิ (walking leg) ขาคู่หลังมลี กั ษณะพเิ ศษท่ี
สามารถดดี ตัว บนิ หลบหนศี ตั รู

อาหาร : ตน้ ลำ�ไยและลิ้นจ่ี
ถน่ิ อาศยั : สวนผลไมแ้ ละปา่ เบญจพรรณ
เขตแพร่กระจาย : ไทย จนี อนิ โดนเี ซีย มาเลเซยี เวียดนาม และลาว

ความยาวลำ�ตัว ≈ 20 - 80 มม. แมลง

62 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r d eFarmHileymLairpgidt eaer a

มวนมะเยา / มวนท้องยาว

อันดบั Hemiptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย มวนมะเยา / มวนทอ้ งยาว
ช่ือสามัญภาษาอังกฤษ Giant Red Bug
ชือ่ วิทยาศาสตร์ Macrocheraia grandis (Gray, 1982)
วงศ์ Largidae

ลกั ษณะทวั่ ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตัวสแี ดงคอ่ นขา้ งยาว ส่วนหวั เลก็ กว่าส่วนอกย่ืนไป
ดา้ นหนา้ ปากแบบเจาะดดู (piercing - sucking type) ปกี ไมค่ ลมุ สว่ นทอ้ ง มเี สน้ ปกี มากมาย
แต่ไมล่ ะเอยี ดเปน็ ฝอย มวนทอ้ งยาวมักพบอยู่รวมกันเปน็ กล่มุ ใหญ่ ดูดกินน�ำ้ เลี้ยงจากพชื
หลายชนดิ

อาหาร : ใบและผลของมะมว่ ง ลำ�ไย ฝรั่ง กลว้ ย ว่านสท่ี ิศ ถัว่ เหลือง ถัว่ ลสิ ง ไมด้ อก
และพชื ไรห่ ลายชนิด

ถ่ินอาศัย : ปา่ ละเมาะ ชายปา่ และพนื้ ที่เกษตร
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย ลาว พม่า อนิ เดีย อินโดนเี ซยี และศรีลงั กา

ความยาวลแำ�มตัวลง ≈ 39 - 54 มม. ≈ 22 - 25 มม.

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก 63

O r dFaemr ilHyeNmepiidpatee r a

มวนแมงป่องน�ำ้

อนั ดับ Hemiptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย มวนแมงป่องนำ�้
ชอ่ื สามญั ภาษาองั กฤษ Water Scorpion
ช่ือวทิ ยาศาสตร์ Laccotrephes pfeiferiae (Ferrari, 1888)
วงศ์ Nepidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั มสี นี �ำ้ ตาลเขม้ ถงึ สดี �ำ รปู รา่ งเรยี วยาว ขาคหู่ นา้ เปน็ แบบ
ขาจบั ขาคหู่ ลงั เปน็ แบบขาเดนิ มีแพนหางยาวประกบกนั เปน็ ท่อหายใจยาวเท่ากบั ความยาว
ของลำ�ตวั เปน็ ตัวห�ำ้ จบั เหยอ่ื โดยการซมุ่ รอให้เหย่อื ผ่านเขา้ มาแลว้ จงึ ใชข้ าหนบี เหยอื่ อย่าง
รวดเร็ว มปี ีกเจรญิ ดแี ต่มักไมบ่ นิ วางไข่ในเนอื้ เยือ่ ของพชื น�ำ้

อาหาร : แมลงและสัตวน์ �ำ้ ขนาดเล็ก
ถ่ินอาศัย : แหล่งน�ำ้ น่งิ ทว่ั ไปและล�ำ ธารซึง่ น�ำ้ ไหลไม่แรงนกั
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย

ความยาวล�ำ ตัว ≈ 30 - 50 มม. แมลง

64 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFearmiHlyePmenitpattoemr aidae

มวนพิฆาต

อนั ดับ Hemiptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย มวนพิฆาต
ชือ่ สามัญภาษาองั กฤษ Stink Bug
ชอื่ วิทยาศาสตร์ Eocanthecona furcellata (Wolff, 1811)
วงศ์ Pentatomidae

ลกั ษณะทัว่ ไปและพฤติกรรม : ล�ำ ตวั สนี ำ้�ตาลด�ำ และมลี ายขาวปนเทากระจายทั่ว
ด้านหลงั สว่ นปลายปีกเป็นสีน�ำ้ ตาลด�ำ อกมหี นามแหลมดา้ นขา้ ง 1 คู่ กลางหลังมจี ดุ ขาว
เรยี งกนั ในลกั ษณะเปน็ รปู สามเหลย่ี มเหน็ ไดช้ ดั เจน เพศผจู้ ะมขี นาดเลก็ กวา่ เพศเมยี เลก็ นอ้ ย

อาหาร : หนอน แมลงศตั รพู ชื แมลงขนาดเล็ก
ถน่ิ อาศัย : พืน้ ที่การเกษตร
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย

ความยาวลแำ�มตลวั ง ≈ 13 - 15 มม. 65

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hemiptera

มวนเหลืองด่าง / มวนโล่

อันดบั Hemiptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย มวนเหลอื งด่าง / มวนโล่
ชื่อสามญั ภาษาอังกฤษ Yellow - spotted Stink Bug
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Erthesina fullo Thunberg, 1783
วงศ์ Pentatomidae

ลักษณะทว่ั ไปและพฤติกรรม : ล�ำ ตัวสดี ำ�สลับสีเหลือง สว่ นหวั ย่นื ยาวไปดา้ นหน้ามี
เสน้ สเี หลอื งพาดกลางตามแนวยาว หนวดมี 5 ปลอ้ ง ปากแบบเจาะดดู (piercing - sucking type)
บรเิ วณ scutellum เปน็ รปู สามเหล่ยี มคลา้ ยโล่ สามารถปลอ่ ยกลิน่ เหม็นออกมาได้

อาหาร : ต้นพชื
ถิ่นอาศยั : พบไดท้ ัว่ ไป ทั้งในป่าและพืน้ ท่เี กษตรกรรม
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย มาเลเซยี อินเดยี จนี ฮอ่ งกง เวยี ดนาม ไตห้ วนั และญ่ปี ุ่น

ความยาวล�ำ ตัว ≈ 18 - 23 มม. แมลง

66 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hemiptera

มวนโลก่ ะหลำ่�ปลี

อันดับ Hemiptera
ชือ่ สามัญภาษาไทย มวนโลก่ ะหล�่ำ ปลี
ชอื่ สามญั ภาษาองั กฤษ Cabbage Shield Bug
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Eurydema pulchrum (Westwood, 1837)
วงศ์ Pentatomidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั มสี สี ม้ แตม้ จดุ สดี �ำ หนวดยาวมี 5 ปลอ้ ง ปากแบบ
เจาะดดู (piercing - sucking type) scutellum เปน็ รปู สามเหลย่ี มขนาดใหญ่ รปู รา่ งคลา้ ยโล่
บางชนดิ มสี ฉี ูดฉาดสามารถปลอ่ ยกลิน่ เหมน็ ออกมาได้

อาหาร : เมลด็ ฝักหุ้มเมล็ดพชื
ถน่ิ อาศยั : พบไดท้ ั่วไปในพื้นทที่ างการเกษตร
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย เวยี ดนาม มาเลเซีย อินโดนีเซยี ไตห้ วัน และญ่ปี นุ่

ความยาวลแำ�มตวัลง ≈ 8 - 9 มม. 67

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

OOrdredr HeermHipteerma i p t e r a

มวนเขยี วส้ม

อันดับ Hemiptera
ชือ่ สามัญภาษาไทย มวนเขียวส้ม
ชอื่ สามัญภาษาอังกฤษ Citrus Green Stink Bug
ชื่อวิทยาศาสตร์ Rhychocoris humeralis (Thunberg, 1783)
วงศ์ Pentatomidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั สเี ขยี วเขม้ ปากแบบเจาะดดู (piercing - sucking type)
ขอบดา้ นขา้ งของอกมหี นามแหลม scutellum เปน็ รปู สามเหลย่ี มคลา้ ยโล่ เหน็ ไดอ้ ยา่ งชดั เจน
สามารถปล่อยกลิ่นเหม็นออกมาได้ เป็นศัตรูพืชทางการเกษตรที่สำ�คัญของประเทศไทย

อาหาร : พชื ตระกลู สม้
ถ่ินอาศัย : พบไดท้ ัว่ ไป โดยเฉพาะในพื้นท่ีปลูกสม้
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย อินเดยี และออสเตรเลยี

ความยาวล�ำ ตัว ≈ 21 - 25 มม. แมลง

68 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFaemrilHy ePymrrihpotcoerridaae

มวนแดงนุน่

อนั ดบั Hemiptera
ชื่อสามัญภาษาไทย มวนแดงนุน่
ช่อื สามญั ภาษาอังกฤษ Kapok Bug
ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Odontopus nigricornis Stal, 1861
วงศ์ Pyrrhocoridae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตวั มสี แี ดง สว่ นหวั แคบกวา่ สว่ นอก ปากแบบเจาะดดู
(piercing - sucking type) ตรงกลางปีกคู่หน้าแตม้ ดว้ ยจดุ สีด�ำ ปลายปกี มเี สน้ ปีกมากมาย
แตไ่ มแ่ ตกละเอยี ดเปน็ ฝอย ลกั ษณะรปู รา่ งคลา้ ยมวนในวงศ์ Largidae แตไ่ มม่ ตี าเดย่ี ว มวนแดงนนุ่
มกั พบอยูร่ วมกนั เปน็ กล่มุ ใหญ่

อาหาร : เมลด็ นนุ่ ตน้ ส�ำ โรง และเมลด็ ของไมป้ า่ บางชนดิ
ถน่ิ อาศยั : ปา่ ดบิ แลง้ ปา่ ดบิ ชน้ื และปา่ โปรง่
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย พมา่ กมั พชู า และอนิ เดยี

ความยาวลำ�แตมัวลง ≈ 20 มม. 69

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

OOrrdedrFeHaermmiHlipyeteRmrea di upvtiiedraae

มวนเพชฌฆาต

อันดบั Hemiptera
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย มวนเพชฌฆาต
ชอื่ สามัญภาษาอังกฤษ Assassin Bug
ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Sycanus collaris (Fabricius, 1785)
วงศ์ Reduviidae

ลักษณะทว่ั ไปและพฤติกรรม : ล�ำ ตัวสีดำ� บริเวณกลางล�ำ ตวั ส่วนท้องกวา้ งออกท�ำ ให้
ปกี คลมุ ไมม่ ดิ โคนปกี คหู่ นา้ มสี เี หลอื ง สว่ นหวั แคบและยาว หนวดยาวแบบเสน้ ดา้ ย (filiform)
ปากสัน้ มี 3 ปล้อง โค้งงอสอดเขา้ ไปในร่องใต้แผ่นแขง็ ของอกปล้องแรก

อาหาร : น้�ำ เลยี้ งของแมลง
ถนิ่ อาศยั : พบไดท้ วั่ ไปทง้ั ในปา่ และพนื้ ทเ่ี กษตรกรรม
เขตแพร่กระจาย : ไทย มาเลเซีย และสิงคโปร์

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 30 มม. แมลง

70 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFeamr iHlyOerSdmceuriHtpeelmtleeiprrtidearaae

มวนตองแตก / มวนหลงั แข็ง

อนั ดับ Hemiptera
ช่อื สามัญภาษาไทย มวนตองแตก / มวนหลังแข็ง
ชอื่ สามญั ภาษาองั กฤษ Jewel Bug
ช่อื วทิ ยาศาสตร์ Chrysocoris stollii (Wolff, 1801)
วงศ์ Scutelleridae

ลักษณะทว่ั ไปและพฤติกรรม : ล�ำ ตวั มีสเี ขียวสะท้อนแสงแตม้ จุดสดี ำ� หนวดยาวแบบ
เส้นด้าย (filiform) ปากแบบเจาะดูด (piercing-sucking type) ส่วนของ scutellum
ใหญข่ ยายปกคลุมสว่ นทอ้ ง

อาหาร : ลน้ิ จ่ี สบดู่ �ำ
ถน่ิ อาศยั : ปา่ เบญจพรรณและพน้ื ทเ่ี กษตร
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย ลาว สงิ คโปร์ ฮอ่ งกง บงั คลาเทศ และอนิ เดยี

ความยาวลแ�ำ มตลวั ง ≈ 8 - 12 มม. 71

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hemiptera

มวนหลงั แข็ง

อันดบั Hemiptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย มวนหลงั แข็ง
ชอื่ สามัญภาษาองั กฤษ Giant Jewel Bug /Pearl Man Face Bug
ชื่อวิทยาศาสตร์ Eucorysses grandis (Thunberg, 1783)
วงศ์ Scutelleridae

ลักษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ล�ำ ตัวมสี เี หลอื งแต้มจุดสดี ำ� หัวสเี หลืองยืน่ ไปด้านหน้า
หนวดยาวแบบเส้นด้าย (filiform) ปากแบบเจาะดดู (piercing - sucking type) ส่วนของ
scutellum ใหญค่ ลุมไปถึงสว่ นทอ้ ง

ถิ่นอาศยั : ปา่ เบญจพรรณ และพ้นื ท่เี กษตรกรรม
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย ฮ่องกง และญ่ปี ่นุ

ความยาวลำ�ตวั ≈ 8 - 10 มม. แมลง

72 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O rFdaemrilyHOTeredmsesraiHrpeamttoeipmrteaidraae

มวนลำ�ไย

อันดับ Hemiptera
ชือ่ สามญั ภาษาไทย มวนล�ำ ไย
ช่อื สามัญภาษาอังกฤษ Lychee Stink Bug
ชอื่ วิทยาศาสตร์ Tessaratoma papillosa (Drury, 1770)
วงศ์ Tessaratomidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : ลำ�ตัวสีน้ำ�ตาลคล้ายใบไม้แห้ง ปากแบบเจาะ
ดูด(piercing - sucking type) scutellum เป็นรูปสามเหล่ยี มคลา้ ยโล่ เม่อื ตกใจสามารถ
ปลอ่ ยกรดกลน่ิ เหมน็ ออกมาได้ ทง้ั ตวั ออ่ นและตวั เตม็ วยั ดดู กนิ น�ำ้ เลย้ี งจากใบออ่ น ชอ่ ดอกลำ�ไย
และล้นิ จี่ ทำ�ให้ใบอ่อนเหยี่ วแหง้ ชอ่ ดอกและผลอ่อนรว่ ง

อาหาร : ลำ�ไย ล้นิ จ่ี ตะครอ้ ทองกวาว และประคำ�ดีควาย
ถ่ินอาศัย : แปลงเกษตรและป่าเบญจพรรณ
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย จนี ไตห้ วนั ฮอ่ งกง ปากสี ถาน อนิ เดยี พมา่ ลาว กมั พชู า และ

เวยี ดนาม

ความยาวล�ำแตมัวลง ≈ 25 - 31 มม. 73

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Hymenoptera Family Apidae
Family Formicidae
Family Vespidae

อนั ดบั Hymenoptera ประกอบดว้ ย ผงึ้ ตอ่ แตน มด มปี กี 2 คู่ เน้อื ปกี เป็น
แบบแผ่นบางใสเหน็ เส้นปกี ชัดเจน ปกี ค่หู ลังมขี นาดเลก็ กวา่ ปีกคูห่ นา้ ปากเปน็ แบบ
กดั กนิ แตใ่ นพวกทม่ี วี วิ ฒั นาการสงู โดยเฉพาะพวกผง้ึ จะดดั แปลงเปน็ อวยั วะคลา้ ยลน้ิ ใช้
ในการดดู กนิ นำ้�หวานและของเหลว หนวดมี 10 ปล้องหรือมากกว่า สว่ นใหญ่มี tarsi
5 ปล้อง ส่วนทอ้ งปลอ้ งทีต่ ดิ กบั อกมขี นาดเล็ก อวยั วะวางไขพ่ ัฒนาดี แมลงในอนั ดบั น้ี
หลายชนิดพัฒนาอวยั วะเปน็ เหลก็ ใน เพ่ือปอ้ งกนั ตัวหรือลา่ เหยือ่

แแมมลลงง

74 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r d e r HFyammeilynAoppidt eaer a

ผ้ึงหลวง

อันดับ Hymenoptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย ผ้ึงหลวง
ช่อื สามัญภาษาองั กฤษ Giant Honey Bee
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Apis dorsata Fabricius, 1793
วงศ์ Apidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : ผึ้งหลวงเป็นผึ้งขนาดใหญ่ที่สุดที่พบในประเทศไทย
มตี ารวมขนาดใหญ่ มหี นวดแบบหกั ขอ้ ศอก (geniculate) ปากแบบกดั เลยี (chewing - lapping
type) มกี ารแบง่ ประชากรเป็น 3 วรรณะ คอื ผึ้งเพศผู้มีสนี ำ�้ ตาล ผึง้ นางพญามีขนาดใหญ่
ทส่ี ดุ ในรงั ล�ำ ตวั สนี �ำ้ ตาล สว่ นทอ้ งสเี หลอื งออ่ น มลี ายสนี �ำ้ ตาลแดง ผง้ึ งานมลี �ำ ตวั สดี �ำ สว่ นทอ้ ง 3
ปลอ้ งแรกสเี หลือง ปลายสว่ นทอ้ งสดี ำ� ภายในรงั มปี ระชากรประมาณ 10,000 - 80,000 ตวั
รังมขี นาด 50 - 150 ซม. สงู 23 - 90 ซม.

อาหาร : น้ำ�หวานและเกสรดอกไม้
ถิ่นอาศัย : ทกุ สภาพป่าและชุมชนเมือง
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย พม่า ลาว มาเลเซีย จนี และเวยี ดนาม

ความยาวลแ�ำ มตัวลง ≈ 17 - 20 มม. 75

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hymenoptera

ผึ้งมมิ้

อันดับ Hymenoptera
ช่ือสามัญภาษาไทย ผ้ึงมิม้
ช่ือสามัญภาษาอังกฤษ Dwarf Honey Bee
ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Apis florea Fabricius, 1787
วงศ์ Apidae

ลักษณะท่ัวไปและพฤตกิ รรม : ผ้ึงมม้ิ เป็นผง้ึ ขนาดเล็ก ลำ�ตวั สดี �ำ สว่ นทอ้ ง 3 ปลอ้ ง
แรกสเี หลอื ง ทอ้ งปลอ้ งท่ี 2 และ 3 มลี ายแตม้ สดี �ำ มองเหน็ ตารวมชดั เจน มหี นวดแบบหกั ศอก
(geniculate) ปากแบบกัดเลยี (chewing - lapping type) ผึง้ เพศผูม้ ีขนาดใหญ่กวา่ ผึ้งงาน
มสี ีดำ�ลว้ น ผึง้ ม้มิ สร้างรังชน้ั เดยี ว จงึ ไมน่ ิยมน�ำ มาเลย้ี ง เพ่อื เอาน�้ำ หวาน

อาหาร : น�้ำ หวานจากเกสรดอกไม้
ถนิ่ อาศยั : ทกุ สภาพป่าและชุมชนเมือง
เขตแพร่กระจาย : ไทย อหิ ร่าน โอมาน อินเดยี พมา่ จีน กมั พชู า และเวียดนาม

ความยาวลำ�ตัว ≈ 7 มม. แมลง

76 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hymenoptera

ผงึ้ โพรงไทย

อันดบั Hymenoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย ผ้งึ โพรงไทย
ชือ่ สามัญภาษาองั กฤษ Eastern Honey Bee / Asian Honey Bee
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Apis cerana Fabricius, 1793
วงศ์ Apidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เปน็ ผง้ึ ทม่ี ขี นาดใหญก่ วา่ ผง้ึ มม้ิ แตม่ ขี นาดเลก็ กวา่ ผง้ึ หลวง
ล�ำ ตวั มสี ดี �ำ สลบั เหลืองอกปล้องที่ 2 มสี เี หลอื ง มีตารวมขนาดใหญ่ มีหนวดแบบหกั ข้อศอก
(geniculate) ปากแบบกดั เลยี (chewing - lapping type) เปน็ ผง้ึ ทม่ี วี วิ ฒั นาการสงู รงั แบง่ ออก
เปน็ รวง ในแตล่ ะรงั มีรวงประมาณ 5-15 รวง แตล่ ะรวงมขี นาดประมาณ 30-40 ซม. ภายใน
รงั มปี ระชากรประมาณ 5,000-30,000 ตวั

อาหาร : น�้ำ หวานดอกไม้และเกสรดอกไม้
ถนิ่ อาศยั : ในโพรงไม้ โพรงหิน และในบา้ นเรือน
เขตแพร่กระจาย : เอเชียใตจ้ นถงึ เอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้ จีน ปาปัวนวิ กนิ ี ญ่ีปนุ่ และ

ออสเตรเลยี

ความยาวลแ�ำ มตวัลง ≈ 12 มม. 77

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hymenoptera

ชนั โรงแดง

อนั ดบั Hymenoptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย ชันโรงแดง
ช่อื สามญั ภาษาองั กฤษ Stingless Bee
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Homotrigona fimbriata (Smith, 1857)
วงศ์ Apidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : มตี ารวมขนาดใหญ่ มหี นวดแบบหกั ขอ้ ศอก (geniculate)
ปากแบบกัดเลีย (chewing- apping type) ลำ�ตัวสนี ำ้�ตาล บริเวณด้านนอกของ tibia ของ
ขาคทู่ ่ี 3 มอี วยั วะเกบ็ ละอองเกสรดอกไม้ (pollen baskets) มกั พบอาศยั อยตู่ ามซอกโพรงตน้ ไม้
ชนั โรงแดงมกั ท�ำ ทางออกอกี ทางเพอ่ื ขนถา่ ยสง่ิ ปฏกิ ลู หรอื พวกของเสยี จากภายในรงั ออกสนู่ อกรงั

อาหาร : นำ�้ หวานจากดอกไม้
ถ่นิ อาศยั : ป่าละเมาะและแหล่งชุมชน
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย

ความยาวลำ�ตัว ≈ 7 มม. แมลง

78 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hymenoptera

ชนั โรงเลก็ ลวิ ิเซบ / ชนั โรงถว้ ยด�ำ

อันดบั Hymenoptera
ชอื่ สามัญภาษาไทย ชันโรงเล็กลิวเิ ซบ / ชนั โรงถ้วยดำ�
ชอื่ สามัญภาษาองั กฤษ Stingless Bee
ช่ือวิทยาศาสตร์ Tetragonula laeviceps (Smith, 1857)
วงศ์ Apidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : มตี ารวมขนาดใหญ่ และตาเดย่ี ว 3 ตา อยรู่ ะหวา่ งตารวม
สองข้าง หนวดแบบหักข้อศอก (geniculate) ปากแบบกดั เลีย (chewing - lapping type)
ขนาดลำ�ตวั เลก็ สีด�ำ บรเิ วณด้านนอกของ tibia ขาคทู่ ี่ 3 มีอวัยวะเกบ็ ละอองเกสรดอกไม้
(pollen baskets) มกั พบอาศัยอยู่ตามซอกโพรงต้นไม้

อาหาร : นำ้�หวานจากดอกไม้
ถ่ินอาศยั : ป่าละเมาะและแหลง่ ชมุ ชน
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย

ความยาวล�ำแตมัวลง ≈ 3.5 มม. 79

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFearmHilyy mFoermnicoidpatee r a Order Hymenoptera


แมลงมนั (มดราชิน)ี

อันดบั Hymenoptera
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย แมลงมัน (มดราชินี)
ช่อื สามญั ภาษาอังกฤษ Subterranean Ant
ช่อื วทิ ยาศาสตร์ Carebara castanea Smith, 1858
วงศ์ Formicidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : ลำ�ตัวมีขนาดใหญ่สีน้ำ�ตาลแดง ลักษณะที่สำ�คัญคือ
มกี า้ น (pedicel) ปลอ้ งท่ี 1 และ 2 เลก็ กวา่ ปลอ้ งอน่ื ดา้ นบนมหี นามแหลม (pecicel) ตง้ั ขน้ึ
มปี ีก 2 คู่ สามารถบนิ ได้ อาศยั ท�ำ รังอย่ใู ต้ดิน เมอ่ื ถึงฤดผู สมพนั ธุ์ เพศเมยี จะบนิ ออกจากรัง
เพ่ือจบั คู่ผสมพนั ธุก์ บั เพศผู้ พร้อมท้ังสลดั ปีกทง้ิ เพือ่ สรา้ งใหมต่ ่อไป

อาหาร : กัดรากไมผ้ ุใตด้ นิ
ถิน่ อาศัย : พบได้ท่ัวไป ตามที่ดอนนำ้�ทว่ มไม่ถงึ
เขตแพร่กระจาย : ไทย (ภาคเหนอื ) ลาว และจนี

ความยาวล�ำ ตวั ≈ 15 - 20 มม. แมลง

80 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hymenoptera

มดแดง

อันดบั Hymenoptera
ชือ่ สามัญภาษาไทย มดแดง
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ Green Ant / Red Ant / Weaver Ant
ชือ่ วิทยาศาสตร์ Oecophylla smaragdina (Fabricius, 1775)
วงศ์ Formicidae

ลกั ษณะท่ัวไปและพฤตกิ รรม : มดแดงวรรณะนางพญา มีตารวมเห็นได้ชดั เจน มีหนวดแบบ
หักข้อศอก (geniculate) ลำ�ตัวสีเขียวอมชมพู ท้องปล้องแรกเล็กกว่าปล้องอื่น มปี กี แบบบางใส
(membrane) 2 คู่ ทำ�หน้าที่ออกไข่ ควบคมุ จ�ำ นวนและชนดิ ของประชากรในรงั ใหเ้ หมาะกบั แตล่ ะ
ฤดกู าล สว่ นวรรณะมดงาน คอื มดตวั เมยี ทเ่ี ปน็ หมนั ไม่มีปีก ทำ�หน้าที่คอยหาอาหาร ป้องกันศัตรู
ดูแลไข่ ตัวอ่อน มดไม่มีเหล็กในแต่สามารถกัด และฉีดสารท่ีมีคุณสมบัตเิ ปน็ กรด (formic acid)
ซง่ึ มกี ลนิ่ ฉุนได้

อาหาร : กินอาหารไดห้ ลายชนดิ จ�ำ พวก แป้ง โปรตีน น้ำ�ตาล ซากสตั ว์ ผัก ผลไม้ และอ่ืนๆ
ถิ่นอาศยั : พื้นที่เกษตรกรรม ชมุ ชน และปา่ โปรง่
เขตแพรก่ ระจาย : เอเชยี ใต้ เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ และตอนเหนอื ของออสเตรเลยี

ความยาวลำ�ตวั นางพญา ≈ 15 มม. มดงาน ≈ 8-10 มม.
แมลง

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก 81

Order Hymenoptera

Family Vespidae


แตนใตใ้ บไม้เลก็

อนั ดบั Hymenoptera
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย แตนใต้ใบไม้เล็ก
ชือ่ สามญั ภาษาอังกฤษ Lesser Paper Wasps
ช่ือวทิ ยาศาสตร์ Parapolybia varia (Fabricius, 1787)
วงศ์ Vespidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤติกรรม : ล�ำ ตัวสนี �ำ้ ตาลสลับกบั สีเหลอื ง ทอ้ งปล้องแรกเรียวยาว
กวา่ ปลอ้ งอืน่ อาศยั อยู่เปน็ กลมุ่ ขนาดใหญ่ พบได้ง่ายทางภาคเหนอื ท�ำ รงั สูงจากพ้ืนไม่เกิน
3 ฟตุ แตกตา่ งจากแตนส่วนใหญ่ คือ ตัวอ่อนและรงั อย่แู นวขนานกบั พ้ืน เมือ่ รงั มขี นาดใหญ่
มักม้วนเข้าหากนั คลา้ ยทรงกระบอก

อาหาร : แมลงขนาดเลก็ และนำ�้ หวานจากดอกไม้
ถ่ินอาศยั : ปา่ ละเมาะและแหล่งชุมชน
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย จีน ญ่ปี ุ่น อนิ เดยี ฮอ่ งกง มาเลเซยี และสงิ คโปร์

ความยาวลำ�ตวั ≈ 11 - 17 มม. แมลง

82 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Hymenoptera

ตอ่ หวั เสือบ้าน

อนั ดบั Hymenoptera
ชือ่ สามญั ภาษาไทย ตอ่ หัวเสอื บา้ น
ชอ่ื สามัญภาษาองั กฤษ Lesser Banded Hornet
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Vespa affinis (Linnaeus, 1764)
วงศ์ Vespidae

ลักษณะทว่ั ไปและพฤติกรรม : ลำ�ตวั สดี �ำ สว่ นทอ้ งปลอ้ งแรกและปล้องที่ 2 มสี เี หลือง
ต่องานมีหน้าที่ช่วยกันสร้างรัง เลี้ยงดูตัวอ่อน หาอาหาร นอกจากนี้ต่องานที่มีอายุเยอะ
จะท�ำ หนา้ ทเี่ ปน็ ทหารเฝ้ารงั ตอ่ มีเหลก็ ในสามารถตอ่ ยไดห้ ลายคร้ัง

อาหาร : แมลงขนาดเลก็ และซากสตั ว์ขนาดเลก็
ถ่นิ อาศยั : ปา่ ทกุ ชนิดและแหล่งชมุ ชน
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย จนี พมา่ เวยี ดนาม ลาว กมั พชู า มาเลเซยี สงิ คโปร์ อนิ โดนเี ซยี

ฮอ่ งกง และอนิ เดีย

ความยาวลำ�ตแัวมลง นางพญา ≈ 30 มม. ≈ 26 มม. ต่องาน ≈ 22 - 25 มม.

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก 83

Order Hymenoptera

ต่อแดง / ต่อเม่ยี ง

อนั ดบั Hymenoptera
ชื่อสามัญภาษาไทย ตอ่ แดง / ตอ่ เมย่ี ง
ช่อื สามญั ภาษาอังกฤษ Yellow - legged Hornet
ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ Vespa velutina Lepeletier, 1836
วงศ์ Vespidae

ลกั ษณะท่ัวไปและพฤตกิ รรม : ลำ�ตัวสนี ำ้�ตาลแดงกึง่ สดี �ำ หัวและอกสสี ม้ สลับสเี หลอื ง
ส่วนปลายท้องปล้องแรกขอบสีเหลืองเป็นวงแหวนสลับสีดำ� ส่วนท้องปล้องสุดท้ายมีสีดำ�
โดยบริเวณขาตงั้ แต่ tibia ถงึ pretarsus มีสเี หลอื ง มีความแปรผันสขี องลำ�ตัว เช่นในแถบ
ไต้หวนั หรือจนี พบล�ำ ตวั สีเข้ม แตกตา่ งจากกลุ่มท่พี บในแถบประเทศไทยเมือ่ รังมขี นาดใหญ่
ต่องานจะสรา้ งรงั คล้ายโหนกยน่ื ออกมาด้านหนา้
อาหาร : กนิ ซากสตั ว์ขนาดเล็กรว่ มกับต่อชนดิ อืน่ ๆ
ถ่นิ อาศยั : สว่ นใหญ่พบบริเวณพนื้ ที่ปา่ สมบรู ณแ์ ละบรเิ วณเทอื กเขาสงู
เขตแพร่กระจาย : ไทย (ลำ�ปางและเชียงใหม่) อินเดีย ปากีสถานอฟั กานสิ ถาน
ภฏู าน จนี ไตห้ วนั พมา่ ลาว เวยี ดนาม และมาเลเซยี

ความยาวลำ�ตวั นางพญา ≈ 30 มม. ≈ 24 มมแม. ลตงอ่ งาน ≈ 20 มม.

84 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Mecoptera
Family Panorpidae
อนั ดบั Mecoptera แมลงแมงปอ่ ง (scorpionflies) เปน็ แมลงขนาดกลาง ลกั ษณะเดน่
คอื มหี นา้ ยาวยน่ื ชล้ี งดา้ นลา่ งคลา้ ยงวง มปี ากแบบกดั กนิ อยทู่ ส่ี ว่ นปลาย หนวดยาวแบบเสน้ ดา้ ย
ตารวมทั้งสองข้างเจริญ และแยกจากกันชัดเจน ขายาวมี tarsi 5 ปล้อง มีหรือไม่มีปีกก็ได้
ถา้ มปี กี คหู่ นา้ และปกี คหู่ ลงั บางใส เหน็ เสน้ ปกี ชดั เจน (membrane) มกั มจี ดุ หรอื แถบสนี �ำ้ ตาล
พาดขวางทั้งปีกคหู่ น้าและปีกคูห่ ลัง สว่ นทอ้ งยาวมี cerci สั้น สาเหตทุ ีเ่ รียกวา่ แมลงแมงปอ่ ง
เนอ่ื งจากบางชนดิ ในเพศผูอ้ วยั วะสืบพนั ธทุ์ ี่ปลายสว่ นทอ้ งขยายเปน็ กระเปาะ และช้ีงอนข้ึน
ไปดา้ นหนา้ คลา้ ยหางแมงป่อง

แแมมลลงง 85

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r d eFarmMilyePcaonportpeidraae


แมลงแมงป่อง (ตัวเมีย)

อนั ดบั Mecoptera
ชอ่ื สามัญภาษาไทย แมลงแมงป่อง (ตัวเมีย)
ช่ือสามญั ภาษาอังกฤษ Scorpionfly
ชอื่ วทิ ยาศาสตร์ Neopanorpa harmandi (Navás, 1908)
วงศ์ Panorpidae

ลักษณะท่วั ไปและพฤติกรรม : สว่ นหัวยื่นยาวช้ีลงดา้ นล่างคล้ายงวง มปี ากแบบกัดกิน
(chewing type) อยู่ที่ส่วนปลาย ตารวมทัง้ สองข้างเจรญิ และแยกกันชัดเจน หนวดแบบ
เส้นดา้ ย (filiform) ปกี มแี ถบน�้ำ ตาลพาดขวางหรอื บางชนดิ สีใส เมื่อพับปกี ปีกจะราบไป
บนสนั หลงั ส่วนท้องยาวช้งี อนขนึ้ ไปคลา้ ยหางแมงปอ่ ง

อาหาร : แมลงขนาดเลก็ เศษซากพืช และสัตวเ์ นา่ เป่อื ย
ถิน่ อาศยั : ป่าดบิ ชนื้ ปา่ เตง็ รงั และปา่ เบญจพรรณ
เขตแพร่กระจาย : ทัว่ ทกุ ภาคของประเทศไทย

ความยาวลำ�ตัว ≈ 10 - 25 มม. แมลง

86 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Odonata

Family Chlorocyphidae
Family Calopterygidae
Family Coenagrionidae
Family Libellulidae

อนั ดบั Odonata ไดแ้ ก่ แมลงปอ (dragonflies) และแมลงปอเขม็
(damselflies) เป็นแมลงที่มีขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ มีปากแบบกัดกิน
หนวดสั้นเล็กแบบเส้นขน (setaceous) ตารวมใหญ่ มปี ีกสองคบู่ างใส และมัก
จะมีสตี า่ งๆ ปีกคหู่ ลงั มขี นาดเทา่ หรอื ใหญก่ วา่ ปีกคู่หน้า ขามี tarsi 3 ปล้อง
สว่ นทอ้ งยาวและเลก็ กวา่ อก ทป่ี ลายทอ้ งมี cerci สน้ั มปี ลอ้ งเดยี ว ในเพศผใู้ ช้
เปน็ อวยั วะยดึ จับเพศเมยี เพือ่ ทำ�การสบื พันธ์ุ

แมแลมงลง 87

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFeamr iOlydCohnloarotcayphidae


แมลงปอเข็มธาราลายเส้น

อันดบั Odonata
ชือ่ สามัญภาษาไทย แมลงปอเข็มธาราลายเสน้
ชอื่ สามัญภาษาองั กฤษ Stream Heliodor
ช่ือวทิ ยาศาสตร์ Libellago lineata Burmeister, 1839
วงศ์ Chlorocyphidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : ส่วนหัวดา้ นหนา้ มอี วยั วะย่นื ยาวออกมาคลา้ ยจมูก
หนวดสนั้ แบบเส้นขน (setaceous) มีปากแบบกัดกิน (chewing type) เปน็ แมลงปอเข็ม
ขนาดเลก็ ล�ำ ตวั มขี นาดสน้ั กวา่ ปกี สว่ นทอ้ งมสี เี หลอื งสม้ แตม้ จดุ สดี �ำ ตวั ออ่ นอาศยั อยใู่ นน�ำ้
กินพวกแมลงหรือสัตวข์ นาดเลก็ ในน้�ำ เปน็ อาหาร

อาหาร : แมลงขนาดเลก็
ถน่ิ อาศยั : บริเวณน้ำ�ตกและแหล่งนำ�้ ไหล
เขตแพร่กระจาย : ไทย ลาว พมา่ มาเลเซีย สงิ คโปร์ บงั กลาเทศ และอนิ เดยี

ความยาวล�ำ ตัว ≈ 20 มม. แมลง

88 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFaemrilOy dCaolonpatet arygidae


แมลงปอเขม็ นำ�้ ตกใหญธ่ รรมดา

อันดบั Odonata
ชอื่ สามญั ภาษาไทย แมลงปอเขม็ น้ำ�ตกใหญ่ธรรมดา
ช่อื สามัญภาษาอังกฤษ Clear - Winged Forest Glory
ชื่อวิทยาศาสตร์ Vestalis gracilis Rambur, 1842
วงศ์ Calopterygidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤติกรรม : เป็นแมลงปอเขม็ ขนาดใหญ่ ตารวมใหญ่ หนวดสั้นแบบ
เสน้ ขน (setaceous) มปี ากแบบกดั กนิ (chewing type) ล�ำ ตวั สเี ขยี วมนั วาวสวยงาม ปกี คหู่ นา้ และ
คู่หลังบางใสเห็นเส้นปีกชัดเจน บริเวณ antenodal cross vein มี 10 เส้น หรือมากกว่า
เมอ่ื เกาะอยนู่ ง่ิ ๆ ปกี ทง้ั สองคจู่ ะพบั หบุ ปกี ตง้ั ขน้ึ ยกเหนอื ล�ำ ตวั เลก็ นอ้ ย ตวั ออ่ นอาศยั อยใู่ นน�ำ้
กินแมลงหรือสัตวข์ นาดเล็กในน้ำ�เป็นอาหาร

อาหาร : แมลงขนาดเล็ก
ถิน่ อาศยั : บรเิ วณนำ�้ ตก
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย จนี ฮอ่ งกง กมั พชู า เวยี ดนาม พมา่ มาเลเซยี สงิ คโปร์ บงั คลาเทศ
อินเดีย และศรีลงั กา

ความยาวล�ำแตมวั ลง ≈ 44 - 50 มม. 89

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFeamr iOlydCoonenaatgarionidae


แมลงปอเขม็ แคระ

อันดับ Odonata
ชื่อสามัญภาษาไทย แมลงปอเข็มแคระ
ช่อื สามญั ภาษาองั กฤษ Pygmy Dartlet / Wandering wish / Wandering Midget
ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Agriocnemis pygmaea Rambur, 1842
วงศ์ Coenagrionidae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : เป็นแมลงปอที่มีขนาดเล็ก ตารวมใหญ่ หนวดสั้น
แบบเส้นขน (setaceous) มปี ากแบบกดั กิน (chewing type) ดา้ นบนของอกปล้องแรก
มสี ีด�ำ ล�ำ ตัวมสี เี ขยี วปนฟา้ แตม้ ด�ำ ปลายทอ้ งมสี นี �ำ้ ตาลแดงทง้ั เพศผแู้ ละเพศเมยี ตวั ออ่ นอาศยั
อยใู่ นน�ำ้ กนิ พวกแมลงหรือสัตว์ขนาดเล็กในน้ำ�เป็นอาหาร
อาหาร : แมลงขนาดเลก็
ถ่ินอาศัย : สระและหนองบึง
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย จนี อนิ เดยี บงั กลาเทศ ศรลี งั กา อนิ โดนเี ซยี สงิ คโปร์ อนิ โดนเี ซยี
และออสเตรเลยี

ความยาวล�ำ ตวั ปลอ้ งทอ้ ง ≈ 16 - 18 มม. ปกี คหู่แลมงั ลง≈ 10 - 12 มม.

90 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Odonata

แมลงปอเข้มสพี ืน้ อินโดจีน

อันดบั Odonata
ชื่อสามญั ภาษาไทย แมลงปอเขม้ สีพ้นื อนิ โดจนี
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ Indochinense Damselfly
ชื่อวทิ ยาศาสตร์ Ceriagrion indochinense Asahina, 1967
วงศ์ Coenagrionidae

ลกั ษณะทว่ั ไปและพฤตกิ รรม : เปน็ แมลงปอขนาดเลก็ ตารวมใหญ่ หนวดสน้ั เลก็ แบบ
เสน้ ขน (setaceous) มปี ากแบบกดั กนิ (chewing type) เพศผอู้ กสเี ขียวปนฟา้ มีท้องสี
เหลืองสด สว่ นปลายทอ้ งปล้องท่ี 7 - 10 มสี นี ำ�้ ตาล และเพศเมียอกสเี ขยี วออ่ น มีท้องสีขาว
ปนน�ำ้ ตาล ปลายทอ้ งมีสนี ำ�้ ตาลเหมอื นเพศผู้ ตัวอ่อนอาศัยอย่ใู นนำ้� กนิ พวกแมลงหรือสัตว์
ขนาดเล็กในนำ�้ เป็นอาหาร

อาหาร : แมลงขนาดเลก็
ถิน่ อาศยั : ชอบอาศยั อย่ใู กล้แหล่งน�้ำ ตก
เขตแพรก่ ระจาย : ไทยและพมา่

ความยาวลแำ�มตัวลง ปลอ้ งทอ้ ง ≈ 30 - 34 มม ปกี คหู่ ลงั ≈ 20 - 24 มม.

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก 91

O r dFeamr iOlydLoibnelalutlaidae


แมลงปอบ้านใหม่กลม

อนั ดับ Odonata
ชอ่ื สามญั ภาษาไทย แมลงปอบ้านใหม่กลม
ช่อื สามัญภาษาองั กฤษ Russet Percher Cleartip Widow
ช่อื วิทยาศาสตร์ Neurothemis fulvia Drury, 1773
วงศ์ Libellulidae

ลกั ษณะทั่วไปและพฤตกิ รรม : ตารวมใหญ่ หนวดสนั้ แบบเสน้ ขน (setaceous) มีปาก
แบบกดั กนิ (chewing type) เพศผมู้ ตี าสแี ดง อก ทอ้ ง และปกี สแี ดงเขม้ ปลายปกี ใส เพศเมยี
มีตาสนี �้ำ ตาล อก ทอ้ ง และปีกสนี �ำ้ ตาล ปลายปกี ใส ชอบบนิ ตามท่โี ลง่ ริมแหล่งน�ำ้ หรอื ถนน
ในปา่ ตวั อ่อนอาศยั อยู่ในนำ�้ กินพวกแมลงหรอื สตั ว์ขนาดเลก็ ในนำ�้ เปน็ อาหาร

อาหาร : แมลงขนาดเลก็
ถิน่ อาศยั : ปา่ ละเมาะ พ้นื ท่ีเปดิ โล่งในสวนผลไม้ และแหล่งชมุ ชน
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย กมั พูชา เวียดนาม พมา่ มาเลเซยี สิงคโปร์ จนี ฮ่องกง อินเดีย

และเนปาล

ความยาวลำ�ตวั ≈ 49 มม. แมลง

92 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Orthoptera Family Acrididae
Family Gryllidae
Family Gryllotalpidae
Family Pyrgomorphidae
Family Tettigoniidae

อนั ดบั Orthoptera ลกั ษณะส�ำ คญั ของแมลงอนั ดบั น้ี คอื มปี ากเปน็ แบบปากกดั กนิ
ตารวมเจรญิ ตาเด่ียวอาจไม่มี หรอื มี 2 - 3 ตา โดยทั่วไปหนวดเป็นแบบเสน้ ด้าย (filiform)
มที ง้ั สน้ั และยาวกวา่ ล�ำ ตวั ปกี คหู่ นา้ เปน็ แผน่ บางครง่ึ แขง็ ครง่ึ ออ่ นคลา้ ยแผน่ หนงั เหน็ เสน้ ปกี
ชดั เจน (tegmina) สว่ นปกี คหู่ ลงั เปน็ แผน่ บางใส (membrane) พบั อยใู่ ตป้ กี คหู่ นา้ ขามหี ลายแบบ
ไดแ้ ก่ ขาเดนิ ขากระโดด ขาขดุ และขาจบั tarsi มี 3 - 5 ปลอ้ ง สว่ นของอวยั วะวางไขเ่ จรญิ ดมี ี
รปู รา่ งตา่ งกนั cerci มที ง้ั สน้ั และยาว มอี วยั วะรบั เสยี งและท�ำ เสยี งตา่ งกนั ไปตามชนดิ ของแมลง

แมแมลลงง 93

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

O r dFeamr iOlyrAt hcroidpidtaeer a


ต๊ักแตนข้าวไฮโรไกลฟสั

อนั ดบั Orthoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ตก๊ั แตนข้าวไฮโรไกลฟสั
ชื่อสามัญภาษาองั กฤษ Bluish - green Rice Grasshopper
ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์ Hieroglyphus banian (Fabricius, 1798)
วงศ์ Acrididae

ลกั ษณะทั่วไปและพฤติกรรม : ส่วนหวั และตารวมมขี นาดใหญม่ องเห็นไดช้ ดั เจน มขี ีด
ยาวสีดำ�ใตต้ า หนวดแบบเส้นดา้ ย (filiform) ปากเปน็ แบบปากกดั กิน (chewing type) อก
รปู ทรงกระบอก มรี อยคาดขวางสดี �ำ อกปลอ้ งท่ี 3 ยาวกวา่ ปลอ้ งแรก เสน้ กลางหลงั ชัดเจนกว่า
อกปลอ้ งอน่ื ๆ ปกี ยาวคลมุ สว่ นทอ้ ง ขาคทู่ ่ี 3 เปน็ ขาแบบกระโดด บรเิ วณ tibia เรยี วมสี ฟี า้ อมเทา
ตวั เมยี วางไขล่ งในดนิ รวมกนั เปน็ ถงุ

อาหาร : ฝ้าย ละห่งุ ขา้ ว ข้าวโพด ขา้ วฟา่ ง และอ้อย เปน็ ตน้
ถิน่ อาศัย : พืน้ ท่ที างการเกษตร
เขตแพรก่ ระจาย : ไทย เวียดนาม อนิ เดีย และปากีสถาน

ความยาวลำ�ตัว ≈ 30 - 50 มม. แมลง

94 บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก

Order Orthoptera

ต๊ักแตนขาลายแข้งแดง

อันดบั Orthoptera
ชื่อสามญั ภาษาไทย ตก๊ั แตนขาลายแข้งแดง
ชอ่ื สามัญภาษาองั กฤษ Rufous - legged Grasshopper
ชอื่ วทิ ยาศาสตร์ Xenocatantops humilis (Serville, 1838)
วงศ์ Acrididae

ลักษณะทั่วไปและพฤติกรรม : ลำ�ตัวมีสีน้ำ�ตาลเข้มคล้ายเปลือกไม้ หนวดสั้นแบบ
เสน้ ดา้ ย (filiform) ปากเปน็ แบบกดั กนิ (chewing type) ขาหนา้ เปน็ แบบขาเดนิ ขาคหู่ ลงั เปน็
แบบขากระโดด

อาหาร : ใบอ่อนของตน้ พืช
ถิ่นอาศยั : ป่าละเมาะ
เขตแพร่กระจาย : ไทย ฮอ่ งกง มาเลเซีย และอนิ โดนีเซีย

ความยาวลำ�ตัว ≈ 30 - 35 มม.

แมลง

บางชนิดในเขตสงวนชีวมณฑลป่าสักห้วยทาก 95