แฟ้มสะสมงาน

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง งานโลหะแผ่น สัปดาห์ที่ 13-14-15 แผ่นที่ 4
4. จากขั้นตอนที่ 3 น ากระป๋องมาเหยียบให้ขอบแนบชิดลงไปด้วยเครื่องรีดตะเข็บ (Setting Doun

Machine) ดังแสดงในรูป ช





















(ก) ระยะเริ่มต้นขึ้นขอบก้นกระป๋อง (ข) ขอบก้นกระป๋องตั้งขึ้นเป็นมุมฉาก



















(ค) ระยะเริ่มต้นขึ้นของล าตัวกระป๋อง (ง) ขอบล าตัวกระป๋องงอท ามุมฉาก










(จ) เคาะตะเข็บของก้นกระป๋อง



(ฉ) แสดงลักษณะของเครื่องเหยียบตะเข็บ

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง งานโลหะแผ่น สัปดาห์ที่ 13-14-15 แผ่นที่ 5




(ช) เหยียบขอบของก้นกระป๋องให้แนบลง

บนปีกของล าตัวกระป๋อง






รูปที่ 7.3 แสดงขั้นตอนการขึ้นขอบและการรีดตะเข็บด้วยเครื่อง
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ , 2545 หน้า 233

5. ท าตะเข็บก้นกระป๋องด้วยเครื่องพับตะเข็บสองชั้น (Double – Seaming Machine) ดังแสดงในรูป ข
และ ค













(ก) เครื่องรีดตะเข็บสองชั้น (ข) ตะเข็บลง และกดให้แนบด้วยเครื่องท าตะเข็บสองชั้น







(ค) รีดตะเข็บเบาๆ เพื่อให้ตะเข็บมีความหนาเท่ากัน





รูปที่ 7.4 แสดงการพับตะเข็บก้นกระป๋องด้วยเครื่องรีดตะเข็บ

ที่มา : นริศ ศรีเมฆ , 2545 หน้า 234
6. ท าการขึ้นสันนูนเพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกระป่องด้วยเครื่องขึ้นสัน (Bead Machine) ดังแสดงใน
รูป












รูปที่ 7.5 แสดงวิธีการขึ้นสันนูน ที่มา : นริศ ศรีเมฆ , 2545 หน้า 234

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง งานโลหะแผ่น สัปดาห์ที่ 13-14-15 แผ่นที่ 6
2.4 การเข้าขอบลวดด้วยเครื่อง

1. พับขอบของชิ้นงานด้วยเครื่องพับแบบ Bar Folder Machine
2. น าลวดสอดเข้าไปในขอบของชิ้นงานที่พับไว้
3. น าชิ้นงานที่สอดลวดไว้ไปเข้าขอบลวดด้วยเครื่องเข้าขอบลวด (Wiring Machine)
4. หลังจากเข้าขอบลวดด้วยเครื่องเข้าขอบแล้ว น าชิ้นงานมาตกแต่งขอบลวดด้วยเครื่องท าขอบ

โค้ง (Turning Machine) ให้ขอบลวดแนบสนิทโดยตลอดและมีความสวยงาม ดังแสดงในรูป (จ) และ (ฉ)


















































รูปที่ 7.6 แสดงขั้นตอนเข้าขอบลวดด้วยเครื่อง
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ , 2545 หน้า 235

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง งานโลหะแผ่น สัปดาห์ที่ 13-14-15 แผ่นที่ 7
3 การประกอบขึ้นรูปชิ้นงาน

3.1 พับตะเข็บ
งานผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นรูปด้วยโลหะแผ่นบางจ าเป็นต้องพับขอบงาน เพื่อให้เกิดความสวยงามไม่มีขอบ
มุม ที่แหลมคม ผลิตภัณฑ์มีความแข็งแรง คงทน คงรูปได้นาน มีอายุการใช้งานนานนอกจากนี้ยังมีการเข้าขอบ
ลวดส าหรับงานที่ต้องการความแข็งแรงมากขึ้น การพับขึ้นรูปงานผลิตภัณฑ์โลหะแผ่น ท าได้ 2 วิธี คือการพับ

ด้วยมือ และ การพับด้วยเครื่องจักร การพับขอบงานในงานผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นรูปแล้วเพื่อพับเพิ่มความแข็งแรง
และงานผลิตภัณฑ์มีความสวยงามการพับ ขอบงานมีอยู่ 2 ลักษณะคือ การพับขอบงานชั้นเดียว(Single Hem)
และการพับขอบงานสองชั้น (Double Hem)
1. การพับขอบชั้นเดียว (Single Hem) เป็นการพับขอบงาน เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กับผลิตภัณฑ์

และเพิ่มความปลอดภัยกับผู้ใช้งาน เหมาะส าหรับผลิตภัณฑ์ขนาดเล็ก ซึ่งไม่ต้องการความแข็งแรงมาก การพับ
ขอบชั้นเดียวก็เพียงพอต่อโครงสร้างและการใช้งานจองผลิตภัณฑ์นี้แล้ว สูตรการหาระยะเผื่อของการพับขอบ
ชั้นเดียว

สูตรการหาระยะเผื่อ A = W
ถ้าก าหนดให้ A = ระยะเผื่อของตะเข็บหรือขอบลวด D = ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของลวด
W = ความกว้างของตะเข็บที่ต้องการ
ตัวอย่าง : การพับขอบงานชั้นเดียว (Single Hem)ต้องการความกว้าง 5 มิลลิเมตร ดังนี้ระยะเผื่อจึงเท่ากับ 5
มิลลิเมตร



















รูปที่ 7.7 การพับขอบชั้นเดียว
ที่มา : http://e-learning.pltc.ac.th/files/syllabus/244/20110911124250.000000.pdf
2. การพับขอบสองชั้น (Double Hem) วิธีการพับมีลักษณะคล้ายกับการพับขอบชั้นเดียว แต่ต้อง

พับเข้ามาเป็นสองชั้น เพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้มากขึ้น ระยะเผื่อ เท่ากับสองเท่าของตะเข็บ

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง งานโลหะแผ่น สัปดาห์ที่ 13-14-15 แผ่นที่ 8


















รูปที่ 7.8 การพับขอบสองชั้น

ที่มา : http://e-learning.pltc.ac.th/files/syllabus/244/20110911124250.000000.pdf
3.2 การม้วนโค้งและการขึ้นขอบลวด ( Curling and Wiring )
การม้วนโค้งและการขึ้นขอบลวด ( Curling and Wiring ) ได้ถูกท าขึ้นมาก้อเพื่อให้เกิดคามมั่นคง

ความแข็งแรงแก่ขอบชิ้นงาน และเพื่อประโยชน์ในการประกอบอีกด้วย ขวบการท าการม้วนโค้งและการขึ้น
ขอบลวดจะกระท าบนชิ้นงานที่มีขอบตรง โดยขอบของชิ้นงานจะถูกม้วนโค้งเข้ามา แต่ถ้ามีการใส่เส้นลวดในวง
ที่โค้ง จะเรียกขบวนการนั้นว่า การขึ้นขอบลวด ( Wiring ) แต่ถ้าการม้วนโค้งขอบของชิ้นงานโดยไม่มีการใส่
เส้นลวด จะเรียกขบวนการนั้นว่า การม้วนโค้ง ( Curling or False Wiring )



























รูปที่ 7.9 ขบวนการม้วนโค้งและการขึ้นขอบลวด

ที่มา : http://eu.lib.kmutt.ac.th/elearning/Courseware/TEN437/main/elearning/main.htm

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น จ านวน 20 นาที
แบบประเมินผลการเรียน
เรื่อง งานโลหะแผ่น แผ่นที่ 1


ค าสั่งตอนที่ 1 จงบอกชื่อเครื่องมือในภาพให้ถูกต้อง

1. 2.














………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………
3. 4.















………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………

5. 6.










………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………

7. 8.









………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น จ านวน 20 นาที
แบบประเมินผลการเรียน
เรื่อง งานโลหะแผ่น แผ่นที่ 2


ค ำชี้แจง จงน าตัวอักษรหน้าภาพของตะเข็บมาใส่ในช่องด้านซ้ายมือให้ตรงกับชื่อของตะเข็บ
1. ………. Pittsburgh Lock

2 ………. Groove Seam

3. ………. Lap Seam
4. ………. Single Bottom Seam

5. ………. Cap Strip Seam

6. ………. Double Bottom Seam
7. ………. Standing Seam

8. ………. Flat Lock Seam

9. ………. Single Hem
10. ……… Wire Edge

11. ……… Double Hem

12. ……… Flange Butt Seam
13. ……… Outside Corner Lap Seam

14. ……… Lap Bottom Seam

15. ……… In Side Corner Lap Seam

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น จ านวน 20 นาที
เฉลยแบบประเมินผลการเรียน
เรื่อง งานโลหะแผ่น แผ่นที่ 1


ค าสั่งตอนที่1 จงบอกชื่อเครื่องมือในภาพให้ถูกต้อง

1. 2.














เกจวัดความหนาโหละแผ่นและความโตลวด เหล็กขีด
3. 4.















วงเวียน วงเวียนเลื่อน

5. 6.










ค้อนหัวแข็ง คีมพับตะเข็บ

7. 8.









กรรไกรตัดรง กรรไรแฮ็คบิล

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น จ านวน 20 นาที
เฉลยแบบประเมินผลการเรียน
เรื่อง งานโลหะแผ่น แผ่นที่ 2
ค ำชี้แจง จงน าตัวอักษรหน้าภาพของตะเข็บมาใส่ในช่องด้านซ้ายมือให้ตรงกับชื่อของตะเข็บ

1. …C…. Pittsburgh Lock

2 …A……. Groove Seam
3. …D…. Lap Seam

4. …G…. Single Bottom Seam

5. …B…. Cap Strip Seam
6. …J…. Double Bottom Seam

7. …F…. Standing Seam

8. …K…. Flat Lock Seam
9. …N…. Single Hem

10. …M… Wire Edge

11. …O… Double Hem
12. …E… Flange Butt Seam

13. …I… Outside Corner Lap Seam

14. …L… Lap Bottom Seam
15. …H… In Side Corner Lap Seam

แผนการสอนหน่วยที่ 8







ตะเข็บงานและงานบัดกรี

แผนการสอนหน่วยที่ 8


วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น รหัส 2100 - 1005 สัปดาห์ที่ 16

ชื่อหน่วย ตะเข็บงานและงานบัดกรี รายการที่สอน จ านวน 4 ชั่วโมง
ผู้สอน นายขันติ สุมังสะ


หัวข้อเรื่องและงาน
1 ความหมายของการบัดกรีอ่อน

2 โลหะประสาน
3 น้ าประสาน
4 ขั้นตอนการบัดกรีอ่อน

5 การย้ าหมุด



สมรรถนะที่พึงประสงค์
1. บอกชื่อตะเข็บและขอบงานได้ถูกต้อง
2. บอกชื่อเครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้ในงานโลหะแผ่นได้ถูกต้อง

3. สามารถปฏิบัติงานบัดกรีได้ถูกต้อง


สาระส าคัญ
งานต่อตะเข็บงานโลหะแผ่นต้องอาศัยการเรียนรู้ทั้งทางด้านทฤษฏีและปฏิบัติควบคู่กันไป ต้องใช้
ความละเอียด ประณีตรอบคอบและปลอดภัย จึงจ าเป็นต้องศึกษาให้เข้าใจในหลักการท างานและเลือกวิธีการ

ปฏิบัติงานให้ถูกวิธี เช่น งานงานดัดพับและงานต่อตะเข็บ การบัดกรีอ่อน หมายถึง เป็นการต่อโลหะให้ติดกัน

โดยมีตัวประสานที่จุดหลอมเหลวต่ าโดยใช้ตัวประสานที่เป็นตะกั่วผสมดีบุกหลอมเหลว ประสานให้โลหะ
ติดกัน โลหะไม่หลอมเหลวขณะบัดกรี การบัดกรีอ่อนหรือที่เรียกง่าย ๆ ว่า การบัดกรี ( Soldering ) ความ

แข็งแรงจะไม่แข็งแรงนัก เมื่อเปรียบเทียบกับการแล่นประสานด้วยทองเหลือง ( Brazing ) ตลอดจนการย้ า
หมุด ( Reveling ) เป็นการต่อโลหะที่ไม่ปิดตัวหรือเกิดจากความเสียหายเนื่องจากความร้อนเลยเป็นการต่อ

โลหะโดยน าโลหะแผ่นมาต่อซ้อนกันหรือเกยกัน จากนั้นเจาะรูชิ้นงานแล้วตอกหมุดย้ าโลหะจะยึดติดกัน และ

ขึ้นตอนการบัดกรีอ่อนได้อย่างถูกต้อง

ล าดับขั้นการสอน


1. ขั้นน า (Motivation)

2. ขั้นสอน (Information)
3. ขั้นประกอบกิจกรรมการเรียน (Application)

4. ขั้นสรุปผล (Progress)



1. ขั้นน า (Motivation)
กิจกรรมของครู กิจกรรมของนักเรียน

ครูซักถามความรู้ของนักเรียน ฟังการชี้แจงและซัก-ถาม ในรายละเอียดในการวัดผล
ครูอธิบายหลักเข้าตะเข็บงานละการบัดกรีอ่อน ประเมินผลทั้งทฤษฎีและปฏิบัติ ซัก-ถาม เกณฑ์การ
ครูอธิบายเทคนิคของการเข้าตะเข็บงานและการ ประเมินผล

บัดกรีอ่อน




2. ขั้นสอน (Information)
กิจกรรมของครู กิจกรรมของนักเรียน


ผู้สอนบรรยายตามหัวข้อสาระการเรียน พร้อมทั้ง - ฟังการอธิบาย
ยกตัวอย่างประกอบ - ถามและตอบ

ผู้สอนสุ่มผู้เรียนให้ตอบคาถามขณะทาการสอนเพื่อ - ตอบค าถามจากภาพ
กระตุ้นให้นักเรียนได้ติดตามเนื้อหา
ผู้สอนสาธิตวิธีการปฏิบัติงานให้ดูและอธิบายขั้นตอน
โดยละเอียด



3. ขั้นประกอบกิจกรรมการเรียน (Application)
กิจกรรมของครู กิจกรรมของนักเรียน


ให้นักเรียนท าแบบทดสอบความรู้ นักเรียนท าแบบทดสอบความรู้





4. ขั้นสรุปผล (Progress)
กิจกรรมของครู กิจกรรมของนักเรียน


สอบถามความเข้าใจของนักเรียน ตอบความเข้าใจในเนื้อหาที่เรียน
ผู้เรียนทาแบบประเมินผลการเรียนรู้ สรุปกิจกรรมที่ได้รับมอบหมาย
นักเรียนปฏิบัติตามใบงานที่มอบหมาย

งานที่มอบหมายหรือกิจกรรม
ก่อนเรียน

1. เช็คชื่อนักศึกษา
2. แจ้งจุดประสงค์ให้ผู้เรียนเข้าใจก่อนเรียน
ขณะเรียน
1. น าเข้าสู่บทเรียนโดยการถามตอบเกี่ยวกับตะเข็บงานและงานบัดกรี

2. บรรยายเนื้อหาและให้ศึกษา ค้นคว้า เนื้อหาที่จะต้องเรียน จากใบความรู้ที่แจกให้
3. ครูและนักเรียน ซักถามและตอบปัญหาที่ไม่เข้าใจกัน

หลังเรียน

1. ให้นักเรียนทาแบบฝึกหัดท้ายบท
2. นักเรียนถามข้อสงสัยในเนื้อหา
3. ครูตรวจแบบฝึกหัด
4. นักศึกษาปฏิบัติตามใบงานพร้อมส่งตรวจ


สื่อการเรียนการสอน
1. หนังสืองานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น

2. ใบความรู้
3. กระดานด า
4. ของจริง

การประเมินผล

ก่อนเรียน
- ศึกษาใบความรู้และใบงานที่มอบหมายให้
ขณะเรียน

- สาธิต
- ถามตอบ
- ท าแบบฝึกหัด


หลังเรียน
- ตรวจความถูกต้องในการปฏิบัติงาน
- ตรวจงานเก็บคะแนน

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 1


หน่วยที่ 8
ตะเข็บงานและงานบัดกรี


1. การต่อตะเข็บเกยและตะเข็บเกี่ยวงานโลหะแผ่น
งานโลหะแผ่นที่อาศัยการประกอบต่อเข้าด้วยกันนั้น ช่างประกอบโลหะแผ่นจะต้องรู้ถึงวิธีต่างๆ ของการต่อ
โลหะแผ่น การต่อโลหะแผ่นมีอยู่หลายวิธี ขึ้นอยู่กับความหนาของโลหะแผ่นงาน ชนิดของโลหะแผ่น ค่าใช้จ่าย

และอุปกรณ์ที่น ามาใช้แต่ละวิธีด้วย โดยเฉพาะโลหะแผ่น นิยมใช้ต่อด้วยตะเข็บ (Seam) โดยการเผื่อขอบของ
งานเพื่อพับต่อเข้าด้วยกัน ส่วนโลหะที่หนาขึ้นไป ก็จะเลือกใช้การย้ าหมุด(Riveting) ตะปูเกลียว น็อตสกรู หรือ
การเชื่อม งานโลหะแผ่นที่จะใช้ต่อเข้าตะเข็บต้องเลือกชนิดของตะเข็บให้เหมาะสมกับงานด้วย ตะเข็บที่นิยมใช้
ในการต่อโลหะแผ่น คือ ตะเข็บเกยและตะเข็บเกี่ยวดังต่อไปนี้

1.1 ตะเข็บเกย(Lap seams)
ตะเข็บเกย เป็นการต่อในลักษณะวางขอบของงานให้ซ้อนกัน และจะต้องท าการบัดกรี(Soldered)
หรือย้ าหมุดหรือการเชื่อมจุด(Spot Welding) ยึดติดกัน ตะเข็บเกยมี 3 แบบ ดังต่อไปนี้
1.1.1 ตะเข็บเกยแบบธรรมดา (Plain Lap Seam)

โดยการน าขอบของงานที่จะต่อเข้าด้วยกันมาวางซ้อนกัน แล้วท าการบัดกรีหรือย้ าหมุดแล้วแต่กรณี










รูปที่ 8.1 ตะเข็บเกยแบบธรรมดา

1.1.2 ตะเข็บเกยแบบขอบจม (Off Set Seam)

กรรมวิธีท าเหมือนกับแบบธรรมดา แต่การต่อแบบนี้จะต้องท าให้ขอบด้านใดด้านหนึ่งจมลงไปให้
เสมอกับขอบอีกด้านหนึ่ง แล้วจึงท าการบัดกรี








รูปที่ 8.2 ตะเข็บเกยแบบขอบจม

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 2
1.1.3 ตะเข็บเกยที่มุม (Corner Lap Seam)

ตะเข็บเกยที่มุมเป็นการต่อเกยกันตามแนวมุมน าไปซ้อนกับอีกด้านหนึ่งของงาน แล้วท าการบัดกรี
หรือย้ าหมุดตามต้องการ
ระยะเผื่อของตะเข็บเกย W = ความกว้างของตะเข็บที่ก าหนด












รูปที่ 8.3 ตะเข็บเกยมุม

1.2 ตะเข็บเกี่ยว (Grooved Lock Seam)
ตะเข็บเกี่ยวมีใช้กันโดยทั่วไป เพื่อยึดงานโลหะแผ่นท่อกลม ท่อเหลี่ยมหรือกล่องเหลี่ยมเข้าด้วยกัน
เช่น ท่อพักไอเสียรถยนต์จากโรงงานผลิต








รูปที่ 8.4 พับขอบ


การท าตะเข็บต้องพับขอบของงานทั้ง 2 ข้างที่จะต้องต่อเข้าด้วยกัน ขอบแต่ละข้างที่พับแล้วน าทั้ง 2 ข้างมา
เกี่ยวกัน ท าตะเข็บล็อกให้แน่นติดกัน โดยใช้เหล็กย้ าตะเข็บ ซึ่งเรียกว่า Hand Grooved ตะเข็บจม 2 ชั้น
สามารถท าได้ทั้งด้านนอกและด้านในของงาน คือ ถ้าต่อตะเข็บด้านนอก (Outside Grooved Seam) ตะเข็บ
จะนูนขึ้นและถ้าต่อตะเข็บด้านใน (Inside Grooved Seam)ผิวด้านบนของตะเข็บจะเรียบ








รูปที่ 8.4 ตะเข็บนอก

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 3

2. งานบัดกรีอ่อน (Soft Soldering)
งานบัดกรีอ่อน เป็นการต่อโลหะแผ่นสองชิ้นหรือมากกว่าให้ติดกันโดยโลหะอื่นอีกชนิดหนึ่งซึ่งน ามาใช้
ประโยชน์ในการเชื่อมต่อกันนั้น เราเรียกว่า ตัวประสาน หรือโลหะประสาน (Solder) งานบัดกรีอ่อนที่ดีนั้น
ผู้ปฏิบัติงานต้องทราบสิ่งต่างๆ เหล่านี้ คือ
1. ชนิดของวัสดุชิ้นงาน ซึ่งจะน ามาสู่การเลือกใช้โลหะ

2. ชนิดของโลหะประสาน และฟลักซ์ที่ใช้
3. ความรู้และอุปกรณืเกี่ยวกับการบัดกรีอ่อน
4. การท าความสะอาดชิ้นงาน

5. การจับยึดขณะการท าบัดกรี
งานบัดกรีอ่อน โดยทั่วไปจะใช้แผ่นโลหะบาง (Sheet Metal work) ไม่นิยมใช้กับแผ่นโลหะหนา (Plate)
เพราะจะท าให้รอยบัดกรีนั้นมีความแข็งแรงไม่เพียงพอต่อการน าไปใช้งาน งานบัดกรีอ่อน จึงเหมาะส าหรับ
1. งานซึ่งไม่ต้องการความแข็งแรงมากนัก เช่น เครื่องประดับ งานเกี่ยวกับอิเล็กทรอนิกส์ ฯลฯ

2. งานซึ่งไม่ต้องการให้เห็นเนื้อโลหะที่เป็นส่วนเกินในรอยต่อ เนื่องจากงานบัดกรีอ่อนนั้นโลหะ
ประสานจะซึมแล่นเข้าไปในรอยต่อ ท าให้ไม่เห็นเป็นก้อนโลหะดังเช่นการเชื่อม
3. ชิ้นงานที่น ามาบัดกรี ไม่เกิดการบิดตัวอันเนื่องมาจากความร้อน เนื่องจากใช้ความร้อนน้อย (ไม่เกิน
450 องซาเซลเซียส)

4. ชิ้นงานที่น ามาบัดกรี ไม่เกิดผลข้างเคียง เนื่องมาจากการกระท าด้วยความร้อนหรือเกิดการ
เปลี่ยนแปลงทางโครงสร้างภายใน เนื่องจากชิ้นงานไม่เกิดการหลอมละลายตัวเอง
5. สามารถกระท าได้อย่างรวดเร็ว เสียค่าใช้จ่ายน้อย
2.1 โลหะประสาน (Solder)


โลหะประสาน (Solder) ท าหน้าที่เป็นตัวเกาะยึดให้โลหะทั้งสองชิ้นติดกัน โดยทั่วไปจะผสมด้วยโลหะ


2 ชนิด ดังแสดงในตาราง

ตารางที่ 8.1 แสดงชนิดของโลหะประสานที่เหมาะสมกับชนิดของโลหะงาน

ชนิดของโลหะประสาน ชนิดของโลหะชิ้นงานที่ถูกบัดกรี

ดีบุก-ตะกั่ว (Tin-Lead) ทองแดงและทองแดงผสม เหล็กเหนียว และแผ่น
เหล็กเคลือบสังกะสี
ดีบุก-แอนติโมนี (Tin-Antimony) ทองแดงและทองแดงผสม เหล็กเหนียว

แคดเมียม-เงิน (Cadmium-Silver) แผ่นทองแดงต้องการความแข็งแรงสูง และทองแดง
ผสม เหล็กเหนียวและเหล็กไร้สนิม
แคดเมียม-สังกะสี (Cadmium-Zinc) อะลูมิเนียมและอะลูมิเนียมผสม

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 4


งานบัดกรีอ่อนที่นิยมใช้ในงานโลหะแผ่นซึ่งส่วนมากแล้วชิ้นงานจะเป็นแผ่นเหล็กอาบสังกะสี จึงใช้โลหะ
ประสานชนิดดีบุก-ตะกั่ว ซึ่งมีราคาถูก โลหะทั้งสองชนิดนี้ หลังจากน ามาผสมกันแล้วกลับมีจุดหลอมละลายที่
ต่ ากว่าเดิม ขณะที่อยู่ในสภาพบริสุทธิ์ โดยที่จุดหลอมละลายจะเปลี่ยนแปลงไปตามอัตราส่วนผสม ดังแสดงใน

ตาราง

ตารางที่ 8.2 แสดงอุณหภูมิ ณ จุดหลอมละลายของโลหะผสมระหว่างดีบุกกับตะกั่ว


ดีบุก (%) ตะกั่ว (%) จุดหลอมละลาย
50 50 ประมาณ 212◦C (415◦F)
60 40 ประมาณ 187◦C (370◦F)

61.9 38.1 ประมาณ 170◦C (365◦F)


จากตารางจะเห็นว่า ถ้าน าดีบุก จ านวน 61.9 ส่วน โดยน้ าหนักและตะกั่ว 38.1 ส่วนโดยน้ าหนักมาผสมกัน
แล้ว โลหะผสมที่ได้จะมีจุดหลอมละลายต่ ามากที่สุด ในขณะที่ดีบุกบริสุทธิ์ มีจุดหลอมละลายที่
อุณหภูมิ 232◦C (450◦F) และตะกั่วบริสุทธิ์มีจุดหลอมละลายที่อุณหภูมิ 326◦C (620◦F)ส่วนผสมของ

ดีบุกกับตะกั่วที่นิยมน าไปใช้เป็นโลหะประสานในการบัดกรีมากก็คือ 40/60,50/50 และ 60/40 (จากส่วนผสม
ที่ให้มา ตัวเลขชุดแรกหมายถึงอัตราส่วนผสมของดีบุก ตัวเลขชุดหลัง หมายถึง อัตราส่วนผสมของตะกั่ว
เปรียบเทียบโดยน้ าหนัก) ดังแสดงในรูป

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 5

จากกราฟในรูป จะเห็นว่าจุดหลอมละลายต่ าสุดของโลหะประสานชนิดดีบุก-ตะกั่วจะอยู่ที่ส่วนผสมของ
ดีบุก 61.9% และตะกั่ว 38.1% ณ อุณหภูมิ 362◦F (168◦C) โดยที่ไม่มีภาวะพลาสติก (แป้งเปียก) ใน
อุตสาหกรรมทั่วไป นิยมใช้อัตราส่วนผสมดีบุก60% กับตะกั่ว 40% เนื่องจากมีอุณหภูมิต่ าและมีภาวะพลาสติก

เพียงเล็กน้อยเท่านั้น เพียงพอต่อการซึมแล่น และแข็งตัวได้รวดเร็ว
2.2 น้้าประสาน (Flux)
เพื่อให้ตะกั่วฉาบยึดติดแน่นกับชิ้นงาน จ าเป็นต้องใช้น้ ายาประสาน ช่วยในการประสานซึ่งน้ าประสาน
ที่ดี ควรมีคุณสมบัติดังนี้

1. ช่วยป้องกันไม่ให้ตะกั่วเกิดการรวมตัวกับออกซิเจนในอากาศ ในขณะที่ท าการบัดกรี
2. ช่วยท าความสะอาด ขจัดไขมัน และออกไซด์ที่ผิวหน้าโลหะ
3. ช่วยพาให้ตะกั่วแล่นประสานเข้าไปภายในรอยต่อได้ดี
4. ช่วยให้ตะกั่วบัดกรีมีอัตราการหดตัวต่ า เมื่อเย็นตัวลง
น้ าประสานมีทั้งชนิดกัดกร่อนและไม่กัดกร่อน มีความเหมาะสมกับโลหะแตกต่างกัน ดังนี้

ยางสน (Rosin) เป็นน้ าประสานที่ไม่ท าให้ชิ้นงานเกิดการผุกกร่อน นิยมน าไปใช้ร่วมกับตะกั่วชนิดลวด เพื่อ
ใช้บัดกรีอุปกรณ์ด้านอิเล็กทรอนิกส์ วิทยุ โทรทัศน์ โทรศัพท์ และคอมพิวเตอร์ เป็นต้น โดยการใส่ยางสนไว้
ภายในลวด ท าให้ไม่ต้องท าความสะอาดรอยบัดกรีในภายหลัง

ส าหรับการบัดกรีโลหะแผ่น ยางสนเหมาะส าหรับใช้ท าความสะอาดแผ่นดีบุก หรือโลหะเคลือบผิว
เช่น โลหะเคลือบผิวด้วยทองแดง เป็นต้น
กรดไฮโดรคลอริก (Hydrochloric Acid) หรือกรดเกลือ (Muriatic Acid) มีลักษณะสีเหลืองเป็นน้ า
ประสานที่ท าให้เกิดการกัดกร่อน จึงไม่นิยมน าไปใช้บัดกรีในงานเกี่ยวกับงานด้านอิเล็กทรอนิกส์เนื่องจากทุก

ครั้งที่มีการบัดกรี จ าเป็นต้องท าความสะอาดด้วยการล้างด้วยน้ า จึงเป็นน้ าประสานที่เหมาะส าหรับบัดกรีแผ่น
เหล็กเคลือบสังกะสี
กรดสังกะสีคลอไรด์ (Zinc Chloride Acid) เป็นน้ าประสานที่มีการกัดกร่อนเป็นตัวป้องกันไม่ให้เกิด
การรวมตัวกับออกซิเจนในอากาศ (Oxidation) ในขณะท าการบัดกรี ซึ่งสามารถเตรียมได้โดยการเติมสังกะสี

หรือแผ่นเหล็กเคลือบสังกะสี ลงไปในกรดเกลือ กรดจะกัดและละลายสังกะสี จนมีอาการเดือด ท าให้ก๊าซ
ไฮโดรเจนระเหยออกมา กรดที่เหลือจะเป็นกรดสังกะสีคลอไรด์เหมาะส าหรับใช้บัดกรีแผ่นเหล็ก
เกลือแอมโมเนีย (Solt Ammonia) มีการท าเป็นก้อน และเป็นผง นอกจากใช้เป็นตัวประสาน (Flux)
ได้ดีแล้ว ยังใช้ท าความสะอาดหัวแร้งได้ดี โดยการละลายเกลือแอมโมเนียกับน้ า

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 6


ไม่ควรจุ่มหัวแร้งที่ร้อนลงไปในน้ าประสาน แต่ให้จุ่มลงไปท าความสะอาดในกรดเกลือแอมโมเนียผสม
น้ า ซึ่งแยกอยู่คนละขวด เพราะหัวแร้งทองแดงที่ร้อน จะท าให้น้ าประสานสกปรก ดังแสดงในรูป

































รูปที่ 8.5 แสดงการท าความสะอาดหัวแร้งด้วยเกลือแอมโมเนีย
(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 269)


2.3 ความร้อนที่ใช้ในการบัดกรี
ความร้อนที่ใช้ในการบัดกรี มีการให้ความร้อนแก่ชิ้นงาน 2วิธี คือ
1. การให้ความร้อนโดยตรง หมายถึง การน าแหล่งก าเนิดความร้อนมาใช้ในการบัดกรีโดยตรง หรือหัว

แร้งที่เกิดความร้อนในตัวเอง เช่น หัวแร้งไฟฟ้า หัวแร้งก๊าซ หัวแร้งน้ ามัน และความร้อนของเปลวไฟที่ออกมา
จากทอร์ช (Torch) หัวแร้งชนิดนี้จะให้ความร้อนในการบัดกรีด้วยอุณหภูมิที่สม่ าเสมอ ดังแสดงในรูป

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 7



























รูปที่ 8.6 แสดงทอร์ชและหัวแร้งไฟฟ้าซึ่งให้ความร้อนโดยตรง

(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 270)

2. การให้ความร้อนทางอ้อม เป็นการให้ความร้อนจากแหล่งก าเนิดความร้อน ไปยังชิ้นงานโดยส่งผ่าน
ทางวัสดุตัวน าความร้อนที่ดี หรือการบัดกรีโดยหัวแร้งที่ไม่เกิดความร้อนด้วยตัวเองเป็นหัวแรงแบบธรรมดาที่มี

ใช้กันมาตั้งแต่โบราณ การบัดกรีโดยการส่งผ่านความร้อนนี้ ต้องกระท าอย่างรวดเร็ว เพราะความร้อนจะลดลง
เรื่อยๆ ความร้อนจะถูกเก็บอยู่ที่หัวแร้งทองแดง วึ่งหัวแร้งทองแดงจะเก็บอยู่ในช่วงระยะเวลาหนึ่งเท่านั้นดังนั้น
ขนาดความโตของหัวแร้งจึงขึ้นอยู่กับระยะเวลาที่จ าเป็นต้องใช้ในการบัดกรี และขนาดของต าแหน่งที่จะบัดกรี
หัวแร้งชนิดนี้มีทั้งหัวแร้งเหล็ก (Soldering Iron) และหัวแร้งทองแดง (Soldering copper) และ

ออกแบบตามลักษณะการใช้งาน มี 2 ลักษณะ ดังนี้
ลักษณะด้ามค้อน คือ ด้ามจะท ามุมฉากกับหัวแร้งใช้ส าหรับบัดกรีงานแนวตรง บัดกรีก้นกระป๋อง
ภายนอก และงานทั่วๆไป ดังแสดงในรูป
ลักษณะด้ามตรง คือด้ามและหัว จะอยู่ในแนวเดียวกัน ซึ่งมีทั้งแบบปลายแหลม (Pointed Copper)

ซึ่งใช้ส าหรับบัดกรีเป็นจุดหรือส าหรับบัดกรีเนื้อที่เล็กๆ และแบบปลายแบน (Flat Copper) เหมาะส าหรับก้น
กระป๋องภายใน (Bottom Copper) และบัดกรีแนวตรงพื้นราบทั่วๆไป ดังแสดงในรูป










รูปที่ 8.7 แสดงลักษณะของหัวแร้งด้ามค้อน
(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 271)

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 8
















รูปที่ 8.8 แสดงลักษณะของหัวแร้งด้ามตรงชนิดปลายแหลม (Pointed Copper)
และชนิดปลายแบน (Flat Copper)

(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 271)
หัวทองแดง (Copper) ที่หนัก 0.23 kg (0.5 lb) เป็นหัวแร้งที่เหมาะสมส าหรับงานเบาส่วนหัว
ทองแดงที่หนัก 1.80 kg (4 lbs) ถึง 2.26 kg (5 lbs) สามารถใช้กับงานหนักได้ดี
หัวแร้งทองแดงและหัวแร้งเหล็กที่ไม่สามารถก าเนิดความร้อนด้วยตัวเอง ต้องใช้แหล่งก าเนิดความ

ร้อนจากที่อื่น เช่น เตาเผา (Melting Furnace) และเตาแก๊ส (Gasoline blowtorch) ดังแสดงในรูป


























รูปที่ 8.9 แสดงลักษณะของเตาเผาหัวแร้งแบบต่างๆ

(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 272)

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 9


การตะไบแต่งหัวแร้ง และท้าความสะอาดหัวแร้ง
หัวแร้งบัดกรีเมื่อใช้ไปได้ระยะเวลาหนึ่ง จะเกิดการกัดกร่อนและช ารุด หัวแร้งที่ทู่เกินไปหรือรูปร่างไม่

เหมาะสม จะท าให้แนวบัดกรีมีขนาดใหญ่ และรอยบัดกรีสกปรก ดังนั้น ต้องหมั่นดูแลท าความสะอาดและ
ตกแต่งให้หัวแร้งอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ โดยใช้อุปกรณ์ท าความสะอาด ดังแสดงในรูป



























รูปที่ 8.10 แสดงลักษณะของเครื่องมือท าความสะอาดและใช้แต่งหัวแร้ง
(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 272)


2.4 ขั้นตอนการบัดกรีอ่อน (Step of Soft Soldering)
1. เลือกตะกั่วบัดกรีให้เหมาะสมกับชนิดของชิ้นงาน
2. ท าความสะอาดชิ้นงาน เช่น สนิม สิ่งสกปรก และคราบไขมันต่างๆ ให้หมดสิ้น

3. เลือกปฏิบัติการบนโต๊ะงานที่ไม่เป็นตัวน าความร้อน
4. ทาน้ าประสานลงบนรอยต่อของชิ้นงานด้วยแปรงหรือผ้าที่มีการดูดซับน้ าประสานได้ดีดังแสดงในรูป

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 10






















รูปที่ แสดงการทาน้ าประสานลงบนรอยต่อด้วยแปรง
(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 276)
5. เผาหัวแร้งบัดกรีให้มีอุณหภูมิที่เหมาะสม มีความร้อนเพียงพอที่จะละลายตะกั่วบัดกรีได้ไม่ควรปล่อย
ให้หัวแร้งร้อนมากเกินไป (Over Heat) เพราะจะท าให้ตะกั่วที่ฉาบอยู่บริเวณผิวของหัวแร้งทองแดงถูกท าลาย
ไป เมื่อเกิดเหตุการณ์เช่นนี้ ต้องน าหัวแร้งไปท าการฉาบตะกั่วใหม่อีกครั้งหนึ่ง

6. น าหัวแร้งที่เผาได้ ไปแตะตะกั่วบัดกรี ตะกั่วจะละลายและติดหัวแร้งขึ้นมา ดังแสดงในรูป



















รูปที่ 8.11 แสดงการใช้หัวแร้งเข้าแตะตะกั่ว บนแท่งแอมโมเนีย
(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 276)

7. ท าการแต้มตะกั่วบนตะเข็บของงานเสียก่อน เพื่อให้ตะเข็บถูกยึด (Tack) ไว้ก่อนที่จะท าการบัดกรี

แนวยาว ดังแสดงในรูป

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง ตะเข็บงานและงานบัดกรี สัปดาห์ที่ 16 แผ่นที่ 11



















รูปที่ 8.12 แสดงการบัดกรียึดตะเข็บชิ้นงานก่อนที่จะท าการบัดกรีแนวยาว
(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 277)

8. เริ่มต้นบัดกรีที่ขอบด้านหนึ่งของตะเข็บก่อนที่จะลากหัวแร้งไปตามแนวตะเข็บอย่างช้าๆ อุ่นชิ้นงาน
และช่วยให้ตะกั่วซึมแล่นเข้าไปภายในตะเข็บ จากนั้นจึงลากหัวแร้งในลักษณะเดิม เคลื่อนไปตามแนวบัดกรี

อย่างช้าๆ ไม่ควรยกหัวแร้งขึ้นจากแนวบัดกรีถ้าไม่จ าเป็น นอกจากแนวบัดกรีที่ยาวมาก ตะกั่วที่ติดหัวแร้งมา
อาจไม่เพียงพอ จ าเป็นต้องยกหัวแร้งออกจากแนวบัดกรี เพื่อไปแตะตะกั่วมาบัดกรีต่อ ดังแสดงในรูป























รูปที่ 8.13 แสดงการบัดกรีตะเข็บในแนวราบ

(ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 277)


9. หลังจากท าการบัดกรีเสร็จแล้วควรท าความสะอาดชิ้นงานบัดกรีด้วยน้ า เนื่องจากน้ าประสานโดย
เฉพาะกรดไฮโดรคลอริกและสังกะสีคลอไรด์ ซึ่งมีสภาพเป็นกรดท าให้เกิดภาวะการกัดกร่อน

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น จ านวน 20 นาที
แบบประเมินผลการเรียน
เรื่อง ตะเข็บงานและการบัดกรี แผ่นที่ 1


ค าสั่ง ตอนที่ 1 จงเลือกภาพที่เหมาะสมกับข้อความต่อไปนี้

1.
ชิ้นงานบัดกรีแข็งซึ่งสามารถทนต่อแรงดึงได้ดี




2.
การบัดกรีแข็งในการต่อเกย



3. ใช้ฟลั๊กซ์ช่วยในการขจัดออกไซด์ ท าความ


สะอาดผิวหน้ารอยบัดกรี

4.

แสดงถงบรรจุแก๊ส MAPP®

(Methylacetylene Propadiene)



5.

ลักษณะของหัวแร้งด้ามค้อน




6.
การทาน้ าประสานลงบนรอยต่อด้วยแปรง




7.
การใช้หัวแร้งเข้าแตะตะกั่ว บนแท่ง


แอมโมเนีย

8.
ทอร์ชและหัวแร้งไฟฟ้าซึ่งให้ความร้อน

โดยตรง

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น จ านวน 20 นาที
แบบประเมินผลการเรียน
เรื่อง ตะเข็บงานและการบัดกรี แผ่นที่ 2


ค ำชี้แจง ท าเครื่องหมาย หน้าข้อความที่ถูกต้อง และเครื่องหมาย  หน้าข้อความที่ไม่ถูกต้อง

…….. 1. งานบัดกรีแข็ง คือ กรรมวิธีต่อโลหะสองชิ้นให้ติดกัน โดยใช้ความร้อนเกินกว่า 840 ◦F (450◦C)

…….. 2. งานบัดกรีแข็งใช้ยึดประกอบชิ้นงานที่ไม่ต้องการความแข็งแรงมากนักเช่น งานบัดกรีเครื่องประดับ
…….. 3. การแตกร้าวของแนวบัดกรีเนื่องมาจากอุณหภูมิ ความร้อนที่เผาบนชิ้นงาน

…….. 4. ตัวช่วยประสานที่ใช้ในการบัดกรีมีทั้งชนิดเหลว และเป็นผง
…….. 5.การบัดกรีด้วยแก๊สอะเซทิลีน (Acetylene) กับออกซิเจน (Oxygen) เป็นแก๊สที่นิยมใช้กันมาก

…….. 6. ข้อดีของการให้ความร้อนด้วยเตาไฟฟ้า สามารถควบคุมอุณหภูมิได้ ช่วยไม่ให้เกิดความร้อนเกินหรือ

มากเกินไป
…….. 7. งานบัดกรีอ่อน โดยทั่วไปจะใช้แผ่นโลหะบาง ไม่นิยมใช้กับแผ่นโลหะหนา

…….. 8. โลหะประสาน (Solder) ท าหน้าที่เป็นตัวเกาะยึดให้โลหะทั้งสองชิ้นติดกัน

…….. 9. ความร้อนที่ใช้ในการบัดกรี มีการให้ความร้อนแก่ชิ้นงาน 3 วิธี
…….. 10. หัวแร้งบัดกรีเกิดการกัดกร่อนและช ารุด จะต้องใช้ตะไบหัวแร้งในการตกแต่ง

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น จ านวน 20 นาที
เฉลยแบบประเมินผลการเรียน
เรื่อง ตะเข็บงานและการบัดกรี แผ่นที่ 1


ค าสั่ง ตอนที่ 1 จงเลือกภาพที่เหมาะสมกับข้อความต่อไปนี้

1.

ชิ้นงานบัดกรีแข็งซึ่งสามารถทนต่อแรงดึงได้ดี



2. การบัดกรีแข็งในการต่อเกย




3. ใช้ฟลั๊กซ์ช่วยในการขจัดออกไซด์ ท าความ


สะอาดผิวหน้ารอยบัดกรี

4.

แสดงถงบรรจุแก๊ส MAPP®

(Methylacetylene Propadiene)



5.

ลักษณะของหัวแร้งด้ามค้อน




6.
การทาน้ าประสานลงบนรอยต่อด้วยแปรง



7.
การใช้หัวแร้งเข้าแตะตะกั่ว บนแท่ง

แอมโมเนีย


8.
ทอร์ชและหัวแร้งไฟฟ้าซึ่งให้ความร้อน

โดยตรง

วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น จ านวน 20 นาที
เฉลยแบบประเมินผลการเรียน
เรื่อง ตะเข็บงานและการบัดกรี แผ่นที่ 2


ค ำชี้แจง ท าเครื่องหมาย หน้าข้อความที่ถูกต้อง และเครื่องหมาย  หน้าข้อความที่ไม่ถูกต้อง

 1. งานบัดกรีแข็ง คือ กรรมวิธีต่อโลหะสองชิ้นให้ติดกัน โดยใช้ความร้อนเกินกว่า 840 ◦F (450◦C)

 2. งานบัดกรีแข็งใช้ยึดประกอบชิ้นงานที่ไม่ต้องการความแข็งแรงมากนักเช่น งานบัดกรีเครื่องประดับ
 3. การแตกร้าวของแนวบัดกรีเนื่องมาจากอุณหภูมิ ความร้อนที่เผาบนชิ้นงาน

 4. ตัวช่วยประสานที่ใช้ในการบัดกรีมีทั้งชนิดเหลว และเป็นผง

 5. การบัดกรีด้วยแก๊สอะเซทิลีน (Acetylene) กับออกซิเจน (Oxygen) เป็นแก๊สที่นิยมใช้กันมาก
 6. ข้อดีของการให้ความร้อนด้วยเตาไฟฟ้า สามารถควบคุมอุณหภูมิได้ ช่วยไม่ให้เกิดความร้อนเกินหรือ

มากเกินไป

 7. งานบัดกรีอ่อน โดยทั่วไปจะใช้แผ่นโลหะบาง ไม่นิยมใช้กับแผ่นโลหะหนา
 8. โลหะประสาน (Solder) ท าหน้าที่เป็นตัวเกาะยึดให้โลหะทั้งสองชิ้นติดกัน

 9. ความร้อนที่ใช้ในการบัดกรี มีการให้ความร้อนแก่ชิ้นงาน 3 วิธี

 10. หัวแร้งบัดกรีเกิดการกัดกร่อนและช ารุด จะต้องใช้ตะไบหัวแร้งในการตกแต่ง

แผนการสอนหน่วยที่ 9







การเขียนแบบแผ่นคลี่

แผนการสอนหน่วยที่ 9


วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น รหัส 2100 - 1005 สัปดาห์ที่ 17-18

ชื่อหน่วย การเขียนแบบแผ่นคลี่ รายการที่สอน จ านวน 8 ชั่วโมง
ผู้สอน นายขันติ สุมังสะ


หัวข้อเรื่องและงาน
1 การเขียนแบบแผ่นคลี่

2 การเขียนแบบแผ่นคลี่อย่างง่าย
3 การเขียนแบบแผ่นคลี่ด้วยเส้นรัศมี
4 การเขียนแบบแผ่นคลี่ด้วยเส้นขนาน

5 การเขียนแบบแผ่นคลี่ด้วยเส้นสามเหลี่ยม

สมรรถนะที่พึงประสงค์

1. อธิบายการเขียนแบบแผ่นคลี่แบบต่างๆได้ถูกต้อง
2. บอกลักษณะของแผ่นคลี่แบบต่างๆได้ถูกต้อง
3. สามารถเขียนแบบแผ่นคลี่ด้วยวิธีเส้นขนานได้ถูกต้อง


สาระส าคัญ
การเขียนแบบแผ่นคลี่เป็นงานที่ต้องกระท าไปพร้อมๆกันกับงานโลหะแผ่น การขึ้นรูปแผ่นโลหะให้เป็น

ผลิตภัณฑ์จะเกิดขึ้นได้ก็ต้องเขียนแบบแผ่นคลี่ขึ้นมาก่อน เมื่อเป็นเช่นนี้จึงมีความจ าเป็น อย่างยิ่งที่ผู้เริ่มฝึก
ปฏิบัติงานด้านโลหะแผ่น จะต้องมีความรู้ในด้านการคลี่แบบ ของผลิตภัณฑ์งานโลหะแผ่น ให้ได้ในรูปแบบ

ต่างๆ ในงานโลหะแผ่นมีงานที่ส าคัญอีกอย่างหนึ่ง คืองานเขียนแบบแผ่นคลี่ การใช้เครื่องมือเครื่องจักร การคลี่
แบบอย่างอื่นต้องทราบ ผลิตภัณฑ์ ที่ส าเร็จก่อนว่ามีรูปร่างอย่างไร มีการประกอบยึดด้วยวิธีใด แล้วจึงน ามา


วางแผนการคลี่

ล าดับขั้นการสอน


1. ขั้นน า (Motivation)

2. ขั้นสอน (Information)
3. ขั้นประกอบกิจกรรมการเรียน (Application)

4. ขั้นสรุปผล (Progress)



1. ขั้นน า (Motivation)
กิจกรรมของครู กิจกรรมของนักเรียน

ครูซักถามความรู้ของนักเรียน ฟังการชี้แจงและซัก-ถาม ในรายละเอียดในการวัดผล
ครูอธิบายหลักการเขียนแบบแผ่นคลี่ ประเมินผลทั้งทฤษฎีและปฏิบัติ ซัก-ถาม เกณฑ์การ
ครูอธิบายเทคนิคของการเขียนแบบแผ่นคลี่ ประเมินผล




2. ขั้นสอน (Information)
กิจกรรมของครู กิจกรรมของนักเรียน


ผู้สอนบรรยายตามหัวข้อสาระการเรียน พร้อมทั้ง - ฟังการอธิบาย
ยกตัวอย่างประกอบ - ถามและตอบ

ผู้สอนสุ่มผู้เรียนให้ตอบคาถามขณะทาการสอนเพื่อ - ตอบค าถามจากภาพ
กระตุ้นให้นักเรียนได้ติดตามเนื้อหา
ผู้สอนสาธิตวิธีการปฏิบัติงานให้ดูและอธิบายขั้นตอน
โดยละเอียด




3. ขั้นประกอบกิจกรรมการเรียน (Application)
กิจกรรมของครู กิจกรรมของนักเรียน

ให้นักเรียนท าแบบทดสอบความรู้ นักเรียนท าแบบทดสอบความรู้





4. ขั้นสรุปผล (Progress)
กิจกรรมของครู กิจกรรมของนักเรียน

สอบถามความเข้าใจของนักเรียน ตอบความเข้าใจในเนื้อหาที่เรียน
ผู้เรียนทาแบบประเมินผลการเรียนรู้ สรุปกิจกรรมที่ได้รับมอบหมาย

นักเรียนปฏิบัติตามใบงานที่มอบหมาย

งานที่มอบหมายหรือกิจกรรม
ก่อนเรียน

1. เช็คชื่อนักศึกษา
2. แจ้งจุดประสงค์ให้ผู้เรียนเข้าใจก่อนเรียน
ขณะเรียน
1. น าเข้าสู่บทเรียนโดยการถามตอบเกี่ยวกับการเขียนแบบแผ่นคลี่

2. บรรยายเนื้อหาและให้ศึกษา ค้นคว้า เนื้อหาที่จะต้องเรียน จากใบความรู้ที่แจกให้
3. ครูและนักเรียน ซักถามและตอบปัญหาที่ไม่เข้าใจกัน

หลังเรียน

1. ให้นักเรียนทาแบบฝึกหัดท้ายบท
2. นักเรียนถามข้อสงสัยในเนื้อหา
3. ครูตรวจแบบฝึกหัด
4. นักศึกษาปฏิบัติตามใบงานพร้อมส่งตรวจ


สื่อการเรียนการสอน
1. หนังสืองานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น

2. ใบความรู้
3. กระดานด า
4. ของจริง

การประเมินผล

ก่อนเรียน
- ศึกษาใบความรู้และใบงานที่มอบหมายให้
ขณะเรียน

- สาธิต
- ถามตอบ
- ท าแบบฝึกหัด


หลังเรียน
- ตรวจความถูกต้องในการปฏิบัติงาน
- ตรวจงานเก็บคะแนน

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 1


หน่วยที่ 9
การเขียนแบบแผ่นคลี่

9.1 หลักการเขียนแบบแผ่นคลี่
ในงานโลหะแผ่นงานที่ส าคัญอีกงานหนึ่ง คือ งานเขียนแบบแผ่นคลี่ การใช้เครื่องมือเครื่องจักร การ
พับประกอบขึ้นรูปจะไม่เกิดขึ้นถ้าไม่มาการเขียนแบบแผ่นคลี่เสียก่อน การคลี่แบบก่อนอื่นต้องทราบผลิตภัณฑ์

ที่ส าเร็จก่อนว่ามีรูปร่างลักษณะอย่างไร มีการประกอบยึดด้วยวิธีใดแล้วจึงน ามาวางแผนการคลี่และออกแบบ
รอยต่อ เช่น การคลี่ผลิตภัณฑ์รูปปริซึม (Prism) รูปท่อทรงกระบอก (Cylinder) รูปทรงพีระมิด (Pyramid)
และรูปกรวย (Cone) เป็นต้น ดังแสดงในรูป






































รูปที่ 9.1 แสดงลักษณะการคลี่ของแผ่นคลี่รูปปริซึม ท่อทรงกระบอก พีระมิด และกรวย
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 284


จากวิธีการคลี่ภาพของผลิตภัณฑ์รูปร่างต่างๆสามารถแบ่งวิธีการคลี่ได้ ดังนี้
1. การคลี่อย่างง่าย (Simple Development)
2. การคลี่ด้วยเส้นรัศมี (Radial Line Development)

3. การคลี่ด้วยเส้นขนาน (Parallel Line Development)
4. การคลี่ด้วยวิธีการสร้างเส้นเป็นสามเหลี่ยม (Triangulation Line Development)

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 2


9.1.1 การออกแบบแผ่นคลี่อยู่ในชิ้นงานเดียวกัน
ตัวอย่างงานที่ตักขยะซึ่งออกแบบแผ่นคลี่ให้อยู่ในชิ้นเดียวกันส่วนฐานของชิ้นงาน จะติดอยู่กับส่วนล าตัว
เป็นงานชิ้นเดียวกัน ใช้การพับเข้าตะเข็บล็อกด้านข้าง พับขอบงานสองชั้น ท าให้กล่องมีความแข็งแรงสูง แต่จะ

ยุ่งยากในการเขียนแบบ การตัดควรตัดด้วยเครื่องจะท าให้รอยตัดเรียบกว่าการตัดด้วยกรรไกร การพับขอบงาน
สองชั้นด้วยเครื่องพับ การพับเข้าตะเข็บล็อกด้วยมือบนแท่นขึ้นรูป ชิ้นงานที่ออกแบบด้วยวิธีนี้ควรเป็นงานที่ไม่
มีความซับซ้อนรูปทรงสี่เหลี่ยมจะง่ายส าหรับการประกอบขึ้นรูป การออกแบบแผ่นคลี่งานให้อยู่ในชิ้นเดียวกัน
ใช้พื้นที่ส าหรับชิ้นงานมากท าให้สิ้นเปลืองวัสดุในส่วนเศษตัดทิ้งไปบางส่วนและท าให้การผลิตต่อหน่วยต้องใช้

เวลามากกว่าการออกแบบงานแบบแยกชิ้น























รูปที่ 9.2 แสดงการออกแบบแผ่นคลี่ที่ตักขยะให้อยู่ในชิ้นงานเดียวกัน

ที่มา : dingnews.techsakon.ac.th/e-learning/product/content/2-5.swf

9.1.2 การออกแบบแผ่นคลี่แบบแยกชิ้น

การออกแบบแผ่นคลี่แบบแยกชิ้นส่วนนี้ ท าให้การพับขึ้นรูปประกอบสามารถท าได้ง่ายและรวดเร็ว แต่
ผลิตภัณฑ์มีความแข็งแรงลดลง ซึ่งอาจออกแบบเป็น 2 ชิ้น หรือ 3 ชิ้นประกอบตัวอย่างงานกระป๋องสี่เหลี่ยมมี
หูซึ่งแยกแบบแผ่นคลี่ออกเป็น 3 ชิ้น ประกอบด้วยชิ้นที่ 1 ล าตัว ชิ้นที่ 2 ก้นชิ้นฐาน ชิ้นที่ 3 หูจับ ดังแสดงใน
รูป

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 3
































รูปที่ 9.3 แสดงการออกแบบกระป๋องสี่เหลี่ยมมีหูแบบแยกชิ้น
ที่มา : dingnews.techsakon.ac.th/e-learning/product/content/2-5.swf


9.2 วัสดุอุปกรณ์เขียนแบบ
ก่อนที่เราจะเริ่มเขียนแบบจ าเป็นอย่างยิ่งที่เราจะต้องมีความรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์เครื่องมือตลอดจนวิธีการ
ใช้งานให้ดีเสียก่อน ทั้งนี้เพื่อให้ผลงานเรียบร้อยอย่างรวดเร็วและเป็นการประหยัดเวลาในการท างานตลอดจน

การรักษาเครื่องมือให้มีสภาพดีอยู่เสมอได้นานเพราะเครื่องมือในการเขียนแบบต่าง ๆ มีราคาแพง เครื่องมือที่
จะกล่าวต่อไปนี้จะกล่าวแต่เครื่องมือที่จ าเป็นส าหรับนักเรียนเท่านั้นส าหรับช่างเขียนแบบจริงจะต้องมีมากกว่า
นี้ เครื่องมือและอุปกรณ์ที่จ าเป็นมีดังต่อไปนี้
9.2.1 กระดาษเขียนแบบ

กระดาษเขียนแบบ เป็นวัสดุงานที่ใช้ส าหรับบันทึกรูปภาพงานเขียนแบบลงบนผิวกระดาษ เพื่อใช้
เป็นเครื่องมือสื่อสารถ่ายทอดแบบงานระหว่างช่างผู้เขียนแบบกับช่างผู้ผลิตชิ้นงานตามแบบงาน กระดาษที่ใช้
ในงานเขียนแบบมีอยู่ 2 ชนิด คือกระดาษเขียนแบบธรรมดากับกระดาษไขซึ่งกระดาษไขใช้ส าหรับการน าไป
พิมพ์เขียวท าส าเนามาตรฐานขนาดกระดาษเขียนแบบกระดาษเขียนแบบมีอยู่หลายขนาดผู้เขียนสามารถเลือก

ใช้ขนาดกระดาษแต่ละขนาดตามความเหมาะสม ตามมาตรฐาน DIN 476 ได้ก าหนดขนาดกระดาษหลักไว้ 7
ขนาด คือ a0 A1 A2 A3 A4 A5 และA6 โดยกระดาษขนาด A0 เป็นขนาดกระดาษที่มีขนาดโตที่สุดมีพื้นที่
รวม 1 ตารางเมตร ลักษณะรูปร่างสี่เหลี่ยมผืนผ้ามีสัดส่วนความกว้างต่อความยาวเป็น 1 ต่อ รูท 2โดยขนาด

กระดาษที่เล็กลงไปในแต่ละระดับจะมีพื้นที่เพียงครึ่งของระดับบน ดังในตารางข้างล่างนี้

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 4


ตารางที่ 9.1 แสดงพื้นที่ขนาดกระดาษเขียนแบบตามมาตรฐาน DIN 476

ขนาดมาตรฐาน ขนาดกระดาษ ขนาดพื้นที่เขียนแบบ
กว้าง x ยาว (มม.) กว้าง x ยาว (มม.)


A0 841 x 1,189 831 x 1,179

A1 594 x 841 584 x 831
A2 420 x 594 410 x 584

A3 297 x 420 287 x 410

A4 210 x 297 200 x 287

A5 148 x 210 138 x 200
A6 105 x 148 95 x 138



























รูปที่ 9.4 แสดงขนาดกระดาษเขียนแบบ

ที่มา : dingnews.techsakon.ac.th/e-learning/product/content/2-5.swf

9.2.2 บรรทัดฉากสามเหลี่ยม
โดยปกติฉากสามเหลี่ยม 1 ชุด จะประกอบด้วย 2 อัน คือ

1. ฉากที่มีมุม 45, 45, 90
2. ฉากที่มีมุม 30, 60, 90

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 5


















รูปที่ 9.5 แสดง ฉากที่มีมุม 45, 45, 90
ที่มา : dingnews.techsakon.ac.th/e-learning/product/content/2-5.swf















รูปที่ 9.6 แสดงฉากที่มีมุม 30, 60, 90

ที่มา : dingnews.techsakon.ac.th/e-learning/product/content/2-5.swf




















รูปที่ 9.7 แสดงฉากที่ปรับองศาได้

ที่มา : dingnews.techsakon.ac.th/e-learning/product/content/2-5.swf

9.2.3 ดินสอ
ดินสอแบ่งเป็น 2 ชนิดตามลักษณะ

1. ดินสอเปลือกไม้

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 6









รูปที่ 9.8 แสดงดินสอไม้
ที่มา : dingnews.techsakon.ac.th/e-learning/product/content/2-5.swf

1. ดินสอเปลี่ยนไส้ได้















รูปที่ 9.9 แสดงดินสอเปลี่ยนไส้ได้
ที่มา : dingnews.techsakon.ac.th/e-learning/product/content/2-5.swf


9.2.4 ปากกาเขียนแบบ
เป็นเครื่องมือที่ใช้ส าหรับการขีดเขียนเส้นลงในกระดาษไขลักษณะคล้ายปากกาหมึกซึม เส้นที่
เขียนจะได้ความหนาของเส้นตามมาตรฐาน มีหลายขนาดตั้งแต่ 0.13, 0.18, 0.25, 0.35, 0.5, 0.7, 1.0, 1.4

และ 2 .0 มิลลิเมตร ส าหรับงานเขียนแบบทั่วไปจะนิยมใช้กลุ่มเส้น 0.5 ซึ่งจะใช้ปากกาเขียนแบบจ านวน 3
ด้าม คือปากกาขนาด 0.5, 0.35 และ
0.25 มิลลิเมตร


















รูปที่ 9.9 แสดงปากกาเขียนแบบ

ที่มา : dingnews.techsakon.ac.th/e-learning/product/content/2-5.swf

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 7


9.3 วิธีการเขียนแบบแผ่นคลี่
9.3 1 การเขียนแบบแผ่นคลี่อย่างง่าย (Simple development)
เป็นวิธีการคลี่ที่ง่าย ขั้นแรก ควรร่างแบบส่วนฐานของผลิตภัณฑ์นั้นก่อน จากนั้นจึงคลี่ออกทาง

ด้านข้างทั้ง 4ด้าน โดยทั่วไปจะใช้คลี่ผลิตภัณฑ์ที่ไม่ซับซ้อน เช่น ผลิภัณฑ์รูปกล่อง จานและถาด ซึ่งมีลักษณะ
รูปสี่เหลี่ยม เป็นต้น ดังแสดงในรูป










































รูปที่ 9.10 แสดงลักษณะของผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในการคลี่ด้วยวิธีการคลี่ (Simple Development)
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 285

9.3.2 การเขียนแบบแผ่นคลี่ด้วยเส้นขนาน (Parallel Line Development)

การคลี่แบบด้วยวิธีนี้จะใช้วิธีการลากเส้นขนาน จะใช้การคลี่ด้วยวิธีกับชิ้นงานที่มีลักษณะเป็นแท่ง
ปริซึม (Prism) ปริซึมตัดเฉียงงานทรงกระบอก (Cylinder) และทรงกระบอกตัดเฉียงดังแสดงในรูป

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 8












































รูปที่ 9.11 แสดงลักษณะของผลิตภัณฑ์ที่ใช้วิธีการคลี่ด้วยเส้นขนาน

ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 290


วิธีการคลี่ข้องอมุมฉาก 3 ชิ้น (Three-Piece Elbow)



















รูปที่ 9.12 แสดงการคลี่ข้องอมุมฉาก
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 291

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 9


วิธีการคลี่ท่อชิ้นที่ 1
1. แบ่งวงกลมหรือความโตของท่อออกเป็น 12 ส่วนเท่าๆกัน

2. คลี่ท่อชิ้นที่ 1 มีความยาวเท่ากับ 12 ส่วน จากข้อ 1

3. ลากเส้นขนานจากรอยตัดเฉียงของท่อ
4. ก าหนดจุดตัด และใช้บรรทัดโค้งทาบจุดตัดนั้น ดังแสดงในรูป














รูปที่ 9.13 แสดงการคลี่ข้อต่อ
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 291


5. ท าการคลี่ท่อชิ้นที่ 2 และ 3 เช่นเดียวกับการคลี่ท่อชิ้นที่ 1 หรือใช้วิธีการถ่ายขนาด aa’, bb’ และ

cc’ จากภาพด้านหน้าได้ ดังแสดงในรูป

วิธีการคลี่ท่อทรงกระบอก

















รูปที่ 9.14 แสดงการคลี่ท่อทรงกระบอก

ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 292

การประกอบยึดกันด้วยตะเข็บ

การเขียนแบบแผ่นคลี่ผลิตภัณฑ์ชิ้นหนึ่งๆ นั้น เพื่อให้ได้แบบแผ่นคลี่ที่สมบูรณ์ สามารถน าไปขึ้นรูป
ประกอบเป็นผลิตภัณฑ์ได้ งานโลหะแผ่นบางไม่สามารถต่อยึดกันได้ด้วยวิธีการต่อชนที่นิยมใช้ต่อยึดกัน

โดยทั่วไป นิยมต่อยึดกันด้วยตะเข็บเกย (Lap Seam) ตะเข็บล็อก (Groove Seam) และตะเข็บสองชั้น

(Double Seam) เป็นต้น ดังแสดงในรูป

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 10


















รูปที่ 9.15 แสดงการเผื่อตะเข็บต่อเกย
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 292




















รูปที่ 9.16 แสดงการเผื่อตะเข็บล็อก

ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 292

สูตร ระยะเผื่อของตะเข็บ (Groove Seam) =2w/2 (W = ความกว้างตะเข็บ)

ต้องการตะเข็บกว้าง 5 มม.
แทนค่าสูตร = (3×5)/2 =7.5 มม.

ดังนั้น ควรเผื่อขอบงานเพื่อท าตะเข็บล็อก ข้างละ 7.5 มม. แต่พับตะเข็บที่ระยะ 5 มม. น ามาเกี่ยวกัน

และย้ าด้วยเครื่องมือย้ าตะเข็บ (Hand Grove)
วิธีการคลี่ผลิตภัณฑ์รูปทรงกระบอกตัดเฉียง

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 11



























รูปที่ 9.17 แสดงการคลี่แบบทรงกระบอกตัดเฉียงด้วยวิธีเส้นขนาน
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 293

วิธีการคลี่ผลิตภัณฑ์รูปปริซึมสี่เหลี่ยมตัดเฉียง




















รูปที่ 9.18 แสดงการคลี่แบบรูปปริซึมมสี่เหลี่ยมตัดเฉียงด้วยวิธีเส้นขนาน
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 293


9.3.3 การเขียนแบบแผ่นคลี่ด้วยเส้นรัศมี
การเขียนแบบแผ่นคลี่ด้วยรัศมี ให้หาแผ่นคลี่ของงานประเภทกรวยหรือปิรามิด ซึ่งเป็นงานที่เส้นขอบ
รูปทั้งสองด้าน เมื่อต่อออกไปแล้วจะไปบรรจบหรือพบกัน เรียกว่า จุดยอด (Apex) ซึ่งจะมีจุดเดียวไม่ว่าฐานจะ
เป็นอย่างไร เราจะต้องใช้จุดยอดนี้เป็นจุดเริ่มเขียน

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 12





































































รูปที่ 9.19 แสดงการคลี่ผลิตภัณฑ์รูปกรวยกลมตัดเฉียงด้วยเส้นรัศมี

ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 288

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 13


วิธีการคลี่พีระมิดสี่เหลี่ยมจัตุรัสตัดเฉียงด้วยเส้นรัศมี (Radial Line Development Pyramid)

















































รูปที่ 9.20 แสดงการคลี่ผลิตภัณฑ์พีระมิดตัดเฉียงด้วยเส้นรัศมี
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 289

9.3.4 การเขียนแบบแผ่นคลี่ด้วยวิธีการสร้างเส้นเป็นสามเหลี่ยม (Triangulation Line
Development)

เป็นการคลี่โดยการสร้างเส้นให้เป็นรูปสามเหลี่ยม เพิ่มความยาวของแผ่นคลี่ไปเรื่อยๆจนกระทั่งมี
ความยาวครบตามแบบและขนาดของผลิตภัณฑ์ ปกติจะใช้วิธีการคลี่ด้วยวิธีนี้กับการคลี่ผลิตภัณฑ์ที่มีลักษณะ

แปลกๆ เช่น ท่อลดจากเหลี่ยมเป็นกลม (Square to Round) ท่อลดจากสี่เหลี่ยมเป็นหกเหลี่ยม(Square to

Hexagon) ท่อลดจากสี่เหลี่ยมเป็นสี่เหลี่ยมหมุนกลับด้าน (Square to Revolved Square) ท่อลดจาก
สี่เหลี่ยมเป็นแปดเหลี่ยม (Square to Octagonal) ฝาครอบดูดควัน (smoke Hood) และกรวยกลมเยื้องศูนย์

(Offset Cone) เป็นต้น ดังแสดงในรูป

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 14










































รูปที่ 9.21 แสดงผลิตภัณฑ์ที่ใช้วิธีการคลี่ด้วยการสร้างเส้นสามเหลี่ยม
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 294


วิธีการคลี่ท่อลดสี่เหลี่ยมเป็นกลม (Development of a Square to Round)





















รูปที่ 9.22 แสดงวิธีการคลี่ท่อลดสี่เหลี่ยมเป็นวงกลมด้วยวิธีการสร้างเส้นสามเหลี่ยม
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 295

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 15


การคลี่ท่อลดสี่เหลี่ยมเป็นสี่เหลี่ยมหมุนกลับด้าน (Development of a Square to Revolved Square)
ประกอบด้วยสามเหลี่ยมเล็ก 4 รูป และสามเหลี่ยมใหญ่ 4 รูป


















รูปที่ 9.23 แสดงการคลี่ท่อลดสี่เหลี่ยมหมุนกลับด้านด้วยวิธีการสร้างเส้นสามเหลี่ยม
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 295

การคลี่ท่อลดสี่เหลี่ยมเป็นหกเหลี่ยม (Development of a Square to Hexagon)
















รูปที่ 9.24 แสดงการคลี่ท่อลดสี่เหลี่ยมเป็นหกเหลี่ยมด้วยวิธีการสร้างเส้นสามเหลี่ยม
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 295

วิธีคลี่ท่อลดจากสี่เหลี่ยมเป็นแปดเหลี่ยม (Development of a Square to Octagonal)
















รูปที่ 9.25 แสดงการคลี่ท่อลดสี่เหลี่ยมเป็นแปดเหลี่ยมด้วยวิธีการสร้างเส้นสามเหลี่ยม

ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 296

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 16


การเผื่อขนาดของแผ่นคลี่เพื่อท าตะเข็บหรือขดลวด (Allowance Seam and Wire Edge)
การสร้างผลิตภัณฑ์โลหะแผ่น จะต้องเขียนแผ่นคลี่ (Development) ของผลิตภัณฑ์นั้นๆ แผ่นคลี่เมื่อ
พับขึ้นรูปและท าการประกอบยึด ขนาดจะต้องไม่เปลี่ยนแปลงไปจากขนาดจริงของผลิตภัณฑ์ที่ได้ออกแบบไว้

ดังนั้นเพื่อให้ได้แผ่นที่สมบูรณ์ (Completed Development) จะต้องมีการเผื่อตะเข็บหรือเผื่อการเข้าขอบ
ลวดลงบนแผ่นคลี่ก่อนการขึ้นรูป ดังแสดงในรูป
การเผื่อตะเข็บเกยท่อ (Lap Seam)























รูปที่ 9.26 แสดงการเผื่อตะเข็บเกยของท่อ

ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 296

การเผื่อตะเข็บเกยกล่อง






















รูปที่ 9.27 แสดงการเผื่อตะเข็บเกยกล่องเหลี่ยม
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 297

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 17


การเผื่อขอบชั้นเดียว (Single Hem) กล่องหรือถาด

















รูปที่ 9.28 แสดงการพับขอบชั้นเดียวของกล่องหรือถาด
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 297




















รูปที่ 9.29 แสดงการเผื่อพับขอบชั้นเดียวและการเผื่อตะเข็บเกยของแผ่นคลี่รูปกล่องหรือถาด
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 297






















รูปที่ 9.30 แสดงการบากมุมในการเผื่อพับขอบสองชั้น (Double Seam)

ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 297

รหัสวิชา
วิชา งานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น ใบเนื้อหา
2100 - 1005

เรื่อง การเขียนแบบแผ่นคลี่ สัปดาห์ที่ 17-18 แผ่นที่ 18


ใช้ส าหรับงานที่ต้องการความแข็งแรงมากกว่าการพับขอบชั้นเดียว ซึ่งจะพบเห็นกันบ่อยๆ ในการท า
ด้ามจับของกรวย กระป๋อง หรือเครื่องใช้ต่างๆ
การเผื่อแผ่นคลี่ในการเข้าขอบลวด
























รูปที่ 9.31 แสดงการเผื่อเข้าขอบลวดบนแผ่นคลี่ของกล่องหรือถาด
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 298


























รูปที่ 9.32 แสดงการเข้าขอบลวดในผลิตภัณฑ์ต่างๆ
ที่มา : นริศ ศรีเมฆ ,2545 หน้า 298