รายงานการสำรวจแผ่นดินไหวเชียงราย 2557

142
รูปที่ 20-3 แผนธรณีวทิ ยาพน้ื ทสี่ ารวจครอบคลมุ อ.เมอื งเชยี งราย อ.แม่ลาว อ.พาน และ อ.แม่สรวย

143

รูปที่ 20-4 จุดสารวจและแนวสารวจวดั ค่าสภาพตา้ นทานไฟฟา้ พ้นื ท่ีโรงเรียนบา้ นปา่ แดด
รูปที่ 20-5 ผลการสารวจวัดสภาพต้านทานไฟฟา้ แบบภาพตดั ขวางของ LINE 1
รูปที่ 20-6 ผลการสารวจวดั สภาพตา้ นทานไฟฟา้ แบบภาพตดั ขวางของ LINE 2

144
รูปที่ 20-7 ผลการสารวจวดั สภาพตา้ นทานไฟฟา้ แบบภาพตัดขวางของ LINE 3
รูปที่ 20-8 ผลการสารวจวดั สภาพต้านทานไฟฟา้ แบบภาพตดั ขวางของ LINE 4

รูปที่ 20-9 การแปลความหมายจุดวัดคา่ สภาพตา้ นทานไฟฟา้ แบบหย่งั ลึก VES1

145
รูปที่ 20-10 การแปลความหมายจดุ วดั คา่ สภาพต้านทานไฟฟ้าแบบหยัง่ ลกึ VES2

146

21. รายงานผลการตรวจสอบธรณวี ทิ ยาใต้ผวิ ดนิ และตรวจสอบอัตราการ
ขยายตัวของคล่นื แผน่ ดินไหว โรงเรียนแม่มอญวทิ ยา ต.หว้ ยชมภู
อ.เมือง จ. เชยี งราย

21.1 ความเปน็ มา

จากเหตุการณ์แผ่นดินไหวเมื่อวันท่ี 5 พฤษภาคม 2557 ทาให้อาคารเรียน อาคารประกอบของ
โรงเรียนในสังกัดสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงรายเขต 1 ได้รับความเสียหาย ทาง
สานักงานเขตฯ จึงขอความอนุเคราะห์กรมทรัพยากรธรณี ตรวจสอบพ้ืนที่สาหรับก่อสร้างอาคารเรียน
ทดแทนอาคารเรียนเดมิ ทไ่ี ดร้ บั ความเสยี หายจากเหตุแผ่นดินไหวดงั กล่าว

21.2 วตั ถปุ ระสงค์

เพื่อศึกษาลักษณะธรณีวิทยาใตผ้ ิวดินและตรวจสอบอัตราการขยายตัวของคลื่นแผ่นดนิ ไหวในชั้น
ตะกอน (Amplification rate) สาหรับการเตรียมความพร้อมในการก่อสร้างอาคารเรียนทดแทน โดยการ
สารวจวัดคา่ ความตา้ นทานไฟฟ้าและสารวจวดั ความเร็วคล่นื เฉอื นในระดบั ความลกึ ตั้งแตพ่ ้ืนผิวจนถึงระดบั ความ
ลึกท่รี ะดบั 30 เมตร (Vs 30)

21.3 พน้ื ทด่ี าเนนิ การ

โรงเรียนแม่มอญวิทยา ต.ห้วยชมภู อ.เมือง จ.เชียงราย ตาแหน่งพิกัดทางภูมิศาสตร์ 563722
ตะวนั ออก และ 2196308 เหนือ (รูปท่ี 21-1 และ รูปที่ 21-2) ลักษณะภูมิประเทศของโรงเรียนตั้งอยู่บน
ภูเขาสูงจากระดับน้าทะเลปานกลาง 1,160 เมตร เป็นแหล่งต้นน้าของห้วยแม่มอญ ไหลจากทิศตะวันตก
เฉียงเหนอื สทู่ ิศตะวันออกเฉยี งใต้

21.4 วิธกี ารสารวจ

1.สารวจธรณีฟิสิกส์ด้วยวิธีวัดความต้านทานไฟฟ้าแบบภาพตัดขวาง (Electrical Resistivity
Imaging ;ERI) จานวน 3 แนวสารวจ โดยแนวสารวจท่ี 1 ใช้ระยะห่าง 3 เมตร แนวสารวจท่ี 2 และ3 ใช้
ระยะหา่ ง 1 เมตร และวธิ วี ดั ความต้านทานไฟฟา้ แบบหย่งั ลกึ (Vertical Electrical Sounding; VES)

เน่ืองจากคุณสมบัติความต้านทานไฟฟ้า ข้ึนอยู่กับชนิดของหิน ชนิดของตะกอน ความพรุน และ
ความช้ืน ซึ่งทาให้ตะกอนชนิดเดียวกันแต่มีความชื้นต่างกัน แสดงค่าความต้านทานแตกต่างกันได้ ดังน้ัน
จึงไดด้ าเนินการสารวจด้วยวธิ ีวดั ความต้านทานไฟฟ้าแบบหยั่งลึก เพื่อวิเคราะห์หาชนิดและความหนาของ
ตะกอน ชนิดและความลกึ ของหินดานให้ถูกต้องมากขน้ึ

2.สารวจธรณีฟิสิกส์ด้วยวิธีวัดคล่ืนไหวสะเทือนชนิดคล่ืนผิวดินแบบหลายช่องสัญญาณ (Multi-
Channel Analysis of Surface Waves; MASW)

147

21.5 ผลการสารวจ

บริเวณสนามโรงเรียนแม่มอญวิทยา ผลการสารวจวัดความต้านทานไฟฟ้าตามแนวสารวจท่ี 1
แบบภาพตัดขวาง รูปที่ 21-3) และแบบหยั่งลึก (รูปที่ 21-4) พบว่าพื้นที่มีช้ันหินทรายผุแทรกสลับกับหิน
ทราย ทร่ี ะดบั ความลกึ นอ้ ยกว่า 2 เมตร

บริเวณอาคารเรียนท่ีเสียหาย ผลการสารวจวัดสภาพต้านทานไฟฟ้าแบบภาพตัดขวาง ตามแนว
สารวจที่ 2 ค่าความตา้ นทานไฟฟ้าอยูร่ ะหว่างต่าถงึ ปานกลาง (น้อยกวา่ 200 โอห์มเมตร) พบวา่ พ้นื ที่มีช้ัน
ดินถมและช้ันดินเดิมมีความหนารวมมากกวา่ 6 เมตร (รูปที่ 21-5)

บริเวณอาคารที่ไม่ได้รับความเสียหาย ผลการสารวจวัดสภาพต้านทานไฟฟ้าแบบภาพตัดขวาง
ตามแนวสารวจท่ี 3 ค่าความต้านทานไฟฟ้าอยู่ระหว่างปานกลางถึงสูง (500-3000 โอห์มเมตร) พบว่า
พนื้ ทม่ี หี นิ แข็งทีร่ ะดบั ความลึกน้อยกวา่ 1 เมตร (รปู ท่ี 21-6)

ผลการสารวจการสารวจวัดคลื่นไหวสะเทือนชนิดคล่ืนผิวดินแบบหลายช่องสัญญาณ พบว่าค่า
ความเร็วคลื่นเฉือนในระดับความลึกตั้งแต่พ้ืนผิวจนถึงระดับความลึกท่ีระดับ 30 เมตร (Vs 30) =270.3
m/s จัดเป็นตะกอนประเภท D ดินเนื้อแน่น (stiff soil) ตามมาตรฐานของ National Earthquake
Hazards Reduction Program (NEHRP, 2003) โดยมีค่าอัตราการขยายตัวของคล่ืนแผ่นดินไหวเท่ากับ
1.61 (รปู ที่ 21-7)
ตารางท่ี 21-1 มาตรฐานของ National Earthquake Hazards Reduction Program (NEHRP, 2003)

Site Class Type Soil Shear Wave Velocity (m/s)
A Hard rock > 1500

B Rock 760 < Vs r Wave

C Very dense soil and soft rock 360 < Vs ≤ 760
D Stiff soil 180 ≤ Vs≤ 360
E Soft clay soil ≤ 180
F
Soil Require site response analysis: liquefiable soils, very high plasticity

clays, Peat

21.6 สรปุ ผลการสารวจ

อาคารของโรงเรียนแม่มอญวิทยาท่ไี ม่ไดร้ ับความเสยี หาย พบวา่ พื้นที่เป็นชน้ั หินแขง็ ที่ระดบั ความ
ลึกน้อยกวา่ 1 เมตร สว่ นอาคารเรยี นท่เี สยี หายพบว่ามีชัน้ ดนิ ถมและชนั้ ดินเดมิ หนาประมาณ 6 เมตร ทงั้ น้ี
ช้นั ตะกอนดนิ บริเวณโรงเรียนแมม่ อญมคี า่ อตั ราการขยายตัวของคลื่นแผน่ ดินไหวเทา่ กับ 1.61

21.7 ข้อเสนอแนะในการก่อสร้างอาคารเรียนใหม่

กรณีใช้ฐานรากแบบแผ่ ตอ้ งออกแบบฐานรากให้วางอยู่บนช้ันดินแข็งหรือบนช้ันหิน ที่มีการปรับ
พื้นให้ได้ระดับ โดยห้ามใช้การเทคอนกรีตเพ่ือทาการปรับระดับและต้องยึดฐานรากให้มั่นคงแข็งแรงด้วย
ระบบ Dowel Bar ทีฝ่ งั ลงไปในหนิ แขง็ ไม่น้อยกว่า 50 ซม.

148
กรณีใช้ฐานรากแบบเสาเข็ม ตอ้ งเพ่ิมขนาดหนา้ ตัดของเสาเข็มและเพิ่มเหลก็ ปลอกในเสาเขม็ เพอื่
รองรับแรงเฉอื นทีเ่ พ่มิ มากข้ึนจากคา่ อัตราการขยายตัวของคลน่ื แผ่นดนิ ไหว
ในพ้ืนท่ีโรงเรียนแม่มอญวิทยา ผลการสารวจธรณีฟิสิกส์ ไม่พบช้ันดินท่ีมีโอกาสเกิดทรายพุ
(Liquefaction) เม่อื เกิดแผ่นดนิ ไหว จึงไม่จาเป็นตอ้ งทาการปรบั ปรงุ โครงสรา้ งดนิ (Soil Improvement)
ทั้งนี้ หากมีข้อสงสัยหรือต้องการข้อมูลเพิ่มเติม ขอให้ประสานไปที่ สานักเทคโนโลยีธรณี กรม
ทรพั ยากรธรณี โทร. 0 2621 9829

รูปที่ 21-1 โรงเรยี นแมม่ อญวทิ ยา แสดงแนวสารวจธรณฟี ิสกิ ส์เพ่อื ตรวจสอบลักษณะชนั้ ดินและหนิ
และค่าอตั ราการขยายตัวของคลน่ื แผน่ ดินไหว (แนวสารวจท1ี่ (L1) ระยะทาง 141 เมตร แนวสารวจ
ที่ 2 (L2) ระยะทาง 47 เมตร และแนวสารวจท่ี 3 (L3) ระยะทาง 47 เมตร )

รูปที่ 21-2 ความเสียหายทีพ่ บบรเิ วณอาคารเรยี น โรงเรยี นแม่มอญวิทยา

149
รูปที่ 21-3 ผลการสารวจวดั สภาพตา้ นทานไฟฟ้าแบบภาคตดั ขวางของแนวสารวจ 1 บรเิ วณสนาม
โรงเรยี นแมม่ อญวิทยา พบชนั้ หินในระดบั ต้ืนท่คี วามลกึ ตั้งแต่ 2 เมตร ลงไป

รูปที่ 21-4 ผลการสารวจวัดความตา้ นทานไฟฟ้าแบบหย่งั ลึกของแนวสารวจท่ี 1 แสดงชั้นหินทร่ี ะดบั
ความลึกประมาณ 2 เมตรลงไป

150

ชน้ั ดนิ เดิม ช้ันดินเดมิ

รูปที่ 21-5 ผลการสารวจวดั ความตา้ นทานไฟฟ้าแบบภาพตดั ขวางของแนวสารวจท่ี 2 แสดงลักษณะ
ชน้ั ดินถมและชน้ั ดนิ เดมิ หนาประมาณ 6 เมตร รองรบั ใต้อาคารเรยี นทไี่ ดร้ ับความเสยี หาย

รูปที่ 21-6 ผลการสารวจวัดความต้านทานไฟฟา้ แบบภาพตดั ขวางของแนวสารวจที่ 3 แสดงลกั ษณะ
ชั้นหนิ แขง็ ทพี่ บในระดบั ตน้ื

รูปที่ 21-7 ผลการสารวจดว้ ยวธิ วี ัดคลื่นไหวสะเทือนชนดิ คลื่นผวิ ดินแบบหลายชอ่ งสญั ญาณ ชน้ั

ตะกอนมีค่าอตั ราการขยายตวั ของคลน่ื แผน่ ดนิ ไหวเทา่ กบั 1.61 (คานวณจากสมการเอมพิรคิ ลั ของ
Midorikawa et. al. (1994) ( ) = . − . ∗ ( ) ± . โดยท่ี ค่า A คอื
คา่ อตั ราการขยายตัวของคลน่ื แผ่นดนิ ไหว)

151

22. รายงานผลการตรวจสอบธรณวี ิทยาใต้ผวิ ดนิ และตรวจสอบอัตราการ
ขยายตัวของคลืน่ แผน่ ดินไหว โรงเรยี นอนบุ าลเชยี งราย ต.สนั ทราย อ.

เมอื ง จ. เชียงราย

22.1 ความเปน็ มา

จากเหตุการณ์แผ่นดินไหวเม่ือวันที่ 5 พฤษภาคม 2557 ทาให้อาคารเรียน อาคารประกอบของ
โรงเรียนในสังกัดสานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาเชียงราย เขต 1 ได้รับความเสียหาย ทาง
สานักงานเขตฯ จึงขอความอนุเคราะห์ กรมทรัพยากรธรณี ให้ตรวจสอบพน้ื ท่ีสาหรับก่อสร้างอาคารเรียน
ทดแทนอาคารเรยี นเดิมที่ได้รับความเสยี หายจากเหตแุ ผน่ ดนิ ไหวดังกล่าว

22.2 วตั ถปุ ระสงค์

เพอื่ ศกึ ษาลกั ษณะธรณีวทิ ยาใต้ผิวดินและตรวจสอบอตั ราการขยายตัวของคลื่นแผน่ ดินไหว ในชั้น
ตะกอน (Amplification rate) เพ่ือประเมินสภาพธรณีวิทยาใต้ผิวดินในการก่อสร้างอาคารทดแทนหลัง
เดิมท่ีไดร้ ับความเสียหายสาหรับการเตรียมความพร้อมในการก่อสร้างอาคารเรียนทดแทน โดยการสารวจ
วดั ค่าความตา้ นทานไฟฟ้าและสารวจวัดความเร็วคล่ืนเฉือนในระดับความลึกตง้ั แต่พืน้ ผวิ จนถึงระดับความ
ลกึ ทร่ี ะดับ 30 เมตร (Vs 30)

22.3 พ้ืนทด่ี าเนนิ การ

โรงเรียนอนุบาลเชียงราย ต.สันทราย อ.เมือง จ.เชียงราย ตาแหน่งพิกัดทางภูมิศาสตร์ 585515
ตะวันออก และ 2195791 เหนอื (รปู ท่ี 22-1และรปู ท่ี 22-2) ต้ังอยบู่ นพ้นื ทีร่ าบลุม่ แอ่งเชยี งราย อยู่ทางด้าน
ทิศใต้ของตัวจ.เชียงรายประมาณ 6 กิโลเมตร มีแม่น้าแม่ลาวไหลผ่านทางด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้
ประมาณ 1.5 กโิ ลเมตร

22.4 วิธกี ารสารวจ

1. สารวจธรณีฟิสิกส์ด้วยวิธีวัดความต้านทานไฟฟ้าแบบภาพตัดขวาง (Electrical Resistivity
Imaging ;ERI) จานวน 2 แนวสารวจ โดยแนวสารวจท่1ี ใช้ระยะห่าง 2 เมตร แนวสารวจที่ 2 ใชร้ ะยะหา่ ง
3 เมตร และวธิ ีวดั ความต้านทานไฟฟ้าแบบหยั่งลกึ (Vertical Electrical Sounding; VES)

เน่ืองจากคุณสมบัติความต้านทานไฟฟ้า ขึ้นอยู่กับชนิดของหิน ชนิดของตะกอน ความพรุน และ
ความช้ืน ซึ่งทาให้ตะกอนชนิดเดียวกันแต่มีความช้ืนต่างกัน แสดงค่าความต้านทานแตกต่างกันได้ ดังน้ัน
จึงไดด้ าเนินการสารวจด้วยวิธีวดั ความต้านทานไฟฟ้าแบบหยั่งลกึ เพื่อวิเคราะห์หาชนิดและความหนาของ
ตะกอน ชนดิ และความลึกของหินดานตะกอนให้ถูกต้องมากขึ้น

2. สารวจธรณีฟิสิกส์ด้วยวิธีวัดคลื่นไหวสะเทือนชนิดคล่ืนผิวดินแบบหลายช่องสัญญาณ (Multi-
Channel Analysis of Surface Waves; MASW)

152

22.5 ผลการสารวจ

บริเวณสนามโรงเรียนอนุบาลเชียงราย ผลการสารวจวดั ความตา้ นทานไฟฟ้าตามแนวสารวจท่ี 1
แบบภาพตัดขวาง (รูปที่ 22-3) และแบบหยั่งลึก (รูปท่ี 22-4) พบว่าบริเวณน้ีรองรับด้วยช้ันดินเหนียวปน
ทรายหรอื ดนิ ถมหนาประมาณ 4 เมตร ปิดทับชัน้ หนิ ทรายผทุ ม่ี คี ่าความตา้ นทานฟ้าตา่ (นอ้ ยกว่า 20 โอหม์
เมตร) และพบชัน้ หนิ ทรายทค่ี วามลกึ ประมาณ 12-13 เมตร ลงไป

บริเวณอาคารท่ีเสียหาย ผลการสารวจวัดสภาพต้านทานไฟฟ้าตามแนวสารวจที่ 2 แบบ
ภาพตัดขวาง (รูปท่ี 22-5) ค่าความต้านทานไฟฟ้าต่ามาก (น้อยกว่า 10 โอห์มเมตร) แสดงให้เห็นว่าพื้นที่
เปน็ ช้นั หนิ ทรายผทุ อี่ ิ่มตวั ดว้ ยนา้ มคี วามหนามากกว่า 15 เมตร

ผลการสารวจการสารวจวัดคลื่นไหวสะเทือนชนิดคลื่นผิวดินแบบหลายช่องสัญญาณพบว่า ค่า
ความเร็วคล่ืนเฉือนในระดับความลึกต้ังแต่พื้นผิวจนถึงระดับความลึกที่ระดับ 30 เมตร (Vs 30) =271.8
m/s จัดเป็นตะกอนประเภท D ดินเนื้อแน่น (stiff soil) ตามมาตรฐานของ National Earthquake
Hazards Reduction Program (NEHRP, 2003) โดยมีค่าอัตราการขยายตัวของคล่ืนแผ่นดินไหวเท่ากับ
1.61 (รูปที่ 22-6)
ตารางที่ 22-1 มาตรฐานของ National Earthquake Hazards Reduction Program (NEHRP, 2003)

Site Class Type Soil Shear Wave Velocity (m/s)
A
B Hard rock > 1500
C
D Rock 760 < Vs ≤ 1500
E Very dense soil and soft rock 360 < Vs ≤ 760
F Stiff soil 180 ≤ Vs≤ 360

Soft clay soil : ≤ 180

Soil Require site response analysis: liquefiable soils, very high

plasticity clays, Peat

22.6 สรปุ ผลการสารวจ

บริเวณสนามโรงเรียนอนุบาลเชียงราย พบว่าพ้ืนดินบริเวณน้ีเป็นช้ันดินถมและชั้นดินเหนียวปน
ทรายหนาประมาณ 4 เมตร ปิดทับอยบู่ นชัน้ หนิ ทรายผุและช้ันหินทราย สว่ นบรเิ วณอาคารเรียนทเ่ี สียหาย
พบว่าเป็นชั้นตะกอนดินอุ้มน้าหนาประมาณ 15-20 เมตร ช้ันตะกอนดินนี้มีค่าอัตราการขยายตัวของคลื่น
แผ่นดินไหวเท่ากบั 1.61

22.7 ข้อเสนอแนะ

กรณีใช้ฐานรากแบบแผ่ ตอ้ งออกแบบฐานรากให้วางอยู่บนช้ันดินแข็งหรือบนช้ันหิน ท่ีมีการปรับ
พน้ื ให้ได้ระดับ โดยห้ามใชก้ ารเทคอนกรีตเพื่อทาการปรับระดับ และต้องยึดฐานรากให้ม่ันคงแข็งแรงด้วย
ระบบ Dowel Bar ท่ฝี ังลงไปในหินแขง็ ไมน่ อ้ ยกวา่ 50 ซม.

153
กรณีใช้ฐานรากแบบเสาเขม็ ตอ้ งเพ่ิมขนาดหน้าตดั ของเสาเขม็ และเพิ่มเหลก็ ปลอกในเสาเขม็ เพอ่ื
รองรับแรงเฉือนท่ีเพ่มิ มากขนึ้ จากคา่ อตั ราการขยายตัวของคล่ืนแผ่นดนิ ไหว
ผลการสารวจธรณีฟิสิกส์พ้ืนที่โรงเรียนอนุบาลเชียงราย ไม่พบชั้นดินท่ีมีโอกาสเกิดทรายพุ
(Liquefaction) หากเกิดแผน่ ดินไหว จึงไม่จาเปน็ ตอ้ งทา Soil Improvement
ทงั้ นี้ หากมีขอ้ สงสยั หรอื ตอ้ งการข้อมูลเพิ่มเติม ขอให้ประสานไปท่ี สานักเทคโนโลยธี รณี
กรมทรพั ยากรธรณี โทร. 0 2621 9829

รูปที่ 22-1 โรงเรียนอนุบาลเชียงราย แสดงแนวสารวจธรณีฟสิ ิกส์เพ่ือตรวจสอบลักษณะชัน้ ดนิ และหิน
และคา่ อตั ราการขยายตวั ของคลนื่ แผน่ ดนิ ไหว (แนวสารวจท่ี 1 (L1) ระยะทาง 94 เมตร แนวสารวจท่ี 2
(L2) ระยะทาง 120 เมตร)

รูปที่ 22-2 ความเสยี หายที่พบบรเิ วณอาคารเรียน โรงเรียนอนบุ าลเชยี งราย

154

รูปที่ 22-3 ผลการสารวจวดั สภาพต้านทานไฟฟ้าแบบภาพตดั ขวางของแนวสารวจท่ี 1 แสดงชนั้ หนิ
แขง็ ที่ระดับความลกึ ประมาณ 12 เมตรลงไป

รูปที่ 22-4 ผลการสารวจวดั สภาพต้านทานไฟฟ้าแบบหย่งั ลึกบรเิ วณสนามโรงเรียนอนุบาลเชยี งราย
พบชน้ั ตะกอนดนิ อ้มุ นา้ ทร่ี ะดับลกึ ประมาณ 5 เมตร และช้ันหนิ แขง็ ทรี่ ะดับความลกึ ประมาณ 13 เมตร
ลงไป

155

รูปที่ 22-5 ผลการสารวจวดั สภาพตา้ นทานไฟฟ้าแบบภาพตดั ขวางของแนวสารวจท่ี 2 แสดง
ลักษณะช้ันดนิ ใตอ้ าคารเรยี นทไี่ ดร้ บั ความเสียหายรองรบั ด้วยชัน้ ตะกอนดินอุ้มนา้ หนามากกวา่ 15
เมตร

รูปที่ 22-6 ผลการสารวจดว้ ยวธิ วี ัดคลื่นไหวสะเทือนชนดิ คลนื่ ผิวดนิ แบบหลายช่องสญั ญาณ ชน้ั
ตะกอนมคี ่าอตั ราการขยายตวั ของคลื่นแผน่ ดนิ ไหวเทา่ กบั 1.61(คานวณจากสมการเอมพิรคิ ัลของ
Midorikawa et. al. (1994) ( ) = . − . ∗ ( ) ± . โดยที่ คา่ A คือ
ค่าอัตราการขยายตัวของคลน่ื แผน่ ดินไหว)

กรมทรัพยากรธรณี ถ.พระราม 6 เขตราชเทวี กรงุ เทพฯ 10400
http://www.dmr.go.th