file Ebook

นางแสงทอง วรรณพิบลู ย์

พ.ศ. ๒๔๕๗–๒๕๕๙

นางแสงทอง วรรณพิบูลย์ สกุลเดิม สุวรรณนาวิน เกิดเม่ือวันท่ี

๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๗ ท่ีบ้านซ่ึงอยู่ใกล้วัดอรุณราชวราราม

(วดั แจง้ ) อำ� เภอบางกอกใหญ่ (ปัจจุบนั คอื เขตบางกอกใหญ)่ จงั หวดั ธนบุรี

(ปัจจุบนั คอื กรุงเทพมหานคร) เป็นบุตรของนายเรอื เอกขุนถอ่ งดกิ จิ ฉการ

(ร.น.) และคุณหญิงประยงค์ ถ่องดิกิจฉการ มีพ่ีน้อง ๒ คน คือ

ศาสตราจารย์พันเอก (พิเศษ) ประสงคป์ รแะลวะตั นคิ ารยู ๑ส๖ุวรมรกณราคสมุว๒ร๕ร๖ณ๖นาว1ิน49
ซ่ึงถึงแกก่ รรมทงั้ หมดแลว้

ครู ผู ้บริหาร และศึกษานิเทศก์

นางแสงทองจบการศึกษาระดับประถมที่โรงเรียนสตรีวัดภาวนาพิรตาราม
คลองบางกอกนอ้ ย จังหวดั ธนบรุ ี เมอ่ื พ.ศ. ๒๔๗๔ ศกึ ษาตอ่ ระดับมัธยมตอนต้น

ท่ีโรงเรียนเดิม และศึกษาต่อระดับมัธยมตอนปลาย
ที่โรงเรียนเบญจมราชาลัย เม่ือเรียนช้ันมัธยมปีที่ ๕
เห็นว่าไม่ตรงกับความต้องการเพราะประสงค์เป็นครู
จึงย้ายไปเรียนที่โรงเรียนฝึกหัดครูเพชรบุรีวิทยาลงกรณ์
(มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์
ในปจั จบุ นั ) และสำ� เรจ็ การศกึ ษาชนั้ มธั ยมปที ี่ ๖ พรอ้ มทงั้
ไดร้ บั ประกาศนยี บตั รวชิ าครมู ลู ดว้ ยความทร่ี กั ในงานฝมี อื
การประดษิ ฐส์ ง่ิ สวยงาม จงึ ไปศกึ ษาตอ่ ในชนั้ มธั ยมปที ่ี ๗
และ ๘ ท่ีโรงเรียนบ้านทวาย๑ แต่ไม่ส�ำเร็จการศึกษา ในขณะรับราชการได้ลาไป
ศึกษาต่อด้านคหกรรมศาสตร์ที่ประเทศญ่ีปุ่น ด้วยทุนสว่ นตวั เปน็ เวลา ๑ ปี สำ� เรจ็
วชิ าการทำ� ตกุ๊ ตาญปี่ นุ่ ไดร้ บั ประกาศนยี บตั ร (Diploma) จาก ๒ สถาบัน คอื จาก
The Osawa Institute of Doll Making และจาก Sakura Doll School
ในกรุงโตเกียว ก่อนเดินทางกลับได้ไปเรียนปั้นที่ Sato Branch เมอื งนาโกยา่
ระหว่างเดินทางกลับได้แวะดูงานด้านการประดิษฐ์ตุ๊กตาจากเศษวัสดุที่ประเทศ
ฟลิ ิปปินส์ เปน็ เวลา ๑๕ วันด้วย
นางแสงทองเร่ิมรับราชการในต�ำแหน่งครูการครัว ช้ันจัตวา ท่ีโรงเรียน
การชา่ งสตรบี า้ นทวาย๑ เมอ่ื วนั ท่ี ๑๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๘๐ ต่อมาไดเ้ ปลี่ยนเปน็
ครดู อกไม้สด เมอ่ื วันท่ี ๑ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๔๘๐ เปน็ ครจู ัตวา โรงเรยี นการช่างสตรี
150 ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

พระนครใต้๑ เมอ่ื พ.ศ. ๒๔๘๒ เล่ือนเป็นครตู รี และครโู ท เม่อื พ.ศ. ๒๔๙๖ และ
พ.ศ. ๒๕๑๖ ตามลำ� ดบั จนเกษียณอายรุ าชการ เมอื่ วนั ท่ี ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๑๘
ชีวิตในวัยเด็กได้รับการเลี้ยงดูด้วยความรัก ความอบอุ่น สุขกายสบายใจ
ทำ� ใหน้ างแสงทองเป็นคนท่มี นี ิสัยอ่อนโยน มคี วามเมตตากรณุ า ใจเย็น และพูดจา
ไพเราะ สภุ าพออ่ นนอ้ มกบั บคุ คลทวั่ ไป สมกบั เปน็ กลุ สตรไี ทย จงึ สง่ ผลใหน้ างแสงทอง
เปน็ ครทู ่ีดี พูดจาออ่ นหวาน รกั ความสะอาด สนใจคอยดูแลและส่ังสอนนักเรียน
ไมเ่ พยี งแตว่ ชิ าความรเู้ ทา่ นนั้ แตย่ งั ดแู ลอบรมกริ ยิ ามารยาททเ่ี หมาะสมกบั กลุ สตรไี ทย
นางสนุ ทร พานชิ กลุ ไดเ้ ขยี นไวใ้ นหนงั สอื “ชวี ติ สดใสดว้ ยวยั ๙๖ ปี คณุ ครแู สงทอง
วรรณพบิ ลู ย์ ๒๐ พฤศจกิ ายน ๒๕๕๓” วา่ “ความเปน็ ครทู เี่ ปน็ ตน้ แบบทด่ี ขี องทา่ น
ศิษย์จะกล่าวเป็นเสียงเดียวกันว่า ท่านมีวิญญาณของความเป็นครู ต้ังใจสอน
เอาใจใส่ศิษย์ทั่วถึงกัน...” นางกุลนาถ ทวีทรัพย์ อดีตหัวหน้าหมวดคหกรรม
โรงเรยี นสตรศี รสี รุ โิ ยทยั ลกู ศษิ ยข์ องนางแสงทอง ไดใ้ หข้ อ้ มลู วา่ “ในฐานะครปู ระจำ� ชน้ั
ท่านมีความรักและความเมตตาต่อศิษย์ทุกคน ดูแลเอาใจใส่ อบรม ปลูกฝัง
คณุ ลกั ษณะของกลุ สตรใี หร้ จู้ กั วางตนใหเ้ หมาะสม กริ ยิ ามารยาทและวาจาใหส้ ภุ าพ
เรียบรอ้ ย รักษาระเบยี บวินัย ทส่ี �ำคญั ที่สดุ คือ กฎระเบียบของห้องเรียน นักเรียน
ทุกคนต้องมีผ้าสะอาด ๑ ผืน พับวางไว้ในโต๊ะ และต้องจัดโต๊ะเรียนให้เรียบร้อย

๑ ปัจจบุ นั คือ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล วิทยาเขตพระนครใต้ ไดเ้ ปลีย่ นช่อื หลายครง้ั
จากเดิมช่ือโรงเรียนบ้านทวาย เปลี่ยนเป็นโรงเรียนการช่างสตรีพระนครใต้ และเปล่ียนเป็น
สถาบันเทคโนโลยรี าชมงคล วิทยาเขตพระนครใต้

ประวัติครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 151

ครู ผู ้บรหิ าร และศกึ ษานิเทศก์

สะอาด เช้าเคารพธงชาติ สวดมนต์เรียบร้อยเข้าห้องเรียน เม่ือครูเข้ามาทุกคน
ท�ำความเคารพ แล้วให้เปิดโตะ๊ หยิบผา้ ขนึ้ มาท�ำความสะอาดโต๊ะพรอ้ มกนั คุณครู
จะตรวจดกู ารจดั โตะ๊ ทกุ วนั เปน็ ประจำ� สำ� หรบั นกั เรยี นกม็ บี า้ งทแี่ อบทำ� เชน่ กนิ ขนม
ช่างพูดคุย ก็ไม่พ้นสายตา ท่านก็ท�ำโทษโดยให้น�ำขนมท้ังหมดมายืนกินหน้าห้อง
หรือให้คาบไม้บรรทัดหน้าห้อง ที่สุดก็ไม่กล้าท�ำอีก ท่านไม่ดุหรือว่ากล่าวใด ๆ
ใหร้ ุนแรง เม่อื หมดเวลาอบรม กใ็ หเ้ ขา้ นง่ั เรยี นตามปกต.ิ ..”

ครูคหกรรมศาสตร์ยอดเย่ียม
ท่ีเพียบพร้อมด้วยความเป็นกุลสตรีไทย
นางแสงทองเปน็ แบบอยา่ งทดี่ ขี องครคู หกรรมศาสตรใ์ นการรกั ษาความสะอาด
เปน็ อยา่ งยง่ิ นางกลุ นาถ ทวที รพั ย์ ไดใ้ หข้ อ้ มลู เพม่ิ วา่ “คณุ ครแู สงทอง มสี ขุ อนามยั
เปน็ เลิศ กลบั จากสอนเขา้ หอ้ งพกั ล้างมือทันที สำ� หรับการรบั ประทานอาหารน้นั
อปุ กรณ์ทกุ ชิ้น จาน ชาม ชอ้ น-ส้อม ตอ้ งลวกน้ำ� ร้อนก่อน นอกจากนี้ ยังน�ำอาหาร
จากบ้านใส่ปิน่ โตไปกินทโ่ี รงเรยี นอกี ด้วย” นางจไุ ร ทวีทรัพย์ ได้เขยี นเรอื่ งนไี้ ว้ใน
หนังสือเล่มเดียวกันว่า “...คุณครูรักความสะอาดมาก คุณครูชอบสอนตอนเช้า
เพราะตอนบ่ายลูกศษิ ย์ส่วนใหญจ่ ะเล่นกันจนเหงือ่ ทว่ มตวั กลนิ่ กจ็ ะไมส่ ะอาด...”
สว่ นเหตทุ นี่ างแสงทองรกั ความสะอาดจนเลอื่ งชอื่ นน้ั ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยพ์ รเพญ็  
อ๊อกกงั วาน รองคณบดฝี ่ายวิชาการ คณะเทคโนโลยคี หกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั
เทคโนโลยีราชมงคลกรงุ เทพ ไดใ้ หข้ อ้ มูลไว้ในหนังสือเลม่ เดยี วกนั วา่  “...มคี รงั้ หนงึ่
เรียนพับผ้าเช็ดหน้า ตอนพับเสร็จไปส่งอาจารย์โดนตีมือ ๒ ที โทษฐานงานที่ท�ำ
มีคราบขี้มือด�ำเป็นรอยหลายที่ โดนกลับให้ไปท�ำใหม่ เปล่ียนผ้าผืนใหม่ด้วย
ทา่ นบ่นวา่ เดก็ พวกน้ีสอนไมจ่ ำ�  บอกว่าให้ขยันลา้ งมือบอ่ ย ๆ งานออกมาจะได้สวย
คนรบั จะไดไ้ มร่ ังเกียจคราบข้มี ือเรา...”
นางแสงทองมีความรักและความสามารถในด้านคหกรรมศาสตร์ต้ังแต่เด็ก
ชอบท�ำของเลน่ เอง เช่น ตุ๊กตาผา้ ดงั น้ัน เม่ือได้ไปศกึ ษาการทำ� ตุ๊กตาญี่ปุ่น จึงได้
นำ� มาสอนใหแ้ กน่ กั เรยี น ทงั้ นี้ ไดค้ ดิ ดดั แปลงและออกแบบใหม่ ๆ ใหเ้ ปน็ แบบไทย ๆ
152 ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

น่ารักงดงามยิ่ง ท�ำให้ศิษย์สามารถประดิษฐ์งานฝีมือจนเป็นท่ียอมรับของสังคม
ส่ิงประดิษฐต์ า่ ง ๆ ที่นำ� ออกแสดงและจำ� หนา่ ยในงานศิลปหัตถกรรมนักเรยี นและ
งานกาชาดนั้น จำ� หน่ายไดท้ ง้ั หมด ส่วนราชการอน่ื เห็นความสามารถโดยโรงเรยี น
สตรีวัดหงสารามได้ขอยืมตัวไปสอนการประดิษฐ์ตุ๊กตาจากวัสดุต่าง ๆ เป็นเวลา
๑ ภาคการศกึ ษา มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตรไ์ ดเ้ ชญิ ไปสอนการทำ� ตกุ๊ ตาใหน้ กั ศกึ ษา
และคณาจารยอ์ ีกด้วย
ผลงานสร้างสรรค์ท่ีส�ำคัญของนางแสงทองคือการสอนการพับผ้าเช็ดหน้า
ใหเ้ ปน็ รปู สตั วช์ นดิ ตา่ ง ๆ เปน็ แบบทม่ี ชี วี ติ ชวี าราวกบั เปน็ จรงิ นอกจากแบบทเ่ี รยี นรู้
จากต่างประเทศแล้ว นางแสงทองยังคิดประดิษฐ์แบบใหม่อีกหลายแบบ ท�ำให้
ไดร้ บั เชญิ ไปแสดงผลงานการฝมี อื ของนกั เรยี นในประเทศสงิ คโปร์ และจฬุ าลงกรณ์
มหาวิทยาลัยก็ได้เชิญให้ไปสาธิตและสอนการพับผ้าด้วย ปรากฏว่ามีผู้สนใจมาก
ท�ำให้สมัยน้ันนยิ มมอบของชำ� รว่ ยงานแตง่ งานเปน็ ผา้ เชด็ หนา้ พบั เปน็ รปู ดอกไมห้ รอื
รปู ตกุ๊ ตาสตั ว์ แม้นางแสงทองเกษียณอายรุ าชการแลว้ กย็ ังได้รบั เชิญไปสอนการพับ
ผา้ เช็ดหนา้ ทสี่ ถาบนั เทคโนโลยีราชมงคล วทิ ยาเขตเทคนิคกรุงเทพฯ อยา่ งตอ่ เนื่อง
ในการสอนวชิ าพบั ผา้ เชด็ หนา้ นน้ั นางกลุ นาถ ทวที รพั ย์ ไดใ้ หข้ อ้ มลู เพม่ิ เตมิ วา่
“ท่านตั้งใจถ่ายทอดความรู้ท่ีท่านไปร�่ำเรียนมาจากประเทศญี่ปุ่นให้ศิษย์
สอนเคล็ดลับต่าง ๆ ให้อย่างไม่ปิดบัง เก็บมุมและสอดอย่างไรให้แน่น กระชับ
ไมค่ ลาย ไม่หลดุ โดยมติ ้องใชเ้ ขม็ ด้ายตรงึ ทุกงานทท่ี ่านสอน ทกุ เวลาท่ีอยกู่ ับศิษย์

ประวัติครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 153

ครู ผู ้บริหาร และศกึ ษานิเทศก์

จะอบรมวธิ กี ารทำ� งานใหส้ ะอาด ไมร่ กรุงรัง ทำ� ไปเก็บไป และใหเ้ ปน็ คนละเอียด
ท่านจะให้แก้ไขงานให้สวยงามด้วย” นวลจันทร์ ทองชัช ได้เขียนไว้ในหนังสือ
ทไ่ี ดก้ ลา่ วแลว้ ดว้ ยวา่ “ครแู สงทองจะสอนใหพ้ บั โดยหา้ มใชด้ า้ ยพนั หรอื ตรงึ สว่ นหนง่ึ
สว่ นใดเลย ถ้าหากสงสยั จะถกู รอ้ื ออกหมดแลว้ ใหพ้ บั ใหม่ บางคนร้องไห้เพราะกว่า
จะพบั ไดก้ เ็ กือบหมดเวลา...”
ในการสอนวชิ าดอกไม้สด นางแสงทองได้คดิ ประดิษฐ์ดอกไมส้ ดแบบใหม่ ๆ
นอกเหนอื จากการอนรุ กั ษแ์ บบทม่ี มี าแตด่ งั้ เดมิ สอนใหแ้ กศ่ ษิ ย์ ซงึ่ ศษิ ยไ์ ดน้ ำ� ไปเผยแพร่
จนได้รับความนิยมมาก งานบางชิ้น เช่น การผูกช่อบูเก้ต์ดอกไม้สด พวงมาลา
ดอกไม้สดเพ่ือน�ำไปถวายบังคมพระบรมรูปทรงม้า และดอกไม้สดคลุมผ้าไตร
ในงานบวช จนกลายเปน็ ตน้ แบบมาจนถึงปจั จบุ นั โดยเฉพาะดอกไม้สดคลุมผา้ ไตร
ในงานบวชไดร้ บั ความนยิ มมาก ตอ้ งระดมทง้ั ครแู ละนกั เรยี นหลาย ๆ คนชว่ ยกนั ทำ�
จนรงุ่ เชา้ สรา้ งรายไดเ้ ขา้ โรงเรยี นเปน็ จำ� นวนมาก ผลงานดอกไมส้ ดของนางแสงทอง
นอกจากมคี วามคดิ สรา้ งสรรคแ์ ลว้ ยงั มคี วามละเอยี ด ประณตี และสวยงามอกี ดว้ ย
นางสนุ ทร พานชิ กลุ ไดเ้ ขยี นไวใ้ นหนงั สอื เลม่ เดยี วกนั วา่ “คณุ ครมู คี วามคดิ สรา้ งสรรค์
ในการออกแบบ ประดิษฐไ์ ดเ้ หมาะเจาะ สวยงาม...” นางกลุ นาถ ทวีทรัพย์ ไดใ้ ห้
ข้อมูลเพ่ิมเติมว่า “ท่านจะสอนการน�ำกลีบดอกไม้มาร้อยกรอง เช่น การเย็บ
154 ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

แบบการรอ้ ยมาลยั ชนดิ ตา่ ง ๆ เพอ่ื นำ� ไปตกแตง่ ในโอกาสตา่ ง ๆ ใหเ้ หมาะสมกบั การใชง้ าน
พวงมาลาสำ� หรบั ถวายบงั คมพระบรมรปู ทรงมา้ พวกเราจะประดษิ ฐด์ ว้ ยดอกไมส้ ด
ทกุ ครง้ั โดยคณุ ครอู อกแบบ กำ� หนดดอกไมส้ ตี า่ ง ๆ ให้ และดแู ลใหศ้ ษิ ยท์ ำ� โดยเฉพาะ
นักเรียนประจ�ำจะได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบจนส�ำเร็จ บางปีงานละเอียดมาก
เชน่ ใชก้ ลีบดอกบานไมร่ ู้โรย ยอ้ มสี ตากแหง้ ใช้ปากคบี คีบทลี ะกลบี จุ่มกาวมาติด
ลงบนแบบ ชา่ งละเอยี ดจรงิ งานออกมาสวยมาก รงุ่ ขน้ึ กจ็ ะมภี าพบนหนา้ หนงั สอื พมิ พ์
เราคนช่วยกันท�ำก็ภูมิใจ...” นางสาวประภา กาญจนาคม ได้เขียนไว้ในหนังสือ
ทีก่ ล่าวแล้วว่า “ถูกเรียกไปดูผลงานจากการรอ้ ยมาลยั มีดอกมะลิดอกหนึ่งย่ืนยาว
จากแถวเพียงดอกเดียวที่ดิฉันปล่อยให้ผ่านไปโดยแก้ไข คุณครูยกขึ้นมาดูเพ่ือให้
ดฉิ ันตระหนกั ว่าท�ำงานขาดความประณตี ...”
วิชาสุดท้ายท่ีนางแสงทองสอนและเป็นงานฝีมือท่ีได้รับค�ำชมเชยว่าล�้ำเลิศ
อีกอย่างหนึ่งก็คือฝีมือการปั้นขนมลูกชุบในงานกาชาด ครั้งหนึ่งร้านสมเด็จฯ
ไดข้ อใหโ้ รงเรยี นการชา่ งสตรพี ระนครใตท้ ำ� ขนมลกู ชบุ ไปจำ� หนา่ ย นางแสงทองไดร้ บั
มอบหมายใหเ้ ปน็ แมง่ าน ซ่ึงนอกจากปน้ั ลูกชุบเปน็ ผลไมเ้ ดมิ ๆ แลว้ นางแสงทอง
ยังได้คิดประดิษฐ์ปั้นเป็นผลไม้อื่น ๆ ท่ีไม่เคยมีผู้ปั้นมาก่อนเพ่ิมอีกหลายชนิด
ลว้ นสวยงามเหมอื นจรงิ

นางแสงทองไม่เคยหยดุ น่ิงในการใฝห่ าวิชาความรู้ พยายามพัฒนาการเรียน
การสอนและวิชาชีพด้านคหกรรมศาสตร์อยู่เสมอ เมื่อมีโอกาสไปทัศนศึกษา
ประเทศต่าง ๆ เชน่ สาธารณรัฐแหง่ สหภาพเมียนมาร์ มาเลเซยี และเขตบริหาร
พเิ ศษฮ่องกง กห็ าโอกาสดงู านหัตถกรรม งานฝีมอื งานประดิษฐ์ตา่ ง ๆ แล้วน�ำมา
ปรับปรงุ ดัดแปลงให้เปน็ งานแบบใหม่ ๆ สอนลูกศิษย์อยู่เสมอ

โดยท่ีนางแสงทองเป็นผู้มีความรู้ความสามารถในวิชาคหกรรมศาสตร์
หลายสาขาวชิ า ทง้ั วชิ าอาหาร การครวั การจดั ตกแตง่ และการประดษิ ฐด์ ว้ ยดอกไมส้ ด
การประดษิ ฐต์ ๊กุ ตาหลายแบบหลายประเภท การประดิษฐข์ องชำ� ร่วย การประดษิ ฐ์
พบั ผา้ เชด็ หนา้ เปน็ รปู สตั วแ์ ละตกุ๊ ตาตา่ ง ๆ ซงึ่ เปน็ ผลงานทนี่ ำ� หนา้ ผอู้ น่ื และนำ� สมยั

ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 155

ครู ผู บ้ รหิ าร และศึกษานิเทศก์

ทั้งยังน�ำมาจัดการเรียนการสอนให้นักเรียนอย่างได้ผลดีเยี่ยม นางแสงทองเขียน
เอกสารประกอบการสอนและเผยแพรเ่ ปน็ จำ� นวนมาก ไดแ้ ก่ ตำ� ราการประดษิ ฐต์ กุ๊ ตา
จากวัสดตุ า่ ง ๆ ต�ำราการปน้ั การพับผ้าเชด็ หน้าเป็นรปู แบบตา่ ง ๆ การท�ำแปง้ พวง
และจัดท�ำเอกสารประมวลการสอนเรื่องการปั้นแบบง่าย ๆ ใช้สอนในโรงเรียน
การชา่ งสตรพี ระนครใต้ นอกจากนน้ั ยงั ไดเ้ ขยี นบทความความรทู้ างคหกรรมศาสตร์
ในวารสารและนติ ยสารตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ วทิ ยาสาร (พ.ศ. ๒๕๐๓) คณุ หญงิ (พ.ศ. ๒๕๐๗)
และกลุ สตรี (พ.ศ. ๒๕๑๔) อีกด้วย
156 ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

นางแสงทองได้บ�ำเพ็ญประโยชน์ต่อสังคมมากมาย ได้สละเงินทองท�ำบุญ
และบริจาคทุนอยู่เสมอ ซ่ึงแยกเป็น ๓ ด้าน คือ ด้านแรก มูลนิธิ ชมรม สโมสร
หน่วยงานการกุศล และสมาคมต่าง ๆ โดยได้บริจาคทรัพย์เป็นทุนอุดหนุน
การดำ� เนนิ งานของทต่ี า่ ง ๆ เฉพาะทบี่ รจิ าคใหส้ มาคมศษิ ยเ์ กา่ โรงเรยี นการชา่ งสตรี
พระนครใต้ เปน็ เงนิ ๑๐๕,๐๐๐.๐๐ บาท ดา้ นท่ีสอง การทะนุบำ� รงุ ศาสนา ไดซ้ ื้อ
ท่ดี นิ บริจาคให้วดั ตา่ ง ๆ สรา้ งซุ้มประตวู หิ าร สรา้ งเมรุให้วัด สรา้ งหอระฆัง และ
ด้านสุดท้าย คือการอุดหนุนบ�ำรุงการศึกษา ด้วยการบริจาคทรัพย์เพื่อเป็นทุน
การศึกษาให้แก่นักเรียนยากจนท่ีโรงเรียนสตรีศรีสุริโยทัยและสถาบันเทคโนโลยี
ราชมงคล วิทยาเขตพระนครใต้ ท้ังน้ี ได้บริจาคเงินเพ่ือปรับปรุง “ห้องประชุม
คณุ หญงิ ประยงค์ ถอ่ งดกิ จิ ฉการ” โรงเรยี นสตรศี รสี รุ โิ ยทยั จำ� นวน ๑,๐๐๐,๐๐๐.๐๐ บาท
(หนึ่งล้านบาทถ้วน) และได้บริจาคเงินจ�ำนวนเดียวกันนี้เพื่อปรับปรุงห้องประชุม
อาคาร ๑๐ สถาบนั เทคโนโลยรี าชมงคล วิทยาเขตพระนครใต้ อีกด้วย

นางแสงทองเป็นครูท่ลี กู ศษิ ย์รกั และประทบั ใจ นอกจากการเปน็ ครูต้นแบบ
ทด่ี แี ลว้ ยงั เปน็ แบบอยา่ งในการดำ� รงชวี ติ รวมทงั้ ไดน้ ำ� วชิ าความรไู้ ปประกอบอาชพี
ได้อีกด้วย ผู้ช่วยศาสตราจารย์มณีเลิศ ปัญญานุช อดีตผู้อ�ำนวยการวิทยาเขต
พระนครใต้ และอดตี คณบดคี ณะคหกรรมศาสตร์ สถาบนั เทคโนโลยีราชมงคล
ไดเ้ ขยี นในหนงั สอื เลม่ เดยี วกนั วา่ “...เปน็ ผใู้ หญท่ น่ี า่ เคารพนบั ถอื ใชช้ วี ติ ทเี่ ปน็ ประโยชน์
ตอ่ ลูกศษิ ย์และคนท่วั ไป เป็นทร่ี ักของศษิ ยอ์ ย่างมาก จะเห็นภาพเมอ่ื อาจารย์มาถงึ
ลูกศิษย์จะต้อนรับและห้อมล้อมอาจารย์ ทุกคนยินดีท่ีได้พบอาจารย์ท่ีพวกเขา
เคารพรัก...” นางสาวอัชฌา มัลลกิ ะมาส ไดเ้ ขยี นไว้ในหนงั สือที่กลา่ วข้างต้นวา่
“...พวกเราสุขใจเสมอเมื่อย้อนอดีตเยาว์วัย วัยเรียนท่ีมีโอกาสได้รับการถ่ายทอด
การสอนงานประดษิ ฐด์ อกไมส้ ดจากทา่ นอาจารย์ ทา่ นไดใ้ ห้ความรัก ความเมตตา
ความเอาใจใส่ตอ่ ศษิ ยเ์ สมอหนา้ กัน...” นางสาวประภา กาญจนาคม จากหนงั สอื
เลม่ เดยี วกนั ไดเ้ ขียนว่า “...ดิฉนั ไดน้ ำ� จริยธรรมของความเปน็ ครขู องคุณครแู สงทอง
มาปฏบิ ตั ติ ามครรลองของความเปน็ ครโู ดยอตั โนมตั ิ ความละเอยี ด ประณตี ตรงตอ่ เวลา

ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 157

ครู ผู บ้ ริหาร และศกึ ษานเิ ทศก์

รักษาระเบียบปฏบิ ตั ิ...” นางปรีดา ธรรมเกษร และเพือ่ น ๆ รุ่น ๐๒ ไดเ้ ขียนใน
หนงั สอื เลม่ เดยี วกนั วา่ “คณุ ครเู ปน็ ตวั อยา่ งทด่ี ใี นการดำ� เนนิ ชวี ติ ทง้ั ดา้ นความกตญั ญู
คุณธรรมจริยธรรม และให้ความอุปการะสนับสนุนการศึกษา” นางจิตธนิฎฐา
ปญั ญาโชตพิ งศ์ (ชอ่ื เดมิ นพรตั น์ (อมรา) รตั นปญั ญา) เจา้ ของบรษิ ทั ๕ สงิ ห์ จำ� กดั
และนพรตั น์ สมนุ ไพร ได้สร้าง “สวนแสงทอง” โดยปลูกตน้ ไม้ยนื ตน้ หลายชนดิ
โดยไดเ้ ขยี นวตั ถปุ ระสงคใ์ นการสรา้ งสวนนไ้ี วใ้ นหนงั สอื ทก่ี ลา่ วแลว้ วา่ “เพอื่ ใหค้ ณุ ครู
จะได้มอี ายยุ นื ยาว”
โดยท่ีนางแสงทองมีคุณงามความดีและมีความรู้ความสามารถที่สูงส่ง
จงึ ไดร้ บั ปรญิ ญาคหกรรมศาสตรบณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ดิ์ จากสถาบนั เทคโนโลยรี าชมงคล
เมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๓
เครอื่ งราชอสิ รยิ าภรณช์ น้ั สงู สดุ ทไ่ี ดร้ บั พระราชทาน คอื จตรุ ถาภรณช์ า้ งเผอื ก
เบญจมาภรณม์ งกฎุ ไทย เบญจมดเิ รกคณุ าภรณ์ และเหรยี ญจกั รพรรดมิ าลา
นางแสงทองสมรสกับนายเชาวน์ วรรณพบิ ลู ย์ เมอื่ พ.ศ. ๒๔๙๖ ไม่มีบุตร
แต่ได้น�ำบุตรของเพื่อนมาเล้ียงเป็นบุตรบุญธรรม คือ นางบุญประภา มีชูคุณ
(วรรณพิบูลย์)
นางแสงทองถงึ แกก่ รรมดว้ ยความชราภาพ เมอื่ วนั ที่ ๒๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๙
สิริอายุ ๑๐๑ ปี ๕ เดอื น ๙ วนั

นายพธุ ทรัพย์ มณศี รี ผเู้ รยี บเรียง

158 ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ข้อมูลอา้ งอิง

๑. หนงั สือ “ชีวติ สดใสด้วยวัย ๙๖ ปี คุณครูแสงทอง วรรณพิบูลย์ ๒๐ พฤศจกิ ายน ๒๕๕๓”
๒. เอกสารประวัติและผลงานของอาจารย์แสงทอง วรรณพิบูลย์ เพื่อประกอบการพิจารณา
มอบปรญิ ญากิตติมศกั ด์ิ
๓. ผู้ให้ข้อมูลเพิ่มเติม นางกุลนาถ ทวีทรัพย์ อดีตหัวหน้าหมวดคหกรรม โรงเรียนสตรี
ศรีสรุ โิ ยทยั


ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 159

ครูในสถาบัน
อุดมศึกษา

ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์ ปยิ สุทธิ์

พ.ศ. ๒๔๗๕–๒๕๖๔

“เชาวน์ ปิ ยสุทธ์ิ” ผู้ เพียรพิทย์

สอนศาสตร์ศิลป์ พิสิฐ เสกสร้าง

คีตศาสตร์วาทิต เทียมท่ี เทพแฮ

ผองศิษย์สัมฤทธ์ิอ้าง อาจโอ้ประโคมอินทร์

ผู้ช่ วปยรศะวาัตสคิ ตรรู ๑า๖จามรกยร์สาคนม่ัน๒ม๕ีข๖ัน๖หมา1ก61

ครูในสถาบนั อุดมศกึ ษา

ผู้ช่วยศาสตราจารย์เชาวน์ ปิยสุทธ์ิ เกิดวันท่ี
๑๗ มนี าคม พ.ศ. ๒๔๗๕ ทีบ่ ้านพันสี ตำ� บลทา่ โพธิ์
อำ� เภอหนองขาหยา่ ง จงั หวดั อทุ ยั ธานี เปน็ บตุ รคนแรก
ของนายเชื่อม และนางบุญมา ปิยสุทธ์ิ มีน้อง
๓ คน คือ นางบุญชู ไวสาริกรรม (ถึงแก่กรรม)
นายวิเชียร (ถึงแก่กรรม) และนายเชอื น ปิยสุทธิ์

ผู้ช่วยศาสตราจารย์เชาวน์เริ่มเข้าเรียนชั้นประถมปีที่ ๑ เม่ืออายุ ๑๐ ขวบ
ที่โรงเรียนวัดท่าโพธิ์ ต�ำบลท่าโพธ์ิ อ�ำเภอหนองขาหย่าง จังหวัดอุทัยธานี
เพราะกอ่ นนนั้ ตอ้ งชว่ ยพอ่ เลยี้ งควายทกุ วนั ขณะควายกนิ หญา้ พอ่ ไดส้ อนหนงั สอื ให้
ท่ีใต้ต้นไม้ ตกค�่ำอาบน�้ำกินข้าวเสร็จก็อ่านหนังสือให้พ่อฟัง อ่านจนหนังสือยับไป
ทั้งเล่ม พอเข้าโรงเรียนจึงอ่านออกเขียนได้เร็วกว่าคนอื่น จบชั้นประถมปีที่ ๔
พ.ศ. ๒๔๘๘ และเข้าเรียนตอ่ ชั้นมธั ยมปที ี่ ๑ ที่โรงเรยี นประจ�ำจังหวดั นครสวรรค์
(ปจั จบุ ันคือ โรงเรยี นนครสวรรค)์
ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวนเ์ ปน็ เดก็ เรยี นเกง่ สอบไดท้ ่ี ๑ เปน็ ประจำ� เรมิ่ สนใจ
เรียนดนตรเี มอื่ ตอนเรยี นชนั้ มธั ยมปที ่ี ๓ เพราะมีแรงบนั ดาลใจว่าถา้ เป็นนักดนตรี
จะไดร้ บั ยกเวน้ ค่าเลา่ เรยี น ระหว่างเรียนได้ฝากตัวเป็นศิษย์ของครสู นิ (ร้อยตรี สิน
ทองใบ) อดตี ผบู้ ังคับบญั ชากองแตรวงสมยั รัชกาลที่ ๗ ซึง่ เปน็ อาจารย์พเิ ศษสอน
ดนตรีแตรวงของโรงเรยี นนครสวรรค์ เคร่อื งดนตรีช้นิ แรกทไี่ ดฝ้ กึ คือ “ยโู พเนียม”
เป็นแตรตัวใหญ่และเก่ามาก ตั้งใจฝึกซ้อมวันละ ๒ ช่ัวโมงหลังเลิกเรียน จนถึง
ชั้นมัธยมปีท่ี ๕ ก็จัดว่าเป็นนักดนตรีอยู่ในข้ันเก่ง จึงได้รับยกเว้นค่าเล่าเรียน
เมอ่ื จบช้นั มธั ยมปที ี่ ๖ พ.ศ. ๒๔๙๕ ไดส้ มัครเขา้ เรียนนกั เรยี นทนุ ครูทีโ่ รงเรยี นฝกึ หดั
ครมู ลู กสกิ รรม ประจำ� มณฑลนครสวรรค๑์ เรยี น ๑ ปี ไดป้ ระกาศนยี บตั รประโยคครมู ลู
(ครู ป.) พ.ศ. ๒๔๙๖ และศกึ ษาตอ่ ระดบั ปรญิ ญาตรี วชิ าเอกดนตรศี กึ ษา ไดป้ ริญญา

๑ พ.ศ. ๒๔๙๘ ได้เปลยี่ นช่ือเปน็ “โรงเรยี นฝกึ หัดครนู ครสวรรค์”

162 ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ครศุ าสตรบณั ฑติ (คบ.) จากวทิ ยาลยั ครบู า้ นสมเดจ็ เจา้ พระยา (ปจั จบุ นั คอื มหาวทิ ยาลยั
ราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา) เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๒๒
ผูช้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวนเ์ ร่มิ รับราชการครู เมอื่ พ.ศ. ๒๔๙๗ ทโ่ี รงเรียน
วดั สม้ เสย้ี ว (บรรพตประชาสรรค)์ อำ� เภอบรรพตพสิ ยั จงั หวดั นครสวรรค์ สอนทกุ วชิ า
ในชั้นประถมปีท่ี ๓ ท่ีโรงเรียนแห่งน้ีได้เร่ิมฟื้นฟูการเล่นดนตรีแตรวง โดยยืม
เคร่อื งดนตรีเก่า ๆ ของชาวบา้ นมาฝกึ ซ้อมให้กับครูผู้ชายในโรงเรียน สอนจนทกุ คน
เลน่ ไดแ้ ละเลน่ กนั ดว้ ยความสนกุ สนาน นายอำ� เภอชอบใจจงึ เขา้ มารว่ มเปน็ หวั หนา้ วง
ขณะท่ีวงดนตรกี ำ� ลังมชี ่อื เสยี งและอยูใ่ นช่วงปิดภาคเรยี น นายอ�ำเภอไดส้ ่งไปเรียน
ดนตรเี พม่ิ เตมิ กบั อาจารยข์ องมหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ เปน็ เวลา ๑ เดอื น ชว่ ยใหม้ ี
ประสบการณ์เพ่มิ ขนึ้ เม่อื เปน็ ครสู อนท่โี รงเรียนวัดส้มเสีย้ ว ได้ ๓ ปี ปีท่ี ๔ ได้รับ
ค�ำส่งั ให้ไปรักษาการครูใหญ่โรงเรียนวัดมาดมะขาม อ�ำเภอบรรพตพิสยั เป็นเวลา
๑ ปี และกลบั มาสอนทโี่ รงเรียนเดมิ

ดว้ ยความเปน็ คนรกั ดนตรี เมอื่ พ.ศ. ๒๕๐๓ จงึ ลาออกจากราชการไปประกอบ
อาชพี อสิ ระ เลน่ ดนตรกี บั วงดนตรอี าชพี ตระเวนเลน่ ไปตามจงั หวดั ตา่ ง ๆ ในภาคเหนอื
แต่ด้วยความเป็นห่วงครอบครัว จึงกลับเข้ามาเป็นครูอีกครั้ง ใน พ.ศ. ๒๕๐๔
โดยไดร้ บั การเชญิ ชวนจากโรงเรยี นโพฒสิ ารศกึ ษา ซงึ่ เปน็ โรงเรยี นเอกชนทมี่ ชี อื่ เสยี ง
ในเมอื งนครสวรรค์ ไดท้ ำ� หนา้ ทส่ี อนวชิ าดนตรที งั้ ระดบั ชนั้ ประถมศกึ ษาและมธั ยมศกึ ษา
ตงั้ วงดรุ ยิ างคข์ องโรงเรยี น และเลน่ ดนตรใี หก้ บั วงของโรงเรยี นโพฒสิ ารศกึ ษาโดยเปน็
ผ้คู วบคมุ วง ช่วยใหโ้ รงเรียนมชี ือ่ เสยี งโดง่ ดังมากกว่าเดิม

ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 163

ครูในสถาบนั อุดมศกึ ษา
อาชพี รบั ราชการกบั งานดนตรที ตี่ นรกั ผกู พนั กนั ทง้ั ชวี ติ ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์
ได้เข้ารับการบรรจุเป็นครูโรงเรียนรัฐบาลอีกคร้ังท่ีโรงเรียนเทศบาล ๔ เขากบ
อ�ำเภอเมอื งนครสวรรค์ เม่อื พ.ศ. ๒๕๑๐ รับผิดชอบสอนวชิ าวทิ ยาศาสตร์และวิชา
ดนตรี และท�ำวงดุริยางค์ให้กับโรงเรียน ระหว่างท่ีสอนอยู่โรงเรียนเทศบาล ๔
วทิ ยาลัยครูนครสวรรค์ (ปัจจุบนั คือ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครสวรรค์) ได้เชญิ เป็น
อาจารยพ์ เิ ศษ สอนดนตรใี หน้ กั ศกึ ษาระดบั ประกาศนยี บตั รวชิ าการศกึ ษา โดยใชเ้ วลา
หลงั เลกิ งาน และชว่ ยคมุ วงดนตรขี องวทิ ยาลยั ดว้ ย ตอ่ มาไดโ้ อนไปสอนทว่ี ทิ ยาลยั ครู
นครสวรรค์ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๕

ระหว่าง พ.ศ. ๒๕๒๑-๒๕๒๒ ขณะลาศึกษาต่อปริญญาตรีท่ีวิทยาลัยครู
บ้านสมเด็จเจ้าพระยา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร เชิญไปเป็น
อาจารยพ์ เิ ศษสอนดนตรใี หก้ บั นักศึกษาทเ่ี รยี นวิชาโทดนตรี เปน็ เวลา ๓ ภาคเรียน
หลงั จากเรยี นจบ ไดก้ ลบั มาทำ� งานทวี่ ทิ ยาลยั ครนู ครสวรรค์ สอนนกั ศกึ ษาและดแู ล
วงดนตรขี องวทิ ยาลยั ครดู ว้ ยความสขุ ดงั ขอ้ ความทก่ี ลา่ วไวใ้ นหนงั สอื “ครคู น...ดนตร”ี
ความตอนหน่งึ วา่
“การเปน็ ครสู อนดนตรี มันมคี วามสขุ ที่อยกู่ บั เสยี งเพลง ซงึ่ ประกอบไปดว้ ย
เครอ่ื งเลน่ ตา่ ง ๆ ที่มเี อกลกั ษณ์เฉพาะตัว เม่อื น�ำมาบรรเลงร่วมกนั ก่อให้เกดิ เสียง
ดนตรีอันไพเราะ มีจังหวะ ท�ำนอง เสียงประสาน ท�ำให้คนไม่เครียด อารมณ์ดี
ย่ิงได้นักร้องเก่ง มีพรสวรรค์ด้วย ย่ิงท�ำให้เกิดสุนทรียะทางอารมณ์เพิ่มมากข้ึน
ผมมีความสุขทุกคร้ังที่ไดส้ อน ไดเ้ ล่นดนตรี”
164 ประวัติครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

การสร้างผลงานด้านดนตรีในระหวา่ งการสอนนักศึกษาให้เป็นนักดนตรีที่มี
ทักษะและความช�ำนาญ ผู้ช่วยศาสตราจารย์เชาวน์ได้น�ำวงดนตรีวิทยาลัยครู
ออกให้บริการแก่หน่วยงานต่าง ๆ เพื่อสร้างประสบการณ์ให้แก่นักศึกษา ได้รับ
การชื่นชมและสร้างช่ือเสียงให้แก่วิทยาลัยครูนครสวรรค์อีกมิติหน่ึง อาทิ น�ำวง
ไปบรรเลงในงานวนั คลา้ ยวนั เกดิ นายบญุ ถน่ิ อตั ถากร อดตี ปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร
เปน็ ทช่ี ื่นชอบทั้งเจ้าภาพและผรู้ ว่ มงาน
ทกั ษะและประสบการณด์ า้ นการสอนดนตรสี ากลของผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์
เป็นท่ีประจักษ์แก่สังคม มีผลการปฏิบัติงานด้านวิชาชีพที่ใช้ความรู้ความสามารถ
ในสาขาวชิ าท่สี อนเสนอเปน็ ผลงานทางวิชาการ และไดร้ บั การเล่ือนวทิ ยฐานะเปน็
ผชู้ ่วยศาสตราจารย์ด้านดนตรี ใน พ.ศ. ๒๕๓๕
ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวนเ์ กษยี ณอายรุ าชการ เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๓๖ เปน็ ผปู้ ฏบิ ตั ิ
หนา้ ทีด่ ว้ ยความรกั ในงาน มีน�ำ้ ใจเอือ้ เฟอ้ื และเออ้ื อาทรกับทุกคน อุทิศเวลาให้กบั
การสอนดนตรีและทุ่มเทพลังกายพลังใจเผยแพร่แนวคิดและการสอนดนตรีให้แก่
หนว่ ยงานตา่ ง ๆ ในพน้ื ทใ่ี กลเ้ คยี ง ระหวา่ งปฏบิ ตั งิ านทว่ี ทิ ยาลยั ครนู ครสวรรคไ์ ดใ้ ช้
เวลาในวันหยุดไปชว่ ยสอนและสรา้ งงานด้านดนตรใี ห้แกห่ น่วยงานหลายแหง่ อาทิ
สอนดนตรีและการท�ำวงดนตรีของโรงเรียนนครสวรรค์ การท�ำวงดุริยางค์ของ
วิทยาลัยอาชีวศึกษาวิริยาลัยนครสวรรค์ สอนการท�ำวงดนตรีและวงดุริยางค์ของ
วทิ ยาลยั พยาบาลสวรรคป์ ระชารกั ษ์ สอนดนตรที โ่ี รงเรยี นพระสธุ รรมยานเถระวทิ ยา
(วดั ทา่ ซงุ ) จงั หวดั อทุ ยั ธานี สงั กดั สำ� นกั งานคณะกรรมการสง่ เสรมิ การศกึ ษาเอกชน (สช.)

ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 165

ครูในสถาบันอุดมศึกษา

การสอนท่ีโรงเรียนพระสุธรรมยานเถระวิทยา เป็นการสอนนักเรียนระดับ
มัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลายท่ีอยู่ในชมรมโยธวาทิต และสร้างวงโยธวาทิต
ให้กับโรงเรียน ท�ำให้นักเรียนมีโอกาสแสดงความสามารถและบ�ำเพ็ญประโยชน์
เพอื่ กจิ การของวดั และชมุ ชน รวมทง้ั รว่ มกจิ กรรมในระดบั จงั หวดั ไดเ้ ปน็ อยา่ งดเี สมอมา
ภาระงานของผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์ นอกจากการสอนนกั ศกึ ษาในระดบั อดุ มศกึ ษาแลว้
ยงั สอนนกั เรยี นทง้ั ระดบั ประถมศกึ ษาและมธั ยมศกึ ษาในโรงเรยี นตา่ ง ๆ จนมลี กู ศษิ ย์
จบไปท�ำงานมีช่ือเสยี งหลายรุน่ และยังให้บริการแก่สังคมอย่างต่อเนอื่ ง ทำ� ให้เปน็
ทย่ี อมรับนบั ถอื ทง้ั ของคนในวงการศกึ ษาและประชาชนทว่ั ไป
ผู้ช่วยศาสตราจารย์เชาวน์เป็นผู้มีคุณสมบัติพิเศษเฉพาะตัวทางด้านดนตรี
สากล มจี ติ วญิ ญาณของความเปน็ ครู รกั ในการสอน มีความศรทั ธาในวชิ าชพี ของ
ตนเองอย่างมาก มีความรับผิดชอบในหน้าท่ี มีความมุ่งม่ันและตั้งใจจดจ่ออยู่กับ
ความส�ำเร็จในการสอนดนตรี รับรู้ถึงประสิทธิภาพในการสอนให้ผู้เรียนเกิด
ความเขา้ ใจและเกดิ ทักษะทางดนตรี แมว้ า่ สุนทรียะทางดนตรจี ะถกู จดั ใหเ้ ปน็ เร่อื ง
ของนามธรรม แตผ่ ชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวนไ์ ดเ้ ลง็ เหน็ ความสำ� คญั ของการสอนดนตรี
จึงสามารถสร้างประสบการณ์ท่ีเป็นรูปธรรมให้เกิดการเรียนรู้ได้ ครูดนตรีท่ีเก่ง
จงึ ไมไ่ ดห้ มายความวา่ เปน็ ครดู นตรที มี่ คี วามรคู้ วามสามารถดา้ นดนตรเี ทา่ นนั้ แตย่ งั
ต้องถ่ายทอดความรู้ความสามารถที่มีไปยังนักเรียนได้อย่างดีอีกด้วย ด้านความรู้
166 ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ความสามารถในการสรา้ งสนุ ทรยี ะทางดนตรี และความเปน็ ครสู อนวชิ าดนตรี ผชู้ ว่ ย
ศาสตราจารยเ์ ชาวนไ์ ดแ้ สดงบทบาทในการถา่ ยทอดความรแู้ ละทกั ษะการสอนดนตรี
ความเปน็ ผนู้ ำ� และความเปน็ แบบอยา่ งทด่ี ใี หก้ บั บรรดาลกู ศษิ ย์ ทงั้ เรอ่ื งการนำ� ศาสตร์
ดา้ นดนตรสี กู่ ารสอน การบรหิ ารจดั การเมอ่ื ตอ้ งเลน่ รวมวง การควบคมุ อารมณค์ วามรสู้ กึ
และการสรา้ งความสามคั คกี ลมเกลยี วในหมคู่ ณะ รวมทง้ั การปรบั บคุ ลกิ ลกั ษณะใหด้ ู
สงา่ งามทงั้ ในสว่ นรวมและสว่ นตวั ดงั ทก่ี ลา่ วไวใ้ นหนงั สอื “ครคู น...ดนตร”ี ตอนหนงึ่ วา่
“วชิ าดนตรเี ปน็ วชิ าทกั ษะ ผเู้ รยี นตอ้ งปฏบิ ตั จิ งึ จะเกดิ ทกั ษะ การสอนวชิ าดนตรี
ตอ้ งสอนให้รูจ้ ักเคร่ืองมอื ก่อนว่าอะไรคืออะไร ใช้อย่างไร มสี ว่ นประกอบอะไรบ้าง
ดแู ลรกั ษาอยา่ งไร จดุ ไหนสำ� คญั ทต่ี อ้ งระวงั บา้ ง จากนนั้ จงึ สอนโนต้ การอา่ น การเขยี น
การคุมจังหวะ แล้วก็สอนการรวมวง การเล่นให้ประสานกันฟังสบายหู ไพเราะ
และสุดท้ายก็สอนความเป็นคนให้เขา อะไรคือหน้าท่ี อะไรคือความรับผิดชอบ
อะไรคอื น�้ำใจการเสียสละ เกิดมาทำ� ไม คนดเี ป็นอยา่ งไร คนไมด่ เี ป็นอย่างไร”
ด้านการพัฒนางานดนตรีท่ีนอกจากการสอนให้นักเรียนนักศึกษามีความรู้
และทกั ษะดา้ นดนตรแี ลว้ ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวนย์ งั ไดป้ ฏบิ ตั หิ นา้ ทท่ี แี่ สดงใหเ้ หน็ ถงึ
ความเชยี่ วชาญดา้ นดนตรใี นบทบาทของผคู้ มุ วงดนตรขี องสถาบนั ตา่ ง ๆ ทรี่ บั ผดิ ชอบอยู่
ตง้ั แตก่ ารวางแผนไปจนถงึ การประเมนิ ผล รวมทง้ั ความภมู ใิ จในการเปน็ ครสู อนดนตรี
ดังท่ี ผูช้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์ได้เล่าไว้ในหนงั สือเลม่ เดยี วกนั วา่
“หน้าที่หลัก ๆ ของผู้คุมวงที่ท�ำคือ เขียนโน้ตเพลง ปกติเพลงทุกเพลง
โดยเฉพาะแนวสุนทราภรณ์ มโี น้ตอยู่แล้วแต่เลน่ ยาก จึงตอ้ งมาแตง่ มาเขยี นใหม่
เพือ่ ใหเ้ ลน่ ง่าย เพราะนกั ดนตรีประสบการณ์นอ้ ย และทกุ คนไม่ใช่นกั ดนตรีอาชพี
พวกเขาต้องเรียนหนังสือด้วย นอกจากเขียนโน้ตแล้วต้องท�ำหน้าท่ีเรียบเรียง
เสยี งประสานใหม่ จากนนั้ กเ็ รยี กนกั ดนตรมี าฝกึ ซอ้ ม ตอ้ งควบคมุ ใหเ้ ลน่ ไดต้ ามโนต้
มวี นิ ยั ในการเลน่ ดนตรี มวี นิ ัยทมี รวมทัง้ การควบคุมจังหวะ เมื่อจะน�ำวงออกแสดง
กต็ ้องมาจัดควิ เพลง ควิ นักรอ้ ง ขณะเลน่ กต็ อ้ งสังเกตคนฟงั คนดู คนเตน้ วา่ เขา
สนกุ ไหม วงเราทำ� ให้เขาสนุกกันไหม”

ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 167

ครูในสถาบนั อุดมศกึ ษา

“ส่ิงท่ีท�ำให้มีความสุขจากการเป็นครูดนตรี คือการสอนคนจากเล่นดนตรี
ไม่เป็นจนเล่นเป็น คิดแล้วก็ภูมิใจ สอนให้เขามีวินัยในการเล่นดนตรี การรวมวง
เป็นการควบคุมพลังของทุกคนให้ไปในทิศทางเดียวกัน เท่ากับท�ำงานเป็นทีม
ทกุ ครงั้ ทกี่ ำ� ลงั สอนผมมคี วามสขุ มาก เพราะถา้ เขาทำ� ไมไ่ ด้ เลน่ ไมไ่ ด้ กส็ อนจนเหน็ ผล
ว่าเขาท�ำไดต้ อ่ หน้าตอ่ ตา มนั เห็นผลทนั ตา ท�ำให้มคี วามสขุ จริง ๆ”
การปฏิบัติตนท้ังด้านการด�ำรงชีวิตและการท�ำหน้าท่ีครูสอนดนตรี ช่วยให้
ลูกศิษย์และเพื่อนร่วมอาชีพน�ำไปใช้เป็นแนวทางในการด�ำเนินงานได้เป็นอย่างดี
บคุ ลกิ ภาพและความดงี ามของผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์ มผี กู้ ลา่ วไวใ้ หเ้ ปน็ ทป่ี ระจกั ษ์
วา่ เปน็ บุคคลทค่ี วรยกยอ่ งเชดิ ชู ดงั นี้
รองศาสตราจารยว์ ทิ ยา รงุ่ อดลุ พศิ าล อดตี อธกิ ารสถาบนั ราชภฏั นครสวรรค์
เขยี นไว้ในหนงั สอื “ครูคน...ดนตร”ี ว่า
168 ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

“ผู้ช่วยศาสตราจารย์เชาวน์ ปิยสุทธ์ิ เป็นอาจารย์อีกท่านหน่ึงที่มีประวัติ
งดงาม วางตัวเป็นแบบอย่างที่ดีของศิษย์และบุคคลอื่นเสมอมา ด้วยความเป็นครู
ท่ีมีความเช่ียวชาญทางดนตรี จนมีลูกศิษย์ที่เป็นครูดนตรีและนักดนตรี (อาจมี
นกั ร้องดว้ ย) กระจายอย่ทู ่วั ประเทศไทย โดยเฉพาะจงั หวดั นครสวรรคแ์ ละจงั หวดั
ใกล้เคียง หลายครั้งท่ีวิทยาลัยมอบหมายให้อาจารย์เชาวน์ช่วยจัดหานักดนตรี
มาชว่ ยงานของวทิ ยาลยั จะมศี ษิ ยเ์ กา่ มาชว่ ยดว้ ยความเตม็ ใจเปน็ จำ� นวนมาก สงิ่ เหลา่ นี้
จะเกิดข้ึนไม่ได้เลยถ้าไม่ใช่เพราะความเคารพศรัทธาและเช่ือมั่นที่มีต่ออาจารย์
เชาวน์ นอกจากความมนี ำ�้ ใจท่ีทา่ นมตี ่อวิทยาลัยแล้ว ท่านยังแบง่ เวลาไปช่วยสอน
และคุมวงดุรยิ างค์ของโรงเรยี นนครสวรรคอ์ กี ซึง่ ถือเปน็ การใหบ้ รกิ ารทางวชิ าการ
แกส่ งั คมอกี ทางหนง่ึ ทง้ั ผมและผบู้ รหิ ารทกุ ทา่ นซาบซงึ้ ในนำ�้ ใจและยอมรบั ในคณุ ธรรม
ทที่ า่ นยดึ ถอื ปฏบิ ตั ิ รวมทง้ั ความรแู้ ละความเชย่ี วชาญดา้ นดนตรที ที่ า่ นสามารถเสนอ
ผลงานทางวิชาการเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์ได้ส�ำเร็จ นับเป็นแบบอย่างของผู้มี
ความพยายามทนี่ ่าช่นื ชมยงิ่ ”

รองศาสตราจารย์ ดอกเตอร์สุชาติ แสงทอง คณบดีคณะมนุษยศาสตร์
และสงั คมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครสวรรค์ ไดใ้ หส้ มั ภาษณถ์ งึ ความประทบั ใจ
ในการปฏบิ ัตงิ านของผู้ช่วยศาสตราจารยเ์ ชาวน์ ไวว้ ่า

“ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์ ปยิ สทุ ธ์ิ ‘ครดู นตรผี ยู้ ง่ิ ใหญ’่ แหง่ ลมุ่ นำ้� สะแกกรงั
และลุ่มเจ้าพระยา เป็นผู้บุกเบิกการเรียนการสอนดนตรีสากลในภูมิภาค-เหนือ
ตอนล่าง ท้ังการสอนในมหาวิทยาลัยและการสอนในโรงเรียน เป็นผู้มีความรู้
ความสามารถดา้ นดนตรสี ากลทโ่ี ดดเดน่ จติ วญิ ญาณความเปน็ ครขู องทา่ นแสดงผา่ น
การสอน ซ่ึงเป็นความสามารถเชิงประจักษ์ที่ท�ำให้ครูเห็นตัวอย่างและสามารถ
ปฏิบัติได้ ท่านปลูกฝังทักษะด้านดนตรีให้กับลูกศิษย์ ได้สร้างนักดนตรีมากมาย
หลายรนุ่ จากนกั ดนตรสี คู่ วามเปน็ ครสู อนดนตรที มี่ คี ณุ ภาพ ทา่ นเปน็ ตวั อยา่ งของคนดี
มคี วามออ่ นนอ้ มถอ่ มตน ใจกวา้ ง ทำ� งานเพอื่ ชมุ ชนสงู มาก ทง้ั ในจงั หวดั นครสวรรค์

ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 169

ครูในสถาบนั อุดมศึกษา

และจงั หวดั อน่ื ๆ คณุ งามความดขี องทา่ นเลอคา่ กวา่ รางวลั ใดใดในชวี ติ จงึ เหมาะสม
อย่างย่ิงท่ีมหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์ ได้ขอพระราชทานปริญญามหาบัณฑิต
กติ ตมิ ศกั ดิ์ใหแ้ กท่ า่ น ซ่ึงนับเปน็ บุคคลตัวอยา่ งทน่ี ่าสรรเสริญย่งิ ”
ศาสตราจารย์ ดอกเตอรเ์ ฉลมิ ศกั ด์ิ พิกุลศรี ประธานหลกั สตู รปรัชญาดษุ ฎี
บณั ฑติ สาขาดรุ ยิ างคศลิ ป์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ อดตี คณบดคี ณะศลิ ปกรรมศาสตร์
มหาวทิ ยาลัยขอนแก่น กล่าวถงึ เพือ่ นเรียนร่วมรุ่นในมมุ ของความเปน็ ครไู วว้ ่า
“ตงั้ แตผ่ มเรยี นปรญิ ญาตรที างดา้ นดนตรี ทว่ี ทิ ยาลยั ครบู า้ นสมเดจ็ เจา้ พระยา
มากบั ท่านจนถงึ วันนี้ นยิ ามของคำ� ว่า “ครทู ด่ี ี” สะทอ้ นผ่านบุคลิกภาพของผชู้ ว่ ย
ศาสตราจารยเ์ ชาวน์ ปิยสทุ ธิ์ อยา่ งครบถว้ นสมบรู ณ์ ทงั้ ดา้ นคณุ ธรรม จรยิ ธรรม
เมตตาธรรม มคี วามเปน็ เลศิ ดา้ นภมู คิ วามรเู้ ชงิ วชิ าการและการปฏบิ ตั ดิ า้ นดนตรสี ากล
การใส่ใจศึกษาเรียนรู้อย่างต่อเน่ือง มีศิลปะการถ่ายทอดความรู้ที่แยบยล
และมีมนษุ ยสมั พนั ธท์ ง่ี ดงาม ทา่ นจงึ คคู่ วรแกก่ ารเชดิ ชใู หเ้ ปน็ ครตู น้ แบบในอดุ มคติ
อยา่ งนา่ ภาคภูมิ”
ความเปน็ “ครคู น...ดนตรี” ยอ่ มมีลกู ศษิ ยท์ เี่ ป็นผสู้ รา้ งสุนทรยี ะทางอารมณ์
ใหก้ บั คนในสงั คมไดอ้ ยา่ งนา่ ชน่ื ชม ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวนเ์ ปน็ ผมู้ จี ติ ใจงาม มคี วามรกั
170 ประวัติครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

และเมตตาตอ่ ศษิ ย์ สอนและฟูมฟักศษิ ยเ์ หมอื นลูกของตน ศิษย์นักดนตรจี งึ รักและ
นบั ถือผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์เชาวนเ์ หมือนพ่อ

นายเฉลิมพล อินทรเกษม อดีตหัวหน้าคณะวิชาพื้นฐาน วิทยาลัยเทคนิค
ก�ำแพงเพชร กล่าวถงึ อดตี ในความทรงจำ� ไว้ว่า

“อาจารยเ์ ชาวน์ ปยิ สทุ ธ์ิ เปน็ แบบอยา่ งทด่ี ใี นการดำ� เนนิ ชวี ติ ของผมมาตลอด
ตั้งแต่ผมได้เข้าเรียนโรงเรียนฝึกหัดครูนครสวรรค์ เม่ือปี ๒๕๐๙ ตลอดเวลา ๒ ปี
ทเ่ี รยี นอยู่ อาจารยเ์ ปน็ ตน้ แบบของการเปน็ ครู เปน็ นกั ดนตรี และเปน็ แบบอยา่ งทดี่ ี
ให้ลูกศิษย์ ท้ังท่ีเป็นนักศึกษา นักดนตรี และนักร้อง ท่านให้ความรัก ความเมตตา
ในฐานะครอู าจารยท์ มี่ ตี อ่ ศษิ ย์ และในฐานะพอ่ ทม่ี ตี อ่ ลกู ผมไดม้ โี อกาสเขา้ รว่ มงาน
ดนตรีกบั ท่านต้ังแต่เร่มิ เรียนครู ในฐานะมือแซกโซโฟนท่ีได้รับการฝึกฝนจากท่าน
และได้ร่วมงานดนตรีกบั ท่านมาท้ังชีวติ ประทบั ใจ รกั และเคารพทา่ นมากครบั ...
ผมได้ด�ำเนนิ ชวี ิตที่ดตี ามแบบอยา่ งท่าน”

นายจิระวิทย์ ศุภนันทกานต์ อดีตนายกสมาคมศิษย์เก่า มหาวิทยาลัย
ราชภัฏนครสวรรค์ กลา่ วว่า

“ทา่ นอาจารยเ์ ชาวนห์ รอื ครเู ชาวน์ ปยิ สทุ ธ์ิ ของพวกเรา ทา่ นเปน็ ปชู นยี บคุ คล
ในใจของลูกศิษย์ทุกคน โดยเฉพาะคนในแวดวงดนตรซี ่งึ เป็นผู้สรา้ งความสุขใหก้ บั
คนทุกวงการ ใครท่ีใกล้ชิดจะรู้ว่าท่านเป็นคนอารมณ์ดี ทั้งใสและเย็นดุจน�้ำ
บนยอดดอย...ผมเคารพและศรัทธาทา่ นมากครบั ”

รองศาสตราจารยก์ วีครองแกว้ โปรแกรมวชิ าดนตรศี กึ ษาคณะมนษุ ยศาสตร์
และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏก�ำแพงเพชร กล่าวถึงอาจารย์ผู้สอนไว้
ด้วยความประทับใจวา่

“ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์ เปน็ ผใู้ ฝร่ ู้ มคี วามขยนั เปน็ ตน้ ทนุ ชวี ติ พรอ้ มทจ่ี ะ
ศึกษาเคร่ืองดนตรีทุกชนิด เพื่อใช้ประโยชน์ในการสอนและฝึกลูกศิษย์ให้มีทักษะ

ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 171

ครูในสถาบันอุดมศกึ ษา

ดา้ นดนตรีสากลจนเป็นนักดนตรไี ด้ในอนาคต เคยมีผู้กล่าววา่ คนเลน่ ดนตรเี ปน็ คน
มีอารมณ์อ่อนไหว บางคร้ังใจร้อน แต่อาจารย์ของผมไม่เป็นเช่นนั้น ท่านเป็นคน
ใจเยน็ และสขุ มุ มาก อาจเปน็ เพราะเสยี งดนตรเี ปน็ สงิ่ ทก่ี ลอ่ มหวั ใจของคนใหอ้ อ่ นโยน
และเยอื กเยน็ ทา่ นพดู เพราะพดู ดี นำ้� เสยี งเปย่ี มดว้ ยความเมตตา ใครเรยี นกบั ทา่ น
ก็มคี วามสขุ ท่านมีความอดทนและมคี วามพยายามสงู มากทจี่ ะให้ลกู ศษิ ย์เข้าใจใน
โนต้ เพลง เลน่ ไดต้ ามเสียงของตัวโนต้ ประสานเสยี งกับเพอื่ นได้ในขณะเล่นรวมวง
ผมเป็นคนหน่ึงท่ีได้รับการปลูกฝังจากท่าน และได้น�ำเทคนิควิธีสอนของท่านมาใช้
กบั การสอนนกั ศกึ ษาในมหาวทิ ยาลยั ตลอดระยะเวลาทผ่ี า่ นมาผมไดร้ ว่ มงานกบั ทา่ น
ได้สบื สานงานดนตรแี ละส่งิ ดี ๆ ในการด�ำเนินชีวิตจากทา่ น คณุ ความดขี องทา่ น
สร้างความประทบั ใจอย่างสุดซ้งึ ทศ่ี ิษยค์ นนม้ี ิอาจลมื ไดจ้ นชว่ั ชวี ิต”
ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวนม์ ใิ ชเ่ ปน็ เพยี งครผู สู้ อนวชิ าดนตรขี องมหาวทิ ยาลยั
หรอื ของโรงเรยี นเทา่ นน้ั แตเ่ ปน็ นกั ดนตรที น่ี ำ� ความรดู้ า้ นดนตรสี ากลลงสกู่ ารปฏบิ ตั ิ
ใหเ้ พอื่ นร่วมอาชพี ได้เหน็ และนำ� ไปเปน็ แนวทางการสอนและการประกอบอาชพี
ไดอ้ ยา่ งชดั เจน และเปน็ ผหู้ นงึ่ ทแ่ี สดงใหเ้ หน็ วา่ การสรา้ งความสำ� คญั ทางดา้ นดนตรี
ท�ำให้ดนตรีกลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตเด็กไทย เพราะนอกจากเป็นการพัฒนา
คุณภาพคนแล้ว ยังสามารถสร้างงานสร้างอาชีพได้ ผู้ช่วยศาสตราจารย์เชาวน์
จงึ เปน็ ทงั้ ครผู สู้ อนและผนู้ ำ� ปฏบิ ตั ไิ ปพรอ้ ม ๆ กนั จนเกดิ ผลงานทส่ี รา้ งความสขุ ใหแ้ ก่
สังคมได้อยา่ งภาคภมู ิ
172 ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวนไ์ ดร้ ับปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑติ กิตติมศักดิ์
สาขาดนตรี จากมหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครสวรรค์ เมอื่ พ.ศ. ๒๕๔๘ นบั เปน็ เกยี รตภิ มู ิ
ทีน่ า่ ชน่ื ชมย่งิ
เครอ่ื งราชอสิ รยิ าภรณช์ น้ั สงู สดุ ทไ่ี ดร้ บั พระราชทาน คอื ทวตี ยิ าภรณม์ งกฎุ ไทย
ตรติ าภรณ์ช้างเผอื ก และเหรยี ญจกั รพรรดิมาลา
ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์เชาวนส์ มรสกับนางสาวมาลี ด�ำรงศิลป์ เม่อื พ.ศ. ๒๕๐๓
มบี ุตร ๓ คน ได้แก่ นายมารตุ พนั เอก นายแพทย์อนชุ า ปิยสุทธิ์ และนางปาริชาติ
ตนั ติพิมลพันธ์
ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์ อดตี อาจารยป์ ระจำ� สาขาวชิ าดนตรี คณะมนษุ ยศาสตร์
และสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั นครสวรรค์ ถงึ แกก่ รรมดว้ ยโรคปอดอกั เสบ
ทโี่ รงพยาบาลคา่ ยจริ ะประวตั ิ จงั หวดั นครสวรรค์ เมอื่ วนั ท่ี ๙ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๖๔
สริ อิ ายุ ๘๙ ปี ๗ เดอื น ๒๓ วนั

นางสาววไิ ลลกั ษณ์ ภภู่ ักดี ผู้เรยี บเรยี ง
ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 173

ครูในสถาบันอุดมศกึ ษา

ขอ้ มูลอ้างองิ

๑. “ครคู น...ดนตรี ผชู้ ว่ ยศาสตราจารยเ์ ชาวน์ ปยิ สทุ ธ”ิ์ . นครสวรรค์ : อนิ ทนนทก์ ารพมิ พ,์
๒๕๕๕.
๒. ผู้ใหข้ ้อมูลเพิม่ เตมิ
๒.๑ รองศาสตราจารยก์ วี ครองแก้ว โปรแกรมวชิ าดนตรศี กึ ษา คณะมนุษยศาสตรแ์ ละ
สงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั ก�ำแพงเพชร
๒.๒ นายจริ ะวทิ ย์ ศภุ นนั ทกานต์ อดตี นายกสมาคมศษิ ยเ์ กา่ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั นครสวรรค์
๒.๓ นายเฉลมิ พล อนิ ทรเกษม อดตี หวั หนา้ คณะวชิ าพืน้ ฐาน วทิ ยาลยั เทคนิคกำ� แพงเพชร
๒.๔ ศาสตราจารย์ ดอกเตอร์เฉลิมศักดิ์ พิกุลศรี ประธานหลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต
สาขาดรุ ยิ างคศลิ ป์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ อดตี คณบดคี ณะศลิ ปกรรมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั
ขอนแกน่
๒.๕ นางปาริชาติ ตันตพิ ิมลพนั ธ์ อดตี ครโู รงเรียนวดั ทบั กฤชเหนอื อ�ำเภอชมุ แสง จงั หวดั
นครสวรรค์
๒.๖ นายมารุต ปิยสุทธิ์ อดีตอาจารยค์ ณะมนษุ ยศาสตร์และสงั คมศาสตร์ สาขาวชิ าดนตรี
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์
๒.๗ ผู้ช่วยศาสตราจารย์สน่ัน มีขันหมาก อดีตอาจารย์ภาควิชาหลักสูตรและการสอน
คณะศกึ ษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวโิ รฒ
๒.๘ นายสทิ ธชิ ยั พลู สนิ ทรพั ย์ ครโู รงเรยี นพระสธุ รรมยานเถระวทิ ยา (วดั ทา่ ซงุ ) อำ� เภอเมอื งฯ
จงั หวดั อุทัยธานี
๒.๙ รองศาสตราจารย์ ดอกเตอรส์ ชุ าติ แสงทอง คณบดคี ณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์
มหาวิทยาลัยราชภฏั นครสวรรค์

174 ประวัติครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

นายไพฑรู ย์ เมอื งสมบูรณ์

พ.ศ. ๒๔๖๕–๒๕๔๒

นายไพฑูรย์ เมืองสมบูรณ์ เกิดเม่ือวันท่ี ๑๗ กันยายน พ.ศ.
๒๔๖๕ ณ ต�ำบลท่าราบ อ�ำเภอเมืองเพชรบุรี จังหวัดเพชรบุรี บิดาเป็น
ข้าราชการกรมป่ าไม้ช่ือนายพ่วง มารดาช่ือนางด่ิน เมืองสมบูรณ์

ครูในสถาบนั อุดมศึกษา

นายไพฑูรย์เริ่มเรียนรู้หลักการวาดภาพจากพระภิกษุเป้า ปัญโญ แห่งวัด
พระทรง ตงั้ แตอ่ ายุ ๑๑ ปี โดยเรยี นเฉพาะวนั อาทติ ย์ สว่ นวนั จนั ทรถ์ งึ วนั ศกุ รต์ อ้ งเรยี น
วิชาสามญั ทโ่ี รงเรียนวัดคงคารามซึ่งเป็นโรงเรยี นประจ�ำจังหวัดเพชรบรุ ี ตามเกณฑ์
ภาคบังคับในสมัยน้ัน นอกจากนี้ ยังฝากตัวเป็นศิษย์ของครูเลิศ พ่วงพระเดช
(ช่างผู้เปน็ เลิศดา้ นศิลปะไทยแหง่ สกลุ ชา่ งเพชรบุร)ี เมือ่ ช่วงอายุประมาณ ๑๓ ปี
กอ็ อกร่วมทำ� งานเป็นลกู มอื ของครูเลิศ พว่ งพระเดช
รูปแบบสกุลช่างเพชรบุรีไม่เพียงแต่มีความโดดเด่นด้านงานจิตรกรรมไทย
เทา่ นนั้ ชา่ งสลกั ไม้ ชา่ งปน้ั ปนู สดกม็ เี อกลกั ษณเ์ ฉพาะ เปน็ ทยี่ อมรบั ในความเปน็ เลศิ
ด้านศิลปะไทย สงิ่ เหลา่ นีห้ ลอมรวมให้นายไพฑูรย์สนใจและมงุ่ เนน้ งานสรา้ งสรรค์
ดา้ นประติมากรรมในเวลาตอ่ มา
พ.ศ. ๒๔๘๐ นายไพฑรู ยไ์ ดเ้ ขา้ เรยี นตอ่ ทโ่ี รงเรยี นเพาะชา่ ง (สถาบนั เทคโนโลยี
ราชมงคล วิทยาเขตเพาะช่าง ในปจั จบุ นั ) ซ่ึงถอื เป็นการเรม่ิ ก้าวเขา้ สกู่ ารศกึ ษา
ศิลปะแบบสากลโดยสนใจเปน็ พเิ ศษในวิชาชา่ งป้ัน
176 ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ศาสตราจารยค์ อรร์ าโด เฟโรชี (Corrado
Feroci) จากราชวทิ ยาลยั ศลิ ปะแหง่ นครฟลอเรนซ์
(The Royal Academy of Art of Florence)
ประเทศอิตาลี ได้เข้ามารับราชการในรัชสมัย
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
รชั กาลท่ี ๖ และต่อมาไดโ้ อนสญั ชาตเิ ปน็ ไทยวา่
“ศิลป์ พีระศรี” ผู้สร้างผลงานประติมากรรม
รวมทั้งการออกแบบสถาปัตยกรรมส�ำคัญ ๆ
มากมายในประเทศไทยจนเกิดเป็นโรงเรียน
ประณีตศิลปกรรม (มหาวิทยาลัยศิลปากร
ในปจั จบุ นั ) เปน็ สถาบนั การศกึ ษาเฉพาะดา้ นศลิ ปะทใี่ ชร้ ะบบอะคาเดมี่ (academy)
อนั เปน็ รากฐานสำ� คญั ของสถาบนั การศกึ ษาศลิ ปะในระดบั สากล ยอ่ มดงึ ดดู ใหผ้ สู้ นใจ
ใฝ่รู้ด้านศิลปะโดยเฉพาะนายไพฑูรย์เข้าศึกษาต่อท่ีโรงเรียนประณีตศิลปกรรม
อย่างไม่ลงั เล
หลักสูตรของโรงเรียนประณีตศิลปกรรมในสมัยน้ันถือว่าเป็นหลักสูตร
ทต่ี อ้ งศกึ ษาอยา่ งเขม้ ขน้ จรงิ จงั มาก มนี กั ศกึ ษาจำ� นวนไมน่ อ้ ยทส่ี ามารถสอบเขา้ มาได้
ไมส่ ามารถจบหลกั สตู ร ตอ้ งออกกลางคนั แตส่ ำ� หรบั นายไพฑรู ยแ์ ลว้ กลบั ตรงกนั ขา้ ม
ดว้ ยความอตุ สาหะและขยนั หมน่ั เรยี นรู้ จนไดร้ บั การยอมรบั ใหเ้ ปน็ ผชู้ ว่ ยสอนทง้ั ๆ ที่
ยงั เปน็ นกั ศกึ ษา และดว้ ยความมวี สิ ยั ทศั นข์ องศาสตราจารยศ์ ลิ ปท์ เี่ หน็ แววความเปน็
มืออาชีพ จึงแนะน�ำให้ไปสอบบรรจุเข้ารับราชการที่กรมศิลปากร ในต�ำแหน่ง
ประติมากร กรมศลิ ปากร ไดร้ ับเงินเดอื น ๆ ละ ๓๔ บาท และเปน็ อาจารยพ์ ิเศษ
สอนวิชาประติมากรรมในช่วงเริ่มต้นบุกเบิกก่อต้ังมหาวิทยาลัยศิลปากร ตั้งแต่
พ.ศ. ๒๔๘๖
พ.ศ. ๒๕๐๘ นายไพฑูรย์ได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากพระบาทสมเด็จ
พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ ๙

ประวัติครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 177

ครูในสถาบันอุดมศกึ ษา

ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ให้เข้าเฝา้ ฯ เพอื่ ท�ำงานถวาย ณ พระต�ำหนกั จิตรลดา
รโหฐาน สวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต โดยการสร้างงานประติมากรรมตาม
พระราชประสงคซ์ ่งึ ส่วนใหญ่แลว้ เปน็ งานปน้ั พระพทุ ธรูป เช่น พระพุทธรปู ภ.ป.ร.
ซ่ึงถือเป็นเกียรติประวัติอย่างสูงสุดของนายไพฑูรย์ที่ได้ท�ำงานสนองพระมหา
กรณุ าธคิ ณุ พรอ้ มทงั้ การทำ� งานศลิ ปะสรา้ งสรรคใ์ นฐานะประตมิ ากรและอาจารยส์ อน
นักศกึ ษาควบคู่กนั ไปจนเกษียณอายรุ าชการ และไดร้ ับการยกย่องในฐานะศลิ ปิน
อาวุโสท่ีมีผลงานอันทรงคุณค่าสมกับความเป็นศิษย์เอกของศาสตราจารย์ศิลป์
พีระศรี
งานปั้นหล่อบุคคลแบบเหมือนจริงถือเป็นงานปั้นข้ันพ้ืนฐานของเหล่าศิษย์
“อาจารยฝ์ รงั่ ” (คำ� ทคี่ นไทยนยิ มเรยี กศาสตราจารยศ์ ลิ ป)์ อยแู่ ลว้ เพราะเปน็ หลกั สตู ร
บงั คบั สำ� หรบั วชิ าประตมิ ากรรม ทงั้ การปน้ั นนู ตำ�่ (bas–relief) นนู สงู (high–relief)
และงานปัน้ ลอยตวั (round–relief)
เหล่าศิษย์รุ่นแล้วรุ่นเล่าล้วนมีความโดดเด่นเฉพาะตัวด้านประติมากรรม
คนเหมือน แต่ส�ำหรับนายไพฑูรย์ไม่เพียงเป็นเลิศด้านประติมากรรมคนเหมือน
เท่านั้น งานประติมากรรมรูปสัตว์ต่าง ๆ ทั้งขนาดเล็ก ขนาดใหญ่ ตั้งแต่ไก่ ลูกม้า
ลูกวัว ลูกช้าง จนกระท่ังถึงยีราฟขนาดใหญ่เท่าจริง ก็ล้วนผ่านการสร้างสรรค์
เปน็ ผลงานประตมิ ากรรมปรากฏส่สู าธารณะอย่างต่อเน่อื ง ท้ังเพือ่ เปน็ การสอนให้
นกั ศกึ ษาเขา้ ถงึ กระบวนการปฏบิ ตั จิ รงิ อยา่ งทน่ี ายไพฑรู ยไ์ ดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก
178 ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ครบู าอาจารย์ และยงั เปน็ การสรา้ งสรรคผ์ ลงานเพอื่ สง่ เขา้ รว่ มการประกวดศลิ ปกรรม
แหง่ ชาติ ซงึ่ เปน็ การประกวดศลิ ปะทส่ี ำ� คญั ทสี่ ดุ ของประเทศไทย เพราะพระบาทสมเดจ็
พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร เสดจ็ ฯ ไปเปน็
องคป์ ระธานในการมอบรางวลั แก่ศิลปินผู้ชนะการประกวดดว้ ยพระองคเ์ อง
ศาสตราจารยเ์ กียรตคิ ณุ วโิ ชค มกุ ดามณี ได้เขียนเร่อื งราวของนายไพฑรู ย์
ไว้ในบทความเรื่อง “ไพฑูรย์ เมืองสมบูรณ์” ในบทความกล่าวถึงความสนใจ
เปน็ พเิ ศษในการปน้ั รปู สตั ว์ โดยนายไพฑรู ยแ์ สดงเหตผุ ลวา่ “เรอื่ งคนมนั เรอื่ งยงุ่ ยาก
บางครัง้ หุ่นเขาพรอ้ มแตเ่ ราไมว่ า่ ง พอเราร้สู กึ อยากทำ� งานหุน่ เขาก็ไม่ว่าง มธี รุ ะได้
ทกุ เมอื่ มกั มเี หตใุ หส้ อดคลอ้ งกนั ไมไ่ ดอ้ ยา่ งนอ้ี ยเู่ รอื่ ย ๆ ไมเ่ หมอื นกบั การปน้ั รปู สตั ว์
เราไปเมอื่ ไหรม่ นั กอ็ ยขู่ องมนั อยา่ งนน้ั จะทำ� เมอื่ ไหรแ่ ลว้ แตเ่ ราจะสะดวก มนั ไมเ่ คย
บอกวา่ วันนี้อยา่ มาเลย ฉนั ไมว่ ่างมีธรุ ะ”
มีเรื่องบอกเล่าต่อ ๆ กันมาคือการพานักศึกษาไปสวนสัตว์ดุสิตเพื่อศึกษา
กายวิภาคของสตั ว์ โครงสรา้ งของเส้นในการเคลอ่ื นไหวด้วยทว่ งทา่ ตา่ ง ๆ นานา
ตามธรรมชาตขิ องสตั วแ์ ตล่ ะประเภท โดยเฉพาะการปน้ั แบบฉบั พลนั (quick sketch)
ดว้ ยดนิ หรอื ดนิ นำ�้ มนั ซง่ึ มกั เปน็ การปน้ั แบบยอ่ สว่ นเพอ่ื ทจ่ี ะนำ� ตน้ แบบนน้ั มาขยาย
เพื่อปั้นเป็นขนาดเท่าจริงหรือใหญ่กว่าจริงต่อไป ซ่ึงเป็นที่น่าเสียดายอย่างยิ่งท่ีวิธี
การสอนแบบน้ี แทบจะหาครูบาอาจารย์ปัจจุบันท่ีมีประสิทธิภาพเพียงพอต่อ
การถา่ ยทอดความรู้น้ีแกล่ ูกศษิ ย์ไมไ่ ด้แลว้
ตัวอย่างหนึ่งในบทความจ�ำนวนมากมายท่ีแสดงถึงความเป็นครูของ
นายไพฑูรย์คือบทความจากการให้สัมภาษณ์นายจักรพันธ์ โปษยกฤต และ
ถอดความจากนิตยสารลลนา เล่มที่ ๗๔ รายปักษ์ ปักษ์หลัง มกราคม ๒๕๑๙
ขณะนายไพฑรู ย์อายุ ๕๓ ปี ได้แสดงทัศนะของความเป็นครู ดงั นี้
“สมัยผมกป่ี มี าแลว้ ละ่ ตอนนั้นอายุ ๕๓ ตอนน้ันครปู ระจำ� ชน้ั สอนคนเดยี ว
ทุกวิชา ไม่ว่าภาษาไทย เลขคณิต หรือวาดเขียน ทีนี้เด็กอย่างผมน่ีก็ต้องชอบเขียน
เพราะอยากเล่นหนังตะลุง โดยมากเด็กบ้านนอกหลายคนต้องเขียนรูปเพราะ

ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 179

ครูในสถาบนั อุดมศึกษา

อยากเล่นหนงั ตะลงุ เขยี นแล้วกม็ าตดั มาท�ำ
มรี ปู ยกั ษร์ ปู ลงิ ...ทนี พ้ี ดู ถงึ ครสู มยั น้ี สมยั เรา ๆ
นี่นะ ท�ำยังไงจะต้องหาครูท่ีสอนรู้จักวิธีการ
ใหเ้ ดก็ สนใจ ใหเ้ ด็กสนุก ไมใ่ ชส่ ักแตว่ ่าสอนเด็ก
ท�ำได้หรือไม่ได้ฉันก็ออกมา ไม่มีความหมาย
ประการแรกความสามารถของครู เขยี นใหเ้ ดก็
ต่ืนเต้น ท�ำเรื่องยากให้เป็นเร่ืองง่าย ไม่ใช่
ทำ� เรอื่ งงา่ ยให้เปน็ เร่ืองยากนะ”
ผลงานประติมากรรมรูปสัตว์ชุดหน่ึง
ของนายไพฑูรย์ซึ่งถือว่าล�้ำสมัยมากในครั้งน้ัน
และแม้ปัจจุบันก็ยังคงเป็นที่กล่าวขานด้วยความชื่นชมตลอดกาลนาน คือผลงาน
ประตมิ ากรรมชดุ ชะนที หี่ อ้ ยโหนกระโจนเหมอื นชะนใี นธรรมชาตจิ รงิ ๆ ทง้ั ๆ ทเ่ี ปน็
งานประติมากรรมเทคนิคผสม เป็นตัวชะนีท่ีห้อยแขวนไว้กับราวโลหะ โดยมีชะนี
กระโดดในท่วงท่าต่าง ๆ ห้อยตอ่ กันไปหลาย ๆ ตวั นับเป็นประตมิ ากรรมลอยตัว
ที่สมั ผสั ไดถ้ งึ อาการเคลอื่ นไหวของชะนรี าวกบั มเี สยี งรอ้ งกอ้ งไปในทว่ งทา่ กระโจนนน้ั
ผลงานประตมิ ากรรมจำ� นวนมากของนายไพฑรู ยล์ ว้ นหลอ่ ดว้ ยปนู ปลาสเตอร์
ซง่ึ มขี อ้ จำ� กดั ในดา้ นการดแู ลรกั ษา ประกอบกบั ในสมยั นนั้ การหลอ่ สมั ฤทธ์ิ (bronze)
ในประเทศไทยยงั ถอื เปน็ เร่อื งใหม่มาก และใช้เงนิ ลงทุนสงู
ต่อมาเม่ือผลงานในภาพรวมของการก่อต้ังมหาวิทยาลัยศิลปากรเป็นท่ี
พึงพอใจของคณะรัฐบาลและมีความจ�ำเป็นที่ประเทศไทยควรมีโรงหล่อ
งานประติมากรรมเพื่อจัดสรา้ งอนุสาวรยี ์ของบคุ คลส�ำคญั ของประเทศดงั เชน่ นานา
อารยประเทศ จงึ เกดิ การพฒั นางานหลอ่ ประตมิ ากรรมดว้ ยสมั ฤทธติ์ ง้ั แตข่ นาดเลก็
และใหญ่
ผลงานประติมากรรมของนายไพฑูรยซ์ งึ่ สรา้ งสรรค์ขน้ึ ตามพระราชประสงค์
และสว่ นทท่ี ำ� ใหก้ บั ราชการลว้ นไดร้ บั การหลอ่ ดว้ ยสมั ฤทธทิ์ ง้ั สนิ้ แตเ่ นอ่ื งดว้ ยนายไพฑรู ย์

180 ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

เป็นศิลปินท่ีคิดค้น พัฒนา สร้างสรรค์
ผลงานประติมากรรมในรูปแบบใหม่ ๆ
อยเู่ สมอ เช่น การใช้เส้นลวดดัดเป็นรูป
ใบหน้าบุคคล ฯลฯ และยังมีผลงานท่ี
นายไพฑูรย์สร้างสรรค์ขึ้นด้วยการปั้น
ขึ้นรูปด้วยดินและดินเหนียวจ�ำนวนมาก
เพอ่ื เปน็ การรกั ษาตน้ แบบ จึงจ�ำเป็นต้อง
หลอ่ ด้วยปูนปลาสเตอร์ เพราะหากหลอ่
ดว้ ยสมั ฤทธิ์ต้องใช้เงินจำ� นวนมหาศาล
เมอ่ื นายไพฑรู ยเ์ กษยี ณอายรุ าชการแลว้ ประตมิ ากรรมตน้ แบบเหลา่ นน้ั จงึ ตอ้ ง
น�ำมาเก็บรักษาไว้ที่บ้านซึ่งเป็นท้ังโรงงานประติมากรรมส่วนตัว โดยได้ดูแลรักษา
ผลงานน้ันไว้ด้วยความรักและหวงแหนเฉกเช่นศิลปินคนหนึ่งพึงมีต่อผลงานศิลปะ
ของตนเอง

ประติมากรเอกผู้เป่ี ยมลน้ ดว้ ยพลงั สรา้ งสรรค์
นายไพฑรู ยถ์ อื เปน็ ประตมิ ากรเอกทไี่ มเ่ พยี งเจนจดั ในการปน้ั แบบเหมอื นจรงิ
เทา่ นนั้ แตเ่ ปน็ ศลิ ปนิ ผถู้ า่ ยทอดความคดิ จนิ ตนาการในรปู แบบทไี่ รข้ ดี จำ� กดั ถอื เปน็
ศลิ ปนิ ทมี่ พี ฒั นาการสรา้ งสรรคอ์ ยา่ งกา้ วกระโดด และมคี วามตอ่ เนอ่ื งสมำ่� เสมอ ทง้ั ๆ ทมี่ ี
ภาระงานทงั้ การทำ� หนา้ ทอ่ี าจารยแ์ ละยงั ตอ้ งปฏบิ ตั หิ นา้ ทรี่ าชการตามทไ่ี ดร้ บั มอบหมาย
ซึ่งในสมัยนั้นถือเป็นช่วงของการพัฒนาบ้านเมืองให้มีความเจริญทัดเทียมประเทศ
ในโลกตะวันตก งานประติมากรรมขนาดใหญ่เพื่อประกอบอนุสาวรีย์และตกแต่ง
อาคารสมัยใหม่ รวมถึงสะพาน ถนนหนทางท่ีเร่งสร้างเพ่ือการพัฒนาพระนคร
ลว้ นเปน็ ผลงานทที่ งั้ ศาสตราจารยศ์ ลิ ปแ์ ละเหลา่ ศษิ ยเ์ อกในรนุ่ นน้ั ตอ้ งทมุ่ เท ผลติ งาน
ใหเ้ ปน็ ท่ีประจกั ษ์แก่สายตาคนไทย นายไพฑูรย์กค็ ือหนง่ึ ในศิษยเ์ อกเหลา่ นัน้

ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 181

ครูในสถาบนั อุดมศกึ ษา

แม้ว่านายไพฑูรย์จะต้องรับผิดชอบกับงานในหน้าที่ดังกล่าวแล้ว แต่ด้วย
ความเปน็ ศลิ ปนิ นายไพฑรู ยย์ งั ใชเ้ วลานอกเหนอื จากนนั้ มงุ่ สรา้ งสรรคผ์ ลงานศลิ ปะ
ตามความคดิ สว่ นตวั เชน่ การใชว้ ัสดปุ ระเภทสังกะสี อะลมู เิ นยี ม ตัดเปน็ ชนิ้ และ
ภาพคลา้ ยรปู รา่ งของนกทก่ี �ำลงั ขยับปีกบิน แล้วใชเ้ ส้นเอน็ ขึงเป็นแนว โดยมฝี งู นก
ก�ำลังท�ำท่าโบยบินไปในอากาศแขวนระโยงระยาง ไม่เพียงเท่าน้ัน ในผลงานท่ี
ส่งประกวดศิลปกรรมแห่งชาติคร้ังหน่ึง ได้จัดวางแนวนกบินในมุมหน่ึงของอาคาร
จัดแสดงผลงานประกวดศิลปกรรมแห่งชาติ และยังได้ติดต้ังไฟกะพริบ โดยมีแสง
ประกอบราวกับฟ้าผ่า เป็นหนึ่งในผลงานที่ถือว่ามีความก้าวล้�ำทางด้านความคิด
สรา้ งสรรคแ์ ละการสะท้อนอารมณ์ความรู้สกึ ส่วนตัวของศลิ ปิน
ยังมีผลงานสร้างสรรค์ด้วยวัสดุแปลกใหม่อีกมากมาย ทั้งการใช้ขดลวด
ประกอบการดัดให้เกิดลายเส้นเป็นประติมากรรมรูปใบหน้าคน มีท้ังรูปใบหน้า
ศาสตราจารยศ์ ลิ ป์ เปน็ ทกั ษะฝมี อื เชงิ ประตมิ ากรรมชน้ั สงู ทส่ี ามารถใชเ้ สน้ ลวดเพยี ง
ไม่ก่ีเส้นประกอบเป็นรูปร่างที่บอกถึงเอกลักษณ์ของบุคคลต้นแบบเหล่าน้ันและ
เปน็ ผลงานสรา้ งสรรค์ทเ่ี ป็นเอกลักษณ์เฉพาะตวั ของนายไพฑูรย์
ผลงานสรา้ งสรรคด์ ว้ ยวสั ดแุ ละเทคนคิ ลำ้� สมยั ของนายไพฑรู ยถ์ อื เปน็ กา้ วยา่ ง
ท่ลี ้ำ� สมัย และเปน็ ทมี่ าของศิลปะแบบเพอรฟ์ อร์แมนซ์ (performance) ซ่ึงตอ่ มา
พัฒนามาสู่ศิลปะการจัดวาง (Installation) ในปัจจุบนั
สงิ่ หนงึ่ ทถี่ อื เปน็ ความโดดเดน่ ในการสรา้ งสรรคผ์ ลงานศลิ ปะของนายไพฑรู ย์
มาจากการได้รับการสนับสนุนจากศาสตราจารย์ศิลป์ให้ได้รับทุนจากองค์การ
เพอื่ การศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ และวฒั นธรรมแหง่ สหประชาชาติ (UNESCO) เพอ่ื ไป
ศึกษาต่อและศึกษาดูงานในหลาย ๆ ประเทศ ในระหว่าง พ.ศ. ๒๕๐๑-๒๕๐๒
ท้งั ประเทศสหรัฐอเมรกิ า องั กฤษ ฝรัง่ เศส และอติ าลี ทำ� ให้ย่งิ มคี วามกระตอื รอื ร้น
ในการท�ำงานศลิ ปะมากข้ึนเมอ่ื กลบั ประเทศไทย
นายไพฑูรย์ถือเป็นศิษย์ที่ใกล้ชิดศาสตราจารย์ศิลป์มาก และยังได้ท�ำงาน
รับใช้อาจารย์จนศาสตราจารย์ศิลป์ถึงแก่อนิจกรรม เม่ือ พ.ศ. ๒๕๐๕ จึงได้รับ
182 ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

การเชิดชูเสมือนเป็นผู้สืบทอดตามปณิธานของศาสตราจารย์ศิลป์ในเวลาต่อมา
โดยเป็น “หนึ่งในส่ที หารเสอื ” ของศาสตราจารย์ศิลป์ ประกอบด้วย นายสทิ ธเิ ดช
แสงหริ ัญ นายสน่นั ศิลากรณ์ นายไพฑรู ย์ เมืองสมบรู ณ์ และนายแสวง สงฆ์ม่งั มี
พ.ศ. ๒๕๐๘ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภมู พิ ลอดุลยเดช
มหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ใหน้ ายไพฑรู ยป์ ฏิบัติราชการ
สนองพระมหากรุณาธิคุณและพัฒนาการสอนโครงการในโรงเรียนศิลปาชีพ
(มูลนิธสิ ง่ เสริมศลิ ปาชีพในสมเดจ็ พระนางเจ้าสริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ) อกี ดว้ ย
พ.ศ. ๒๕๒๔ ได้รับปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาประติมากรรม
จากมหาวทิ ยาลัยศิลปากร
พ.ศ. ๒๕๒๙ ส�ำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ (กรมส่งเสริม
วฒั นธรรม ในปจั จบุ นั ) ประกาศยกยอ่ งเกยี รติคุณใหเ้ ป็น “ศลิ ปนิ แห่งชาต”ิ สาขา
ทศั นศลิ ป์ (ประติมากรรม)
นายไพฑูรย์แม้จะเกษียณอายุราชการแล้วก็ตาม ยังคงเป็นศิลปินอาวุโส
ซึ่งศิลปินรุ่นหลังให้ความเคารพนับถือเป็นอย่างมาก ทั้งจากความสามารถ
ในการสร้างสรรค์ศิลปะและการอุทิศตนในแบบอย่างท่ีดีแก่อนุชน เป็นคนดีมีวิชา
อันทรงคุณค่าเสมอมา
เครอ่ื งราชอสิ รยิ าภรณช์ น้ั สงู สดุ ทไ่ี ดร้ บั พระราชทาน คอื ทวตี ยิ าภรณช์ า้ งเผอื ก
ทวตี ิยาภรณม์ งกฎุ ไทย และเหรียญจกั รพรรดิมาลา
นายไพฑรู ยส์ มรสกบั นางสาวอนกุ ลู สวุ นานนท์ มบี ตุ ร ๒ คน คอื นายกลุ พฒั น์
เมืองสมบูรณ์ และนางกลุ วดี เอมปาน
นายไพฑรู ยถ์ งึ แก่กรรมดว้ ยโรคเบาหวาน เมอื่ วันท่ี ๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๒
สิริอายุ ๗๖ ปี ๑๐ เดอื น ๑๖ วัน

นายวิชัย จิตมาลรี ตั น์ ผเู้ รียบเรียง

ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 183

ครูในสถาบันอุดมศกึ ษา

ข้อมูลอ้างองิ

๑. หนังสือที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงศพ นายไพฑูรย์ เมืองสมบูรณ์ ท.ช., ท.ม. ณ เมรุ
วัดตรีทศเทพ วรวิหาร เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร วันอังคารที่ ๑๘ ธันวาคม ๒๕๔๔
เวลา ๑๗.๐๐ น.
๒. คณะอนุกรรมการฝ่ายจัดหาทุนโครงการพิพิธภัณฑ์ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์. (๒๕๒๗).
“อาจารย์ศิลป์กับลูกศิษย์”. กรุงเทพฯ : กรุงสยามการพิมพ์
๓. สำ� เนาเอกสารบทความ “ไพฑรู ย์ เมอื งสมบรู ณ”์ โดย ศาสตราจารยเ์ กยี รตคิ ณุ วโิ ชค มกุ ดามณี
๔. Art Galleries in Thailand ส�ำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม
พิมพค์ รงั้ แรก พ.ศ. ๒๕๖๐
๕. นิตยสารลลนา เล่มที่ ๗๔ รายปกั ษ์ ปกั ษ์หลงั มกราคม ๒๕๑๙
๖. ผู้ใหข้ อ้ มูลเพ่ิมเตมิ
๖.๑ รองศาสตราจารยอ์ ลติ า จน่ั ฝงั เพช็ ร ขา้ ราชการบำ� นาญ สถาบนั เทคโนโลยพี ระจอมเกลา้
เจา้ คุณทหารลาดกระบงั
๖.๒ นายชิน ประสงค์ ข้าราชการบ�ำนาญ กรมศลิ ปากร
๖.๓ นายพชิ ญพ์ งค์ ประสงค์ ศลิ ปินอสิ ระ

184 ประวัติครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ศาสตราจารย์ ดอกเตอรร์ น่ื ฤทยั สจั จพนั ธ์ุ

พ.ศ. ๒๔๙๓–๒๕๖๔

๏ รฤกร่ืนฤทัย ๏

๏ ร่ืน ฤทัยร่วมหยาดรุ้ง ฤทัยริน

ฤทัย สถิตลิขิตศิล– ปศาสตร์สู้
สัจจ ธรรมด่�ำด่ืมกวิน วรรณศักด์ิ

พ ันธุ์ พรรคอ ักษรารู้ ร่ืนซึ้งฤทัยเสมอ ๚ะ ๛

เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ : ร้อยกรอง

ครูในสถาบันอุดมศึกษา

ศาสตราจารย์ ดอกเตอร์ร่ืนฤทัย สัจจพันธุ์ เกิดเมื่อวันที่ ๓ พฤษภาคม
พ.ศ. ๒๔๙๓ ทก่ี รุงเทพมหานคร เปน็ บตุ รของนายสง่า และนางทรงศรี สจั จพันธ์ุ
มีพ่ีหน่ึงคน คือ นางสาวเริงทิวา สัจจพันธุ์ มีน้องสองคน ได้แก่ นายชินณรงค์
(ถงึ แก่กรรม) และนายสรุ ชา สัจจพนั ธ์ุ
การศึกษาเบื้องต้นเรียนจบระดับประถมศึกษาที่โรงเรียนสตรีจุลนาค
(ปัจจุบันยุบเลกิ กจิ การแลว้ ) เขตปอ้ มปราบศตั รพู ่าย กรุงเทพมหานคร เรยี นตอ่
ระดบั มธั ยมศึกษาทีโ่ รงเรยี นเดยี วกัน จบชนั้ มธั ยมศึกษาตอนปลายแลว้ ศกึ ษาต่อที่
คณะอกั ษรศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ไดร้ บั ปรญิ ญาอกั ษรศาสตรบณั ฑติ (อ.บ.)
สาขาภาษาไทย อังกฤษ และฝร่ังเศส ใน พ.ศ. ๒๕๑๓ ได้รับปริญญาอักษรศาสตร
มหาบณั ฑติ (อ.ม.) สาขาภาษาไทย ใน พ.ศ. ๒๕๑๕ และไดร้ บั ปรญิ ญาอกั ษรศาสตร
ดษุ ฎีบณั ฑติ (อ.ด.) สาขาภาษาไทย ใน พ.ศ. ๒๕๓๕ นอกจากนี้ ยังได้รบั ปรชั ญา
ดุษฎบี ณั ฑติ กติ ติมศักดิ์ (ปร.ด.) สาขาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์ มหาวทิ ยาลัย
รามค�ำแหง พ.ศ. ๒๕๖๒
186 ประวัติครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ศาสตราจารยร์ น่ื ฤทยั เขา้ รับราชการในตำ� แหน่งอาจารย์ประจำ� ภาควิชา
ภาษาไทยและภาษาตะวันออก คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามค�ำแหง
พ.ศ. ๒๕๑๗ ตลอดระยะเวลาที่รบั ราชการ ๔๑ ปี มคี วามเจรญิ กา้ วหนา้ ในหนา้ ท่ี
การงาน ได้เล่ือนต�ำแหน่งเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์ พ.ศ. ๒๕๒๐ รองศาสตราจารย์
พ.ศ. ๒๕๒๔ และศาสตราจารย์ พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยไม่เคยย้ายที่ท�ำงาน กระทั่ง
เกษียณอายุราชการ ใน พ.ศ. ๒๕๕๘

ศาสตราจารย์ร่ืนฤทัยเป็นอาจารย์สอนวรรณกรรมศึกษาท่ีให้ความใส่ใจและ
ชอบศกึ ษาคน้ ควา้ วชิ าความรดู้ า้ นภาษาไทยและวรรณกรรมมาโดยตลอด เขยี นตำ� รา
ทางดา้ นวรรณกรรมศกึ ษาไวม้ ากกวา่ สบิ เลม่ เชน่ วรรณกรรมปจั จบุ นั สารคดอี ทิ ธพิ ล
วรรณกรรมตา่ งประเทศทม่ี ตี อ่ วรรณกรรมไทย พฒั นาการวรรณคดไี ทย แนวคดิ ไทย
(ชายกับหญงิ ) การอา่ นภาษาไทย ในขณะเดียวกันกเ็ ป็นนกั วชิ าการทางวรรณกรรม
ท่ีมีผลงานหลากหลาย มีผลงานวิจัย ๘ โครงการ เป็นนักวิจัยร่วม ๑ โครงการ
เช่น โครงการวิจัยเรื่อง “การวิจารณ์ในฐานะพลังทางปัญญาของสังคมร่วมสมัย”
โครงการวิจัยเร่ือง “จิตวิญญาณประชาธิปไตยในเร่ืองสั้น : ๔๐ ปี นับจาก ๑๔
ตุลาคม ๒๕๑๖” เปน็ ตน้

ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 187

ครูในสถาบนั อุดมศกึ ษา

ศาสตราจารย์รน่ื ฤทยั ยงั มผี ลงานรวมเล่มบทความทางวรรณศิลป์ ๓๒ เล่ม
เช่น อัครศิลปินแห่งแผ่นดินสยาม อัคราภิรักษศิลปิน บารมีพระม่ิงแม่ ปกป้อง
ศลิ ปไ์ ทย นานเทอญ อา่ นอยา่ งมเี ชงิ ชน้ั วจิ ารณอ์ ยา่ งมเี ชงิ ศลิ ป์ อา่ นอยา่ งพนิ จิ สาร
วจิ ารณอ์ ย่างพิเคราะหน์ ัย ศาสตร์และศิลปแ์ ห่งวรรณคดี ๒๕ ปี ๑๔ ตลุ า มองผ่าน
วรรณกรรมเพื่อชีวิต มใิ ชเ่ ป็นเพยี ง “นางเอก” สนุ ทรียภาพแหง่ ชวี ิต สนุ ทรียรส
แหง่ วรรณคดี จากเกา่ ส่ใู หม่ วรรณศิลป์ไทยไมส่ น้ิ สูญ สบื สานสรา้ งสรรค์วรรณศลิ ป์
อา่ นได้ อา่ นเปน็ ...วพิ ากษร์ ะหวา่ งบรรทดั วรรณกรรมรว่ มสมยั ขา้ มชาติ ขา้ มศาสตร์
ข้ามศิลป์ ชวนอ่าน ชวนคิด พินิจวรรณกรรมร่วมสมัย อ่านวรรณกรรม GEN Z
นยั ในวรรณกรรม และเป็นวิทยากรบรรยายให้ความรดู้ ้านงานวรรณกรรมทีส่ ำ� คัญ
มากกว่า ๘๕ ครั้ง
นอกจากน้ี ยังเป็นผู้จัดท�ำรายการโทรทัศน์เพื่อการศึกษา ชื่อรายการ
“แวด-วงวรรณกรรม” ใหส้ ำ� นกั เทคโนโลยกี ารศกึ ษา มหาวทิ ยาลยั รามคำ� แหง ตงั้ แต่
พ.ศ. ๒๕๓๑-๒๕๕๓ และเขยี นบทวิจารณว์ รรณกรรม ในนิตยสาร ALL รายเดือน
ต้ังแต่ พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๖๔ งานวิชาการส�ำคัญ คือ เป็นกรรมการวิชาการของ
สำ� นกั งานราชบณั ฑติ ยสภา มากกวา่ ๑๔ คณะ เชน่ กรรมการบญั ญตั ศิ พั ทว์ รรณกรรม
อังกฤษ-ไทย พ.ศ. ๒๕๓๘-๒๕๔๕ กรรมการจดั ท�ำพจนานุกรมศพั ทว์ รรณกรรม
188 ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

องั กฤษ-ไทย (ทบทวนและเพมิ่ เตมิ ศพั ท)์ พ.ศ. ๒๕๔๘-๒๕๕๔ กรรมการคดั สรรและ
จดั ทำ� โครงการวรรคทองในวรรณคดไี ทย พ.ศ. ๒๕๔๘-๒๕๔๙ รวมทงั้ การสนบั สนนุ
งานวิชาการและกิจกรรมของราชบัณฑิตยสภาและส�ำนักงานราชบัณฑิตยสภา
อยา่ งสม�่ำเสมอ
รองศาสตราจารย์ ดอกเตอรพ์ เิ ชฐ แสงทอง ประธานหลกั สตู รปรชั ญาดษุ ฎี
บัณฑิต สาขาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลา
นครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี ผู้เคยเป็นศิษย์ ได้กล่าวให้สัมภาษณ์ถึงศาสตราจารย์
รื่นฤทยั ไว้ ความตอนหน่งึ ว่า...
“ถ้าถามว่าครูท่ีเป็นแบบอย่างในการศึกษาทางด้านวรรณกรรมของผม
คือใคร ผมตอบโดยไม่ตอ้ งลงั เลเลยว่า คอื ดร.รืน่ ฤทยั สัจจพนั ธ์ุ แม้ผมจะไดเ้ ร่มิ
เรียนกบั ทา่ นอยา่ งจรงิ จงั ก็เมอ่ื เรียนปรญิ ญาโทแล้ว แตต่ ำ� ราดา้ นวรรณกรรมศึกษา
ของท่านที่เขียนเพื่อนักศึกษาปริญญาตรีก็เป็นคู่มือบนโต๊ะของผมจนปัจจุบัน
ทา่ นอาจารย์เป็นแบบอยา่ งของนกั วชิ าการทข่ี ยันขันแข็ง เปิดกว้าง และเขียนงาน
วิชาการอย่างผู้เปี่ยมเมตตา ผลงานของอาจารย์จึงครอบคลุมท้ังยุคสมัยเก่าและ
ร่วมสมยั แมแ้ ต่งานวรรณกรรมสกลุ ใหม่ ๆ ทา่ นกใ็ หค้ วามสนใจ สรา้ งกรอบแนวคดิ
อธบิ ายอยา่ งลุ่มลกึ จนนกั วชิ าการใชเ้ ปน็ รากฐานในการอธบิ ายวรรณกรรมร่วมสมัย
ได้อย่างมั่นใจ ขณะท่ีบทบาทด้านความเปน็ ครผู สู้ อน ทา่ นมคี วามเมตตาตอ่ ศษิ ย์

ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 189

ครูในสถาบนั อุดมศึกษา
อยู่เสมอ เชื่อมั่น ให้เกียรติ ให้ก�ำลังใจ และชื่นชมยกย่อง เม่ือมีโอกาสท่านสอน
ในสง่ิ ทีส่ ังคมต้องการ ทา่ นจึงสรา้ งศิษย์ที่มแี นวคิดรว่ มสมยั เปดิ กว้าง และเรยี นรู้
ตลอดชีวติ เสมอมา”
ผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดอกเตอร์ธเนศ เวศร์ภาดา นายกสมาคมภาษาและ
หนงั สอื แหง่ ประเทศไทย ไดก้ ลา่ วถงึ ศาสตราจารยร์ นื่ ฤทยั ไวใ้ นเวบ็ บลอ็ ก วรรณศลิ ป์
นักเขียน “อ�ำลาอาลัยร่ืนฤทัย สัจจพันธุ์” เม่ือวันที่ ๒๒ กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๔
ความตอนหน่งึ ว่า...

“พป่ี .๋ี ..พเ่ี ปน็ ลมหายใจอนั ออ่ นอนุ่ ของวงการวรรณกรรมและวงการศกึ ษาไทย
พี่สร้างคุณูปการใหญ่หลวงแก่ประชาคมวรรณกรรมอย่างแท้จริง เคยบอกพว่ี า่
พอ่ี ยกู่ นั นาน ๆ เปน็ เสาหลกั ของวงการ เปน็ รม่ โพธร์ิ ม่ ไทรใหน้ อ้ งพง่ึ พงิ ...ผคู้ นมากมาย
รักพ่เี พราะพเี่ ปน็ กลั ยาณมติ รกบั ทกุ คน”
ศาสตราจารย์เกยี รติคณุ ดอกเตอรก์ ุสมุ า รกั ษมณี ราชบณั ฑิตกติ ติมศักด์ิ
นักภาษาและวรรณคดี ได้กล่าวไว้ในค�ำอ�ำลาอาลัย “ร่ืนฤทัย สัจจพันธุ์”
ความตอนหน่งึ ว่า...
190 ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

“รู้จักร่ืนฤทัยคร้ังแรกจากต�ำราเรื่องอิทธิพลวรรณกรรมต่างประเทศท่ีมีต่อ
วรรณกรรมไทย ชมเชยความสามารถในการค้นควา้ ข้อมลู ได้กว้างขวางหลากหลาย
คร้ันถึง พ.ศ. ๒๕๓๘ ได้ท�ำงานด้วยกันในคณะกรรมการบัญญัติศัพท์วรรณกรรม
ของราชบัณฑิตยสถาน มีอาจารย์คุณหญิงกุหลาบ มัลลิกะมาส เป็นประธาน
อาจารยจ์ ติ รเกษม ศรบี ญุ เรอื ง อาจารยน์ ติ ยา มาศะวสิ ทุ ธ์ิ อาจารยท์ องสขุ เกตโุ รจน์
และอกี หลายทา่ นเปน็ กรรมการ มหี นา้ ทเ่ี ลอื กศพั ทจ์ ากพจนานกุ รมศพั ทว์ รรณกรรม
ของฝรงั่ เศสมาแปลเรยี บเรยี งคำ� อธบิ าย หาตวั อยา่ งจากวรรณกรรมไทยมาเสรมิ และ
บญั ญตั ศิ พั ทภ์ าษาไทย แลว้ นำ� บททเี่ รยี บเรยี งนน้ั มาพจิ ารณาในทป่ี ระชมุ ทจ่ี ำ� ไดไ้ มล่ มื
กค็ ือคำ� ของท่านประธาน เมื่ออ่านบทใดแลว้ พอใจ ทา่ นจะพูดวา่ ‘ติดโบให’้ บทท่ี
รื่นฤทัยเรียบเรียงมี ‘โบ’ ติดอยหู่ ลายบท เพราะความร้ภู าษาองั กฤษ ฝรั่งเศส และ
ความสามารถในการใช้ถอ้ ยคำ� ภาษาไทย ตลอดจนความรเู้ รอื่ งวรรณกรรมไทยและ
สากลของร่ืนฤทัยเปน็ ทช่ี น่ื ชมของเพื่อนร่วมงานเสมอมา...”
นอกจากน้ี ศาสตราจารยร์ ื่นฤทัยยงั มงี านวชิ าการทีไ่ ดจ้ ดั ทำ� ให้แกห่ น่วยงาน
ระดับชาติ โดยมีส่วนร่วมในการเขียน เป็นบรรณาธิการ และเป็นคณะผู้จัดท�ำ
หนังสือให้หน่วยงานราชการหลายแห่ง เป็นกรรมการและวิทยากรในหน่วยงาน
ของรัฐและเอกชนอีกเปน็ จำ� นวนมาก เปน็ กรรมการควบคุมวทิ ยานพิ นธ์ กรรมการ
สอบวทิ ยานพิ นธร์ ะดบั ปรญิ ญาโทและปรญิ ญาเอก กรรมการประเมนิ หลกั สตู รระดบั
ปรญิ ญาตรี ปริญญาโท ปรญิ ญาเอก สาขาภาษาไทย ภาษาไทยเพอ่ื การส่อื สาร
รวมทง้ั เปน็ กรรมการอกี หลายคณะของกรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม สำ� นกั งานศลิ ปวฒั นธรรม
รว่ มสมัย กระทรวงวัฒนธรรม เปน็ กรรมการตัดสินการประกวดรางวัลวรรณกรรม
คณะต่าง ๆ เช่น รางวลั พระราชทานการประกวดวรรณกรรม “นายอินทร์อวอร์ด”
รางวัลพระราชทาน การประกวดวรรณกรรม “แว่นแก้ว” รางวัลพระราชทาน
ประกวดวรรณกรรม “นานมบี คุ๊ ส์ อวอรด์ ” การประกวดหนงั สอื ดเี ดน่ ของกระทรวง
ศกึ ษาธกิ าร รางวลั วรรณกรรมสรา้ งสรรคย์ อดเยยี่ มแหง่ อาเซยี น (ซไี รต)์ การประกวด
หนงั สอื ดเี ดน่ รางวลั เซเวน่ บคุ๊ อวอรด์ การประกวดวรรณกรรมรางวลั พานแวน่ ฟา้ ของ
สำ� นักงานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร และรางวัลอน่ื ๆ อกี หลายรางวลั

ประวัติครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 191

ครูในสถาบันอุดมศกึ ษา

ด้วยความขยันหม่ันเพียรทั้งในการปฏิบัติงานในหน้าที่ราชการ ในฐานะ
อาจารยผ์ สู้ อน ตลอดทง้ั การสรา้ งสรรคง์ านในฐานะนกั วชิ าการวรรณกรรม เผยแพร่
ความรู้แก่สังคมโดยการเขียนเป็นต�ำราและหนังสือเล่มเป็นจ�ำนวนมาก ตลอดจน
การอุทิศตนเป็นกรรมการในด้านภาษา วรรณกรรม และศิลปวัฒนธรรมแก่
หน่วยงานราชการต่าง ๆ แทบทุกหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง ศาสตราจารย์รื่นฤทัย
จึงได้รับความชื่นชมจากบุคคลในวงการวิชาการและเปน็ ท่ยี กย่องของผู้คนท่ัวไป
เกยี รตปิ ระวตั ิ ดว้ ยผลงานทางวชิ าการทม่ี คี ณุ คา่ เปน็ จำ� นวนมาก ศาสตราจารย์
รื่นฤทัยได้รับรางวัลเชิดชูเกียรติครูภาษาไทยดีเด่น ระดับอุดมศึกษา พ.ศ. ๒๕๔๑
รางวลั เชิดชูเกียรตผิ ูใ้ ช้ภาษาไทยดเี ดน่ สำ� นกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหง่ ชาติ
(ปจั จบุ นั คอื กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม กระทรวงวฒั นธรรม) พ.ศ. ๒๕๕๒ อาจารยด์ เี ดน่
แหง่ ชาติ สาขามนษุ ยศาสตรแ์ ละศลิ ปศาสตร์ สภาอาจารยม์ หาวทิ ยาลยั แหง่ ประเทศไทย
(ปอมท.) พ.ศ. ๒๕๕๓ เมธวี จิ ยั อาวโุ ส สาขาวรรณคดไี ทย สำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ
การวจิ ยั (สกว.) พ.ศ. ๒๕๕๔ ผทู้ ำ� คณุ ประโยชนแ์ กก่ ระทรวงวฒั นธรรม พ.ศ. ๒๕๕๔
อาจารยด์ ีเด่น มหาวิทยาลยั รามคำ� แหง พ.ศ. ๒๕๕๕ ปูชนยี บุคคลดา้ นภาษาไทย
กรมสง่ เสรมิ วฒั นธรรม กระทรวงวฒั นธรรม พ.ศ. ๒๕๕๘ ผสู้ นบั สนนุ การดำ� เนนิ งาน
192 ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ด้านศิลปวัฒนธรรมของชาติ กระทรวงวัฒนธรรม พ.ศ. ๒๕๕๘ และนสิ ิตเกา่ ดีเดน่
คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั พ.ศ. ๒๕๕๘
ศาสตราจารยร์ น่ื ฤทยั นบั เปน็ ปชู นยี บคุ คลทค่ี วรคา่ แกก่ ารยกยอ่ งเชดิ ชเู กยี รติ
เปน็ อยา่ งยงิ่ เปน็ ตวั อยา่ งของครผู อู้ ทุ ศิ ตนเพอื่ ประโยชนส์ ว่ นรวม ทง้ั ในดา้ นการเรยี น
การสอน และในบทบาทของนกั วรรณกรรมคนสำ� คญั ทร่ี จู้ กั กนั เปน็ อยา่ งดี ผทู้ ร่ี ว่ มงาน
อยใู่ กลช้ ดิ จะใหก้ ารยอมรบั นบั ถอื ไดร้ บั คำ� แนะนำ� ความรอู้ นั มคี ณุ คา่ ยง่ิ ทงั้ องคค์ วามรู้
คุณธรรมความดีงาม ความรบั ผดิ ชอบ ขยันหม่นั เพยี ร ตรงตอ่ เวลา มคี วามเชื่อมัน่
ในตนเอง ตลอดท้ังบุคลิกความภูมิฐานเป็นท่ียอมรับของผู้คนทั่วไป กระท่ังเดือน
กันยายน พ.ศ. ๒๕๖๓ ได้มีประกาศสำ� นกั นายกรัฐมนตรี เรอ่ื ง แตง่ ตง้ั ราชบัณฑิต
โดยมพี ระบรมราชโองการ โปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มแตง่ ตง้ั ให้ ศาสตราจารยร์ นื่ ฤทยั
สัจจพันธุ์ เป็นราชบัณฑิตประเภทวิชาวรรณศิลป์ สาขาวรรณกรรมร้อยแก้ว
ส�ำนักศิลปกรรม
เคร่ืองราชอิสริยาภรณ์ช้ันสูงสุดที่ได้รับพระราชทาน คือ มหาวชิรมงกุฎ
ประถมาภรณ์ชา้ งเผือก และเหรยี ญจกั รพรรดิมาลา
หลงั จากเกษยี ณอายรุ าชการแลว้ ศาสตราจารยร์ น่ื ฤทยั ยงั คงทำ� งานวรรณกรรม
และไดร้ บั เชิญใหเ้ ปน็ อาจารยพ์ เิ ศษ วิทยากร คณะทำ� งาน คณะกรรมการที่ปรกึ ษา
ดา้ นวชิ าการ และงานเขยี นอสิ ระหลายแหง่ โดยเฉพาะทสี่ ำ� นกั งานราชบณั ฑติ ยสภา
เป็นคณะทำ� งานด้านภาษาและวรรณกรรม สรา้ งคณุ ูปการอนั เปน็ ประโยชน์ส�ำหรบั
การศกึ ษาค้นควา้ อย่างมคี ณุ คา่ ยิง่
ศาสตราจารย์ร่ืนฤทัยถงึ แก่อนิจกรรมดว้ ยโรคมะเรง็ เม่ือวันท่ี ๑๑ กันยายน
พ.ศ. ๒๕๖๔ ณ โรงพยาบาลศิริราช สริ อิ ายุ ๗๑ ปี ๔ เดอื น ๘ วัน

นายยุทธ โตอดิเทพย์ ผเู้ รยี บเรียง

ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 193

ครูในสถาบนั อุดมศึกษา

ขอ้ มูลอา้ งองิ

๑. เอกสารประวัติและผลงาน เนื่องในงานพระราชทานเพลิงศพศาสตราจารย์รื่นฤทัย
สจั จพนั ธ์ุ โดยนางชมยั ภร บางคมบาง ศลิ ปนิ แหง่ ชาติ ณ วดั ชยั ฉมิ พลี บางแวก กรงุ เทพมหานคร
วันที่ ๑๘ กนั ยายน พ.ศ. ๒๕๖๔
๒. เวบ็ บล็อก วรรณศลิ ป์ นักเขียน “อำ� ลาอาลัยรืน่ ฤทัย สัจจพันธุ์”
๓. ผู้ใหส้ ัมภาษณ์เพ่ิมเติม
๓.๑ รองศาสตราจารย์ ดอกเตอร์พิเชฐ แสงทอง
๓.๒ ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดอกเตอร์ธเนศ เวศรภ์ าดา
๓.๓ ศาสตราจารยเ์ กยี รตคิ ณุ ดอกเตอรก์ ุสุมา รักษมณี

194 ประวตั คิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ศาสตราจารยเ์ กยี รตคิ ุณอิทธพิ ล ตง้ั โฉลก
พ.ศ. ๒๔๘๙–๒๕๖๔

ศิลปิ นแห่งชาติ ศิลปิ นชั้นเย่ียมสาขาภาพพิมพ์ และครูสอนศิลปะ
ผู้พัฒนาแนวคิด เทคนิควิธี และวัสดุอุปกรณ์ใหม่ ๆ ในการสร้างสรรค์

ผลงานศิลปกรรม อันเป็นแบบอย่างเฉพาะตัว และเป็นประโยชน์
ต่อวงการศึกษาศิลปะอย่างกว้างขวาง

ครูในสถาบันอุดมศึกษา

ศาสตราจารย์เกียรติคุณอิทธิพล ตั้งโฉลก เกิดเม่ือวันท่ี ๑๒ กุมภาพันธ์
พ.ศ. ๒๔๘๙ ที่บ้านซอยเจริญเมือง ย่านสะพานอ่อน เขตปทุมวัน (ขณะนั้น
เปน็ อำ� เภอปทมุ วนั ) กรงุ เทพมหานคร๑ เปน็ บตุ รคนที่ ๓ ของนายมานะและนางวไล
ต้ังโฉลก มีพี่ ๒ คน คือ นายพงษ์เทพ (ถึงแก่กรรม) และนางเอมอร อนันตชาติ
มีนอ้ ง ๒ คน คอื นายอานนท์ และนายเอกอดุ ม ตงั้ โฉลก
ศาสตราจารย์อิทธิพลศึกษาระดับประถมศึกษาที่โรงเรียนศึกษาวัฒนา
สามยา่ น ระดับมธั ยมศกึ ษาทโี่ รงเรยี นพาณชิ ยว์ ทิ ยาลัย (แผนกสามัญ) สีลม ซึง่ เปน็
โรงเรียนท่ีกวดขันการสอนภาษาอังกฤษอย่างเข้มข้น ท�ำให้ศาสตราจารย์อิทธิพล
เกง่ วชิ าภาษาองั กฤษอนั สง่ ผลดตี อ่ อนาคตในการศกึ ษาและพฒั นาความรตู้ ามแนวคดิ
ของศิลปินตะวันตก ศาสตราจารย์อิทธิพลสนใจการเขียนรูปมาแต่เด็ก ได้รับ

๑ ON-OFF : เปดิ –ปดิ ชีวิตนามธรรม ศาสตราจารยเ์ กยี รติคณุ อทิ ธิพล ตั้งโฉลก. อนุสรณ์ในงาน
พระราชทานเพลงิ ศพศาสตราจารยเ์ กยี รตคิ ณุ อทิ ธพิ ล ตงั้ โฉลก (กรงุ เทพมหานคร : บรษิ ทั อมรนิ ทร์
พริ้นตง้ิ แอนด์พับลิชชิง่ จำ� กัด (มหาชน) ๒๕๖๕) หนา้ ๓๐๖ ซง่ึ เปน็ บทสมั ภาษณศ์ าสตราจารย์
อิทธิพล กล่าวว่าเกิดท่ีบ้านซอยเจริญเมือง ย่านสะพานอ่อน เขตปทุมวัน แต่ หน้า ๓๓๖
ซ่ึงเปน็ ประวตั ิ กล่าวว่าเกิดทีบ่ า้ นซอยจินดาถวลิ แขวงมหาพฤฒาราม เขตบางรัก

196 ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖

ความสนบั สนนุ จากบดิ าซอ้ื กระดาษและสใี ห้ ทงั้ พาไปฝากเปน็ ลกู มอื ชา่ งเขยี นโปสเตอร์
ประจ�ำโรงหนังที่บิดามีหุ้นส่วนด้วย เม่ือจบระดับมัธยมศึกษา ใน พ.ศ. ๒๕๐๖
จึงเข้าศึกษาต่อท่ีโรงเรียนช่างศิลปของกรมศิลปากร ปัจจุบันคือวิทยาลัยช่างศิลป
ได้เรียนศิลปะทุกวิชาตามที่ใฝ่ฝันไว้ ศาสตราจารย์อิทธิพลกล่าวไว้ในบทสัมภาษณ์
“ชวี ติ อทิ ธพิ ล เลา่ โดยอทิ ธพิ ล” พมิ พใ์ นสจู บิ ตั รการแสดงนทิ รรศการศลิ ปะ “นามธรรม :
สัจจะแห่งศลิ ปะ” (๒๕๔๕) ว่า วิทยาลัยช่างศลิ ปได้จดั ประกวดงานเรยี นวชิ าตา่ ง ๆ
ประจ�ำปี ท้ังวาดเส้น สีน้�ำ สีน้�ำมัน “...ผมส่งประกวดได้รางวัลทุกปี ชั้นปีที่ ๑
ได้ ๓ รางวลั ชนั้ ปที ี่ ๒ ได้ ๕ รางวลั พอถงึ ปที ่ี ๓ ได้ ๙ รางวลั ตอนทข่ี น้ึ ไปรบั รางวลั นน้ั
รุ่นน้องฮือฮากันใหญ่ เพราะได้รับประกาศเรียกชื่อบ่อย...” ขณะเรียนท่ีวิทยาลัย
ชา่ งศลิ ปนเ้ี อง ศาสตราจารยอ์ ทิ ธพิ ลมเี พอื่ นรว่ มรนุ่ คนหนงึ่ คอื นางสาวลกั ษมี หงษน์ คร
ซง่ึ ตอ่ มาไดเ้ ขา้ ศกึ ษาตอ่ ในคณะจติ รกรรม ประตมิ ากรรม และภาพพมิ พ์ มหาวทิ ยาลยั
ศลิ ปากรด้วยกนั และเปน็ คชู่ วี ติ กันในเวลาต่อมา

ประวัตคิ รู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖ 197

ครูในสถาบันอุดมศึกษา
หลังศึกษาจบระดับประกาศนียบัตรประโยคศิลปศึกษา ใน พ.ศ. ๒๕๐๙
ได้เข้าศึกษาต่อในคณะจิตรกรรม ประติมากรรม และภาพพิมพ์ ซ่ึงเปิดสอน
ภาควชิ าภาพพมิ พเ์ ปน็ ปแี รก เมอ่ื ขน้ึ ชน้ั ปที ่ี ๓ ใน พ.ศ. ๒๕๑๑ จงึ เลอื กเรยี นวชิ าเอก
ภาพพิมพ์ วิชาโทจิตรกรรม เป็นนักศึกษาท่ีมีผลการเรียนดีเด่น ได้รับการยกเว้น
คา่ เล่าเรียน ต้งั แต่ช้นั ปที ่ี ๒ จนสำ� เร็จการศกึ ษาปริญญาตรศี ลิ ปบัณฑติ (จติ รกรรม)
สาขาภาพพิมพ์ เกยี รตินยิ มอันดับ ๑ ใน พ.ศ. ๒๕๑๓ ปรญิ ญาโทศิลปมหาบัณฑติ
สาขาจติ รกรรม จากมหาวทิ ยาลยั แหง่ รฐั วอชงิ ตนั สหรฐั อเมรกิ า ดว้ ยทนุ รฐั บาลไทย
ใน พ.ศ. ๒๕๑๘ และประกาศนียบัตรทฤษฎีและปฏิบัติทางการศึกษาระดับ
อุดมศึกษา มหาวิทยาลัยโมนาช เครือรัฐออสเตรเลีย (ทุนรัฐบาลออสเตรเลีย)
ใน พ.ศ. ๒๕๒๖

ศาสตราจารยอ์ ทิ ธพิ ลกลา่ วไวใ้ นบทสมั ภาษณ์ “ชวี ติ อทิ ธพิ ล เลา่ โดยอทิ ธพิ ล”
อกี ตอนหนึ่งว่า “...ท่จี รงิ เวลานน้ั กม็ วี ิชาจติ รกรรมสรา้ งสรรค์ แต่ผมก็ยงั เลือกเรยี น
ภาพพมิ พ์ เพราะคดิ วา่ จติ รกรรมนนั้ เราสรา้ งสรรคเ์ องได้ แตภ่ าพพมิ พน์ น้ั มเี ทคนคิ เฉพาะ
ท่ีต้องมีคนสอน...สิ่งส�ำคัญคือได้เรียนรู้ระบบการท�ำงานอย่างเป็นข้ันเป็นตอน
กระบวนการทางเทคนคิ การพมิ พไ์ ดฝ้ กึ ฝนใหผ้ เู้ รยี นมรี ะเบยี บ วนิ ยั และความเพยี ร
สูงขึ้น...การค้นพบอีกสิ่งหน่ึงที่ส�ำคัญมากในขณะที่เรียนภาพพิมพ์ คือ เทคนิค
เป็นมากกว่าเคร่ืองมือ เทคนิคสามารถกลับมาเป็นเนื้อหา มาเป็นตัวสร้างรูปแบบ
หรอื ความงามเฉพาะกไ็ ด้ และเทคนคิ ยงั นำ� ไปสคู่ วามคดิ หรอื เนอื้ หากไ็ ด้ ผมไดร้ วู้ า่
เมื่อเจอสงิ่ ใหม่ท่ไี มเ่ คยใช้ ทงั้ วัสดุ อปุ กรณ์ สีชนิดนี้ เครื่องมอื แบบนี้ ท�ำอะไรไดบ้ า้ ง
198 ประวตั ิครู ๑๖ มกราคม ๒๕๖๖