APS(2022)_TG 5 _EG

Format: 210mm X 297mm Extent= 256 pgs (11.74 mm) 60gsm Status: CRC





5
TINGKATAN PC165042S



PRO SE S SAIN S
PROSES SAINS
K
S S M


Mengapa perlu memilih
Amali Proses Sains ?

Dwib
Dwibahasa
ahasa
S
PROSES SAINS
PRO
S SAIN
SE
EKSPERIMEN WAJIB DSKP KAEDAH P&P
KAEDAH P&P
DSKP
EKSPERIMEN WAJIB
Mengikut keperluan DSKP Standard Pembelajaran Penyiasatan Saintifik/Eksperimen
Perbincangan
Simulasi
KEMAHIRAN BERFIKIR
KEMAHIRAN BERFIKIR
KEMAHIRAN BERFIKIR STRATEGI P&P Abdul Malek bin Kamaruddin
STRATEGI P&P
KEMAHIRAN BERFIKIR
Projek
Mahir i-THINK Pendekatan Inkuiri Penggunaan Teknologi AMALI PROSES SAINS
Cabaran KBAT Konstruktivisme AR Noor Haniyatie binti Ibrahim
Pembelajaran Kontekstual REVISI
REVISI
Pembelajaran Masteri Augmented Lo Ming Jun
PENTAKSIRAN
PENTAKSIRAN Pembelajaran Abad ke-21 (PAK-21) Infografik Reality
Sains, Teknologi, Kejuruteraan, Peta Konsep
Praktis SPM
dan Matematik (STEM)

5
TINGKATAN









K
Dengan satu klik sahaja, semua sesi PdPR dapat dipermudah melalui sumber digital S S M
kod QR dan ikon GURU istimewa dalam eTE.
TINGKATAN 5
Ekstra! Bahan Digital
Bahan Digital
ONLINE QUICK QUIZ VIDEO INFO


Bonus
Bonus E disi Guru Int er aktif (e TE)
Bonus
Edisi Guru Interaktif (eTE)
Strategi PdPc Praktis PdPR Imbas kod QR untuk eTE
W.M: RM12.95 / E.M: RM12.95
Carta Mengajar PowerPoint Slideshow
PC165042S
ISBN: 978-967-2898-20-7 Video Eksperimen Aktiviti Interaktif
Model 3D Simulasi https://plus.pelangibooks.com


Mesra PdPc Mesra PdPR Mesra Google Classroom

BAB
BAB
BAB
1 Mikroorganisma
Microorganisms



No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan

1.1 Pelbagai Jenis Mikroorganisma Perbincangan 2
Various Types of Microorganisms Discussion

1.2 Kewujudan Mikroorganisma Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
The Presence of Microorganisms Compulsory Experiment 5
1.3 Kesan Nutrien dan Kelembapan terhadap
Pertumbuhan Mikroorganisma Eksperimen Wajib 8
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Effects of Nutrients and Humidity on the Growth of Compulsory Experiment
Microorganisms
1.4 Kesan Cahaya terhadap Pertumbuhan Mikroorganisma Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Effect of Light on the Growth of Microorganisms Compulsory Experiment 10
1.5 Kesan Suhu terhadap Pertumbuhan Mikroorganisma Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Effect of Temperature on the Growth of Microorganisms Compulsory Experiment 12
1.6 Kesan pH terhadap Pertumbuhan Mikroorganisma Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Effect of pH on the Growth of Microorganisms Compulsory Experiment 15
1.7 Kegunaan dan Peranan Mikroorganisma Berfaedah Perbincangan 17
Uses and Roles of Useful Microorganisms Discussion

1.8 Kegunaan Mikroorganisma dalam Bioteknologi
dan Kelestarian Alam Sekitar Perbincangan 19
Use of Microorganisms in Biotechnology and Sustainability Discussion
of the Environment

1.9 Teknik Aseptik Perbincangan 20
Aseptic Techniques Discussion

1.10 Kesan Antibiotik terhadap Pertumbuhan Bakteria Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Effect of Antibiotics on Bacterial Growth Compulsory Experiment 21
1.11 Kaedah Rawatan Penyakit Berjangkit Perbincangan 23
Methods of Treatment of Infectious Diseases Discussion

Praktis SPM 24
Cabaran KBAT 27
Online Quick Quiz Kod QR 27









iii






Kandungan.indd 3 7/28/21 2:30 PM

BAB
BAB
BAB
2 Nutrisi dan Teknologi Makanan
Nutrition and Food Technology



No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan

2.1 Gizi Seimbang Perbincangan 29
Balanced Diet Discussion

2.2 Nilai Kalori bagi Kelas Makanan yang Berlainan Perbincangan 30
Calorific Values of Different Classes of Food Discussion

2.3 Keperluan Kalori Individu Perbincangan 31
Calorie Requirement of an Individual Discussion

2.4 Menganggarkan Nilai Kalori dalam Sampel Makanan Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
To Estimate the CalorificValue in Food Sample Compulsory Experiment 32
2.5 Kesan Pengambilan Jumlah Kalori yang Tidak
Menepati Keperluan Individu Perbincangan 35
The Effects of Consuming Calories that do not Meet Discussion
Individual Requirements

2.6 Makronutrien dan Mikronutrien Perbincangan 36
Macronutrients and Micronutrients Discussion

2.7 Fungsi Nutrien dan Kesan Kekurangan Nutrien Perbincangan 37
Functions of Nutrients and Effects of Nutrient Deficiency Discussion

2.8 Keperluan Nutrien oleh Tumbuhan Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Nutrient Requirements of Plants Compulsory Experiment 39
2.9 Kitar Nitrogen Perbincangan 42
The Nitrogen Cycle Discussion

2.10 Cara Meningkatkan Kualiti Makanan dan Kuantiti
Pengeluaran Makanan Perbincangan 44
Ways to Improve Food Quality and Quantity of Food Discussion
Production
2.11 Kesan Penggunaan Racun Serangga dan Kawalan
Biologi Perbincangan 45
Discussion
Effects of Using Pesticides and Biological Controls
2.12 Teknologi Pemprosesan Makanan Perbincangan 46
Food Processing Technology Discussion

2.13 Bahan Kimia dalam Pemprosesan Makanan Perbincangan 49
Chemicals in Food Processing Discussion

2.14 Isu Makanan dan Suplemen Kesihatan Perbincangan 50
Issues on Health Food and Health Supplements Discussion

2.15 Isu berkaitan Status Halal Makanan Perbincangan 51
Issues related to Halal Food Status Discussion

Praktis SPM 52
Cabaran KBAT 57
Online Quick Quiz Kod QR 57







iv






Kandungan.indd 4 7/28/21 2:30 PM

BAB
BAB
BAB
3 Kelestarian Alam Sekitar
Sustainability of the Environment



No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan

3.1 Jejak Kaki Karbon Perbincangan 59
Carbon Footprint Discussion
3.2 Jadual Jejak Kaki Karbon Seharian Perbincangan 60
Daily Carbon Footprint Schedule Discussion

3.3 Langkah Tapak Tangan Karbon Perbincangan 61
Carbon Handprint Discussion

3.4 Kitar Hayat Produk Perbincangan 62
Product Life Cycle Discussion


3.5 Pengurusan yang Cekap bagi Sisa Plastik ke arah
Kelestarian Alam Sekitar Projek STEM 63
Efficient Management of Plastic Waste towards STEM Project
Environmental Sustainability
3.6 Jenis dan Punca Pencemaran Alam Sekitar Perbincangan 63
Types and Sources of Environmental Pollution Discussion

3.7 Kesan Rumah Hijau dan Pemanasan Global Perbincangan 64
The Greenhouse Effect and Global Warming Discussion

3.8 Eutrofikasi Perbincangan 65
Eutrophication Discussion


3.9 Hujan Asid Perbincangan 66
Acid Rain Discussion

3.10 Mengkaji Tahap Pencemaran Air daripada Sisa
Domestik Aktiviti Inkuiri 67
Inquiry Activity
To Study the Water Pollution Level from Domestic Waste

3.11 Kaedah Pembersihan Air yang Tercemar
menggunakan Teknologi Hijau Projek 69
A Purification Method for Contaminated Water using Project
Green Technology
3.12 Peranan Setiap Individu dalam Mengurus Sumber
Semula Jadi untuk Mengekalkan Keseimbangan Perbincangan
Alam Sekitar Discussion 70
The Role of Individuals in Managing Natural Resources
to Maintain the Balance in the Environment

Praktis SPM 72
Cabaran KBAT 75
Online Quick Quiz Kod QR 75












v






Kandungan.indd 5 7/28/21 2:30 PM

BAB
BAB
BAB
4 Kadar Tindak Balas
Rate of Reaction



No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan

4.1 Memahami Kadar Tindak Balas Perbincangan 77
Understanding the Rate of Reaction Discussion
4.2 Menentukan Kadar Tindak Balas Aktiviti Inkuiri 79
Determining the Rate of Reaction Inquiry Activity

4.3 Kesan Suhu terhadap Kadar Tindak Balas Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Effect of Temperature on the Rate of Reaction Compulsory Experiment 82
4.4 Kesan Kepekatan terhadap Kadar Tindak Balas Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Effect of Concentration on the Rate of Reaction Compulsory Experiment 85
4.5 Kesan Saiz Bahan Tindak Balas terhadap Kadar
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Tindak Balas Eksperimen Wajib 88
Compulsory Experiment
Effect of Size of Reactant on the Rate of Reaction
4.6 Kesan Mangkin terhadap Kadar Tindak Balas Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Effect of Catalyst on the Rate of Reaction Compulsory Experiment 91
4.7 Aplikasi Kadar Tindak Balas dalam Kehidupan Harian Perbincangan 94
Application of Rate of Reaction in Daily Life Discussion

4.8 Aplikasi Kadar Tindak Balas dalam Industri Perbincangan 95
Application of Rate of Reaction in Industries Discussion

Praktis SPM 96
Cabaran KBAT 100
Online Quick Quiz Kod QR 100



BAB
BAB
BAB
5 Sebatian Karbon
Carbon Compounds



No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan

5.1 Sebatian Karbon dalam Alam Perbincangan 102
Carbon Compounds in Nature Discussion

5.2 Kitar Karbon Perbincangan 103
Carbon Cycle Discussion

5.3 Sebatian Hidrokarbon dalam Alam Perbincangan 104
Hydrocarbon Compounds in Nature Discussion

5.4 Proses Penyulingan Berperingkat Petroleum Aktiviti Inkuiri 105
The Fractional Distillation Process of Petroleum Inquiry Activity





vi






Kandungan.indd 6 7/28/21 2:30 PM

5.5 Alkana dan Alkena Perbincangan 107
Alkanes and Alkenes Discussion

5.6 Sumber Tenaga Alternatif dan Tenaga Boleh Baharu Projek STEM 109
Alternative Energy Sources and Renewable Energy STEM Project

5.7 Penghasilan Alkohol Aktiviti Inkuiri 110
Production of Alcohol Inquiry Activity

5.8 Penghasilan Etanol Tulen melalui Proses Penyulingan Aktiviti Inkuiri 112
Production of Pure Ethanol through Distillation Process Inquiry Activity

5.9 Sifat Fizik Alkohol Aktiviti Inkuiri 114
Physical Properties of Alcohol Inquiry Activity

5.10 Sifat Kimia Alkohol Aktiviti Inkuiri 115
Chemical Properties of Alcohol Inquiry Activity

5.11 Kegunaan Alkohol dalam Kehidupan Harian Perbincangan 117
The Uses of Alcohol in Daily Life Discussion

5.12 Kesan Alkohol terhadap Kesihatan Manusia Perbincangan 118
Effects of Alcohol on Human Health Discussion

5.13 Lemak Tepu dan Lemak Tak Tepu Perbincangan 119
Saturated Fats and Unsaturated Fats Discussion

5.14 Perbandingan antara Lemak Tepu dengan Lemak Tak Perbincangan
Tepu 120
Comparison between Saturated Fats and Unsaturated Fats Discussion

5.15 Kelapa Sawit dan Penghasilan Minyak Sawit di dalam Aktiviti Inkuiri
Makmal Inquiry Activity 121
Oil Palm and Production of Palm Oil in the Laboratory

5.16 Pengekstrakan Minyak Sawit secara Industri Perbincangan 123
Palm Oil Extraction in Industry Discussion

5.17 Mengenal Pasti Komponen Minyak Sawit dan
Membandingkan dengan Minyak Sayuran Perbincangan 124
Identify the Components of Palm Oil and Compare with Discussion
Vegetables Oils

5.18 Sifat Kimia Minyak Sawit dan Proses Pengemulsian Perbincangan 125
Chemical Properties of Palm Oil and Emulsification Process Discussion

5.19 Kegunaan Minyak Kelapa Sawit dan Nutriennya Perbincangan 126
Uses of Palm Oil and Its Nutrients Discussion

5.20 Menghasilkan Sabun melalui Proses Saponifikasi Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
To Produce Soap through Saponification Process Compulsory Experiment 127
5.21 Tindakan Pencucian Sabun Perbincangan 130
The Cleansing Action of Soap Discussion

Praktis SPM 131
Cabaran KBAT 134
Online Quick Quiz Kod QR 134







vii






Kandungan.indd 7 7/28/21 2:30 PM

BAB
BAB
BAB
6 Elektrokimia
Electrochemistry



No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan

6.1 Sel Elektrolitik Perbincangan 136
Electrolytic Cell Discussion

6.2 Elektrolisis bagi Sebatian Ion dalam Pelbagai Keadaan Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Electrolysis of Ionic Compounds in Various Conditions Compulsory Experiment 137
6.3 Faktor yang Mempengaruhi Hasil Elektrolisis Larutan
Akueus (Kedudukan Ion dalam Siri Elektrokimia) Eksperimen Wajib 141
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Factor Affecting the Products of Electrolysis in Aqueous Compulsory Experiment
Solution (Position of Ions in the Electrochemical Series)
6.4 Faktor yang Mempengaruhi Hasil Elektrolisis
Larutan Akueus (Kepekatan Elektrolit) Eksperimen Wajib 145
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Factor Affecting the Products of Electrolysis in Aqueous Compulsory Experiment
Solution (Concentration of Electrolyte)
6.5 Faktor yang Mempengaruhi Hasil Elektrolisis Larutan
Akueus (Jenis Elektrod) Eksperimen Wajib 147
Eksperimen Wajib
Eksperimen Wajib
Factor Affecting the Products of Electrolysis in Aqueous Compulsory Experiment
Solution (Types of Electrode)
6.6 Proses Penyaduran Logam secara Elektrolisis Aktiviti Inkuiri 150
Process of Electroplating Metals using Electrolysis Inquiry Activity
6.7 Penulenan Logam Aktiviti Inkuiri 152
Purification of Metals Inquiry Activity

6.8 Sel Ringkas Aktiviti Inkuiri 153
Simple Cell Inquiry Activity

6.9 Menghasilkan Tenaga Elektrik daripada Pelbagai Projek STEM
Sumber 154
Generating Electricity from a Variety of Sources STEM Project

Praktis SPM 155
Cabaran KBAT 157
Online Quick Quiz Kod QR 157



BAB
BAB
BAB
7 Cahaya dan Optik
Light and Optics



No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan

7.1 Kanta Cembung dan Kanta Cekung Perbincangan 159
Convex Lenses and Concave Lenses Discussion
7.2 Menunjukkan Kanta Cembung Sebagai Kanta
Penumpu dan Kanta Cekung Sebagai Kanta Pencapah Aktiviti Inkuiri 160
To Show a Convex Lens as a Converging Lens and a Concave Inquiry Activity
Lens as a Diverging Lens




viii






Kandungan.indd 8 7/28/21 2:30 PM

7.3 Panjang Fokus bagi Kanta Cembung Aktiviti Inkuiri 161
Focal Length of a Convex Lens Inquiry Activity

7.4 Mendefinisikan Istilah Optik Perbincangan 163
Define the Optical Terms Discussion

7.5 Menentukan Ciri Imej Melalui Gambar Rajah Sinar Perbincangan 164
Determine the Characteristics of Image Using Ray Diagrams Discussion

7.6 Ciri-ciri Imej yang Dibentuk oleh Kanta Cembung dan
Kanta Cekung Aktiviti Inkuiri 166
Characteristics of Images Formed by Convex Lens and Concave Inquiry Activity
Lens

7.7 Mengkonsepsikan Rajah Sinar bagi Peralatan Optik Perbincangan 169
Conceptualising Ray Diagrams in Optical Instruments Discussion

7.8 Mereka Bentuk dan Membina Teleskop Ringkas Aktiviti Inkuiri 170
To Design and Build a Simple Telescope Inquiry Activity

7.9 Aplikasi Kanta dalam Peralatan Optik Perbincangan 172
The Application of Lenses in Optical Instruments Discussion

Praktis SPM 174
Cabaran KBAT 176
Online Quick Quiz Kod QR 176



BAB
BAB
BAB
8 Daya dan Tekanan
Force and Pressure



No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan

8.1 Kesan Pemindahan Tekanan dalam Cecair Aktiviti Inkuiri 178
The Effect of Transmission of Pressure in Liquids Inquiry Activity

8.2 Aplikasi Prinsip Operasi Sistem Hidraulik Perbincangan 180
Applications of Operational Principle of Hydraulic System Discussion

8.3 Prinsip Bernoulli Aktiviti Inkuiri 182
Bernoulli’s Principle Inquiry Activity

8.4 Hubungan antara Halaju Bendalir dengan Tekanan Aktiviti Inkuiri 183
Relationship between Fluid Velocity and Pressure Inquiry Activity


8.5 Aplikasi Prinsip Bernoulli Perbincangan 185
Application of Bernoulli’s Principle Discussion

8.6 Mereka Bentuk Alat menggunakan Prinsip Tekanan Projek STEM
dalam Bendalir 186
Design a Tool using the Principle of Pressure in Fluids STEM Project


Praktis SPM 187
Cabaran KBAT 188
Online Quick Quiz Kod QR 188





ix






Kandungan.indd 9 7/28/21 2:30 PM

BAB
BAB
BAB
9 Teknologi Angkasa Lepas
Space Technology



No. Tajuk Aktiviti Jenis Aktiviti Halaman Tarikh Catatan

9.1 Jenis-Jenis Orbit Satelit Perbincangan 190
The Types of Satellite Orbits Discussion
9.2 Kedudukan Apogi dan Perigi Satu Satelit dalam Orbit
Elips Perbincangan 192
The Position of the Apogee and Perigee of a Satellite in an Discussion
Elliptical Orbit

9.3 Hubungan antara Ketinggian Orbit dengan Halaju
Satelit Perbincangan 192
Relationship between the Altitude of the Orbit and the Discussion
Velocity of the Satellite

9.4 Pelancaran Satelit Perbincangan 193
Satellite Launching Discussion

9.5 Fungsi Stesen Angkasa Perbincangan 194
Function of a Space Station Discussion

9.6 Kesan Perkembangan Pesat dalam Teknologi Perbincangan
Angkasa Lepas 194
The Impact of Rapid Development in Space Technology Discussion

9.7 Sistem Penentu Sejagat Perbincangan 195
Global Positioning System, GPS Discussion

Praktis SPM 196
Cabaran KBAT 198
Online Quick Quiz Kod QR 198





































x






Kandungan.indd 10 7/28/21 2:30 PM

2. Jika sebarang bahan kimia terkena pada mata, cuci
A Kebenaran guru / Teacher’s permission mata dengan air yang banyak.
1. Jangan masuk ke dalam makmal tanpa kehadiran If any chemicals get into your eyes, wash your eyes with
guru. 3. plenty of water.
Jika anda tertelan sebarang asid atau alkali secara
Do not enter the laboratory without the presence of your tidak sengaja, ludahkannya dan cuci mulut dengan
teacher.
air yang banyak.
2. Jangan bawa sebarang bahan kimia dan alat radas If you accidentally swallow any acids or alkalis, spit it out
keluar dari makmal tanpa kebenaran guru anda. and wash your mouth with plenty of water.
Do not bring out any chemicals and apparatus from the 4. Jangan berasa cemas jika pakaian anda terkena
laboratory without your teacher’s permission. api. Guling badan anda di atas lantai. Guru anda
3. Jangan jalankan eksperimen tanpa kebenaran guru. akan menggunakan selimut api untuk memadamkan
Do not carry out any experiments without your teacher’s api.
permission. Do not panic if your clothes catch fire. Roll your body on
the floor. Your teacher will use a fire blanket to put out
the fire.
B Keselamatan / Safety 5. Jika berlakunya kebakaran, ikut peraturan sekolah.
If there is a fire, follow the school’s rules and regulations.
1. Nyalakan penunu Bunsen dengan mancis atau 6. Laporkan segala kemalangan dengan segera kepada
pemetik api sahaja. Padamkan mancis dengan air guru anda.
dan buangkannya ke dalam tong sampah. Report all accidents immediately to your teacher.
Light a Bunsen burner with a match or lighter only. Extinguish
the match with water and throw it into a dustbin. D Kebersihan / Cleanliness
2. Padamkan penunu Bunsen apabila anda tidak 1. Jangan buang sebarang bahan pepejal ke dalam
menggunakannya. sinki. Buangkannya ke dalam tong sampah.
Extinguish the Bunsen burner when you are not using it. Do not throw any solid substances into the sink. Throw
3. Selalu baca label pada botol reagen sebelum them into the dustbin.
menggunakannya. 2. Cuci dan bersihkan semua radas selepas
Always read the label on a reagent bottle before using it. menggunakannya.
4. Jangan sentuh sebarang bahan kimia dengan tangan. Wash and clean all the apparatus after use.
Gunakan spatula. 3. Lap meja anda selepas menjalankan eksperimen
Do not touch any chemicals with your bare hands. Use a supaya makmal adalah bersih.
Wipe your table after an experiment and leave the laboratory
spatula.
clean.
5. Jangan rasa atau hidu sebarang bahan kimia di
dalam makmal. E Lain-lain / Others
Do not taste or smell any chemicals in the laboratory. 1. Jangan membazir.
Do not waste.
C Kecemasan / Emergency 2. Tutup pili, kipas, dan lampu sebelum anda
meninggalkan makmal.
1. Jika terdapat sebarang asid atau alkali tertumpah Turn off the taps and switch off the fans and lights before
pada kulit atau pakaian anda, cuci dengan air yang you leave the laboratory.
banyak dengan segera. 3. Pulangkan semua radas ke tempat asal selepas
If any acids or alkalis get onto your skin or clothing, wash menggunakannya.
the affected area with plenty of water immediately.
Return all the apparatus to their original places after use.






PERJANJIAN / AGREEMENT
Saya, berjanji akan mematuhi segala peraturan di dalam makmal
sekolah. Saya akan bertimbang rasa dan berhati-hati apabila menggunakan kemudahan di dalam makmal.
I, promise to obey all the rules and regulations in the school laboratory. I will
be considerate and careful when using the facilities in the laboratory.


__________________________________ ____________________________________
Tandatangan murid dan tarikh Tandatangan ibubapa dan tarikh
Student’s signature and date Parent’s signature and date





ii






Peraturan di dalam makmal.indd 2 7/28/21 2:29 PM

TEGI
STRA
STRATEGI
BAB
STRATEGI
1 STRA TEGI PdPc
Sains Tingkatan 5 Bab 1




BAB 1 Mikroorganisma
Microorganisms


Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
1.1 Pelbagai Jenis Mikroorganisma 1.1 Dunia Mikroorganisma 1.1.1 Berkomunikasi mengenai
Buku Teks mikroorganisma 2 – 4
m.s 4 – 15

Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai mikroorganisma
BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, Internet, soalan kuiz Jigsaw, Kuiz Mengaplikasi

EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi – Sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid secara rata ke dalam kumpulan ‘pakar’ seperti berikut:
(a) Kumpulan A: Bakteria
(b) Kumpulan B: Protozoa
(c) Kumpulan C: Virus
(d) Kumpulan D: Kulat
(e) Kumpulan E: Alga
2. Setiap ahli kumpulan diberikan nombor seperti 1, 2, 3, 4, ...
3. Setiap kumpulan dibekalkan sumber dan maklumat untuk mengkaji jenis mikroorganisma yang diberi dari segi struktur, bentuk,
habitat, nutrisi, cara pembiakan dan sebagainya.
4. Selepas 15 minit, guru menyusun semula murid kepada kumpulan-kumpulan berikut:
(a) Kumpulan 1: Murid yang memegang nombor 1
(b) Kumpulan 2: Murid yang memegang nombor 2 dan seterusnya
5. ‘Pakar’ bagi topik tertentu dalam setiap kumpulan akan menyampaikan bahan maklumatnya mengenai jenis mikroorganisma
yang tertentu kepada yang lain. Ahli kumpulan menerima maklumat daripada ‘pakar’.
6. Selepas itu, guru mengadakan kuiz untuk menguji kefahaman murid.
7. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 2 – 4.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
1.2 Kewujudan Mikroorganisma 1.1 Dunia Mikroorganisma 1.1.2 Menjalankan eksperimen
Buku Teks bagi menunjukkan kewujudan 5 – 7
m.s 16 – 18 mikroorganisma
Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai mikroorganisma
TP 2 Memahami mikroorganisma dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut
BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, set radas (rujuk aktiviti 1.2) Penemuan Inkuiri Menganalisis
EMK i-THINK Nilai Murni

Sains dan teknologi – Jujur dalam merekod data, sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc

1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Murid diminta menjalankan eksperimen dengan merujuk kepada prosedur aktiviti 1.2.
3. Selepas tiga hari, murid mencatatkan hasil pemerhatian.
4. Murid melengkapkan soalan perbincangan dan kesimpulan pada muka surat 7.




EG 1-1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






Strategi PdPc.indb 1 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 1

Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
1.3 Kesan Nutrien dan Kelembapan 1.1 Dunia Mikroorganisma 1.1.3 Menjalankan eksperimen
terhadap Pertumbuhan untuk mengkaji faktor yang
Mikroorganisma mempengaruhi pertumbuhan
1.4 Kesan Cahaya terhadap mikrooganisma
Pertumbuhan Mikroorganisma
1.5 Kesan Suhu terhadap 8 – 16
Pertumbuhan Mikroorganisma
1.6 Kesan pH terhadap
Pertumbuhan Mikroorganisma
Buku Teks
m.s 19 – 27

Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai mikroorganisma
BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, set radas (rujuk aktiviti 1.3 – 1.6), Pendekatan Inkuiri Menganalisis
sampul surat berisi soalan

EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi – Jujur dalam merekod data, sistematik, yakin dan beretika

Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam empat kumpulan.
2. Guru menyediakan empat sampul surat, setiap sampul surat mengandungi salah satu soalan seperti berikut:
(a) Adakah nutrien dan kelembapan mempengaruhi pertumbuhan mikroorganisma?
(b) Bagaimanakah cahaya mempengaruhi pertumbuhan bakteria?
(c) Bagaimanakah suhu mempengaruhi pertumbuhan bakteria?
(d) Bagaimanakah pH mempengaruhi pertumbuhan bakteria?
3. Setiap kumpulan menghantar seorang wakil untuk mencabut salah satu sampul surat. Kumpulan tersebut diminta menjalankan
eksperimen dan tugasan masing-masing berdasarkan cabutan sampul surat tersebut.
4. Setiap kumpulan diminta menjalankan eksperimen dengan merujuk kepada prosedur aktiviti 1.3 – 1.6 berdasarkan tugasan
masing-masing.
5. Setiap kumpulan diberi tempoh seminggu untuk menyediakan pembentangan dapatan eksperimen dalam bentuk persembahan
multimedia.
6. Selepas seminggu, seorang wakil dari setiap kumpulan diminta membentangkan dapatan eksperimen di hadapan kelas.
7. Sesi pertanyaan diadakan selepas itu.
8. Guru membuat rumusan keseluruhan berdasarkan pembentangan dapatan eksperimen setiap kumpulan.
9. Murid melengkapkan laporan keempat-empat eksperimen pada muka surat 8 – 16.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
1.7 Kegunaan dan Peranan 1.2 Mikroorganisma Berfaedah 1.2.1 Mewajarkan aplikasi
Mikroorganisma Berfaedah mikroorganisma berfaedah 17 – 18
Buku Teks dalam kehidupan
m.s 28
Tahap Penguasaan: TP 3 Mengaplikasi pengetahuan mengenai mikroorganisma dan dapat melaksanakan tugasan mudah

BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, Internet, kertas sebak, Gallery Walk Mengaplikasi
pen penanda, sticky notes

EMK i-THINK Nilai Murni

Bahasa, keusahawanan Peta alir Menghargai sumbangan sains dan teknologi






© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
EG 1-2





Strategi PdPc.indb 2 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 1

Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam lima kumpulan mengikut tajuk-tajuk berikut:
(a) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam pencernaan makanan
(b) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam penguraian
(c) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam perubatan
(d) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam pertanian
(e) Kegunaan dan peranan mikroorganisma berfaedah dalam perindustrian
2. Setiap kumpulan diminta untuk mengumpulkan maklumat mengikut tajuk masing-masing.
3. Murid berbincang dan menyediakan maklumat yang diperoleh di atas kertas sebak untuk penyampaian.
4. Murid menampal kertas sebak di stesen kumpulan masing-masing.
5. Murid bergerak dari satu stesen ke satu stesen secara berkumpulan.
6. Murid digalakkan untuk membincangkan dan memberikan komen mengenai bahan dalam setiap stesen.
7. Selepas aktiviti Gallery Walk, guru mengadakan satu sesi sumbang saran untuk murid-murid memberi idea tentang potensi
pembangunan dan penggunaan mikroorganisma dalam bidang-bidang yang lain.
8. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 17 – 18.

Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
1.8 Kegunaan Mikroorganisma 1.2 Mikroorganisma Berfaedah 1.2.2 Menjana idea potensi kegunaan
dalam Bioteknologi dan mikroorganisma dalam
Kelestarian Alam Sekitar bioteknologi dan kelestarian 19
Buku Teks alam sekitar
m.s 29 – 32

Tahap Penguasaan: TP 3 Mengaplikasi pengetahuan mengenai mikroorganisma dan dapat melaksanakan tugasan mudah

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, Internet Hot Seat Mengaplikasi

EMK i-THINK Nilai Murni
Bahasa, kelestarian global – Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Cadangan PdPc
1. Guru memilih beberapa orang murid untuk menjadi ‘pakar’ bagi tajuk kegunaan mikroorganisma dalam bioteknologi dan
kelestarian alam sekitar.
2. Murid yang dipilih akan diberi masa untuk mencari maklumat mengenai tajuk-tajuk berikut:
(a) Pembuatan baja organik cecair daripada sisa buah-buahan
(b) Rawatan sisa kumbahan dengan menggunakan mikroorganisma
(c) Potensi kegunaan mikroorganisma yang lain dalam bioteknologi
3. Setiap ‘pakar’ ini akan diletakkan dalam kumpulan-kumpulan kecil.
4. ‘Pakar’ akan menjawab soalan berkaitan dengan tajuk yang dikemukakan oleh ahli kumpulan.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 19.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
1.9 Teknik Aseptik Buku Teks 1.3 Pencegahan dan Rawatan 1.3.2 Menerangkan teknik aseptik
m.s 33 – 36 Penyakit yang Disebabkan oleh dalam pengawalan penyebaran 20
Mikroorganisma mikroorganisma

Tahap Penguasaan: TP 3 Mengaplikasi pengetahuan mengenai mikroorganisma dan dapat melaksanakan tugasan mudah

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, Internet, kertas sebak, Three Stray and Mengaplikasi
pen penanda, sticky notes One Stay

EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi, bahasa Peta alir Mengamalkan gaya hidup yang sihat dan sederhana






EG 1-3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






Strategi PdPc.indb 3 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 1

Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan mengikut teknik-teknik aseptik seperti berikut:
(a) Pensterilan
(b) Pendidihan
(c) Penggunaan disinfektan
(d) Antiseptik
(e) Penggunaan sinaran
2. Setiap kumpulan mencari maklumat dan berbincang mengenai teknik aseptik masing-masing.
3. Seterusnya, setiap kumpulan menyediakan bahan penyampaian ke atas kertas sebak.
4. Salah seorang ahli kumpulan akan berdiri di depan hasil pameran tersebut untuk memberi penerangan kepada murid-murid yang
melawat ke stesen.
5. Ahli kumpulan yang selebihnya akan melawat kumpulan lain untuk mendapatkan maklumat tentang teknik aseptik yang lain.
6. Ahli kumpulan kemudian kembali ke kumpulan masing-masing dan berkongsi maklumat dengan rakan yang tinggal.
7. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 20.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
1.10 Kesan Antibiotik terhadap 1.3 Pencegahan dan Rawatan 1.3.3 Menjalankan eksperimen
Pertumbuhan Bakteria Buku Teks Penyakit yang Disebabkan oleh mengkaji kesan antibiotik 21 – 22
m.s 37 – 39 Mikroorganisma terhadap pertumbuhan bakteria

Tahap Penguasaan: TP 4 Menganalisis pengetahuan mengenai mikroorganisma dalam konteks penyelesaian masalah mengenai
kejadian atau fenomena alam
BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, set radas (rujuk aktiviti 1.10) Pendekatan Inkuiri Menganalisis
EMK i-THINK Nilai Murni

Sains dan teknologi – Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Murid diminta menjalankan eksperimen dengan merujuk kepada prosedur aktiviti 1.10.
3. Selepas dua hari, murid mencatatkan hasil pemerhatian.
4. Murid melengkapkan soalan perbincangan dan kesimpulan pada muka surat 22.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
1.11 Kaedah Rawatan Penyakit 1.3 Pencegahan dan Rawatan 1.3.4 Berkomunikasi tentang kaedah
Berjangkit Buku Teks Penyakit yang Disebabkan oleh rawatan penyakit berjangkit 23
m.s 40 – 41 Mikroorganisma

Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai mikroorganisma
BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, skrip lakonan Role Play Mencipta
EMK i-THINK Nilai Murni
Bahasa, sains dan teknologi – Menghargai sumbangan sains dan teknologi, bekerjasama
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Guru membantu murid menentukan tempat, masa dan senario. Rujuk kepada contoh berikut:
Tempat: Klinik kesihatan
Senario: Doktor menerangkan fungsi ubat yang berlainan jenis (anti-virus, antibiotik dan anti-kulat) kepada pesakit-pesakit yang
mempunyai isu kesihatan yang berlainan serta bahayanya penggunaan ubat tersebut secara berlebihan
Watak 1: Doktor
Watak 2: Pesakit dengan penyakit peparu jangkitan bakteria
Watak 3: Pesakit dengan penyakit kaki makan air (athlete’s foot)
Watak 4: Pesakit dengan penyakit kayap
3. Setiap kumpulan diberikan tempoh 15 minit untuk melakukan sumbang saran dan menyediakan skrip dialog.
4. Semua kumpulan diberikan peluang untuk membuat persembahan di hadapan kelas.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 23.




© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
EG 1-4





Strategi PdPc.indb 4 7/28/21 2:28 PM

TEGI
STRATEGI
STRA
STRATEGI
BAB
2 STRA TEGI PdPc
Sains Tingkatan 5 Bab 2




BAB 2 Nutrisi dan Teknologi Makanan
Nutrition and Food Technology


Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.1 Gizi Seimbang Buku Teks 2.1 Gizi Seimbang dan Nilai Kalori 2.1.1 Memerihalkan gizi seimbang 29
m.s 48

Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai nutrisi
BBM PAK-21 KBAT
Kad imbas Mix and Match Mengaplikasi
EMK i-THINK Nilai Murni

Sains dan teknologi – Sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc
1. Guru mengagihkan kad-kad imbas secara rawak kepada murid. Setiap murid memegang satu kad imbas.
2. Setiap kad imbas mengandungi salah satu jenis maklumat seperti berikut:
• Kelas makanan
• Fungsi
• Contoh makanan
3. Murid diminta mencari kad imbas yang sepadan dengan kad imbas yang ada pada mereka. Contohnya, jika murid tersebut
memegang kad imbas bertulis ‘Ikan’, maka dia perlu mencari murid-murid lain yang memegang kad imbas bertulis ‘Protein’ dan
‘Menggantikan tisu rosak’.
4. Kumpulan yang paling pantas mencari semua kad imbas yang sepadan akan diberi ganjaran.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 29.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.2 Nilai Kalori bagi Kelas Makanan 2.1 Gizi Seimbang dan Nilai Kalori 2.1.1 Memerihalkan gizi seimbang 30
yang Berlainan Buku Teks
m.s 50 – 51

Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai nutrisi
BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, kertas sebak, pen penanda Flipped Classroom Mengaplikasi, menganalisis

EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi – Minat dan sifat ingin tahu, mengamalkan gaya hidup yang
sihat dan sederhana
Cadangan PdPc
1. Guru memberi tugasan kepada murid:
• Nilai kalori setiap kelas makanan
• Cara menghitung jumlah kalori yang diambil mengikut kuantiti makanan yang dimakan
2. Murid mengumpul maklumat dan berbincang dalam kumpulan.
3. Guru meminta murid mencatatkan semua makanan yang diambil semasa sarapan pagi dan menghitung/menganggar jumlah
kalori masing-masing.
4. Hasil penghitungan kalori dibentangkan di hadapan kelas.
5. Selepas pembentangan, guru membimbing murid dengan menganalisis makanan yang diambil oleh murid untuk sarapan.
6. Guru boleh mencadangkan jenis dan kuantiti makanan yang harus diambil oleh murid untuk sarapan supaya murid dapat
mengamalkan gaya hidup yang lebih sihat.
7. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 30.



EG 2-1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






Strategi PdPc.indb 1 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 2

Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.3 Keperluan Kalori Buku Teks 2.1 Gizi Seimbang dan Nilai Kalori 2.1.1 Memerihalkan gizi seimbang 31
Individu m.s 48
Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami nutrisi dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks Think-Pair-Share Mengaplikasi
EMK i-THINK Nilai Murni
Bahasa, nilai murni – Minat dan sifat ingin tahu
Cadangan PdPc
1. Murid menjalankan aktiviti ini secara berpasangan.
2. Guru memberikan topik kepada murid untuk difikirkan secara individu dalam tempoh masa 5 minit.
3. Topik tersebut ialah ‘Faktor-faktor yang mempengaruhi keperluan kalori individu’.
4. Selepas itu, murid berkongsi dan membandingkan maklumat diperolehi secara berpasangan dalam tempoh 10 minit. Murid
membuat kesimpulan mengenai maklumat yang diperolehi.
5. Selepas masa tamat, guru memilih beberapa murid secara rawak untuk berkongsi maklumat mereka dengan keseluruhan kelas.
6. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 31.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.4 Menganggarkan Nilai Kalori 2.1 Gizi Seimbang dan Nilai Kalori 2.1.2 Menjalankan eksperimen untuk
dalam Sampel Makanan Buku Teks menganggarkan nilai kalori 32 – 34
m.s 50 – 53 dalam sampel makanan

Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami nutrisi dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut
BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, set radas (rujuk aktiviti 2.4) Pendekatan Inkuiri, Menganalisis
Aktiviti Berstesen
EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi Peta alir Jujur dalam merekod data, sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam tiga kumpulan. Sampel makanan yang berlainan (kacang gajus, roti putih, ikan kering)
diberikan kepada setiap kumpulan masing-masing.
2. Setiap kumpulan memasang satu set radas pada stesen yang ditetapkan.
3. Murid diminta menjalankan eksperimen dengan merujuk kepada prosedur aktiviti 2.4. Hasil pemerhatian dicatatkan dalam ruang
‘Keputusan’ pada muka surat 33.
4. Selepas 10 minit, kumpulan saling bertukar stesen dan langkah 3 diulangi sehingga semua sampel makanan telah diuji.
5. Guru membimbing murid dengan membincangkan dan membandingkan keputusan setiap kumpulan dan membuat kesimpulan
untuk aktiviti ini.
6. Murid melengkapkan soalan perbincangan dan kesimpulan pada muka surat 34.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.5 Kesan Pengambilan Jumlah 2.1 Gizi Seimbang dan Nilai Kalori 2.1.3 Mewajarkan kesan pengambilan
Kalori yang Tidak Menepati jumlah kalori yang tidak 35
Keperluan Individu Buku Teks menepati keperluan individu
m.s 53 – 56
Tahap Penguasaan: TP 4 Menganalisis pengetahuan mengenai nutrisi dalam konteks penyelesaian masalah mengenai kejadian
atau fenomena alam

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks Think-Pair-Share Mengaplikasi
EMK i-THINK Nilai Murni
Bahasa, nilai murni – Minat dan sifat ingin tahu



© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
EG 2-2





Strategi PdPc.indb 2 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 2

Cadangan PdPc
1. Murid menjalankan aktiviti ini secara berpasangan.
2. Guru memberikan topik kepada murid untuk difikirkan secara individu dalam tempoh masa 5 minit.
3. Topik tersebut ialah ‘Kesan pengambilan jumlah kalori yang tidak menepati keperluan individu’.
4. Selepas itu, murid berkongsi dan membandingkan maklumat diperolehi secara berpasangan dalam tempoh 10 minit. Murid
membuat kesimpulan mengenai maklumat yang diperolehi.
5. Selepas masa tamat, guru memilih beberapa murid secara rawak untuk berkongsi maklumat mereka dengan keseluruhan kelas.
6. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 35.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.6 Makronutrien dan Mikronutrien 2.2 Keperluan Nutrien oleh 2.2.1 Menjelaskan dengan contoh
Buku Teks Tumbuhan fungsi makronutrien dan 36
m.s 57 mikronutrien kepada tumbuhan

Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai nutrisi
BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, kertas sebak, pen penanda Round Table –
EMK i-THINK Nilai Murni

Bahasa, nilai murni Peta bulatan Bekerjasama, bertanggungjawab
Cadangan PdPc

1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Setiap kumpulan diberikan lembaran kertas yang terlukis dua peta bulatan. Satu peta bulatan adalah untuk makronutrien dan
satu lagi untuk mikronutrien.
3. Secara bergilir-gilir, murid dikehendaki melengkapkan kedua-dua peta bulatan masing-masing.
4. Lembaran kerja setiap kumpulan akan dipamerkan pada papan tanda.
5. Seorang wakil dari setiap kumpulan diminta tampil ke depan untuk membentangkan hasil kerja mereka.
6. Murid lain digalakkan bertanya dan memberi komen sekiranya terdapat ketidaktepatan maklumat.
7. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 36.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.7 Fungsi Nutrien dan Kesan 2.2 Keperluan Nutrien oleh 2.2.1 Menjelaskan dengan contoh
Kekurangan Nutrien Buku Teks Tumbuhan fungsi makronutrien dan 37 – 38
m.s 58 – 59 mikronutrien kepada tumbuhan

Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami nutrisi dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut
BBM PAK-21 KBAT
Kad-kad yang bertulis fungsi dan kesan Who am I Menganalisis
kekurangan sesuatu nutrien
EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi – Bekerjasama, bertanggungjawab
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Wakil setiap kumpulan diberikan kad-kad yang mengandungi sama ada fungsi atau kesan kekurangan sesuatu nutrien tumbuhan.
3. Wakil kumpulan akan membacakan kandungan dalam kad tersebut dan ahli kumpulan lain akan cuba meneka nama nutrien
tersebut.
4. Kumpulan yang paling banyak memberikan jawapan yang tepat akan diberi ganjaran.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 37 – 38.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti

2.8 Keperluan Nutrien oleh 2.2 Keperluan Nutrien oleh 2.2.2 Menjalankan eksperimen untuk
Tumbuhan Buku Teks Tumbuhan mengkaji kesan kekurangan 39 – 41
m.s 60 – 61 makronutrien kepada tumbuhan




EG 2-3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






Strategi PdPc.indb 3 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 2

Tahap Penguasaan: TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai nutrisi dan dapat melaksanakan tugasan mudah

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, set radas (rujuk aktiviti 2.8) Pendekatan Inkuiri Menganalisis
EMK i-THINK Nilai Murni

Sains dan teknologi – Jujur dalam merekod data, sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Murid diminta menjalankan eksperimen dengan merujuk kepada prosedur aktiviti 2.8.
3. Murid mencatatkan hasil pemerhatian setiap hari selama dua minggu.
4. Murid melengkapkan soalan perbincangan dan kesimpulan pada muka surat 40 – 41.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.9 Kitar Nitrogen Buku Teks 2.3 Kitar Nitrogen 2.3.1 Berkomunikasi mengenai kitar 42 – 43
m.s 62 – 65 nitrogen dan kepentingannya

Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami nutrisi dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, radio (jika perlu) Persembahan Puisidra Mencipta
EMK i-THINK Nilai Murni
Bahasa, kreativiti dan inovasi – Bekerjasama
Cadangan PdPc
Seminggu sebelum sesi dijalankan,
1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Murid diminta berbincang dalam kumpulan dan menulis sajak/puisi tentang kitar nitrogen.
Semasa sesi dijalankan,
1. Murid dikehendaki mempersembahkan hasil perbincangan kumpulan secara puisidra.
2. Seorang murid akan membacakan sajak/puisi, manakala yang lain melakonkannya.
3. Murid digalakkan memasukkan elemen muzikal dan penggunaan peralatan dan bahan yang sesuai dalam persembahan.
4. Murid kemudian melengkapkan soalan pada muka surat 42 – 43.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.10 Cara Meningkatkan Kualiti 2.4 Teknologi Pengeluaran Makanan 2.4.1 Berkomunikasi mengenai
Makanan dan Kuantiti cara meningkatkan sumber, 44
Pengeluaran Makanan Buku Teks kualiti makanan dan kuantiti
m.s 66 – 72 pengeluaran makanan

Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai teknologi makanan

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks Rally Robin Mengaplikasi
EMK i-THINK Nilai Murni
Bahasa – Minat dan sifat ingin tahu
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid secara berpasangan.
2. Guru mengemukakan satu topik kepada murid yang bertajuk ‘Cara meningkatkan kualiti makanan dan kuantiti pengeluaran makanan’.
3. Murid diberi masa 5 minit untuk berfikir dan mencatatkan idea masing-masing.
4. Secara bergilir-gilir, murid berkongsi idea dengan pasangan mereka mengikut tempoh yang ditetapkan.
5. Murid kemudian melengkapkan soalan pada muka surat 44.






© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
EG 2-4





Strategi PdPc.indb 4 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 2

Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.11 Kesan Penggunaan Racun 2.4 Teknologi Pengeluaran Makanan 2.4.2 Menilai penggunaan racun
Serangga dan Kawalan Biologi serangga dan kawalan biologi 45
Buku Teks dalam meningkatkan kualiti dan
m.s 73 – 74 kuantiti pengeluaran makanan
Tahap Penguasaan: TP 4 Menganalisis pengetahuan mengenai teknologi makanan dalam konteks penyelesaian masalah
mengenai kejadian atau fenomena alam
BBM PAK-21 KBAT
Kertas berwarna, gam, gunting, gambar dan Menghasilkan buku Mencipta
bahan lain mengikut kreativiti murid skrap
EMK i-THINK Nilai Murni
Kreativiti dan inovasi, bahasa – Bekerjasama
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Setiap kumpulan diminta menghasilkan satu buku skrap yang mengandungi perkara-perkara di bawah:
(a) Maksud dan contoh racun serangga yang digunakan (c) Maksud dan contoh kawalan biologi
(b) Kesan penggunaan racun serangga (d) Kesan pengamalan kawalan biologi
3. Murid diberi tempoh seminggu untuk menyiapkan buku skrap masing-masing.
4. Setelah siap, murid akan mempamerkan buku skrap masing-masing di sudut hasil kerja murid di kelas.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 45.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.12 Teknologi Pemprosesan 2.5 Teknologi Pemprosesan 2.5.1 Berkomunikasi mengenai 46 – 48
Makanan Buku Teks Makanan teknologi pemprosesan makanan
m.s 75 – 79
Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami teknologi makanan dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, Internet Jigsaw Mengaplikasi
EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi – Sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid secara rata ke dalam kumpulan ‘pakar’ seperti berikut:
(a) Kumpulan A: Pengetinan (b) Kumpulan B: Pempasteuran (c) Kumpulan C: Penyejukbekuan
(d) Kumpulan D: Penapaian (e) Kumpulan E: Memasak (f) Kumpulan F: Pendehidratan / Pengeringan
(g) Kumpulan G: Pembungkusan vakum (h) Kumpulan H: Penyinaran
2. Setiap ahli kumpulan diberikan nombor seperti 1, 2, 3, 4, …
3. Setiap kumpulan dibekalkan sumber dan maklumat untuk mengkaji jenis teknologi pemprosesan makanan yang berlainan.
4. Selepas 15 minit, guru menyusun semula murid kepada kumpulan-kumpulan berikut:
(a) Kumpulan 1: Murid yang memegang nombor 1 (b) Kumpulan 2: Murid yang memegang nombor 2 dan seterusnya
5. ‘Pakar’ bagi topik tertentu dalam setiap kumpulan akan menyampaikan bahan maklumatnya mengenai teknologi pemprosesan
makanan yang tertentu kepada yang lain. Ahli kumpulan menerima maklumat daripada ‘pakar’.
6. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 46 – 48.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.13 Bahan Kimia dalam 2.5 Teknologi Pemprosesan 2.5.1 Berkomunikasi mengenai 49
Buku Teks
Pemprosesan Makanan m.s 80 – 81 Makanan teknologi pemprosesan makanan
Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai teknologi makanan

BBM PAK-21 KBAT
Kad imbas Mix and Match Mengaplikasi



EG 2-5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






Strategi PdPc.indb 5 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 2

EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi – Sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc
1. Guru mengagihkan kad-kad imbas secara rawak kepada murid. Setiap murid memegang satu kad imbas.
2. Setiap kad imbas mengandungi salah satu jenis maklumat seperti berikut:
• Bahan kimia
• Fungsi
• Contoh
3. Murid diminta mencari kad imbas yang sepadan dengan kad imbas yang ada pada mereka. Contohnya, jika murid tersebut
memegang kad imbas bertulis ‘Perisa’, maka dia perlu mencari murid-murid lain yang memegang kad imbas bertulis ‘Menambah
rasa makanan’ dan ‘MSG’.
4. Kumpulan yang paling pantas mencari semua kad imbas yang sepadan akan diberi ganjaran.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 49.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
2.14 Isu Makanan dan Suplemen 2.6 Makanan dan Suplemen 2.6.1 Berkomunikasi mengenai isu
Kesihatan Buku Teks Kesihatan berkaitan makanan kesihatan 50
m.s 83 – 85 dan suplemen kesihatan
Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami teknologi makanan dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, Internet Projek Menganalisis
EMK i-THINK Nilai Murni

Sains dan teknologi – Sistematik, yakin dan beretika, mengamalkan gaya hidup
yang sihat dan sederhana
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam beberapa kumpulan.
2. Setiap kumpulan memilih sejenis produk makanan atau suplemen kesihatan di pasaran.
3. Setiap kumpulan mencari maklumat produk makanan atau suplemen kesihatan tersebut seperti bahan aktif, fungsi, kesan
sampingan dan sebagainya.
4. Setiap kumpulan mengumpulkan maklumat tersebut dalam bentuk PowerPoint. Seorang wakil diminta untuk membentangkan
hasil dapatan tersebut di depan kelas.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 50.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti

2.15 Isu berkaitan Status Halal 2.6 Makanan dan Suplemen 2.6.2 Berkomunikasi mengenai isu 51
Makanan Buku Teks Kesihatan berkaitan status halal makanan
m.s 86
Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami teknologi makanan dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, Internet Hot Seat Mengaplikasi

EMK i-THINK Nilai Murni
Bahasa, sains dan teknologi – Sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc
1. Guru memilih beberapa orang murid untuk menjadi ‘pakar’ bagi tajuk makanan kesihatan dan status halal makanan.
2. Murid yang dipilih akan diberi masa untuk mencari maklumat mengenai tajuk-tajuk berikut:
(a) Akta Makanan 1983
(b) Peraturan Makanan 1985
(c) Prosedur Pensijilan Halal Malaysia
3. Setiap ‘pakar’ ini akan diletakkan dalam kumpulan-kumpulan kecil.
4. ‘Pakar’ akan menjawab soalan berkaitan dengan tajuk yang dikemukakan oleh ahli kumpulan.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 51.



© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
EG 2-6





Strategi PdPc.indb 6 7/28/21 2:28 PM

STRA
STRATEGI
TEGI
BAB
STRATEGI
3 STRA TEGI PdPc
Sains Tingkatan 5 Bab 3




BAB 3 Kelestarian Alam Sekitar
Sustainability of the Environment


Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
3.1 Jejak Kaki Karbon Buku Teks 3.1 Kitaran Hayat Produk 3.1.1 Menjelaskan maksud jejak
m.s 92 karbon 59

Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai kelestarian alam

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, Internet Hot Seat Mengaplikasi

EMK i-THINK Nilai Murni
Bahasa, pendidikan alam sekitar – Menghargai sumbangan sains dan teknologi, menghargai
keseimbangan alam semula jadi
Cadangan PdPc
1. Guru memilih beberapa orang murid untuk menjadi ‘pakar’ bagi tajuk jejak kaki karbon.
2. Murid yang dipilih akan diberi masa untuk mencari maklumat tentang:
(a) Definisi jejak kaki karbon
(b) Penerangan rajah jejak kaki karbon
(c) Hubung kait antara Teknologi Hijau dan jejak kaki karbon
3. Setiap ‘pakar’ ini akan diletakkan dalam kumpulan-kumpulan kecil.
4. ‘Pakar’ akan menjawab soalan berkaitan dengan tajuk yang dikemukakan oleh ahli kumpulan.
5. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 59.

Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
3.2 Jadual Jejak Kaki Karbon 3.1 Kitaran Hayat Produk 3.1.2 Mencerakinkan produk yang
Seharian Buku Teks digunakan dalam satu hari 60
m.s 93 kehidupan seorang individu

Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami kelestarian alam dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, kertas sebak, pen penanda Round Table Mengaplikasi
EMK i-THINK Nilai Murni

Bahasa, pendidikan alam sekitar, Peta bulatan Menghargai sumbangan sains dan teknologi, menghargai
kelestarian global keseimbangan alam semula jadi
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid kepada kumpulan-kumpulan. Setiap kumpulan duduk dalam bentuk bulatan.
2. Setiap kumpulan dibekalkan dengan kertas dan pen penanda.
3. Secara bergilir-gilir, murid diminta menyumbangkan idea dengan menulis satu contoh aktiviti harian yang boleh menambahkan
jejak kaki karbon.
4. Contoh yang disumbangkan hendaklah mendapat persetujuan daripada majoriti ahli kumpulan.
5. Seorang wakil dari setiap kumpulan diminta tampil ke depan untuk membentangkan hasil kumpulan mereka.
6. Murid lain boleh bertanya atau memberi pendapat sekiranya terdapat contoh yang kurang tepat.
7. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 60.





EG 3-1 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






Strategi PdPc.indb 1 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3

Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
3.3 Langkah Tapak Tangan Karbon 3.1 Kitaran Hayat Produk 3.1.3 Mewajarkan tindakan yang
Buku Teks perlu diambil iaitu langkah
m.s 94 – 95 tapak tangan karbon (carbon
handprint) bagi mengurangkan 61
pembebasan gas rumah hijau
dalam satu hari kehidupan
individu
Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai kelestarian alam
TP 2 Memahami kelestarian alam dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut
BBM PAK-21 KBAT

Buku teks Think-Pair-Share Mengaplikasi

EMK i-THINK Nilai Murni
Bahasa, nilai murni – Menghargai sumbangan sains dan teknologi, menghargai
keseimbangan alam semula jadi
Cadangan PdPc

1. Murid menjalankan aktiviti ini secara berpasangan.
2. Guru memberikan topik kepada murid untuk difikirkan secara individu dalam tempoh masa 5 minit.
3. Topik tersebut termasuklah:
• Aktiviti yang menambah kandungan gas rumah hijau (jejak kaki karbon)
• Langkah-langkah yang mengurangkan pembebasan gas rumah hijau (tapak tangan karbon)
4. Selepas itu, murid berkongsi dan membandingkan maklumat diperolehi secara berpasangan dalam tempoh 10 minit. Murid
membuat kesimpulan mengenai maklumat yang diperolehi.
5. Selepas masa tamat, guru memilih beberapa murid secara rawak untuk berkongsi maklumat mereka dengan keseluruhan kelas.
6. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 61.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti

3.4 Kitar Hayat Produk Buku Teks 3.1 Kitaran Hayat Produk 3.1.4 Berkomunikasi mengenai kitar
m.s 96 62
hayat satu produk
Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami kelestarian alam dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut
BBM PAK-21 KBAT

Buku teks, gambar-gambar menunjukkan Musical Chair Menganalisis
pelbagai jenis produk

EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi Peta alir Bekerjasama, luwes dan berfikiran terbuka
Cadangan PdPc
1. Guru menyediakan gambar-gambar yang menunjukkan pelbagai jenis produk.
2. Guru mengedarkan gambar-gambar tersebut kepada setiap murid.
3. Murid yang mendapat gambar diminta ke hadapan dan menunjukkan gambar masing-masing kepada murid lain.
4. Guru akan memainkan muzik dan murid yang memegang kad perlu membahagikan diri mereka kepada dua kumpulan sama ada
kumpulan ‘Produk yang dibiar mereput’ atau ‘Produk yang dikitar semula’.
5. Guru memberhentikan muzik dan murid diminta tidak bergerak.
6. Murid lain diminta melihat sama ada rakan mereka berada dalam kumpulan yang sepatutnya.
7. Murid yang berada dalam kumpulan yang betul akan mendapat ganjaran.
8. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 62.









© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
EG 3-2





Strategi PdPc.indb 2 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3

Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
3.5 Pengurusan yang Cekap bagi 3.1 Kitaran Hayat Produk 3.1.5 Menjana idea pengurusan yang
Sisa Plastik kearah Kelestarian cekap bagi sisa plastik ke arah 63
Alam Sekitar Buku Teks kelestarian alam sekitar
m.s 97 – 98
Tahap Penguasaan: TP 5 Menilai pengetahuan mengenai kelestarian alam dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat
keputusan untuk melaksanakan satu tugasan
BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, Internet Projek Mencipta

EMK i-THINK Nilai Murni
Sains dan teknologi, pendidikan alam sekitar – Menyedari bahawa sains merupakan salah satu cara untuk
memahami alam
Cadangan PdPc
1. Guru menggunakan aktiviti 3.5 pada muka surat 63 sebagai bahan PBD.
2. Guru membimbing murid untuk berbincang dan membuat rancangan untuk menganjurkan kempen mengenai impak penggunaan
plastik, seperti memohon dan menentukan tarikh dan lokasi, merancang aktiviti (panel pakar, permainan, cabutan bertuah dan
lain-lain), menghiaskan lokasi, menyediakan poster dan slaid pembentangan PowerPoint dan sebagainya.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
3.6 Jenis dan Punca Pencemaran 3.2 Pencemaran Alam Sekitar 3.2.1 Menerangkan jenis dan punca 63 – 64
Alam Sekitar Buku Teks pencemaran alam sekitar
m.s 99 – 100
Tahap Penguasaan: TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran saintifik mengenai kelestarian alam

BBM PAK-21 KBAT
Kertas berwarna, gam, gunting, gambar dan Menghasilkan buku Mencipta
lain-lain mengikut kreativiti murid skrap

EMK i-THINK Nilai Murni
Kreativiti dan inovasi, kelestarian global – Bekerjasama
Cadangan PdPc
1. Secara berkumpulan, murid diminta menghasilkan satu buku skrap yang mengandungi perkara-perkara di bawah:
• Jenis pencemaran alam
• Punca pencemaran alam
• Langkah mengatasi masalah pencemaran
2. Murid diberi tempoh seminggu untuk menyiapkan buku skrap masing-masing.
3. Setelah siap, murid akan mempamerkan buku skrap masing-masing di sudut hasil kerja murid di kelas.
4. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 63 – 64.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
3.7 Kesan Rumah Hijau dan 3.2 Pencemaran Alam Sekitar 3.2.1 Menerangkan jenis dan punca
Pemanasan Global pencemaran alam sekitar 64 – 66
3.8 Eutrofikasi Buku Teks
3.9 Hujan Asid m.s 101

Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami kelestarian alam dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, Internet Jigsaw Mengaplikasi
EMK i-THINK Nilai Murni
Pendidikan alam sekitar, kelestarian global – Sistematik, yakin dan beretika




EG 3-3 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






Strategi PdPc.indb 3 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3

Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid secara rata ke dalam kumpulan ‘pakar’ seperti berikut:
(a) Kumpulan A: Kesan rumah hijau dan pemanasan global
(b) Kumpulan B: Eutrofikasi
(c) Kumpulan C: Hujan asid
2. Setiap ahli kumpulan diberikan nombor seperti 1, 2, 3, 4, …
3. Setiap kumpulan dibekalkan sumber dan maklumat untuk mengkaji pencemaran yang berlainan.
4. Selepas 15 minit, guru menyusun semula murid kepada kumpulan-kumpulan berikut:
(a) Kumpulan 1: Murid yang memegang nombor 1
(b) Kumpulan 2: Murid yang memegang nombor 2 dan seterusnya
5. ‘Pakar’ bagi topik tertentu dalam setiap kumpulan akan menyampaikan bahan maklumatnya kepada yang lain. Ahli kumpulan
menerima maklumat daripada ‘pakar’.
6. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 64 – 66.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
3.10 Mengkaji Tahap Pencemaran Air 3.2 Pencemaran Alam Sekitar 3.2.2 Mengkaji tahap pencemaran air
daripada Sisa Domestik daripada sisa domestik 67 – 68
Buku Teks
m.s 102 – 103
Tahap Penguasaan: TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kelestarian alam dan dapat melaksanakan tugasan mudah

BBM PAK-21 KBAT
Buku teks, set radas (rujuk aktiviti 3.10) Penemuan Inkuiri Menganalisis
EMK i-THINK Nilai Murni
Pendidikan alam sekitar, kelestarian global – Sistematik, yakin dan beretika
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam kumpulan.
2. Murid diminta menjalankan eksperimen dengan merujuk kepada prosedur aktiviti 3.10.
3. Murid mencatatkan hasil pemerhatian.
4. Murid melengkapkan soalan perbincangan dan kesimpulan pada muka surat 68.
Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
3.11 Kaedah Pembersihan Air 3.2 Pencemaran Alam Sekitar 3.2.3 Mereka cipta kaedah
yang Tercemar menggunakan pembersihan air yang tercemar 69
Teknologi Hijau Buku Teks menggunakan Teknologi Hijau
m.s 104

Tahap Penguasaan: TP 6 Mereka cipta dengan menggunakan pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kelestarian alam
dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan atau dalam melaksanakan satu tugasan
dalam situasi baru secara kreatif dan inovatif dengan mengambil kira nilai sosial/ekonomi/budaya
masyarakat

BBM PAK-21 KBAT
Rujukan: Modul Teknologi Hijau Sains, Projek Mencipta
CETREE USM
(Tajuk: SIsa Menjadi Wira Hijau)

EMK i-THINK Nilai Murni
Pendidikan alam sekitar, kelestarian global – Menyedari bahawa sains merupakan salah satu cara untuk
memahami alam
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam beberapa kumpulan.
2. Setiap kumpulan berbincang dan mengenal pasti langkah-langkah penghasilan cecair Mikroorganisma Efektif dan Bebola
Lumpur Mikroorganisma Efektif daripada sisa dapur.
3. Setiap kumpulan menjalankan aktiviti berdasarkan pelan aktiviti yang dirancang.
4. Setiap kumpulan mempersembah hasil aktiviti tersebut dalam bentuk PowerPoint. Seorang wakil diminta untuk membentangkan
hasil dapatan tersebut di depan kelas.



© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
EG 3-4





Strategi PdPc.indb 4 7/28/21 2:28 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3

Panduan RPH
Standard Kandungan (SK) Standard Pembelajaran (SP) Halaman
Aktiviti
3.12 Peranan Setiap Individu dalam 3.3 Pemeliharaan dan Pemuliharaan 3.3.1 Menjustifikasi peranan setiap
Mengurus Sumber Semula Alam Sekitar individu dalam mengurus sumber
Jadi untuk Mengekalkan semula jadi untuk mengekalkan 70 – 71
Keseimbangan Alam Sekitar keseimbangan alam sekitar
Buku Teks
m.s 105 – 108
Tahap Penguasaan: TP 2 Memahami kelestarian alam dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut

BBM PAK-21 KBAT
Bahan-bahan mengikut kreativiti murid Menghasilkan poster Mengaplikasi, mencipta

EMK i-THINK Nilai Murni

Pendidikan alam sekitar, kelestarian global, – Menghargai sumbangan sains dan teknologi, menghargai
bahasa, kreativiti dan inovasi keseimbangan alam semula jadi
Cadangan PdPc
1. Guru membahagikan murid ke dalam beberapa kumpulan.
2. Setiap kumpulan berbincang dan mengenal pasti peranan setiap individu dalam menguruskan sumber semula jadi untuk
mengekalkan keseimbangan alam sekitar.
3. Setiap kumpulan diberi tempoh satu minggu untuk menghasilkan satu poster daripada hasil perbincangan kumpulan masing-
masing.
4. Poster setiap kumpulan harus merangkumi pelbagai kaedah penggunaan Teknologi Hijau seperti teknologi emisi negatif, kereta
hibrid, teknologi solar dan sebagainya.
5. Setelah siap, murid akan mempamerkan poster masing-masing di sudut hasil kerja murid di kelas.
6. Setiap kumpulan menghantar seorang wakil untuk membentangkan poster mereka.
7. Guru menilai dan memberi markah kepada setiap kumpulan berdasarkan kreativiti poster, ketepatan maklumat dalam poster dan
pembentangan poster.
8. Kumpulan yang mendapat markah tertinggi akan diberi ganjaran.
9. Murid melengkapkan soalan pada muka surat 70 – 71.












































EG 3-5 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






Strategi PdPc.indb 5 7/28/21 2:28 PM

Infografik Sains






BAB Mikroorganisma
1 1 Microorganisms



Jenis-jenis Mikroorganisma Mikroorganisma
Types of Microorganisms Microorganisms
Video

Mikroorganisma
Microorganisms



Bakteria / Bacteria Kulat / Fungi Alga / Algae









Basilus Vibrio Yis Mukor Spirogira Euglena
Bacilli Vibrio Yeast Mucor Spirogyra Euglena
Virus / Virus Protozoa / Protozoa








Virus influenza Bakteriofaj Ameba Paramesium
Influenza virus Bacteriophage Amoeba Paramecium




Bakteria yang
Mikroorganisma yang Berfaedah Berfaedah dan
Berbahaya
Useful Microorganisms Bacteria that Help
Video and Harm
Kegunaan Mikroorganisma / Uses of Microorganisms








Proses pereputan
Decaying process Pertanian / Agriculture


Industri / Industry Perubatan / Medicine



Pencernaan makanan / Food digestion






GPB G1





Infographic Amali Proses Sains TG5.indd 1 7/28/21 2:26 PM

Infografik Sains





BAB Nutrisi dan Teknologi Makanan
2 2 Nutrition and Food Technology



Faktor-faktor yang Mempengaruhi Keperluan Kalori Individu
Factors Affecting the Calorie Requirements of an Individual


Umur
Jantina Age
Gender
Faktor-faktor yang
Mempengaruhi Keperluan
Kalori Individu
Factors Affecting the Calorie
Requirements of an Individual


Saiz
Aktiviti fizikal badan
Physical Body size
activities




Keadaan
Suhu
kesihatan persekitaran
State of
health Surrounding
temperature
patient



Bahan Kimia yang Digunakan dalam Pemprosesan Makanan
Chemical Used in Food Processing




Bahan
Pengemulsi pengawet Pewarna
Emulsifiers Perservatives Food colouring







Bahan Tambah
Pengantioksida Peluntur
Antioxidants Makanan Bleaches
Food Additives






Pemanis Penstabil Perisa
Sweeteners Stabilisers Flavours





G2 GPB





Infographic Amali Proses Sains TG5.indd 2 7/28/21 2:26 PM

Infografik Sains



BAB Kelestarian Alam Sekitar
3 3 Sustainability of the Environment




Pencemaran
Pollution



Jenis Air Udara Terma
Type Water Air Thermal


Sisa kumbahan, bahan toksik Asap dari kenderaan, industri, Bangunan bercermin, air
Sumber dari industri, aktiviti pertanian aktiviti pertanian, pembakaran panas dari kilang dan stesen
Source Sewage, toxic waste from terbuka jana kuasa
industry, agriculture activities Fumes from vehicles, industry, Mirrored buildings, hot water
agriculture activities, open burning from factories and power stations
Sampah yang tidak Asap, debu, jelaga, hidrokarbon,
Bahan terbiodegradasikan, logam berat karbon monoksida, sulfur oksida, Wap panas, haba
pencemar seperti merkuri, pepejal bukan nitrogen oksida, plumbum Hot steam, heat
Pollutants organik seperti sebatian fosforus, Smoke, dust, soot, hydrocarbons,
sebatian organik dari pertanian carbon monoxide, sulphur oxide,
seperti baja dan tumpahan minyak nitrogen oxide, lead
Non-biodegradable waste, heavy
metals such as mercury, inorganic
solids such as phosphorus compounds,
organic compounds from agriculture
such as fertilisers and oil spills
Air tidak selamat untuk diminum, Hujan asid, kesan rumah hijau, Suhu persekitaran
Kesan hidupan akuatik terancam, pantai kesihatan manusia terancam, meningkat,
Effects dan sungai tercemar kadar fotosintesis menurun pemanasan global
Water not safe for consumption, Acid rain, greenhouse effects, human Surrounding temperature
aquatic life threatened, beaches and health affected, rate of photosynthesis rises, global warming
rivers polluted decreases



Kesan Rumah Hijau
Greenhouse Effect


Setengah sinaran inframerah Karbon dioksida menyerap Sesetengah sinar matahari dipantul oleh
dituju balik ke angkasa lepas sinaran dan pantul balik Bumi dan atmosfera / Some solar radiation is
Some infrared radiation is ke Bumi reflected by the Earth and the atmosphere
radiated back into space Carbon dioxide absorbs some
of the radiation and reflects it Matahari
back to Earth Atmosfera Sun
Atmosphere





Sinaran inframerah
dari Bumi/ Infrared
radiation from the Earth Sinar matahari
Permukaan Bumi dipanaskan Solar radiation
Surface of the Earth is heated

Kebanyakan sinaran diserap oleh Bumi
Most of the radiation is absorbed by the Earth
Bumi
Earth

GPB G3





Infographic Amali Proses Sains TG5.indd 3 7/28/21 2:26 PM

Infografik Sains





BAB Kadar Tindak Balas
4 4 Rate of Reaction


Jumlah hasil yang diperoleh bertambah per unit masa
The amount of product obtained increases per unit time

Gas Jam randik Jumlah isi padu gas yang terkumpul cm 3
Kadar tindak balas ditentukan dengan Rate of reaction can be determined by Asid hidroklorik cair Jumlah bahan tindak balas berkurang per unit masa Masa (minit)
Gas
Total volume of gas collected (cm )
3
Air
Water
Ketulan marmar
Stopwatch
Marble chips
Besen
Basin
55
5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
55
5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
55
55
10
10
0
0
0
10
1 1 1 1 10
10
10
10
10
10
N
I
5 5
M I N
M
50
50
25
25

0
10
0
0
10
0
10
10
0
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
0
0
0
0
0
0
1 1 1 1 10
0
0
0
25
50
M
M I N
25
10
10
10
50
10
10
10
10
10
10

5 5
N
10
I
Dilute hydrochloric acid
15
15
20
10
10
20
10
15
10
20
20
15
5
5
5
5
5
5
5
Time (minute)
5
5
5
5
5
5
5
5
5
15
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
15
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
45
5
5
5
5
45
5
5
15
5
5
5
15
5
45
45
20
40
20
40
40
20
20
40
25
25
30
30
30
30
25
25
35
35
35
35
The amount of reactant used up decreases per unit time
Bacaan pemberat (g)
Ketulan marmar
Cotton wool
Marble chips
Stopwatch

Asid hidroklorik cair Kapas Jam randik Balance reading (g)
Dilute hydrochloric acid

10.00 g 50 50 45 45 55 55 10.00 g 45 45 50 50 40 40 55 55 25 25 20 20 M M I NN I 15 15 5 5 10 10 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 0 0 10 10 10 0 0 0 0 0 0 10 10 10 10 1 1 1 1 1 1 1 10 10 10 10 10 10 10 15 15 20 20 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 0 Masa (minit)
5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
10
0
10
25
10

N
M I N
I
5 5

M
0
0
0
0
10
10
10
0
10
10
10
1 1 1 1 1 1 1 10
0
10
10
10
25
0
10
10
10
20
20
5
5
5
5
5
5
5
15
5
5
5
15
5
5
15
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
15
5
5
5
5
40 40 20 20 35 35 30 30 25 25 Time (minute)
35 35 30 30 25 25
Faktor-faktor yang Mempengaruhi Kadar Tindak Balas / Factors Affecting Rate of Reaction
Saiz bahan tindak balas Kepekatan Suhu Mangkin
Size of reactants Concentration Temperature Catalyst
Pepejal • Kehadiran
Solid mangkin dalam
tindak balas kimia
membenarkan
tindak balas
60 berlaku dengan
Kadar • Ketulan kecil pepejal • Kepekatan tinggi / • Suhu tinggi lebih tinggi
tindak balas bahan tindak balas Tekanan tinggi Higher temperature The presence of
45 tinggi 15 Small pieces of solid reactants Higher concentration/ • Zarah-zarah catalyst in a
High rate of • Jumlah luas permukaan Higher pressure bergerak laju chemical reaction
reaction lebih besar • Lebih banyak bilangan allows the reaction
30 Larger total surface area zarah per unit isi padu The particles move to take place higher
faster
Greater number of
particles per unit volume
Saiz bahan tindak balas Kepekatan Suhu
Size of reactants Concentration Temperature
Zarah-zarah
Pepejal cecair dan gas
Solid Particle of liquid
60 and gas
Kadar
tindak balas • Ketulan besar pepejal • Kepekatan rendah / Tekanan rendah • Suhu rendah
45 rendah 15 tindak balas Lower concentration / Low pressure Lower temperature
Low rate of Big piece of solid reactant • Kurang bilangan zarah per unit isi padu • Zarah-zarah bergerak lebih
reaction • Jumlah luas permukaan Less number of particles per unit volume perlahan
30 lebih kecil The particles move slower
Smaller total surface area
G4 GPB
Infographic Amali Proses Sains TG5.indd 4 7/28/21 2:26 PM

Infografik Sains




BAB Sebatian Karbon
5 5 Carbon Compounds




Struktur Buah Kelapa Sawit Struktur Molekul Sabun
Structure of the Oil Palm Fruit Structure of the Soap Molecule

Sabut / Mesocarp
Kandungan minyak paling tinggi
Highest oil content

Tempurung / Shell Kepala / Head: Ekor / Tail:
Lapisan keras tanpa minyak
Hard layer without oil • Ionik • Rantai hidrokarbon
Ionic Hydrocarbon chain
Isirung / Kernel
Mengandungi minyak berkualiti tinggi • Hidrofilik • Hidrofobik


Contains high quality oil Hydrophilic Hydrophobic

Proses Pembuatan Sabun Proses Pembuatan Sabun
The Process of Making Soap The Process of Making Soap
Video


Minyak + Natrium hidroksida (alkali) Garam (sabun) + Gliserol
Oil + Sodium hydroxide (alkali) Salt (soap) + Glycerol

50 cm larutan natrium 50 cm air suling 2 -3 spatula Pepejal Air suling
3
3
hidroksida pekat 50 cm of distilled natrium klorida kuning cair Distilled water
3
10 cm of concentrated water 2 - 3 spatulas of (sabun)
3
sodium hydroxide solution sodium chloride Light yellow
solid (soap)
Baki (sabun)
Residue (soap)
10 cm minyak
3
sawit
10 cm of palm oil
3
Panaskan Panaskan
Heat Heat
Tindakan Pencucian Sabun
The Cleansing Action of Soap


Air Air Air
Water – Water – – – – Water
– – – – –
– –
– – – –
– – – – – – –
– – – – – – –
Hujung ionik – – –
– – – – – Ionic end – – – – – – – –
– – – –
Rantai hidrokarbon – – – Gris – –
Hydrocarbon chain Gris – Gris – – Grease
Grease Grease
Kain / Cloth Kain / Cloth Kain / Cloth



GPB G5





Infographic Amali Proses Sains TG5.indd 5 7/28/21 2:26 PM

Infografik Sains




BAB Elektrokimia
6 6 Electrochemistry



Elektrolisis Plumbum(II) bromida
Electrolysis of Lead(II) bromide





Suis Mentol
Switch Bulb
Di anod: Di katod:
At anode: At cathode:
Gas perang (gas Rod karbon Rod karbon Pepejal kelabu berkilat
bromin terbebas) Carbon rod Carbon rod (plumbum terenap)
Brown gas (bromine gas Mangkuk pijar Deposits of silvery
released) Crucible Leburan plumbum(II) globules (lead precipitates)
bromida
Molten lead(II) bromide
Panaskan
Heated



Elektrolisis Sebatian Lebur / Electrolysis of Molten Compound

+ –
e – e –
e – Plumbum(II) bergerak ke katod e – Plumbum(II) Faktor yang mempengaruhi pemilihan ion
e – Lead(II) ion moves to the cathode e – menerima untuk dinyahcas di elektrod:
dua elektron Factors that affect the selective discharge of
+ – daripada katod ions at electrodes:
Gas bromin terhasil Br Br – 2+ e –
Bromine gas is produced e Pb e – Pb 2+ Lead(II) ion • Kedudukan ion dalam siri elektrokimia
accepts two
Atom bromin terbentuk Br – e – – Atom electrons from Position on ions in electrochemical series
e
Bromine atom is formed e – Br – e – Pb plumbum cathode • Kepekatan ion
terenap
Ion bromida menderma Br – Br Lead atom Leburan Concentration of ion
elektron ke anod Anod Catod deposited plumbum(II) • Jenis elektrod
Bromide ion donates an Anode Cathode bromida Types of electrodes
electron to the anode Molten lead(II)
Ion bromida bergerak ke anod
Bromide ions move to the anode bromide

Kegunaan Elektrolisis dalam Industri / Uses of Electrolysis in Industry

Pengekstrakan logam Penulenan logam Penyaduran logam
Metal extraction Metal purification Metal electroplating
• Logam yang lebih reaktif daripada • Logam tak tulen dijadikan anod • Logam digunakan untuk menyadur
karbon diekstrak daripada bijihnya. manakala logam tulen dijadikan katod. dijadikan anod manakala objek yang
Metals that are more reactive than carbon Impure metal is used as the anode whereas hendak disadur dijadikan katod.
are extracted from their ore. pure metal is used as cathode. The metal is used as the anode whereas the
• Contoh / Example: • Contoh / Example: object is used as cathode.
• Contoh / Example: Suis
Switch
Katod grafit Anod Ammeter A Reostat
Graphite grafit Ammeter Rheostat
cathode Graphite Anod (kuprum Katod
anode tak tulen) (kuprum tulen)
Anode Cathode Sudu besi (katod)
Leburan aluminium oksida Leburan (impure copper) (pure copper) Kuprum Iron spoon (cathode)
(anod)
terlarut dalam kriolit aluminium Copper Larutan
Molten aluminium Molten Larutan kuprum(II) sulfat (anode) kuprum(II) sulfat
oxide dissolved in cryolite aluminium Copper(II) sulphate solution Copper(II)
sulphate solution


G6 GPB





Infographic Amali Proses Sains TG5.indd 6 7/28/21 2:26 PM

Infografik Sains




BAB Cahaya dan Optik
7 7 Light and Optics



Kanta Kanta Cembung / Convex Lens
Lenses



(i) Imej
Image
Objek F (ii) F
Object (iii)



(i) Sinar cahaya yang selari dengan paksi utama dibiaskan melalui titik fokus, F, selepas melalui kanta.
Light ray that is parallel to the principal axis will be refracted through the focal point, F, after passing through the lens.
(ii) Cahaya yang melalui pusat optik kanta tidak dibiaskan.
Light that passes through the optical centre of the lens is not refracted.
(iii) Sinar cahaya yang melalui titik fokus, F, akan muncul dari kanta selari dengan paksi utama.
Light ray that passes through the focal point, F, will emerge from the lens parallel to the principal axis.


Kanta Cekung / Concave Lens




Imej yang terbentuk adalah sentiasa maya, tegak
dan dikecilkan
Objek F Imej F The image formed is always virtual, upright and diminished
Object Image










L > f + f
Objek o o e Mikroskop
Object Microscope
O F o F e F e
F o I 1
Kanta objek
Object lens Kanta mata
I 2 Eyepiece

Kira-kira 25 cm
About 25 cm



Sinar selari L = f + f
dari objek jauh o o e
Parallel rays
from distant f I
o
object

Teleskop Kanta objek Kanta mata
Telescope Object lens Eyepiece
Imej terbentuk di infiniti
Image at infinity


GPB G7





Infographic Amali Proses Sains TG5.indd 7 7/28/21 2:26 PM

Infografik Sains




BAB Daya dan Tekanan
8 8 Force and Pressure



Prinsip Pemindahan Tekanan dalam Cecair
The Principle of Transmission of Pressure in Liquids



Kelalang berliang halus
Flask with fine pores Tekanan yang dikenakan pada cecair tertutup
Air dipindahkan sama rata ke setiap bahagian
Water Daya cecair itu.
Force
Liang Omboh Pressure applied to an enclosed liquid is transmitted
equally to every part of the liquid.
Pore Piston


menyatakan bahawa apabila suatu bendalir mengisi sebuah bekas sepenuhnya dan tekanan
dikenakan ke atas mana-mana bahagian berdalir itu, tekanan akan dipindahkan secara
Prinsip Pascal seragam ke semua bahagian bendalir itu.
Pascal´s Principle
states that when a fluid completely fills a vessel and pressure is applied to it at any part of surface, the
pressure is transmitted equally throughout the whole enclosed fluid.

Minyak brek
Omboh kecil Omboh besar Brake oil
Small piston Large piston Ke brek
lain Omboh besar
To other Big piston
Silinder utama brakes
Air Main cylinder Tolak
Water Push
Tiub getah
Rubber tube
Kaki retort
Retort stand Omboh kecil Injap
Small piston Valve
• Sistem hidraulik membolehkan daya kecil
dikenakan pada omboh kecil untuk Injap
Valve
menyokong beban berat pada omboh besar.
A hydraulic system enables a small force applied Injap pelepas
to the small piston to support a heavy load on the Tayar Release valve
large piston. Tyre Minyak hidraulik
• Prinsip ini digunakan dalam brek hidraulik Kasut brek Hydraulic oil
dan jek hidraulik. Brakes shoes
This principle is used in hydraulic brakes and Brek hidraulik Jek hidraulik
hydraulic jacks. Hydraulic brakes Hydraulic jack


menyatakan bahawa apabila halaju aliran sesuatu bendalir bertambah, tekanan dalam
bendalir itu akan berkurang. Sebaliknya, apabila halaju aliran sesuatu bendalir berkurang,
Prinsip Bernoulli
Bernoulli´s Principle tekanan dalam bendalir itu bertambah.
states that when the velocity of a fluid increase, its pressure decrease, and when the velocity of the fluid
decrease, its pressure increase.

Daya angkat
Lift force Halaju tinggi,
tekanan rendah
High velocity,
low pressure


Aerofoil

Halaju air bertambah, tekanan berkurang
Velocity of water increases, pressure decreases
Halaju rendah, tekanan tinggi / Low velocity,high pressure


G8 GPB





Infographic Amali Proses Sains TG5.indd 8 7/28/21 2:26 PM

BAB
BAB


3 Kelestarian Alam Sekitar

Sustainability of the Environment







PETA Konsep





KELESTARIAN ALAM SEKITAR
SUSTAINABILITY OF THE ENVIRONMENT





Kitaran Hayat Produk Pencemaran Alam Sekitar Pemeliharaan dan
Product Life Cycle Environmental Pollution Pemuliharaan Alam Sekitar
Preservation and Conservation of
the Environment

Jejak Kaki Karbon Jenis dan punca
Carbon Footprint pencemaran
Type and causes Pengurusan sumber
of pollution semula jadi
Natural resources
Kalkulator karbon management
Karbon calculator Keperluan Oksigen
Biologi
Biological Oxygen Isu alam sekitar
Demand global
Tapak Tangan Karbon Global environmental
Carbon Handprint issues
Teknologi Hijau: Kaedah
rawatan air
Kitar Semula atau Green Technology: Water Konvensyen
Pereputan treatment method antarabangsa
Cradle to Cradle or Cradle International
to Grave conventions


Pengurusan sisa plastik
Plastic waste management
















Apakah cara yang paling mudah untuk
menghilangkan atau mengurangkan karbon
dioksida di udara?
What is the easiest way to eliminate or to reduce carbon
dioxide in the air?















03 BAB 3.indd 58 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3
Tarikh:
Standard Kandungan 3.1 Kitaran Hayat Produk
AKTIVITI Jejak Kaki Karbon
Perbincangan 3.1 Carbon Footprint
Masteri

1. Lengkapkan petikan berikut dengan perkataan yang betul. TP 1
Complete the passage with the correct words.

Jejak kaki karbon sekunder Pembungkusan Karbon dioksida Jejak kaki karbon primer
Secondary carbon footprint Packing Carbon dioxide Primary carbon footprint
Menaiki kereta Jejak kaki karbon Asap kenderaan Gas rumah hijau
Car rides Carbon footprint Vehicle smoke Greenhouse gases 3


(a) Jejak kaki karbon ialah jumlah gas rumah hijau , iaitu karbon dioksida yang dibebaskan ke atmosfera BAB
kesan daripada aktiviti manusia secara langsung atau secara tidak langsung. Hal ini memberikan impak
negatif terhadap alam sekitar.
Carbon footprint is the amount of greenhouse gases , which is carbon dioxide released into the atmosphere as a result of human
activity directly or indirectly. This has a negative impact on the environment.

(b) Jejak kaki karbon dikelaskan kepada dua jenis, iaitu jejak kaki karbon primer dan jejak kaki karbon
sekunder .
Carbon footprints are classified into two types, namely primary carbon footprint and secondary carbon footprint .

(c) Jejak kaki karbon primer adalah pembebasan gas karbon dioksida secara langsung ke atmosfera seperti
aktiviti menaiki kereta .
The primary carbon footprint is the release of carbon dioxide gas directly into the atmosphere such as car rides .
Asap kenderaan
(d) yang dilepaskan daripada ekzos secara langsung menjadi penyumbang kepada
peningkatan kandungan karbon dioksida dalam atmosfera.
Vehicle smoke released from the exhaust directly contributes to the increase in carbon dioxide content in the atmosphere.

karbon dioksida
(e) Jejak kaki karbon sekunder pula adalah pembebasan gas daripada barang yang
dibeli atau digunakan. Sebagai contoh, jika anda makan daging panggang, jumlah bahan bakar untuk
pembungkusan
memanggang daging tersebut, menghantar daging ke pasar serta daging untuk dijual
merupakan penyumbang kepada jejak kaki karbon sekunder.
Secondary carbon footprint is the release of carbon dioxide gas from goods purchased or used. For example, if you eat grilled
meat, the amount of fuel to roast the meat, send the meat to the market as well as packing the meat for sale are
contributors to the secondary carbon footprint.

2. Labelkan rajah jejak kaki karbon di bawah dengan betul. TP 1
Label the carbon footprint diagram below correctly.
Air
Water
Pengeluaran asap
Emissions
Pengeluaran asap
CO2
Kitar semula Emissions
Recycling
Bahan api Tenaga elektrik
Pengangkutan Fuel Electrical energy
Transport
Gas
Tenaga elektrik Gas Pengangkutan
Electrical energy Transport
Air Kitar semula Imbangan karbon
Water Recycling Carbon offset

Gas
Gas Sisa
Waste



59 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






03 BAB 3.indd 59 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3
Tarikh:

AKTIVITI Jadual Jejak Kaki Karbon Seharian
Perbincangan 3.2 Daily Carbon Footprint Schedule
Masteri

1. Jawab ‘YA’ atau ‘TIDAK’ bagi semua soalan di bawah. TP 2
Answer ‘YES’ or ‘NO’ for all the questions below.

(a) Adakah anda membiarkan paip air terbuka semasa menggosok gigi?
Do you leave the tap on when brushing your teeth?

(b) Adakah anda menaiki kereta/bas/van/motor untuk ke sekolah?
Do you ride a car/bus/van/motorbike to school?

(c) Adakah anda menutup suis kipas/lampu sebelum keluar dari makmal sains?
BAB
Do you turn off the fans/lights before leaving the science laboratory?
3
(d) Adakah anda menutup televisyen/komputer/radio jika tidak digunakan?
Do you turn off television / computer / radio when not in use?
(e) Adakah anda memasang penyaman udara di rumah? Jawapan murid
Do you turn on air conditioning at home? Student’s answers

(f) Adakah anda menggunakan dapur gas di rumah?
Do you use a gas stove at home?

(g) Adakah anda sering makan di restoran makanan segera?
Do you often eat at a fast food restaurant?

(h) Adakah anda meninggalkan sisa makanan selepas makan?
Do you leave leftovers after meals?


(i) Adakah anda membawa beg sendiri semasa membeli-belah?
Do you bring your own bag when shopping?

(j) Adakah anda melakukan kitar semula di rumah?
Do you recycle at home?



2. Berdasarkan jawapan anda di atas, kenal pasti aktiviti yang menambahkan jejak kaki karbon. Kemudian, lukiskan
gegelang di sekeliling jejak kaki karbon mengikut bilangan aktiviti yang dilakukan bagi menggambarkan jejak
kaki karbon yang telah dihasilkan. TP 2
Based on your answers above, identify the activities that increase the carbon footprint. Then, draw a loop around the carbon footprint
according to the number of activities performed to illustrate the carbon footprint that has been produced.


Contoh / Example:
























© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 60







03 BAB 3.indd 60 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3
Tarikh:

AKTIVITI Langkah Tapak Tangan Karbon
Perbincangan 3.3 Carbon Handprint
Masteri

1. Lengkapkan petikan yang berikut dengan memilih perkataan yang sesuai. TP 1
Complete the following passage by choosing the suitable words.

Tapak tangan karbon Meningkatkan Kelestarian Mengurangkan
Carbon handprint Increase Sustainability Reduce



tapak tangan karbon
Langkah adalah tindakan yang diambil untuk mengurangkan pembebasan gas rumah 3
kelestarian
hijau. Tindakan yang diambil ini adalah bagi memastikan tiada impak negatif kepada alam
sekitar. Selain itu, tindakan yang diambil menjadi rujukan kepada sesebuah organisasi dalam menghasilkan BAB
mengurangkan
produk yang dapat jejak kaki karbon daripada pelanggan yang menggunakan produk
tersebut.
The carbon handprint is an action taken to reduce greenhouse gas emissions. The action taken is to ensure that there is no negative

impact on environmental sustainability . In addition, the action taken is a reference to an organisation in producing products
that can reduce the carbon footprint from customers who use the product.

2. Tandakan (3) pada langkah-langkah tapak tangan karbon. TP 2
Tick (3) the steps in carbon handprint.


(a) Menjalankan
kitar semula 3
Carry out recycling



(b) Menggalakkan (c) Menaiki kenderaan
penggunaan kereta persendirian berbanding
hibrid dan kereta elektrik 3 kenderaan awam
Encourage the use of hybrid Riding a private vehicle
cars and electric cars compared to a public vehicle



(d) Membakar sampah di (e) Mengurangkan sisa
kawasan terbuka makanan 3
Burn garbage in an open area Reducing food waste




(f) Menggunakan beg
(g) Membaik pulih barangan
plastik semasa membeli
elektrik yang rosak
barangan Repair damaged electrical 3
Use plastic bags when buying appliances
items




(h) Menjana elektrik menggunakan
sumber tenaga boleh baharu seperti
tenaga solar dan hidroelektrik 3
Generating electricity using renewable
energy sources such as solar and
hydroelectric energy



61 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






03 BAB 3.indd 61 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3
Tarikh:

AKTIVITI Kitar Hayat Produk
Perbincangan 3.4 Product Life Cycle
Masteri

1. Lengkapkan pernyataan-pernyataan yang berikut untuk menerangkan kitar hayat bagi sesuatu produk. TP 1
Complete the following statements to explain the life cycle of a product.

dikitar semula bahan mentah produk baharu kitar tinggi dilupuskan
cradle to cradle raw material new products upcycle disposal
dibiarkan mereput kitar hayat produk pembuatan diubah suai fungsi
cradle to grave product life cycle manufacturing modified functions



BAB
(a) Semua produk mempunyai jangka hayat tertentu yang disebut kitar hayat produk .
All products have a specific shelf life called product life cycle .
3
(b) Dua jenis kitar hayat produk:
Two types of product life cycle:

Dibiarkan mereput dilupuskan
(i) : bermula daripada bahan mentah sehingga . Penghasilan
sampah dan sisa terjadi.
Cradle to grave : starting from raw materials to disposal . Garbage and waste are produced.

Dikitar semula produk baharu
(ii) : bahan atau produk yang dikitar semula menjadi pada
hujung hayatnya. Tiada sampah dan tiada pembaziran.
Cradle to cradle : recycled materials or products become new products at the end of its life. No rubbish and
no wastage



Bahan mentah
Raw material




Surat khabar
Newspaper
KITAR HAYAT
PRODUK
PRODUCT LIFE
CYCLE
Kitar semula
Recycle

Mereput
Decaying






(c) Kaedah yang menaiktaraf kegunaan barang yang dikitar semula dikenali sebagai kitar tinggi .
The method of increasing the use of recycled goods is known as upcycle .
diubah suai
(d) Bahan akan dan diguna semula, akan tetapi ciri-ciri asalnya masih dikekalkan.
The material will be modified and reused, but its original features will still be maintained.

fungsi
(e) Produk asal masih dapat dikenal pasti dengan jelas walaupun sudah mempunyai yang
baharu.
The original product can still be clearly identified even though it already has new functions .



© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 62







03 BAB 3.indd 62 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3
Tarikh:
PROJEK Pengurusan yang Cekap bagi Sisa Plastik ke arah Kelestarian
STEM 3.5 Alam Sekitar STEM
Efficient Management of Plastic Waste towards Environmental Sustainability

Pernyataan masalah / Problem statement
STEM
Pencemaran plastik ialah pengumpulan produk plastik dalam alam sekitar yang memberi kesan yang buruk
kepada hidupan liar, habitat hidupan liar dan manusia. Tambahan pula, struktur kimia kebanyakan plastik
menyebabkan plastik tahan kepada proses pereputan semula jadi menyebabkan plastik mengambil masa yang
lama untuk terurai.
Plastic pollution is the accumulation of plastic products in the environment that have adverse effects on wildlife, their habitats and humans.
Furthermore, the chemical structure of most plastics allows them to withstand the natural decomposition process, resulting in plastics taking
a longer time to decompose. 3
Jalankan satu kajian mengenai pencemaran plastik, mengumpul data untuk menjalankan kempen mengenai impak BAB
penggunaan plastik bagi meningkatkan kesedaran warga sekolah dan masyarakat tempatan.
Conduct a study on plastic pollution and collect data to organise a campaign on the impact of plastic use to raise awareness among school
and local communities.

Aspek yang perlu dipertimbangkan / Aspects to be considered
• Pencarian fakta – Secara berkumpulan, kumpulkan maklumat tentang impak pencemaran plastik terhadap
manusia, hidupan liar dan alam sekitar daripada Internet dan buku-buku ilmiah
Fact finding – In groups, gather information on the impacts of plastic pollution on humans, wildlife and the environment from the Internet
and scientific books
• Konsep yang diaplikasikan – Impak penggunaan plastik dan langkah mengurangkan kesan pencemaran plastik
dalam kalangan warga sekolah dan masyarakat tempatan
Concepts applied – Impact of plastic use and measures to reduce the impact of plastic pollution among school children and the local community
• Pelan tindakan – Mengumpul maklumat, merancang bahan yang diperlukan untuk dipersembahkan semasa
kempen berlangsung, memilih lokasi kempen dan pengiraan kos
Action plan – Gather information, plan the materials needed to be presented during the campaign, select the location of the campaign and
calculate the cost
• Penyelesaian – Mengadakan kempen di tempat dan waktu yang sesuai
Solution – Conduct a campaign at the appropriate place and time
• Pembentangan – Membuat pembentangan tentang maklumat yang diperoleh
Presentation – Give a presentation on the information obtain
Tarikh:
Standard Kandungan 3.2 Pencemaran Alam Sekitar

AKTIVITI Jenis dan Punca Pencemaran Alam Sekitar
Perbincangan 3.6 Types and Sources of Environmental Pollution
Masteri

1. Padankan jenis pencemaran alam sekitar berikut dengan penerangannya. TP 1
Match the following type of environmental pollution based on the explanation given.

Pencemaran alam sekitar Penerangan
Environmental pollution Explanation


(a) Pencemaran air Perubahan atau peningkatan suhu sungai dan udara sekitarnya
Water pollution Changes or increases in the temperature of the river and the surrounding air

Menyebabkan perubahan kualiti sumber air semula jadi atau
(b) Pencemaran udara
Air pollution takungan
Causes changes in the quality of natural water resources or reservoirs
Berlakunya perubahan warna, menjejaskan kesuburan dan
(c) Pencemaran terma
Thermal pollution menyebabkan hakisan di sesuatu kawasan
There is a change in colour, affecting fertility and causing erosion in an area
Peningkatan benda asing dalam bentuk habuk, asap, gas atau
(d) Pencemaran tanah
Soil pollution bahan lain
Increased of foreign matter in the form of dust, smoke, gas or other substances



63 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






03 BAB 3.indd 63 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3


2. Kenal pasti lima punca utama pencemaran alam sekitar daripada gambar dan isi tempat kosong. TP 2
Identify five main sources of environmental pollution from the picture and fill in the blanks.

Asap Sisa radioaktif
Smoke Radioactive waste
Haba, sisa, hasil sampingan
dan bahan toksik
Heat, waste, by-products
and toxic substances
Kilang
Factories
Stesen nuklear
Nuclear stations
Bahan api fosil
Fossil fuels
Baja kimia dan racun serangga
Kenderaan Chemical fertilisers and pesticides Ladang
Housing area
Vehicles Plantation Kawasan perumahan
BAB
Sampah dan kumbahan
Rubbish and sewage
3

bahan api fosil kilang
(a) Pembakaran dalam kenderaan (b) Asap daripada
Burning of fossil fuels in vehicles Smoke from factories



(e) Bahan sisa radioaktif Punca-punca
daripada stesen nuklear pencemaran (c) Bahan sisa daripada ladang
alam sekitar
Radioactive waste from Sources of environmental Waste from plantation
nuclear stations pollution



sampah dan kumbahan
(d) Pembuangan daripada kawasan perumahan
Disposal of rubbish and sewage from housing area


Tarikh:


AKTIVITI 3.7 Kesan Rumah Hijau dan Pemanasan Global
Perbincangan The Greenhouse Effect and Global Warming
Kontekstual
Bahan Mengajar
GURU
1. Lengkapkan petikan berikut tentang kesan rumah hijau. GURU Kesan Rumah Hijau TP 2
Complete the following passage on the greenhouse effect. Greenhouse Effect
gas-gas rumah hijau memerangkap suhu haba pemanasan global dipantulkan
greenhouse gases traps temperature heat global warming reflected


Bumi menerima haba dari sinaran matahari.
dipantulkan Dipantulkan ke angkasa Angkasa lepas
Sebahagian haba ini balik ke angkasa Reflected to space
gas-gas rumah hijau Outer space
lepas. Tetapi, kehadiran dalam Diserap dan dipancarkan ke
atmosfera memerangkap haba tersebut dan ini Sinar bumi oleh gas rumah hijau
meningkatkan suhu permukaan bumi, suatu matahari Absorbed and radiated to the
Earth by greenhouse gases
Solar
pemanasan global radiation
fenomena yang dikenal sebagai .
The Earth receives heat from the sunlight. A part of the Atmosfera
heat is reflected back into space. But, the presence of Atmosphere
greenhouse gases in the atmosphere traps the Bumi
Earth
heat and this increases the temperature of the Earth’s surface, a
phenomenon known as global warming .

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 64







03 BAB 3.indd 64 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3


2. Tandakan (3) pada semua gas rumah hijau.
Tick (3) all the greenhouse gases.
Metana Karbon dioksida Nitrus oksida
3 3 3
Methane Carbon dioxide Nitrus oxide
Sulfur dioksida Karbon monoksida 3 Klorofluorokarbon
Sulphur dioxide Carbon monoxide Chlorofluorocarbon

peleburan
3. Pemanasan global yang disebabkan oleh kesan rumah hijau boleh menyebabkan ais di
kutub dan kenaikan aras laut .
Global warming caused by greenhouse effect may cause melting of polar ice and a rise in sea level .
3
Tarikh:
BAB
AKTIVITI Eutrofikasi
Perbincangan 3.8 Eutrophication
Kontekstual

1. Lengkapkan petikan berikut tentang eutrofikasi. TP 2
Complete the following passage on the eutrophication.


akuatik kumbahan alga berkurang
aquatic sewage algae reduced
air hakisan mati B.O.D
water erosion die B.O.D
keperluan oksigen biokimia (B.O.D.) baja
biochemical oxygen demand (B.O.D.) fertilisers


air
(a) Eutrofikasi berlaku disebabkan oleh pencemaran .
Eutrophication occurs due to water pollution.

(b) Eutrofikasi ialah satu proses semula jadi iaitu satu ekosistem akuatik menjadi kaya dengan
nutrien dan mengakibatkan pertumbuhan alga yang berlebihan.
Eutrophication is a natural process in which an aquatic ecosystem becomes rich in nutrients and results in excessive
growth of algae .
kumbahan
(c) Sumber nutrien adalah daripada dari rumah dan industri yang belum dirawat,
baja hakisan
seperti nitrat dan fosfat dari ladang pertanian serta tanah yang
mengandungi nutrien.
The sources of nutrients come from untreated sewage from homes and industries, fertilisers such as nitrates
and phosphates from agricultural farms and soil erosion containing nutrients.

keperluan oksigen biokimia (B.O.D.) alga
(d) Eutrofikasi meningkatkan kadar air. Apabila
mati, tindakan pereputan oleh bakteria akan menggunakan oksigen. Maka, oksigen terlarut dalam air
berkurang B.O.D. mati
. Nilai meningkat. Haiwan akuatik akan tanpa
oksigen terlarut dalam air.
Eutrophication increases the rate of biochemical oxygen demand (B.O.D.) of water. When the algae die, the decompose
action by bacteria use up oxygen. Thus, dissolved oxygen in the water is reduced . The B.O.D. value increased.
Aquatic animals will die without dissolved oxygen in the water.






65 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






03 BAB 3.indd 65 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3
Tarikh:
AKTIVITI Hujan Asid
Perbincangan 3.9 Acid Rain
Kontekstual

1. Lengkapkan petikan berikut tentang hujan asid. TP 2
Complete the following passage on the acid rain.

bahan api fosil 2 Gas-gas ini larut dalam Hujan asid
1 Pembakaran 3
di loji jana kuasa, kilang titisan air dalam terbentuk apabila
dan kenderaan bermotor atmosfera dan ditukar sulfur dioksida dan
sulfur dioksida
membebaskan kepada asid sulfurik dan oksida nitrogen larut
oksida nitrogen
dan . asid nitrik . dalam air hujan. pH air
BAB
The burning of fossil fuels in These gases dissolve in hujan adalah di bawah
power stations, factories, and motor water droplets in the atmosphere 5.0 .
3
vehicles releases sulphur dioxide and sulphuric acid Acid rain is formed
nitrogen oxides . and are converted to when sulphur dioxide and
and nitric acid .
nitrous oxide dissolve

in rain water. The pH of rain
water is below 5.0 .


















4 Effects of acid rain: / Kesan-kesan hujan asid:

(a) Merosakkan daun-daun tumbuhan , maka mengurangkan fotosintesis .
Damages the leaves of plants , thereby reducing photosynthesis .
(b) Tanah menjadi berasid dan kurang sesuai untuk menanam tanaman.
Soil becomes acidic and less suitable for planting of crops.

(c) Menyebabkan larut resap ion-ion logam berat dari tanah ke dalam sungai dan tasik.
Akibatnya, fitoplankton dan organisma akuatik akan mati.
Causes leaching of heavy metal ions from the soil into rivers and lakes. As a result, phytoplankton and
aquatic organisms may die.

populasi
(d) Mengurangkan haiwan dan tumbuhan serta organisma tanah.
Reduces the population of animals and plants as well as soil organisms.
pertumbuhan
(e) Menyebabkan pemusnahan klorofil dan tisu fotosintesis, maka mempengaruhi
tumbuhan.
Causes destruction of chlorophyll and photosynthetic tissue, thus affecting plant growth .
Merosakkan
(f) bangunan, struktur batu kapur dan batu pasir, kapal terbang, kereta dan jambatan
besi.
Damages buildings, limestone and sandstone structures, airplanes, cars and iron bridges.




© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 66







03 BAB 3.indd 66 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3
Tarikh:

AKTIVITI Mengkaji Tahap Pencemaran Air daripada Sisa Domestik
Inkuiri 3.10 To Study the Water Pollution Level from Domestic Waste
Penemuan Inkuiri

Tujuan Mengkaji tahap pencemaran air daripada pelbagai sumber air.
Aim To study the level of water pollution in different sources of water.

Bahan Larutan metilena biru 0.1%, sampel air daripada sumber yang berbeza (air suling, air longkang,
Materials air kolam, air sungai)
0.1% methylene blue solution, water samples from different sources (distilled water, drain water, pond water, river water)

Radas Botol reagen dengan penyumpat, picagari, jam
Apparatus Reagent bottles with stopper, syringe, clock 3

Prosedur Picagari BAB
Procedure
Botol reagen Syringe
3
Reagent bottle Larutan metilena biru (1 cm )
Methylena blue solution (1 cm )
3
Penutup botol
Bottle cover Sampel air (100 cm )
3
Water sample (100 cm )
3
1. Label empat botol reagen sebagai P, Q, R dan S. Isi setiap botol reagen dengan 100 cm
3
sampel air yang dikumpulkan masing-masing.
3
Label four reagent bottles as P, Q, R and S. Fill each reagent bottle with 100 cm of the collected water samples
respectively.
P – Air suling
Distilled water
Q – Air longkang
Drain water
R – Air sungai
River water
S – Air kolam
Pond water

2. Kemudian, tambahkan 1 cm larutan metilena biru ke dalam setiap botol reagen menggunakan
3
picagari.
3
Then, add 1 cm of methylene blue solution into each reagent bottle using a syringe.
3. Tutup botol reagen dengan segera. (Jangan goncang botol reagen)
Close the reagent bottle immediately. (Do not shake the bottle)
4. Letakkan semua botol di dalam almari gelap.
Place all the bottles in a dark cupboard.
5. Periksa perubahan warna untuk setiap botol pada selang masa 1 jam.
Every 1 hour, check for the change in the colour for every bottle.
6. Rekodkan masa yang diambil untuk warna larutan metilena biru menjadi luntur.
Record the time taken for the methylene blue solution to turn colourless.

Keputusan Masa yang diambil untuk melunturkan warna larutan
Results Botol reagen Sampel air
Reagent bottle Water sample metilena biru (jam)
Time taken for methylene blue solution to turn colourless (hours)
Air suling Tidak diluntur
P
Distilled water Did not turn colourless
Air longkang
Q 0.5
Drain water
Air sungai
R 1
River water
Air kolam
S 2
Pond water



67 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






03 BAB 3.indd 67 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3


Perbincangan 1. Sampel air manakah paling tercemar dan paling tidak tercemar?
Discussion Which is the most polluted water sample and the least polluted water sample?
air longkang
Sampel air yang paling tercemar ialah manakala sampel air yang paling
air suling
tidak tercemar ialah .
The most polluted water sample is drain water whereas the least polluted water sample is distilled water .
2. Mengapakah larutan metilena digunakan dalam aktiviti ini?
Why the methylene solution is used in this activity?
biru oksigen
Larutan metilena yang berwarna dalam kehadiran akan
petunjuk
dilunturkan apabila tiada oksigen. Maka, larutan ini digunakan sebagai
oksigen
untuk menguji kehadiran dalam sampel air.
Methylene solution which is blue in the presence of oxygen is decolourised when there is no
BAB
oxygen. Hence, it is used as an indicator to test the presence of oxygen in a water sample.
3
3. Terangkan hubungan antara tahap pencemaran air dengan masa yang diperlukan untuk
melunturkan warna metilena biru.
Explain the relationship between the level of water pollution and the time taken for the methylene blue solution to
turn colourless.

Semakin tercemar air, semakin cepat larutan metilena biru meluntur. Hal ini
adalah kerana apabila air tercemar, paras oksigen di dalam air adalah rendah
kerana banyak organisma hadir di dalam air untuk menggunakan oksigen bagi
menjalankan aktiviti hidupnya.
The more polluted the water, the faster the methylene blue solution turns colourless. It is because when
the water is polluted, the oxygen level in the water is low as more organisms are present in the
water to use up the oxygen for its activities.
4. Berikan maksud keperluan oksigen biokimia (B.O.D.).
Give the definition of biochemical oxygen demand (B.O.D).

oksigen
Keperluan oksigen biokimia ialah jumlah yang digunakan oleh bakteria
menguraikan
untuk bahan organik dalam suatu sampel air.
Biochemical oxygen demand is the amount of oxygen used by bacteria to decompose organic
material in a sample of water.

5. Tandakan (3) pada pernyataan yang betul tentang B.O.D.
Tick (3) the correct statement about B.O.D.


(a) Air yang tercemar mempunyai nilai B.O.D. yang tinggi. 3
Polluted water has high B.O.D. value.

(b) Jika air mempunyai nilai B.O.D yang rendah, maka kepekatan oksigen
terlarut dalam air adalah rendah.
If the water has a low B.O.D. value, hence the concentration of dissolved oxygen in the water is
low.

(c) Pada nilai B.O.D. yang tinggi, bilangan organisma akuatik seperti ikan dan
larva berkurangan. 3
At high B.O.D. value, the number of aquatic organisms such as fish and larvae decreases.



Kesimpulan Sampel air yang diambil dari sumber air longkang merekodkan tahap pencemaran yang
Conclusion tinggi
paling .
Water samples taken from drain water sources recorded the highest level of pollution.




© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 68







03 BAB 3.indd 68 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3
Tarikh:
Kaedah Pembersihan Air yang Tercemar menggunakan
PROJEK 3.11 Teknologi Hijau
A Purification Method for Contaminated Water using Green Technology


Pernyataan masalah TP 6
Problem statement

Bagaimanakah sisa dapur dapat diolah menjadi bahan yang dapat membersihkan sumber air yang tercemar
secara semula jadi?
How can kitchen waste be processed into substances that can clean up contaminated water sources naturally?

Secara berkumpulan, jalankan satu aktiviti dalam makmal untuk menghasilkan cecair Mikroorganisma Efektif dan 3
Bebola Lumpur Mikroorganisma Efektif bagi merawat air yang tercemar.
In groups, conduct an activity in the laboratory to produce Effective Microorganisms liquid and Effective Microorganisms Mud Balls to treat
contaminated water. BAB

Aspek yang perlu dipertimbangkan
Aspects to be considered
• Pencarian fakta – Mencari maklumat tentang penghasilan cecair Mikroorganisma Efektif dan Bebola Lumpur
Mikroorganisma Efektif daripada bahan sisa dapur yang boleh digunakan untuk merawat sumber air tercemar
daripada Internet dan buku
Fact finding – Find information on the production of Effective Microorganisms liquid and Effective Microorganisms Mud Balls from kitchen
waste materials that can be used to treat contaminated water sources from the Internet and books
• Konsep yang diaplikasikan – Aplikasi Teknologi Hijau bagi mengurangkan sisa makanan
Concepts applied – Application of Green Technology to reduce food waste
• Pelan tindakan – Berkongsi idea dan melakarkan carta alir proses projek yang akan dijalankan mengikut bahan
dan peralatan yang disediakan
Action plan – Share ideas and sketch a flow chart of the project process to be conducted according to the materials and equipment
provided
(Rujukan / Reference: Modul Teknologi Hijau SAINS, CETREE USM. Tajuk: Sisa menjadi Wira Hijau)
• Penyelesaian – Berbincang dan menyenaraikan kaedah yang sesuai bagi melaksanakan projek serta tempoh
masa pelaksanaan
Solution – Discuss and list the appropriate methods for implementing the project as well as the implementation time period
• Pembentangan – Menghasilkan satu kertas kerja sebelum melaksanakan projek dan membentangkan projek
yang dihasilkan secara berkumpulan berdasarkan kertas kerja
Presentation – Write paperwork before implementing the project and present the project produced in groups based on the paperwork
Perbincangan
Discussion
1. Apakah maksud Mikroorganisma Efektif?
What is the meaning of Effective Microorganisms?
2. Nyatakan kegunaan Bebola Lumpur Mikroorganisma Efektif.
State the uses of Effective Microorganism Mud Ball.
3. Apakah nilai pH cecair Mikroorganisma Efektif yang terhasil?
What is the pH value of the Effective Microorganisms liquid produced?
4. Apakah perubahan yang berlaku kepada air kolam atau akuarium sebelum dan selepas Bebola Lumpur
Mikroorganisma Efektif dimasukkan ke dalamnya?
What are the changes occur to the pool or aquarium water before and after the Effective Microorganism Mud Ball is added into it?
5. Bagaimanakah penghasilan Bebola Lumpur Mikroorganisma Efektif daripada sisa dapur yang terdiri daripada
sisa sayur-sayuran dan buah-buahan mampu mengatasi masalah sisa sifar?
How can the production of Effective Microorganism Mud Balls from kitchen waste consisting of vegetable and fruit waste be able to
overcome the problem of zero waste?













69 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






03 BAB 3.indd 69 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3
Tarikh:
Standard Kandungan 3.3 Pemeliharaan dan Pemuliharaan Alam Sekitar
Peranan Setiap Individu dalam Mengurus Sumber Semula
Jadi untuk Mengekalkan Keseimbangan Alam Sekitar
AKTIVITI The Role of Individuals in Managing Natural Resources to Maintain the
Perbincangan 3.12 Balance in the Environment Masteri


1. Nyatakan bahan pencemar yang sepadan dengan cara penyelesaiannya untuk mengawal pencemaran alam
sekitar. Aktiviti Interaktif TP 2
GURU
State the pollutants that match with the solutions to control the environmental pollution. GURU Bahan Pencemar
Pollutant
Karbon dioksida Jelaga dan habuk Oksida nitrogen Sulfur dioksida Karbon monoksida
Carbon dioxide Soot and dust Nitrogen oxides Sulphur dioxide Carbon monoxide


BAB
Bahan pencemar Pengawalan pencemaran alam sekitar
3
Pollutant Environmental pollution control

Jelaga dan habuk • Elakkan pembakaran terbuka
Soot and dust Prevent open burning
• Gunakan bahan api alternatif yang lebih
bersih
Use cleaner alternative fuel






Oksida nitrogen • Gunakan pengubah mangkin untuk
Nitrogen oxides membersihkan pengeluaran asap ekzos
Sulfur dioksida kereta
Sulphur dioxide Use catalytic converters to clean car exhaust emission
Karbon monoksida • Gunakan penapis dan pengikis untuk
Carbon monoxide menapis pengeluaran asap daripada kilang
Use filters and scrubbers to filter smoke emissions from
factories


Karbon dioksida • Kurangkan pembakaran bahan api fosil
Carbon dioxide Reduce the combustion of fossil fuel
• Elakkan pembakaran terbuka
Prevent open burning
• Tanam lebih banyak pokok
Plant more trees





2. Sekiranya anda merupakan seorang ahli Kelab Alam Sekitar di sekolah, berikan satu cadangan untuk merawat
air kolam di sekolah yang tercemar akibat daripada pembuangan sisa makanan oleh murid yang kurang
bertanggungjawab. Berikan satu sebab bagi cadangan anda. Menilai TP 2
If you are a member of the Environmental Club at the school, give one suggestion to treat the pool water in the school which is polluted
as a result of the disposal of food waste by the less responsible students. Give a reason for your suggestion.
bebola lumpur mikroorganisma efektif
Menggunakan . Bebola lumpur ini mengandungi yang dapat
menguraikan sisa makanan sekaligus mengurangkan bau busuk kolam sains tersebut.
Using mud balls . These mud balls contain effective microorganisms that can decompose food waste while reducing
the bad smell of the science pond.





© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 70







03 BAB 3.indd 70 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3


3. Tulis ‘Benar’ pada pernyataan yang betul dan ‘Palsu’ pada pernyataan yang salah berkaitan pengurusan alam
sekitar yang terancang. TP 2
Write ‘True’ for the correct statements and ‘False’ for the incorrect statements about the proper management of the environment.


Pernyataan Benar atau Palsu
Statement True or False


1. Pengurusan ekosistem yang baik menjamin keharmonian dan kehidupan yang
sihat untuk manusia, haiwan dan tumbuhan. Benar
Good ecosystem management ensures harmonious and healthy life for humans, animals and True
plants.
3

2. Antara aktiviti yang membantu ekosistem ialah membuang sampah ke dalam
Palsu
sungai, laut dan hutan. False BAB
Among activities that help the ecosystem are throwing rubbish into the rivers, seas and forests.

3. Penghutanan semula perlu dijalankan selepas pembalakan. Benar
Reforestation should be carried out after logging. True


4. Hutan simpan mesti diwujudkan untuk membolehkan haiwan dan tumbuhan
Benar
membesar dan membiak secara semula jadi. True
Reserved forests must be created to enable animals and plants to grow and reproduce naturally.

5. Kereta hibrid menghasilkan asap toksik yang sangat banyak. Palsu
Hybrid cars produce enormous toxic fumes. False


6. Tenaga yang boleh baharu seperti bahan api fosil dan tenaga angin digunakan
untuk mengekalkan tenaga yang tidak boleh baharu. Palsu
Renewable energies such as fossil fuels and wind energy are used to preserve non-renewable False
energies.


7. Kitar semula mesti dipraktikkan untuk mengurangkan aktiviti perlombongan
Benar
dan pembalakan secara berlebihan. True
Recycling must be practiced to reduce mining activities and excessive logging.


8. Cerobong kilang mesti dipasang dengan pemendak elektrostatik untuk menapis
asap sebelum membebaskannya ke udara. Palsu
Factory chimneys must be installed with electrostatic precipitator to filter the smoke before False
releasing it into the air.


9. Mikroalga adalah mikroorganisma fotosintetik yang digunakan untuk menyerap
karbon dioksida berlebihan dalam atmosfera dan ditukarkan kepada bahan
Benar
biojisim serta sebatian organik. True
Microalgae are photosynthetic microorganisms used to absorb excess carbon dioxide in the
atmosphere and are converted to biomass as well as organic compounds.



10. Pemasangan panel solar di bumbung rumah dapat mengurangkan penggunaan
tenaga elektrik dan menjimatkan kos bulanan. Benar
Installation of solar panels on the roof of the house can reduce electricity consumption and save True
monthly costs.









71 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






03 BAB 3.indd 71 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3 Praktis PdPR Jawapan
GURU Bab 3 GURU Praktis PdPR Bab 3
GURU
GURU
Praktis SPM




Soalan Objektif

1. Rajah 1 menunjukkan kepekatan P Q R C T, U dan V
karbon dioksida dalam atmosfera T, U and V
dari tahun 1800 sehingga 2000. D S, T, U dan V
Diagram 1 shows the carbon dioxide S, T, U and V
concentration in the air from years
1800 to 2000. 5. Maklumat berikut ialah kesan suatu
1 jam
3 jam
4 jam 3 hours 1 hour fenomena alam sekitar.
Kepekatan karbon dioksida (bahagian per juta) Concentration of carbon dioxide (parts per million) 360 x x x Antara yang berikut, yang manakah the effects of an environmental
4 hours

380
The following information is about
Rajah 2 / Diagram 2
BAB
phenomenon.
340
320
mungkin sampel air P, Q dan R?
• Pencairan glasier dan ais di
3
kutub
300 x Which of the following may be the Melting of glaciers and polar ice
water samples of P, Q and R?
280 x
260
1800 1850 1900 1950 2000 2050
Flood in low lying areas
Tahun P Q R • Banjir di kawasan rendah
Year • Perubahan dalam arah angin
A Air Air tasik Air
Rajah 1 / Diagram 1 longkang Lake sungai Change in wind patterns
Drain water River
Berdasarkan graf, apakah kesan water water
karbon dioksida terhadap alam Apakah fenomena alam sekitar ini?
What is the environmental
sekitar? B Air Air perigi Air tasik phenomenon?
Based on the graph, what is the effect longkang Well Lake
of carbon dioxide to the environment? Drain water water A Penipisan lapisan ozon
Thinning of ozone layer
A Kesan rumah hijau water
Greenhouse effect B Eutrofikasi
C Air kolam Air Air pili Eutrophication
B Penipisan lapisan ozon Pond Pipe
Thinning of ozone layer longkang C Pemanasan global
water Drain water Global warming
C Tanah runtuh water
Landslide D Pencemaran air
Water pollution
D Pembentukan jerebu D Air tasik Air kolam Air
Haze Lake Pond longkang
water water Drain 6. Antara yang berikut, yang manakah
2. Antara yang berikut, yang manakah water merupakan cara penggunaan
menyebabkan eutrofikasi? teknologi dalam kawalan dan
Which of the following causes 4. Maklumat berikut menunjukkan perlindungan alam sekitar?
eutrophication? empat jenis bahan pencemar. Which of the following are the uses of
technology in the control and care of
A Baja The following shows four types of the environment?
Fertiliser pollutants.
A Petrol yang mengandungi
B Pestisid
Pesticide S – Bahan buangan domestik plumbum digunakan dalam
Domestic waste kenderaan.
C Klorofluorokarbon Leaded petrol is used to run
Chlorofluorocarbon T – Bahan buangan pertanian vehicles.
Agriculture waste
D Metana U – Bahan buangan B Penggunaan baja nitrogen
Methane
perindustrian digalakkan.
Industrial waste The use of nitrogen fertiliser is
3. Rajah 2 menunjukkan masa yang encouraged.
diambil untuk melunturkan warna V – Bahan tumpahan minyak
Oil spill
larutan metilena biru dalam satu C Penggunaan virus untuk
eksperimen untuk menentukan nilai Antara bahan pencemar berikut, membersihkan kesan tumpahan
B.O.D dalam tiga sampel air. minyak.
Virus is used to clean up oil
Diagram 2 shows the time taken for yang manakah menyebabkan spillage.
the colour of methylene blue solution pencemaran air?
to fade in an experiment in order to Which of the above pollutants D Pemasangan penapis pada
determine the B.O.D value of the three contribute to water pollution? cerobong kilang.
water samples. A T dan U Filters are fitted in factory chimneys.
T and U
B S, U dan V
S, U and V
© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 72

03 BAB 3.indd 72 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3

Soalan Struktur


Bahagian A / Section A (a) Lengkapkan Jadual 1 dengan menyatakan masa yang
diambil untuk menyahwarna larutan metilena biru.
1. Sekumpulan murid menjalankan eksperimen untuk Complete Table 1 by stating the time taken to decolourise
mengkaji tahap pencemaran air dalam tiga sampel air. the methylene blue solution.
Rajah 1 menunjukkan susunan radas yang digunakan dan [3 markah / 3 marks]
masa eksperimen mula dijalankan.
A group of students conducted an experiment to study the (b) Apakah hubungan antara masa yang diambil untuk
level of water pollution in three water samples. Diagram 1 menyahwarna larutan metilena biru dengan tahap
shows the set up of apparatus used and the starting time of pencemaran dalam setiap sampel air?
the experiment.
What is the relationship between the time taken for the
Picagari methylene blue solution to decolourise and the level of
Botol reagen Syringe pollution in each water sample? 3
Reagent bottle 1 ml larutan
Penutup metilena biru Apabila masa yang diambil oleh larutan metilena biru
Cover 1 ml methylene menyahwarna lebih lama, tahap pencemaran sampel BAB
blue solution
air lebih rendah.
100 ml sampel air
100 ml water sample As the time taken of the methylene blue solution to
(a)
decolourise is longer, the level of pollution in the water
11 12 1 sample is lower.
10 2
9 3
8 4
7 6 5
8.00 am [1 markah / 1 mark]
(b)
Rajah 1 / Diagram 1 (c) Nyatakan satu pemboleh ubah dimalarkan bagi
eksperimen ini.
Masa yang diambil untuk warna larutan metilena biru State one constant variable for this experiment.
dinyahwarna ditunjukkan dalam Jadual 1.
The time taken for the methylene blue solution to be decolourise Isi padu sampel air / Isi padu larutan metilena biru /
shown in Table 1.
Saiz botol reagen
Jadual 1 / Table 1
Volume of water sample / Volume of blue methylene
Waktu apabila larutan Masa yang
metilena biru bertukar solution / Size of reagent bottle
Sampel air kepada tidak berwarna diambil
(jam)
Water sample The time when methylene Time taken
blue solution turns (hour)
colourless

11 12 1 [1 markah / 1 mark]
10 2
Air tasik 9 3
Lake water 8 4 3.0
7 6 5 Bahagian B / Section B

11.00 am 2. Rajah 2 menunjukkan satu fenomena yang berlaku di Bumi.
Diagram 2 shows a phenomenon that occurs on Earth.
11 12 1 Lapisan X
10 2 Layer X
Air sungai 9 3
River water 8 4 2.5
7 6 5

10.30 am

11 12 1
10 2
Air longkang 9 3 Bumi
Drain water 8 4 1.0 Earth
7 6 5

9.00 am Rajah 2 / Diagram 2



73 © Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.






03 BAB 3.indd 73 7/28/21 2:35 PM

Sains Tingkatan 5 Bab 3

(a) Namakan komponen utama dalam lapisan X. Bahagian C / Section C
Name the main component in layer X.
3. Pencemaran alam sekitar adalah semakin membimbangkan
Karbon dioksida / Carbon dioxide dan sekiranya tidak dikawal, akan menyebabkan kesan
[1 markah / 1 marks] buruk kepada manusia dan organisma lain.
Environmental pollution is increasingly worrying and if it is
(b) Nyatakan dua aktiviti manusia yang menyebabkan not control, will cause adverse effects on humans and other
penebalan lapisan X. organisms.
State two human activities that cause the thickening of
layer X. (a) Terangkan proses pembentukan hujan asid.
Explain the process of acid rain formation.
• Pembakaran sampah sarap secara terbuka [2 markah / 2 marks]
Open burning of rubbish (b) Nilai B.O.D boleh digunakan sebagai penunjuk untuk
mengukur kualiti sumber air. Mengapakah pencemaran
• Penyahhutanan menyebabkan kurang karbon
air meningkatkan nilai B.O.D air? Berikan alasan
dioksida diserap untuk fotosintesis untuk menyokong pendapat anda.
BAB
The B.O.D value can be used as an indicator to measure
Deforestation causes less carbon dioxide to be the quality of water resources. Why does water pollution
absorbed for photosynthesis increase the value of water B.O.D? Give reasons to
3
support your opinion.
[4 markah / 4 marks]
(c) Kilang perindustrian dan kawasan pertanian perlu
[1 markah / 1 mark] diuruskan secara sistematik. Apakah cadangan
anda untuk mengawal masalah pencemaran yang
(c) Namakan fenomena yang ditunjukkan dalam Rajah 2. disebabkan oleh sektor-sektor tersebut? Wajarkan
Name the phenomenon shown in Diagram 2. jawapan anda.
Kesan rumah hijau / Greenhouse effect Industrial factories and agricultural areas need to be
managed systematically. What are your suggestions
to control pollution problems caused by these sectors?
Justify your answer.
[1 markah / 1 marks] [6 markah / 6 marks]

(d) Cadangkan dua langkah untuk mengurangkan masalah
yang diakibatkan oleh ketebalan lapisan X.
Suggest two steps to reduce the problems caused by the
thickness of layer X.
• Memelihara dan memulihara hutan simpan
Preserving and conserving forest reserves
• Menggunakan sumber tenaga yang boleh baharu
seperti tenaga solar
Using renewable energy sources such as solar energy


[1 markah / 1 mark]





























© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 74







03 BAB 3.indd 74 7/28/21 2:35 PM