ศิลปศึกษา (ทช11003) ประถมศึกษา

หนงั สือเรียนสาระทกั ษะการดาเนินชีวติ

รายวชิ า ศิลปศึกษา

(ทช11003)

ระดบั ประถมศึกษา
(ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560)

หลกั สูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พ้นื ฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551

สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั
สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศึกษาธิการ

ห้ามจาหน่าย

หนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พิมพด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวติ สาหรับประชาชน
ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ท่ี 15/2555

หนงั สือเรียนสาระทกั ษะการดาเนินชีวติ

รายวชิ าศิลปศึกษา (ทช11003)

ระดบั ประถมศึกษา
ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560

ลิขสิทธ์ิเป็นของ สานกั งาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ
เอกสารทางวชิ าการลาดบั ที่ 15/2555

คํานาํ

กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ัน
พืน้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 เม่อื วันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑและวธิ กี ารจดั การศกึ ษา
นอกโรงเรียนตามหลักสตู รการศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2544 ซง่ึ เปนหลกั สูตรทพ่ี ฒั นาขนึ้ ตาม
หลักปรชั ญาและความเชอื่ พ้นื ฐานในการจัดการศึกษานอกโรงเรียนท่ีมีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมี
การเรียนรูและส่งั สมความรูและประสบการณอยางตอ เน่อื ง

ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคลื่อน
นโยบายทางการศกึ ษาเพื่อเพม่ิ ศักยภาพและขีดความสามารถในการแขง ขนั ใหป ระชาชนไดมีอาชีพ
ทส่ี ามารถสรางรายไดท ่มี ัง่ ค่ังและมนั่ คง เปนบุคลากรที่มีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม
และมีจิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอ่ืน สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ
จุดหมาย มาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวัง และเน้ือหาสาระ ท้ัง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของ
หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษา ขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความ
สอดคลองตอบสนองนโยบายกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ซง่ึ สงผลใหต องปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการ
เพิม่ และสอดแทรกเน้อื หาสาระเกีย่ วกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรมและการเตรียมพรอม เพ่ือเขาสู
ประชาคมอาเซียน ในรายวชิ าท่ีมคี วามเก่ียวของสมั พนั ธก ัน แตย ังคงหลักการและวธิ ีการเดิมในการ
พัฒนาหนังสือที่ใหผูเรียนศึกษาคนควาความรูดวยตนเอง ปฏิบัติกิจกรรม ทําแบบฝกหัด เพ่ือ
ทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปล่ียนเรียนรูกับกลุม หรือศึกษาเพ่ิมเติมจากภูมิ
ปญ ญาทองถ่นิ แหลงการเรยี นรแู ละส่ืออน่ื

การปรบั ปรุงหนังสือเรียนในครัง้ นี้ ไดร บั ความรว มมืออยางดีย่ิงจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ
สาขาวชิ า และผูเกย่ี วของในการจดั การเรียนการสอนทศ่ี ึกษาคนควา รวบรวมขอ มูลองคค วามรูจาก
สื่อตาง ๆ มาเรยี บเรยี งเน้ือหาใหค รบถว นสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูที่คาดหวัง ตัวชี้วัด
และกรอบเนื้อหาสาระของรายวิชา สํานักงาน กศน.ขอขอบคุณผูมีสวนเกี่ยวของทุกทานไว ณ
โอกาสนี้ และหวงั วาหนงั สอื เรียน ชดุ นจ้ี ะเปน ประโยชนแกผ เู รยี น ครู ผูส อน และผูเ กีย่ วขอ งใน
ทกุ ระดับ หากมีขอ เสนอแนะประการใด สาํ นักงาน กศน. ขอนอ มรบั ดว ยความขอบคณุ ย่งิ

สารบญั หนา

คาํ นํา 1
คาํ แนะนาํ การใชหนงั สอื เรยี น 2
โครงสรางรายวิชาศลิ ปศึกษา ระดบั ประถมศึกษา 8
12
บทท่ี 1 ทัศนศิลปพ ืน้ บาน 19
เรื่องที่ 1 ทศั นศลิ ปพนื้ บา น 30
เรอ่ื งท่ี 2 องคป ระกอบทางทศั นศิลป 37
เรอ่ื งท่ี 3 รปู แบบและววิ ัฒนาการของทศั นศิลปพ น้ื บาน 42
เรื่องท่ี 4 รปู แบบและความงามของทัศนศิลปพ ื้นบา น 50
เรือ่ งที่ 5 ทัศนศิลปพน้ื บานกับการแตง กาย 51
เรื่องที่ 6 การตกแตง ที่อยูอาศยั 53
เรือ่ งที่ 7 คุณคาของทัศนศิลปพ ืน้ บาน 74
78
บทท่ี 2 ดนตรีพ้ืนบา น 82
เรอ่ื งที่ 1 ลกั ษณะของดนตรพี น้ื บา น 88
เรอ่ื งที่ 2 ดนตรพี ืน้ บานของไทย 98
เรอื่ งที่ 3 ภูมิปญ ญาทางดนตรี 99
เร่อื งที่ 4 คณุ คาของเพลงพน้ื บาน 99
เร่อื งที่ 5 พฒั นาการของเพลงพื้นบา น 101
เรื่องท่ี 6 คุณคา และการอนุรกั ษเ พลงพืน้ บาน 104
106
บทท่ี 3 นาฏศิลปพ้ืนบา น
เรือ่ งที่ 1 นาฏศลิ ปพ ืน้ บา นและภูมปิ ญญาทอ งถ่นิ
นาฏศลิ ปพ นื้ บานภาคเหนอื
นาฏศลิ ปพ ื้นบานภาคกลาง
นาฏศิลปพน้ื บานภาคอสี าน
นาฏศิลปพนื้ บานภาคใต

บทท่ี 4 การผลติ เครอ่ื งดนตรี 111
ปจจยั หลกั ของการประกอบอาชพี 111
ขอแนะนาํ ในการเลอื กอาชพี 111
อาชพี การผลติ ขลุย 112
อาชพี การผลติ แคน 116
อาชพี การผลติ กลองแขก 119
125
บรรณานกุ รม
คณะผจู ดั ทาํ 126

คาํ แนะนาํ การใชห นังสือเรียน

หนังสอื เรียนสาระการดําเนินชวี ิต รายวิชา ศลิ ปศกึ ษา ทช11003 เปนหนงั สือเรียนท่ีจัดทําขึ้น
สําหรบั ผเู รียนทเ่ี ปนนักศกึ ษานอกระบบ

ในการศกึ ษาหนังสอื เรียนสาระการดาํ เนินชีวิต รายวิชา ศลิ ปศกึ ษา ผูเ รยี นควรปฏิบตั ิดังนี้
1. ศึกษาโครงสรา งรายวชิ าใหเขาใจในหวั ขอ และสาระสําคัญ ผลการเรียนรูท่คี าดหวงั และ
ขอบขา ยเนอ้ื หาของรายวิชาน้ัน ๆ โดยละเอียด
2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามกําหนด
แลว ตรวจสอบกบั แนวตอบกิจกรรมตามท่กี ําหนด ถา ผเู รียนตอบผดิ ควรกลับไปศึกษาและทําความ
เขาใจในเนื้อหานน้ั ใหเขา ใจ กอนทีจ่ ะศกึ ษาเรือ่ งตอ ๆ ไป
3. ปฏบิ ตั ิกจิ กรรมทายเร่อื งของแตล ะเร่อื ง เพอื่ เปนการสรปุ ความรู ความเขาใจของเน้ือหา
ในเร่ืองนั้น ๆ อีกครั้ง และการปฏิบัติกิจกรรมของแตละเน้ือหา แตละเรื่อง ผูเรียนสามารถนําไป
ตรวจสอบกับครูและเพือ่ น ๆ ทร่ี วมเรยี นในรายวชิ าและระดบั เดยี วกันได
หนังสอื เรียนเลมนี้มี 4 บทคอื
บทท่ี 1 ทศั นศลิ ปพ ้นื บา น
บทท่ี 2 ดนตรีพืน้ บาน
บทท่ี 3 นาฏศิลปพ ืน้ บาน
บทที่ 4 การผลิตเครอ่ื งดนตรี

โครงสรางรายวชิ าศิลปศึกษา
ระดับประถมศึกษา

สาระสําคญั

มีความรูความเขาใจ มีคุณธรรม จริยธรรม ช่ืนชม เห็นคุณคาความงาม
ความไพเราะ ธรรมชาติ สิ่งแวดลอม ทางทัศนศิลป ดนตรี นาฏศิลปพ้ืนบาน และวิเคราะหได
อยางเหมาะสม

ผลการเรยี นรทู ี่คาดหวงั

1. อธิบายความหมายของธรรมชาติ ความงามความไพเราะของทัศนศิลป ดนตรี
และนาฏศิลป

2. อธบิ ายความรพู นื้ ฐานของ ทัศนศลิ ป ดนตรี และนาฏศลิ ปพ นื้ บาน
3. สรา งสรรคผลงานโดยใชค วามรพู ้นื ฐาน ดา นทัศนศลิ ป ดนตรี และนาฏศลิ ป
พน้ื บา น
4. ช่นื ชม เห็นคณุ คา ของ ทัศนศิลป ดนตรี และนาฏศลิ ปพ ้นื บาน
5. วเิ คราะห วพิ ากษ วิจารณ งานดา นทศั นศลิ ป ดนตรี และนาฏศลิ ปพืน้ บาน
6. อนรุ กั ษสบื ทอดภมู ิปญ ญาดา นทศั นศิลป ดนตรี และนาฏศิลปพ ืน้ บา น

ขอบขายเนื้อหา

บทท่ี 1 ทัศนศิลปพนื้ บาน
บทท่ี 2 ดนตรีพนื้ บา น
บทที่ 3 นาฏศลิ ปพ ้นื บาน
บทท่ี 4 การผลติ เครื่องดนตรี

สื่อการเรียนรู

1. หนังสอื เรยี น
2. ใบงาน
3. กิจกรรม

1

บทท่ี 1
ทศั นศลิ ปพ ้นื บาน

สาระสําคัญ

รูเขาใจ มีคุณธรรม จรยิ ธรรม ชน่ื ชม เหน็ คณุ คาความงาม ทางทัศนศลิ ป ของศิลปะพื้นบา น
และสามารถ วิเคราะหว พิ ากษ วิจารณไ ดอ ยางเหมาะสม

ผลการเรียนรูทค่ี าดหวงั

มคี วามรู ความเขา ใจ ในพนื้ ฐานของทศั นศิลปพ ืน้ บา น สามารถอธบิ าย สรา งสรรค อนุรักษ
วิเคราะห วพิ ากษ วิจารณเก่ียวกับความงาม ดานทัศนศลิ ปพ น้ื บา น ไดอ ยา งเหมาะสม

ขอบขา ยเน้อื หา

เรอ่ื งท่ี 1 ทศั นศิลปพ น้ื บาน
เรื่องที่ 2 องคประกอบทางทัศนศลิ ป
เรื่องท่ี 3 รปู แบบและวิวฒั นาการของทศั นศิลปพ ้นื บา น
เรอ่ื งที่ 4 รูปแบบและความงามของทศั นศลิ ปพ้นื บาน
เร่อื งท่ี 5 ทศั นศิลปพนื้ บา นกบั การแตงกาย
เรอื่ งที่ 6 การตกแตง ทีอ่ ยูอ าศยั
เรอ่ื งท่ี 7 คณุ คาของทศั นศลิ ปพ ื้นบาน

2

เร่อื งที่ 1 ทศั นศลิ ปพ น้ื บาน

ทัศนศลิ ปพ้นื บา น

เราอาจแบงความหมายของทัศนศิลปพนื้ บา นออกเปน 2 คาํ คอื คาํ วาทศั นศิลปและคาํ วาพื้นบาน
ทัศนศลิ ป หมายถงึ ศลิ ปะท่รี ับรูไดดวยการมอง ไดแ กรปู ภาพทวิ ทัศนท ัว่ ไปเปนสาํ คัญอันดบั
ตนๆ รูปภาพคนเหมือน ภาพลอเลียน ภาพสิ่งของตาง ๆ ก็ลวนแลวแตเปนเร่ืองของทัศนศิลปดวยกัน
ทงั้ สิ้น ซ่ึงถากลา ววา ทศั นศลิ ปเ ปนความงามทางศิลปะ เชน งานประติมากรรม งานสถาปตยกรรม งาน
สิง่ พมิ พ ฯลฯ ที่ไดจากการมอง หรอื ทัศนา นั่นเอง
งานทศั นศลิ ป แยกประเภทไดดังนี้
1. จติ รกรรม หมายถึง การสรางสรรคผ ลงานทศั นศลิ ปบนพนื้ ระนาบดว ยวิธกี ารลาก การ
ระบายสีลงบนพืน้ ผวิ วัสดทุ ่มี คี วามราบเรยี บ เชน กระดาษ ผาใบ แผน ไม เปน ตน เพ่ือใหเกิดเร่อื งราวและ
ความงามตามความรสู กึ นกึ คดิ และจนิ ตนาการของผูวาด จาํ แนกออกได 2 ลกั ษณะ ดงั น้ี

ภาพจติ รกรรมฝาผนังพระอุโบสถวดั ภูมนิ ทร จังหวัดนาน

3

1.1 ภาพวาด เปนศัพทท างทัศนศิลปที่ใชเรียกภาพวาดเขียน ภาพวาดเสน แบบเปน 2
มิติ คือ มีความกวา งและความยาว โดยใชว ัสดตุ าง ๆ เชน ดนิ สอดํา สีไม สีเทียน เปน ตน

1.2 ภาพเขียน เปน การสรา งงาน 2 มติ ิ บนพ้นื ระนาบดวยสีหลายสี เชน การเขียนภาพ
ดวยสนี ํา้ สีดนิ สอ สนี ํ้ามนั เปนตน

2. ประติมากรรม หมายถึง การสรางงานทัศนศิลปที่เกิดจากการปน การแกะสลัก การหลอ
การเชอ่ื ม เปนตน โดยมลี ักษณะ 3 มติ ิ คอื มีความกวาง ความยาว และความหนา เชน รปู คน รูปสัตว รูป
ส่ิงของ เปน ตน ประติมากรรมจําแนกไดเปน 3 ลกั ษณะ ดงั น้ี

ประตมิ ากรรมแบบนนู ตํ่า
2.1 แบบนูนตํ่า เปนการปนหรือสลักโดยใหเกิดภาพท่ีนูนข้ึนจากพ้ืนเพียงเล็กนอย
เทา นัน้ เชน รปู บนเหรยี ญตาง ๆ (เหรยี ญบาท เหรียญพระ) เปน ตน

ประติมากรรมแบบนูนสงู
2.2 แบบนนู สงู เปน การปน หรือสลกั ใหร ปู ท่ีตองการนนู ขึ้นจากพ้ืนหลังมากกวาครึ่งเปน
รปู ท่ีสามารถแสดงความต้ืนลกึ ตามความเปนจรงิ เชน ประตมิ ากรรมท่ฐี านอนสุ าวรีย เปน ตน

4

ประติมากรรมแบบลอยตวั
2.3 แบบลอยตัว เปน การปนหรือแกะสลักท่ีสามารถมองเห็นและสัมผัส ชื่นชมความ
งามของผลงานไดทกุ ดานหรือรอบดาน เชนพระพทุ ธรูป เปนตน
3. สถาปต ยกรรม หมายถึง ศิลปะและวิทยาการแหงการกอสรางที่นํามาทําเพื่อสนองความ
ตอ งการในดา นวตั ถุและจติ ใจ มีลักษณะเปนส่ิงกอ สรางท่สี รางอยา งงดงาม จาํ แนกออกได 2 ลกั ษณะ
ดงั น้ี

สถาปตยกรรมไทยแบบเปด
3.1 แบบเปด หมายถึง สถาปตยกรรมที่มนุษยสามารถเขาไปใชสอยได เชน อาคาร
เรยี น ทพี่ ักอาศัย เปนตน

5

พระธาตไุ ชยา จงั หวดั สุราษฎรธ านี เปนสถาปตยกรรมแบบปด
3.2 แบบปด หมายถึง สถาปตยกรรมท่ีมนุษยไมสามารถเขาไปใชสอยได เชน
สถูป เจดยี  อนุสาวรียต าง ๆ

ผลงานภาพพิมพแ กะไม
4 . ภาพพิมพ หมายถงึ ผลงานศิลปะทถ่ี กู สรา งข้ึนมาดวยวิธีการพิมพ ดวยการกดแมพิมพให
ตดิ เปนภาพบนกระดาษ จากแมพมิ พไมห รอื แมพมิ พโ ลหะ เปน ตน
คําวา พ้ืนบา น บางคร้ังเรียกวาพื้น ซึ่งหมายถึงกลุมชนใดกลุมชนหนึ่งอันมีเอกลักษณของตน
เชน การดาํ รงชพี ภาษาพดู ศาสนา ทเ่ี ปน ประเพณีรว มกัน
ดังน้ัน ทัศนศิลปพื้นบาน หมายถึง ผลงานทางศิลปะที่มีความงาม ความเรียบงายจากฝมือ
ชาวบานทวั่ ๆไปสรา งสรรคผ ลงานอันมคี ุณคาทางดานความงาม และประโยชนใชสอยตามสภาพของ
ทอ งถิ่น

6

ศาสตราจารยศ ิลป พีระศรี ไดก ลา ววา ทศั นศิลปพ น้ื บานหมายถงึ ศลิ ปะชาวบาน คือการรองรํา
ทาํ เพลง กจิ กรรมการวาดเขยี นและอ่นื ๆ ซง่ึ กําเนิดมาจากชีวิตจิตใจของประชาชน ศิลปะชาวบานสวน
ใหญจะเกิดควบคูกับการดําเนินชีวิตของชาวบาน ภายใตอิทธิพลของความเปนอยู ขนบธรรมเนียม
ประเพณี ความเช่ือและความจําเปนของสภาพทองถ่ิน เพื่อใชสอยในชีวิตประจําวัน
โดยทว่ั ไปแลว ศลิ ปะพน้ื บา นจะเรียกรวมกบั ศิลปหัตถกรรม เปนศลิ ปหัตถกรรม ที่เกิดจากฝมือของคน
ในทองถิ่น การประดิษฐสรางสรรคเปนไปตามเทคนิคและรูปแบบท่ีถายทอดกันใน ครอบครัว
โดยตรงจากพอ แม ปู ยา ตา ยาย โดยมีจุดประสงคหลักคือ ทําขึ้นเพ่ือใชสอยในชีวิตประจําวัน
เชนเดียวกับคติพ้ืนบานแลวปรับปรุงใหเขากับสภาพของทองถิ่น จนกลายเปนเอกลักษณเฉพาะของ
ตนเอง
สว นประกอบของทัศนศิลปพืน้ บาน
ทศั นศิลปพ ื้นบาน จะประกอบดว ยสง่ิ ตอไปน้ี
1. เปน ผลงานของชางนิรนาม ทําข้ึนเพอื่ ใชสอยในชวี ิตประจาํ วนั ของประชาชน ความงามที่ปรากฏ
มไิ ดเกดิ จากความประสงคส ว นตวั ของชา งเพ่อื แสดงออกทางศิลปะ แตม าจากความพยายาม หรอื ความ
ชํานาญของชางทฝี่ กฝน และผลิตตอ มาหลายชว่ั อายุคน
2. เปน ผลงานทมี่ ีรปู แบบท่ีเรียบงาย มคี วามงามอนั เกิดจากวสั ดุจากธรรมชาติ และผา นการใชส อยจาก
อดตี จนถงึ ปจจุบนั
3. ผลติ ขึ้นเปน จาํ นวนมาก ซื้อขายกนั ในราคาปกติ ความงดงามเกดิ จากการฝก ฝน และการทาํ ซํา้ ๆ
กัน
4. มคี วามเปนธรรมชาตปิ รากฏอยูมากกวา ความสละสลวย
5. แสดงลกั ษณะพิเศษเฉพาะถนิ่ หรอื เอกลกั ษณของถนิ่ กาํ เนิด
6. เปนผลงานทท่ี าํ ขน้ึ ดว ยฝมอื เปนสวนมาก

7

เกรด็ ความรู
ผูสรางงานศิลปะ เราเรียกวาศิลปน เชนศิลปนดานจิตรกรรม ศิลปนดานภาพพิมพ ศิลปนดาน
ประติมากรรม แตการปนหลอพระพุทธรูปเรียกวางานปฏิมากรรม(สังเกตวาเขียนตางกันจากคําวา
ประติมากรรม และผูสรางสรรคงานประติมากรรมเราเรียกปฏิมากรสวนผูสรางสรรค งานดาน
สถาปตยกรรมเราเรียกสถาปนกิ

กิจกรรม ใหผเู รียนสํารวจบรเิ วณชมุ ชนของผเู รียนหรือสถานทพ่ี บกลุม วามที ัศนศลิ ป
พน้ื บานอะไรบาง หากมจี ดั อยใู นประเภทอะไร จากนัน้ บนั ทึกไวแ ลว นํามาแลกเปลย่ี นความรกู นั ในช้ัน
เรียน

8

เรือ่ งท่ี 2 องคป ระกอบทางทศั นศิลป

“องคประกอบทางทศั นศิลป” ประกอบดวยองคป ระกอบสาํ คญั 7 ประการคือ
1. จดุ หมายถงึ สว นประกอบทีเ่ ล็กท่ีสุด เปน สว นเรม่ิ ตน ไปสสู ว นอนื่ ๆ

.....

2. เสน หมายถึง จุดหลาย ๆ จุดท่ีเคลือ่ นทต่ี อเนอ่ื งไปในทว่ี างเปลา จากทิศทางการเคลื่อนที่
ตาง ๆ กนั

3. สี หมายถึง ลักษณะของแสงสวา งท่ปี รากฏแกส ายตาใหเ ห็น สตี า งกนั สเี ปนสิ่งที่มีอิทธพิ ลตอ
ความรสู กึ เม่ือมองเหน็ และทําใหเ กิดอารมณ สะเทอื นใจตา ง ๆ สชี า งเขียนประกอบไปดว ยแมสี 3 สคี อื
เหลือง แดง นํา้ เงิน ซงึ่ เมื่อนาํ แมส มี าผสมกนั จะไดสีตา งๆ

4. พืน้ ผวิ หมายถงึ คุณลกั ษณะตา ง ๆ ของผวิ ดา นหนา ของวตั ถุทุกชนดิ ทม่ี ลี กั ษณะตาง ๆ กนั เชน
เรยี บ ขรุขระ เปนมนั วาว หรอื ดาน เปน ตน

9

5. รูปรา ง หมายถงึ การบรรจบกนั ของเสนที่เปนขอบเขตของวตั ถทุ ม่ี องเหน็ เปน 2 มิติ คอื มคี วาม
กวางและความยาว 2 ดา นเทานัน้

6. รูปทรง หมายถงึ รูปลักษณะท่ีมองเหน็ เปน 3 มติ ิ คือ มคี วามกวา ง ความยาว และความหนาลึก

10

เกร็ดความรู
การนําองคประกอบทางทัศนศิลป มาจัดภาพใหป รากฏเดน และจดั เรื่องราวสว นประกอบ
ตาง ๆ ในภาพเขาดว ยกนั อยางเหมาะสมเรียกการจดั ภาพ
การจดั ภาพเบอ้ื งตนมหี ลักการดงั นี้
1. มจี ุดเดนเพียงหนงึ่
2. เปน เอกภาพ คอื ดแู ลว เปนเรอ่ื งราวเดยี วกัน
3. มีความกลมกลนื โดยรวมของภาพ
4. อาจมคี วามขดั แยง เลก็ นอยเพื่อเนน จดุ เดน
5. มีความสมดุลของนาํ้ หนกั ในภาพ

11

กิจกรรม ใหผ ูเรยี นอธบิ ายความหมายขององคประกอบทางทัศนศลิ ปตอ ไปนี้
จุด หมายถงึ ......................................................................................................................................
เสน หมายถงึ ....................................................................................................................................
สี หมายถงึ ........................................................................................................................................
พ้ืนผวิ หมายถึง...............................................................................................................................
รปู ราง หมายถึง...............................................................................................................................
รปู ทรง หมายถึง..............................................................................................................................

ดูเฉลยจากบทเรยี นท่ี 1 เรอ่ื งท่ี 2 องคป ระกอบทางทัศนศลิ ป

12

เรือ่ งท่ี 3 รปู แบบและวิวฒั นาการของทัศนศิลปพ ้ืนบาน

ศิลปะพน้ื บา น มพี ืน้ ฐานทเ่ี กดิ จากการผลิตทท่ี าํ ขึน้ ดวยมอื เพ่อื ประโยชนใชส อย จึงนับไดว า
กําเนดิ พรอ มกับววิ ฒั นาการของมนุษย ไดค ิดคน วิธกี ารสรา งเคร่อื งมอื เครื่องใช เพอ่ื ชวยใหเกดิ ความ
สะดวกสบายตอการดาํ เนนิ ชวี ติ มาโดยตลอด เชน เครื่องมอื หิน เครื่องปนดนิ เผาสมัยโบราณทขี่ ุดพบจงึ
นับไดวาการกาํ เนิดศลิ ปหตั ถกรรมมีอยูทวั่ ไป และพฒั นาตงั้ แตโบราณแลว ในสมัยกอนนน้ั สังคมของ
ชาวไทยเรา เปน สังคมแบบชาวนา หรือเรยี กกันวา สงั คมเกษตร อนั เปน สงั คมท่พี ่งึ ตนเอง มีพรอมทกุ ดาน
ในเร่ืองปจจยั ส่ีอยใู นกลุม ชุมมนนัน้ ๆ การสราง การผลติ เครอื่ งใชแ ละอปุ กรณตางๆ เพ่อื อํานวยความสขุ
ความสะดวกสบายในการดาํ รงชวี ติ ของตนเอง

ประเภทของศิลปะพืน้ บา น
งานศิลปะพื้นบานของไทยมีปรากฏตามทองถิ่นตาง ๆ อยูมากมายหลายประเภท

สามารถแบง เปนประเภทตาง ๆ ไดด ังนี้

1. ดานจิตรกรรม จติ รกรรมพื้นบา นของไทยเกิดจากชางชาวบานในทองถ่ินเปนผูสรางผลงานขึ้นโดย
อาศัยวัสดุอุปกรณในทองถ่ินเปนเครื่องมือสรางสรรคผลงาน เชน การใชใบลาน แผนไม ผาฝาย เปน
วสั ดสุ าํ หรบั ขีดเขยี นวาดภาพ และใชส ีจากธรรมชาติ เชน สีจากยางไม ผลไม ดินสี ผงหินสี ระบายดวย
ไมท บุ ปลายใหเปนฝอยบา ง หรือขนสัตวบางประเภท เชน ขนหมู ขนจากหูวัว ขนกระตาย มัดกับไม
เปน แปรงหรือพูก ันระบาย จิตรกรรมพ้ืนบา นไทยสามารถแบบออกไดเปน 2 ประเภท ตามลักษณะของ
ตัวจติ รกรรมดงั น้ี

1.1 จติ รกรรมแบบเคล่อื นทไ่ี ด หมายถงึ มนุษยสามารถนําพาช้ินงานจิตรกรรมนั้นเคลื่อนท่ีไป
ไหนไดโ ดยสะดวก ตัวอยา งของงานจติ รกรรมประเภทน้ไี ดแก สมดุ ขอย ภาพมหาชาติ ตพู ระธรรมลาย
รดนํ้า เปน ตน

1.2 จิตรกรรมแบบเคล่ือนท่ีไมได หมายถึง มนุษยไมสามารถนําพาช้ินงานจิตรกรรมนั้น
เคลอ่ื นท่ไี ปไหนได เนอ่ื งจากไดเ ขยี นภาพจิตรกรรมลงบนอาคารสถานที่ เชน ภาพจติ รกรรมตามฝาผนัง
พระอุโบสถ จิตรกรรมบนผนังเพดาน ระเบยี งวหิ าร เปน ตน

13

ภาพจติ รกรรมพ้ืนบา นแบบเคล่อื นท่ีได ภาพจิตรกรรมพืน้ บานแบบเคลือ่ นที่ไมไ ด
ลักษณะของจิตรกรรมพื้นบานไทย มักจะเปนจิตรกรรมแบบท่ีเรียกวา “จิตรกรรมแบบ

ประเพณ”ี คือเปนการสรางสรรคจติ รกรรมตามแบบแผนทท่ี ําสบื ตอ กันมา ลกั ษณะจะเปน การเขียนภาพ
ดวยสฝี ุนจากธรรมชาตใิ นทองถิ่น ลักษณะการเขียนจะไมรีบรอนไมตองแขงกับเวลา ลักษณะงานจะมี
ขนาดเลก็ หากเขยี นบนพื้นท่ีใหญ เชน ผนังก็จะมีลักษณะเล็กแตจะมีรายละเอียดในภาพมากหรือเปน
ภาพเลา เรื่องตอ เน่อื งไปจนเต็มพื้นท่ี สัดสวนประกอบไมส มั พันธกับบุคคลในภาพ หนาบุคคลไมแสดง
อารมณ แตจ ะส่อื ความหมายดวยกิริยาทาทาง และเรื่องราวสวนใหญจะเปนเร่ืองเกี่ยวกับ พุทธศาสนา
ความเชื่อ
2. ดานประติมากรรม ประติมากรรมพ้ืนบาน มักจะเปนงานที่สรางสรรคข้ึนมาเพ่ือการตอบสนอง
ประโยชนใ ชสอยในชวี ติ ประจําวันของมนุษย วสั ดทุ ่ใี ชม ักจะเปน วสั ดุในทองถิ่น โดยเลอื กใชตามความ
เหมาะสมในการใชงาน เชน ไมไผ ไมเนื้อแข็ง ดินเหนียวและการเผา เปนตน ประติมากรรมพ้ืนบาน
สามารถแบง ออกตามลกั ษณะการนาํ ไปใชไ ด 4 ประเภทดังน้ี

2.1 ประติมากรรมพ้ืนบา นเพ่อื การตกแตง ชัว่ คราว เปน งานประติมากรรมที่สรางข้ึนมาเพ่ือใช
ในพิธีกรรมหรือการตกแตงในระยะเวลาอนั สั้น เชน การแทงหยวก การแกะสลักผกั หรือผลไม และการ
ตกแตงบายศรีในพิธีการตา ง ๆ เปน ตน

การแทงหยวก การตกแตงบายศรี

14

งานประตมิ ากรรมประเภทนี้มักมคี วามสวยงามประณีตใชความคดิ สรา งสรรคส ูง
ผูทําอาจทาํ คนเดยี วหรอื ทาํ เปน กลุม กไ็ ด
2.2 ประติมากรรมพ้นื บานเพ่ือตกแตง ส่ิงของเคร่ืองใช เปนการสรางสรรคงานประติมากรรม
เพอื่ ตกแตง สิง่ ของเครอื่ งใชใ หเกิดความสวยงามนา ใช

ตัวอยางประตมิ ากรรมพนื้ บานเพอื่ ตกแตงส่งิ ของเครื่องใช ไดแ ก
การแกะสลักตู เตียง ขนั น้าํ พานรอง คนโท หมอนํา้ เปนตน
2.3 ประติมากรรมพ้ืนบานเพื่อเครื่องมหรสพ ประติมากรรมประเภทนี้สรางข้ึนมาเพ่ือความ
บนั เทงิ โดยจะเลือกใชว สั ดุท่ีมีอยูในทองถน่ิ เชน ดินเผา ไมไผ หนังวัวหรือหนังควาย ผาฝาย ฯลฯ มา
ประดิษฐเพือ่ เปน อปุ กรณแ สดงมหรสพตา ง ๆ

ตัวอยางประตมิ ากรรมพ้ืนบานเพอื่ มหรสพ ไดแ ก หนุ กระบอก (หุนโรงเลก็ )
หนงั ใหญ หนังตะลุง หัวโขน เปน ตน

15

2.4 ประติมากรรมพื้นบานประเภทเคร่ืองเลนและพิธีกรรม เปนประติมากรรมพื้นบานที่
สรางสรรคเพอ่ื เปน เครอ่ื งเลน สําหรบั เดก็ หรอื เคร่ืองเลน เคร่ืองบนั เทงิ สําหรบั คนทุกวยั

ประติมากรรมประเภทนี้ ไดแก การแกะสลักตัวหมากรุก ตกุ ตาเลก็ ๆ
ตุก ตาเสียกบาล และตุกตาชาววงั เปน ตน

3. ดานสถาปต ยกรรม สถาปต ยกรรมพืน้ บา นไทยเปน สิ่งทีเ่ กีย่ วของกับวถิ ีชวี ติ ของคนไทยมาต้ังแตแรก
เกดิ โดยวสั ดทุ ใ่ี ชม ักเปน วัสดทุ ม่ี ีอยใู นทอ งถิน่ เปน หลกั ยกเวนสถาปตยกรรมดานศาสนาและความเช่ือ
ซ่ึงอาจใชวัสดุตางทองถ่ินท่ีดูแลวมีคาสูงเพื่อแสดงการเคารพนับถือ สถาปตยกรรมพื้นบานไทย แบง
ออกไดตามลักษณะการใชส อย 2 ประเภท ดงั น้ี

3.1 สถาปตยกรรมพ้นื บานเพ่ือพระพทุ ธศาสนา เปน สถาปต ยกรรมทส่ี รางขน้ึ ในวัดตาง ๆ เพื่อ
ประโยชนท างพทุ ธศาสนา และปูชนยี สถาน

สถาปตยกรรมพ้ืนบานเพอ่ื พระพทุ ธศาสนา ไดแ ก พระสถปู เจดยี  พระปรางค
พระอุโบสถ พระวิหาร ศาลาการเปรียญ ฯลฯ

16

3.2 สถาปตยกรรมพื้นบานประเภทที่อยูอาศัย เปนสถาปตยกรรมท่ีสรางสรรคขึ้นมาเพ่ือ
ประโยชนในการอยอู าศัยของบุคคล ลกั ษณะการกอสรา งยดึ ถอื สบื ทอดตอ กันมามรี ปู แบบและแบบแผน
แนน อน แตส ามารถดัดแปลงตามความตอ งการและประโยชนใชสอยของบุคคลอีกดวย สถาปตยกรรม
ป ร ะ เ ภ ท นี้ ส า ม า ร ถ พ บ เ ห็ น ไ ด จ า ก บ า น เ รื อ น ท ร ง ไ ท ย ห รื อ บ า น แ บ บ พื้ น บ า น ต า ม
ภาคตา ง ๆ ภาคเหนอื จะมกี าแลทจี่ ั่วบา น ภาคกลางหลังคาทรงสูงปานลมมีเหรา ภาคใตหลังคาเปนทรง
ปน หยา เปนตน

เรอื นภาคเหนือ เรือนภาคกลาง เรอื นภาคใต

การสรางสถาปตยกรรมพ้นื บา นประเภทท่อี ยูอ าศัยนับเปน ภมู ปิ ญญาไทยที่ปลูกสรางตามความ
เหมาะสมของภมู ปิ ระเทศ ภมู อิ ากาศ และไดถ ายทอดคตนิ ิยมไทยดา นความเชื่อ ความเปนมงคลแก
ผูอ าศยั อีกดว ย

4. ดา นภาพพมิ พ ภาพพิมพพนื้ บานของไทยมไี มมากนกั ทเี่ หน็ ไดช ัดเจนมกั จะเปนในรูปของผา
พิมพ ทส่ี รางสรรคข นึ้ มาเพือ่ ประโยชนในการใชสอยเปนสวนใหญ เชน ผาพิมพลายบาติกของภาคใต
ซง่ึ เปนกรรมวิธีก่ึงพิมพ กึ่งยอม และผาพิมพโขมพัสตรซ่ึงเปนผาพิมพลายแบบตะแกรง ผาไหม(ซิลค
สกรนี ) ของจงั หวดั ประจวบครี ขี ันธ

ผา โขมพัสตร

17

เกร็ดความรู
คุณรูไ หมวา เรือนไทยโบราณแบง ออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คือ
เรือนเครื่องสับ คือประเภทหนึ่งของเรือนท่ีอยูอาศัยของคนไทยท่ีเรียกวา เรือนไทย คูกันกับ

เรอื นเครื่องผูก ตามความหมายของราชบณั ฑติ ยสถานหมายถึง "เปนเรอื นทีม่ ีลกั ษณะคุมเขาดวยกันดวย
วธิ ีเขาปากไม"

สวนใหญเรือนเคร่ืองสับเปนเรือน 3 หอง กวาง 8 ศอก แตจะใหญโตมากขึ้นถาเจาของมี
ตําแหนงสําคญั เชน เสนาบดี ชางทส่ี รา งจะเปนชางเฉพาะทาง กอนสรางจะมีการประกอบพิธี หลาย ๆ
อยาง ในภาคกลางมักใชไมเ ตง็ รังทําพ้ืน เพราะแข็งมาก ทําหัวเทียนไดแข็งแรง ภาคเหนือนิยมใชไมสัก
ไมท ไ่ี มน ิยมใช เชน ไมตะเคียนทอง เพราะมียางสีเลือด ไมน าดู

เรอื นเคร่ืองผูก เปนการสรา งในลักษณะงาย ๆ การประกอบสว นตา ง ๆ เขาดวยกนั จะใชวิธีการ
ผกู มดั ตดิ กันดว ยหวาย หรอื จักตอกจากไมไผ ไมม กี ารใชตะปตู อกยึด ฝาบาน หนาตาง ใชไมไผสานขัด
แตะ เรยี กวา ฝาขดั แตะ พน้ื มีทั้งไมเ นอ้ื แข็งทาํ เปน แผนกระดาน หรือใชไมไ ผสบั เปนฟาก ก็แลวแตฐานะ
ของเจา ของบาน

18

กิจกรรม ใหผเู รยี นสาํ รวจบริเวณชมุ ชนของผูเรียนหรือสถานที่พบกลมุ วา มีศลิ ปะพืน้ บา น
ใดบา งที่เขาในประเภททศั นศลิ ปพน้ื บานทัง้ 4 ประเภทขา งตน จากนั้นจดบันทกึ โดยแบง เปน แตละ
หัวขอดังน้ี
1. วันท่ีสาํ รวจ
2. ระบุสถานท่ี หรือส่ิงของท่พี บ
3. จัดอยูในประเภททศั นศลิ ปใ ด
4. ประโยชนห รือคณุ คา
5. มีความสวยงามประทบั ใจหรือไม อยางไร (บอกเหตผุ ล)

19

เรอื่ งท่ี 4 รูปแบบและความงามของทศั นศลิ ปพ ้ืนบาน

ทัศนศลิ ปพ้ืนบา นกับความงามตามธรรมชาติ มีความงดงามทค่ี ลา ยคลึงกันโดยอาจอธบิ ายใน
รายละเอียดของแตละสิ่งไดด งั น้ี

ทัศนศิลปพ้ืนบาน เปนรูปแบบศิลปะชนิดเดียวที่มีการเปล่ียนแปลงรูปแบบนอยและคงรูป
แบบเดมิ ไดนานทส่ี ุด จากเอกลกั ษณอ นั มคี ุณคา นเ้ี องทาํ ใหทัศนศิลปพ้ืนบานมีคุณคาเพ่ิมขึ้นไปเรื่อย ๆ
ไมว า เปน คณุ คา ดา นเร่ืองราว การพบเห็น หรอื การแสดงออก เพราะทัศนศิลปพ้ืนบานเปนตัวบงบอก
ความเปน มาของมนษุ ยชาติทสี่ รางทัศนศิลปพืน้ บานนั้น ๆ ขนึ้ มา

งานทศั นศิลปพ้ืนบา นสว นใหญมกั จะออกแบบมาในรปู ของการเลียนแบบหรือทําใหกลมกลืน
กับธรรมชาติ ท้ังนี้เพื่อประโยชนของการใชสอยและความสวยงามและ/หรือเพื่ออุดมคติ ซ่ึงทําให
ทัศนศิลปพืน้ บานมจี ุดเดน ทีน่ าประทับใจ ตวั อยางเชน การออกแบบอุปกรณจบั ปลาทจ่ี ะมกี ารออกแบบ
ใหก ลมกลืนกับลกั ษณะกระแสน้าํ สะดวกในการเคลือ่ นยา ย

ไซดักปลา การออกแบบทก่ี ลมกลนื กับสภาพลํานํ้า

เราอาจวิเคราะห วิจารณ ถงึ ความสวยงาม ของทศั นศลิ ปพ้นื บานโดยมแี นวทางในการวิเคราะห
วจิ ารณ ดงั นี้
1. ดา นความงาม เปน การวิเคราะหและประเมินคุณคาในดานทักษะฝมือ การจัดองคประกอบศิลปวา
ผลงานชน้ิ นีแ้ สดงออกทางความงามของศิลปะไดอยางเหมาะสมสวยงามและสงผลตอผูดูใหเกิดความ
ชนื่ ชมเพยี งใด ลกั ษณะการแสดงออกทางความงามของศิลปะจะมีหลากหลายแตกตาง กันออกไปตาม
รูปแบบของยุคสมัย ผูว ิเคราะหค วรมีความรู ความเขาใจดวย

20

2. ดานสาระ เปนการวิเคราะหและประเมินคุณคาของผลงานศิลปะแตละชิ้นวามีลักษณะสงเสริม
คุณธรรม จรยิ ธรรม ตลอดจนจุดประสงคตา ง ๆ วาใหสาระอะไรกับผูชมบาง ซ่ึงอาจเปนสาระเกี่ยวกับ
ธรรมชาติ สังคม ศาสนา การเมือง ปญ ญา ความคิด จนิ ตนาการ และความฝน
3. ดานอารมณความรูสึก เปนการคิดวิเคราะหและประเมินคุณคาในดานคุณสมบัติท่ีสามารถกระตุน
อารมณความรูสึกและส่ือความหมายไดอยางลึกซึ้ง ซ่ึงเปนผลของการแสดงออกถึงความคิดพลัง
ความรสู ึกทปี่ รากฏอยูในผลงาน
ตัวอยางการวเิ คราะห วิจารณงานทศั นศิลปพื้นบานจากภาพตอ ไปนี้

ตัวอยา งการวเิ คราะห คาํ วจิ ารณท ี่ 1

คาํ วจิ ารณ
งานทัศนศิลปป ระเภท จติ รกรรมภาพเขยี นระบายสี
1. ดานความงาม ภาพนผ้ี เู ขยี นมฝี ม ือและความชํานาญในการจัดภาพสูง จุดสนใจอยูท่ีบานหลังใหญ มี
เรอื นหลงั เล็กกวาเปน ตัวเสริมใหภาพมเี รอื่ งราวมากขน้ึ สว นใหญใ นภาพจะใชเสนในแนวนอน ทําใหดู
สงบเงยี บแบบชนบท
2. ดานสาระ เปน ภาพทีแ่ สดงใหเห็นวถิ ีชีวติ ทอี่ ยใู กลช ิดธรรมชาติ มีตนไมใ หญนอยเปนฉากประกอบ
ทง้ั หนา และหลงั มีสายนา้ํ ทีใ่ หค วามรสู กึ เย็นสบาย
3. ดา นอารมณแ ละความรูสึก เปน ภาพทใี่ หความรูสกึ ผอ นคลาย สโี ทนเขยี วของตนไมท ําใหรูสกึ สดชนื่
เกิดความรสู กึ สงบสบายใจแกผูชมเปน อยา งดี

21

ตวั อยางการวเิ คราะห คาํ วิจารณท ่ี 2

คาํ วิจารณ
งานทศั นศิลปป ระเภท ประติมากรรมแบบลอยตวั
1. ดา นความงาม เปนพระพทุ ธรูปปางมารวชิ ยั ทีม่ ลี กั ษณะงดงามไดสัดสว นสมบูรณแบบ ซมุ เรือนแกว
และฉากสีเขมดา นหลังทําใหอ งคพ ระดูโดดเดน และนา ศรัทธามากยิง่ ขึน้
2. ดา นสาระ เปน ประติมากรรมท่สี รา งความเคารพศรทั ธาแกผูพบเหน็
3. ดานอารมณและความรูสึก ทําใหรูสึกถึงความสงบแหงพระพุทธศาสนา และเปนเหมือนที่พึ่งแหง
จิตใจชาวพุทธ

22

กิจกรรม ใหผูเรยี นทดลอง วเิ คราะห วิจารณ งานทัศนศิลปพ้ืนบานจากรูปท่ีกําหนดโดย
ใชหลักการวจิ ารณข า งตน และความรูท ่ีไดศกึ ษาจากเร่ืองท่ี 1.1 ถึง 1.4 มาประกอบคําวจิ ารณ

ภาพจิตรกรรมสนี ํา้ ของ อ.กิตติศกั ดิ์ บตุ รดวี งศ

คําวจิ ารณ

23

กิจกรรม ใหผ ูเ รยี นทดลอง วิเคราะห วิจารณ งานทัศนศิลปพ้ืนบานจากรูปที่กําหนดโดย
ใชหลักการวิจารณข างตน และความรูท ี่ไดศึกษาจากเรอ่ื งท่ี 1.1 ถึง 1.4 มาประกอบคาํ วจิ ารณ

คําวจิ ารณ ประติมากรรม วัดพระธาตุสโุ ทนมงคลคีรี จังหวดั แพร

24

กจิ กรรม ใหผ เู รียนทดลอง วเิ คราะห วิจารณ งานทัศนศิลปพื้นบานจากรูปท่ีกําหนดโดย
ใชห ลักการวจิ ารณขา งตน และความรูทไ่ี ดศึกษาจากเรอ่ื งที่ 1.1 ถงึ 1.4 มาประกอบคาํ วจิ ารณ

คาํ วจิ ารณ การจัดสวนในบา นเลยี นแบบธรรมชาติ

25

กจิ กรรม ใหผ เู รียนทดลอง วิเคราะห วิจารณ งานทัศนศิลปพื้นบานจากรูปที่กําหนดโดย
ใชห ลักการวจิ ารณขา งตน และความรทู ีไ่ ดศ ึกษาจากเรอ่ื งที่ 1.1 ถงึ 1.4 มาประกอบคําวิจารณ

พระอโุ บสถ วดั จุฬามณี จังหวดั สมทุ รสาคร
(ภาพจาก www.Mayaknight07.exteen.com)

คาํ วิจารณ

26

กจิ กรรม ใหผ เู รียนทดลอง วเิ คราะห วิจารณ งานทัศนศิลปพ้ืนบานจากรูปที่กําหนดโดย
ใชห ลักการวจิ ารณขางตน และความรทู ไ่ี ดศกึ ษาจากเรือ่ งที่ 1.1 ถงึ 1.4 มาประกอบคําวจิ ารณ

คาํ วจิ ารณ เครื่องจักสานจากไมไ ผ ภาคกลาง

27

กจิ กรรม ใหผเู รียนทดลอง วิเคราะห วจิ ารณ งานทัศนศิลปพนื้ บา นจากรูปที่กาํ หนดโดยใช
หลกั การวจิ ารณข า งตน และความรทู ไ่ี ดศ ึกษาจากเรอ่ื งท่ี 1.1 ถึง 1.4 มาประกอบคาํ วจิ ารณ

คําวจิ ารณ จิตรกรรมฝาผนังวดั บา นกอ อําเภอวังเหนือ จังหวัดลาํ ปาง

28

กจิ กรรม ใหผูเรยี นทดลอง วเิ คราะห วิจารณ งานทัศนศิลปพื้นบานจากรูปท่ีกําหนดโดย
ใชห ลกั การวจิ ารณขา งตน และความรทู ่ีไดศ กึ ษาจากเรือ่ งที่ 1.1 ถึง 1.4 มาประกอบคําวจิ ารณ

คาํ วจิ ารณ หนังตะลงุ ภาคใต

29

กจิ กรรม ใหผ เู รยี นทดลอง วิเคราะห วจิ ารณ งานทัศนศิลปพื้นบา นจากรูปทก่ี าํ หนดโดย
ใชห ลักการวจิ ารณขางตน และความรูท่ไี ดศกึ ษาจากเรือ่ งท่ี 1.1 ถึง 1.4 มาประกอบคําวจิ ารณ

คาํ วจิ ารณ ลายขางเรือกอและ จงั หวัดปต ตานี

30

เร่ืองท่ี 5 ทศั นศิลปพ ้นื บานกับการแตงกาย

ความหมายของเคร่อื งแตง กาย
คําวา เคร่ืองแตงกาย หมายถึงส่ิงที่มนุษยนํามาใชเปนเคร่ืองหอหุมรางกาย การแตงกายของ

มนุษยแตละเผาพันธุสามารถคนควาไดจาก หลักฐานทางวรรณคดีและประวัติศาสตร เพ่ือใหเปน
เคร่ืองชว ยช้นี าํ ใหร แู ละเขา ใจถงึ แนวทางการแตงกาย ซงึ่ สะทอ นใหเห็นถึงสภาพของการดํารงชีวิตของ
มนุษยในยคุ สมยั นน้ั ๆ
ประวตั ขิ องเครื่องแตง กาย

ในยุคกอ นประวัตศิ าสตรมนษุ ยใ ชเ ครื่องหอ หุมรา งกายจากส่ิงที่ไดมาจากธรรมชาติ เชน ใบไม
ใบหญา หนงั สัตว ขนนก ดนิ สตี าง ๆ ฯลฯ มนษุ ยบ างเผาพนั ธุร จู ักการใชส ีทท่ี ํามาจากตนพืช โดยนํามา
เขียนหรือสักตามรางกายเพ่ือใชเปนเครื่องตกแตงแทนการใชเครื่องหอหุมรางกาย ตอมามนุษยมีการ
เรียนรู ถงึ วธิ ที จ่ี ะดดั แปลงการใชเ ครอ่ื งหอหมุ รา งกายจากธรรมชาติใหมีความเหมาะสมและสะดวกตอ
การแตงกาย เชน มกี ารผูก มัด สาน ถัก ทอ อดั ฯลฯ และมีการวิวัฒนาการเรอ่ื ยมา จนถงึ การรจู ักใชวธิ ตี ดั
และเยบ็ จนในทส่ี ดุ ไดกลายมาเปนเทคโนโลยจี นกระท่งั ถงึ ปจจุบันนี้

31

ความแตกตา งในการแตง กาย
มนุษยเปน สตั วโลกที่ออ นแอทสี่ ุด จึงจาํ เปนตองมีสิ่งปกคลุมรางกายเพ่ือสามารถที่จะดํารงชีวิต

อยไู ด จากความจาํ เปนน้ีจงึ เปน แรงกระตุนที่สาํ คัญในอนั ทจ่ี ะแตง กายเพือ่ สนองความตอ งการของมนุษย
เอง โดยมสี ังคมและส่ิงอ่นื ๆ ประกอบกัน และเครอ่ื งแตง กายกม็ ีรูปแบบท่แี ตกตา งกันไปตามสาเหตุนั้น
ๆ คอื
1. สภาพภมู ิอากาศ ประเทศท่ีอยูในภูมิอากาศที่หนาวเย็นมาก จะสวมเสื้อผาซึ่งทํามาจากหนังหรือขน
ของสัตว เพอื่ ใหค วามอบอุนแกร างกาย สว นในภมู ิภาคท่มี ีอากาศรอ นอบอาว เสื้อผาที่สวมใสจะทําจาก
เสนใย ซง่ึ ทําจากฝาย แตใ นทวปี อฟั รกิ า เสื้อผาไมใชส ิง่ จําเปน สําหรบั ใชใ นการปองกนั จากสภาพอากาศ
แตเขากลับนิยมใชพวกเคร่ืองประดับตาง ๆ ท่ีทําจากหินหรือแกวสีตาง ๆ ซึ่งมีอยูในธรรมชาตินํามา
ตกแตงรางกาย เพ่ือใชเ ปนเครอ่ื งลางหรือเคร่ืองปองกนั ภตู ผีปศาจอกี ดวย

ชาวเอสกิโมอาศยั ในเขตขั้วโลกเหนือการแตง กายจะหอหุม รดั กมุ เพอ่ื ปองกนั ความหนาวเย็น
2. ศัตรูทางธรรมชาติ ในภมู ภิ าคเขตรอน มนุษยจะไดรับความรําคาญจากพวกสัตวปกประเภท แมลง
ตาง ๆ จึงหาวธิ ขี จัดปญ หาโดยการใชโ คลนพอกรา งกายเพ่อื ปองกนั จากแมลง ชาวฮาวายเอีย้ น แถบทะเล
แปซฟิ ก สวมกระโปรงซ่งึ ทาํ ดว ยหญา เพือ่ ใชส าํ หรบั ปองกันแมลง ชาวพื้นเมอื งโบราณของญีป่ นุ รูจกั ใช
กางเกงขายาว เพื่อปอ งกันสัตวแ ละแมลง
3. สภาพของการงานและอาชพี หนงั สตั วแ ละใบไมส ามารถใชเพ่ือปองกนั อนั ตรายจากภายนอก เชน
การเดนิ ปาเพอ่ื หาอาหาร มนษุ ยก ใ็ ชหนงั สตั วและใบไมเ พอื่ ปองกันการถกู หนามเก่ียว หรอื ถูกสตั วก ัด
ตอ ย ตอ มาสามารถนําเอาใยจากดอกฝาย และใยไหม มาทอเปน ผาทเ่ี รียกกนั วา ผาฝา ยและผา ไหม เมือ่
ความเจริญทางดานวิทยาการมีมากขึน้ ก็เรมิ่ มสี ่งิ ท่ีผลติ เพ่มิ ขน้ึ อีกมากมายหลายชนดิ สมยั ศตวรรษที่ 19
เสอ้ื ผามกี ารวิวฒั นาการเพิม่ มากขนึ้ มผี ูคดิ ประดษิ ฐเ ส้ือผาพิเศษ เพอื่ ใหเหมาะสมกบั ความตองการของผู

32

สวมใส โดยเฉพาะผูท ี่ทาํ งานประเภทตาง ๆ เชน กะลาสีเรอื คนงานเหมืองแร เกษตรกร คนงาน
อตุ สาหกรรม ขา ราชการทหาร ตํารวจ พนักงานดับเพลงิ เปน ตน
4.ขนบธรรมเนียมประเพณี วัฒนธรรมและศาสนา เมือ่ มนษุ ยม ีสตปิ ญญามากยงิ่ ข้นึ มกี ารอยูรวมกนั เปน
กลุมชน และจากการอยูรวมกันเปนหมูคณะนี้เอง จึงจําเปนตองมีระเบียบและกฎเกณฑในอันท่ีจะอยู
รวมกันอยา งสงบสุข โดยไมม กี ารรุกรานซ่ึงกนั และกัน จากการปฏิบัติที่กระทําสืบตอกันมา น้ีเอง ใน
ที่สดุ ไดกลายมาเปน ขนบธรรมเนียม ประเพณีและวฒั นธรรมขึ้น

ในสมัยโบราณ เมอ่ื มีการเฉลิมฉลองประเพณีสําคัญตาง ๆ เชน การเกิด การตาย การเก็บเกี่ยว
พชื ผล หรือเร่ิมมกี ารสังคมกบั กลุมอ่ืน ๆ กจ็ ะมีการประดบั หรอื ตกแตง รางกาย ใหเ กิดความสวยงามดวย
เครื่องประดับตาง ๆ เชน ขนนก หนังสัตว หรือทาสีตามรางกาย มีการสักหรือเจาะ บางครั้งก็วาด
ลวดลายตามสว นตา ง ๆ ของรา งกาย เพื่อแสดงฐานะหรือตาํ แหนง ซง่ึ ในปจจุบนั ก็ยงั มหี ลงเหลืออยู สวน
ใหญก็จะเปนชาวพื้นเมืองของประเทศตาง ๆ ศาสนาก็มีบทบาทสาํ คญั ในการ แตง กายดว ยเหมือนกนั
5. ความตอ งการดึงดดู ความสนใจจากเพศตรงขา ม ธรรมชาตขิ องมนุษยเ ม่ือเจริญเติบโตข้ึน ยอมมีความ
ตองการความสนใจจากเพศตรงกันขาม โดยจะมีการแตงกายเพื่อใหเ กดิ ความสวยงาม เพ่ือดงึ ดูดเพศตรง
ขา ม
6. เศรษฐกิจและสภาพแวดลอม สถานภาพทางเศรษฐกิจและสังคมของมนุษย แตละบุคคลยอมไม
เหมอื นกัน จึงทาํ ใหเกดิ การแตง กายทแ่ี ตกตา งกนั ออกไป สงั คมทัว่ ไปมหี ลายระดบั ชนช้ัน มีการแบง แยก
กนั ตามฐานะทางเศรษฐกจิ เชน ชนชน้ั ระดบั เจานาย ชาวบา น และกรรมกร การแตง กายสามารถบอกได
ถงึ สถานภาพ

เครอื่ งประดบั และตกแตง รางกาย

33

มนุษยเรามีพ้ืนฐานในการรักความสวยงามอยูในจิตสํานึกอยูทุกคน จะมากหรือนอยบางก็
แลว แตจติ ใจและสภาวะแวดลอมของบคุ คลน้นั ๆ ดังนน้ั มนุษยจึงพยายามสรรหาสิ่งของมาประดับและ
ตกแตงรางกายตน โดยมีจดุ ประสงคท จี่ ะเสริมความสวยงาม เพ่ิมฐานะการยอมรับในสังคม หรือเปน
การเรยี กรอ งความสนใจของเพศตรงขาม

ในสมัยโบราณการใชเครื่องประดับตกแตงรา งกายของคนไทยระดบั สามัญชนจะไมมี มากนัก
ถึงจะมีก็ไมใชของที่มีราคาสูง เพราะในสมัยโบราณมีกฎหมายขอหามมิใหขาราชการช้ันผูนอยและ
ราษฎรใชเครือ่ งประดบั ทมี่ ีราคาแพง จนกระทงั่ ในสมยั รัตนโกสินทรต อนปลาย กฎโบราณดังกลาวได
ถูกยกเวนไป จึงทําใหเ ครอ่ื งประดบั ชนดิ ตางๆแพรหลายสูคนทุกชั้น ทําใหเกิดการแขงขันสรางสรรค
ออกแบบเคร่ืองประดับใหมๆมากมาย เครื่องประดับเหลาน้ีหลายชนิดจัดอยูในงานทัศนศิลปพ้ืนบาน
ชนดิ หนงึ่ ซ่ึงอาจแบงออกเปนชนิดตางๆตามวสั ดทุ ี่ใชได 3 ประเภทใหญ ๆ คือ

1. เครอื่ งประดบั ทท่ี าํ จากอโลหะ ไดแกเครอ่ื งประดับทใ่ี ชวัสดุหลักทําจากที่ไมใชโลหะเชน
วสั ดดุ นิ เผา ไม ผา หินสีตางๆ ใยพืช หนังสัตว อัญมณี แกว พลาสติก ฯลฯ เคร่อื งประดับเหลาน้ีอาจ
ทาํ จากวัสดชุ นิดเดยี วหรือนํามาผสมกนั กไ็ ด นอกจากน้ันยังสามารถนาํ มาผสมกับวัสดุประเภทโลหะได
อีกดว ย

เครอ่ื งประดับหินสที ีร่ อยดว ยเชือก สรอ ยคอทําจากหนังแท

2. เครื่องประดับที่ทําจากโลหะ ไดแกเครื่องประดับท่ีทําจากสินแรโลหะ เชน ทองคํา เงิน
ทองแดง ทองเหลอื ง ฯลฯ ซ่ึงบางคร้ังไดนําแรโลหะมากกวา 1 ชนิด มาผสมกันเชน นากซ่ึงเปนการ
ผสมกันระหวางทองคํากับทองแดง สัมฤทธ์ิ หรือ สําริด เปนโลหะผสมระหวางทองแดงและดีบุก
สัมฤทธิ์บางชนิดอาจมสี ว นผสมของสงั กะสี หรอื ตะกว่ั ปนอยูดวย

34

เครื่องประดบั ทองคําโบราณ เขม็ ขัดนาก

3. เครื่องประดบั ทใี่ ชทําใหเกดิ รอ งรอยบนรา งกาย ไดแ กก ารนําวตั ถจุ ากภายนอกรา งกายเขา
ไปตดิ บนรางกายเชนรอยสกั หรือการฝง ลกู ปด หรอื เมล็ดพืชใตผ วิ หนงั ของชาวแอฟรกิ าบางเผา เปนตน
นอกจากน้ันยังมกี ารเขยี นสีตามบรเิ วณลําตัวใบหนา เพ่ือประเพณี หรอื ความสวยงามอกี ดวย

การสกั เพ่ือความเชื่อ และการสกั เพ่อื ความสวยงาม

เกรด็ ความรู
รูไหมวา สีและลวดลายสามารถนํามาชวยในการแตง รา งกายได
คนอว น หากใสเ ส้อื ผาสีเขม ๆ เชน นํ้าเงิน แดงเขม เขยี วเขม เทา หรือดํา จะทําใหด ผู อมลงกวา เสื้อสี
ออน หากเลือกเสอ้ื ผาท่มี ีลายแนวตงั้ ยาว ๆ กจ็ ะทาํ ใหดูผอมยิ่งขึ้น
ขณะทค่ี นผอม ควรใสเ ส้อื ผา สีออน ๆ เชนขาว เหลือง ชมพู ฟา ครีม และควรเลือกลายเสอ้ื ผาในแนว
ขวาง เพราะจะทําใหด ตู ัวใหญข น้ึ

35

กจิ กรรม
ใหผูเรยี นทดลองนาํ วสั ดุทก่ี ําหนดดานลาง มาออกแบบเปนงานเครื่องประดับชนิดใดก็ไดท่ีใชสําหรับ
การตกแตงรา งกาย โดยใหเขียนเปนภาพรางของเครื่องประดับพรอมคําอธิบายแนวทางการออกแบบ
ของผเู รยี น (ไมตอ งบอกวธิ ที ํา)
จากนนั้ ใหน าํ ผลงานออกแบบนําเสนอในชน้ั เรยี น
วสั ดุท่ีกาํ หนด

ลกู ปด เจาะรสู ตี า ง ๆ เชอื กเอน็ ขนาดเล็ก
คาํ อธบิ ายแนวทางการออกแบบ

36

กิจกรรม ใหผูเรียนทดลองนําวัสดุท่ีกําหนดดานลาง มาออกแบบเปนงานเคร่ืองประดับ
ชนิดใดก็ไดท ีใ่ ชส ําหรับการตกแตง รา งกาย โดยใหเ ขียนเปน ภาพรางของเครื่องประดับพรอมคําอธิบาย
แนวทางการออกแบบของผเู รยี นและวธิ ที ําอยา งงาย ๆ จากนั้นใหน ําผลงานออกแบบนําเสนอในชั้นเรียน

วสั ดทุ ่ีกาํ หนด
ตุกตาเซรามิกขนาดเลก็ ความสูงประมาณ 1 น้ิว และวสั ดอุ น่ื ๆ ท่หี าไดในชมุ ชนของทา น
คําอธบิ ายแนวทางการออกแบบ

37

เร่ืองที่ 6 การตกแตงทอ่ี ยอู าศัย

การออกแบบตกแตงเปน การออกแบบเพ่ือการเปนอยูในชีวิตประจําวันโดยเฉพาะอยางยิ่งการ
ออกแบบเพ่อื เสรมิ แตงความงามใหกบั อาคารบานเรือนและบริเวณท่ีอยูอาศัย เพื่อใหเกิดความสวยงาม
นาอยูอาศยั การออกแบบตกแตง ในท่ีนหี้ มายถึงการออกแบบตกแตงภายนอกและการออกแบบตกแตง
ภายใน

ขน้ั ตอนในการออกแบบ
1. ศึกษาการจดั วางพน้ื ที่ ตวั บานและทวี่ าง ทางเขาออก ทิศทางดูวาทิศทางลมและแสงแดด จะ

ผา นเขา มาทางดา นไหน เชน กระแสลมจะมาจากทิศใต ดูทิศทางของส่ิงรบกวน เชน เสียง และฝุนจาก
ถนน จากอาคารขา งเคยี งวาจะเขา มาในทศิ ทางใด การวางเคร่ืองเรือน เคร่อื งไฟฟา เปนตน

2. กําหนดความตองการ เชนรูปแบบการออกแบบเชนรูปแบบไทย ๆ หรือรูปแบบสากล
ทนั สมัย เคร่อื งเรอื นสามารถใชของทม่ี อี ยูแลว มาดดั แปลงไดหรอื ไม หรืออยากไดสวนทม่ี ลี กั ษณะแบบ
ไหน เชน สวนที่มไี มใ หญ ดูรมรืน่ สวนไมดอก สวนแบบญป่ี ุน

การตกแตงหองนอนแบบไทยท้ังผนังหอ ง เครือ่ งเรือน และสว นประกอบอนื่ ๆ
3. การวางผัง ตามความตองการพื้นที่ใชสอย เชน หองน่ังเลน หองครัว หองนอน ฯลฯ
กําหนดแนวไมพุมเพื่อปองกันฝุนจากถนนกําหนดพ้ืนที่ปลูกตนไมบังแดดทางทิศตะวันตก กําหนด
ทางเขาออก สว น เพื่อใชส อยตา ง ๆ กาํ หนดจุดท่ีจะเปน เดนของบรเิ วณซึ่งจะเปนบริเวณท่ีเดนที่สุด เชน
จุดที่มองไดอ ยางชดั เจนจากทางเขา หรอื อาจจะจดั วางประติมากรรมหรือพันธุไมท่ีมีความสวยงามเปน
พเิ ศษก็ได

38

4. การจัดทาํ รายละเอยี ดตาง ๆ
ไดแก การออกแบบในสวนตาง ๆ ตามผังที่กําหนดไว กําหนดเคร่ืองเรือน เครื่องไฟฟาหรือ
วสั ดแุ ละพันธไุ มทจ่ี ะนํามาใชออกแบบสวนประกอบอน่ื ๆ
สิง่ สําคัญที่ควรคํานึงถงึ ในการตกแตง ภายในโดยรวมคอื
สถานท่ีตง้ั ของตัวบา น วัสดจุ ะนาํ มาใชตกแตง ประโยชนใชสอยในแตละหอง ความสวยงาม
งบประมาณของผเู ปน เจาของ ความเหมาะสมกบั กาลสมยั เพศและวยั ของผูใช และสุดทายคืออุดมการณ
ของผูอ อกแบบ

การตกแตงสวนแบบเนน อนรุ กั ษธ รรมชาติ
5. การจัดวางเคร่ืองเรือน หลักการท่ัวไปในการพิจารณาจัดวางเครื่องเรือนในการตกแตง
ภายใน มจี ุดมงุ หมายงาย ๆ คอื ตองมคี วามเปน เอกภาพ คือ การรวมตัวกนั ของเครื่องเรือนแตละกลุม ทั้ง
ในดา นความรูส กึ และในดา นความเปน จรงิ เชน ชดุ รับแขก ชุดรับประทานอาหาร ชุดนั่งเลนฯลฯ ถึงแม
เครื่องเรอื นทุกกลุมจะถกู จัดใหรวมอยใู นหอ งโลงท่ีเปดถึงกันตลอด แตเคร่ืองเรือนทุกชุดจะตองถูกจัด
วางใหไมดปู นเปสับสนกัน ทั้งนข้ี ้ึนอยูกับการเลือกแบบของเครื่องเรือนที่สัมพันธกันในแตละชุด และ
การใชสสี นั ตลอดจนการใชเ ครอ่ื งตกแตง เชน ใชพรมรองในบริเวณหองรับแขก หรือใชไฟชอใหแสง
สวา งเนนในบริเวณโตะอาหารซ่ึงจะชวยใหชุดรบั แขก และชดุ รบั ประทานอาหารดเู ปน เอกภาพยงิ่ ขึ้น

39

6. ความสามารถในการเปลี่ยนแปลงการใชสอย
เปน การดีมากถาเคร่อื งเรือนบางชิน้ สามารถทจ่ี ะใชง านไดหลายหนาท่ี หรือหลายตําแหนง เชน
ตูเล็ก ๆ ในหองนอนใหญ สามารถนําไปใชในหองนอนเด็กได เม่ือมีตูใบใหญมาใชในหองนั้นแทน
หรอื เกาอห้ี วายในหอ งนงั่ เลน สามารถนําไปใชน ง่ั เลนทร่ี ะเบยี งบานไดด ว ย

7. ความสมดุล
ตองคํานึงถึงความสมดุลในการจัดวางเคร่ืองเรือนแตละหอง โดยการจัดวางใหแบงกระจาย
เฟอรนิเจอรใหเหมาะสมกับพ้นื ทแ่ี ละไมจัดเคร่ืองเรือนใหรวมกันอยูทางดานใดดานหน่ึงของหอง โดย
ปลอยใหอ กี ดานหนงึ่ วา งเปลา อยา งไมม ีเหตุผล

8. การจดั ระบบทางเดินภายในแตละหอง
ทางเดินภายในแตละหอง ทางเดินจากประตูหนึ่งไปยังอีกประตูหน่ึง จะตองสะดวกและ
กวา งขวางเพยี งพอ ตอ งไมมีการจัดวางทางเดนิ ภายในแตละหอ งกีดขวางในเสนทางที่ใชส ัญจร

สภาพโดยทว่ั ๆ ไปของหองทุกหอง จะทาํ หนา ท่เี ปน ตวั บงั คบั จาํ นวนในการจัดวาง เครือ่ งเรือน
ไดใ นตัวเองอยูแลว เชน หอ งนอนจะตอ งประกอบดว ย เตยี งนอน ตเู สื้อผา โตะ แตง ตัว โตะทาํ งาน โตะ
วางโทรทัศน การจดั วางจงึ ถูกกําหนดใหต ูเสื้อผา ตองวางชดิ ผนังดา นทบึ สว นเตียงนอนนิยมจัดวางดาน
หัวนอนไปทางทศิ ตะวนั ออกหรอื ทิศเหนือตามความเชอื่ โตะ วางโทรทัศนจ ดั วางไวปลายเตียงเพ่ือความ
สะดวกในการใชงาน โตะ แตง ตัวและโตะ ทาํ งานจดั วางอยใู นพนื้ ทซ่ี ึ่งเหลืออยู

หองโถงของตัวบาน จึงเปนหองท่ีคอนขางจะสรางความยุงยากในการจัดวางเครื่องเรือน
พอสมควร กอนการจดั วางเคร่ืองเรือนควรที่จะมกี ารวางแผนงานสาํ หรับหอ งนอี้ ยางรัดกุมเสียกอน

ทางเดินที่มคี วามกวางประมาณ 90 เซนตเิ มตร จะเปนชองทางเดินที่มีขนาดกําลังพอดี ชองวาง
ระหวางโตะ กลางกับเกาอีร้ ับแขก ควรเปน ระยะประมาณ 45 เซนตเิ มตร อันเปน ระยะทส่ี ามารถเดินผาน
เขามายงั เกาอ้ีรับแขกไดส ะดวก อีกท้งั แขกสามารถเออ้ื มมอื มาหยิบแกวนาํ้ หรือหยิบอาหาร ตลอดจนเขี่ย
บุหรี่ลงในทเี่ ขีย่ บหุ รี่ไดสะดวกอกี ดว ย

เครื่องเรือนช้ินใหญ ๆ ในหอง เชน โซฟา ตูโชว โตะ ฯลฯ ควรจัดวางใหลงในตําแหนงที่
เหมาะสมเสียกอน เพื่อท่ีจะใชเปนหลักในการจัดวางเคร่ืองเรือนช้ินเล็ก ๆ ตอไป และไมควรจัดวาง
เคร่อื งเรือนชน้ิ ใหญ ๆ รวมกันอยูเปนกลุม แตควรจัดวางใหกระจายกันออกไป ตามการใชสอย ทั้งนี้
เพื่อผลในดา นความสมดุล

แตอยางไรก็ตามในสภาพปกติควรคํานึงถึงดวยวาแขกที่นั่งบนเกาอ้ีทุกตัวควรท่ีจะ
สามารถเออ้ื มมอื ถึงส่ิงของท่ีอยูบนโตะขาง หรือโตะกลางได

40

การวางเครอ่ื งเรอื นทเ่ี หมาะสมและมรี ะบบทางเดินท่ดี ี
สาํ หรับโตะทํางานเปนเฟอรนิเจอรท่ีสําคัญช้ินหนึ่งในหองน้ี ถามีเนื้อท่ีเพียงพอควรจะจัดวาง
โตะทํางานไวดวย โตะทํางานตัวนี้ในเวลาที่ไมไดใชงานอาจใชเปนท่ีวางโชวของหรือใชเปนท่ีพัก
อาหารขณะนาํ มาเสริ ฟ ทโ่ี ตะไดดวย
เครื่องเรือนที่ดีท่ีสุด สวยท่ีสุดอาจกลายเปนเคร่ืองเรือนช้ินท่ีแยท่ีสุด ถาหากฉากหลังมี
ขอบกพรอง เชน มีสีตัดกันมากเกินไปหรือตกแตงไมสัมพันธกับเครื่องเรือน หองบางหองอาจดู
เหมือนกับวาเคร่ืองเรือนในหองไดถ กู เปลี่ยนแปลงใหมหมดเพียงแตเจาของหองดัดแปลงฉากหลังของ
หอ งเทา น้นั ฉากหลงั จึงนับวามคี วามสําคญั และสามารถชวยในการตกแตงภายในไดอยางดี

เกรด็ ความรู
การสรา งบา นควรทจี่ ะมกี ารออกแบบตกแตง ภายในไปพรอ มกนั ดว ย เพื่อเปน ความลงตวั ในการ
ออกแบบกอ สรางและการวางสายไฟฟา ทอ นํ้าภายในระหวา งกอสราง หากผูรับเหมากอ สรา งและ
ตกแตงภายในเปน ผเู ดยี วกัน การประสานงานในสวนนี้จะเปน ไปอยางราบร่ืน ทําใหง านเสรจ็ ไดร วดเรว็
ขึน้ อกี ทง้ั การกอ สรางบา นและตกแตงภายในไปพรอมกนั ยงั สามารถชวยประหยัดงบประมาณในการ
สรางบานใหนอยลงอีกดว ย

41

กิจกรรม
จากแบบรา งแปลนหอ งนอนดา นลาง ใหผูเรยี นออกแบบจดั วางเครอื่ งเรอื นใหถ ูกตองตาม
หลกั การออกแบบที่ไดศ กึ ษามา โดยใหร า งผงั เคร่อื งเรอื นจดั วางลงในผังแปลนนจ้ี ากนัน้ นํามา
แลกเปล่ียนและวจิ ารณก ันในกลุมเรยี น

42

เรอื่ งที่ 7 คณุ คาของทศั นศลิ ปพ ื้นบาน

วฒั นธรรม โดยท่วั ไปหมายถึง รปู แบบของกิจกรรมมนษุ ยและโครงสรางเชิงสัญลักษณท่ีทําให
กิจกรรมนั้นเดนชดั และมคี วามสาํ คญั วถิ ีการดาํ เนินชวี ิต ซ่ึงเปนพฤติกรรมและส่ิงท่ีคนในหมูผลิตสราง
ขน้ึ ดวยการเรียนรูจากกนั และกนั และรว มใชอ ยูใ นหมูพ วกของตน วฒั นธรรมท่เี ปนนามธรรม หมายถงึ
ส่ิงที่ไมใชวัตถุ ไมสามารถมองเห็น หรือจับตองได เปนการแสดงออกในดาน ความคิด ประเพณี
ขนบธรรมเนยี ม แบบแผนของพฤตกิ รรมตา ง ๆ ท่ีปฏิบตั ิสืบตอกนั มา เปน ท่ยี อมรบั กันในกลุมของตนวา
เปนส่ิงที่ดีงามเหมาะสม เชน ศาสนา ความเชื่อ ความสนใจ ทัศนคติ ความรู และความสามารถ
วัฒนธรรม ประเภทนเี้ ปน สว นสําคัญท่ีทําใหเกิด วัฒนธรรมท่ีเปนรูปธรรมขึ้นได และในบางกรณีอาจ
พัฒนาจนถึงข้นั เปนอารยธรรมกไ็ ด เชน การสรางศาสนสถานในสมัยกอ น เม่ือเวลาผานไปจึงกลายเปน
โบราณสถาน ทีม่ คี วามสําคัญทางประวตั ศิ าสตร

โบราณสถานคอื ส่ิงทไ่ี ดรับการพัฒนามาจากวฒั นธรรม
(รูปภาพจาก www.elbooky.multiphy.com)

ประเพณี เปนกิจกรรมทมี่ กี ารปฏิบตั ิสืบเน่ืองกนั มา เปนเอกลักษณและมีความสําคัญตอสังคม
เชน การแตง กาย ภาษา วฒั นธรรม ศาสนา ศลิ ปกรรม กฎหมาย คุณธรรม ความเชือ่

การทาํ บุญใสบ าตรเปนประเพณีที่ปฏิบัติสืบตอ กนั มา