ศาสนาและหน้าที่พลเมือง สค31002 ม.ปลาย

หนงั สอื เรียนสาระการพฒั นาสังคม

รายวิชา ศาสนาและหนาทพี่ ลเมือง

(สค31002)

ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย

หลักสตู รการศกึ ษานอกระบบระดับการศึกษาขัน้ พ้นื ฐาน
พุทธศกั ราช 2551

(ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. 2560)

สํานักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั
สาํ นกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธกิ าร
กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

หามจําหนา ย
หนังสอื เรยี นเลม นี้จัดพมิ พดว ยงบประมาณแผน ดนิ เพือ่ การศกึ ษาตลอดชวี ติ สาํ หรบั ประชาชน
ลิขสิทธิเ์ ปน ของ สํานกั งาน กศน. สํานกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธกิ าร

เอกสารทางวชิ าการลาํ ดบั ท่ี 43 /2557

หนังสอื เรยี นสาระการพัฒนาสงั คม
รายวชิ า ศาสนาและหนา ท่พี ลเมอื ง (สค31002)
ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย
(ฉบับปรบั ปรุง พ.ศ. 2560)

ลขิ สิทธเ์ิ ปน ของ สาํ นักงาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธกิ าร

เอกสารทางวิชาการลาํ ดับที่ 43/2557

คํานาํ

สาํ นักงานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยไดดําเนินการจัดทําหนังสือเรียน
ชุดใหมนี้ข้ึน เพ่ือสําหรับใชในการเรียนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน
พุทธศักราช 2551 ท่ีมวี ัตถุประสงคใ นการพฒั นาผูเรียนใหม คี ุณธรรม จริยธรรม มีสติปญญา และศักยภาพ
ในการประกอบอาชพี การศึกษาตอ และสามารถดํารงชีวิตอยูในครอบครัว ชุมชน สังคมไดอยางมีความสุข
โดยผูเ รยี นสามารถนําหนังสือเรียนไปใชในการศึกษาดวยวิธีการศึกษาคนควาดวยตนเอง ปฏิบัติกิจกรรม
รวมท้ังทาํ แบบฝก หดั เพอ่ื ทดสอบความรูใหก บั ผูเรยี น และไดมกี ารปรบั เพิม่ เติมเนอื้ หาเกยี่ วกับการมสี วนรวม
ในการปองกนั และปราบปรามการทจุ ริต เพอื่ ใหส อดคลอ งกับนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ นน้ั

ขณะนี้ คณะกรรมการรักษาความสงบแหง ชาติ (คสช.) มีนโยบายในการปลุกจิตสํานึกใหคนไทย
มคี วามรกั ชาติ เทดิ ทนู สถาบันพระมหากษตั ริย เสริมสรางคุณธรรม จรยิ ธรรม คานยิ มในการอยูร ว มกันอยา ง
สามคั คี ปรองดอง สมานฉนั ท สํานกั งานสงเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย จึงไดมีการ
ดําเนนิ การปรับเพ่ิมตวั ชี้วัดของหลักสตู ร และเน้อื หาหนังสอื เรียนใหส อดคลอ งตามนโยบายดังกลาว โดยเพม่ิ
เน้ือหาเกี่ยวหลักอํานาจอธิปไตย หลักความเสมอภาค หลักนิติรัฐและนิติธรรม หลักเหตุผล หลักการ
ประนีประนอม และหลักการยอมรับความเห็นตาง เพื่อการอยูรวมกันอยางสันติสามัคคี ปรองดอง
สมานฉันท และ คุณธรรม จริยธรรมในการอยูรวมกันอยางสันติ สามัคคีปรองดอง สามานฉันท เพื่อให
สถานศึกษานาํ ไปใชในการจดั การเรยี นการสอนใหกับนักศึกษา กศน. ตอไป

ท้ังนี้ สาํ นกั งานสง เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย ไดรับความรวมมือดว ยดี
จากผูทรงคณุ วฒุ ิและผูเ กี่ยวขอ งหลายทา นท่คี นควา และเรียบเรยี งเนื้อหาสาระจากสือ่ ตาง ๆ เพ่ือใหไดส่ือที่
สอดคลองกบั หลกั สูตร และเปนประโยชนตอ ผเู รียนทอ่ี ยนู อกระบบอยางแทจริง ขอขอบคุณคณะที่ปรึกษา
คณะผเู รียบเรยี ง ตลอดจนคณะผจู ัดทําทกุ ทานท่ีไดใ หความรว มมอื ดวยดไี ว ณ โอกาสน้ี

สํานักงาน กศน.
กันยายน 2557

สารบญั

หนา
คําแนะนําการใชห นงั สอื เรยี น
โครงสรา งรายวชิ า ศาสนาและหนาที่พลเมือง (สค31002)

ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย
บทที่ 1 ศาสนาในโลก............................................................................................................1

เรื่องท่ี 1 ความหมาย คุณคา และประโยชนของศาสนา………………………................2
เรอ่ื งท่ี 2 พุทธประวัตแิ ละหลักธรรมคําสอนของพทุ ธศาสนา...................................3
เร่ืองที่ 3 ประวัติศาสดา และคาํ สอนของศาสนาอิสลาม .......................................20
เรื่องท่ี 4 ประวตั ิศาสดา และคําสอนของศาสนาครสิ ต..........................................22
เรอ่ื งที่ 5 ประวัตศิ าสนาพราหณ - ฮินดู และคาํ สอน ............................................25
เรื่องที่ 6 ประวัติศาสดาและคาํ สอนของศาสนาซกิ ซ.............................................34
เร่อื งที่ 7 การเผยแผศาสนาตา ง ๆ ในโลก.............................................................40
เรื่องท่ี 8 กรณตี วั อยางปาเลสไตน.........................................................................44
เรือ่ งท่ี 9 แนวปองกัน และแกไขความขดั แยงทางศาสนา......................................46
เร่อื งที่ 10 หลกั ธรรมในแตละศาสนาท่สี งผลใหอ ยูรวมกับ

ศาสนาอื่นไดอยา งมีความสุข..................................................................47
เรือ่ งที่ 11 วธิ ีฝก ปฏิบัติพฒั นาจติ ในแตล ะศาสนา....................................................48
บทท่ี 2 วฒั นธรรม ประเพณีและคานิยมของประเทศของโลก .......................................... 52
เรอ่ื งที่ 1 ความหมาย ความสาํ คญั ของวฒั นธรรม .................................................53
เรอ่ื งที่ 2 เอกลักษณวฒั นธรรมไทย.......................................................................54
เรือ่ งท่ี 3 การเปลี่ยนแปลงทางวฒั นธรรมและการเลอื กรบั วัฒนธรรม ...................55
เรอ่ื งที่ 4 ประเพณีในโลก......................................................................................56
เรอื่ งที่ 5 ความสําคัญของคานยิ ม และคานิยมในสงั คมไทย ..................................56
เรอ่ื งที่ 6 คานยิ มทพ่ี งึ ประสงคข องสังคมโลก.........................................................59
เร่อื งที่ 7 การปอ งกนั และแกไขปญ หาพฤตกิ รรมตามคานิยม

ที่ไมพ งึ ประสงคของสงั คมไทย................................................................61
บทท่ี 3 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย....................................................................... 63

เร่อื งที่ 1 ความเปนมาการเปลยี่ นแปลงรฐั ธรรมนญู ..............................................64
เร่อื งท่ี 2 สาระสาํ คญั ของรัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย................................66
เร่ืองท่ี 3 บทบาทหนาทข่ี ององคก รตามรฐั ธรรมนูญ

และการตรวจสอบการใชอาํ นาจรัฐ........................................................74
เร่ืองที่ 4 บทบัญญัตขิ องรฐั ธรรมนูญท่มี ีผลตอการเปลี่ยนแปลง

ทางสงั คมและมีผลตอฐานะของประเทศไทยในสงั คมโลก.......................79
เรอื่ งท่ี 5 หนาทพี่ ลเมอื งตามรัฐธรรมนญู และกฎหมายอ่ืน ๆ.................................81

สารบญั (ตอ )

หนา
เรอื่ งท่ี 6 หลักอํานาจอธิปไตย หลกั ความเสมอภาค หลักนติ ิรฐั

และนติ ธิ รรม หลักเหตุผล หลักการประนปี ระนอมและ
หลกั การยอมรับความคิดเหน็ ตางเพอื่ การอยูร ว มกัน
อยา งสนั ติ สามคั คี ปรองดอง สมานฉนั ท...............................................83
เรื่องท่ี 7 การมีสว นรวมในการปอ งกนั และปราบปรมการทุจรติ .............................98
บทท่ี 4 สิทธมิ นษุ ยชน ...................................................................................................... 123
เร่ืองท่ี 1 หลกั สิทธิมนุษยสากล.......................................................................... 124
เรือ่ งที่ 2 สิทธิมนุษยชนในประเทศไทย.............................................................. 129
เรอ่ื งท่ี 3 แนวทางการปฏบิ ัตติ นตามหลักสิทธิมนุษยชน..................................... 133
เฉลยกิจกรรม ........................................................................................................... 138
บรรณานุกรม ........................................................................................................... 141
คณะผูจัดทํา ........................................................................................................143

คําแนะนาํ ในการใชห นังสือเรียน

หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนา ท่ีพลเมือง ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
เปนหนังสอื เรียนทจ่ี ดั ทําขนึ้ สาํ หรับผูเรยี นท่ีเปนนกั ศึกษานอกระบบ

ในการศึกษาหนังสือเรยี นสาระการพฒั นาสงั คม รายวชิ าศาสนาและหนา ท่ีพลเมือง ผูเ รียนควรปฏิบัติ
ดงั นี้

1. ศกึ ษาโครงสรา งรายวิชาใหเขา ใจในหัวขอ สาระสําคัญ ผลการเรียนรูท ่ีคาดหวัง และขอบขาย
เนอ้ื หา

2. ศึกษารายละเอยี ดเนื้อหาของแตล ะบทอยางละเอยี ด และทาํ กจิ กรรมตามท่ีกําหนดแลวตรวจสอบ
กบั แนวตอบกจิ กรรมท่ีกาํ หนด ถา ผูเรยี นตอบผดิ ควรกลับไปศึกษาและทําความเขา ใจในเน้ือหาน้ันใหม ใหเขาใจ
กอนท่จี ะศึกษาเรอื่ งตอ ไป

3. ปฏิบตั กิ จิ กรรมทา ยเรือ่ งของแตละเร่อื ง เพ่ือเปน การสรุปความรู ความเขา ใจของเนื้อหาในเรื่อง
น้ัน ๆ อีกครัง้ และการปฏบิ ัติกิจกรรมของแตล ะเน้อื หาแตล ะเรอื่ ง ผูเรียนสามารถนาํ ไปตรวจสอบกบั ครูและ
เพอ่ื น ๆ ทรี่ วมเรยี นในรายวชิ าและระดับเดียวกันได

4. หนังสือเรียนเลม นม้ี ี 4 บท คอื
บทที่ 1 ศาสนาในโลก
บทที่ 2 วัฒนธรรม ประเพณี และคานยิ มของประเทศไทยและของโลก
บทที่ 3 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
บทท่ี 4 สิทธมิ นษุ ยชน

โครงสรา ง
รายวิชา ศาสนาและหนาท่ีพลเมือง (สค31002)

ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย

สาระสําคัญ

เปน สาระที่เกี่ยวกับศาสนาตาง ๆ ที่เกี่ยวขอ งกับกําเนิดศาสนาและศาสดาของศาสนาตาง ๆ
หลักธรรมสําคัญของศาสนาตา ง ๆ การเผยแพรศาสนา ความขัดแยง ในศาสนา การปฏิบัติตนใหอยูรวมกัน
อยางสนั ติสขุ การฝก จติ ในแตล ะศาสนา การพฒั นาปญ ญาในการแกไ ขปญ หา ตนเอง ครอบครวั ชุมชนและสงั คม
วัฒนธรรม ประเพณดี านภาษา การแตง กาย อาหาร ประเพณีสําคญั ๆ ของประเทศตา ง ๆ ในโลก การอนุรักษ
และสืบทอดวฒั นธรรม ประเพณี การมสี วนรวมในการสืบทอดและปฏิบัติตนเปน แบบอยา งในการอนุรักษ
วฒั นธรรมตามประเพณีของชาติ และการเลือกปรับใชว ัฒนธรรมตางชาติไดอยา งเหมาะสมกับตนเองและ
สังคมไทย คานยิ มท่ีพึงประสงคของสงั คมไทยและประเทศตาง ๆ ในโลกการปฏิบัติตน เปนผูนําในการปอ งกัน
และแกไ ขพฤตกิ รรมไมเ ปน ท่พี งึ ประสงคใ นสงั คมไทย

ผลการเรียนรูท คี่ าดหวงั

1. อธิบายประวตั ิ หลักคาํ สอน และการปฏิบัตติ นตามหลกั ศาสนาทีต่ นนบั ถือ
2. เหน็ ความสาํ คญั ของวัฒนธรรม ประเพณี และมีสวนในการปฏิบัติตนตามวัฒนธรรม ประเพณี
ทองถนิ่
3. ปฏบิ ัติตนตามหลกั ธรรมทางศาสนา วฒั นธรรม ประเพณี
4. ยอมรับและปฏิบตั ิตนเพือ่ การอยูรว มกนั อยา งสนั ตสิ ขุ ในสังคมที่มีความหลากหลายทางศาสนา
วฒั นธรรม ประเพณี
5. วิเคราะหหลักการสําคัญของประชาธิปไตยและปฏิบัติตนตามคุณธรรม จริยธรรม คานิยมใน
การอยรู ว มกันอยา งสันติ สามคั คี ปรองดอง สมานฉันท
6. วิเคราะหแนวทางการแกปญหาการทุจริต และมีสวนรวมในการปองกันและปราบปราม
การทจุ รติ

ขอบขา ยเนื้อหา

บทที่ 1 ศาสนาในโลก
เรอ่ื งที่ 1 ความหมาย คุณคา และประโยชนข องศาสนา
เรอ่ื งที่ 2 พทุ ธประวตั ิและหลักธรรมคําสอนของพทุ ธศาสนา
เรื่องท่ี 3 ประวตั ิศาสดา และคาํ สอนของศาสนาอสิ ลาม
เรอื่ งท่ี 4 ประวตั ศิ าสดา และคําสอนของศาสนาครสิ ต
เรอ่ื งท่ี 5 ประวิตศิ าสนาพราหมณ - ฮนิ ดู และคําสอน
เรอ่ื งท่ี 6 ประวตั ิศาสดาของศาสนาซกิ ซและคําสอน
เรื่องท่ี 7 การเผยแผศ าสนาตา ง ๆ ในโลก
เรื่องที่ 8 กรณตี ัวอยางปาเลสไตน

เรือ่ งที่ 9 แนวทางปอ งกันและแกไขความขดั แยง ทางศาสนา
เรอ่ื งท่ี 10 หลักธรรมในแตล ะศาสนาที่สง ผลใหอ ยูร วมกับศาสนาอนื่ ไดอ ยา งมคี วามสุข
เรอื่ งที่ 11 วธิ ฝี ก ปฏิบัติพัฒนาจิตในแตล ะศาสนา
บทที่ 2 วัฒนธรรม ประเพณี และคานิยมของประเทศของโลก
เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสาํ คญั ของวัฒนธรรม
เร่ืองที่ 2 เอกลักษณวัฒนธรรมไทย
เรื่องที่ 3 การเปลยี่ นแปลงทางวฒั นธรรมและรับวฒั นธรรม
เรอ่ื งที่ 4 ประเพณใี นโลก
เรือ่ งที่ 5 ความสําคัญของคานิยม และคานิยมในสงั คมไทย
เรอื่ งที่ 6 คานยิ มทีพ่ งึ ประสงคข องสังคมโลก
เรื่องท่ี 7 การปองกันและแกไขปญหาพฤตกิ รรมตามคา นยิ ม

ท่ไี มพงึ ประสงคข องสังคมไทย
บทที่ 3 รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย

เรอื่ งที่ 1 ความเปนมาการเปล่ยี นแปลงรัฐธรรมนูญ
เรือ่ งท่ี 2 สาระสาํ คญั ของรัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย
เรอ่ื งที่ 3 บทบาทหนา ทีข่ ององคก รตามรัฐธรรมนูญและการตรวจสอบการใชอ ํานาจรฐั
เร่ืองท่ี 4 บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญที่มีผลตอ การเปล่ียนแปลงทางสังคมและมีผลตอ

ฐานะของประเทศไทยในสังคมโลก
เรอ่ื งท่ี 5 หนา ทพ่ี ลเมืองตามรัฐธรรมนูญและกฎหมายอน่ื ๆ
เรือ่ งท่ี 6 หลักอํานาจอธิปไตย หลักความเสมอภาค หลักนติ ริ ัฐและนติ ธิ รรม

หลักเหตุผล หลักการประนีประนอมและหลกั การยอมรับความคิดเห็นตา ง
เพือ่ การอยรู วมกันอยางสนั ติ สามัคคี ปรองดอง สมานฉนั ท
เร่ืองที่ 7 การมีสว นรว มในการปอ งกันและปราบปรามการทุจริต
บทท่ี 4 สทิ ธมิ นษุ ยชน
เร่อื งที่ 1 หลักสทิ ธมิ นษุ ยสากล
เรื่องที่ 2 สิทธิมนษุ ยชนในประเทศไทย
เรอ่ื งที่ 3 แนวทางการปฏิบตั ติ นตามหลักสทิ ธมิ นษุ ยชน
บรรณานกุ รม
คณะทาํ งาน

ส่อื ประกอบการเรียนรู

1. หนังสือ ศาสนาสากล
2. ซีดี ศาสนาพทุ ธ

ศาสนาครสิ ต
ศาสนาอสิ ลาม
ศาสนาฮนิ ดู
3. หนังสอื วัฒนธรรม ประเพณีในสงั คมไทย
4. หนังสือวัฒนธรรม ประเพณขี องประเทศตา ง ๆ ในโลก
5. คอมพิวเตอร อินเทอรเ นต็

ห น า | 1

บทท่ี 1 ศาสนาในโลก

สาระสําคัญ

ศาสนาตาง ๆ ในโลกมีคุณคาและเปนประโยชนตอชาวโลก เพราะกอใหเกิดจริยธรรมเปน
แนวทางการดําเนินชีวิต ทําใหมนุษยสามารถปกครองตนเองได ชวยใหสังคมดีขึ้น สําหรับประเทศไทยมี
ผูนับถือศาสนาพุทธมากท่ีสุด รองลงมา คือ ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต ศาสนาฮินดู และศาสนาซิกข
แตในโลกมีผูนับถือศาสนาคริสตมากที่สุด รองลงมา คือ ศาสนาอิสลาม ศาสนาฮินดู และศาสนาพุทธ
การศึกษาคําสอนศาสนาตาง ๆ ของศาสนิกชน เพ่ือนํามาประพฤติสงผลใหสังคมมีความสุข ศาสนา
ทกุ ศาสนาลวนสั่งสอนใหค นเปน คนดี เมอ่ื สงั คมเกดิ ความขัดแยงควรรบี หาทางแกไข โดยการนําคําสอนทาง
ศาสนามาประพฤตปิ ฏิบัตจิ ึงจะสง ผลใหสังคมเกิดความสงบสขุ ตลอดไป

ผลการเรยี นทีค่ าดหวงั

1. มีความรูความเขา ใจศาสนาที่สําคญั ๆ ในโลก
2. มคี วามรูค วามเขา ใจในหลกั ธรรมสาํ คญั ของแตล ะศาสนา
3. เหน็ ความสําคญั ในการอยูรว มกบั ศาสนาอนื่ อยา งสันตสิ ุข
4. ประพฤติปฏบิ ตั ติ นสงผลใหสามารถอยรู วมกันกบั ศาสนาอื่นอยา งสันตสิ ุข
5. ฝกปฏิบัติพัฒนาจิตเพ่ือใหสามารถพัฒนาตนเองใหมีสติปญญาในการแกปญหาตาง ๆ และ

พฒั นาตนเอง

ขอบขายเน้อื หา

บทท่ี 1 ศาสนาในโลก
เรื่องที่ 1 ความหมายคณุ คาและประโยชนข องศาสนา
เรอ่ื งท่ี 2 พุทธประวัติและหลกั ธรรมคําสอนของพทุ ธศาสนา
เรือ่ งที่ 3 ประวัตศิ าสดาและคาํ สอนของศาสนาอสิ ลาม
เรื่องที่ 4 ประวัติศาสดาและคาํ สอนของศาสนาครสิ ต
เรือ่ งที่ 5 ประวตั ิศาสนาพราหมณ - ฮินดู และคาํ สอน
เรอ่ื งท่ี 6 ประวัตศิ าสดาและคาํ สอนของศาสนาซกิ ข
เรื่องท่ี 7 การเผยแพรศาสนาตาง ๆ ในโลก
เรอ่ื งท่ี 8 กรณตี ัวอยา งปาเลสไตน
เรื่องท่ี 9 แนวทางปอ งกนั และแกไขความขดั แยงทางศาสนา
เร่ืองท่ี 10 หลักธรรมในแตล ะศาสนาทสี่ งผลใหอ ยรู ว มกบั ศาสนาอืน่ ไดอยา งมีความสขุ
เรอ่ื งที่ 11 วิธฝี กปฏิบัตพิ ฒั นาจติ ในแตล ะศาสนา

สอ่ื ประกอบการเรียนรู

ซีดีศาสนาสากล
เอกสารศาสนาสากลและความขัดแยงในปาเลสไตน

ห น า | 2

เรอื่ งท่ี 1 ความหมายคุณคา และประโยชนของศาสนา

ความหมายของศาสนา

ศาสนา คอื คําสอนทศ่ี าสดานาํ มาเผยแผ สงั่ สอน แจกแจง แสดงใหมนุษยเวน จากความชั่ว กระทํา
แตค วามดี ซึ่งมนษุ ยย ดึ ถือปฏบิ ตั ติ ามคําสอน นั้น ดวยความเคารพเลอื่ มใสและศรัทธา คําสอนดังกลาวจะมี
ลกั ษณะเปน สจั ธรรม ศาสนามคี วามสําคัญตอบุคคลและสังคม ทําใหมนุษยทุกคนเปนคนดีและอยูรวมกัน
อยางสันติสุข ศาสนาในโลกน้ีมีอยูมากมายหลายศาสนาดวยกัน แตวัตถุประสงคอันสําคัญยิ่งของทุก ๆ
ศาสนาเปนไปในทางเดียวกนั กลา วคือ จูงใจใหคนละความช่ัว ประพฤติความดีเหมือนกันหมด หากแตวา
การปฏบิ ตั ิพธิ ีกรรมยอ มแตกตา งกันตามความเชอื่ ถอื ของแตละศาสนา

คุณคา ของศาสนา

1. เปนทีย่ ดึ เหนี่ยวจติ ใจของมนุษย
2. เปนบอเกดิ แหงความสามัคคขี องหมูคณะและในหมมู นุษยชาติ
3. เปน เคร่อื งดบั ความเรารอ นใจ ทําใหส งบรมเย็น
4. เปน บอเกดิ แหงจรยิ ธรรมศลี ธรรมและคุณธรรม
5. เปน บอ เกิดแหงการศกึ ษาขนบธรรมเนียมประเพณอี ันดีงาม
6. เปน ดวงประทีบสองโลกท่ีมืดมดิ อวิชชาใหก ลับสวา งไสวดวยวิชชา

ประโยชนข องศาสนา

ศาสนามีประโยชนมากมายหลายประการ กลา วโดยสรปุ มี 6 ประการ คอื
1. ศาสนาเปนแหลงกําเนิดจริยธรรม ศาสนาทุกศาสนา สอนใหเราทราบวา อะไรคือความชั่ว
ทีค่ วรละเวน อะไรคือความดีที่ควรกระทํา อะไรคือส่ิงที่บุคคลในสังคมพึงปฏิบัติ เพ่ือใหอยูรวมกันอยางมี
ความสุข ดังน้ัน ทกุ ศาสนาจงึ เปนแหลง กาํ เนิดแหงความดที ั้งปวง
2. ศาสนาเปนแนวทางการดําเนินชีวิต ทุกศาสนาจะวางหลักการดําเนินชีวิตเปนข้ัน ๆ
เชน พระพุทธศาสนาวางไว 3 ข้ัน คือ ขัน้ ตนเนนการพง่ึ ตนเองไดม คี วามสขุ ตามประสาชาวโลก ขั้นกลางเนน
ความเจริญกา วหนาทางคุณธรรม และขน้ั สูงเนน การลด ละ โลภ โกรธ หลง
3. ศาสนาทําใหผูนับถือปกครองตนเองได หลักคําสอนใหรูจักรับผิดชอบตนเองคนท่ีทําตาม
คาํ สอนทางศาสนาเครง ครัด จะมหี ิรโิ อตตัปปะ ไมทาํ ช่วั ทง้ั ที่ลบั และท่ีแจง เพราะสามารถควบคุมตนเองได
4. ศาสนาชวยใหสังคมดีขึ้น คําสอนทางศาสนาเนนใหคนในสังคมเวนจากการเบียดเบียนกัน
เอารดั เอาเปรยี บกนั สอนใหเ อือ้ เฟอ เผื่อแผ มีความซื่อสัตยสุจริตตอกัน เปนเหตุใหสังคมมีความสงบสันติ
ย่ิงข้นึ สอนใหอ ดทน เพียรพยายามทาํ ความดี สรา งสรรคผลงานและประโยชนใหก ับสงั คม
5. ศาสนาชวยควบคมุ สงั คมดีขึ้น ทุกสังคมจะมีระเบียบขอ บังคบั จารีตประเพณีและกฎหมายเปน
มาตรการควบคุมสงั คมใหสงบสขุ แตส ่ิงเหลานี้ไมส ามารถควบคุมสังคมใหสงบสุขแทจริงได เชน กฎหมาย
ควบคมุ ไดเ ฉพาะพฤติกรรมทางกายและทางวาจาเทานนั้ ไมส ามารถลึกลงไปถึงจิตใจได ศาสนาเทานั้นจึงจะ
ควบคมุ คนไดท ้งั กาย วาจา และใจ

ห น า | 3

ศาสนาในประเทศไทย ศาสนาพทุ ธ เปนศาสนาประจําชาติไทย มีผูนับถือมากที่สุด รองลงมา คือ
ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต ศาสนาพราหมณ - ฮินดู และศาสนาซิกข รายละเอียดของแตละศาสนา
ดงั ตอไปนี้ คอื

เรือ่ งที่ 2 พทุ ธประวตั แิ ละหลกั ธรรมคาํ สอนของพทุ ธศาสนา

พระพทุ ธศาสนาเชือ่ เรอื่ งการเวยี นวา ย ตาย เกิด ในวัฏสงสาร ถา สตั วโลกยงั มกี เิ ลส คอื โลภ โกรธ หลง
จะตองเกิดในไตรภูมิ คือ 3 โลก ไดแก นรกภูมิ โลกมนุษย และเทวโลก และในการเกิดเปนพระพุทธเจา
เพอ่ื ทจ่ี ะโปรดสัตวโลกใหบารมีสมบรู ณ จึงจะเกิดเปนพระพุทธเจา ใหพระพุทธเจาไดบําเพ็ญบารมีมาทุกภพ
ทกุ ชาตแิ ละบาํ เพ็ญบารมอี ยางย่ิงยวดใน 10 ชาติสดุ ทาย เรยี กวา ทศชาติ ซง่ึ ไดกลาวไวในพระสุตตันตปฎก
โดยมคี วามยอ ๆ ดงั น้ี

1. เตมยี ชาดก

เปนชาดกท่ีแสดงถึง การบําเพ็ญเนกขัมมบารมี คือ การออกบวช ความวา พระเตมียเกิดใน
ตระกลู กษตั ริย แตท รงเกรงวา จะตองขึน้ ครองราชยเปนพระราชา เพราะทรงเห็นการลงโทษโจรตามคําส่ัง
ของพระราชา เชน เฆีย่ นบาง เอาหอกแทงบา ง พระองคจ งึ ทรงแกลงเปน งอยเปล้ยี หหู นวก เปน ใบ ไมพดู จากับ
ใครพระราชาปรึกษากบั พราหมณใ หน าํ พระองคไ ปฝง เสีย พระมารดาทรงคดั คาน แตไ มส ําเรจ็ จึงทรงขอให
พระเตมยี  ครองราชย 7 วนั เผอื่ พระองคจ ะตรัสบา ง ครน้ั ครบ 7 วนั แลว พระเตมยี ก ็ไมต รัส ดังนั้น สารถีจึง
นาํ พระเตมียไ ปฝงตามคําสง่ั ของพระราชา ขณะกําลังขุดหลุมพระเตมียลงจากรถ และตรัสปราศรัยแจงวา
พระองคตองการจะบวช ไมตองการเปนพระราชา จากน้ันสารถีกลับไปบอกพระราชา พระราชาจึงเชิญ
พระเตมียก ลับไปครองราชย พระเตมยี ก ลับเทศนาสัง่ สอนจนพระชนก ชนนี และบริวาร พากนั เลอ่ื มใสออก
บวชตาม

2. มหาชนกชาดก
ชาดกเร่ืองนแี้ สดงถึง การบําเพ็ญวิริยบารมี คือ ความเพียร ใจความสําคัญ คือ พระมหาชนก-

ราชกุมาร เดินทางไปทางทะเล เรือแตก คนทั้งหลายจมน้ําตายบาง เปนเหยื่อของสัตวนํ้าบาง แตพระองค
ไมท รงละความอตุ สาหะ ทรงวายนํ้า โดยกาํ หนดทิศทางแหง กรงุ มิถิลา ในทีส่ ุดก็ไดรอดชวี ติ กลบั ไปกรุงมิถิลาได
ชาดกเรอื่ งนี้ เปนท่มี าแหงภาษติ ทีว่ า เปน ชายควรเพยี รรา่ํ ไปอยา เบ่ือหนา ย (ความเพียร) เสีย เราเห็นตัวเอง
เปนไดอ ยางที่ปรารถนา ขึน้ จากน้ํามาสบู กได

3. สวุ รรณสามชาดก
ชาดกเรอื่ งนแี้ สดงถึง การบําเพ็ญเมตตาบารมี คือ การแผไมตรีจิตคิดจะใหสัตวท้ังปวงเปนสุข

ทว่ั หนา มีเร่ืองเลาวา สุวรรณสาม เลยี้ งมารดาบดิ าของตนซงึ่ เสยี จักษุในปา และเน่ืองจากเปนผูเมตตาปรารถนาดี
ตอ ผูอืน่ หมูเ น้ือกเ็ ดนิ ตามแวดลอมไปในท่ีตาง ๆ วันหน่ึงถูกพระเจากรุงพาราณสี ชื่อ พระเจากบิลยักษ ยิงเอา
ดวยธนู ดวยเขาพระทัยผิด ภายหลังเม่ือทราบวาเปนมาณพ ผูเล้ียงมารดา บิดา ก็สลดพระทัย จึงไปจูง
มารดาของสุวรรณสามมา มารดา บิดาของสุวรรณสามก็ตั้งสัจจกริยาอางคุณความดีของสุวรรณสาม
สุวรรณสามก็ฟน คนื สตแิ ละไดส อนพระราชา แสดงคติธรรมวา ผูใดเล้ียงมารดาบิดาโดยธรรม แมเทวดาก็

ห น า | 4

ยอมรักษาผูน้ัน ยอมมีคนสรรเสริญในโลกน้ี ละโลกนี้ไปแลวก็ไปเกิดในสวรรค ตอจากน้ัน เม่ือพระราชา
ขอใหสงั่ สอนตอ ไปอีกกส็ อนใหทรงปฏบิ ตั ิธรรมปฏิบตั ชิ อบในบุคคลทัง้ ปวง

4. เนมริ าชชาดก
ชาดกเร่ืองนี้แสดงถงึ การบาํ เพญ็ อธิษฐานบารมี คอื ความตง้ั ใจมัน่ คง มเี รื่องเลาวา เนมิราช ไดข้ึน

ครองราชยต อจากพระราชบิดา ทรงบําเพญ็ คุณงามความดี เปนท่ีรักของมหาชน และในที่สุดเมื่อทรงมอบ
ราชสมบัติแกพระราชโอรส เสด็จออกผนวชเชนเดียวกับท่ีพระราชบิดาของพระองคเคยทรงบําเพ็ญมา
ทอดพระเนตรเหน็ เสนพระเกศาหงอกบางกส็ ลดพระทยั ในสงั ขารจึงทรงออกผนวช

5. มโหสถชาดก
ชาดกเรือ่ งนีแ้ สดงถงึ การบําเพญ็ ปญ ญาบารมี คอื มีปญญาลา้ํ เลิศ มีเร่ืองเลาวา มโหสถบัณฑิต

เปนทป่ี รึกษาหนุม ของพระเจาวิเทหะ แหง กรงุ มิถลิ า ทา นมคี วามฉลาดรู สามารถแนะนําในปญ หาตาง ๆ ได
อยา งถกู ตองรอบคอบ เอาชนะที่ปรึกษาอนื่ ๆ ทรี่ ิษยาใสความดวยความดี ไมพยาบาท อาฆาตครั้งหลัง ใช
อบุ ายปอ งกันพระราชาจากราชศตั รู และจับราชศัตรซู ่ึงเปนกษัตริยพ ระนครอน่ื ได

6. ภูริทัตชาดก
ชาดกเร่ืองนแี้ สดงถึง การบาํ เพ็ญศีลบารมี คอื การรักษาศลี มีเรื่องเลาวา ภูริทตั ตนาคราช ไปจําศีล

อยูริมฝงแมนํ้ายมุนา ยอมอดทนใหหมองูจับไปทรมานตาง ๆ ทั้งท่ีสามารถจะทําลายหมองูไดดวยฤทธ์ิ
ดวยความทมี่ ีใจมนั่ ตอ ศีลของตนในทส่ี ดุ กไ็ ดอ ิสรภาพ

7. จันทกมุ ารชาดก
ชาดกเรื่องน้แี สดงถงึ การบําเพญ็ ขันตบิ ารมี คอื ความอดทน จนั ทกมุ าร เปนโอรสของพระเจา-

เอกราช พระองคทรงชวยประชาชนใหพ นจากคดี ซึง่ กัณฑหาลพราหมณราชปุโรหิต เปน ผรู ับสินบนตัดสนิ คดี
ขาดความเปนธรรม สง ผลใหก ณั ฑหาลพราหมณผกู อาฆาตพยาบาท วนั หนึ่งพระเจาเอกราช ทรงพระสุบิน
เหน็ ดาวดงึ สเ ทวโลก เมื่อทรงต่ืนบรรทม ทรงพระประสงคเดินทางไปดาวดึงสเทวโลก จึงตรัสถามกัณฑหาล-
พราหมณ กัณฑหาลพราหมณ จงึ กราบทูลแนะนําใหตดั พระเศียรโอรส ธิดา มเหสี บูชายัญ แมใครจะทัดทาน
ขอรองก็ไมเปนผล รอนถึงทาวสักกะ (พระอินทร) ตองมาช้ีแจงใหหายเขาใจผิดวา วิธีนี้ไมใชทางไปสวรรค
มหาชน จึงรุมฆา กณั ฑหาลพราหมณ และเนรเทศพระเจาเอกราช แลว กราบทูลเชญิ จันทกุมารข้นึ ครองราชย

8. นารทชาดก
ชาดกเรื่องนี้แสดงถึง การบําเพ็ญอุเบกขาบารมี คือ การวางเฉย พระพรหมนารถ ไดชวยให

พระเจาองั คตริ าช แหง กรงุ มถิ ลิ ามหานคร พนจากความคิดเห็นผิดที่ไดรับคําสอนจากคุณาชีวก วารูปกาย
ของคน สตั ว เปน ของเทีย่ ง แมตัดศรี ษะผอู ื่นแลวไมบ าป สขุ ทุกขเกิดไดเองไมมีเหตุ คนเราเวียนวา ยตายเกิด
หนักเขาก็บริสุทธ์ิเอง เมื่อพระองคมีความเห็น ดังน้ัน พระเจาอังคติราชจึงส่ังใหร้ือโรงทาน และมัวเมาใน
โลกีย รอ นถงึ พระธิดา คือ พระนางรจุ า ทรงหว งพระบดิ า จงึ สวดออนวอน ขอใหพระบิดาพนจากความมัวเมา
รอนถงึ พระพรหมนาทร ทรงจาํ แลงกายเปนนักบวช ทรงสอนใหพระเจาอังคติราชใหกลับความเห็นท่ีผิดมา
บาํ เพ็ญกศุ ลถือศีล ทาํ ทานปกครองเมอื งโดยสงบรม เย็น

9. วทิ รู ชาดก
ชาดกเร่ืองนี้แสดงถงึ การบาํ เพญ็ สัจจบารมี คือ ความซ่ือสัตย บัณฑิต มีหนาที่ถวายคําแนะนํา

แกพ ระเจา ธนัญชยั โกรพั ยะ ซ่ึงเปน พระราชาที่คนนบั ถอื มาก ครั้งหน่ึงปณุ ณกยักษมาทา พระเจา ธนญั ชัยโกทพั ยะ
เลน สกา ถาแพจ ะถวายมณรี ตั นะอนั วเิ ศษ ถา พระราชาแพตอ งใหสง่ิ ทป่ี ณุ ณกยักษต อ งการ ในท่สี ุดพระราชาแพ
ปณุ ณกยักษขอตัววิฑรู บัณฑติ พระราชาหนว งเหนี่ยวประการใดไมส าํ เร็จ วิฑูรบณั ฑติ รักษาสัจจะไปกับยักษ

ห น า | 5

ในท่สี ดุ แม แมยกั ษจะทาํ อยางไรวิฑูรบณั ฑติ ก็ไมตายกบั แสดงธรรม จนยกั ษเลื่อมใสและไดกลับคืนบานเมอื ง
มีการฉลองรับขวญั เปน การใหญ

10. เวสสันดรชาดก
เปนชาตสิ ุดทายของพระพทุ ธเจา ชาตติ อไปจึงจะเกิดเปน พระพทุ ธเจา ชาดกเรอ่ื งนี้ แสดงถึงการ

บําเพญ็ ทานบารมี คือ การบริจาคทาน มีเรือ่ งเลาวา พระเวสสันดรผูใจดี บริจาคทุกอยางที่มีคนขอ ครั้งหน่ึง
ประทานชางเผือกคูบ านคเู มอื งแกพ ราหมณ ชาวกาลิงคะ ซึ่งตอมาขอชา งไปเพือ่ ใหเ มืองของตนหายจากฝนแลง
แตป ระชาชนโกรธ ขอใหเ นรเทศพระราชบิดา จึงจาํ พระทยั ตอ งเนรเทศพระเวสสนั ดร ซ่งึ พระนางมัทรีพรอม
ดวยพระโอรสธิดาไดตามเสด็จไปดวย เม่ือชูชกไปขอสองกุมารก็ประทานใหอีก ภายหลังพระเจาสัญชัย
พระราชบดิ าไดทรงไถส องกมุ ารจากชูชก และเสด็จไปรับพระเวสสันดรและพระนางมัทรีกลับกรุง (เรื่องนี้
แสดงการเสียสละสวนนอย เพ่ือประโยชนสวนใหญ คือ การตรัสรู เปนพระพุทธเจา อันจะเปนทางใหได
บําเพญ็ ประโยชนส วนรวมได มิใชเ สยี สละโดยไมม จี ุดมงุ หมายหรอื เหตผุ ล)

ประวตั พิ ระพทุ ธเจา

พระพุทธเจา ทรงมพี ระนามเดิมวา “สทิ ธัตถะ” ทรงเปนพระราชโอรสของ “พระเจาสุทโธทนะ”
กษตั รยิ ผ ูครองกรุงกบลิ พัสดุ แควน สักกะ และ “พระนางสิริมหามายา” พระราชธิดาของกษัตริยราชสกุล
โกลิยวงศ แหง กรุงเทวทหะ แควน โกลิยะ

ในคืนที่พระพุทธเจาเสด็จปฏิสนธิในครรภพระนางสิริมหามายา พระนางทรงพระสุบินนิมิตวา
มีชา งเผือกมงี าสามคูไดเขามาสูพระครรภ ณ ที่บรรทม กอนที่พระนางจะมีพระประสูติกาลท่ีใตตนสาละ

ห น า | 6

ณ สวนลุมพินวี นั เมอ่ื วนั ศุกร ข้นึ สบิ หาคาํ่ เดือนวสิ าขะ ปจอ 80 ปก อนพทุ ธศักราช (ปจจุบันสวนลุมพินีวัน
อยูในประเทศเนปาล)

ทันทีที่ประสูติเจาชายสิทธัตถะ ทรงดําเนินดวยพระบาท 7 กาว และมีดอกบัวผุดขึ้นมารองรับ
พระบาท พรอ มเปลง วาจาวา “เราเปนเลิศท่ีสดุ ในโลก ประเสรฐิ ทส่ี ุดในโลก การเกดิ ครง้ั น้ีเปนคร้ังสุดทาย
ของเรา” แตหลังจากเจาชายสิทธัตถะประสูติกาลไดแลว 7 วัน พระนางสิริมหามายาก็เสด็จสวรรคาลัย
เจาชายสิทธตั ถะ จึงอยูในความดแู ลของพระนางประชาบดีโคตมี ซง่ึ เปน พระกนษิ ฐาของพระนางสริ มิ หามายา

ท้ังนี้ พราหมณทั้ง 8 ไดทํานายวา เจาชายสิทธัตถะมีลักษณะเปนมหาบุรุษ คือ หากดํารงตนใน
ฆราวาส จะไดเปน จกั รพรรดิ ถาออกบวชจะไดเ ปนศาสดาเอกของโลก แตโกณฑัญญะพราหมณผูอายุนอย
ท่ีสุดในจํานวนนั้นยืนยันหนักแนนวาพระราชกุมารสิทธัตถะ จะเสด็จออกบวชและจะไดตรัสรูเปน
พระพทุ ธเจาแนน อน

ชวี ิตในวยั เดก็

เจา ชายสิทธัตถะ ทรงศึกษาเลาเรียนจนจบศิลปศาสตรทั้ง 18 ศาสตร ในสํานักครูวิศวามิตรและ
เนอ่ื งจากพระบดิ าไมป ระสงคใ หเ จา ชายสทิ ธตั ถะเปน ศาสดาเอกของโลก จึงพยายามทําใหเจาชายสิทธัตถะ
พบเหน็ แตค วามสขุ โดยการสรางปราสาท 3 ฤดู ใหอ ยูป ระทบั และจดั เตรยี มความพรอ มสาํ หรับการราชาภเิ ษก
ใหเจาชายข้ึนครองราชย เม่ือมีพระชนมายุ 16 พรรษา ทรงอภิเษกสมรสกับพระนางพิมพาหรือยโสธรา
พระธดิ าของพระเจากรงุ เทวทหะ ซึ่งเปนพระญาตฝิ า ยมารดา จนเมือ่ มีพระชนมายุ 29 พรรษา พระนางพิมพา
ไดใ หป ระสตู ิพระราชโอรสมีพระนามวา “ราหลุ ” ซ่ึงหมายถงึ “บว ง”

เสด็จออกผนวช

ห น า | 7

วันหน่งึ เจาชายสิทธตั ถะ ทรงเบื่อความจําเจในปราสาท 3 ฤดู จึงชวนสารถีทรงรถมาประพาสอุทยาน
คร้ังน้ันไดทอดพระเนตรเห็นคนแก คนเจ็บ คนตาย และนักบวช โดยเทวทูต (ทูตสวรรค) ท่ีแปลงกายมา
พระองคจงึ ทรงคิดไดว านี่เปน ธรรมดาของโลก ชวี ิตของทกุ คนตองตกอยูในสภาพ เชนน้ัน ไมมีใครสามารถ
หลีกเลย่ี งเกดิ แก เจ็บ ตายได จึงทรงเหน็ วา ความสุขทางโลกเปนเพียงภาพมายา เทานั้น และวิถีทางท่ีจะ
พนจากความทุกข คือ ตองครองตนเปนสมณะ ดังน้ัน พระองคจึงใครจะเสด็จออกบรรพชา ในขณะท่ีมี
พระชนมายุ 29 พรรษา

ครานนั้ พระองคไ ดเ สดจ็ ไปพรอ มกบั นายฉันทะ สารถีซึง่ เตรยี มมาพระที่นั่งนามวา กัณฑกะ มุงตรง
ไปยังแมนํ้าอโนมานที กอนจะประทับน่ังบนกองทรายทรงตัดพระเมาลีดวยพระขรรคและเปลี่ยนชุด
ผากาสาวพัตร (ผายอ มดว ยรสฝาดแหงตน ไม) และใหนายฉนั ทะนําเคร่ืองทรงกลบั พระนคร กอนท่ีพระองค
จะเสด็จออกมหาภิเนษกรมณ (การเสด็จออกเพื่อคุณอันยิ่งใหญ) ไปโดยเพียงลําพัง เพ่ือมุงพระพักตรไป
แควนมคธ

บําเพญ็ ทุกรกิรยิ า

หลงั จากทรงผนวชแลว พระองคมุงไปท่ีแมนํ้าคยา แควนมคธ ไดพยายามเสาะแสวงทางพนทุกข
ดวยการศึกษาคนควาทดลองในสํานักอาฬารดาบสกาลามโคตรและอุทกดาบสรามบุตร เมื่อเรียนจบทั้ง
2 สํานกั แลว ทรงเหน็ วานยี่ ังไมใ ชทางพนทกุ ข

จากนั้นพระองคไดเ สดจ็ ไปทีแ่ มน้าํ เนรญั ชรา ในตาํ บลอรุ เุ วลาเสนานิคมและทรงบําเพ็ญทุกรกิริยา
ดวยการขบฟนดว ยฟน กล้ันหายใจ และอดอาหารจนรางกายซูบผอม แตหลงั จากทดลองได 6 ป ทรงเห็นวา
น่ียังไมใชทางพนทุกขจึงทรงเลิกบําเพ็ญทุกรกิริยา และหันมาฉันอาหารตามเดิม ดวยพระราชดําริตามที่
ทา วสกั กเทวราชไดเ สดจ็ ลงมาดีดพิณถวาย 3 วาระ คือ ดีดพิณสาย 1 ขึงไวตึงเกินไป เมื่อดีดก็จะขาด ดีดพิณ
วาระท่ี 2 ซึ่งขึงไวหยอน เสียงจะยืดยาด ขาดความไพเราะ และวาระที่ 3 ดีดพิณสายสุดทายที่ขึงไวพอดี
จึงมเี สยี งกังวานไพเราะ ดังนั้น จึงทรงพิจารณาเห็นวา ทางสายกลาง คอื ไมตึงเกินไป และไมหยอนเกินไป น้ัน
คือ ทางท่จี ะนําสกู ารพนทุกข

หลงั จากพระองคเ ลกิ บําเพ็ญทกุ รกิริยา ทําใหพระปญ จวคั คยี ทงั้ 5 ไดแ ก โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ
มหานามะ อสั สชิ ทมี่ าคอยรับใชพ ระองคด ว ยความคาดหวังวา เมื่อพระองคคนพบทางพนทุกข จะไดสอน
พวกตนใหบรรลุดวย เกิดเสื่อมศรัทธาที่พระองคลมเลิกความต้ังใจ จึงเดินทางกลับไปที่ปาอิสิปตน-
มฤคทายวัน ตําบลสารนาถ เมืองพาราณสี

ห น า | 8

ตรสั รู

คราน้นั พระองคท รงประทบั นั่งขัดสมาธใิ ตตน พระศรมี หาโพธิ์ ณ อรุ เุ วลาเสนานิคม เมืองพาราณสี
หนั พระพักตรไปทางทิศตะวนั ออกและตงั้ จิตอธิษฐานดว ยความแนวแนวา ตราบใดที่ยงั ไมบรรลุสัมมาสัมโพธิญาณ
ก็จะไมลกุ ขึ้นจากสมาธบิ ลั ลังก แมจะมีหมูมารเขามาขัดขวาง แตก็พายแพพระบารมีของพระองคกลับไป
จนเวลาผา นไปในที่สดุ พระองคท รงบรรลรุ ูปฌาณ คือ

ยามตน หรือ ปฐมยาม ทรงบรรลุปุพเพนิวาสานุสตญิ าณ คือ สามารถระลึกชาติได
ยามสอง ทรงบรรลจุ ุตูปปาตญาณ (ทิพยจักษุญาณ) คือ รูเ รื่องการเกิดการตายของสัตวท ง้ั หลายวา
เปน ไปตามกรรมที่กําหนดไว
ยามสาม ทรงบรรลุอาสวักขยญาณ คือ ความรูที่ทําใหสิ้นอาสวะหรือกิเลสดวยอริยสัจ 4 ไดแก
ทุกข สมทุ ัย นโิ รธ และมรรค และไดต รสั รดู วยพระองคเ องเปน พระสัมมาสมั พุทธเจาและเปนศาสดาเอกของโลก
ซงึ่ วนั ท่พี ระสัมมาสัมพทุ ธเจา ตรสั รูตรงกับ วนั เพญ็ เดอื น 6 ขณะท่ีมีพระชนมายุ 35 พรรษา
แสดงปฐมเทศนา
หลงั จากพระสัมมาสมั พทุ ธเจาตรสั รแู ลว ทรงพิจารณาธรรมทพี่ ระองคต รสั รมู าเปนเวลา 7 สัปดาห
และทรงเหน็ วาพระธรรมน้ันยากสําหรับบุคคลท่ัวไปท่ีจะเขาใจและปฏิบัติได พระองคจึงทรงพิจารณาวา
บุคคลในโลกน้ีมีหลายจําพวกอยางบัว 4 เหลา ที่มีท้ังผูท่ีสอนไดงายและผูท่ีสอนไดยาก พระองคจึงทรง
ระลึกถึงอาฬารดาบสและอุทกดาบสผูเปนพระอาจารยจึงหวังเสด็จไปโปรดแตทั้งสองทานเสียชีวิตแลว
พระองคจ งึ ทรงระลึกถึงปญจวคั คยี ท ้ัง 5 ทเ่ี คยมาเฝา รับใช จงึ ไดเ สด็จไปโปรดปญจวคั คียท่ปี าอิสปิ ตนมฤคทายวนั

ห น า | 9

ธรรมเทศนากณั ฑแรกที่พระองคท รงแสดงธรรม คือ “ธมั มจักกัปปวตั ตนสตู ร” แปลวา สูตรของ
การหมุนวงลอแหงพระธรรมใหเ ปนไป ซง่ึ ถอื เปน การแสดงพระธรรมเทศนาครั้งแรกในวันเพ็ญ 15 ค่ํา เดือน 8
ซึ่งตรงกับวนั อาสาฬหบูชา

ในการนพ้ี ระโกณฑัญญะไดธรรมจกั ษุ คือ ดวงตาเห็นธรรมเปนคนแรก พระพุทธองคจึงทรงเปลง
วาจาวา “อัญญาสิวตโกณฑัญโญ” แปลวา โกณฑัญญะไดรูแลว ทานโกณฑัญญะจึงไดสมญาวา อัญญา
โกณฑญั ญะ และไดรับการบวชเปนพระสงฆองคแรกในพระพุทธศาสนา โดยเรียกการบวชที่พระพุทธเจา
บวชใหวา “เอหิภกิ ขอุ ุปสัมปทา”

หลังจากปญจวัคคียอุปสมบทท้ังหมดแลว พุทธองคจึงทรงเทศนอนัตตลักขณสูตร ปญจวัคคีย
จงึ สาํ เรจ็ เปนอรหันตใ นเวลาตอ มา

การเผยแผพระพทุ ธศาสนา

ตอมาพระพุทธเจาไดเทศนพระธรรมเทศนาโปรดแกสกุลบุตร รวมท้ังเพ่ือนของสกุลบุตรจนได
สําเร็จเปน พระอรหนั ตท งั้ หมดรวม 60 รปู

พระพุทธเจา ทรงมพี ระราชประสงคจะใหมนษุ ยโ ลกพนทกุ ขพนกิเลส จึงตรัสเรียกสาวกทั้ง 60 รูป
มาประชมุ กันและตรสั ใหสาวก 60 รูป จาริกแยกยายกันเดินทางไปประกาศศาสนา 60 แหง โดยลําพังใน
เสนทางที่ไมซํ้ากัน เพือ่ ใหสามารถเผยแผพ ระพทุ ธศาสนาในหลายพนื้ ท่อี ยางครอบคลมุ สว นพระองคเองได
เสด็จไปแสดงธรรม ณ ตําบลอุรุเวลาเสนานคิ ม

หลงั จากสาวกไดเ ดินทางไปเผยแผพระพทุ ธศาสนาในพืน้ ท่ีตาง ๆ ทําใหม ีผูเลื่อมใสพระพทุ ธศาสนา
เปน จํานวนมาก พระองคจ ึงทรงอนญุ าตใหส าวกสามารถดําเนินการบวชไดโดยใชวิธีการ “ติสรณคมนูปสัมปทา”
คือ การปฏิญาณตนเปนผูถึงพระรัตนตรัย พระพุทธศาสนาจึงหยั่งรากฝงลึกและแพรหลายในดินแดน
แหง นัน้ เปนตน มา

ห น า | 10

เสดจ็ ดับขนั ธปรนิ ิพพาน

พระสัมมาสัมพุทธเจา ไดทรงโปรดสัตวและแสดงพระธรรมเทศนาตลอดระยะเวลา 45 พรรษา
ทรงสดบั วา อีก 3 เดอื นขา งหนา จะปรนิ ิพพาน จงึ ไดท รงปลงอายสุ งั ขาร ขณะนน้ั พระองคไดประทับจําพรรษา
ณ เวฬคุ าม ใกลเ มอื งเวสาลี แควน วชั ชี โดยกอ นเสดจ็ ดับขนั ธปรนิ พิ พาน 1 วนั พระองคไดเสวยสุกรมัททวะ
ทีน่ ายจุนทะทาํ ถวาย แตเกดิ อาพาธลง ทําใหพ ระอานนทโ กรธ แตพระองคต รสั วา “บิณฑบาตที่มีอานสิ งสทีส่ ุด”
มี 2 ประการ คอื เมอ่ื ตถาคต (พุทธองค) เสวยบิณฑบาตแลวตรสั รูและปรินิพพาน” และมีพระดํารัสวา “โย โว
อานนท ธมม จ วนิ โย มยา เทสิ โต ปญญตโต โส โว มมจจเยน สตถา” อันแปลวา “ดูกอนอานนท ธรรม
และวนิ ัยอนั ท่ีเราแสดงแลว บัญญัติแลวแกเธอทั้งหลาย ธรรมวินัยจักเปนศาสดาของเธอท้ังหลายเม่ือเรา
ลวงลบั ไปแลว ”

พระพุทธเจาทรงประชวรหนักแตทรงอดกล้ันมุงหนาไปเมืองกุสินารา ประทับ ณ ปาสาละ เพื่อ
เสด็จดับขันธปรินิพพาน โดยกอนที่จะเสด็จดับขันธปรินิพพานนั้น พระองคไดอุปสมบทแกพระสุภัททะ-
ปรพิ าชก ซึ่งถอื ไดวา “พระสภุ ทั ทะ” คือ สาวกองคสุดทา ยที่พระพุทธองคท รงบวชใหใ นทามกลางคณะสงฆ
ท้งั ท่ีเปนพระอรหนั ตและปุถชุ นจากแควน ตาง ๆ รวมท้งั เทวดาทมี่ ารวมตวั กนั ในวนั นี้

ในครานั้นพระองคท รงมีปจ ฉมิ โอวาทวา “ดกู อ นภิกษุท้งั หลาย เราขอบอกเธอทั้งหลายสังขารท้ังปวง
มีความเส่ือมสลายไปเปนธรรมดา พวกเธอจึงทําประโยชนตนเองและประโยชนของผูอ่ืนใหสมบูรณดวย
ความไมประมาทเถดิ ” (อปปมาเทนสมปาเทต)

จากนัน้ ไดเสดจ็ ดบั ขนั ธปรนิ พิ พานใตต น สาละ ณ สาลวโนทยาน ของเหลามัลลกษัตริย เมืองกุสินารา
แควนมัลละ ในวันข้ึน 15 ค่ําเดือน 6 รวมพระชนมายุ 80 พรรษา และวันน้ีถือเปนการเร่ิมตนของ
พุทธศกั ราช

ห น า | 11

สรปุ หลกั ธรรมของพระพทุ ธศาสนา
พระพทุ ธศาสนาเปนศาสนาประเภทเทวนยิ ม คอื ไมน บั ถอื พระเจา พระสัมมาสมั พทุ ธเจา ทรงตรัสรู

ความจรงิ ของชวี ติ วา องคประกอบของชวี ติ มนษุ ยประกอบดวยรูปและนามเทานน้ั
รปู และนามเมอื่ ขยายความกจ็ ะเปน รปู จติ และเจตสิก จากรูปจิตและเจตสิกกข็ ยายความดว ยขันธ 5

ไดแก รปู ขนั ธ วญิ ญาณขันธ เวทนาขนั ธ สญั ญาขนั ธ และสงั ขารขันธ สรุปไดด ังแผนภมู อิ งคป ระกอบของชวี ิต

แผนภูมแิ สดงองคป ระกอบของชีวติ มนุษย
จากแผนภูมิองคประกอบของชีวิตมนุษยดังกลาว ในทางพระพุทธศาสนาอธิบายวา ชีวิต คือ
ความเปน อยขู องรา งกาย (รปู ) จิตและเจตสิก (นาม) โดยอาศัยความเปนผูนําเกิดและตามรักษาดํารงชีวิต
และการกระทําตาง ๆ ไดโดยอาศยั จติ และเจตสิกเปนผูก าํ หนด
รปู คือ รางกายเปน ธรรมชาตทิ ่ีไมมีความรสู ึกนึกคดิ ใด ๆ ทัง้ สน้ิ
นาม คอื สว นท่ีเปนจติ และเจตสกิ เปนธรรมชาติท่รี ับรสู ิง่ ตาง ๆ และสามารถนึกคิดเร่ืองราวสง่ิ ตาง ๆ ได
จิต คอื ธรรมชาติทร่ี ูอารมณ ทําหนาที่เห็น ไดยิน รูรส รูกล่ิน รูสึกตอการสัมผัส ถูกตองทางกาย
และรูสกึ คิดทางใจ
เจตสิก คือ ธรรมชาตทิ รี่ ูสกึ นกึ คิดเรอ่ื งราวสงิ่ ตา ง ๆ
เมอื่ แยกรปู และนามใหละเอียดขึ้นกจ็ ะอธบิ ายดวยขนั ธ 5 คอื
รปู ขนั ธ (รูป) หมายถึง อวยั วะนอ ยใหญ หรือกลุม รูปทม่ี ีอยใู นรางกายทัง้ หมดของเรา
วิญญาณขนั ธ (จติ ) หมายถงึ ธรรมชาตทิ ่รี ับรูสิ่งตา ง ๆ ทมี่ าปรากฏทางตา หู จมูก ล้ิน กายใจ อีก
ท้ังเปน ธรรมชาตทิ ีท่ าํ ใหเ กดิ ความรสู ํานกึ คดิ ตา ง ๆ
เวทนาขนั ธ (เจตสกิ ) หมายถึง ความรูสึกเปนสขุ เปนทุกข ดใี จ เสียใจหรือเฉย ๆ
สัญญาขันธ (เจตสิก) หมายถงึ ธรรมชาติท่มี ีหนา ทใ่ี นการจํา หรือเปน หนวยความจําของจติ นน่ั เอง

ห น า | 12

สังขารขันธ (เจตสกิ ) หมายถงึ ธรรมชาตทิ ปี่ รงุ แตงจิตใหมลี กั ษณะตา ง ๆ เปนกุศลบาง การเกิดข้นึ ของ
จติ (วญิ ญาณขนั ธ) จะเกิดขึ้นโดยมีเจตสิก (เวทนาขันธ สญั ญาขันธ สงั ขารขนั ธ) เกิดขน้ึ รวมดวยเสมอเฉพาะจิต
อยางเดยี ว ไมส ามารถรบั รหู รอื นกึ คดิ อะไรไดเลย จติ และเจตสกิ จะแยกจากกันไมไ ด ตอ งเกดิ รวมกนั อิงอาศยั กัน
จิตแตละดวงทเ่ี กดิ จะตองมีเจตสิกเกิดรว มดวยเสมอ

จากความจริงของชีวิตที่พระพุทธองคทรงคนพบวา ชีวิตเปนเพียงองคประกอบของรูปและนาม
เทาน้ัน แตเหตุที่คนเรามีความทกุ ขอ ยู เพราะความรสู กึ นึกคิดท่ีเปนเร่อื งเปนราววา “มีเรามีเขา” ทําใหเกิด
การยึดมั่นถอื มน่ั ดวยอวชิ ชา (ความไมร ู) วาสภาพธรรมเทานั้นเปนเพียงรูปและนามท่ี “เกิดข้ึน ตั้งอยู แลว
ดับไป” เทา น้ัน

1. หลกั ธรรมเพอื่ ความหลดุ พนเฉพาะตวั คือ อรยิ สัจ 4
อริยสจั 4 แปลวา ความจรงิ อันประเสรฐิ มอี ยสู ปี่ ระการ คอื
1) ทุกข คือ สภาพที่ทนไดยากภาวะท่ีทนอยูในสภาพเดิมไมไดสภาพท่ีบีบคั้น ไดแก ชาติ

(การเกิด) ชรา (การแก การเกา ) มรณะ (การตาย การสลายไป การสญู สิ้น) การประสบกบั ส่ิงอนั ไมเปน ทีร่ ัก
พลัดพรากจากส่งิ อนั เปน ท่รี กั การปรารถนาส่งิ ใดแลว ไมสมหวังในสิ่งน้นั กลา วโดยยอ ทกุ ข ก็คือ อุปาทานขันธ
หรือขนั ธ 5

2) ทุกขสมุทัย คือ สาเหตุท่ีทําใหเกิดทุกข ไดแก ตัณหา 3 คือ กามตัณหา – ความทะยาน
อยากในกาม ความอยากไดทางกามารมณ, ภวตัณหา – ความทะยานอยากในภพ ความอยากเปนโนนเปนน่ี
ความอยากท่ีประกอบดวย ภาวทิฏฐิ หรือสัสสตทิฏฐิ และวิภวตัณหา – ความทะยานอยากในความปรารถนา
จากภพ ความอยากไมเปนโนนไมเ ปน น่ี ความอยากท่ปี ระกอบดว ยวภิ วทฏิ ฐิ หรอื อุจเฉททฏิ ฐิ

3) ทุกขนิโรธ คือ ความดับทุกข ไดแก ดับสาเหตุท่ีทําใหเกิดทุกขกลาว คือ ดับตัณหาทั้ง 3
ไดอ ยางสน้ิ เชิง

4) ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา คือ แนวปฏิบัติที่นําไปสูหรือนําไปถึงความดับทุกข ไดแก มรรค
อันมอี งคประกอบอยูแ ปดประการ คอื (1) สัมมาทฏิ ฐิ – ความเห็นชอบ (2) สัมมาสังกัปปะ – ความดําหริชอบ
(3) สัมมาวาจา - เจรจาชอบ (4) สัมมากมั มนั ตะ - ทําการงานชอบ (5) สมั มาอาชวี ะ – เลี้ยงชพี ชอบ
(6) สมั มาวายามะ - พยายามชอบ (7) สัมมาสติ - ระลึกชอบ และ (8) สัมมาสมาธิ – ตั้งใจชอบ ซง่ึ รว มเรียก
อกี ชือ่ หนงึ่ ไดว า “มชั ฌิมาปฏปิ ทา” หรอื ทางสายกลาง

2. หลักธรรมเพอ่ื การอยรู ว มกันในสังคม
1) สัปปรุ ิสธรรม 7
สปั ปรุ สิ ธรรม 7 คอื หลกั ธรรมของคนดีหรอื หลกั ธรรมของสตั ตบุรษุ 7 ประการ ไดแก
(1) รจู กั เหตุหรอื ธัมมัตุ า หมายถงึ ความเปน ผรู จู ักเหตุ รจู ักวเิ คราะหหาสาเหตขุ องส่ิงตาง ๆ
(2) รูจ กั ผลหรอื อัตถญั ุตา หมายถึง ความเปน ผูรูจักผลที่เกิดขน้ึ จากการกระทาํ
(3) รจู ักตนหรืออัตตัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักตนทั้งในดานความรู คุณธรรมและ

ความสามารถ
(4) รจู กั ประมาณหรอื มัตตัญุตา หมายถึง ความเปนผูรจู กั ประมาณรจู กั หลกั ของความพอดี

การดําเนนิ ชีวติ พอเหมาะพอควร
(5) รูจกั กาลเวลาหรือกาลญั ตุ า หมายถงึ ความเปน ผรู จู กั กาลเวลา รจู ักเวลาไหนควรทาํ อะไร

แลว ปฏิบัตใิ หเ หมาะสมกบั เวลาน้นั ๆ

ห น า | 13

(6) รูจักชมุ ชนหรือปริสญั ุตา หมายถึง ความเปน ผรู ูจักปฏบิ ัตกิ ารปรับตนและแกไขตนให
เหมาะสมกบั สภาพของกลมุ และชมุ ชน

(7) รจู ักบคุ คลหรอื ปุคคลัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักปฏิบัติตนใหเหมาะสมกับบุคคล
ซ่งึ มคี วามแตกตา งกัน

การท่บี ุคคลไดน าํ หลกั สัปปรุ ิสธรรม 7 มาใชในการดําเนนิ ชวี ิตพบกบั ความสขุ ในชวี ติ ได
2) อทิ ธิบาท 4

อิทธบิ าท 4 คือ หลักธรรมทน่ี าํ ไปสูความสาํ เร็จแหงกจิ การมี 4 ประการ คอื ฉนั ทะ วริ ยิ ะ จิตตะ
วิมังสา

(1) ฉันทะ คือ ความพอใจใฝร ักใฝหาความรแู ละใฝสรา งสรรค
(2) วิริยะ คือ ความเพยี รพยายามมีความอดทนไมทอถอย
(3) จติ ตะ คือ ความเอาใจใสแ ละตง้ั ใจแนว แนใ นการทํางาน
(4) วมิ งั สา คือ ความหม่ันใชปญญาและสติในการตรวจตราและคิดไตรตรอง
3) กุศลธรรมบถ 10
กุศลกรรมบถ 10 เปน หนทางแหงการทําความดีงามทางแหงกุศล ซึ่งเปนหนทางนําไปสูความสุข
ความเจริญ แบง ออกเปน 3 ทาง คือ กายกรรม 3 วจกี รรม 4 และมโนกรรม 3
1. กายกรรม 3 หมายถึง ความประพฤติดีท่แี สดงออกทางกาย 3 ประการ ไดแก

(1) เวนจากการฆาสัตว คือ การละเวนจากการฆาสัตว การเบียดเบียนกัน เปนผูเมตตา
กรณุ า

(2) เวนจากการลักทรพั ย คือ เวนจากการลักขโมย เคารพในสิทธิของผูอื่น ไมหยิบฉวยเอา
ของคนอืน่ มาเปน ของตน

(3) เวน จากการประพฤติในกาม คอื การไมลวงละเมิดสามีหรือภรรยาผูอื่น ไมลวงละเมิด
ประเวณีทางเพศ

2. วจีกรรม 4 หมายถึง การเปนผูมีความประพฤติดีซ่ึงแสดงออกทางวาจา 4 ประการ ไดแก
(1) เวน จากการพดู เทจ็ คือ การพูดแตค วามจริงไมพดู โกหกหลอกลวง
(2) เวนจากการพูดสอเสียด คือ พูดแตในสิ่งที่ทําใหเกิดความสามัคคีกลมเกลียว

ไมพูดจาในสงิ่ ท่ีกอใหเกดิ ความแตกแยกแตกราว
(3) เวนจากการพดู คาํ หยาบ คือ พดู แตคาํ สุภาพ ออ นหวาน ออนโยนกับบุคคลอื่นท้ังตอหนา

และลับหลงั
(4) เวนจากการพดู เพอเจอ คอื พูดแตค วามจรงิ มเี หตผุ ล เนนเน้ือหาสาระที่เปนประโยชน

พูดแตส ่ิงทจ่ี าํ เปน และพูดถกู กาลเทศะ
3. มโนกรรม 3 หมายถึง ความประพฤติที่เกดิ ขึ้นในใจ 3 ประการ ไดแ ก
(1) ไมอยากไดข องของเขา คอื ไมคิดโลภอยากไดของผอู ่ืนมาเปนของตน
(2) ไมพ ยาบาทปองรายผูอ่ืน คือ มีจิตใจปรารถนาดีอยากใหผ ูอื่นมีความสขุ ความเจริญ
(3) มีความเห็นที่ถูกตอง คือ ความเชื่อที่ถูกตองคือความเช่ือในเร่ืองการทําความดีไดดี

ทาํ ช่วั ไดชัว่ และมคี วามเช่ือวา ความพยายามเปนหนทางแหงความสาํ เรจ็

ห น า | 14

สังคหวัตถุ 4

สงั คหวัตถุ 4 เปนหลกั ธรรมคําสอนทางพระพทุ ธศาสนาทเ่ี ปนวธิ ปี ฏบิ ัติเพ่อื ยึดเหน่ียวจิตใจของคน
ท่ยี ังไมเคยรักใครน บั ถือใหมีความรักความนับถือ สังคหวัตถุเปนหลักธรรมท่ีชวยผูกไมตรีซึ่งกันและกันให
แนน แฟน ยง่ิ ขึน้ ประกอบดว ย ทาน ปย วาจา อัตถจริยา สมานตั ตตา

1. ทาน คือ การใหเ ปนส่ิงของตนใหแกผอู น่ื ดวยความเต็มใจ เพ่อื เปนประโยชนแ กผูรบั การใหเปน
การยดึ เหน่ียวน้าํ ใจกันอยางดียิ่ง เปนการสงเคราะหสมานน้าํ ใจกันผกู มิตรไมตรีกันใหยัง่ ยนื

2. ปย วาจา คือ การเจรจาดวยถอยคําไพเราะออนหวานพูดชวนใหคนอ่ืนเกิดความรักและนับถือ
คําพูดท่ดี นี ้ันยอ มผกู ใจคนใหแ นนแฟน ตลอดไป หรือแสดงความเห็นอกเห็นใจใหกําลังใจรูจักพูดใหเกิดความ
เขา ใจดสี มานสามัคคยี อมทาํ ใหเ กิดไมตรที ําใหร กั ใครน ับถอื และชว ยเหลือเกอ้ื กูลกนั

3. อัตถจริยา คือ การประพฤตสิ ่ิงทเี่ ปน ประโยชนแกกัน คือชวยเหลือดวยแรงกายและขวนขวาย
ชวยเหลือกจิ กรรมตา ง ๆ ใหลุลวงไป เปน คนไมด ดู ายชว ยใหค วามผดิ ชอบชว่ั ดีหรือชว ยแนะนาํ ใหเกิดความรู
ความสามารถในการประกอบอาชีพ

4. สมานัตตตา คือ การวางตนเปนปกติเสมอตนเสมอปลาย ไมถือตัว และการวางตนใหเหมาะสม
กับฐานะของตนตามสภาพ ไดแก ผูใหญ ผูนอย หรือผูเสมอกัน ปฏิบัติตามฐานะผูนอยคาราวะนอบนอม
ยาํ เกรงผูใหญ

อบายมุข 6

คาํ วา อบายมขุ คอื หนทางแหง ความเส่ือมหรือหนทางแหงความหายนะความฉิบหาย มี 6 อยาง
ไดแ ก

1. การเปนนักเลงผหู ญิง หมายถึง การเปนคนมจี ิตใจใฝในเรอื่ งเพศ เปนนักเจาชู ทําใหเสียทรัพยสิน
เงนิ ทองสูญ เสียเวลาและเสยี สุขภาพ

2. การเปนนกั เลงสรุ า หมายถึง ผูทด่ี ่ืมสรุ าจนตดิ เปน นสิ ยั การดม่ื สุรานอกจากจะทําใหเ สียเงินเสียทอง
แลว ยังเสียสขุ ภาพ และบนั่ ทอนสติปญญาอกี ดว ย

3. การเปนนักเลงการพนัน หมายถึง ผูที่ชอบเลนการพนันทุกชนิด การเลนการพนันทําใหเสีย
ทรพั ยสนิ ไมเ คยทาํ ใครร่าํ รวยม่งั มีเงินทองไดเ ลย

4. การคบคนชว่ั เปนมิตร หมายถงึ การคบคนไมดีหรือคนชั่ว คนช่ัวชักชวนใหทําในสิ่งที่ไมถูกตอง
และอาจนําความเดือดรอ นมาสตู นเองและครอบครวั

5. การเท่ยี วดกู ารละเลน หมายถึง ผทู ชี่ อบเทย่ี วการละเลน กลางคืน ทําใหเสียทรัพยสิน และอาจ
ทําใหเ กดิ การทะเลาะเบาะแวงในครอบครัว

6. เกยี จครานทาํ การงาน หมายถงึ ผไู มช อบทาํ งาน ไมขยนั ไมทํางานตามหนาทท่ี ร่ี บั ผดิ ชอบ

ห น า | 15

เบญจศลี เบญจธรรม

เบญจศีลเบญจธรรม คือ หลกั ธรรมทคี่ วรปฏิบตั ิควบคูกันมุงใหบ ุคคลทาํ ความดลี ะเวน ความช่ัว

เบญจศลี (สิ่งที่ควรละเวน) เบญจธรรม (สิ่งที่ควรประพฤติ)
1. เวนจากการฆา สตั ว 1. มคี วามเมตตากรณุ า
2. เวน จากการลักทรัพย 2. ประกอบอาชีพสจุ ริต
3. เวน จากการประพฤติผดิ ในกาม 3. มคี วามสํารวมในกาม
4. เวน จากการพดู เทจ็ 4. พูดความจรงิ ไมพดู โกหก
5. เวนจาการเสพของมึนเมา 5. มสี ติสัมปชญั ญะ

โลกบาลธรรมหรอื ธรรมคมุ ครองโลก

โลกบาลธรรม หรือ ธรรมคุมครองโลก เปนหลักธรรมท่ีชวยใหมนุษยทุกคนในโลกอยูกันอยางมี
ความสุข มีนาํ้ ใจเอ้ือเฟอ มคี ุณธรรม และทําแตส งิ่ ท่ีเปน ประโยชน ประกอบดว ยหลกั ธรรม 2 ประการ ไดแก
หริ ิโอตตปั ปะ

1.หริ ิ คอื ความละอายในลักษณะ 3 ประการแลว ไมท ําความช่วั (บาป) คือ
(1) ละอายแกใจหรือความรสู ึกท่ีเกดิ ขนึ้ ในใจตนเองแลว ไมทําความชว่ั
(2) ละอายผูอ่ืนหรอื สภาพแวดลอ มตาง ๆ แลว ไมท ําความช่ัว
(3) ละอายตอความช่ัวท่ตี นจะทาํ นน้ั แลวไมทาํ ความชัว่

2.โอตตปั ปะ คือ ความเกรงกลัว หมายถงึ
(1) เกรงกลัวตนเอง ตเิ ตียนตนเองได
(2) เกรงกลัวผอู ืน่ แลว ไมก ลา ทาํ ความช่ัว
(3) เกรงกลัวตอผลของความชั่วที่ทําจะเกิดขึ้นแกต น
(4) เกรงกลวั ตอ อาญาของแผน ดนิ แลวไมก ลา ทําความชัว่

นกิ ายสาํ คัญของพระพทุ ธศาสนา

หลังจากทพ่ี ระพทุ ธเจาปรินิพพานแลว ประมาณ 100 ป พระพุทธศาสนาก็เริ่มมีการแตกแยกใน
ดานความคิดเห็นเก่ียวกับการปฏิบัติตามพระธรรมวินัย จนถึงสมัยพระเจาอโศกมหาราช ก็แตกแยกกัน
ออกเปนนิกายใหญ ๆ 2 นิกาย คอื มหายาน (อาจาริยวาท) กบั หินยาน (เถรวาท)

มหายาน “มหายาน” แปลวา “ยานใหญ” เปน ลัทธขิ องภิกษุฝายเหนือของอินเดยี ซึง่ มจี ุดมุงหมาย
ที่จะเผยแพรพระพุทธศาสนาใหมหาชนเลือ่ มใสเสียกอนแลว จึงสอนใหระงับดับกิเลส ทั้งยังไดแกไขคําสอน
ในพระพทุ ธศาสนาใหผันแปรไปตามลําดับ ลัทธินี้ไดเขาไปเจริญรุงเรืองอยูในทิเบต จีน เกาหลี ญ่ีปุนและ
เวยี ดนาม เปน ตน

ห น า | 16

หินยาน คาํ วา “หนิ ยาน” เปนคําทฝ่ี า ยมหายานตงั้ ให แปลวา “ยานเลก็ ” เปนลัทธขิ องภิกษุฝายใต
ที่สอนใหพระสงฆปฏบิ ัติ เพื่อดับกิเลสของตนเองกอน และหามเปล่ียนแปลงแกไขพระวินัยอยางเด็ดขาด
นิกายน้มี ีผูนับถือในประเทศศรีลังกา ไทย พมา ลาว และกัมพูชา โดยเฉพาะประเทศไทย เปนศูนยกลาง
นิกายเถรวาท เพราะมีการนับถือพระพุทธศาสนานิกายน้ีสืบตอกันมาตั้งแตบรรพชน พระพุทธเจาไมใช
เทวดาหรือพระเจา แตเปนมนษุ ยที่มศี กั ยภาพเหมือนสามัญชนทั่วไป สามารถบรรลุสัจธรรมไดด วยความวิริยะ
อุตสาหะ หลักปฏบิ ัติในชีวติ ที่ทกุ คนควรกระทํา คอื ทาํ ความดี ละเวนความชั่ว ทําจิตใจใหผองแผว และการที่
เราจะทําส่งิ เหลา นไี้ ดนนั้ จะตองมีศีล สมาธิ ปญญา เพื่อเปนพาหนะนําผูโดยสารขามทะเลแหงวัฏสงสาร
ไปสพู ระนพิ พาน

ห น า | 17

ความแตกตางของนกิ ายหินยานกบั นกิ ายมหายาน

นิกายหนิ ยาน นิกายมหายาน

1. ถือเร่อื งอรยิ สัจเปนสําคัญ 1. ถอื เร่อื งบารมเี ปนสําคัญ

2. คุณภาพของศาสนกิ ชนเปนสาํ คัญ 2. ถอื ปรมิ าณเปน สําคญั กอนแลว จงึ เขา ปรบั ปรุง
คุณภาพในภายหลงั ดงั น้นั จงึ ตองลดหยอ น
การปฏบิ ัตพิ ระวนิ ยั บางขอลง เขา หาบคุ คล
และเพม่ิ เทวดาและพิธีกรรมสงั คตี กรรม เพ่อื
จูงใจคนไดอธิบายพทุ ธมติอยางกวางขวางเกิน
ประมาณ เพอื่ การเผยแพร จนทาํ ใหพระพทุ ธ-
พจน ซงึ่ เปนสจั นิยมกลายเปน ปรชั ญาและ
ตรรกวิทยาไป

2. มพี ระพทุ ธเจาองคเ ดยี วคือพระ- 3. มีพระพทุ ธเจา หลายองค องคเ ดมิ คอื อาทพิ ุทธ
สมณโคดมหรือพระศากยมนุ ี (กายสีนา้ํ เงนิ ) เมอ่ื ทานบําเพญ็ ฌานกเ็ กิด
พระฌานิพุทธอกี เปนตนวา พระไวโรจน พทุ ธะ-
อกั โขภัย พุทธะรัตนสมภพ พทุ ธไภสัชชครุ ุ-
โอฆสิทธิ และอมติ าภา เฉพาะองคน ้ีมมี าใน
รางคนเปน (มานุษีพทุ ธะ) คือ พระศากยมุนี

4. มีความพน จากกเิ ลสชาติภพ 4. มีความเปนพระโพธิสัตวหรือพุทธภูมิเพื่อ
เปนอตั กตั ถจริยแลวบาํ เพญ็ บําเพญ็ โลกตั ถจรยิ าไดเต็มทีเ่ ปนความ
ประโยชนแ กผ อู ่ืนเปนโลกตั ถจริย มุงหมายของพระโพธ์ิสัตวหลายองค เชน
เปน ความมุงหมายสาํ คญั พระอวโลกเิ ตศวรมชั ชุลี วชิ รปาณี
กษติ คสร 3 สมันตภัทรอริยเมตไตร เปน ตน

5. มีบารมี 10 ประการ คือ ทาน ศีล 5. มีบารมี 6 ประการ คอื ทาน ศีล วนิ ยั ขนั ติ
เนกขัมมะ ปญญา วริ ิยะ ขันติ สจั จะ ฌาน ปญญา อันใหถ งึ ความสาํ เรจ็ เปน
อธษิ ฐาน เมตตา อุเบกขา อันใหถึง พระโพธสิ ัตวและเปนปฏปิ ทาของพระโพธิสตั ว
ความเปน พระพทุ ธเจา

6. ถือพระไตรปฎกเถรวาท คือ 6. ถอื พระธรรมวินัยเกาและมพี ระสตู รใหม
พระธรรมวนิ ยั ยตุ ิตามปฐม- เพม่ิ เตมิ เชน สุขวดียหู สูตรลงั กาวตาร
สังคายนา ไมมพี ระวนิ ัยใหม ลัทธรรมปณุ ฑรกิ สูตร ปรัชญาปารมิตาสูตร
เพ่มิ เตมิ เปนตน

ห น า | 18

นิกายหนิ ยาน นกิ ายมหายาน

7. รักษาวินัยเดมิ เอาไว 7. ปรับปรงุ พระธรรมวินัยใหเขากบั ภาวะแวดลอม

8. ถือวาพระอรหันตเม่ือนิพพานแลว 8. ถือวาพระอรหันตเมื่อปรินิพพานแลวยอม
ไมเ กดิ ใหมอีก กลบั มาเกดิ ใหมสาํ เรจ็ เปนพระพุทธเจาอกี

9. ยอมรบั แตธ รรมกาย และนริ มานกาย 9. ถอื วาพระพทุ ธเจา มี 3 กาย คอื ธรรมกาย
นอกน้นั ไมย อมรบั ไดแก กายธรรมสมั โภคกายหรือกายจําลอง
หรือกายอวตารของพระพทุ ธเจา เปน
กสั สปสัมพุทธะบา ง เปน พระศากยมุนบี า ง
เปนพระกกสุ นั ธะบาง เปนตน นน้ั ลวนเปน
สัมโภคกายของพระพทุ ธองคเดมิ (อาทพิ ทุ ธะ)
ท้ังน้ัน และ นริ นามกาย คอื กายทต่ี องอยู
สภาพธรรมดา คือ ตอ งแก เจบ็ และ
ปรนิ ิพพาน ซงึ่ เปนกายท่พี ระพทุ ธเจาสรา งขึ้น
เพ่ือใหคนเห็นความจรงิ ของชีวิต แตส าํ หรบั
พระพทุ ธเจา องคท่แี ทน้นั ไมตองอยูในสภาพ
เชน นี้ แบบเดียวกนั กบั ปรมาตมันของพราหมณ

ห น า | 19

บุคคลสาํ คัญในสมยั พทุ ธกาล

พระสารบี ตุ ร เปนอัครสาวกเบอื้ งขวาของพระพุทธเจา ไดรับการยกยองจากพระพุทธเจาวา เปนเลิศ
กวาพระสงฆท้ังปวง ในดานสติปญญา นอกจากนี้พระสารีบุตร ยังมีคุณธรรมในดานความกตัญู และการ
บําเพ็ญประโยชนใ หแกพ ุทธศาสนาอกี ดวย ทานไดรับการยกยองวาเปน ธรรมเสนาบดีคูกับพระพุทธเจาที่
เปน ธรรมราชา เนอ่ื งจากทา นเปนผูมีปฏญิ าณในการแสดงพระธรรมเทศนา คอื ชี้แจงใหผ ูฟงเขา ใจไดช ัดเจน
สาํ หรบั ในดา นความกตัญู นน้ั ทา นไดฟ ง ธรรมจากพระอสิ สชิเปน ทา นแรก และเกิดธรรมจักษุ คือ ดวงตา
เห็นธรรม หมายความวา ส่ิงใดเกดิ เปนธรรมดา ยอ มดับเปนธรรมดา จากนั้นเม่ือกอนท่ีทานจะนอนทานจะ
กราบทิศที่พระอสั สชิอยแู ละหันศีรษะนอนไปยังทศิ น้นั

พระมหาโมคคัลลานะ เปนอัครสาวกเบือ้ งซายของพระพุทธเจา เปนผูมีเอตทัคคะในดานผูมีฤทธิ์
ทานเปนผฤู ทธานุภาพมาก สามารถกระทําอทิ ธิฤทธ์ิไปเยี่ยมสวรรคและนรกได จากน้ันนําขาวสารมาบอก
ญาติมิตรของผทู ไี่ ปเกิดในสวรรคแ ละนรกใหไ ดท ราบ ประชาชนท้ังหลายจึงมาเลื่อมใสพระพุทธศาสนา ทําให
ประชาชนเสอ่ื มคลายความเคารพเดยี รถีย (นกั บวชลัทธิหนึง่ ในสมยั พทุ ธกาล) พวกเดยี รถยี จ งึ โกรธแคน ทา นมาก
จึงลงความเห็นวา ใหกําจัดพระโมคคัลลานะ นอกจากน้ันจึงจางโจรไปฆาพระเถระ พวกโจรจึงลอมจับ
พระเถระทานรูตัวหนีไปได 2 ครั้ง ในคร้ังที่ 3 ทานพิจารณาเห็นวาเปนกรรมเกา จึงยอมใหโจรจับอยาง
งา ยดาย โจรทบุ กระดกู ทา นจนแหลกเหลวไมม ชี ้ินดี กอ นทท่ี า นจะยอมนิพพาน เพราะกรรมเกา ทานไดไป
ทลู ลาพระพทุ ธเจากอ นแลว จึงนิพพาน

อนาถบิณฑิกเศรษฐี เปน ผูไ ดร ับการยกยองเปนนายกฝายอุบาสก ทานเปนเศรษฐีอยูเมืองสาวัตถี
เปนผมู ีศรัทธาแรงกลาเปน ผสู รา งพระเชตวุ นั มหาวหิ ารถวายแกพระพุทธเจา พระพุทธเจาทรงประทับอยูท่ี
วดั น้ถี ึง 19 พรรษา นอกจากทา นจะอปุ ถมั ภบาํ รงุ พระภกิ ษสุ งฆแลว ยังไดสงเคราะหคนยากไรอนาถาอยาง
มากมายเปน ประจําจงึ ไดช อ่ื วา อนาถบิณฑิก ซึ่งแปลวา ผมู กี อ นขาวเพอ่ื คนอนาถา

พระเจาพิมพิสาร เปนอุบาสกที่สําคัญอีกผูหน่ึง พระองคเปนพระเจาแผนดินครองแควนมคธ
ครองราชยสมบตั ิอยูทีก่ รงุ ราชคฤห ทา นถวายพระราชอทุ ยานเวฬุวันแกพระพุทธเจานับวาเปนวัดแหงแรก
ในพระพุทธศาสนา

พระอานนท เปน สหชาติและพุทธอุปฏ ฐากของพระพุทธเจา ไดรับการยกยองวาเปนเอตทัคคะวา
เปนผูมีพหูสูต เนื่องจากทรงจําพระสูตรที่พระพุทธเจาตรัสไว และเปนผูสาธยายพระสูตรจนทําให
การปฐมสังคายนาสําเรจ็ เรยี บรอย นอกจากนนั้ ทา นยงั ทาํ หนาท่ีเปนพทุ ธอุปฏ ฐากของพระพุทธเจาไดอ ยางดี
รวม 25 พรรษา ดวยความขยันขันแข็งท่ีเปนภารกิจประจําและไดรับการยกยองจากสมเด็จพระสัมมา-
สมั พุทธเจาใหเปน เอตทัคคะ (เลิศ) 5 ประการ คอื

1. มีสติรอบคอบ
2. มีความทรงจาํ แมน ยํา
3. มคี วามเพยี รดี
4. เปนพหสู ูต
5. เปน ยอดของพระภกิ ษุผูอ ปุ ฏฐากพระพทุ ธเจา
นางวิสาขา ผูเปนฝายอุบาสิกาเปนเลิศในการถวายทานและนางเปนผูมีความงามครบ 5 อยาง
ซ่ึงเรยี กวา เบญจกลั ยาณี ไดแก เปนผมู ีผมงาม คือ มีผมยาวถงึ สะเอวแลว ปลายผมงอนข้ึน เปนผูมีเน้ืองาม
คือ ริมฝปากแดง ดจุ ผลตําลึงสุกและเรยี บชิดสนทิ ดี เปนผมู ีกระดูกงาม คอื ฟน ขาวประดุจสังขแ ละเรยี บ

ห น า | 20

เสมอกัน เปนผมู ีผิวงาม คือ ผวิ งามละเอียด ถา ดาํ ก็ดาํ ดงั ดอกบวั เขยี ว ถาขาวกข็ าวดงั ดอกกรรณกิ าร เปน ผูมี
วัยงามแมจะคลอดบุตรถึง 10 ครั้ง ก็คงสภาพรางกายสาวสวยดุจคลอดครั้งเดียว ปกตินางวิสาขาไปวัด
วันละ 2 คร้ัง คอื เชา เย็น และมขี องไปถวายเสมอ เวลาเชาจะเปนอาหาร เวลาเย็นจะเปนน้ําปานะ นางเปน
ผูส รางวดั บุปผารามถวายพระบรมศาสดา และเปน ผคู ิดถวายผา อาบน้ําฝนแกพระเณร เพราะพระเณรไมมี
ผา อาบน้ํา เปลอื ยกายอาบนาํ้ ฝนดไู มเหมาะสม

เรอ่ื งที่ 3 ประวตั ศิ าสดาและคําสอนของศาสนาอิสลาม

ศาสดาของศาสนาอิสลาม คือ นบีมูฮัมหมัด ศาสนาอิสลามเกิดขึ้นในดินแดนทะเลทรายอาหรับ
เมืองเมกกะ ประเทศซาอุดีอาระเบีย ในยุคนั้นชาวอาหรับแตกออกเปนหลายกลุม ขาดความสามัคคี
ยากแกการปกครอง มีการรบพงุ ฆา ฟนกนั ตลอดเวลา ไมมีศาสนาเปนแกน สาร คนสวนใหญน ับถือเทพเจา
และรูปเคารพตาง ๆ ประชาชนไมม ีศีลธรรม สตรจี ะถูกขมเหงรงั แกมากทสี่ ดุ นบีมฮู ัมหมดั เกิดข้ึนทา มกลาง
สภาพสังคมท่เี ส่ือมทรามเชน นี้ จงึ คดิ หาวิธีทจี่ ะชวยปรับปรงุ แกไ ขสถานการณน้ีใหดีขนึ้ นบมี ฮู มั หมัดเปน ผูท่ี
ฝกใฝในศาสนาหาความสงบและบาํ เพ็ญสมาธิทีถ่ ํ้าฮรี อบนภูเขานูร ในคืนหน่ึงของเดือนรอมฎอนกาเบรียล
ทตู ของพระเจาไดนําโองการของอัลลอฮมาประทาน นบีมูฮัมหมัดไดนําคําสอนเหลานี้มาเผยแผจนเกิด
เปนศาสนาอิสลามข้นึ ในระยะแรกของการเผยแผศาสนาไดรับการตอตา นเปนอยางมากถึงกับถูกทํารายจน
ตอ งหลบหนไี ปอยเู มืองมะดีนะฮ จนเปนท่ียอมรับและมีคนนับถือมากมายก็กลับมายึดเมืองเมกกะทําการ
เผยแผศ าสนาอิสลามอยา งเต็มที่ การเผยแผศาสนาของอิสลามออกไปยังประเทศตา ง ๆ ในยุคหลังเปน ไป
โดยไรสงครามเขา ยึดเมืองเพือ่ เผยแผศาสนา โดยมคี ัมภีรในศาสนาอิสลาม คือ คัมภรี อัลกุรอาน

แนวประพฤตปิ ฏบิ ตั ิและหลกั คาํ สอนของศาสนาอิสลาม

แนวประพฤติปฏิบัติและหลักคําสอนของศาสนาอิสลามประกอบดว ยรายละเอียดท่ีสําคัญ ๆ
ดังตอ ไปนี้ คือ

1. ศรัทธาตออัลเลาะห ใหศรัทธาโดยปราศจากขอ สงสัยใด ๆ วา พระอัลเลาะหท รงมีอยูจริง
ทรงดํารงอยดู ว ยพระองค ทรงมมี าแตดัง้ เดมิ โดยไมมีสิง่ ใดมากอนพระองค ทรงดํารงอยตู ลอดกาล ไมม สี งิ่ ใดอยู
หลังจากพระองคทรงสรางทุกอยางในทอ งฟา เพยี บพรอ มดว ยคุณลกั ษณะอันประเสริฐ

2. ศรัทธาตอมลาอกิ ะฮุ ซึง่ เปน บา วอัลเลาะหป ระเภทหนึ่งทีไ่ มอ าจมองเห็นตัวตนหรือทราบรูปรา ง
ที่แทจ ริง บรรดามลาอิกะฮุน้ีปราศจากความผิดพลาดบริสุทธิ์จากความมัวหมองท้ังปวง มีคุณสมบัติ
ไมเหมอื นมนุษย คอื ไมกนิ ไมน อน ไมมเี พศ สามารถจําแลงรา งได

3. ศรทั ธาในพระคัมภีรข องพระเจา คือ ศรทั ธาวา อัลเลาะหท รงประทานคัมภีรใ หก ับบรรดาศาสนทูต
เพอ่ื นําไปประกาศใหประชาชนไดท ราบหลักคําสอนซ่ึงมีอยู 2 ประเภท คอื

1) สอนถึงความสัมพันธร ะหวา งมนษุ ยก ับพระเจา
2) สอนถึงความสัมพันธระหวางมนุษยกับมนุษยดวยกันโดยบรรดาคัมภีรที่ประทานมานั้น
มีวิธปี ระทานตา ง ๆ กนั ดังนี้

(1) ถา ยทอดโองการตาง ๆ เขาจติ ใจของศาสนา
(2) การไดย นิ เสียงในลักษณะอยใู นภวังคห รอื การฝน

ห น า | 21

(3) โดยมลาอกิ ะฮฺ มนี ามวา ญิบรลี ถูกสงมาพรอมกบั โองการของพระเจา นาํ มาใหศ าสดาดว ย
คาํ พูดอนั ชดั เจน สําหรบั คัมภรี อัลกรุ อานไดถ ูกบันทกึ ต้งั แตศ าสดานบีมูฮัมหมัดยังมีชีวิตอยูแ ละไดท อ งจําโดย
สาวกของทาน คัมภรี นีไ้ มเ คยปรับปรงุ แกไ ขแตอยางไร มใิ ชวรรณกรรมทีม่ นุษยป ระพันธข ึ้นมา แตถ ูกประทาน
มาจากอลั เลาะหเ จา

4. ศรัทธาในบรรดาศาสนทูต ใหศ รัทธาวา อลั เลาะห ทรงคัดเลือกบุคคลเปน ผูสง สารนําบทบัญญัติ
ของพระองคมาส่ังสอนแกปวงชน อัลกุรอานสอนวา ศาสนทูตที่ปรากฏช่ือในคัมภีรอัลกุรอานมี 25 ทาน
มุสลิมทกุ คนตอ งศรัทธาในบรรดาศาสนทตู ดังกลา วทงั้ หมด จะละเวน ทา นหน่ึงทา นใดมไิ ดแ ละถือวา ทุกทาน
ทก่ี ลา วมาน้เี ปนมุสลิมและเปนบา วของอัลเลาะหเหมอื น ๆ กัน

5. ศรัทธาตอ วันปรโลก มหี ลกั การวา มีวันหน่ึงที่เปนวันพิจารณาผลกรรมของมนุษยท ั้งหมด ท้ังนี้
เพ่อื ทกุ สงิ่ ทกุ อยางในจกั รวาลไดพ ินาศแตกดับหมดแลว จากนั้นอัลเลาะหจะไดใ หท ุกคนคืนชีพมาชําระงาน
ทีเ่ ขาประกอบไวใ นโลกดงั ขอ ความวา ผปู ระกอบความดจี ะไดร ับตอบสนองดวยส่งิ ดี ผปู ระกอบกรรมช่วั กจ็ ะ
ไดรบั ผลตอบสนอง คือ การลงโทษดังขอ ความวา ผูใดประกอบกรรมดีแมเ พียงนอ ยนิดเขาก็จะไดเห็นมัน
และผใู ดประกอบกรรมชัว่ แมเ พยี งนอยนิดเขาก็จะไดเห็นมัน

6. การศรัทธาตอกฎกําหนดสภาวะ คือ ระเบียบอันรัดกุมท่ีอัลเลาะหท รงกําหนดไวแ กโลก
การศรทั ธาตอกฎกาํ หนดสภาวะ คือ การยอมรับในอาํ นาจของอัลเลาะหท ่ีทรงครอบครองความเปน ไปของ
ทกุ สง่ิ แตล ะสง่ิ เปน ไปตามพระประสงคท พี่ ระองคท รงกาํ หนดไวท กุ ประการ เชน การถือกําเนดิ ชาตพิ นั ธุ เปนตน

การนมัสการน้ีจะทําคนเดียวก็ได แตถ าจะรวมกันทําเปนหมูย ิ่งไดกุศลเพิ่มข้ึน มีขอ หา มในการ
นมัสการเมอื่ เวลามนึ เมา

7. การถอื ศีลอด เปนหลักมลู ฐานของอิสลามขอหน่ึงที่มุสลิมทุกคนตองปฏิบัติ มกี าํ หนดขนึ้ ในทกุ ๆ ป
ปละ 1 เดอื น คอื ตกเดอื นรอมฎอน อันเปน เดอื นที่ 6 แหงปอ สิ ลาม นบั แบบจนั ทรคติ

การถือศีลอด คือ การงดเวน จากการบริโภคและอ่ืน ๆ ตามที่กําหนดไวแนนอน มีหลักเกณฑใ นการ
ปฏบิ ตั ิ คือ

1. เปน มุสลิม
2. มอี ายุบรรลศุ าสนาภาวะ (ประมาณ 15 ป)
3. มสี ตสิ ัมปชัญญะ
4. มีพลงั ความสามารถที่จะปฏบิ ตั ไิ ด

กิจกรรมที่กระทําในพธิ ีศลี อด คอื
1. ตั้งจติ ปรารถนา (นียะฮ) ไวแ ตก ลางคืน

วาตนจะถอื ศีลอด
2. งดเวนการกนิ ดื่ม และอน่ื ๆ ตาม

ขอกําหนด
จดุ ประสงคข องการถือศลี อด
1. เพือ่ ทําใหจิตใจบรสิ ทุ ธ์ิ
2. ใหรจู ักควบคมุ จติ ใจและตดั กิเลส
3. ใหรูจักรสของการมขี ันติ
4. ใหรจู ักสภาพของคนยากจนอนาถา จะทาํ ใหเกดิ ความเมตตาแกค นทว่ั ไป
จดุ เร่มิ ตนของการเขาถือศีลอดในเดอื นรอมฎอนตามศาสนาบัญญตั ิ

ห น า | 22

เรอื่ งที่ 4 ประวตั ศิ าสดาและคาํ สอนของศาสนาคริสต

ศาสนาครสิ ต เปนศาสนาประเภทเอกเทวนิยม คือ เช่ือวา มพี ระเจา สูงสุดเพียงองคเดียวเปนผูส ราง
โลกและสรรพสงิ่ พระเจาองคน ั้น คอื พระยะโฮวาห ศาสนาคริสตเช่ือวา มนุษยม ีบาปมาแตก ําเนิด พระเจา
จึงสง พระเยซมู าไถบ าป เชือ่ วาวิญญาณเปน อมตะ เมอ่ื ถงึ วันตัดสินโลกมนุษยจะไปอยใู นสวรรค หรือในนรก
ช่วั นริ นั ดร เชื่อวา มเี ทวดาอยมู ากมายทงั้ ฝายดแี ละฝายช่ัว ซาตานเปน หวั หนา ฝายชั่วในที่สุดก็จะถูกพระเจา
ทําลาย

ศาสนาครสิ ต เปนศาสนาท่มี ผี ูน บั ถือมากท่สี ุดในโลก คําวา Christ มาจากภาษาโรมันวา Christus
และคําน้ีมาจากภาษากรีก อีกตอ หน่ึง คือ คําวา Christos ซ่ึงแปลมาจากคําวา Messiah ในภาษาฮิบรู
คําวา messiah แปลวา พระผปู ลดเปลื้องทุกขภัย

ศาสนาครสิ ต เกิดในปาเลสไตน เมื่อ พ.ศ. 543 โดยคํานวณจากปเ กิดของพระเยซูซึ่งเปนศาสดา
ของศาสนาน้ี ศาสนาครสิ ต เปนศาสนาทพ่ี ฒั นามาจากศาสนายดู ายหรอื ยิว เพราะศาสนาคริสตน ับถือพระเจา
องคเ ดียวกันกับศาสนายูดาย คือ พระยะโฮวาห พระเยซูเปน ชาวยิวมิไดปรารถนาท่ีจะตั้งศาสนาใหม แต
ทรงตองการปฏิรูปศาสนายิวใหบริสุทธ์ิข้ึน ทรงกลา ววา “อยาคิดวา เรามาทําลายพระบัญญัติและคําของ
ศาสดาพยากรณเสยี เรามไิ ดมาทาํ ลายแตม าเพอ่ื ทําใหสําเรจ็ ”

กอ นหนาท่ีพระเยซูประสูติ ประเทศปาเลสไตน ไดตกเปนเมอื งข้นึ ของจกั รวรรดิใกลเ คียงติดตอ กัน
เปนระยะเวลากวา 100 ป เริม่ ตงั้ แตศตวรรษที่ 1 กอนคริสตกาล ตกเปน เมืองข้ึนของอัสซีเรีย บาบิโลเนีย
จักรวรรดิเปอรเซยี จักรวรรดกิ รกี ในสมยั พระเจาอเล็กซานเดอรม หาราช และในทีส่ ุดตกเปนของอาณานิคม
จักรวรรดโิ รมนั ตลอดเวลาที่ตกเปนเมอื งข้นึ น้ี ผพู ยากรณหลายทานไดพยากรณถงึ พระเมสสิอา (Messiah)
พระผูช ว ยใหรอด ซึ่งเปนพระบุตรของพระเจาที่จะเสด็จมาปลดแอกชาวยิวใหไดรับเสรีภาพและจะ
ทรงไถบ าปใหช าวยิวพนจากความหายนะและไดรับความรอดช่ัวนิรันดร ในสมัยนั้นชาวยิวเชื่อใน
คําพยากรณน ้ีมากและพระเยซูประสูติในชว งเวลาน้ันพอดี พระเยซูเกิดท่ีหมูบานเบธเลเฮม แขวงยูดาย
กรงุ เยรูซาเลม็ มารดาชือ่ มาเรยี บดิ าชอ่ื โยเซฟ ตามประวัติมาเรียน้ันตั้งครรภมากอ นขณะที่ยังเปน คูหมั้น
กบั โยเซฟ เทวทูตจงึ มาเขาฝนบอกโยเซฟวา บตุ รในครรภม าเรยี เปน บตุ รของพระเจา ใหตง้ั ช่ือวา เยซู ตอมา
จะเปน ผูไถบ าปใหก บั ชาวยวิ โยเซฟจึงปฏบิ ตั ิตามและรบั มาเรียมาอยดู ว ยโดยไมส มสูเ ย่ียงภริยา พระเยซูได
รบั การเลยี้ งดูอยา งดี เปน ศษิ ยของโยฮนั ศึกษาพระคมั ภีรเ กา จนแตกฉาน ทานมีนิสยั ใฝสงบชอบวิเวก เม่ืออายุ
30 ป ไดร บั ศลี ลา งบาปท่ีแมนํา้ จอรแดน ตงั้ แตน้นั มาถอื วาทา นสําเร็จภูมิธรรมสูงสุดในศาสนาพระองคมีสาวก
12 คน เปนหลักในศาสนาทําหนาท่ีสืบศาสนามีนักบุญเปโตร (SaintPeter) เปนหัวหนาผูสืบตําแหนง
นักบุญเปโตรตอ ๆ มาจนถึงปจจุบัน เรียกวา สมเด็จพระสันตะปาปา พระเยซูเผยแผศาสนาท่ัวดินแดน
ปาเลสไตน เ ปน เวลา 3 ป มีพวกปุโรหิตธรรมาจารยแ ละพวกซีซารเ กลียดชัง ขณะท่ีพระองคร ับประทาน
อาหารมื้อคํ่ากับสาวก 12 คน เปนมอ้ื สดุ ทา ย ทหารโรมันจับตัวทา นในขอหาเปน กบฎและถูกตัดสินใหล งโทษ
ประหารชีวิตโดยตรึงกับไมกางเขนไวจนส้ินพระชนม

ห น า | 23

วิธีการเผยแผคาํ สอนของพระเยซู

พระเยซู ใชว ิธกี าร 3 วธิ ี ในการเผยแผค ําสอน คือ
1. การรกั ษาบุคคลท่ีเจ็บปวยใหห าย คนตายใหฟ น
เปนการปลูกศรัทธาของปวงชนใหเ กิดมีข้ึนตออํานาจของ
พระเจา
2. การแสดงความฉลาดในการแกปญหา เชน เมื่อ
มีการใหตัดสินคดีหญงิ ผิดประเวณี พระเยซูตรัสวาลงโทษได
แตผูลงโทษจะตอ งเปนผบู รสิ ุทธิ์ เปน ตน
3. การประกาศหลักการแหงความรัก ความเมตตา
กรุณา และกลาววาจงรกั ศัตรู ทา นจงอธิษฐานเพื่อผูท ี่ขม เหง
ทานทาํ ดังนี้แลว ทานจะเปนบุตรของพระบิดาของทานใน
สวรรค

หลกั ธรรมของศาสนาครสิ ต

ศาสนาครสิ ตจ ารึกหลกั ธรรมไวใ นคมั ภรี ไ บเบ้ลิ หลักธรรมของพระเยซบู างขอตรงขามกบั ศาสนายิว
บางขอใหก ารปฏริ ปู และประยกุ ตเสยี ใหม เชน

1. พระเจา ทรงเปน บดิ าทดี่ พี รอมทจ่ี ะประทานอภยั ใหแ กบ ุตรทก่ี ลบั ใจ แตขณะเดยี วกันก็ทรงเปน
ผูทรงไวซ ง่ึ ความเดด็ เด่ียวลงโทษผูท่ไี มเ ชื่อฟง

2. พระเยซูทรงเปนผูป ระกาศขา วดีโดยแจง ใหทราบวา อาณาจกั รของพระเจา มาถงึ แลว ผูที่ศรัทธา
จะไดรับมหากรุณาธคิ ุณจากพระเจา

3. หลกั การสาํ นกึ ผดิ ใหพิจารณาตนเองวาใหท าํ ผิดอะไร และตง้ั ใจทจี่ ะเลิกทาํ ความชั่วนน้ั เสีย
4. หลักความเสมอภาค คอื ความรกั ความเมตตาของพระเจา ท่ีมีตอ มนุษยท ้ังมวล โดยไมเ ลือกช้ัน
วรรณะ ผูทท่ี ําความดแี ลวตองไดร ับรางวัลจากพระเจา โดยเสมอภาคกัน
5. ใหละความเคียดแคน พยาบาทการจองเวรซ่ึงกันและกัน ใครรักก็รักตอบ ใครอาฆาตมุง รา ย
ก็ตองใหอ ภัย

คําสอนของพระเยซูทีส่ ําคญั ๆ อีกคือ

1. พระเยซูเปนบุตรของพระเจา ทรงสง ใหม าเกิดในโลกมนุษยเ พ่ือไถบ าปใหมนุษย มิไดเสด็จมา
ปราบศตั รดู ว ยอาวุธ แตทรงมาสรา งสนั ติ

2. ผทู ่เี ช่ือพระเยซจู ะไดร ับความรอดและชีวิตนริ นั ดรจะไมถ ูกพพิ ากษาวันสิ้นโลก สว นผูท ไ่ี มศรทั ธา
จะถูกพิพากษาในวันส้นิ โลก

3. ทรงสั่งสอนใหชาวยิวกลับใจใหมมิใหนับถือเฉพาะในดา นประกอบพิธีกรรมหรือทองคําสวดดว ย
ปากไมจ รงิ ใจ ทรงตเิ ตยี นพวกพระยวิ วา เปน พวกปากวาตาขยิบไมรจู กั พระเจาทแ่ี ทจรงิ

4. บัญญัติของพระเยซูที่สงู สุด คือ “การรักพระเจาสุดใจและรักเพ่ือนบา นเหมือนตัวเราเอง” ผูท่ี
พระเจาโปรดปราน คอื ผูท ี่อยูในความดีความชอบธรรมทั้งกาย วาจา ใจ ผูท่ีผิดดา นจิตใจถือวา มีบาปเทากับ
การกระทํา

ห น า | 24

5. สอนไมใหกังวลความสุขทางโลกอันไดจากวตั ถุใหแ สวงหาความสุขดานจิตใจผูท่ีหวงสมบัติจะไมได
ขนึ้ สวรรค ไมไ ดพ บกบั พระเจา

6. ในดานการปฏิบัติตอ เพื่อนมนุษยทรงสอนวา การไมท ําช่ัวตอบแทนกรรมช่ัวหรือทําดี ตอบแทน
ความดีเทานั้นยังไมเ พียงพอ ใหทําดีตอบแทนความชั่ว และใหรักศัตรูดังที่ไดเ ปรียบเทียบวา อยาตอสูค นชั่ว
ถาผใู ดตบแกม ขวาของทานก็จงหันแกม ซา ยใหเขาดวย

7. ความดีสงู สดุ คือ การทําตวั ตามแบบพระเยซู คุณธรรมสูงสุด คือ ความรัก ความเมตตากรุณา
ความออ นโยน ความถอมตน ความอดทนตอ ความทุกขทง้ั ปวง

พธิ ีกรรมสําคญั ของศาสนาครสิ ต เรยี กวา พธิ ศี กั ด์ิสิทธ์ิ 7 ประการ คือ
1. ศีลลา งบาปหรอื ศลี จมุ (Baptism) กระทาํ เมอื่ เปนทารกหรือเม่ือเขาเปนคริสตศาสนิกชน พิธีนี้
กระทําตามแบบของพระเยซูเม่ือกอนทรงออกเทศนาใหนิกายคาทอลิก ปจ จุบันไมจุมตัวในนํ้าแตใช
นํ้าศักดิส์ ิทธิ์เทบนศีรษะเพือ่ เปนสญั ลกั ษณข องการลางบาป ศีลนีส้ ําคัญที่สดุ ผูใ ดไมไดร บั ศลี ลา งบาปจะไมได
ช่ือวาเปน บตุ รของพระเจา และจะไมไดชวี ติ นิรันดร
2. ศีลกําลัง (Confirmation) กระทําอีกครั้งหนึ่งเม่ือพนวัยเด็กและเปน ผูใ หญแลวเพ่ือเปน
คริสตศาสนกิ ชนทสี่ มบูรณ
3. ศลี มหาสนิท (Holy Communion) สําหรับคริสตศาสนกิ ชนอาจทาํ ทกุ วัน ทุกสัปดาห ทุกเดือน
หรอื อยางนอยปล ะ 1 คร้ัง โดยรบั ประทานขนมปงและเหลาองุน เปนสัญลักษณต ามแบบที่พระเยซกู ระทําแก
อคั รสาวกในพระกระยาหารมอื้ สุดทา ยกอ นถกู ตรึงกางเขน ขนมปง คือ พระกาย เหลา องุน คือ พระโลหิต
ของพระเยซู ฝายคาทอลกิ เชื่อวา การกระทาํ พิธนี ้ผี ูไ ดร บั ประกาศจะมีชวี ิตนิรันดร
4. ศีลแกบ าป (Penance) สําหรับคาทอลิกที่กระทําบาปประสงคจะไดร ับการอภัยบาปตองไป
สารภาพบาปนน้ั ตอนกั บวชดว ยความสํานึกผิดอยางแทจ ริง ถือวา นักบวชไดร ับอํานาจในการยกบาปโดยตรง
จากสนั ตะปาปา ซึง่ เปนผแู ทนของพระเยซูคริสต นกั บวชจะยกบาปและตกั เตือนสัง่ สอนไมใ หทาํ บาปอกี
5. ศีลเจิมคนไข (Extreme Unetion) กระทําเม่ือคนไขเ จ็บหนักใกลจ ะตายเม่ือชําระบาป
ขั้นสดุ ทายจะชวยใหม ีสติกาํ ลังสามารถตอ สกู ับความตายจนถึงท่ีสุด วิธีทําบาทหลวงใชน ํ้ามันศักด์ิสิทธิ์เจิม
ทาทห่ี ู จมกู ปาก มอื และเทา ของคนไข พรอ มกบั สวดอวยพรทุกคนในบานจะตองสวดพรอม
6. ศีลสมรสหรือศลี กลา ว (Matrimony) กระทําแกคบู าวสาวในพิธสี มรส ผรู บั ศลี สมรสโดยถูกตอง
แลว จะหยา รา งกันไมไ ด และหา มสมรสใหมข ณะที่สามีภรรยายังมีชีวิตอยู การจดทะเบียนสมรสตาม
กฎหมายโดยไมไดรับศีลสมรสไมถ ือวา เปนสามีภรยิ าโดยถกู ตอ งตามกฎหมายของศาสนา
7. ศีลอนุกรม (Holy Order หรือ Ordination) เปน ศีลบวชใหก ับบุคคลท่ีเปนบาทหลวง ผูม ี
อํานาจโปรดศลี อนกุ รม คือ สังฆราช ซงึ่ ถือเปน ผแู ทนของพระเยซูครสิ ตเ ม่อื ไดรับศีลอนุกรมแลวไมอนุญาต
ใหสมรส กฎขอนเ้ี กดิ ขนึ้ ภายหลังโดยศาสนาจักรเปน ผูอ อกกฎน้ี

นิกายของศาสนาคริสต

เดิมศาสนาคริสตมีนิกายเดียว คือ โรมันคาทอลิก มีศูนยกลางอํานาจอยูท่ีสํานักวาติกัน กรุงโรม
ใชภ าษาละตนิ เปน ภาษาของศาสนา ประมขุ ของศาสนาคอื สนั ตะปาปา เนน วา เปนผูส ืบทอดศาสนาคําสอน
ของพระเยซมู พี ระคือบาทหลวง เปนนิกายท่เี ช่ือเรอ่ื งบุญบาป รูปเคารพถือไมกางเขนที่พระเยซูถูกตรึงอยู
ตอมาอาณาจกั รไบเซนไทนมีศูนยก ลางที่กรุงคอนสแตนติโนเปล ประเทศตุรกี ปจ จุบันมีความเปน อิสระ
ไมย อมอยใู ตอ าํ นาจของสนั ตะปาปา จึงแยกนกิ ายมาช่อื วา กรีกออรธอดอกซ ไมม ีศนู ยกลางอํานาจท่ีใดโดย

ห น า | 25

เฉพาะใหความสําคัญของประมุขท่ีเรียกวา ปาตริอารค หรืออารคบิชอป ตอมามีบาทหลวงชาวเยอรมัน
ชื่อมารตินลูเธอร ไมพอใจการปกครองของสํานักวาติกันและโดนขับออกจากศาสนาจักรในป ค.ศ.1521
จึงแยกตนเองออกมาตัง้ นกิ ายใหมคอื โปรเตสแตนต เนน คมั ภรี ไมม ีนกั บวช รับศลี ศกั ดิส์ ิทธิเ์ พียง 2 อยา งคือ
ศีลลางบาปและศีลมหาสนิท

เรือ่ งท่ี 5 ประวตั ศิ าสนาพราหมณ - ฮนิ ดแู ละคาํ สอน

ศาสนาพราหมณ หรือ ฮินดู เกิดในเอเชียใต คือ ประเทศอินเดีย เมื่อประมาณ 1,400 ป กอ นคริสต
ศกั ราช เกิดจากพวกอารยันที่อพยพเขา มาในประเทศอินเดีย ถือกันวาเปนศาสนาที่เกา แกท ี่สุดในโลกพระเวท
เปนคมั ภรี ศ าสนาพราหมณไ ดร ับการยกยองวาเปนคมั ภรี ท เี่ กาแกท่ีสดุ ในโลก และเปนวรรณคดที ีเ่ กา แกท ่ีสดุ
ในโลกช่ือของศาสนาเปล่ยี นไปตามกาลเวลา

ในตอนแรกเร่มิ เรียกตัวเองวา “พราหมณ” ตอ มาศาสนาเส่อื มลงระยะหนง่ึ และไดมาฟนฟปู รบั ปรุง
ใหเปนศาสนาฮินดู โดยเพิ่มบางสิ่งบางอยางเขา ไป มีการปรับปรุงเนื้อหาหลักธรรมคําสอนใหดีขึ้น คําวา
“ฮินดู” เปนคาํ ทใี่ ชเรยี กชาวอารยันท่อี พยพเขาไปตงั้ ถิ่นฐานในลุม แมน ํ้าสินธุ และเปน คําท่ีใชเ รียกลูกผสม
ของชาวอารยันกับชาวพ้ืนเมืองในชมพูทวีป และชนพื้นเมืองน้ีไดพ ัฒนาศาสนาพราหมณโดยการเพ่ิมเติม
อะไรใหม ๆ ลงไปแลวเรยี กศาสนาของพวกน้วี า “ศาสนาฮนิ ดู” เพราะฉะนน้ั ศาสนาพราหมณจ งึ มีอีกชื่อใน
ศาสนาใหมว า “ฮนิ ด”ู จนถงึ ปจ จุบนั

ในอดีตศาสนาพราหมณหรือฮินดูจะมีการจัดคัมภีรออกเปน 3 พวก ตามการยกยองนับถือเทวะ
ทั้ง 3 โดยแยกเปน 3 นิกายใหญ ๆ นิกายใดนับถือเทวะองคใ ดก็ยกยอ งวา เทวะองคน ้ันสูงสุด ตอมา
นกั ปราชญชาวฮนิ ดูไดกาํ หนดใหเทวะท้งั 3 องค เปน ใหญสงู สดุ เสมอกัน เทวะท้ัง 3 องคน้ี รับการนํามารวมกัน
เรยี กวา “ตรีมูรต”ิ ใชค าํ สวดวา “โอม” ซึง่ ยอมาจาก “อะอมุ ะ” แตล ะพยางคแทนเทวะ 3 องค คือ

“อะ” แทนพระวษิ ณหุ รือพระนารายณ
“อุ” แทนพระศวิ ะหรอื อศิ วร
“มะ” แทนพระพรหม

ห น า | 26

ในประเทศอนิ เดยี ไดม ีการแบงชนชัน้ ออกเปน 4 วรรณะ คือ พราหมณ กษตั รยิ  แพศย คอื
พอคา คหบฎี และศูทร กรรมกรคนใชแ รงงาน วรรณะพราหมณ ถอื วา เปน วรรณะสูงสุด เปนพวกทําหนา ที่
ทางศาสนา “พราหมณ” เปน คาํ ศพั ทที่เน่อื งมาจาก คาํ วา “พรหม” คนในวรรณะนถี้ ือวา ตนสืบเชื้อสายมา
จากพรหม สามารถติดตอเกี่ยวของกับโองการตาง ๆ จากพรหมซึ่งเปนพระผูเปนเจามาแจงแกชาวโลก
มนุษยได สามารถติดตอบวงสรวงออนวอนเทพเจาใหมาประสาทพรหรือบนั ดาลความเปน ไปตา ง ๆ ในโลก
มนุษยไ ด

พวกพราหมณจึงเปน ที่เคารพยําเกรงของคนทุกวรรณะ แมแตก ษัตริยผูเปนใหญใ นการปกครอง
เมื่อพวกพราหมณมีอํานาจมากมคี นยําเกรงมากโอกาสท่จี ะแสวงหาลาภสกั การะจึงมีมาก พวกพราหมณแ ตละ
พวกจะแขง ขนั ในการทาํ พธิ โี ดยถือวา การจดั ทําพิธีตา ง ๆ ใหถ ูกตองตามพธิ ที ี่กาํ หนดไวในพระเวทเปน ส่ิงสําคัญ
ชนวรรณะพราหมณไดร วบรวมสรรพวิชาทั้งหลายที่ตนคน พบหรือเขาใจเรื่องประมวลความรู เรียกวา
“ไสยศาสตร” ซ่ึงขน้ึ ตน ดว ยวิชาทส่ี ําคญั ทส่ี ุด คือ “พระเวท” อนั หมายถงึ วิชาการที่เก่ียวกับพรหม เทวดา
และสิ่งศกั ดิส์ ิทธิท์ ั้งหลายท่มี นุษยต องเคารพบชู า สมยั น้ันยังไมมีหนงั สอื จงึ ตอ งใชว ธิ ที อ งจําและสอนตอ ๆ กันมา
พระเวท ประกอบดว ย “มนตรี” คือ คาถาสําหรับทองจํากับ “พราหมณะ” ซ่ึงเปน คัมภีรคูม ือที่พวกพราหมณ
แตละกลุมไดเ พิม่ เตมิ ในพธิ กี รรมของตนใหละเอียดพิศดารขน้ึ จนพราหมณเ องไมส ามารถทอ งจําได จงึ ตองมี
คูมือ “พราหมณะ” คอื คําอธิบายลทั ธพิ ธิ ีกรรมตา ง ๆ ของพระเวท แตเ ดิมมี 3 อยาง เรยี กวา “ไตรเพท” ไดแ ก

1. ฤคเวท เปน คัมภีรเกาแกท่ีสุด ถือกันวา ออกจากโอษฐของพระพรหม ซึ่งพวกฤาษีไดสดับแลว
นาํ มาอนุศาสนนรชนอีกตอหนึง่ กลาวดวยเทวดาตาง ๆ และการบนบานใหชวยขจดั ภัยทงั้ มวล

2. ยชรุ เวท กลา วดวยพิธกี รรมตาง ๆ เปนตาํ ราการทาํ พธิ ีกรรมของพราหมณโดยตรง
3. สามเวท กลา วดวยบทคาถาสังเวยสาํ หรับเหก ลอ มเทวดา บูชานํ้าโสมแกเทวะทั้งหลาย (“สาม แปลวา
สวด”) ดังมีบทเหกลอ มพระนเรศร - พระนารายณ ห ลังพิธตี รยี มั ปวายเสร็จสิ้นแลว ตอ มาเพ่ิม “อาถรรพเวท”
ซ่ึงเปนพระเวททเี่ กย่ี วกบั อาถรรพตา ง ๆ มีมนตรสําหรับใชในกจิ การท้ังปวงรักษาโรคภัยไขเจบ็ หรือกาํ จดั ผลราย
อนั จะมมี าแตพยาธแิ ละมรณภยั และรวมทั้งสาํ หรับใชท ํารา ยแกห มูอ มติ ร โดยเสกสิง่ หนงึ่ สิ่งใดเขา ตวั หรอื ฝง รูป
ฝง รอยหรอื ทําเสนห ย าแฝด
นอกจากพระเวททง้ั 4 น้ีแลว ยงั มี “พระเวทรอง” อีก 4 อยา ง เรียก “อปุ เวท” เปนวิชาท่ีกลา วดวย
วทิ ยาศาสตรตา ง ๆ อันเปนวทิ ยาการโดยเฉพาะ คอื
1. อยรุ เวท ไดแก ตาํ ราแพทยศาสตร กลาวดวยการใชส มุนไพร และมนตตา ง ๆ ในการรักษาโรค
มีเทวดาประจาํ เปนเจาของ คือ ฤาษีทั้งแปด ซ่งึ ไมป รากฏนามแนนอน
2. คานธรรมเวท ไดแก ตาํ ราขับรอ งและดนตรีกับนาฏศาสตรหรอื การฟอ นรํา มีเทวดาประจํา คือ
พระนารทฤๅษี หรือท่ีเรียกวา พระนารอท หรอื พระปรคนธรรพ
3. ธนรุ เวท ไดแก วชิ ายงิ ธนูและการใชอาวธุ สงคราม ซึ่งบัดนเ้ี รียก “ยุทธศาสตร” มีเทวดาประจํา
คอื พระขันทกมุ าร
4. สถาปต ยเวท ไดแก วชิ ากอ สราง ซึง่ เรียกวา “สถาปต ยกรรม” เทวดาประจํา คือ พระวิษณุกรรม

ห น า | 27

วรรณะพราหมณในศาสนาฮนิ ดู

ในประเทศอินเดยี ไดแบงออกเปน 4 วรรณะ คือ พราหมณ กษัตรยิ  แพศย ศทู ร ในท่ีนี้จะกลาวถึง
วรรณะพราหมณห รอื ตระกลู นกั บวชเทา น้นั แบงออกเปน 4 ช้ัน คอื

1. พรหมจารี คอื พวกนักเรียน มีหนา ท่ีเปน ผูป ฏิบัติและศึกษาพระเวทในสํานักคณาจารยค นใด
คนหน่ึง (เทยี บกับศาสนาพทุ ธ คือ สามเณร และนวกะ)

2. คฤหบดี คือ ผูค รองเรือน มีภรรยา มีครอบครัว เปนหัวหนา ในบาน อานและสอนพระเวท
ทําการบชู าเอง หรอื ชว ยผูอ ่นื กระทาํ ยญั กรรม ใหท าน และรบั ทกั ษิณา

3. วานปรสั ถ คอื ผอู ยปู า ละเคหสถานและครอบครวั เขา ปาเพื่อทรมานตน มักนอยในอาหารและ
เคร่ืองนุงหม กระทาํ ทุกรกริ ิยา สมาธิมนั่ คงในกจิ วตั ร ไดแ ก

ฤๅษี แปลวา ผูแ สวง หมายถึง แสวงหาโมกษะ คอื การหลดุ พนจากการเวียนวา ย ตาย เกดิ
โยคี แปลวา ผูบ ําเพ็ญโยคะ คือ ทรมานกายโดยวิธีแหงอิริยาบถตาง ๆ เพื่อหวังผลสําเร็จเปน
ผูวเิ ศษ เชน ยืนขาเดยี วเหนย่ี วกินลมนานนับสบิ ป นั่งสมาธิโดยไมลุกข้นึ เลยเปนเวลาสบิ ป
ดาบส แปลวา ผูบ ําเพ็ญตน คือ ความเพง เล็งในดวงจิตเพ่ือประโยชนใ หอาตมันเขา รว มอยูใน
ปรมตั ถ (หรือปรพรหม) ใหเ กิดความบรสิ ุทธใ์ิ สสะอาด แมกระทบอารมณใด ๆ ก็ไมแ ปรปรวน
มุนี แปลวา ผูสงบ ไดแก ผสู ําเร็จฌานสมาบัติ คือ ผกู ระทําตบะและโยคะจนถึงทีส่ ุดแลว
สิทธา แปลวา ผูสาํ เร็จฌานสมาบัติ คือ ผูก ระทาํ ตบะและโยคะจนถงึ ที่สุดแลว
นกั พรต แปลวา ผบู วชและถือพรตตามลัทธพิ ราหมณ
ชฎิล แปลวา ฤๅษผี ูมนุ มวยผมสงู เปนชฎา

นกิ ายและลทั ธิ

มี 4 นิกายดวยกัน คือ
1. นิกายไศวะ ถอื พระอศิ วรเปน ใหญ และนบั ถือพระนารายณ พระพรหมกบั เทพอน่ื ๆ ดวย
2. นิกายไวษณพ ถอื พระนารายณเปน ใหญ และนับถอื พระศิวะ พระพรหม กบั เทพอ่ืน ๆ ดว ย
3. นิกายศากต ถือวาพระแมอ าทิศักตีหรือพระแมปราศักตีเปน ใหญ และนับถือพระพรหม
พระนารายณก ับเทพอ่ืน ๆ ดว ย
4. นกิ ายสมารต ถือเทพหา องคดวยกัน คอื พระพฆิ เณศวร พระแมภ วานี คอื พระศักตี พระพรหม
พระนารายณ พระศวิ ะ ไมม อี งคใดใหญกวา โดยเฉพาะ
ลัทธิ
ปรมาตมนั คือ พรหมนั แบง ออกเปน 2 ระดับ อปรหมันความเจรญิ สูงสุด (UltimateReality)
ละปรพรหมัน คือ ความจริงขนั้ เทพเจา สงู สดุ (SupremeBeing) คําสอนในคมั ภีรอ ุปนษิ ัท ทาํ ใหศาสนาพราหมณ
เปนเอกนิยม (Monoism) เช่อื วา สรรพสิ่งมาจากหนงึ่ และกลับไปสคู วามเปน หนึ่ง หลงั จากคัมภีรอ ุปนิษทั ได
พัฒนาจนถงึ ขดี สดุ ทําใหเ กดิ ลทั ธปิ รัชญาอกี 6 สํานกั ดงั ตอ ไปน้ี
1. นยายะเจา ลัทธิ คือ โคตมะ
2. ไวเศษกิ ะเจาลทั ธิ คือ กนาทะ
3. สางขยะเจา ลัทธิ คอื กปล ะ

ห น า | 28

4. โยคะเจาลทั ธิ คือ ปตญั ชลี
5. มมี างสา หรอื ปรู วมมี างสา เจา ลัทธิ คอื ไชมนิ ิ
6. เวทานตะ หรืออุตตรมมี างสา เจาลัทธิ คอื พาทรายณะ หรือวยาส
ลัทธนิ ยายะ
นยายะ แปลวา การนําไป คือ นําไปสูก ารพิจารณา สอบสวน อยางละเอียดถี่ถว นหรือวิธีการหา
ความจริงซึ่งอาศยั หลกั ตรรกวิทยา เพราะเหตนุ ้ชี ่อื เรียกสาํ หรบั ลทั ธนิ ยายะจงึ มหี ลายอยาง เชน ตรรกวิทยาบา ง
วชิ าวา ดวยวาทะบาง โคตมะผูเปนเจา ของลัทธินี้เกิดประมาณ 550 ป กอน ค.ศ. หรือกอ นพระพุทธเจา
ปรินิพพานประมาณ 7 ป วิธีท่ีจะไดค วามรู ความเขาใจท่ีถูกตองตามหลักของลัทธินยายะนั้นมีอยู 16 ประการ
เชน
1. ประมาณหรือวิธีใหเ กิดความรูชอบนั้น มี 4 อยา งคือ 1. การรูประจักษ 2. การอนุมานหรือ
คาดคะเน 3. การเปรียบเทยี บ 4. บรรยายถอยคาํ
2. ประเมยะ เรอื่ งทพี่ ง่ึ รูชอบมี 12 อยาง คือ 1. อา 9 มนั 2. สรรี ะ 3. อนินทรีย 4. อรรถ 5. พทุ ธิ
6. มนะ 7. พฤตกิ รรม 8. โทษ 9. การเกิดอกี (หลังตายไปแลว) 10. ผลแหง ความดีความชั่ว 11. ความทุกข
12. ความหลดุ พน
3. สงั สะยะ ความสงสยั เปน ตน
ลัทธิไวเศษิกะ
คําวา ไวเศษิกะ คอื วเิ ศษ หมายถึง ลักษณะท่ีทําใหส ิง่ หนง่ึ ตางไปจากอีกหน่ึง ฤๅษีกณาทะ ผูตั้งลัทธินี้
เกิดในศตวรรษที่ 3 กอนครสิ ตศักราช ลทั ธนิ สี้ อนเพือ่ ความหลุดพนไป การหลดุ พนนัน้ การรูอาตมนั ไดอยาง
แจมแจง เปนวิธีการสาํ คัญยิง่
ลัทธินี้ใชวิธีตรรกวิทยา คือ ส่ิงท่ีมีอยูจริงช่ัวนิรันดร มีอยู 9 อยางคือ 1. ดิน 2. น้ํา 3. ไฟ 4. ลม
5. อากาศ 6. กาละ 7. ทิศ 8. อาตมนั 9. ใจ ดว ยการรวมตัวของสิง่ เหลานสี้ ่งิ อนื่ ๆ ยอ มเกดิ ขน้ึ มากมาย
ลัทธสิ างขยะ
ลทั ธิสางขยะนี้ถอื วา เปนปรชั ญาฮนิ ดทู ่เี กา แกท ีส่ ุด เพราะนบั เปนครัง้ แรกที่ไดมีการพยายามทําให
ปรัชญาของพระเวทกลมกลืนกับเหตุผล ฤาษีกปล ะ เปนผูแ ตง คมั ภีรแหงลัทธนิ ี้ ทา นเกิดในสมยั ศตวรรษท่ี 6
กอ น ค.ศ. รวมสมยั กับพระพุทธเจา
คาํ วา สางขยะ แปลวา การนับหรือจํานวน กลา วถึงความจริงแท 25 ประการ ยอ มลงเปน 2 คือ
บุรษุ ไดแก อาตมัน หรอื วิญญาณสากล และประกฤติ (ปกต)ิ คือ ส่ิงทเี่ ปน เนือ้ หาหรือตนกําเนิดของสิ่งทัง้ หลาย
ความมุง หมายของลัทธิน้ี เพ่ือสรา งปญญาใหเ กิดเพ่ือทําลายเหตุแหงความทุกขท ้ังปวงและ
ปลดเปลอ้ื งอาตมันออกจากสิง่ ผกู พัน ความทุกขใ นความหมายของลทั ธนิ ้ีแบงออกเปน 3 ประการ ดังนี้
1. ความทุกขทเ่ี กิดข้นึ จากเหตุภายใน เชน ความผดิ ปกตขิ องรา งกายและจิตใจ
2. ความทุกขท ่ีเกดิ ขึ้นจากเหตภุ ายนอก เชน มนุษย สตั ว หรอื ส่ิงไมมีชวี ิตอ่ืน ๆ
3. ความทกุ ขท่ีเกดิ ขึน้ จากเหตนุ อกอํานาจ หรือเหนือธรรมชาติ เชน บรรยากาศดาวพระเคราะห
การแกท ุกขเ หลาน้ีตอ งใชปญญาท่ีสามารถปลดเปลื้องอาตมันออกจากส่ิงผูกพัน โดยหลักการแลวลัทธินี้
เปนอเทวนิยม ไมเ ชื่อเร่ืองพระเจา สรางโลก เปนทวินิยม คือ เช่ือวา ของจริงมีอยู 2 อยาง คือ 1. อาตมัน
2. เนอ้ื หาของสิ่งที่เขา มาผสมกับอาตมนั

ห น า | 29

ลัทธิโยคะ
ลทั ธโิ ยคะ คาํ วา โยคะ เปนศาสตรเ ดมิ ทีม่ ีมานานแลว ปตัญชลีเปน ผรู วบรวมเรียบเรียงข้ึน ทา นจึง
ไดรบั เกยี รติวา เปน ผูต้ังลัทธโิ ยคะ ประมาณ 3 หรอื 4 ศตวรรษกอน ค.ศ. โยคตะ แปลวา การประกอบหรือ
การลงมือทาํ ใหเ กดิ ผล ลัทธินี้อาศยั ปรชั ญาของสางขยะเปน ฐานจดุ หมาย คือ จะชวยมนุษยใ หหลุดพนออก
จากความทกุ ข 3 ประการ ดังกลาวในลัทธสิ างขยะ คอื
1. ในการทําใหห ลดุ พนจากความทุกขซ ่ึงเกิดจากเหตุภายใน เชน โรคภัยไขเ จบ็ หรอื ความประพฤติผิด
ตองพยายามใหบรรลุความไมย ึดถอื โลก โดยไมจ าํ เปน ตองแยกตัวออกจากโลก
2. ในการทาํ ใหห ลุดพนจากความทกุ ข ซงึ่ เกดิ จากเหตภุ ายนอก เชน สัตวราย หรือโจรผูรา ย เปน ตน
พึงสํารวมจิตใจใหบริสทุ ธิส์ ะอาด
3. ในการทาํ ใหหลุดพนจากเหตนุ อกอาํ นาจ หรือเหนือธรรมชาติ เชน ธาตุ หรืออํานาจอันเรนลับ
ละเอยี ดออ นพึงบาํ เพ็ญสมาธซิ ่งึ เปนจดุ ประสงคอันแทจ รงิ ของลัทธินี้
โยคีหรอื ผูบําเพ็ญโยคะ ยอมพยายามที่จะเปนผูหลุดพน จากวงกลมแหงชีวิตและความตายอยาง
เด็ดขาด โดยพิจารณาเห็นธรรมชาติวาเปนพลังอันเดียวแตทํางานสองแง คือ จากภายนอก พลังงานนี้
พยายามท่ีจะแยกส่ิงทั้งหลายออกจากกัน ท่ีเรียกวา ความตาย จากภายใน พลังงานน้ีพยายามที่จะรวม
สงิ่ ทงั้ หลายเขาดว ยกนั ทเ่ี รียกวา ชวี ิต การบําเพ็ญโยคะกเ็ พื่อรวมพลังงาน 2 อยา งนี้เขาดวยกนั โยคะวางกฎ
สําหรับปฏิบัติและวางพิธีเพื่อควบคุมหรือสํารวมระวังจิตของแตละบุคคลที่เรียกวา ชีวะ จนเปน อันหนึ่ง
อนั เดยี วกนั จติ ใจสากลทีเ่ รียกวา ปุรุษะ เมือ่ ชวี ะบรรลถุ งึ สภาพดง้ั เดิมของตน คือ ปุรุษะ ก็ชื่อวา เปนอิสระ
หรือหลุดพนจากสถานการณท้ังปวงแหงพายแุ ละความสงบ ความสุข ความทุกข และเช่ือวาพน จากความทุกข
ทง้ั ปวง
คําวา “โอม” เปน คาํ ศักดส์ิ ทิ ธใ์ิ นลทั ธโิ ยคะ ใชสําหรับรวมความหมายที่เน่ืองดวยพระเปน เจา แลว
กลาวซา้ํ ๆ กนั เพอื่ ใหเ กดิ ความรถู งึ ส่งิ สูงสุด และเพ่ือปองกันอุปสรรคในการบําเพ็ญโยคะ
อบุ ายวธิ ใี นการบาํ เพ็ญโยคะ มี 8 ประการ ดังนี้
1. ยมะ สาํ รวจความประพฤติ
2. นยิ มะ การบาํ เพ็ญขอ วัตรทางศาสนา
3. อาสนะ ทา นงั่ ท่ีถูกตอ ง
4. ปราณายามะ การบงั คับลมหายใจไปในทางทต่ี องการ
5. ปรตั ยาหาระ การสาํ รวม ตา หู จมูก ลนิ้ กาย
6. ธารณา การทาํ ใจใหมั่นคง
7. ธยานะ การเพง
8. สมาธิ การทําใจแนวแน ต้งั มน่ั อยางลกึ ซ้งึ
ลทั ธมิ ีมางสา
คาํ วา มีมางสา แปลวา พิจารณา สอบสวน หมายถึง พิจารณาสอบสวนพระเวท ไดแก สอบสวน
มนั ตระกับพราหณะ ไชมิณิ ผแู ตง คัมภีรม ีมางสาสตู ร เกดิ ขึน้ สมยั ระหวาง 600 - 2000 ป กอนครสิ ตศักราช
ความมงุ หมายของลทั ธิมมี างสา คอื สอบสวนถงึ ธรรมชาติแหงการกระทําที่ถูกตอ ง ซ่ึงเรียกสั้น ๆ วา
“ธรรม” ขอ เสนออันเปนฐานของลัทธิมีอยูว า หนา ท่ีหรือการกระทําเปน สาระอันสําคัญยิ่งของความเปน
มนษุ ย ถาไมมกี ารทําปญ ญากไ็ มม ีผล ถา ไมม กี ารกระทําความสุขก็เปน สิ่งที่เปน ไปไมได ถาไมมีการกระทํา

ห น า | 30

จุดหมายปลายทางของมนษุ ยก ไ็ มม ีทางจะทําใหส มบรู ณได เพราะฉะน้นั การกระทาํ ทถี่ ูกตอ ง ซง่ึ เรียกวาสนั้ ๆ วา
“ธรรม” จงึ เปนสงิ่ จาํ เปน ในเบื้องตนของชวี ติ

การกระทําทุกอยา ง มีผล 2 ทาง คอื ผลภายนอกกับผลภายใน ผลภายนอก เปนผลหยาบเปน ส่ิงท่ี
แสดงตัวออกมา ผลภายใน เปนผลละเอียดเปนสิ่งท่ีเรียกวา “ศักยะ” คือ ยังไมแ สดงตัว แตอ าจใหผลได
เหมือนนาฬิกาทไ่ี ขลานไว ยอ มมีกําลังงานสะสมพรอ มท่จี ะแสดงผลออกมา

ผลภายนอก เปน ของชั่วคราว ผลภายใน เปน ของชั่วนิรันดร เพราะฉะน้ัน การกระทําทั้งหลายจึง
เทา กบั เปนการปลกู พชื ในอนาคต

ในขอเสนอขน้ั มลู ฐานน้ี ลทั ธิมีมางสาสอบสวนถงึ การกระทําหรือกรรมท้งั ปวง อันปรากฏพระเวทแลว
แบง ออกเปน 2 สวน คือ มนั ตระ กบั พราหมณะ มี 5 หวั ขอ ดงั นี้

1. วิธีระเบยี บวิธี
2. มนั ตระหรือบทสวด
3. นามเธยะชือ่
4. นิเสธะขอหาม
5. อรรถวาทะคาํ อธบิ ายความหมายหรือเนอ้ื ความ

ลทั ธิเวทานตะ
ลัทธิเวทานตะ สอบสวนถึงสว นสุดทายของพระเวท จึงมีรากฐานตั้งอยูบ นปรัชญาของอุปนิษัท
ซ่ึงเปน ท่ีสุดแหง พระเวท และมีหลักการสวนใหญว า ดว ยเรื่องญาณหรือปญญาอันสอบสวนถึงความจริง
ขน้ั สุดทา ยเกีย่ วกับ ปุรุษะ หรอื พระพรหม
ผเู รยี บเรียงคมั ภีรเ วทานะ คอื พาทรายณะ กลา วกันวา ทา นเปน อาจารยข องทา นไชมิณิ ผูต้ังลัทธิ
มมี างสา พาทรายณะอยใู นสมัยระหวาง 600 - 2000 ป กอ นครสิ ตศักราช
ในการปฏบิ ัตเิ พื่อใหบ รรลุจดุ หมายปลายทางของลทั ธิน้ี มหี ลกั การอยู 4 ขอ ดังน้ี
1. วเิ วกะ ความสงดั หรือความไมเกย่ี วในฝา ยหนึ่ง ระหวางสิ่งอันเปนนริ นั ดรกับมใิ ชน ิรันดรระหวา ง
ส่ิงแทก ับสงิ่ ไมแ ท
2. ปราศจากราคะ คอื ไมมีความกาํ หนดั ยินดหี รือความติดใจ ความตองการ เชน ความปรารถนา
ท่ีจะอภริ มยใ นผลแหงการกระทําทัง้ ในปจ จบุ นั และอนาคต
3. สลัมปต ความประพฤตชิ อบ ซงึ่ แจกออกอีกหลายอยา ง เชน สมะ ความสงบ ทมะ การฝกตน
อปุ รติ มใี จกวางขวาง ไมต ดิ ลทั ธินิกายติตกิ ษา ความอดทน ศรัทธา ความเช่ือ สมาธานะความต้งั ม่ันสมดลุ แหง
จิตใจ
4. มมุ ุกษตุ วะ ความปรารถนาทชี่ อบเพอื่ จะรคู วามจริงขั้นสุดทา ยและเพือ่ ความหลดุ พน

คําสอนทส่ี าํ คัญของศาสนาพราหมณ - ฮินดู

หลักธรรมสําคญั ของศาสนาพราหมณ - ฮินดู หลักธรรม 10 ประการ
1. ธฤติ ไดแ ก ความมั่นคง ความเพียร ความพอใจในส่งิ ทีต่ นมี
2. กษมา ไดแ ก ความอดทนอดกล้นั และมเี มตตากรณุ า
3. ทมะ ไดแ ก การขมจิตมิใหหวนั่ ไหวไปตามอารมณ มสี ติอยเู สมอ
4. อสั เตยะ ไดแก การไมล ักขโมย ไมกระทาํ โจรกรรม

ห น า | 31

5. เศาจะ ไดแ ก การทาํ ตนใหสะอาดทง้ั กายและใจ
6. อินทรียนิครหะ ไดแ ก การขม การระงับอินทรีย 10 คือ ตา หู จมูก ลิ้น ผิวหนัง มือ เทา
ทวารหนกั ทวารเบา และลาํ คอ ใหเปนไปในทางที่ถกู ตองอยใู นขอบเขต
7. ธี ไดแก การมสี ติ ปญญา รูจักการดาํ เนินชวี ติ ในสังคม
8. วิทยา ไดแ ก ความรทู างปรัชญา
9. สตั ยา ไดแก ความจรงิ คอื ความซอ่ื สตั ยสจุ รติ ตอ กัน
10.อโกธะ คือ ความไมโกรธ

หลกั อาศรม 4
1. พรหมจารี ศกึ ษาเลา เรียนและประพฤตพิ รหมจรรยจนถงึ อายุ 25 ป ศึกษาจบจึงกลับบา น
2. คฤหัสถ ครองเรือน จบจากการศึกษา กลับบา น ชว ยบิดามารดาทํางาน แตงงานเพื่อรักษา
วงศต ระกูล ประกอบอาชีพโดยยึดหลักธรรมเปน เคร่ืองดําเนินชีวติ
3. วานปรัสถ สงั คมกาล มอบทรพั ยสมบัติใหบตุ รธดิ า ออกอยูปา แสวงหาความสงบ บําเพ็ญประโยชน
ตอสังคม การออกอยปู า อาจจะทําเปนครงั้ คราวกไ็ ด
4. สันยาสี ปริพาชก เปน ระยะสุดทายแหงชีวิต สละความสุขทางโลกออกบวชเปน ปริพาชก เพ่ือ
หลุดพน จากสงั สารวฏั

การเผยแผข องศาสนาพราหมณในประเทศ

ศาสนาฮนิ ดูท่ีมีอิทธิพลตอ วัฒนธรรมไทยน้ันคือ ชว งที่เปนศาสนาพราหมณ ไดเขามาที่ประเทศไทย
เมือ่ ใดนั้นไมป รากฏระยะเวลาทีแ่ นนอน นักประวตั ิศาสตรส ว นมากสนั นษิ ฐานวา ศาสนาพราหมณน ้นี า จะเขา มา
ยคุ สมัยสโุ ขทัย โบราณสถานและรปู สลกั เทพเจาเปน จาํ นวนมากไดแสดงใหเ ห็นถึงอิทธิพลของศาสนา เชน
รูปลักษณะนารายณ 4 กร ถือสังข จักร คทา ดอกบัว สวมหมวกกระบอก เขา ใจวา นา จะมีอายุประมาณ
พุทธศตวรรษท่ี 9 - 10 หรอื เกาไปกวา นนั้ (ปจ จบุ ันอยพู พิ ิธภัณฑสถานแหงชาติพระนคร)

นอกจากนไ้ี ดพ บรูปสลกั พระนารายณท าํ ดวยศิลาท่ีอําเภอไชยา จังหวัดสรุ าษฎรธานี โบราณสถานท่ี
สําคญั ที่ขดุ พบ เชน ปราสาทพนมรงุ จงั หวดั บรุ รี ัมย ปราสาทหนิ พิมาย จังหวดั นครราชสมี า พระปรางคส ามยอด
จังหวัดลพบุรี เทวสถานเมืองศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ ตอมาในสมัยสุโขทัย ศาสนาพราหมณไดเ ขา มามี
บทบาทมากข้ึนควบคูไปกับพุทธศาสนา ในสมัยน้ีมีการคนพบเทวรูปพระนารายณ พระอิศวร พระพรหม
พระแมอ ุมา พระหริหระ สวนมากนยิ มหลอ สาํ ริด

ห น า | 32

นอกจากหลกั ฐานทางศิลปกรรมแลว ในดา นวรรณคดไี ดแ สดงใหเ ห็นถงึ ความเชอ่ื ของศาสนาพราหมณ
เชน ตํารบั ทา วศรจี ุฬาลกั ษณห รือนางนพมาศ หรือแมแ ตประเพณลี อยกระทง เพอ่ื ขอขมาลาโทษพระแมคงคา
นา จะไดอิทธพิ ลจากศาสนาพราหมณ เชนกัน

ในสมัยอยุธยา เปนสมัยที่ศาสนาพราหมณเขามามีอิทธิพลทางวัฒนธรรมประเพณีเชนเดียวกับ
สุโขทัย พระมหากษัตริยห ลายพระองคทรงยอมรับพิธีกรรมที่มีศาสนาพราหมณเ ขามา เชน พิธีแชงนํ้า
พิธีทําน้ําอภิเษกกอ นขึ้นครองราชยส มบัติ พิธีบรมราชภิเษก พระราชพิธีจองเปรียง พระราชพิธีจรด
พระนังคัลแรกนาขวัญ พระราชพธิ ตี รียัมปวาย เปนตน โดยเฉพาะสมเดจ็ พระนารายณมหาราช ทรงนับถือทาง
ไสยศาสตรม ากถงึ ขนาดทรงสรา งเทวรปู หมุ ดว ยทองคําทรงเครื่องทรงยาราชาวดีสาํ หรบั ต้งั ในการพระราชพธิ ี
หลายองค ในพิธตี รยี มั ปวายพระองคไ ดเ สดจ็ ไปสง พระเปน เจานบั ถอื เทวสถานทุก ๆ ป ตอ มาในสมัยรัตนโกสินทร-
ตอนตน พิธีตาง ๆ ในสมัยอยุธยายังคงไดรับการยอมรับนบั ถือจากพระมหากษัตริยและปฏิบัติตอ กันมา คือ

1. พระราชพิธบี รมราชาภเิ ษก

พระราชพิธีน้ีมีความสําคัญ เพราะเปนการเทิดพระเกียรติขององคพระประมุขพระบาทสมเด็จ-
พระพุทธยอดฟา จฬุ าโลกไดโปรดเกลา ฯ ใหผรู ูแบบแผนครงั้ กรงุ เกา ทําการคนควา เพ่ือจะไดสรางแบบแผนที่
สมบูรณต ามแนวทางแตเ ดมิ มาในสมัยกรุงศรีอยุธยาและเพ่ิมพธิ สี งฆเขา ไป ซึ่งมี 5 ข้ันตอน คือ

1. ขั้นเตรียมพิธี มกี ารทําพิธีเสกน้ํา การทําพิธีจารึกพระสุพรรณบัฏดวงพระราชสมภพและแกะ
พระราชลัญจกรประจาํ รชั กาล

2. ขน้ั พิธีเบอ้ื งตน มกี ารเจริญพระพทุ ธมนต
3. ขั้นพิธีบรมราชาภิเษก มีการสรงพระมุรธาภิเษก จากนั้นรับการถวายสิริราชสมบัติและ
เคร่อื งสิรริ าชกกธุ ภัณฑ
4. ขั้นพิธีเบ้ืองปลาย เสด็จออกมหาสมาคมและสถาปนาสมเด็จพระบรมราชินีแลวเสด็จพระราช-
ดําเนินไปทําพิธีประกาศพระองคเ ปนศาสนูปถัมภกในพระพุทธศาสนา พรอ มทั้งถวายบังคมพระบรมศพ
พระบรมอัฐิพระเจา อยูหัวองคกอน และเสดจ็ เฉลมิ พระราชมณเฑยี รเสด็จเลยี บพระนคร

2. การทํานํ้าอภเิ ษก

พระมหากษตั รยิ ท ่จี ะเสดจ็ ขึ้นเถลงิ ถวัลยราชสมบัติบรมราชาภิเษกจะตองสรงพระมุรธาภิเษกและ
ทรงรับนํา้ อภเิ ษกกอนไดร ับการถวายสริ ิราชสมบัตติ ามตาํ ราพราหมณ น้ําอภิเษกนี้ใชน ้ําจากปญจมหานที คือ
คงคายมุนา มหิ อจิรวดี และสรภู ซึ่งทําเปนน้ําที่ไหลมาจากเขาไกรลาส อันเปน ที่สถิตของพระศิวะ สมัยกรุง-
รัตนโกสินทร ต้ังแตร ชั กาลที่ 1 ถึงรชั กาลท่ี 4 ใชน้ําจาก 4 สระ ในเขตจงั หวัดสพุ รรณบุรี คือ สระเกษ สระแกว
สระคงคา และสระยมุนา และไดเ พ่มิ นา้ํ จากแมนาํ้ สําคญั ในประเทศอีก 5 สาย คอื

1) แมน ้ําบางปะกง ตักทบ่ี ึงพระอาจารย แขวงนครนายก
2) แมน้าํ ปาสกั ตกั ที่ตาํ บลทาราบ เขตสระบุรี
3) แมน า้ํ เจา พระยา ตกั ท่ตี ําบลบางแกว เขตอา งทอง
4) แมน้ําราชบุรี ตกั ทตี่ าํ บลดาวดงึ ส เขตสมุทรสงคราม
5) แมน ํา้ เพชรบุรี ตกั ทตี่ าํ บลทาไชย เขตเมืองเพชรบรุ ี

ห น า | 33

3. พระราชพธิ จี องเปรียง (เทศกาลลอยกระทง)

คอื การยกโคมตามประทปี บชู าเทพเจา ตรีมูรติ กระทําในเดอื นสิบสองหรอื เดอื นอาย โดยพราหมณ
เปน ผทู ําพธิ ีในพระบรมมหาราชวงั พระราชครูฯ ตอ งกินถั่วกินงา 15 วัน สว นพราหมณอ ื่นกินคนละ 3 วัน
ทุกเชา ตอ งถวายน้าํ มหาสงั ขทุกวันจนถงึ ลดโคมลง ตอ มาสมัยรชั การท่ี 4 ไดท รงโปรดใหเพ่มิ พิธีทางพุทธศาสนา
เขามาดวย โดยโปรดใหมสี วดมนตเย็นแลวฉันเชา อาลักษณอา นประกาศพระราชพิธีจากน้ันแผพระราช-
กศุ ลใหเ ทพยดาพระสงฆเจรญิ พทุ ธมนตตอไป จนไดฤ กษแ ลว ทรงหลั่งนํ้าสังขแ ละเจิมเสาโคมชัย จึงยกโคมข้ึน
เสาโคมชยั นท้ี ่ียอดมฉี ตั รผาขาว 9 ช้ัน โคมประเทียบ 7 ช้ัน ตลอดเสาทานํ้าปูนขาว มีหงสติดลูกกระพรวน
นอกจากนี้มเี สาโคมบรวิ ารประมาณ 100 ตน ยอดฉัตรมผี าขาว 3 ชนั้

4.พระราชพธิ ตี รียมั ปวาย

เปนพิธีสงทา ยปเกาตอ นรับปใ หมข องพราหมณ เชื่อกันวาเทพเจา เสด็จมาเย่ียมโลกทุกป จึงจัดพิธี
ตอนรับใหใ หญโ ตเปน พิธหี ลวงทม่ี มี านานแลว ในสมยั รตั นโกสินทรไดจัดกันอยางใหญโ ตมาก กระทําพระราชพิธีน้ี
ที่เสาชิงชาหนา วัดสุทัศน ชาวบานเรียกพิธีนี้วา “พิธีโลชิงชา ” พิธีนี้กระทําในเดือนอา ยตอ มาเปล่ียนเปน
เดอื นย่ี

5.พระราชพธิ ีพืชมงคลจรดพระนงั คลั แรกนาขวัญ

แตเดิมมาเปน พราหมณ ภายหลงั ไดเ พ่มิ พิธสี งฆ
จึงทําใหเ กิดเปน 2 ตอนคือ พิธีพืชมงคลเปนพิธีสงฆ
เร่ิมต้ังแตก ารนําพันธุพืชมารว มพิธี พระสงฆสวดมนต
เยน็ ท่ีทองสนามหลวง จนกระทง่ั รุงเชา มีการเลยี้ งพระ
ตอ สวนพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญเปน พิธีของ
พราหมณก ระทําในตอนบา ย

ปจ จุบันนี้พิธีกรรมของพราหมณท่ีเขา มามี
อิทธิพลตอสังคมไทยเริ่มลดบทบาทลงไปมากเพราะ
พุทธศาสนาไดเ ขา มามีอิทธิพลแทนทั้งในพระราชพิธี
และพิธีกรรมทั่ว ๆ ไปในสังคม อยางไรก็ตามพิธี-
พราหมณเ ทา ท่ีเหลืออยแู ละยังมผี ปู ฏิบัตสิ บื กนั มา ไดแ ก พิธีโกนผมไฟ พิธีโกนผมจุก พิธีต้ังเสาเอก พิธีต้ัง-
ศาลพระภมู ิ พธิ ีเหลา นยี้ ังคงมผี นู ยิ มกระทาํ กนั ทวั่ ไปในสังคม สว นพระราชพิธีท่ีปรากฏอยู ไดแก พระราชพิธี-
พืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ พระราชพธิ บี รมราชภิเษก และพิธที ํานาํ้ อภเิ ษก เปน ตน

สาํ หรบั พธิ ีกรรมในศาสนาฮนิ ดูซ่ึงเปน พราหมณใ หม ไมใครมอี ิทธพิ ลมากนัก แตก ม็ ผี นู บั ถอื และสนใจ
รวมในพธิ กี รรมเปนครง้ั คราว ท้ังน้ีอาจเปนเพราะความเช่ือในพระเปนเจา ตรีมูรติท้ัง 3 องค ยังคงมีอิทธิพล
ควบคูไ ปกับการนับถือพุทธศาสนา ประกอบกับในโบสถของพวกฮินดูมักจะตั้งพระพุทธรูปรวม ๆ ไปกับ
รปู ปน ของพระผูเ ปน เจา ท้ังน้ีสืบเนื่องมาจากความเช่ือในเร่ืองอวตารของพระวิษณุทําใหค นไทยที่นับถือ
พทุ ธศาสนาบางกลมุ นิยมมาสวดออ นวอนขอพรและบนบาน หลายคนถึงขนาดเขา รว มพิธีของฮินดูจึงเขา
ลกั ษณะท่วี า นบั ถอื ทง้ั พุทธท้งั ฮนิ ดปู นกนั ไป

ห น า | 34

ศาสนาพราหมณ - ฮินดใู นโลก

ปจ จุบันศาสนาพราหมณ - ฮินดู นับถือกันมากในประเทศอินเดีย และมีอยเู ปนสวนนอยในประเทศ
ตา ง ๆ เชน ลงั กา บาหลี อินโดนเี ซยี ไทย และแอฟรกิ าใต

เร่อื งที่ 6 ประวัตศิ าสดาและคาํ สอนของศาสนาซกิ ข
1. ประวตั ศิ าสดา

ศาสนาซิกข เปน ศาสนาประเภทเอกเทวนิยม มีทา นคุรุนานักเทพเปนศาสดาองคท ี่ 1 สืบตอ มาถึง
ทา นครุ ุโควินทสิงห เปนศาสดาองคที่ 10 มีสุวรรณวิหารตั้งอยูท ี่เมืองอัมริสสา แควน ปญจาป ประเทศอินเดีย
เปนศนู ยชาวซิกขท ่ัวโลก ตามทปี่ รากฏในประวัติศาสตร มปี ระมขุ แหงศาสนาซิกขอ ยู 10 ทานดวยกนั คือ

1. คุรุนานัก กอ นสิ้นชีพไมส ามารถพ่ึงลูกชายสองคนเปนผูส ืบตอ ทางลัทธิได ทา นจึงไดประกาศ
แตงต้ังศษิ ยที่รักของทานคนหนึ่งซง่ึ เปน คนขวั้นเชอื กขาย ชอ่ื ลาหนิ า (Lahina) เปนผสู บื ตอ แตเน่อื งจากศิษย
ผูน ้ีมีการเสียสละตอ ทา นคุรุนานักตลอดมา ทานจึงเปล่ียนนามใหใ หมวา อังคัต (Angal) แปลวา ผูเ สียสละ
รางกาย

2. คุรุองั คัต (พ.ศ. 2081 - 2095) ทา นผูนเ้ี ปน นักภาษาศาสตรสามารถเผยแผคําสอนของอาจารย
ไปไดย ่งิ กวา คุรุคนใด ทานเปน คนแรกท่ีแนะนาํ สาวกใหน บั ถือครุ นุ านกั วาเปนพระเจา องคห นึ่ง

3. ครุ ุอมาร ทาส (Amardas พ.ศ. 2095 - 2117) ทา นเปนผูท่ไี ดชอื่ วา เปนคนสภุ าพ ไดต ั้งองคการ
ลัทธิซิกขขนึ้ มา ไดช อื่ วาเปนผสู งเสริมลัทธิซิกขไ วไดอ ยางมน่ั คง

4. ครุ ุรามทาส (Ramsas พ.ศ. 2117 - 2124) ทานเปนผูสรา งศูนยก ลางของลัทธิซิกขไ วแ หง หนึ่ง
ใหชือ่ วา “หริมณเฑยี ร” คือ วหิ ารซกิ ขไวในทะเลสาบเล็ก ๆ แหงหนึ่ง อยูทางทิศตะวันออกเฉียงใตของแควน
ลาฮอร สถานท่ีดังกลาว เรียกวา อมฤตสระ กลายเปน ท่บี าํ เพญ็ บุญศูนยก ลางลัทธิซิกขเชนเดียวกับเมืองเมกกะ
ศูนยก ลางของลัทธอิ สิ ลาม ทา นไดต ั้งแบบแผนไววาผูสืบตอตําแหนงคุรุจําเปน ตองเปนเชื้อสายของตนเอง
ดังน้ันทานไดแ ตง ตัง้ บุตรชายของทา นเปนครุ ุตอ ไป

5. ครุ อุ รชุน (Arjan พ.ศ. 2124 - 2149) เปน ผรู วบรวมคัมภีรใ นลทั ธิซิกขไ ดม ากกวา ผูใด คัมภีร
ท่รี วบรวมเก็บจากโอวาทของครุ ทุ งั้ ส่ีทานท่ผี า นมา และไดเพ่ิมโอวาทของทา นเองไวใ นคัมภีรดว ย เปนผูอ อก
บัญญัตวิ าชนชาติซิกข ตอ งแตง ตัวดวยเคร่ืองแตง กายของศาสนานิยม ไมนิยมแตงตัวดวยวัตถุมีราคาแพง
ตง้ั กฎเกณฑเก็บภาษีเพื่อบํารุงศาสนา ไดช ื่อวาเปน ผูเ ผยแผลัทธิไดอ ยา งกวางขวาง สรา งหริมณเฑียรข้ึนเปน
สุวรรณวหิ าร สิ้นชีพในการตอ สกู ับกษัตรยิ ก รงุ เดลี

6. คุรหุ รโิ ควนิ ทะ (HarI Covind พ.ศ. 2149 - 2181) เปนครุ ุคนแรกทส่ี อนใหชาวซกิ ขนิยมดาบ
ใหถือดาบเปนเครอื่ งหมายของชาวซิกขผเู ครงครัดในศาสนา เปนผสู งเสรมิ กาํ ลงั ทหารสัง่ สอนใหช าวซกิ ขเปน
ผูกลาหาญตานทานศตั รู (ซง่ึ เขามาครองดินแดนอนิ เดยี อยใู นขณะนน้ั )

เปน ท่ีนา สังเกตวานับตั้งแตสมัยน้ีเปน ตน ไป เรื่องของศาสนาซิกขเ ปนเร่ืองของอาวุธ เร่ืองความ
กลาหาญ เพือ่ ตอ สูศัตรูผูม ารุกรานแผน ดิน

ห น า | 35

7. คุรุหริไร (HarI Rai พ.ศ. 2181 - 2207) ทานผูน ี้ไดทําการรบตา นทานโอรังเซฟกษัตริยมุสลิมใน
อินเดยี

8. คุรุหริกิษัน (HarI Rai พ.ศ. 2207 - 2281) ไดด ําเนินการเผยแพรลัทธิดวยการตอตา นกษัตริย
โอรงั เซฟเชนเดียวกบั ครุ หุ รไิ ร

9. คุรเุ ทคพาหาทูร (Tegh Bahadur พ.ศ. 2218 - 2229) เปน นกั รบที่แกลวกลา สามารถตานทาน
การรกุ รานของกษัตริยอ ิสลามท่ีเขามาครอบครองอินเดียและขม ขูศาสนาอ่ืน ทานไดเผยแพรศาสนาซิกข
ออกไปไดก วางขวางสุดเขตตะวันตกเฉยี งเหนือของประเทศอินเดีย และแผม าทางใตจ นถึงเกาะลงั กา ทานได
ตา นทานอิสลามทกุ ทาง พวกมสุ ลมิ ในสมัยน้นั ไมก ลาสูรบกบั คุรุทานนี้ได

10. คุรโุ ควินทสิงห (Covind Singh พ.ศ. 2229 - 2251) เปน บตุ รของครุ ุเทคพาหาทูร เปนผูร ิเริ่ม
ตั้งบทบัญญัติใหมในศาสนาซิกข ดว ยวิธีปลุกใจสานุศิษยใหเปน นักรบ ตอ ตา นกษัตริยม ุสสิมผูเ ขา มาขมขี่
ศาสนาอ่ืน เพื่อจรรโลงชาติทา นไดต ้ังศูนยก ลางการเผยแผลัทธิซิกขอยูท่ีเมืองดัคคา (Dacca) และ
แควน อสั สมั ในเบงกอลตะวันออก ทานไดป ระกาศแกส านุศษิ ยท ้ังหลายวา ทุกคนควรเปนนักรบตอ สูกับศัตรู
เพือ่ จรรโลงชาติศาสนาของตน ซกิ ขทุกคนตอ งเปน คนกลาหาญ คําวา “สิงห” อันเปน ความหมายของความ
กลาหาญ เปนชื่อของบรรดาสานุศิษยแหงศาสนาซิกขมาต้ังแตคร้ังน้ัน และ “สิงห” ทุกคนตอ งรวมเปน
ครอบครวั บริสุทธ์ิ

2. พระคมั ภีร

เปนส่ิงสําคัญทต่ี อ งเคารพสงู สดุ จดั วางในท่ีสูงบนแทนบชู า จะตอ งมีผูปรนนิบตั ิพระคัมภีรอยูเ สมอ
คือ การศกึ ษาและปฏิบัตติ ามอยางเครง ครัด ชาวซกิ ขทกุ คนจะตอ งถอดรองเทา และโพกศรี ษะกอ นเขาไปใน
โบสถ จะตอ งเขาไปกราบพระคัมภีรดวยความเคารพเสยี กอน

คัมภรี ของศาสนาซิกข เรียกวา ครันถ - ซาหิป หรือ คันถะ (ในภาษาบาลี) หมายความวา คัมภีรห รือ
หนงั สือ สว นใหญเปน คาํ รอยกรองสน้ั ๆ รวม 1,430 หนา มีคาํ ไมน อยกวา ลานคํามี 5,894 โศลก โศลกเหลานี้
เขากับทาํ นองสงั คตีไดถงึ 30 แขนง จัดเปนเลม ได 37 เลม ภาษาทใ่ี ชใ นคัมภรี มีอยู 6 ภาษาหลัก คือ ปญจาบี
(ภาษาประจําแควนปญจาปอันเปนถน่ิ เกิดของศาสนา) มุลตานี เปอรเ ซียน ปรากริตฮินดี และมารถี

ศาสนาซกิ ขโบราณประมาณรอยละ 90 เชน เดียวกบั ศาสนิกชนในศาสนาอื่นที่ไมเคยรอบรูคัมภีรข อง
ศาสนาของตน ดังนน้ั คัมภีรจ งึ กลายเปนวัตถุศักดิ์สิทธิ์ ผูไ มเ กี่ยวขอ งไมส ามารถแตะตอ งได ที่หริมณเฑียร
หรือสุวรรณวิหาร ในเมืองอมฤตสรา แคว นปญ จาป มสี ถานทป่ี ระดิษฐานคมั ภีรถือเปนศนู ยกลางศาสนาซกิ ข

ห น า | 36

ในวิหารของศาสนาซิกขไ มบ ังคับใหม ีรูปเคารพ นอกจากคัมภีร ใหถือวา คัมภีรน ้ันคือ ตัวแทนของ
พระเจา ทุกเวลาเชาผูร ักษาวิหารจะนําผาปก ดิ้นราคาแพงมาหุม หอ คัมภีรเปน การเปลี่ยนผา คลุมทําความ
สะอาด วางคัมภีรล งบนแทน ภายในมานซึ่งปก ดวยเกล็ดเพชร กอนพิธีสวดในเวลาเชา คร้ันตกเย็น
ก็นําคมั ภีรไปประดษิ ฐานไวบ นตัง่ ทองในหองพิเศษ ไมยอมใหฝุนละอองจับตอ งได

คัมภีรเดิมหรือชวงแรกของศาสนานี้เรียกวา อาทิคันถะ รวบรวมโดยคุรุทานท่ีหา คือ คุรุอรชุน
(เทพ) ประมวลจากนานาโอวาทซ่ึงครุ ุทานแรก คือ ครุ ุนานัก และโอวาทของคุรทุ านตอ ๆ มา พรอ มทั้งวาณี
(คาํ ภาษิต) ของภคตั คือ ปราชญผทู ี่มคี วามภักดีอยางย่ิงตอลัทธิน้ีอีก 11 ทาน และมีวาณีของภคัตผูมีอาชีพ
ประจาํ สกุลมารวมไวใ นอาทิคันถะดว ย

ในเวลาตอมาไดมกี ารรวบรวมโอวาทของคุรอุ กี ครง้ั หน่งึ โดยคุรุโควินทสิงห ไ ดร วบรวมโอวาทของ
ครุ เุ ทคพาหาทูร รวมเปน คมั ภรี ค รันถ - ซาหปิ อนั สมบรู ณ

3. จริยธรรมของซิกข

คาํ สอนตามคมั ภรี ค รนั ถ - ซาหิป ซงึ่ บรรดาทานครุ ทุ ้ังหลายไดป ระกาศไวเ กยี่ วกบั จริยธรรมอันเปน
เครอื่ งยังสังคมและประเทศชาติใหม ั่นคงอยูไ ด และยังจติ ใจของผปู ฏบิ ัติใหบรรลถุ งึ ความผาสกุ ขั้นสุดทายได
มีนยั โดยสังเขป คือ

เกีย่ วกับพระเจา “รปู ทงั้ หลายปรากฏข้นึ ตามคาํ ส่งั ของพระเจา (อกาลปรุ ุษ) สิ่งมชี วี ติ ท้ังหลายอุบัติ
มาตามคําสง่ั ของพระเจา บุตรธิดาจะไดร ถู งึ กําเนดิ บิดามารดาไดอ ยา งไร โลกทงั้ หมดรอ ยไวด วยเสน ดาย คือ
คําส่งั ของพระเจา”

“มนษุ ยท งั้ หลายมีพระบิดาผูเดียว เราทงั้ หลายเปน บตุ รของทาน เราจึงเปนพี่นองกนั ”
“พระเจา ผสู รา งโลก (อกาลปรุ ษุ ) สิงสถิตอยูในสิ่งท้ังหลายท่ีพระเจา สรา งและสิ่งท้ังหลายก็อยูใน
พระเจา”
“อาหลา (อลั ลอห) ไดสรา งแสงสวา งเปนคร้งั แรก สตั วท ้ังหลายอบุ ัตมิ าเพราะศกั ดิ์ของอาหลา ส่ิงท่ีอา หลา
สรางขึน้ เกิดมาแตแ สงสวา งนั้นเองจึงไมมีใครสูง ไมม ีใครต่ํา ใครจะไมถ ามถึงวรรณะ และกําเนิดของทาน
ทานจงแสวงหาความจรงิ ซึ่งพระเจาแสดงแกทาน วรรณะและกําเนิดของทา นเปน ไปตามจารตี ของทา นเอง”
“อยา ใหใ ครถือตัวเพราะวรรณะของตน ผูซ่ึงรูจ ักพรหมน่ันแหละเปน พราหมณอ ยาถือตัวเพราะ
วรรณะ ความถือตัวเชนนีเ้ ปน บอ เกิดแหง ความชวั่ ฯลฯ”
“คนทง้ั หลาย บา งก็เปนอทุ าสี สันยาสี โยคี พรหมจารี ยติ ฮินธุ ฯลฯ บางคนเปนอิมานซาฟ จึงถือวา
คนทั้งหลายเปนวรรณะเดียวกันหมด กรุตา (ผูส รางโลกตามสํานวนฮินดู) และกรีม (อาหลาตามสํานวน
มสุ ลมิ ) เปน ผเู ดยี วกัน เปนผเู ผ่อื แผประทานอภัยอยา เขา ใจผดิ เพราะความสงสยั และเชือ่ ไปวา มีพระเจา องค
ท่สี อง คนทัง้ หลายจงปฏบิ ตั ิแตพ ระเจา องคเ ดียว คนทงั้ หลายยอมมพี ระเจาเดียว ทานจงรไู วซงึ่ รูปเดยี ว และ
วิญญาณเดียว”
เกี่ยวกบั การสรางโลก ซกิ ขสอนวา แตเร่ิมแรกมแี ตก าลบุรุษ ตอ มามีหมอกและกาซหมุนเวียนอยู
ไดล านโกฎิป จึงมีธรณี ดวงดาว น้ํา อากาศ ฯลฯ อุบัติข้ึนมา มีชีวิตอุบัติมาบนส่ิงเหลา นี้นับดวยจํานวน
8,400,000 ชนิด มนษุ ยมฐี านะสูงสุด เพราะมีโอกาสบําเพ็ญธรรมเปน การฟอกดวงวิญญาณใหส ะอาดอันเปน
หนทางใหหลุดพนจากการเกดิ การตาย
ซิกขส อนวา โลกมีมากตอมาก ดวงสุริยะ ดวงจันทร มีมากตอ มาก อากาศ และอวกาศกวา งใหญไพศาล
อันผูม ีกิเลสยากท่ีจะหย่งั รูไ ด

ห น า | 37

เกีย่ วกับเศรษฐกิจสงั คม ซิกขสอนวา
1. ใหตื่นแตเชาอยางนอ ยคร่ึงชั่วโมงกอนรุงอรณุ
2. ตนื่ แลว ใหบรกิ รรมทางธรรม เพอื่ ฟอกจิตใจใหส ะอาด
3. ใหป ระกอบสมั มาชีพ
4. ใหแ บงสว นของรายได 10 สว น มอบใหแกก องการกศุ ล
5. ใหละเวนการเสพของมึนเมา ประพฤตผิ ดิ ประเวณี
เก่ยี วกบั ประเทศชาติ ศาสนาซกิ ขต้ังขน้ึ โดยคุรนุ านกั ผมู องเห็นภยั ทปี่ ระเทศชาตกิ ําลังไดร ับอยจู าก
คนตา งชาติและคนในชาติเดียวกัน จึงไดป ระกาศธรรมสั่งสอนเพื่อความดํารงอยูของชาติ คุรุวาณีของทาน
เปน เครอ่ื งกระตุน ใหผ ูรับฟงมีความสามัคคีมคี วามรักชาติ โดยไมเ กลียดชาติอ่นื
ตอ มาในสมัยครุ โุ ควนิ ูสงิ ห ทา นไดส ่ังสอนใหช าวซิกขเปนทหารหาญ เสยี สละเลือดเนือ้ และชวี ิตเพอ่ื ชาติ
ครุ ุหลายทา น เชน คุรอุ รชนุ เทพ และคุรเุ ทคบาหาทรู  ไดสละชีพเพ่ือชาติและศาสนา และบางทานสละชีพ
เพื่อปอ งกันศาสนาซกิ ข กลา วคือ
- คุรชุ ุนเทพ ถกู กษตั ริยอิสลาม คอื ชาหนั ครี  บังคบั ไมใหทา นประกาศศาสนา ทา นถูกจับขังที่ปอม
เมืองลาฮอร ถกู ทรมานใหน่ังบนแผนเหล็กเผาไฟและถูกโบยดวยทรายคั่วรอนบนราง กษัตริยชาหันคีร
บงั คบั ใหท านเลิกประกาศศาสนาซิกข และหันมาประกาศศาสนาอิสลามแทน แตทานไมยอมทําตามจึงถูก
นําตัวไปใสห มอ ตม และถกู นาํ ตัวไปถวงในแมน ้ําระวี จนเสยี ชีวิต พ.ศ. 2149
ครุ เุ ทคบาหาทรุ ถกู กษตั ริยอ ิสลามประหาร เพราะเร่อื งการประกาศศาสนาซิกขเชน กัน
ในการกูเ อกราชของประเทศอินเดีย ปรากฏวาชาวซิกขไ ดส ละชวี ติ เพ่ือการนเ้ี ปน จํานวนมาก
เกี่ยวกับฐานะของสตรี ศาสนาซิกขยกสตรีใหม ีฐานะเทา บุรุษ สตรีมีสิทธิในการศึกษา รว ม
สวดมนตหรอื เปนผูน าํ ในการสวดมนตเทากบั บรุ ษุ ทุกประการ ครุ นุ านกั ใหโ อวาทแกพ วกพราหมณผ ูเครงใน
วรรณะส่ี ไววา
“พวกทา นประณามสตรดี วยเหตุใดสตรีเหลานเ้ี ปนผูใหก าํ เนดิ แกราชาคุรุศาสดาและแมแตต วั ทานเอง”

เกย่ี วกับเสมอภาคและเสรีภาพ ครุ ุนานกั สอนวา “โลกทัง้ หมดเกดิ จากแสงสวางอันเดียวกัน คอื
(พระเจา ) จะวาใครดใี ครช่วั กวากนั ไมไ ด”

คุรุโควินทสิงห สอนวา สุเหรา มณเฑียร วหิ าร เปนสถานทีบ่ าํ เพญ็ ธรรมของคนท้งั หลายเหมือนกัน
ทีเ่ หน็ แตกตา งกันบางเพราะความแตกตา งแหงกาลกาละและเทศะ

วิหารของซิกขมีประตูส่ีดา น หมายความวา เปด รับคนทั้งส่ีทิศ คือ ไมจํากัดชาติ ศาสนา เพศ
หรอื วรรณะใด ในการประชุมทางศาสนาทกุ คนไดรับการปฏิบัติทเี่ สมอภาค ผูแ จกหรือผูรับแจกอาหารจาก
โรงทานของกองการกุศลจะเปนคนในวรรณะใด ๆ ชาตใิ ดก็ไดคนทุกฐานะตอ งนัง่ กนิ อาหารในท่เี สมอหนากนั

เรอ่ื งของโรงอาหารเปน สิง่ สําคัญมากของศาสนสถาน คุรุรามทาส ไดต้ังกฎไววา ใครจะเขาพบ
ทา นตอ งรบั อาหารจากโรงทานเสียกอน เพอ่ื เปนการแสดงใหเ ห็นประจักษวารับหลักการเสมอภาคของทานคุรุ
ครั้งหนึ่งอักบารมหาราชไปพบทา นเห็นทานนั่งกินอาหารในที่เดียวกับสามัญชน ทําใหอ ักบารม หาราช
พอพระทยั ถวายเงินปแดท านคุรผุ ูนี้

ห น า | 38

อีกประการหนึ่งจะเปนผูใ ดก็ตามจะตอ งปฏิบัติสังคตี (พธิ ชี มุ นุมศาสนิก) ดว ยมือของตนเอง คือ
ตอ งเช็ดรองเทา ตกั นา้ํ ทําทุกอยา งดวยตนเอง ไมมีใครไดร บั ยกเวนเปนพเิ ศษ ผูใดปฏิบัติตามไดม ากย่ิงเปน
ซิกขท ่ีดมี าก

4. ศาสนาซกิ ขเ ขา สปู ระเทศไทย

ชาวซกิ ขส วนมากยดึ อาชีพขายอิสระ บา งก็แยก
ยายถ่นิ ฐานทํามาหากินไปอยูตา งประเทศ บา งก็เดินทางไปมา
ระหวา งประเทศ ในบรรดาชาวซิกขดังกลาวมีพอคา ชาวซิกข
ผูหน่ึงช่ือ นายกิรปารามมาคาน ไดเดินทางไปประเทศ
อัฟกานิสถาน เพือ่ หาซ้ือสินคา แลวนําไปจําหนายยังบานเกิด
สนิ คาทซี่ ือ้ ครง้ั หน่งึ มมี าพันธดุ ีรวมอยหู น่ึงตวั

เมื่อขายสินคา หมดแลว ไดเดินทางมาแวะที่
ประเทศสยาม โดยไดนํามาตัวดังกลาวมาดว ย เขาไดมา
อาศยั อยูในพระบรมโพธิสมภารของพระมหากษัตริยสยาม
ไดร บั ความอบอุนใจเปนอยา งยิ่ง ดังน้ัน เขามีโอกาสเขา เฝา
พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา เจาอยูห ัว และไดถวายมา
ตัวโปรดของเขาแดพ ระองคด ว ยความสํานึกในพระมหา-
กรณุ าธิคุณ พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจา อยูหัว เห็น
ในความจงรักภักดขี องเขา ไดพ ระราชทานชา งใหเ ขาหนงึ่ เชือก ตลอดจนขา วของเคร่ืองใชท จี่ าํ เปนในระหวาง
เดินทางกลับอินเดยี

เมอื่ เดนิ ทางกลบั มาถึงอนิ เดยี แลวเห็นวาของท่ไี ดรับพระราชทานมาน้ันสูงคาอยา งย่ิงควรท่ีจะเก็บ
รกั ษาใหสมพระเกยี รตยิ ศแหงพระเจากรุงสยาม จึงไดน าํ ชา งเชือกนน้ั ไปถวายพระราชาแหงแควนแคชเมียร
และยํามู พรอมทั้งเลา เรอ่ื งที่ตนไดเ ดินทางไปประเทศสยามไดร ับความสุขความสบายจากพี่นอ งประชาชน
ชาวสยาม ซ่ึงมีพระเจา แผนดินปกครองดว ยทศพิธราชธรรมเปน ทยี่ กยองสรรเสรญิ ของประชาชน

พระราชาแหง แควน แคชเมียร ไดฟงเร่ืองราวแลว ก็มีความพอพระทัยอยางยิ่ง ทรงรับชา งเชือก
ดังกลา วเอาไวแ ลว ข้ึนระวางเปน ราชาพาหนะตอ ไป พรอมกับมอบแกวแหวนเงินทองใหนายกิรปารามมาคาน
เปน รางวลั จากนนั้ เขาก็ไดเดินทางกลับบานเกิด ณ แคว นปญจาป แตคร้ังน้ีเขาไดร วบรวมเงินทอง พรอ มท้ัง
ชักชวนเพ่ือนพอ งใหไ ปตัง้ ถน่ิ ฐานอาศัยอยูใ ตร มพระบรมโพธสิ มภารพระเจากรงุ สยามตลอดไป

ตอ มาไมนานผูคนท่ีเขาไดชักชวนไวก ็ทยอยกันมาเรื่อย ๆ ดังน้ัน ศาสนาสถานแหงแรกจึงไดถ ูก
กาํ หนดขึ้น โดยศาสนิกชนชาวซิกขไดเ ชา เรือนไมห น่งึ คูหาทีบ่ ริเวณบา นหมอ หลงั โรงภาพยนตรเ ฉลมิ กรงุ
ปจ จบุ ัน เมื่อป พ.ศ. 2455 มาตกแตงใหเ หมาะสมเพ่อื ใชประกอบศาสนากิจ

ห น า | 39

ตอ มาเมอื่ สงั คมซิกขเ ติบโตขึ้นจึงไดย า ยสถานที่จากที่เดิมมาเชาบานหลังใหญกวา เดิม ณ บริเวณ
ยานพาหรุ ดั ในปจ จุบัน แลวไดอ ญั เชิญพระมหาคัมภรี อาทิครันถม าประดิษฐานเปน องคป ระธาน มีการสวดมนต
ปฏบิ ัติศาสนกิจเปน ประจําทกุ วันไมมีวันหยุดนับ ต้งั แตป  พ.ศ. 2456 เปนตนไปจนถึงป พ.ศ. 2475 ศาสนิกชน
ชาวซิกขจ งึ ไดรวบรวมเงิน เพอื่ ซ้ือทด่ี ินผนื หนง่ึ เปนกรรมสิทธิ์ เปน จาํ นวนเงนิ 16,200 บาท และไดกอ สราง
อาคารเปนตึกสามช้นั ครงึ่ ดวยเงนิ จาํ นวนประมาณ 25,000 บาท เปนศาสนสถานถาวรใชช่ือวา ศาสนาสถาน
สมาคมศรคี รุ สุ งิ หสภา สรา งเสร็จเมอื่ ป พ.ศ. 2476

ตอ มาเกดิ สงครามมหาเอเชียบรู พา ศาสนสถานแหง นถี้ กู ระเบดิ จากฝายสมั พนั ธมติ รถงึ สองลกู เจาะ
เพดานดาดฟา ลงมาถงึ ช้ันลางถึงสองชนั้ แตล ูกระเบิดดงั กลา วดา น แตทําใหต ัวอาคารราวไมสามารถใชง านได
หลังจากไดท ําการซอ มแซมมาระยะหนึ่งอาคารดงั กลาวใชงานไดดังเดิม และไดใชประกอบศาสนากิจมาจนถึง
ปจ จุบัน

ตอมาเม่อื ศาสนกิ ชนชาวซกิ ขมจี ํานวนมากขึ้นตามลําดบั จึงตางกแ็ ยกยายไปประกอบกจิ การคาขาย
ตามหัวเมืองตาง ๆ อยางมสี ิทธิเสรีภาพยิ่ง และทุกแหง ที่ศาสนิกชนชาวซิกขไปอาศัยอยูก็จะรวมกันกอ ตั้ง
ศาสนสถานเพือ่ ประกอบศาสนกจิ ของตน ปจ จบุ ันมีศาสนสถานของชาวซิกขท ่ีเปน สาขาของสมาคมอยู 17 แหง
คือ ศาสนสถานสมาคมศรีคุรุสิงหส ภา (ศูนยรวมซิกขศ าสนิกชนในประเทศไทย) กรุงเทพฯ และต้ังอยูใ น
จังหวัดตา ง ๆ อีก 16 แหง คือ จังหวัดนครสวรรค ลําปาง เชียงใหม เชียงราย นครราชสีมา ขอนแกน
อุดรธานี นครพนม อบุ ลราชธานี ชลบุรี (พทั ยา) ภเู กต็ ตรงั สงขลา (อาํ เภอเมอื งสงขลา และอําเภอหาดใหญ)
ยะลา และจงั หวัดปตตานี

ในป พ.ศ. 2525 มศี าสนกิ ชนชาวซิกขอยูใ นประเทศไทยประมาณสองหมนื่ คน ทุกคนตางมงุ ประกอบ
สมั มาอาชีพอยูภายใตพ ระบรมโพธิสมภารแหง พระมหากษัตริยไทย ดวยความม่ังค่ังสุขสงบทั้งกายและใจ
โดยทวั่ หนา

สมาคมศรีครุ ุสงิ หส ภา (ศูนยร วมซิกขศ าสนกิ ชนในประเทศไทย) ไดอ บรมสั่งสอนกลุ บุตรกุลธิดาใหเปน
ผมู คี วามรูความสามารถ เปนผูดีมีศีลธรรม รูจ ักรักษาธรรมเนียมประเพณีอันดีงาม ละเวน จากส่ิงเสพติด
ทงั้ ปวง ดําเนนิ การอปุ การะชว ยเหลือเอ้ือเฟอ เผอื่ แผต อผปู ระสบทุกขย ากอยเู สมอมไิ ดข าด

จัดสรางโรงเรยี นซกิ ขวทิ ยา ทส่ี ําโรงเหนือ จังหวดั สมทุ รปราการ มีหอ งเรียน 40 หอ ง มีนักเรียน 300 คน
ทั้งชายและหญงิ สอนตามหลกั สตู รกระทรวงศึกษาธกิ าร

ห น า | 40

จดั สรา งสถานพยาบาล คลนิ กิ นานกั มิชชัน เพือ่ เปด การรักษาพยาบาล มีคนไขท ่ียากจนเขา รับการ
รักษาพยาบาลโดยไมเ สยี เงิน โดยไมจาํ กดั ช้นั วรรณะ และศาสนาแตป ระการใด

เปดบริการหองสมดุ นานัก บริการหนงั สือตา ง ๆ ทัง้ ในภาคภาษาไทย ภาษาอังกฤษและภาษาปญ จาบี
เปด สถานสงเคราะหค นชรา เพื่อสงเคราะหชว ยเหลือผูส ูงอายุที่ยากจนขัดสน และขาดแคลน
ผอู ปุ การะ
จัดตงั้ มูลนธิ ิพระศาสดาคุรนุ านักเทพ เมอ่ื ป พ.ศ. 2512 นําดอกผลมาสงเคราะหนกั เรียนทีเ่ รียนดแี ต
ขดั สนทนุ ทรัพย
ใหความรวมมือในการชวยเหลือสังคมในดานตาง ๆ กับหนวยงานตาง ๆ เชน กรมการศาสนา
สภากาชาดไทย มูลนิธิเด็กพิการ มูลนิธิชว ยคนปญญาออ น สภาสังคมสงเคราะหแหงประเทศไทย (ในพระบรม-
ราชปู ถัมภ) เพ่ือใหเกดิ ความสมคั รสมานสามคั คใี นหมูศาสนิกชนศาสนาตาง ๆ เชญิ ชวนใหช าวซิกขออกบําเพ็ญตน
เพอื่ ใหประโยชนต อสังคมสว นรวม

เรอื่ งที่ 7 การเผยแผศาสนาตา ง ๆ ในโลก

ในจาํ นวนประชากรประมาณ 4,500 ลานคน มผี ูนบั ถือศาสนาตา ง ๆ ดังตอ ไปน้ี คือ
1) ศาสนาคริสต ประมาณ 2,000 ลา นคน
2) ศาสนาอสิ ลาม ประมาณ 1,500 ลานคน
3) ศาสนาพราหมณ - ฮนิ ดปู ระมาณ 900 ลา นคน
4) ศาสนาพุทธ ประมาณ 360 ลา นคน
5) ทเ่ี หลือเปน นบั ถือลทั ธติ า ง ๆ เทพเจา หรือไมน ับถือศาสนาอะไรเลย

ศาสนาท่ีสําคัญของโลกทุกศาสนาตางเกิดในทวีปเอเชีย ซ่ึงแหลง กําเนิดดังน้ี เอเชียตะวันตก-
เฉยี งใต เปน ตนกาํ เนิดของศาสนายูดาย ศาสนาคริสต และอิสลาม ศาสนายูดาย เปน ศาสนาทเ่ี กา แกที่สุดใน
เอเชียตะวันตกเฉยี งใต เปนตน กาํ เนดิ ของศาสนาครสิ ต ซง่ึ เปนศาสนาทมี่ ผี นู บั ถือมากที่สดุ ในโลกขณะนี้ โดยได
เผยแผไ ปสยู โุ รป ซีกโลกตะวนั ตกอน่ื ๆ และชาวยุโรปนํามาเผยแผสูทวีปเอเชียอกี คร้ังหนึ่ง

ศาสนาอสิ ลาม เกิดกอ นศาสนาครสิ ตป ระมาณ 600 ป เปน ศาสนาท่สี าํ คัญของเอเชียตะวันตกเฉียงใต
ปจจบุ ันศาสนาน้ีไดเ ผยแผไปทางภาคเหนอื ของอินเดีย ดินแดนทางตอนเหนือของอาวเบงกอล คาบสมุทร
มลายู และประเทศอินโดนีเซยี

เอเชยี ใตเปนแหลงกาํ เนดิ ศาสนาฮินดู ศาสนาซิกข ศาสนาพุทธ ศาสนาฮินดู มคี วามเช่อื มาจากศาสนา-
พราหมณ ซึง่ เปนศาสนาเกาแกของโลก เมอ่ื ประมาณ 5,000 ป และเปนแนวทางการดาํ เนินชวี ิตของชาวอินเดีย
จนกระทั่งถึงปจจุบันน้ี สวนพุทธศาสนาเกิดกอนศาสนาคริสต 500 ป และถึงแมจ ะเกิดในอินเดียแต
ชาวอินเดยี นบั ถอื พระพุทธศาสนานอย แตม ีผูน บั ถือกันมากในทเิ บต ศรีลังกา พมา ไทย ลาว และกัมพชู า

เอเชยี ตะวันออกเปนแหลงกําเนดิ ของลทั ธิขงจอื้ เตา และชินโต ตอมา เมอื่ พระพทุ ธศาสนาไดเผยแผ
เขาสูจีน ปรากฏวาหลักธรรมของศาสนาพุทธสามารถผสมผสานกับคําสอนของขงจ้ือไดด ี สว นในญ่ีปุนนับถือ
พุทธศาสนาแบบชนิ โต