那空沙旺府 泰國緹花 Khit布 Khit （緹花 Khit 童藤圖案 Tongteng）是從沙拉武里府學到的緹花圖案演變出這 種風格的手工編織布。織者通過將緹花圖案零碎的素色 基底布交織而連而成整幅織品。 Nakhon Sawan Province Khit Silk with modified Water Caltrops flower design (Tongteng Khit pattern) is a handwoven Khit fabric learned from Saraburi province. Weavers developed this style of Khit weaving by means of making a flake-like Khit pattern, alternating with the Khad pattern throughout the entire piece. ผ้้าฝ้้ายผืืนนี้้�ทอขึ้้�นในโครงการ “ถััก ร้้อยดวงใจ มหกรรมทอผ้้าไทย เทิิดไท้้ พระบรมราชิินีีนาถ” เฉลิิมพระเกีียรติิ สมเด็็จพระนางเจ้้าสิิริิกิิติ์์� พระบรม ราชิินีีนาถ เนื่่�องในโอกาสพระราชพิิธีี มหามงคลเฉลิิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สิิงหาคม ๒๕๔๗ โดยกรมการพััฒนา ชุุมชน และสภาสตรีีแห่่งชาติิในพระบรม ราชิินููปถััมภ์์ เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าขิิดไหมลายดอกกระจัับประยุุกต์์ (ขิดิลายโตงเตง) เป็็นผ้้าทอมืือลายขิิดที่่�เรีียนมาจากจัังหวััดสระบุุรีีนำำมา พััฒนาทอจากผ้้าขิิด โดยทำำเป็็นเกล็็ดลายใส่่ตะกอ เหยีียบลายขิิดสลัับกัับลายขััดตลอดผืืน Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 47
จัังหวััดน่่าน จัังหวััดน่่านมีีประชากรที่่�หลากหลาย มีีทั้้�งชนเผ่่าบนดอยสููง และชาวพื้้�นราบหลายชาติิพัันธุ์์ หนึ่่�งในนั้้�นมีี ชนชาติิพัันธุ์์“ไทลื้้�อ” แต่่เดิิมอาศััยอยู่่�ในเขตสิิบสองปัันนา มณฑลยููนนานตอนใต้้ของสาธารณรััฐประชาชนจีีนใน บริิเวณที่ลุ่ ่� ม่� ของแม่่น้ำำ�โขงที่่�ไหลผ่่าน ต่อ่มาได้้อพยพเข้้าอาศััยอยู่่�ในสาธารณรััฐประชาธิิปไตยประชาชนลาวในเมืืองอููใต้้ จากนั้้�นอพยพจากเมืืองสิิง มาอาศััยอยู่่�ในราชอาณาจัักรสยามที่่�เชีียงของ จัังหวััดเชีียงราย จากนั้้�นยัังแตกสาขาจาก เชีียงของมาอาศััยกระจายอยู่่�ในจัังหวัดน่่ ัาน จึึงทำำ ให้้ลวดลายผ้้าซิ่่�นเกาะล้้วงมีีอัตลัักษณ์์เฉพาะถิ่่�นเฉพาะที่่� ทำำ ให้มีี้ ความแตกต่่างของลวดลายที่่�สามารถบ่่งบอกที่ ่� มาที่่�ไปของผ้้าไทลื้้�อได้้ อััตลัักษณ์์ของผ้้าชนิิดนี้้�อีีกประการหนึ่่�ง คืือ เป็็นผ้้า “สองกระดููก” (สองตะเข็็บ) จะทอจากส่่วนตีีนมาถึึงส่่วนหััว และจากส่่วนหััวมาถึึงส่่วนตีีนของผ้้าซิ่่�น แต่่ผ้้า โดยทั่่�วไปจะทอจากส่่วนหััวซิ่่�นไปจรดตีีนซิ่่�น ชื่่�อผ้้า “ชาติิพัันธุ์์ไทลื้้�อ” ชื่่�อลาย “ลายน้ำ ำ�ไหล” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางวราภรณ์์ ลำำจวน ที่่�อยู่่� ๕๖ หมู่่�ที่่� ๗ ตำำบลกลางเวีียง อำำเภอเวีียงสา จัังหวัดน่่ ัาน โทร. ๐๘-๓๓๒๒-๑๘๘๕ Name of Fabric: “Tai Lue Ethnic Group” Name of Pattern: “Nam Lai: aka Flowing Water” Name of Owner: Mrs. Waraporn Lamjuan Address: 56 Moo 7, Klang Wiang Subdistrict, Wiang Sa District, Nan Tel: 08-3322-1885 布料名稱： “傣仂族” 圖案名稱： “流水紋” 業主名稱： 瓦拉彭·拉娟夫人 地址： 楠府原砂區剛原鄉第7村門牌56號。 電話： 08-3322-1885 48 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
楠府 流水紋布料是楠府的一種獨特圖案，它使用編織技術 來編織顏色以創造有如流水一般的圖案，堪比楠河 (Nan river) 蜿蜒的水流。而這種織品還注入了園藝的技術, 在織布上加上了傾斜的編織，使流水紋圖案（凸起的珍 珠）改變了流動的水紋的顏色，這是 “暗藏的珍珠流水” 一詞的由來。用絲綢和棉紗編織而成。創作者是瓦拉彭 (Waraporn) 織造場的所有者媽媽宋皮·鐵希黎 (Mother Sompit Thepsiri) 她將此工藝命名為 棉紗流水藏珍珠。 Nan Province Nam Lai fabric is the unique pattern of Nan fabric, using the Koh Luang weaving technique with colorful yarns to create wave-like motifs, comparable to the natural flow of the Nan river. This fabric employs the Yok Dok technique with the Koh Luang style, resulting in the patterns named Yok Dok, or Yok Muk (raised pearl) which separate each wave-like motif – hence the phrase “Hidden pearl in the flowing water”. This piece is woven with silk and cotton yarns. The inventor is Mother Sompit Thepsiri, the owner of Waraporn’s Woven Fabric Shop. She has named this technique “Cotton Interlaced with silk, hidden pearl in the flowing water”. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าลายน้ำ ำ�ไหล ถืือเป็็นลายเอกลัักษณ์์ ของจัังหวัดน่่ ัานมาอย่่างยาวนาน เป็็นการ ใช้้เทคนิิคการทอแบบเกาะล้้วงสลัับสีี ให้้เกิดิลวดลายคล้้ายกระแสน้ำ ำ� เปรีียบดั่่�ง ธรรมชาติิของการไหลของแม่่น้ำำ�น่่าน แต่ผ้้า่ ผืืนนี้้�ได้้มีีการใช้้เทคนิิคการยกดอก พร้้อมการทอแบบเกาะล้้วงเพิ่่ม�เข้้าไปใน การทอ ทำำ ให้้เกิดิลวดลายยกดอก (ยกมุุก) อยู่่�ในการสลัับสีีของลายน้ำ ำ�ไหล จึึงเป็็น ที่ม ่� าของคำำว่่า น้ำ ำ�ไหลซ่่อนมุุก เนื่่�องด้้วย มีีลวดลายมุุกซ้้อนอยู่่�ในลายน้ำ ำ�ไหล และมีีการทอขึ้้�นด้้วยวััสดุุเส้้นไหมผสม เส้้นฝ้้าย ผู้้คิิดค้้นเทคนิิคนี้้�จึึงตั้้�งชื่่�อว่่า “ฝ้้ายแกมไหมน้ำ ำ�ไหลซ่่อนมุุก” โดย ผู้้คิดิเทคนิิคลาย คืือ คุุณแม่่สมพิิศ เทพศิริิ เจ้้าของร้้านวราภรณ์์ผ้้าทอ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 49
จัังหวััดพะเยา บรรพบุุรุุษชาวไทลื้้�อในอำำเภอเชีียงคำำจัังหวัดัพะเยา ส่่วนใหญ่่มีีเชื้้�อสายจากกลุ่ม่� เมืืองพง เมืืองมาง เมืืองหย่่วน เมืืองบาน เมืืองแพด เมืืองล้้า จากแคว้้นสิิบสองปัันนา มณฑลยููนนาน ทางตอนใต้้ของสาธารณรััฐประชาชนจีีน เมื่่�ออพยพเข้้ามาอยู่่�ในสยามประเทศ ก็็ใช้ชื่้่�อเมืืองเรีียกท้้องถิ่่�นที่่�ได้้อาศััยอยู่่ต�ามชื่่�อเดิมิ นอกจากนี้้ยั�ังรัักษาคติิความเชื่่�อ ทางประเพณีีในการนัับถืือเทวดา ทำำ ให้้สามารถสืืบหาต้้นตอของบรรพบุุรุุษ โดยเฉพาะการแต่งกายของ่ชาวไทลื้้�อ ในภาคเหนืือตอนบน จะเห็็นได้้จากลวดลายที่่�ปรากฏบนผ้้าซิ่่�นสามารถบ่่งบอกถึึงที่ม ่� าของแต่ละก่ลุ่ม่� ได้้ว่่าอพยพมา อย่่างไร จากที่่�ไหนของสาธารณรััฐประชาชนจีีน ชื่่�อผ้้า “ผ้้าปััก” ชื่่�อลาย “ผ้้าด้้นมืือลายนกยููง และวิิถีีท้้องถิ่่�นจัังหวัดัพะเยา” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางจิิรััฐิิติิอร โคแล็็ง ที่่�อยู่่� ๕๐๗ หมู่่�ที่่� ๘ ตำำบลหย่่วน อำำเภอเชีียงคำำจัังหวัดัพะเยา โทร. ๐๘-๖๖๗๑-๒๖๑๕ Name of Fabric: “Embroidered Fabric” Name of Pattern: “Hand-stitching Fabric with Peacock Design and Local Way of Life in Phayao Province” Name of Owner: Mrs. Jirattiorn Kolang Address: 507 Moo 8, Yuan Subdistrict, Chiang Kham District, Phayao Tel: 08-6671-2615 布料名稱： “繡花布” 圖案名稱： “手工製作的孔雀圖案和帕堯府的本土風情” 業主名稱： 吉拉提翁·摳郎夫人 地址： 帕堯府青勘區原鄉第8村門牌507號。 電話： 08-6671-2615 50 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
帕堯府 在布袋和織布工藝領域，從愛與激情到魅力，織品, 手工藝，包括設計獨特的衣服和服裝，設計師一直在嘗 試知識和實踐，直到精通產品開發以及採用當地部落刺 繡技術。織紋是從自然設計的，包括本地身份。通過手 工縫製，繡花，用棉紗線手工鉤花的技術在織布上呈現 圖案，這些技術有賴於原材料和自然生產工藝，並用棉 和天然染料編織而成。傳達了各種現代作品以滿足日常 生活中方便實際使用的理念，而這些都是 “金佳 (Jinja)” 品牌所獨有的。 Phayao Province From love and passion to the charm, fabrics, crafts and handicrafts in the field of cloth bags and fabric crafts, including designing fabrics and costumes to be unique, the designer has tried to acquire knowledge and practice until being proficient at product development along with the adoption of local tribal embroidery techniques. Patterns are designed from nature while bearing in mind also local identity. Patterns are conveyed onto the fabric with the techniques of handstitching, embroidery, hand-pecking with cotton threads that rely on natural raw materials and natural production processes of cotton woven fabrics with natural dyes. A variety of contemporary works are created to meet the practical use in daily life and all of these are unique to the brand “Jinja”. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 จากความรัักและความหลงใหลในเสน่่ห์์งานผ้้า งานคราฟต์์ หัตัถกรรมทำำมืือ ในด้้านกระเป๋๋าผ้้าและงานประดิิษฐ์์จากผ้้า รวมไปถึึงงานดีีไซน์์เสื้้�อผ้้าและเครื่่�องแต่่งกายให้้เป็็น อััตลัักษณ์์เฉพาะตััว จึึงได้้มีีการศึึกษาหาความรู้้ และฝึึกฝนจนชำำนาญ พััฒนาผลิตภัิ ัณฑ์์ควบคู่่� กัับการนำำเทคนิิคการปัักผ้้าของชนเผ่่าใน ท้้องถิ่่�น ออกแบบลวดลายสิ่่�งที่่�พบเห็็นตาม ธรรมชาติิ ดอกไม้้ ใบไม้้ พืืชพรรณชนิดิต่าง ๆ่ รวมไปถึึงอััตลัักษณ์์ในท้้องถิ่่�นถ่่ายทอด ลวดลายลงบนผืืนผ้้า ด้้วยเทคนิิคการ ด้้นมืือ การปััก การจิิกมืือ ด้้วยด้้ายฝ้้ายที่ ่� อาศััยแหล่่งวัตถุุดิั ิบและกรรมวิธีีิการผลิติ จากธรรมชาติิ ลงบนผืืนผ้้าที่่�ทอด้้วยฝ้้าย ทอมืือย้้อมสีีธรรมชาติิ ถ่่ายทอดเป็็นชิ้้�นงาน หลากหลายรููปแบบและแพตเทิร์ิ์นที่ร่่� วมสมััย ตอบสนองการใช้้งานได้้จริิงในชีีวิติ ประจำำวััน มีีความสวยงาม มีีสไตล์์เป็็นเอกลัักษณ์์เฉพาะ ของแบรนด์์ “จิินจ๋๋า” Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 51
披集府 鐵木花/印度玫瑰栗花/邦納花 (Bunnak) 圖案是披集府 (Phichit) 的府花。有四個白色的 花瓣和黃色的雄蕊。設計小組開發了一種漂亮的織布花樣，將五個燈籠花樣, 鷦鶯 (warbler) 和改編泰國航 (Thai Airways) 徽標振翅的圖案相結合。 Phichit Province | The Bunnak flower is the symbolic flower of Phichit province, which has four white petals with yellow stamens. The designing group has developed a beautiful Bunnak pattern, combining with a five lantern pattern, a flying warbler pattern and the modified logo of the Thai Airline pattern. จัังหวััดพิิจิิตร เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ลายดอกบุุนนาคเป็็นดอกไม้้ประจำำจัังหวััดพิิจิิตร มีีกลีีบดอก สีีขาวจำำนวน ๔ กลีีบ และเกสรสีีเหลืือง ทางกลุ่ม่� ได้้พััฒนาลายผ้้า ให้้มีีความสวยงามโดยผสมผสานกัับลายโคมห้้า ลายนกกระจิิบ และลายขอการบิิน ชื่่�อผ้้า “ผ้้าไหมมััดหมี่ ่� ย้้อมธรรมชาติิ” ชื่่�อลาย “ลายดอกบุุนนาค” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางดารณีี วงศ์์สวััสดิ์์� ที่่�อยู่่� ๒๘๒ /๑ หมู่่�ที่่� ๑๗ ตำำบลทุ่่�งใหญ่่ อำำ เภอโพธิ์์�ประทัับช้้าง จัังหวััดพิิจิิตร โทร. ๐๘-๘๘๑๗-๒๕๑๖ Name of Fabric: “Natural Dyed Mudmee Silk” Name of Pattern: “Bunnak Flowers” Name of Owner: Daranee Wongsawat Address: 282/1 Moo 17, Thung Yai Subdistrict, Pho Prathap Chang District, Phichit Tel: 08-8817-2516 布料名稱： “泰絲天然染料紮結染織紋布” 圖案名稱： “鐵木花/印度玫瑰栗花/邦納花” 業主名稱： 達拉妮·旺薩瓦特夫人 地址： 披集府坡爬貼張通遙鄉第17村門牌282/1號。 電話： 08-8817-2516 ปััจจุุบัันจัังหวััดพิิจิิตรมีีการทอผ้้าในหลายชุุมชน กลุ่่�มทอผ้้าบ้้านป่่าแดงมีีการทอผ้้าฝ้้ายมััดหมี่่�จนขึ้้�นชื่่�อ และมีี ข้้อแตกต่างจาก่ที่อื่ ่� ่�น ๆ คืือ มีีขนาดหน้้ากว้้าง ใช้กี่้ ่�กระตุุกในการทอผ้้ามัดัหมี่่� ซึ่่�งสามารถทอได้้รวดเร็็วกว่่ากี่พื้้ ่� �นเมืือง การค้้นเส้้นยืืนจะสั่่�งจากโรงงาน พร้้อมหมี่่�เส้้นพุ่่�งจำำนวน ๑๓ ลำำเป็็นหลััก การมััดหมี่ ่� ย้้อมสีีไม่่มากนััก ลายที่ ่�ขึ้้�นชื่่�อ ของที่ ่� นี่่� คืือ ลายนกกระจิิบ (บัักจัับหว่่าน) 52 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
彭世洛府 帶有窺視花朵圖案的手工編織的紮結染織布是彭世洛府的原創編織設計。融合了代表本地沃野平 疇的新織紋。彭世洛府有美麗的山川、瀑布和大自然，是著名的旅遊勝地。 Phitsanulok Province | Hand woven Mudmee fabric with Peep flower pattern is the original weaving design from Phitsanulok province. It is mixed with new patterns that portray the uniqueness of its fertile community. Both waterfalls and mountains, part of its beautiful nature, are famous tourist attractions in Phitsanulok province. จัังหวััดพิิษณุุโลก การทอผ้้ามัดัหมี่่�ในจัังหวัดพิั ิษณุุโลก ได้้รัับการถ่่ายทอดมาจากบรรพบุุรุุษที่่�อพยพมาจากสาธารณรััฐประชาธิิปไตย ประชาชนลาว นิิยมทอผ้้ามััดหมี่่�แบบ ๒ ตะกอ ใช้้เส้้นใยไหมประดิิษฐ์์ในการมััดหมี่่�หาซื้้�อจากตลาดในท้้องถิ่่�น ย้้อมสีีวิิทยาศาสตร์์ ลวดลายงานในผ้้ามัดัหมี่ ่�นี้้�จึึงมีีความหลากหลาย ชื่่�อผ้้า “ผ้้ามััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “ดอกปีีบผสม” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางทุุเรีียน พลโยธา ที่่�อยู่่� ๒๓/๑ หมู่่�ที่่� ๕ ตำำบลแก่่งโสภา อำำเภอวัังทอง จัังหวััดพิิษณุุโลก โทร. ๐๘-๐๖๑๗-๒๓๕๘ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Peep Flowers” Name of Owner: Mrs. Durian Phonyotha Address: 23/1 Moo 5, Kaeng Sopha Subdistrict, Wang Thong District, Phitsanulok Tel: 08-0617-2358 布料名稱： “紮結染織布” 圖案名稱： “窺視花總匯” 業主名稱： 杜連•婆由塔夫人 地址： 彭世洛府旺通區建搜葩鄉第5村門牌23/1號。 電話： 08-0617-2358 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้ามัดัหมี่่�ทอมืือลายดอกปีีบ ซึ่่�งเป็็นลวดลายผ้้าทอเดิมิของจัังหวัดพิั ิษณุุโลก ผสมผสานลายใหม่่ที่่�แสดงถึึงเอกลัักษณ์์ของชุุมชนที่มีี่� ความอุุดมสมบููรณ์์ มีีธรรมชาติิที่่�สวยงามทั้้�งน้ำ ำ� ตกและภููเขา ซึ่่�งเป็็นแหล่่งท่่องเที่่�ยวที่ ่�มีี ชื่่�อเสีียงของจัังหวััดพิิษณุุโลก Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 53
จัังหวััดเพชรบููรณ์ ์ จัังหวัดัเพชรบููรณ์์เป็็นเมืืองโบราณมาก่่อน มีีโบราณสถานปรากฏอยู่่�หลายแห่่ง สัันนิิษฐานกัันว่่าเป็็นเมืืองที่่�สร้้างขึ้้�น ในสมััยกรุุงสุุโขทััยเป็็นราชธานีี ประชากรส่่วนใหญ่่ประกอบอาชีีพเพาะปลููก อาศััยน้ำ ำ�ฝนที่ ่� ตกลงมาตามธรรมชาติิ เป็็นสิ่่�งหล่่อเลี้้�ยงพืืชพัันธุ์์สืืบมา มีีคติิความเชื่่�อเรื่่�องของอิิทธิิฤทธิ์์�ในการดลบัันดาลให้้เป็็นไปตามอำำนาจของสิ่่�งศัักดิ์์สิ�ิทธิ์์� จึึงมีีการร่่ายรำเพื่่�อบวงสรวงเจ้้าพ่่อมเหศัักดิ์์� อ้้อนวอนเพื่่�อขอให้ฝ้นตกต้้องตามฤดููกาล ในการร่่ายรำนี้้ผู้้ร่่ �ายรำจะต้้อง นุ่่�งผ้้าชนิิดหนึ่่�งที่่�เรีียกว่่า “ผ้้ามุุก” ชื่่�อผ้้า “ผ้้ามััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “หมี่ ่�คั่่�นน้้อยไทหล่่ม” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางทองยุ่่�น ก้้อนดีี ที่่�อยู่่� ๔๓ หมู่่�ที่่� ๑ ตำำบลบ้้านหวาย อำำเภอหล่่มสััก จัังหวัดัเพชรบููรณ์์ โทร. ๐๙-๖๙๐๓-๗๓๕๕ Name of Fabric: “Mudmee Fabric” Name of Pattern: “Mee Khan Noi Tai Lom” Name of Owner: Mrs. Thongyoon Kondee Address: 43 Moo 1, Ban Wai Subdistrict, Lom Sak District, Phetchabun Tel: 09-6903-7355 布料名稱： “紮結染織布” 圖案名稱： “傣隆族分段紮結染織布” 業主名稱： 通雲孔德夫人 地址： 碧差汶府樓沙區班外鄉第1村門牌43號。 電話： 09-6903-7355 54 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
碧差汶府 豔紅紮結染織布的裙布一直是傣隆族 (Tai Lom) 婦 女一枝獨秀的身份標誌，如同古字所說 (Phaya) 就是: “穿芯裙、紅色頭頂、頭髮蓬鬆捲曲、手握絲綢的婦女”。 圖案精美的裙子源自祖父母的維護。他們把大自然、宗 教信仰、生活方式等歷史故事的點點滴滴紀錄在布的圖 案上，作為後代編織的指南。 這些可以是 那迦 (naga)、 鉤子、院子，左右上下顛倒的瓷磚或蜂巢的圖案，所有這 些都是傣隆織工代代相傳的獨特圖案。 Phetchabun Province Bright red dyed waistband of a sinh has been the unique and outstanding identity of Tai Lom women for a long time as the ancient words of Phaya go, “A woman wearing a sinh with a red waistband and a horizontally striped hem piece, putting the hair up in a bun, holding a satin shoulder cloth”. The intricate patterned body sinh stemmed from the observance of the ancestors who dealt with small little things from nature, religious beliefs and lifestyles by recording those historical stories onto the fabric in ancient patterns as guidelines for future generations to sustain the weaving. They can be a naga, a hook, a yard pole, an inverted or an upside-down tile, or a several tiered roof bee-wax palace pattern. The latter is one of the unique patterns that Tai Lom weavers have inherited from generation to generation. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 หััวซิ่่�นมัดดัอกย้้อมสีีแดงสด ถืือเป็็น อััตลัักษณ์์หนึ่่�งเดีียวไม่่ซ้ำำ�ใครของสาว ไทหล่่มที่่�โดดเด่่นมาเนิ่่�นนาน ดัังคำำผญา โบราณที่่�กล่่าวไว้ว่่ ้า “หญิิงนุ่่�งซิ่่�นหััวแดง ตีีนก่่าน ผมเกล้้าม้้วน ถืือผ้้าเบี่่�ยงแพร” อีีกทั้้�งตััวซิ่่�นที่มีี่� ลวดลายละเอีียดประณีีต อัันเกิดิจากความช่่างสัังเกตของปู่่ย่่าตายาย ในการหยิิบจัับสิ่่�งละอัันพัันละน้้อยจาก ธรรมชาติิ ความเชื่่�อทางศาสนา และวิถีีชีีวิติ โดยได้้บัันทึึกเรื่่�องราวประวััติิศาสตร์์ เหล่่านั้้�นลงบนผืืนผ้้าเป็็นลายโบราณให้้ คนรุ่่�นหลัังถัักทอสานต่่อ ไม่่ว่่าจะเป็็น ลายนาค ลายขอ ลายเสาหลา ลาย กระเบื้้�องคว่ำ ำ� กระเบื้้�องหงาย หรืือลาย ปราสาทผึ้้�ง ซึ่่�งเป็็นหนึ่่�งในลวดลาย เอกลัักษณ์์ที่ ่�ช่่างทอไทหล่่มสืืบทอดจาก รุ่่�นสู่่�รุ่่�น ที่ ่�มีีความสอดคล้้องกัับประเพณีี แห่่ปราสาทผึ้้�งในเทศกาลออกพรรษา Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 55
จัังหวััดแพร่่ ชื่่�อผ้้า “ผ้้าซิ่่�นตีีนจก” ชื่่�อลาย “ลายขอประแจ” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางศิิวนัันท์์ จิิระกุุลธนิินโชตน์์ ที่่�อยู่่� ๑๒๔ หมู่่�ที่่� ๑๖ ตำำบลแม่่พุุง อำำเภอวัังชิ้้�น จัังหวัดัแพร่่ โทร. ๐๙-๗๙๒๓-๒๘๗๙ Name of Fabric: “Teen Jok Sinh” Name of Pattern: “Wrench” Name of Owner: Mrs. Siwanan Jirakulthaninchot Address: 124 Moo 16, Mae Phung Subdistrict, Wang Chin District, Phrae Tel: 09-7923-2879 布料名稱： “裙襬挑花布” 圖案名稱： “扳手鉤圖案” 業主名稱： 西瓦南•吉拉•庫爾薩寧•喬夫人 地址： 帕府王進區湄峰鄉第16村門牌124號。 電話： 09-7923-2879 จัังหวัดัแพร่่ มีีชื่่�อเสีียงทางด้้านหัตัถกรรมหลายอย่่าง โดยเฉพาะที่อำ ่� ำเภอลอง มีีหัตัถกรรมพื้้�นบ้้านที่ขึ้้่� �นชื่่�อ ก็คืื็อ “ผ้้าซิ่่�นตีีนจก” ซึ่่�งจะรู้้จัักกัันมากในกลุ่มที่่� ่� นิิยมใช้้ผ้้าทอพื้้�นเมืืองของจัังหวัดัแพร่่ นั่่�นก็็คืือ “ผ้้าตีีนจก” นั่่�นเอง จากหลัักฐานที่่�เคยปรากฏในงานจิติรกรรมบนแผ่่นไม้้ที่ ่� วััดเวีียงต้้า อำำเภอลอง จัังหวััดแพร่่ ช่่างเขีียนท้้องถิ่่�น ได้้สร้้างสรรค์์ผลงานทางจิิตรกรรมไว้้อย่่างสวยงาม ซึ่่�งจากงานจิิตรกรรมสะท้้อนให้้เห็็นความเป็็นอยู่่�ของชาวเมืือง ลองได้้เป็็นอย่่างดีีดัังจะเห็็นได้้ว่่า การใช้้ผ้้าซิ่่�นตีีนจกนั้้�น ตััวซิ่่�นจะใช้้สีีดำำน้ำ ำ� เงิิน เขีียว แดง เป็็นทางเล็็กๆ ตััวซิ่่�น เป็็นลายเรีียบๆ ไม่่โดดเด่่นเหมืือนในปััจจุุบััน 56 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
帕府 手工編織的芯裙 (Sinh) 染成天然色，並以傳統的扳 手鉤圖案設計編織，這種複合樣式已經存在數十年了。 該圖案組由薩波 (Sapao) 船尾巴所組成，是由看到漂浮 在水中的水燈 (krathong) 的倒影而創新的圖案。 Phrae Province Handwoven Sinh is dyed with natural colors and woven into a traditional wrench pattern design, which has been around for many decades. The pattern is composed of a Sapao tail, a pattern created from seeing the reflection of a krathong floating in the water. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าซิ่่�นทอมืือย้้อมด้้วยสีีธรรมชาติิ ทอด้้วยลายขอประแจ ซึ่่�งเป็็นลายผ้้าโบราณ ที่ ่�มีีมานานหลายสิิบปีี มีีลาย ประกอบคืือ ลายหางสะเปา ซึ่�งเ่ ป็็นลายที่่�สร้้างสรรค์์มาจากการเห็็นเงาสะท้้อนจากกระทงที่่�ลอยอยู่่�ในน้ำ ำ� Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 57
จัังหวััดแม่่ฮ่่องสอน จัังหวััดแม่่ฮ่่องสอนประกอบด้้วย กลุ่่�มชาติิพัันธุ์์หลายกลุ่่�ม ซึ่่�งแต่่ละกลุ่่�มต่่างมีีเครื่่�องแต่่งกายเป็็นเอกลัักษณ์์ ประจำำเผ่่าของตนเอง ประกอบกัับลัักษณะภููมิิประเทศของแม่่ฮ่่องสอนเต็็มไปด้้วยป่่าเขา ทำำ ให้้การติิดต่่อถึึงกััน กัับชุุมชนภายนอกไม่่สะดวกมากนััก แต่่ละชุุมชนจึึงมีีลัักษณะเลี้้�ยงตััวเอง รวมถึึงการผลิตปัิ ัจจััยสี่่�เพื่่�อการดำำรงชีีวิิต กลุ่มช่� าติพัิ ันธุ์์เหล่่านี้้� จึึงยัังคงสืืบทอดการทอผ้้า และเอกลัักษณ์์ประจำำเผ่่าของตนเอาไว้้ แต่จะเ่ ป็็นไปในลัักษณะของ การทอผ้้าใช้้เองในครััวเรืือนเป็็นส่่วนใหญ่่ ชื่่�อผ้้า “ชุุดชาติพัิ ันธุ์์ลาหู่่�ดำำ (เสื้้�อผู้้หญิิง)” ชื่่�อลาย “เขี้้�ยวเสืือ” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางทองใบ ฤตานนท์์ศรีีวงค์์ ที่่�อยู่่� ๔๖ หมู่่� ๙ ตำำ บลปางมะผ้้า อำำ เภอปางมะผ้้า จัังหวัดัแม่่ฮ่่องสอน โทร. ๐๘-๑๒๘๘-๒๔๒๗ Name of Fabric: “Black Lahu Ethnic Attire (Women’s Blouse)” Name of Pattern: “Tiger’s Fang” Name of Owner: Mrs. Thongbai Rutanonsriwong Address: 46 Moo 9, Pang Mapha Subdistrict, Pang Mapha District, Mae Hong Son Tel: 08-1288-2427 布料名稱： “黑拉祜民族服飾（女式襯衫)” 圖案名稱： “虎牙” 業主名稱： 通拜•里塔農•斯里旺夫人 地址： 湄宏順府龐馬普區龐馬普鄉第9村門牌46號。 電話： 08-1288-2427 58 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
湄宏順府 拉祜 (Lahu) 族或黑穆瑟 (Black Muhsur) 族是湄宏 順府山區的傳統民族。拉祜族人的信仰和生活方式接近 大自然。 他們有著美麗的文化傳統，“我們的骨頭是石 頭，我們的肉是大地，血統是水，呼吸是空氣，體內的 溫暖是陽光”。 Mae Hong Son Province Lahu or Black Muhsur is a traditional ethnic group on the mountain of Mae Hong Son province. Lahu people have beliefs and lifestyles close to nature. They have charming cultural traditions, portrayed by this saying: “Our bones are stones, our flesh is soil, our bloodflow is a stream, our breath is air, and our warmth within the body is sunlight”. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ลาหู่่� หรืือมููเซอดำำ เป็็นกลุ่่�มชนเผ่่า บนดอยสููงชาติพัิ ันธุ์์ดั้้�งเดิมิกลุ่ม่� หนึ่่�งของ จัังหวััดแม่่ฮ่่องสอน ชาวลาหู่่�มีีความเชื่่�อ และวิถีีชีีวิตที่ิ ่�ใกล้ชิ้ดธิรรมชาติิ มีีประเพณีี วััฒนธรรมที่่�งดงาม “กระดููกของเรา เป็็นก้้อนหิิน เนื้้�อหนัังของเรา เป็็นดิิน สายเลืือดเป็็นสายน้ำ ำ� ลมหายใจเป็็นอากาศ และความ อบอุ่่�นภายในกายเป็็นแสงแดด” Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 59
南邦府 所謂 “棉麻” 滿天星的迷彩圖案，是一種帶有麻纖維經紗的手工編織織品。棉纖 維緯紗是使用烏木製成的天然染料染成。有一種將棉布浸染成不同顏色圖案的技術, 目前有出口銷售到日本。 Lampang Province | For the “Cotton hemp” with the Phan Dao Lai Prang pattern, it is a handwoven fabric employing hemp warps. And cotton wefts are naturally dyed, using ebony bark. The dyeing technique used is carried out by dipping cotton yarns in various shades. Cotton hemp fabrics are currently exported to Japan for sale. จัังหวััดลำ ำ ปาง ชื่่�อผ้้า “Cotton Hemp” ชื่่�อลาย “พัันดาวลายพราง” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางศรีีเวีียน การิิยา ที่่�อยู่่� ๑๙๐ หมู่่�ที่่� ๖ ตำำบลเสริิมซ้้าย อำำเภอเสริิมงาม จัังหวััดลำำ ปาง โทร. ๐๘-๖๑๙๘-๕๙๖๗ Name of Fabric: “Cotton Hemp” Name of Pattern: “Phan Dao Lai Prang” Name of Owner: Mrs. Srivian Gariya Address: 190 Moo 6, Tambon Soem Sai, Soem Ngam District, Lampang Tel: 08-6198-5967 布料名稱： “棉麻” 圖案名稱： “滿天星的迷彩” 業主名稱： 斯里·維恩·卡里亞夫人 地址： 南邦府蛇賽區第6村門牌190號。 電話： 08-6198-5967 ปััจจุุบัันงานผ้้าทอของจัังหวัดลำั ำ ปางได้้รัับการพััฒนาก้้าวหน้้าไปมาก แต่เ่ ป็็นที่น่่� าเสีียดายที่่�ผ้้าตีีนจกของลำำ ปาง ได้้หายสาบสููญไป ที่ ่�มีีให้้พบเห็็นเป็็นเพีียงผ้้าเก่่าที่่�เก็็บรัักษาเอาไว้้เท่่านั้้�น ส่่วนที่ ่� ยัังมีีการทอกัันอยู่่�บ้้างเป็็นรููปแบบ ลวดลายที่ ่� มาจากอำำเภอลอง จัังหวัดัแพร่่ เสีียเป็็นส่่วนใหญ่่ หาใช่่เอกลัักษณ์์ของดั้้�งเดิิมที่่�เคยปรากฏ เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 สำำหรัับ “Cotton Hemp” ลายพัันดาวลายพราง เป็็นผ้้าทอมืือ ที่ ่�มีีเส้้นยืืนจากใยกััญชง และด้้ายพุ่่�งเป็็นฝ้้าย เป็็นการย้้อมสีีจาก ธรรมชาติิโดยใช้้มะเกลืือย้้อม มีีเทคนิิคการย้้อมด้้วยการจุ่่�มฝ้้าย ให้้เป็็นลวดลายสีีสัันแตกต่่างกัันไป ปััจจุุบัันได้้ส่่งออกไปจำำหน่่าย ยัังประเทศญี่ ่�ปุ่่น 60 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
南奔府 基於1985年的證據,詩麗吉皇太后陛下給出了緙絲布圖案的例子為了讓逼插傑·聞雅傑（Preechakiat Boonyakiat）先生織成一件皇后服裝。逼插傑·聞雅傑 （PreechaKiat Boonyakiat）先生復制了花樣並在織物的腳部設計了花樣，以添加完整的緙絲布，並使用“皇后緙絲布”的名字。 Lamphun Province | In 1985, Her Majesty Queen Sirikit gave an example of Yok fabric pattern to Mr. Preechakiat Boonyakiat for weaving the royal costumes. Mr. Preechakiat has created and designed the additional “Lai Cherng” pattern until it is a completely beauty of Yok fabric, named “Pha Yok Rajini”. จัังหวััดลำ ำ พููน การทอผ้้ายกในจัังหวัดลำั ำพููน จัดัเป็็นหัตัถกรรมที่สืื่� บทอดกัันมานาน จนเป็็นเอกลัักษณ์์ของท้้องถิ่่�น โดยเจ้้าหญิิง ส่่วนบุุญ (แม่่เจ้้าของเจ้้าพััฒนา ณ ลำำพููน) ได้้รัับการถ่่ายทอดความรู้้เกี่่�ยวกัับการทอผ้้ายกจากพระราชชายา เจ้้าดารารััศมีี (ในพระบาทสมเด็็จพระจุุลจอมเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว) จากคุ้้มเมืืองเชีียงใหม่่ ซึ่�งพระรา ่ชชายาเจ้้าดารารััศมีี ทรงนิิยมนุ่่�งซิ่่�นเป็็นประจำำจึึงคิิดลวดลายใหม่่ ๆ อยู่่�ตลอดเวลา โดยฝึึกหััดให้้ข้้าราชบริิพารในคุ้้มหััดทอผ้้ายก เพื่่�อนำำ ไปถวายเจ้้านายชั้้�นสููงและทรงใช้้เอง เจ้้าหญิิงส่่วนบุุญได้้นำำความรู้้เรื่่�องการทอผ้้ากลัับมาฝึึกหัดัคนในคุ้้มหลวงของลำพูำ ูน และคนในคุ้้มหลวงลำำพููน ได้้นำำ ออกมาเผยแพร่่ให้้ชาวบ้้านฝึึกหััดการทอผ้้ายก จนหญิิงสาวชาวลำำพููนในสมััยนั้้�นสามารถทอผ้้ายกได้้เกืือบทุุกคน เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 จากหลัักฐานเมื่่�อปีี พ.ศ. 2528 สมเด็็จพระนางเจ้้าสิิริิกิิติ์์� พระบรมราชินีีิ นาถ ได้้พระราชทานตััวอย่่างลายผ้้ายก แก่่นายปรีีชาเกีียรติิ บุุณยเกีียรติิ เพื่่�อทอเป็็นชุุดฉลองพระองค์์ นายปรีีชาเกีียรติิได้้ถอดลายและออกแบบลายเชิิงเพิ่่�มเติิม เป็็นผ้้ายกที่่�สมบููรณ์์ และใช้้ชื่่�อว่่า “ผ้้ายกราชิินีี” ชื่่�อผ้้า “ผ้้าไหมยกดอกลำำพููน” ชื่่�อลาย “ผ้้ายกราชิินีี” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายวุุฒิิเดช ไชยวััน ที่่�อยู่่� ๓๔ หมู่่�ที่่� ๑ ตำำบลตะเคีียนปม อำำเภอทุ่่�งหััวช้้าง จัังหวััดลำำพููน โทร. ๐๘-๗๑๘๘-๙๔๒๘ Name of Fabric: “Lamphun Yok Dok Silk” Name of Pattern: “Pha Yok Rajini” Name of Owner: Mr. Wuttidej Chaiwan Address: 34 Moo 1, Takhian Pom Subdistrict, Thung Hua Chang District, Lamphun Tel: 08-7188-9428 布料名稱： “南奔織錦緞絲綢” 圖案名稱： “印度圖案” 業主名稱： 烏蒂迪·柴萬先生 地址： 南奔府通化昌區塔吉潘龐鄉第1村門牌34號。 電話： 08-7188-9428 Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 61
จัังหวััดสุุโขทััย ชาวหาดเสี้้�ยวส่่วนใหญ่่เป็็นคนเชื้้�อสายลาวพวน ที่่�อพยพมาจากเมืืองพวนตอนใต้้ของนครหลวงพระบาง สาธารณรััฐประชาธิิปไตยประชาชนลาว อพยพเข้้ามาตั้้�งแต่่ในรััชสมััยของพระบาทสมเด็็จพระนั่่�งเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว เป็็นกลุ่่�มชนที่ ่� ยัังคงรัักษาวััฒนธรรมประเพณีีดั้้�งเดิิมของกลุ่่�มชาติิพัันธุ์์เอาไว้้ โดยเฉพาะวััฒนธรรมการทอผ้้า ของชาวตำำบลหาดเสี้้�ยว อำำเภอศรีีสัชันาลััย ผ้้าตีีนจกที่ ่� ตำำบลหาดเสี้้�ยวเป็็นผ้้าทอพื้้�นเมืืองของกลุ่่�มคนไทยเชื้้�อสาย ไทพวนที่่�ทอสืืบทอดต่่อกัันมาช้้านานจนถึึงปััจจุุบััน ตามประเพณีีดั้้�งเดิิม สตรีีจะนุ่่�งผ้้าซิ่่�นตีีนแดงคาดอกด้้วยผ้้าแถบสีีสด หากแต่่งงานแล้้วจะนุ่่�งผ้้าซิ่่�นตีีนดำำ คาดอกด้้วยผ้้าแถบสีีน้ำำ� เงิิน สำำหรัับตีีนจกเป็็นส่่วนหนึ่่�งของผ้้าซิ่่�น เป็็นศิิลปะที่่�ปรากฏอยู่่�บนสิ่่�งทอพื้้�นเมืือง ตามชาติพัิ ันธุ์์ของชาวไทพวน นิิยมจกด้้วยขนเม่่นจากด้้านบนของเส้้นยืืน สร้้างสรรค์์ลวดลายให้มีี้ความโดดเด่่นเฉพาะตััว ด้้วยสีีสัันเกิิดจากจิินตนาการของผู้้ทอ ชื่่�อผ้้า “ผ้้าซิ่่�นตีีนจก” ชื่่�อลาย “น้ำ ำ�อ่่าง” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายชมพููนุุช พลวรรธน์์สกุุล ที่่�อยู่่� ๑๙๙ หมู่่�ที่่� ๑๑ ตำำบลป่่างิ้้�ว อำำเภอศรีีสัชันาลััย จัังหวััดสุุโขทััย โทร. 08-2619-6566 Name of Fabric: “Teen Jok Sinh” Name of Pattern: “Nam Ang” Name of Owner: Chomphunuch Phonwatsakul Address: 199 Moo 11, Pa Ngio Subdistrict, Si Satchanalai District, Sukhothai Tel: 08-2619-6566 布料名稱： “裙襬挑花芯裙布” 圖案名稱： “水缸” 業主名稱： 衝彭·彭花沙庫先生 地址： 素可泰府西沙他那那區葩尼歐鄉 第11村門牌199號。 電話： 08-2619-6566 62 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
素可泰府 “缸水漣漪紋裙襬挑花芯裙布 (Nam Ang Teen Jok Sinh)” 其主要圖案，是兩隻天鵝簇擁著鮮花，宛如在 水缸中載著鮮花一般。這是普安·斯·薩加納萊 (Phuan Si Satchanalai) 女裝最流行的編織的主要圖案，因為非 常醒目，而且必須用鑷子輔助編織而成。 Sukhothai Province A “Nam Ang Teen Jok Sinh” has the main pattern with two swans holding flowers together appearing as if the two swans carried flowers in a basin. This main pattern is the most popular weaving design for Phuan Si Satchanalai women to weave and wear because it is eye-catching and the patterned hem piece is sewn with a horizontally striped body sinh. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 “ผ้้าซิ่่�นตีีนจก ลายน้ำ ำ�อ่่าง” เป็็นลายหลัักที่ ่�มีีนกหงส์์สองตััวคาบดอกไม้้ร่่วมกััน คล้้ายกัับว่่าหงส์์สองตััว คาบดอกไม้้ในอ่่างน้ำ ำ�นั่่�นเอง ลายหลัักนี้้�สตรีีชาวพวนศรีีสััชนาลััยนิิยมทอใส่่กัันมากที่ ่� สุุด เนื่่�องจากเป็็นลายที่ ่�มีี ความสะดุุดตา และลายหลัักผืืนนี้้�ต่่อด้้วยซิ่่�นตาคีีบ (ตาล้้อ) Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 63
จัังหวััดอุุตรดิิตถ์์ ในเวลาว่่างชาวบ้้านจะใช้้เวลาที่่�เหลืือจากการทำำ ไร่่ไถนา หรืือการทำำงานบ้้านมาทอผ้้า ซึ่่�งทอกัันเกืือบทุุกหลัังคาเรืือน ในบางท้้องที่่�จะทอเป็็นผ้้าลายลููกแก้้ว ผ้้าไทลื้้�อที่ ่� นิิยมทอกัันมากเป็็นผ้้าจก โดยมีีเส้้นยืืนเส้้นพุ่่�งเป็็นสีีดำำ เส้้นสอด สีีเหลืืองสดเป็็นพื้้�น มีีเส้้นใยประดิิษฐ์์เป็็นสีีเขีียว (Green Monochrome) ลวดลายที่นิ ่� ิยมใช้กั้ันมาก เรีียกว่่า “ดอกหงส์์” ซึ่่�งเก็็บดอกผููกลายด้้วยการจกจากด้้านบนของกี่่� แล้้วนำมำาต่่อกัับผ้้าซิ่่�นมุุก ผ้้ามุุกที่่�ใช้้กัันในแถบนี้้�ส่่วนใหญ่่จะทอกัันที่ ่� อำำเภอลัับแล แต่่มีีพ่่อค้้าแม่่ขายได้้นำำมาต่่อผ้้าจกของหาดเสี้้�ยว อำำเภอศรีีสัชันาลััย จัังหวัดสุุั โขทััย จนกลายเป็็นสิินค้้าพื้้�นเมืืองของหาดเสี้้�ยวไป ทั้้�ง ๆ ที่่�แหล่่งผลิติอยู่่�ในอำำเภอลัับแล จัังหวััดอุุตรดิิตถ์์นั่่�นเอง ชื่่�อผ้้า “ผ้้าซิ่่�นตีีนจก” ชื่่�อลาย “ดอกดาวดึึงส์์” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายคริินทร์์ คำำคงสม ที่่�อยู่่� ๑๐๔/๑ หมู่่�ที่่� ๒ ตำำบลแม่่พููล อำำเภอลัับแล จัังหวัดอุุตัรดิิตถ์์ โทร. ๐๖-๒๓๐๙-๐๗๐๙ Name of Fabric: “Teen Jok Sinh” Name of Pattern: “Dowadung Flower: aka Climbing Lily” Name of Owner: Mr. Karin Khamkongsom Address: 104/1 Moo 2 Mae Phun Subdistrict, Laplae District, Uttaradit Tel: 06-2309-0709 布料名稱： “裙襬挑花芯裙布” 圖案名稱： “道瓦東花（又名嘉藍花百合花)” 業主名稱： 卡林·康孔松先生 地址： 程逸府立立區湄蒲鄉第2村門牌104/1號。 電話： 06-2309-0709 64 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
程逸府 拉普拉族（神秘族）Laplae 是在大城府 (Ayutthaya) 後期移民到清盛 (Chiang Saen) 的傣阮族 (Tai Yuan)。 透過傳承編織方法持久隱藏在當地的身份，將藝術、文化、 語言和編織一起代代相傳。 將綴有攀藤百合嘉藍 (Dowadung)花紋的裙襬挑花芯 裙布 (Teen Jok Sinh) 在裙綠珊瑚 (Kia) 和拌蓋 (Pun Gai 或 Hangkrarok: 松鼠 尾紋布）圖案相連，世代相傳，以 維持傣阮族群的文化認同。 Uttaradit Province The Laplae people are the Tai Yuan group who migrated to Chiang Saen in the late Ayutthaya period. They have brought with them the art and culture relating to the language and weaving techniques and passed on such methods from generation to generation as a local identity hidden behind the perseverance of the Tai Yuan people. The technique of making Dowadung flower patterned sinhs decorated with Kia flowers and Pun Gai (Hangkrarok) has been passed down from their ancestors to maintain the cultural identity of the Tai Yuan ethnic group. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ชาวลัับแลคืือกลุ่ม่� ไท-ยวนที่่�อพยพ มาตามเมืืองเชีียงแสนเมื่่�อสมััยอยุุธยา ตอนปลาย ได้้นำำเอาศิิลปวััฒนธรรม ติดตัิ ัวมา คืือ ภาษาและการทอผ้้าซิ่่�นตีีนจก จากรุ่่�นสู่่�รุ่่�นโดยการถ่่ายทอดวิิธีีการทอ ให้้เป็็นอััตลัักษณ์์เฉพาะถิ่่�นแฝงไว้้ซึ่่�ง ความวิิริิยะอดทนของชาวไท-ยวน ผ้้าซิ่่�นตีีนจกลายดอกดาวดึึงส์์ ต่่อตััวซิ่่�นด้้วยลายดอกเคี๊๊�ยะและปั่่�นไก (หางกระรอก) ได้้สืืบทอดกัันมาจาก รุ่่�นสู่่�รุ่่�น เพื่่�อรัักษาเอกลัักษณ์์ทาง วััฒนธรรมของกลุ่่�มชาติิพัันธุ์์ไท-ยวน สืืบไป Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 65
จัังหวััดอุ ุ ทััยธานีี จัังหวััดอุุทััยธานีี เป็็นเมืืองที่ ่�มีีความอุุดมสมบููรณ์์มาตั้้�งแต่่อดีีต ลาวครั่่�งที่่�อพยพมาอยู่่�ที่ ่� บ้้านโคกหม้้อ ตำำบล โคกหม้้อ อำำเภอทััพทััน จะเรีียกตนเองว่่า “ลาวหลวงพระบาง” เอกลัักษณ์์สิ่่�งทอของกลุ่่�มวััฒนธรรมลาวครั่่�ง ที่ ่�มีี ลัักษณะโดดเด่่นแตกต่่างจากกลุ่่�มชาติิพัันธุ์์ไทกลุ่่�มอื่่�น ๆ อย่่างหนึ่่�งคืือ มีีการใช้้ “สีีสััน” ที่่�ให้้ความรู้้สึึกร้้อนแรง เช่่น สีีแดงครั่่�ง สีีส้้มหมากสุุก สีีเหลืืองดอกคููน และการใช้้ “ลวดลาย” ที่่�ให้้ความรู้้สึึกเคลื่่�อนไหวโดยอิิสระ มีีความ ชำำนาญในการใช้สีีต้รง นิิยมใช้สีี้แดงที่ย้ ่� ้อมจากครั่่�งเป็็นโครงสีีหลััก ตลอดจนการนำำวััสดุุที่่�แตกต่าง่กัันมาใช้ร่่ ้วมกััน ชื่่�อผ้้า “ซิ่่�นตีีนจก” ชื่่�อลาย “มะเขืือผ่่าโผ่่ง” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายชญทรรศ วิิเศษศรีี ที่่�อยู่่� ๔/๑ หมู่่�ที่่� ๒ ตำำ บลโคกหม้้อ อำำเภอทััพทััน จัังหวัดอุุทััยธานีี โทร. ๐๖-๓๕๘๕-๕๕๓๕ Name of Fabric: “Teen Jok Sinh” Name of Pattern: “Makua Pha Phong” Name of Owner: Mr. Chayatad Wisetsri Address: 4/1 Moo 2, Khok Mo Subdistrict, Thap Than District, Uthai Thani Tel: 06-3585-5535 布料名稱： “裙襬挑花芯裙布” 圖案名稱： “茄子切割和七里香溪” 業主名稱： 差押同·威西斯利先生 地址： 烏泰他尼府他趴炭區摳摸鄉 第2村門牌4/1號。 電話： 06-3585-5535 66 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
烏泰他尼府 這群人是由居住在烏泰他尼府的傣克朗族（Tai Khrang 或老撾克朗：Lao Khrang）祖先（老撾 Lao Khrang）衍生而來的，他們有能力運用多種編織技術來 製成具有獨特種族身份的服裝。烏泰他尼府傣克朗族 (Tai Khrang in Uthai Thani) 的後代繼承了其祖先的智慧，並一直延用到今天。 茄子切圖案 (eggplant pattern) 經常使用鈎紋圖案挑花布 (Koh Lai) 的編織技術與編織凸起的緹花 (Khit) 編織在一起，並在烏泰他尼府 (Uthai Thani Province) 的傣克朗族 Tai Khrang 布料上與當地相同，這是經常在（隔離圖案交織分段紮結染織布）趕 (Gan fabric) 中找到的。 這也是其他府的傣克朗族 (Tai Khrang) 的文化特徵。 Uthai Thani Province Descended from the Tai Khrang ancestors (Lao Khrang) who resided in Uthai Thani province, this group of people are capable of using many weaving techniques to create pieces of textiles that have a unique ethnic identity. The Gan fabric (horizontally stripes body sinh) design is one of the 8 unique patterns which the descendants of Tai Khrang in Uthai Thani inherited from their ancestors uptil today. The eggplant pattern is often found in Gan fabric using the Koh Lai style of Jok weaving technique, alternating with Khit technique with a motif that is a local identity of the Tai Khrang fabric in Uthai Thani. It is also a cultural identity of the Tai Khrang ethnic group in other provinces. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 จากบรรพบุุรุุษชาติพัิ ันธุ์์ไทครั่่�ง (ลาวครั่่�ง) ที่่�อาศััยกระจายตััวอยู่่�ในจัังหวัดอุุทััยธานีี เป็็นกลุ่มช่� นที่มีี่� ความสามารถ ในการทอผ้้าได้้หลายเทคนิิค ประกอบกัันรวมเป็็นผืืนผ้้านุ่่�งที่ ่�มีีอััตลัักษณ์์เฉพาะกลุ่่�มชาติิพัันธุ์์นี้้� “ผ้้าก่่าน” เป็็น ๑ ใน ๘ แบบที่ ่�มีีอััตลัักษณ์์เฉพาะพื้้�นถิ่่�น ที่ ่� ลููกหลานไทครั่่�งอุุทััยธานีีได้้สืืบสานภููมิิปััญญาของบรรพบุุรุุษมาจนถึึง ทุุกวัันนี้้� ผ้้าลายมะเขืือผ่่าโผ่่ง เป็็นหนึ่่�งลายที่มั ่� ักจะพบเจอในผ้้าก่่านที่่�ใช้้เทคนิิคการทอผ้้าจกแบบเกาะลาย สลัับกัับการทอผ้้า ยกขิิด และมีีแม่่ลายที่่�เป็็นอััตลัักษณ์์เฉพาะพื้้�นถิ่่�นของผ้้าไทครั่่�ง จัังหวััดอุุทััยธานีีที่่�เป็็นเอกลัักษณ์์ทางวััฒนธรรม ของกลุ่่�มชาติิพัันธุ์์ไทครั่่�งในจัังหวััดอื่่�น ๆ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 67
ภาพผ้้าตีีนจกลาวครั่่�ง
ภาพผ้้าตีีนจกไท-ยวน 泰國中部織布工藝路線 Central Thai Fabric Route เส้นทางผ้าไทย ภาคกลาง
ภาพผ้้าขาวม้้าร้้อยสีี ลายตาจััก 相傳在泰國中部地區當地人的編織方式大多來自原本 高原部落，如傣盆族 (Tai Phuan)、傣阮族 (Tai Yuan)、 黑傣族 (Tai Dam) 傣老撾民族 (Thai-Lao ethnic groups) 民族。 當初從這些地方遷移是出於政治原因，包括吞武 里 (Thonburi) 和拉達那哥欣 Rattanakosin 時期的戰爭, 這些戰爭強行將黑傣 (Tai Dam/老宋: Lao Song)，傣浩 (Tai Khao/富傣: Phu Tai) 和其他老撾族遷出，這些來自 湄公河右岸的族人於是大量湧入。 其中有一些移民於是 定居在中部地區的各個城市，如沙拉武里府 (Saraburi)、 那空那育府 (Nakhon Nayok)、華富里府 (Lop Buri)、叻 武里府 (Ratchaburi)、春武里府 (Chon Buri) 和莊他武 里/尖竹汶府 (Chanthaburi)。 因此，根據移民歷史和各 地的生活方式，中部地區著名的織品圖案是五花八門的。 大致可以分為以下幾類：白馬/萬能布 (Khao Maa)、紮 結染布、緙絲布 (Yok)、挑花布 (Jok) 和具有本地身份 標誌的民族布料。 說起萬能布 (Khao Maa fabric) 這是一種多功能的 布料， 腰帶的顏色和圖案會因地而異。在泰國中部纏腰 布是格子 / 正方形圖案 (square pattern)，例如 “百色白 馬布--Khao Maa Roi-see”（Roi-see--百色/多種顏色) 是北碧府的識別布料，“噠澤圖案--Ta Jak pattern” 是其布的識別。此種織物是用織機織成的，編織是僅用 條線即可添加精美花紋的編織，看起來像是單木緹花的編 織。這種織物的特點是緻密和柔軟的質地與色彩鮮豔。 沙繳府 (Sa Kaeo Province) 的白馬布將該府的象徵 “月橘花 (Dok Kaeo) 圖案” 的紮結染法混合織編織物。 It is said that most weaving methods by local folk in the central region came from such plateau tribes as the Tai Phuan, Tai Yuan, Tai Dam, and Thai-Lao ethnic groups. The original cause of migration from such places in the past stemmed from political reasons, including the wars during the Thonburi and the Rattanakosin periods, which forcibly relocated the Tai Dam (Lao Song), Tai Khao (Phu Tai), and other Lao people from the right bank of the Mekong River to come out in large numbers. Some migrated to settle in various cities in the central region, such as Saraburi, Nakhon Nayok, Lop Buri, Ratchaburi, Chon Buri and Chanthaburi. Thus, the famous fabric patterns in the central region are diverse according to migration history and the way of life of each locality. They can be categorized as follows: Khao Maa, Mudmee, Yok, Jok, and ethnic fabrics with local identity. When alluding to Khao Maa fabric, one should note that it is a versatile fabric whose colors and patterns vary depending on the regions from whence they come. In the central part, the fabric will have a square pattern, such as that of identity fabric of Kanchanaburi named “Roi-see fabric” (multi-colored fabric). Its unique characteristic is “Ta Jak pattern” or modified interlace pattern. The highlight is the tightly soft fabrics and bright colors (woven with a throwing shuttle handloom). And that of Sa Kaeo Province incorporated the “Dok Kaeo” Mudmee pattern, the symbolic flower of the province, into the fabric. กล่่าวกัันว่่ากรรมวิิธีีของการทอผ้้าพื้้�นบ้้านของภาคกลาง ส่่วนมากจะมาจากหลากหลายชาติิพัันธุ์์�กลุ่่มชนเผ่่า ที่่�ราบสููงตามที่่ตั้้� �งถิ่่�นฐานต่่าง ๆ ได้้แก่่ กลุ่่มไทพวน ไท-ยวน ไตดำำ รวมถึึงกลุ่่มชนเชื้้�อสายไทยลาว ที่่ย้�้ายถิ่่�นฐานดั้้�งเดิิม ด้้วยหลายสาเหตุุทางการเมืืองในอดีตีสงครามในสมััยกรุุงธนบุุรีีและสมััยกรุุงรัตันโกสิินทร์์ที่่�กวาดต้้อนกลุ่่มชาติิพัันธุ์์� ชาวไตดำำ (ลาวโซ่่ง) ไตขาว (ภููไท) และชาวลาวอื่่�นๆ จากบริิเวณฝั่่�งขวาของแม่่น้ำ ำ�โขงเข้้ามาเป็็นจำำนวนมาก บางส่่วนอพยพไปตั้้�งถิ่่�นฐานอยู่่ตามหััวเมืืองต่่าง ๆ ในภาคกลาง เช่่น บางท้้องถิ่่�นในจัังหวัดสัระบุุรีี นครนายก ลพบุุรีี ราชบุุรีี ชลบุุรีี และจัันทบุุรีี ดัังนั้้�น ลวดลายผ้้าที่่�มีีชื่่�อเสีียงในภาคกลางจึึงมีีความหลากหลาย ตามประวััติิศาสตร์์การ อพยพย้้ายถิ่่�นฐานและวิถีิชีวิีติของแต่ล่ะท้้องถิ่่�น โดยแบ่่งได้้ดัังนี้้� ผ้้าขาวม้้า ผ้้ามัดัหมี่่� ผ้้ายก ผ้้าจก และผ้้าของชาติิพัันธุ์์� ที่่�มีีอััตลัักษณ์์เฉพาะถิ่่�น หากเอ่่ยถึึงผ้้าขาวม้้า ซึ่่�งเป็็นผ้้าสารพััดประโยชน์์ แต่่โบราณคำำว่่า “ผ้้าขาวม้้า” เป็็นคำำเรีียกของภาคกลาง ภาคอีีสานบางแห่่งเรีียกผ้้าแพร ซึ่่�งสีีและลวดลายของ ผ้้าขาวม้้า จะแตกต่่างกัันไปตามแต่่ละท้้องถิ่่�น โดยทาง ภาคกลาง ผ้้าขาวม้้าจะมีลีวดลายเป็็นตาราง (สี่่�เหลี่่�ยม) เช่่น ผ้้าอัตลัักษณ์์ของจัังหวัดักาญจนบุุรีี ผ้้าขาวม้้าร้้อยสีี (มีสีที่่�หลากหลาย) มีลีายตาจัักเป็็นเอกลัักษณ์์ เป็็นการทอ ที่่�เพิ่่�มลวดลายให้ส้วยงามเพีียง ๒ เส้้นสอดดููแล้้วคล้้าย เป็็นการทอในลัักษณะของขิิดไม้้เดีียว ทอด้้วยกี่่�กระตุุก จุุดเด่่นคืือผ้้าเนื้้�อแน่่นและนุ่่มมืือ สีีสัันสดใส ส่่วนผ้้าขาวม้้าจัังหวััดสระแก้้ว นำำการมััดหมี่่� “ลายดอกแก้้ว” สััญลัักษณ์์ของจัังหวััดเข้้ามา ทอผสมผสานในผืืนผ้้า Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 71
ภาพผ้้าตีีนจกไท-ยวน สระบุุรีี ลายดอกแก้้วเชีียงแสน 中部地區的紮結染布料在許多府都非常出色，例如: 差春騷府 (Chachoengsao) 織孔雀圖案的紮結染絲綢、 猜那府紮結染絲綢布料的黃色燭火圖案 (Yellow Mee Khom pattern)，代表從老撾維昂 (Lao Wiang) 族祖先 所傳下來的族裔身份。那空那育府傣盆族的傳統布料, 有纏繞的蛇王帕亞那圖案 (serpent pattern) 和各種圖案 混雜的設計，包括小那迦蛇 Naga、那迦·基奧 蛇交配 (Naga Kiew)、璫 (Tum)、吉菩提/普喜 (Pho Si)、藤紋 (Roi Wai) 等圖案，或經手工編織紮結染布基奧·卡拉亞· 皮庫爾/子彈木花 (Pikul Kaeokalaya) 的圖案把最初的設 計與新的圖案混合在一起，和繡有 基奧·卡拉亞·大皮庫 爾/子彈木花 (Ekpikul Kaewkalaya) 的圖案，交織成為 華富里府 (Lop Buri) 的新圖案。 泰國中南部的織布工藝中心是叻武里府 (Ratchaburi) 從清萊的清盛 (Chiang Saen) 區移民前輩所繼承而來 的傣阮族的挑花布料，另一個中心是沙拉武里府/北標 府，以傣阮族芯裙 (Tai Yuan Sinh) 而聞名，其編織風 格取材於沙拉武里府傣阮民俗文化館 (Tai Yuan Folk Culture Hall) 的舊式編織圖案。芯裙 (sinh) 展示了蟹螯 (crab claw) 圖案，芯裙襬 Teen Sinh 清盛月橘花/七里 香花 (Chiang Saen Dok Kaeo)。沙拉武里府傣阮族芯 裙襬 (Teen Sinh Tai Yuan in Saraburi) 布料上的圖案 始終都織成紅色。 The Mudmee fabric of the central region is outstanding in many provinces, such as the Mudmee silk with the peacock pattern from Chachoengsao Province, the Mudmee silk fabric from Chai Nat Province (Lao Wiang), the Yellow Mee Khom pattern representing the identity of an ethnic group, the Mudmee fabric from Nakhon Nayok Province, the traditional fabric of the Tai Phuan people, the serpent pattern with a mélange of designs, consisting of little Naga, Naga Kiew, Tum, Pho Si, Roi Wai, or handwoven Mudmee, as well as Pikul Kaeokalaya patterns whose original designs are mixed with the new ones, embroidered with Ekpikul Kaeokalaya and blended into a new pattern of Lop Buri. As for the lower central rigion in the Ratchaburi area, it is the Jok fabric of Tai Yuan that has been inherited from forefathers who immigrated from Chiang Saen District, Chiang Rai. The other one is Saraburi Province which is famous for the Tai Yuan sinh with weaving patterns from the old Jok pattern in the Tai Yuan Saraburi Folk Culture Hall. The Sinh showcases a crab claw pattern and the Teen Sinh is a Chiang Saen Dok Kaeo pattern. The patterns on the Teen Sinh fabric of Tai Yuan in Saraburi will always be painted in red. สำำหรัับผ้้ามััดหมี่่�ของภาคกลาง มีีความโดดเด่่นในหลายจัังหวััด เช่่น ผ้้าไหมมััดหมี่่�ลายนกยููงของจัังหวััด ฉะเชิิงเทรา ผ้้าไหมมัดัหมี่่�จัังหวััดชััยนาท (ลาวเวีียง) ลายหมี่่�โคมเหลืือง แสดงถึึงอัตลัักษณ์์ของกลุ่่มชาติิพัันธุ์์�ที่่�ได้้ สืืบทอดมาจากบรรพบุุรุุษ ผ้้ามัดัหมี่่�จัังหวัดันครนายกเป็็นหมี่่�คั่่�น ผ้้าประจำำถิ่่�นของชาวไทพวน ลายพญานาคเกี้้�ยว มีีการทอหลายรายรวมกัันทั้้�งหมด ประกอบด้้วย ลายนาคน้้อย ลายนาคเกี้้�ยว ลายตุ้้ม ลายโพธิ์์�ศรีี ลายร้้อยหวาย หรืือผ้้ามัดัหมี่่สี่่�ต�ะกอทอมืือ ลายพิกุุลิแก้้วกัลัยา ซึ่่�งมีลีายดั้้�งเดิิมผสมลายใหม่่เรีียงร้้อยเข้้ากับลัายเอกพิกุุลิแก้้วกัลัยา ผสมผสานเป็็นลายใหม่่ของจัังหวััดลพบุุรีี ส่่วนผ้้าจกภาคกลางตอนล่่าง มีีอยู่่ในพื้้�นที่่�จัังหวััดราชบุุรีี เป็็นผ้้าจกไท-ยวนที่่�ได้้รัับสืืบทอดมาจากบรรพบุุรุุษ ที่่�อพยพมาจากถิ่่�นฐานอำำเภอเชีียงแสน จัังหวัดัเชีียงราย และอีีกแห่่งหนึ่่�งคืือจัังหวััดสระบุุรีี ที่่�มีีชื่่�อเสีียงด้้านผ้้าซิ่่�น เก็็บไท-ยวน ที่่�เกาะลวดลายการทอจากลายจกผ้้าเก่่าในหอวััฒนธรรมพื้้�นบ้้านไท-ยวน สระบุุรีี ตััวซิ่่�นจะเป็็น ลายก้้ามปูู ตีีนซิ่่�นจะเป็็นลายเชีียงแสนดอกแก้้ว ลวดลายบนผืืนผ้้าตีีนซิ่่�นไท-ยวนสระบุุรีีจะใช้้สีีแดงเสมอ 72 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
ภาพผ้้ามััดย้้อมสวรรค์์เมืืองตราด 但是，中部地區的編織豐富而多樣，也包括一些 民族服飾，如佛統府的塔木·傣阮族芯裙布 (Ta Mu Tai Yuan Sinh)，如今已很少見。碧武里的波·甲良圍裙 (Pwo Karen sarong) 是已經持續了數百年的智慧，還有素攀武 里府的和黑傣希衫 (Hee shirt) 帶有狗狗嬉戲圖案 (Maa Yum pattern)，與8朵花圖案 (8-flowered pattern) 交替 使用，這在大約一百年前（累計）就流傳下來了。 另外，在與海相鄰的各府著名的織布是絞染織布 (Mud Yom)，這是一種通過綁紮、折疊、縫製並使用當地天然 染料來創造圖案的技術。例如，達勒府 (Trat) 使用地面 的顏色來敘述布料圖案的故事。北欖府 (Samut Prakan) 創造有如棕櫚樹葉輕拂海面的波浪紋，夜功府 (Samut Songkhram) 把魚鱗圖案 (fish scales) 設計在絞染布上, 這些都反映出從事捕魚工作的社區人民的生活方式。 創造代表各府本地的布料並不容易，必須由許多專 家進行審查，必須涵蓋境內各種族，釐清他們的想法。 例如，在夜功府 (Samut Sakhon)，當地女領導人提出 對該府進行布料設計的想法時，他們需要進行討論以創 造一種能代表反映出該府的四個族群的紋樣，其中包含 早先的傣·拉曼 (Thai Raman)、早期移民的孟族 (Mon) 或中國黑傣，老宋：Lao Song。匯聚整合出每個種族身 份的獨特性。當該府沒有本地編織團體時，一種解決方案 是從泰國詩麗吉皇太后陛下皇家手工藝品基金會訂購布料 用於比賽，至於花紋，最後議定採用 “刺繡” 的作品。 However, the variety of weaving methods in the local region also includes those of ethnic groups, such as Ta Mu Tai Yuan Sinh of Nakhon Pathom Province which is rare today, Pwo Karen sarong in Phetchaburi based on the wisdom that has continued for hundreds of years, and the Hee shirt of black Tai with a Maa Yum pattern alternating with the 8-flowered pattern from Suphan Buri that has been passed down over a hundred years ago. In addition, the famous fabric in the province with a border along the coastline is Mud Yom or tie-dye fabric, a technique for creating patterns by binding, folding, sewing or using natural materials from localities to create local patterns. For example, weavers in Trat province use the earth tones to recount stories in the fabric patterns. Those in Samut Prakan Province create tie-dye fabrics from nipa palm trees. Those from Samut Songkhram Province create undulant patterns on tie-dye fabrics based on fish scales reflecting the way of life of those in the community who work in fishery. Creating local fabrics is not an easy task. It has to be reviewed by many experts, including ethnic groups in the provinces to find out what they think. For example, in Samut Sakhon Province, when female leaders came up with the idea of making a fabric design of the province, they needed a discussion to create a pattern that reflected the four ethnic groups residing in the province, namely, Thais who preceded, the Thai Raman (Mon), Chinese, and Tai Dam (Lao Song). They needed to bring together the unique identity of each ethnic group. When the province has no local weaving groups, a solution is to, therefore, order fabric from the Support Foundation of Her Majesty Queen Sirikit to use for the contest. As for the pattern, it is the work of “embroidery”. อย่่างไรก็ต็าม ความหลากหลายของการทอผ้้าในท้้องถิ่่�นภาคกลาง ยัังรวมถึึงกลุ่่มผ้้าชาติิพัันธุ์์� เช่่น ผ้้าซิ่่�นตาหมู่่ไท-ยวนของจัังหวัดันครปฐม ที่่�หายากในปััจจุุบััน ผ้้าถุุงกะเหรี่่�ยงโปว์์ในจัังหวััดเพชรบุุรีี ซึ่่�งเป็็น ภููมิิปััญญาสืืบสานมานัับร้้อยปีี และเสื้้�อฮีีไทดำำ ที่่�มีีแส่่วลายหมาย่ำ ำ� สลับลัายดอกแปด จัังหวััดสุุพรรณบุุรีี ที่่�ตกทอดมาประมาณร้้อยกว่่าปีี มาแล้้ว (ของสะสม) นอกจากนี้้�ในจัังหวัดที่่ ัมี�ีเขตติิดกับัทะเล ผ้้าที่่ขึ้้� �นชื่่�อก็คืื็อ ผ้้ามัดย้ั ้อม เทคนิิคการสร้้างลวดลายด้้วยการมััด พัับ เย็็บ หรืือใช้้วััสดุุธรรมชาติิ จากท้้องถิ่่�นสร้้างลายประจำำถิ่่�น เช่่น จัังหวััดตราดใช้้สีีสัันจากพื้้�นดิิน เล่่าเรื่่�องราวในลายผ้้า จัังหวััดสมุุทรปราการสร้้างสรรค์์ผ้้ามััดย้้อมจาก ต้้นจาก ลายคลื่่�นสะบััดใบโพทะเล จัังหวััดสมุุทรสงครามออกแบบ ลวดลายผ้้ามััดย้้อมลายเกล็็ดปลา ที่่�สื่่�อถึึงวิิถีีชีีวิิตของคนในชุุมชนที่่� ประกอบอาชีีพประมง การที่่�จะสร้้างสรรค์์ทำำ ให้้เกิิดผ้้าในท้้องถิ่่�นขึ้้�นมาไม่่ใช่่เรื่่�องง่่าย ๆ ต้้องผ่่านการพิิจารณาของผู้้ทรงคุุณวุุฒิิ หลายฝ่่าย รวมทั้้�งกลุ่่มชาติิพัันธุ์์�ที่่�อยู่่ในจัังหวัดัจะมีีความคิิดอย่่างไร การบัันทึึกเรื่่�องราวในส่่วนนี้้�ยกตััวอย่่างมาจาก จัังหวัดสมุุัทรสาคร ผู้้นำำสตรีีในจัังหวัดัได้้เกิดิความคิดที่่ ิ �จะทำำ ผ้้าประจำำจัังหวัดั แต่่จะสร้้างลวดลายอย่่างไร ในจัังหวัดั มีปีระชากรอยู่่ ๔ กลุ่่มชาติิพัันธุ์์� ได้้แก่่ ชาวไทยที่่�อยู่่มาก่่อน ชาวไทยรามััญ (มอญที่่�อยู่่มาก่่อน) ชาวจีีน ไตดำำ (ลาวโซ่่ง) นำำ เอาความโดดเด่่นในอััตลัักษณ์์ของแต่่ละชาติิพัันธุ์์�มารวมกััน ในเมื่่�อทางจัังหวััดไม่่มีีกลุ่่มทอผ้้าพื้้�นเมืือง ทางออก ของจัังหวัดจึั ึงสั่่�งผ้้าพื้้�นจากมูลนิูิธิิส่่งเสริิมศิิลปาชีีพฯ มาใช้้สำำหรัับการประกวด ส่่วนลวดลายเป็็นงาน “ปัักผ้้า” Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 73
“七彩吉祥白馬布--Khao Maa Jed See Mongkol” (Jed See-- 七彩色，Mongkol--吉祥）是農冰 (Nongbling）村的識別布料，此村是創意手工藝村，傳統 祖先智慧的編織法。七彩吉祥白馬布是用織機織成的。 為了給穿布的人增添吉祥，使用七種生日顏色人造絲線 來編織。這種織物的特點是緻密和柔軟的質地，色彩鮮豔, 耐用並可用於很長時間。 Kanchanaburi Province | 北碧府 The auspicious “Jed See”, a unique Khao Maa of Ban Nong Pling Creative Handicraft Village known for the traditional weaving. This is the wisdom that has been passed down from ancestors. The style of the auspicious “Jed See” Khao Maa is woven with a throwing shuttle handloom by the technique of blending with 7-color artificial silk yarns originated from the color of the birthday for added auspiciousness. The highlights are bright, beautiful, soft, but durable fabrics which can be used for a long time. จัังหวััดกาญจนบุุรีี ในจัังหวัดักาญจนบุุรีมีปีระชากรหลากหลายชาติิพัันธุ์์� มีีกลุ่่มชนพื้้�นเมืืองดั้้�งเดิิมตั้้�งแต่สมั่ ัยของกรุุงศรีีอยุุธยา จึึงมีี ความหลากหลายทางวััฒนธรรมตามชาติิพัันธุ์์�ของชนเผ่่า ที่่ขึ้้� �นชื่่�อคืือกลุ่่มชนเผ่่ากะเหรี่่�ยงที่่�ได้้สมญานามว่่า (ผู้้พิทัิักษ์์ แนวตะเข็็บตะนาวศรีี) มีีศิิลปะในการทอผ้้าที่่�หลากหลาย และจัังหวัดักาญจนบุุรียัีังขึ้้�นชื่่�อเรื่่�องผ้้าขาวม้้า (ตาจััก) ชื่่�อผ้้า “ผ้้าขาวม้้า” ชื่่�อลาย “ผ้้าขาวม้้า ๗ สีีมงคล” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางบัังเอิิญ ดีคำีำ ที่่�อยู่่� ๒๕๒/๒ หมู่่ที่่� ๗ ตำำบลดอนแสลบ อำำเภอห้้วยกระเจา จัังหวััดกาญจนบุุรีี โทร. ๐๘-๗๐๕๘-๗๗๕๔ Name of Fabric: “Khao Maa fabric” Name of Pattern: “Khao Maa Jed See” Name of Owner: Mrs. Bang-Earn Deekham Address: 252/2 Moo 7, Don Salap Subdistrict, Huai Krachao District, Kanchanaburi Tel: 08-7058-7754 布料名稱： “白馬 (Khao Maa)/萬能布” 圖案名稱： “7彩吉祥白馬/萬能布” 業主名稱： 英•迪康先生 地址： 北碧府懷卡超地區唐薩拉普鄉第7村門牌252/2 號。 電話： 08-7058-7754 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าขาวม้้า 7 สีีมงคล เป็็นผ้้าขาวม้้าเอกลัักษณ์์ของบ้้านหนองปลิิง หมู่่บ้้านหััตถกรรมสร้้างสรรค์์ที่่�มีีชื่่�อเสีียง ในการทอผ้้าที่่�เป็็นภูมิูปััิญญาดั้้�งเดิิมสืืบทอดกัันมาจากบรรพบุุรุุษ โดยผ้้าขาวม้้า 7 สีีมงคล เป็็นการทอผ้้าด้้วยกี่่�กระตุุก ด้้วยเส้้นไหมประดิิษฐ์์จำำนวน 7 สีี นำำมาทอร้้อยเรีียงเส้้นใย จาก 7 สีีประจำำวัันเกิิด เสริิมความเป็็นสิิริิมงคลลงบน ผืืนผ้้าต่่อผู้้นำำ ไปสวมใส่่ โดยจุุดเด่่นของผ้้าคืือมีสีสัีันสดใสสวยงาม สีสดี เนื้้�อผ้้ามีีความแน่่นและนุ่่ม คงทน และใช้้ได้้นาน 74 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
北柳府 孔雀象徵著美麗、尊榮、富麗、愛情、幸福，吉祥和 繁榮。任何人想要春風得意、財運亨通、事業發達可以把 孔雀擺在桌子上或在走廊上裝飾孔雀的圖片。整幅孔雀圖 案用絲綢編織而成，用以鋪陳其舉世無雙的秀麗。 Chachoengsao Province | The peacock is a symbol of beauty, stunning display, grandiosity, love, happiness, luck and prosperity in finances. Anyone who wants to be assured of good love, success in finances and planning, simply has to put a peacock statuette on the desk or decorate the hallway with a picture of the peacock. The weaver used silk yarn to weave into the peacock pattern because the creature is considered unique and beautiful. จัังหวััดฉะเชิิงเทรา ประชากรส่่วนใหญ่่ในจัังหวัดัฉะเชิิงเทราประกอบอาชีพีเกษตรกรรมและอุุตสาหกรรมเป็็นหลััก มีีเพีียงส่่วนน้้อย ที่่ป�ระกอบอาชีพี ทอผ้้าพื้้�นเมืือง ซึ่่�งจะอยู่่ในเขตอำำเภอท่่าตะเกีียบและสนามชััยเขตเท่่านั้้�น แต่มั่ ักจะทำำ เป็็นอาชีพีเสริิม สาเหตุุที่่�ไม่ยึ่ดึการทอผ้้าเป็็นอาชีพีหลััก เพราะว่่าการทอผ้้าเป็็นงานค่่อนข้้างประณีตีต้้องใช้้ความละเอีียดและใช้้เวลา ในการทอนาน รายได้้และผลตอบแทนค่่อนข้้างต่ำ ำ� หากมีีอาชีีพอื่่�นที่่�สามารถเลืือกได้้ ก็็จะหัันไปประกอบอาชีีพนั้้�น มีีแต่่แม่่บ้้านบางส่่วนเท่่านั้้�นที่่�เลืือกอาชีีพทอผ้้าเพื่่�อเลี้้�ยงชีีพ ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “นกยููง” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางบััวลอย จ้ำ ำ� นอก ที่่�อยู่่� ๒๑๐ หมู่่ที่่� ๑๕ ตำำบลท่่ากระดาน อำำเภอสนามชััยเขต จัังหวััดฉะเชิิงเทรา โทร. ๐๖-๓๑๘๗-๕๙๗๓ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Peacock” Name of Owner: Mrs. Bualoy Chumnok Address: 210 Moo 15 Tha Kradan Subdistrict, Sanam Chai Khet District, Chachoengsao Tel: 06-3187-5973 布料名稱： “紮結染布” 圖案名稱： “孔雀” 業主名稱： 布阿洛伊•詹諾克夫人 地址： 北柳府紗難猜克區塔克拉旦鄉第7村門牌252/2號。 電話： 06-3187-5973 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 นกยููงเป็็นสััญลัักษณ์์ของความงดงาม อวดโฉม ความพร้้อมสะพรั่่�ง อลัังการ ความรััก ความสุุข ความโชคดีี และความเจริิญในด้้านการเงิิน ผู้้ใดที่่�ต้้องการให้้ความรัักดีี เจริิญดีีในด้้านการเงิิน การวางแผน ให้้นำำนกยููงตั้้�งไว้้ที่่� โต๊๊ะทำำงาน ประดับัภาพนกยููงที่่�โถงทางเดิินเข้้าบ้้าน จึึงได้้นำำเส้้นไหมมาทอจนเกิดลิวดลายนกยููง เพราะนกยููงถืือว่่า เป็็นสััตว์์ที่่�มีีความสวยงามเฉพาะตััว Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 75
當提到春武里府的花朵時，當地居民會立刻想到黃 色芬芳的 “紫檀木花 (Padauk)”。編織者受到啟發, 將紫檀木花和花籃的圖案用於創作上來講述春武里府在 織品上的故事。 Chon Buri Province | 春武里府 When making reference to the symbolic flower of Chon Buri Province, the local residents will know in an instant that it is “Padauk”, a fragrant yellow flower. To tell the story of Chon Buri Province on fabric, the weaver is, therefore, inspired to use the pattern of the padauk flower and the basketry work for her creation. จัังหวััดชลบุุรีี ชื่่�อผ้้า บาติิก ชื่่�อลาย ดอกประดู่่และขีดจัี ักสาน ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวรััตติิยา กล่ำ ำ� บุุญ ที่่�อยู่่� ๕๕/๓ หมู่่ที่่� ๕ ตำำบลบ้้านช้้าง อำำเภอพนััสนิิคม จัังหวัดัชลบุุรีี โทร. ๐๘-๑๘๖๕-๘๖๘๒ Name of Fabric: Batik fabric Name of Pattern: (Padauk) flower and basket weaving Name of Owner: Miss Rattiya Klamboon Address: 55/3 Moo 5, Ban Chang Subdistrict, Phanat Nikhom District, Chonburi Tel: 08-1865-8682 布料名稱： “蠟染布料” 圖案名稱： “紫檀木花花籃編織” 業主名稱： 拉蒂亞•克倫博恩小姐 地址： 春武里府葩那尼扣區班詹鄉第5村門牌55/3號。 電話： 08-1865-8682 จัังหวััดชลบุุรีีเป็็นเมืืองท่่องเที่่�ยวระดัับโลก ที่่�มีีอััตลัักษณ์์โดดเด่่นโดยเฉพาะมรดกทางภููมิิปััญญาในเรื่่�องของ จัักสาน ที่่�ยัังคงสืืบทอดจากรุ่่นสู่่รุ่่นในอำำเภอพนััสนิิคม ผ้้าบาติิกของอำำเภอพนััสนิิคมเป็็นงานหััตถกรรมของจัังหวััดชลบุุรีีซึ่่�งเป็็นเมืืองท่่องเที่่�ยวระดัับโลก อีีกทั้้�ง งานจัักสานยัังเป็็นอััตลัักษณ์์ที่่�โดดเด่่นของอำำเภอพนััสนิิคมที่่�สืืบทอดมรดกทางภููมิิปััญญาจากรุ่่นสู่่รุ่่นด้้วยเช่่นกััน ผ้้าบาติิกลายดอกประดู่่จึึงถููกผสมผสานลายเส้้นจัักสานลงในผ้้าบาติิกผืืนงาม เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 หากพููดถึึงดอกไม้ป้ระจำำจัังหวััดชลบุุรีี ชาวชลบุุรีีจะทราบทัันทีว่ี่าคืือ “ดอกประดู่่�” เป็็นดอกไม้้มงคลสีีเหลืือง มีีกลิ่่�นหอม เพื่่�อเป็็นการเล่่าเรื่่�องราวของจัังหวััดชลบุุรีีลงบนผืืนผ้้า จึึงเกิิดแรงบัันดาลใจในการนำำลวดลายของ ดอกประดู่่และงานจัักสานที่่�เป็็นขีีดเส้้นสาย นำำ ไปวาดให้้เกิิดงาน 76 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
猜納府 來自維昂嫩康區 (Wiang Noen Kham) 的老撾人從 他們的祖先那裡繼承了一種名為 “黃燈籠麵 (Mee Khom Lueang)” 的編織方法。 老撾維昂族民族布料的標誌圖案 是中央帶有正方形的馬廄圖案。 Chai Nat Province | Lao people from Wiang Noen Kham have inherited the weaving technique of a pattern called “ Mee Khom Lueang “ from their ancestors. The signature pattern of Lao Wiang ethnic fabric is the horse stable pattern with a square in the center. จัังหวััดชััยนาท ผ้้าทอมืือที่่�ปรากฏในจัังหวััดชััยนาท เป็็นฝีีมืือของชาวบ้้านในท้้องที่่�ที่่�ทอขึ้้�นเพื่่�อใช้้ในชีีวิิตประจํําวััน เทคนิิค การทอมีีทั้้�งผ้้ามััดหมี่่� ผ้้าจก ใช้้วััตถุุดิิบทั้้�งฝ้้ายและไหม นิิยมใช้้สีีแดงอมส้้มเป็็นพื้้�น ใช้้สีีตััดกััน หรืือสีีตรงข้้าม ทอสานขััดให้้เป็็นเนื้้�อผ้้า ลวดลายมีีความหลากหลาย และเป็็นการสืืบทอดในครอบครััวของตนเองเป็็นส่่วนใหญ่่ ลวดลายบางส่่วนมีีคติิความเชื่่�อแฝงเอาไว้้ เช่่น ลวดลายของสััตว์์ต่่าง ๆ ได้้แก่่ ลายนาค ลายหงส์์ลายสิิงห์์ลายช้้าง ลายม้้า ตามต้้นแบบของการทอผ้้าจกของกลุ่่มลาวครั่่�ง (ลาวเวีียง) ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “หมี่่�โคมเหลืือง” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายสุุรชััย ทาเอื้้�อ ที่่�อยู่่� ๒๙ หมู่่ที่่� ๘ ตำำบลเนิินขาม อำำเภอเนิินขาม จัังหวััดชััยนาท โทร. ๐๘-๒๘๘๖-๘๙๐๔ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Mee Khom Lueang” Name of owner: Mr. Surachai Ta-Uea Address: 29 Moo 8, Noen Kham Subdistrict, Noen Kham District, Chai Nat Tel: 08-2886-8904 布料名稱： “紮結染布” 圖案名稱： “黃燈籠麵” 業主名稱： 蘇拉猜•陶阿先生 地址： 猜納府儂坎區儂坎鄉第8村門牌29號。 電話： 08-2886-8904 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ชาวลาวเวีียงเนิินขาม ได้้สืืบทอดการทอผ้้ามาจากบรรพบุุรุุษ ลายหมี่่�โคมเหลืือง เป็็นลายหนึ่่�งที่่มี�ีการสืืบทอดมา ลายที่่�เป็็นอัตลัักษณ์์ของผ้้ากลุ่่มชาติิพัันธุ์์�ลาวเวีียง คืือ ลายคอกม้้า ที่่�เป็็นสี่่�เหลี่่�ยมตรงกลาง Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 77
จัังหวััดตราด ชื่่�อผ้้า “สีีสัันจากพื้้�นดิิน” ชื่่�อลาย “สวรรค์์เมืืองตราด” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวโรจมาน ศิิริิรััตน์์ ที่่�อยู่่� ๑/๑ หมู่่ที่่� ๑ ตำำบลเกาะหมาก อำำเภอเกาะกููด จัังหวััดตราด โทร. ๐๘-๕๔๔๗-๔๐๒๘ Name of Fabric: “Colors from the Earth” Name of Pattern: “Heavenly Trat” Name of Owner: Miss Rojaman Sirirat Address: 1/1 Moo 1, Koh Mak Subdistrict, Koh Kood District, Trat Tel: 08-5447-4028 布料名稱： “來自土地的色彩” 圖案名稱： “達叻天堂” 業主名稱： 羅傑•西里拉特小姐 地址: 達叻府摳枯區摳麻鄉第1村門牌1/1號。 電話： 08-5447-4028 เป็็นเวลากว่่าหลายสิิบปีีนัับตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. ๒๕๔๗ ที่่�มีีการบัันทึึกไว้้ แต่่วัันนี้้� พ.ศ. ๒๕๖๓ ได้้พบเห็็นผ้้าของ จัังหวััดตราดที่่�ได้้รัับการพััฒนาเป็็นงานเขีียนเทีียน (บาติิก) 78 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
天堂絞染通過結合使用 “蠟染滴壺” (Tjanting) (蠟染書畫工具）的繪畫技術和絞染來創造圖案。這織品 圖案的故事源自於藉由發揚達叻府的魅力，將當地的幸 福表露無餘。 Trat Province 達叻府 Tie-dye fabric from heavenly Trat is predicated on the technique of painting with “Tjanting” (Wax Stylus) combined with tying to create patterns. The story in the pattern of the fabric is born from bringing out the charm of Trat city to express happiness in this province. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้ามัดย้ั ้อมสวรรค์์เมืืองตราด ใช้้เทคนิิคการวาดลวดลายด้้วย “จัันติ้้�ง” (อุุปกรณ์์ช่่วยในการเขีียนเทีียน) ผสมผสาน กัับการมััดเพื่่�อสร้้างลวดลาย โดยเรื่่�องราวในลายผ้้าเกิิดจากการนำำเสน่่ห์์ของเมืืองตราดมาถ่่ายทอดเป็็นเรื่่�องราว ที่่�แสดงออกถึึงความสุุขในจัังหวััดแห่่งนี้้� Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 79
จัังหวััดนครนายก ช่่วงสมััยสงครามโลกครั้้�งที่่ส� อง ในระยะแรกของสงครามญี่่ปุ่่� นใช้้นครนายกเป็็นเส้้นทางผ่่านที่่สํํ�าคััญเพื่่�อเดิินทาง เข้้ากรุุงเทพฯ ภาวะสงครามทํําให้้เกิดิความขาดแคลนสิินค้้าหลายอย่่าง โดยเฉพาะน้ำ ำ� มัันและเสื้้�อผ้้า จากความจํําเป็็น นี้้�เองที่่บี�บบัี ังคับัให้้ชาวนครนายกส่่วนหนึ่่�งต้้องทอผ้้าใช้้เอง ส่่วนมากก็็เป็็นผ้้าพื้้�นธรรมดา ๆ ที่่�ทอไว้้ใช้้ในชีวิีตปิระจํําวััน และนุ่่งไปทํําไร่่ไถนา จัังหวััดนครนายกมีีการทอผ้้าน้้อยมาก ผ้้าทอพื้้�นเมืืองดั้้�งเดิิมไม่่ปรากฏว่่ามีีการทออีีกแล้้ว เนื่่�องจากขาดการ สืืบทอด แต่่ก็็ยัังพอมีีร่่องรอยเหลืือให้้ค้้นหาบ้้าง ส่่วนการทอผ้้าที่่�มีีอยู่่ในปััจจุุบัันมีีอยู่่เพีียงไม่่กี่่�ราย ผ้้าทอใหม่่นั้้�น ได้้รัับอิิทธิิพลมาจากที่่�อื่่�นทั้้�งสิ้้�น ชื่่�อผ้้า “หมี่่�คั่่�น” ชื่่�อลาย “พญานาคเกี้้�ยว” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายสะอาด เกิินอาษา ที่่�อยู่่� ๑๐ หมู่่ที่่� ๔ ตำำบลเกาะหวาย อำำเภอปากพลีี จัังหวัดันครนายก โทร. ๐๘-๖๘๔๙-๕๘๕๒ Name of Fabric: “Mee Khan” Name of Pattern: “Naga Kiew” Name of Owner: Mr. Sa-ard Kern-arsa Address: 10 Moo 4, Koh Wai Subdistrict, Pak Phli District, Nakhon Nayok Tel: 08-6849-5852 布料名稱： “米干（分段紮結染織布)” 圖案名稱： “愛撫那迦王/蛇王交配” 業主名稱： 撒阿•肯阿撒先生 地址: 那空那育府北丕區科外鄉第4村門牌10號。 電話： 08-6849-5852 80 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
傣盆族族是一個族群，其祖先源自芒盆/孟潘 (Muang Phuan)，最初定居在老撾人民民主共和國瑯勃拉邦 (Luang Prabang) 北部的川壙省 (Xiangkhouang Province) 盆族 (Phuan) 人大約在200年前已經移民定居在泰國 工作，並定居在北丕區 (Pak Phli) 的科外鄉 (Koh Wai)。 自2004年以來成立了一個織造小組，建立了絲織中心，是 一個傣盆族織造手工業合作社小組，因此所織造的是代表 傣盆族的當地布料。在織品中，有5種編織圖案，每一種圖 案對穿著者都具有吉祥的意義，包括小那迦 (Little Naga) 圖案，那迦•基奧/愛撫那迦/蛇交配 (Naga Kiew) 圖案, 璫 (Tum) 圖案，吉菩提/普喜 (Pho Si) 圖案和藤子綰藤 (Roi Wai) 圖案。 Nakhon Nayok Province 那空那育府 The Tai Phuan people are an ethnic group whose ancestors descended from Muang Phuan with the original settlement in Xiangkhouang Province, north of Luang Prabang, Lao People’s Democratic Republic. The Phuan people settled in Thailand about 200 years ago and also later in Koh Wai Subdistrict, Pak Phli District. A weaving group has been organized since 2004, creating a handicraft cooperative group of women for Tai Phuan woven fabric, Ban Mai. Tai Phuan fabric, therefore, is the local cloth representing the Tai Phuan people. There are 5 weaving patterns in the fabric, in which each has an auspicious meaning to the wearer, consisting of the Little Naga, Naga Kiew, Tum, Pho Si, and Roi Wai patterns. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ชาวไทพวนเป็็นกลุ่่มชาติิพัันธุ์์�กลุ่่มหนึ่่�งที่่มี�บีรรพบุุรุุษสืืบเชื้้�อสายมาจากเมืืองพวน ซึ่่�งมีีถิ่่�นฐานเดิิมอยู่่แขวงเมืือง เชีียงขวาง ทางตอนเหนืือของนครหลวงพระบาง สาธารณรััฐประชาธิิปไตยประชาชนลาว ชาวพวนได้้อพยพเข้้ามาตั้้�งถิ่่�นฐาน รกรากทำำกิินในประเทศไทยเมื่่�อราว ๒๐๐ กว่่าปีีมาแล้้ว และได้้มาตั้้�งรกราก ที่่ตำ�ำบลเกาะหวาย อำำเภอปากพลีี มีีการ รวมกลุ่่มทอผ้้า ตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. ๒๕๔๗ จััดตั้้�งกลุ่่มสตรีีสหกรณ์์หััตถกรรมผ้้าทอ ไทพวนบ้้านใหม่ขึ้้่ �น ผ้้าทอไทพวนจึึงเป็็น ผ้้าประจำำถิ่่�นของชาวไทพวน ในผืืนผ้้า จะมีีลายผ้้าที่่�ใช้้ทอ จำำนวน ๕ ลาย โดย ในแต่่ละลายมีีความหมายที่่�เป็็นมงคล แก่่ผู้้สวมใส่่ ประกอบด้้วย ลายนาคน้้อย ลายนาคเกี้้�ยว ลายตุ้้ม ลายโพธิ์์�ศรีี และ ลายร้้อยหวาย Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 81
จัังหวััดนครปฐม จัังหวััดนครปฐม เป็็นแหล่่งอารยธรรมที่่�ยาวนานของแผ่่นดิินสุุวรรณภููมิิ ในยุุคนั้้�นนครปฐมเป็็นแหล่่งเผยแพร่่ อารยธรรมจากอิินเดีีย เมืืองนครปฐมจึึงเป็็นศููนย์์กลางของความเจริิญในดิินแดนสุุวรรณภูมิูิ ต่่อมาเกิดิความแห้้งแล้้ง ในบริิเวณนั้้�น เพราะกระแสน้ำ ำ�ที่่�ไหลเข้้าสู่่ตััวเมืืองเกิิดเปลี่่�ยนเส้้นทาง ประชากรจึึงอพยพไปตั้้�งหลัักแหล่่งใหม่่ ที่่�ริิมแม่่น้ำ ำ� ปััจจุุบัันจัังหวัดันครปฐม มีีผ้้าทอพื้้�นเมืืองเพีียง ๔ - ๕ ครอบครััว ซึ่่�งเป็็นผ้้าทอลายแตงโม โดยจะทอผ้้าพื้้�น เพีียงเล็็กน้้อยเอาไว้้ใช้้เองในครอบครััว ไม่่ได้้ขาย และทอเอาไว้้แจกให้้แก่่ลููกหลานเป็็นมรดกทางวััฒนธรรมต่่อไป (กลุ่่มลาวโซ่่ง) ชื่่�อผ้้า “ผ้้าซิ่่�นตาหมู่่ไท-ยวน” ชื่่�อลาย “เกาะล้้วง” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายวรุุฒม์์มั่่�นพรม ที่่�อยู่่� ๑๐ หมู่่ที่่� ๗ ตำำบลห้้วยม่่วง อำำเภอกำำแพงแสน จัังหวััดนครปฐม โทร. ๐๙-๘๒๕๐-๘๖๙๖ Name of Fabric: “Sinh Ta Mu Tai Yuan” Name of Pattern: “Koh Luang” Name of Owner: Mr. Warut Munprom Address: 10 Moo 7, Huai Muang Subdistrict, Kamphaeng Saen District, Nakhon Pathom Tel: 09-8250-8696 布料名稱： “塔木•傣阮芯裙布” 圖案名稱： “高龍” 業主名稱： 瓦魯特•曼普羅姆先生 地址： 佛統府甘烹盛區懷孟鄉第7村門牌10號。 電話： 09-8250-8696 82 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
傣阮挑花 (Tai Yuan Jok) 織布是一種古老的織布, 雖然因而受到保護，卻也幾乎瀕臨失傳。 之所以將這種 織布命名為 “傣阮挑花布” 是因為要永續傳承這種獨特的 機織布，長久保存高龍 (Koh Luang) 這種需要進行精細 編織的古老圖案，這是至今仍然是舉世稀有的布料。 Nakhon Pathom Province 佛統府 The conservation group of an ancient fabric, the “Wongduean” Tai Yuan Jok fabric, has prevented it from being almost lost. The reason for naming this Tai Yuan Jok fabric is to pass on the unique woven fabric so that it will last forever. Koh Luang is an ancient pattern that requires refinement in weaving and is still a rare fabric today. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 จากการอนุุรัักษ์์ทอผ้้าโบราณ ผ้้าจกไท-ยวนเกืือบจะสููญหายไปแล้้ว โดยมีีการจัดตั้้�งกลุ่่มที่่ชื่่� �อ วงเดืือนผ้้าจกไท-ยวน ขึ้้�นมา เพื่่�อสืืบทอดผ้้าทอที่่�เป็็นเอกลัักษณ์์ให้้คงอยู่่สืืบไป สำำหรัับผ้้าลายเกาะล้้วงเป็็นผ้้าลายโบราณที่่�ต้้องใช้้ ความประณีีตในการทอ และยัังเป็็นผ้้าที่่�หาได้้ยากในปััจจุุบััน Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 83
暖武里府 歐根紗絲 (Organza) 代表暖武里府人的溫柔，溫暖，簡單但好看。藍色是暖武里府的顏色府之一，使用來自環境友好天然靛藍的藍色來創建布料上的圖案。 織布上的圖案基於獨特的紮染技術創造像湄南河的波浪一樣美麗。 Nonthaburi Province | Organza Silk embodies softness, warmth, simplicity, but luxury of Nonthaburi people. The blue color of natural indigo symbolizes one of the provincial colors of Nonthaburi to create on fabric. Additionally, a natural indigo color is environmentally friendly. Patterns on the fabric are based on a unique tie-dye technique to create the distinctive wavelike shape of the Chao Phraya river. จัังหวััดนนทบุุรีี ชื่่�อผ้้า “มััดย้้อม” ชื่่�อลาย “ไหมแก้้ว ลายแม่น้ำ่ ำ� ลััดเกร็็ด” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายอนิรุุิทธิ์์� รััศมีีศรีีตระกููล ที่่�อยู่่� ๑๖๕/๔๘ หมู่่ที่่� ๓ ตำำบลพิิมลราช อำำเภอบางบััวทอง จัังหวัดันนทบุุรีี โทร. ๐๙-๑๙๙๘-๔๐๕๖ Name of Fabric: “Tie-dye” Name of Pattern: “Mai Kaeo Lat Kret River Pattern” Name of Owner: Mr. Anirut Rasameesritrakul Address: 165/48 Moo 3 Phimon Rat Subdistrict, Bang Bua Thong District, Nonthaburi Tel: 09-1998-4056 布料名稱： “絞染 Tie-dye” 圖案名稱： 琉璃絲織物 “ 叻隔河” 業主名稱： 阿尼魯特•拉撒米錫特拉昆先生 地址： 暖武里府挽寶通區丕蒙剌鄉第3村門牌165/48號。 電話： 09-1998-4056 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ไหมแก้้วสื่่�อถึึงความนุ่่มนวล อบอุ่่น เรีียบง่่ายแต่่ดููดีีของคนเมืืองนนท์์ การใช้้สีีฟ้้าจากครามธรรมชาติิ คืือการนำำ1 ในสีีประจำำจัังหวััดของนนทบุุรีี มาสร้้างสรรค์์ลงบนผืืนผ้้า และยัังเป็็นสีีครามธรรมชาติิที่่�เป็็นมิติรต่่อสิ่่�งแวดล้้อม ลวดลายบนผืืนผ้้า สร้้างขึ้้�นด้้วยเทคนิิคการมััดย้้อมพิิเศษเฉพาะตััว ทำำ ให้้เกิิด ลวดลายพลิ้้�วไหวสวยงามเหมืือนคลื่่�นน้ำ ำ� ของแม่่น้ำ ำ� เจ้้าพระยา 84 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
巴吞他尼府的文化有給僧侶佈施同時特別承奉蓮花的傳統，而蓮花是巴吞他尼府的象徵。因此，該織造 小組的想法是通過使用棉、蓮花纖維與纖維膠質混合，混入織品中織造蓮花圖案，並使用古老的織布機在織品 邊緣手工編織刺繡，使織品邊緣更結實。 Pathum Thani Province | 巴吞他尼府 The culture of Pathum Thani Province includes a tradition of giving alms to monks along with lotus flowers as an additional offering. The latter of which is a symbolic flower of Pathum Thani Province. The weaving group, therefore, has the idea of weaving a lotus petal pattern by using the cotton yarn blended with lotus fiber, weaving the filagen yarn on the fabric, and using an ancient loom and a hand-crafted embroidery technique on the edge of the fabric to make it longer-lasting. จัังหวััดปทุุมธานีี เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 จากวััฒนธรรมของจัังหวััดปทุุมธานีี ได้้มีีประเพณีีการตัักบาตรพระร้้อย โดยจะมีีดอกบััวเป็็นดอกไม้้ที่่�ใช้้ในการตัักบาตรด้้วย อีีกทั้้�งดอกบััวยัังเป็็น สััญลัักษณ์์ประจำำจัังหวัดปทุุ ัมธานีี ทางกลุ่่มจึึงมีีแนวคิดิทอผ้้าลายกลีบบัี ัว และใช้้เส้้นฝ้้ายผสมใยบััวหลวงทอผสมเส้้นด้้ายฟิิลาเจนในเนื้้�อผ้้า โดยใช้กี่่้ �โบราณในการทอ ใช้้เทคนิิคการปัักแบบด้้นมืือมาผสมผสาน ไว้้ที่่�ริิมผ้้า ทำำ ให้้ริิมผ้้ามีีความแข็็งแรงมากขึ้้�นน ชื่่�อผ้้า “เทคนิิคผสม” ชื่่�อลาย “กลีีบบััวหลวง” (ประยุุกต์์) ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวสุุภััชชา ลิิมติิยะโยธิิน ที่่�อยู่่� ๔๖/๑๙๗ หมู่่ที่่� ๔ ตำำบลบางเตย อำำเภอสามโคก จัังหวัดปทุุ ัมธานีี โทร. ๐๙-๙๔๙๕-๕๕๕๙ Name of Fabric: “Combination process” Name of Pattern: “Royal Lotus Petal (Modified)” Name of Owner: Miss Supatcha Limtiyayothin Address: 46/197 Moo 4, Bang Toei Subdistrict, Sam Khok District, Pathum Thani Tel: 09-9495-5559 布料名稱： “組合工藝” 圖案名稱： “皇家蓮花瓣（應用)” 業主名稱： 蘇帕查•林提亞由婷小姐 地址: 巴吞他尼府三科區幫托鄉第4村門牌46/197號。 電話： 09-9495-5559 Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 85
จัังหวััดประจวบคีีรีีขัันธ์ ์ ชื่่�อผ้้า “ผ้้าขาวม้้า” ชื่่�อลาย “เก้้าเส้้น” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวธััญรดา พลายชมพูู ที่่�อยู่่� ๕๔ ตำำบลหนองแก อำำเภอหััวหิิน จัังหวััดประจวบคีรีีขัันธ์์ โทร. ๐๘-๙๗๔๓-๒๕๕๙ Name of Fabric: “Khao Maa” Name of Pattern: “Kao Sen” Name of Owner: Miss Thanrada Plaichompoo Address: 54, Nong Kae Subdistrict, Hua Hin District, Prachuap Khiri Khan Tel: 08-9743-2559 布料名稱： “白馬 (Khao Maa)/萬能布” 模式名稱： “九緯紗” 業主名稱： 坦亞達•普拉漢普小姐 地址： 巴蜀府華欣市農給鄉門牌54號。 電話： 08-9743-2559 86 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
自1964年以來，白馬 (Khao Maa)/萬能布一直在皇家計畫下織造，以期 在季風期間為閒置的漁民女眷創造工作機會。 2002年晚期，產品在圖案和顏色的開發歷經復甦以適應時代實用需求 並創造品牌 “身份象徵”。因而，在編織時以九種顏色的緯紗交替編織, 以感念九世皇普密蓬•阿杜亞德 (King Bhumibol Adulyadej) 國王陛下和詩 麗吉皇太后陛下源遠流長的王室恩惠，讓當地人直至今日仍能承受將副業轉 型為正業的德澤。 Prachuap Khiri Khan Province 巴蜀府 Khao Maa fabric has been woven since 1964 under a royal project to carve out careers for the unemployed fishing boat maids during the monsoon. Later in 2002, there was a revival of product development both in patterns and colors to match the era, the utilitarian purposes as well as an “identity” in creating different patterns and colors. However, when weaving the weft yarns, 9 threads should be of alternating colors to commemorate the royal grace of His Majesty King Bhumibol Adulyadej and Her Majesty Queen Sirikit who turned additional occupations into the main ones for the locals at present. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าขาวม้้าเริ่่�มมีีการทอขึ้้�นมาตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. ๒๕๐๗ ซึ่่�งเป็็นโครงการในพระราชดำริำ ิ เพื่่�อสร้้างอาชีีพเสริิมให้้แก่่ แม่่บ้้านเรืือประมงที่่�ว่่างงานในช่่วงมรสุุม ในสมััยนั้้�นการทอผ้้าขาวม้้าจะเป็็นด้้ายแช่่แป้้ง ลัักษณะลายผ้้าจะเป็็นผ้้า ตารางใหญ่่มีีสองสีีสลัับกััน และเรีียกว่่าผ้้าขาวม้้าตรารถไฟ ต่่อมาในปีี พ.ศ. ๒๕๔๕ ได้้มีีการฟื้้�นฟููและพััฒนา ผลิตภัิ ัณฑ์์ทั้้�งลวดลายและสีสัีันให้้เข้้ากับยุุัคสมััย ทั้้�งยััง ต้้องคำำนึึงถึึงวัตถุุป ัระสงค์์ของผู้้ใช้้มากขึ้้�น ตลอดจน สร้้างความเป็็น “อัตลัักษณ์์” ทำำ ให้้เกิดลิวดลาย และสีสัีันที่่�แตกต่่างกััน จึึงกลายเป็็นผ้้าร่่วมสมััย สามารถใช้้ได้้ทุุกวััน และเกิดปิ ระโยชน์์สููงสุุด ต่่อผู้้ใช้้ ที่่สำ�ำคััญแม้ว่้่าผ้้าจะมีลีายและสีสัีัน แบบใดก็็ตาม แต่่เวลาทอด้้านพุ่่งนั้้�น ต้้องพุ่่ง 9 เส้้นสลัับสีีเพื่่�อน้้อมรำลึึกถึึง พระมหากรุุณาธิคุุิณของพระบาทสมเด็็จ พระปรมิินทรมหาภููมิิพลอดุุลยเดช และสมเด็็จพระนางเจ้้าสิิริิกิิติ์์� พระบรม ราชิินีีนาถ ที่่�พระราชทานอาชีีพเสริิม จนกลายเป็็นอาชีีพหลัักในปััจจุุบััน Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 87
織工們從祖父母輩繼承了傳統的織布和織紋，再運用自己的的想像力創造了新的紋樣。 Prachin Buri Province | 巴真府 The weavers have inherited the traditional fabric pattern from their grandparents and used their imagination in creating the new patterns. จัังหวััดปราจีีนบุุรีี เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 สืืบเนื่่�องมาจากสมััยปู่่ ย่่า ตา ยาย ที่่�ได้้สืืบทอดลายผ้้า และมีีลายผ้้าดั้้�งเดิิม จึึงนำำมาประยุุกต์์ตามจิินตนาการของ ผู้้ทอ เพื่่�อให้้เกิิดลายใหม่่ขึ้้�น ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “ผีีเสื้้�อ (ประยุุกต์์)” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางนัันทวััน หอมชื่่�น ที่่�อยู่่� ๙๐ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลลาดตะเคีียน อำำเภอกบิินทร์์บุุรีี จัังหวัดปัราจีีนบุุรีี โทร. ๐๘-๑๕๗๖-๙๙๓๒ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Butterfly (Modified)” Name of Owner: Mrs. Nantawan Homchuen Address: 90 Moo 2 Lad Takian Subdistrict, Kabin Buri District, Prachin Buri Tel: 08-1576- 9932 布料名稱： “紮結染織布” 圖案名稱： “蝴蝶（應用)” 業主名稱： 南塔灣•宏村夫人 地址: 巴真府卡賓布麗區拉塔建鄉第2村門牌90號。 電話： 08-1576- 9932 88 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
大城府帕那空 水仙花/ 達拉拉特（Dararat）圖案的織布具有新穎的創意設計，並榮獲知識產權部的專利。織布工的靈感來自水仙花 (Daffodil) 的設計，這該花是紀念普 密蓬•拉瑪九世國王和詩麗吉皇太后陛下的花朵。 Phra Nakhon Si Ayutthaya Province | Dararat-patterned fabric encompasses a new creative design and is copyrighted with the Department of Intellectual Property. The weaver was inspired by the design from the Daffodil, the flower of remembrance of His Majesty King Bhumibol Adulyadej and Her Majesty Queen Sirikit. จัังหวััดพระนครศรีีอยุุธยา ชื่่�อผ้้า “ผ้้ายก (ซอแกะซ์์)” ชื่่�อลาย “ดอกดารารัตน์์ ั ” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายคเณษ นพณััฐเมทิินีี ที่่�อยู่่� ๔๑/๓ หมู่่ที่่� ๑ ตำำบลพยอม อำำเภอวัังน้้อย จัังหวััดพระนครศรีีอยุุธยา โทร. ๐๘-๑๙๔๖-๐๙๔๘ Name of Fabric: “Yok Fabric (Sor kae)” Name of Pattern: “Dararat flower” Name of Owner: Mr. Kanet Nopnatmetini Address: 41/3 Moo 1, Phayom Subdistrict, Wang Noi District, Phra Nakhon Si Ayutthaya Tel: 08-1946-0948 布料名稱： “緙絲布 搜迦 (Sor Kae)” 圖案名稱： “水仙花/達拉拉特花” 業主名稱： 卡內•挪鵬那沒提尼先生 地址： 大城府那空王野區趴友牡鄉第1村門牌41/3號。 電話： 08-1946-0948 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าลายดอกดารารััตน์์ เป็็นลายผ้้าที่่�มีีการออกแบบสร้้างสรรค์์ ขึ้้�นใหม่่ และได้้จดลิิขสิิทธิ์์�กัับกรมทรััพย์์สิินทางปััญญา ผู้้ทอ ได้้แรงบัันดาลใจการออกแบบจากดอก Daffodil ดอกไม้้แห่่ง ความทรงจำำของพระบาทสมเด็็จพระปรมิินทรมหาภูมิูพลิอดุุลยเดช และสมเด็็จพระนางเจ้้าสิิริิกิิติ์์� พระบรมราชิินีีนาถ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 89
จัังหวััดเพชรบุุรีี จัังหวัดัเพชรบุุรีี มีปีระชากรหลากหลายชาติิพัันธุ์์� และชนเผ่่ากะเหรี่่�ยง ผ้้าทอกะเหรี่่�ยงจากกี่่�เอวมีลัีักษณะพิิเศษ คืือ เป็็นการใช้วั้สดุุัรอบตััวที่่�หาได้้ง่่ายในท้้องถิ่่�นมาใช้้ในการทอผ้้า จากคำำบอกเล่่าของผู้้เฒ่่าผู้้แก่่ของหมู่่บ้้านกะเหรี่่�ยงโปว์์ บ้้านสองพี่่�น้้อง ตำำบลสองพี่่�น้้อง อำำเภอแก่่งกระจาน จัังหวััดเพชรบุุรีี ทำำ ให้้ทราบว่่า กี่่�ทอผ้้าในยุุคก่่อนทำำจาก ไม้้มะเกลืือ เพราะเป็็นไม้้เนื้้�อแข็็ง มีีน้ำ ำ� หนัักในการทอ ทำำ ให้้เนื้้�อผ้้าเรีียบและแน่่น จะมีีไม้้หมากลิิง ไม้้ไผ่่ และ โอบคาดเอวด้้วยหนัังวััว หรืือหนัังเลีียงผา ซึ่่�งเชื่่�อกัันว่่าจะทำำ ให้้ไม่ป่วดหลััง สำำหรับวัตถุุดิับิหลัักที่่นำ�ำ มาใช้้ในการทอผ้้า คืือ ฝ้้ายย้้อมด้้วยสีีธรรมชาติิ ทำำ ให้้ผู้้สวมใส่่รู้้สึึกเย็็นสบาย เหมาะกัับอากาศเมืืองร้้อน อีีกทั้้�งยัังปลููกได้้ทั่่�วไป นัับเป็็นเอกลัักษณ์์ของผ้้าทอพื้้�นเมืืองชาวเขาเผ่่ากะเหรี่่�ยงโปว์์อย่่างแท้้จริิง ชื่่�อผ้้า “ผ้้าถุุงกะเหรี่่�ยงโปว์์ (เพชรบุุรีี)” ชื่่�อลาย “อุ่่ง” (จกรวมลาย) ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางพรกมล ปััญญาสร้้างสรรค์์ ที่่�อยู่่� ๕๘ หมู่่ที่่� ๑ ตำำบลสองพี่่�น้้อง อำำเภอแก่่งกระจาน จัังหวัดัเพชรบุุรีี โทร. ๐๘-๑๘๐๗-๔๐๕๗ Name of Fabric: “Pwo Karen Sarong (Phetchaburi)” Name of Pattern: “Oong” (Mixed “Jok”) Name of Owner: Mrs. Pornkamon Panyasangsan Address: 58 Moo 1, Song Phi Nong Subdistrict, Kaeng Krachan District, Phetchaburi Tel: 08-1807-4057 布料名稱： “波•甲良族圍裙（碧差汶府)” 圖案名稱： “嗡 (Oong)”（全挑花圖案)” 業主名稱： 鵬卡蒙•帕雅三桑夫人 地址: 佛丕府給喀拉詹區頌丕儂鄉 第1村門牌58號。 電話： 08-1807-4057 90 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
這個紗龍裙布是由團結合作而產生的，展現出和諧 的力量，一群織布工有的編織紗籠的頭部，有的編織其 身部，有的編織紗籠的底部。 有 “嗡 (Oong)”（混合挑 花圖案)，如下所示： 佛丕府重疊的圖案 “Kai Phlang PribPri” 破碎的勺子圖案 “Kai Phlang” 魚眼圖案 “Yaa Mee Sa” 紅色花朵圖案 “Kwai Wo - Plo Wong” 泰國四季花卉圖案 “Fo Son Wo” 老虎圖案 “Kee Pha Ka-ngang” Phetchaburi Province 佛丕府 This sarong was born from unity showing the power of harmony, using a weaver to help weave the top part of the sarong, another weaving its body, and another weaving the bottom part of the sarong. There is “Oong” (Mixed Jok pattern) as follows: “Kai Phlang PribPri” overlaid elbows pattern of Phetchaburi “Kai Phlang” elbow bend pattern. “Yaa Mee Sa” fish-eye pattern “Kwai Wo - Plo Wong” red flower pattern “Fo Son Wo”, Thai flower pattern “Kee Pha Ka-ngang” male tiger pattern เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าถุุงผืืนนี้้�เกิิดจากการร่่วมแรงร่่วมใจแสดงพลัังแห่่งความสามััคคีี ใช้้ช่่างทอช่่วยในการทอที่่�ท่่อนหััวผ้้าถุุง ทอคนหนึ่่�ง ท้้องผ้้าถุุงทออีีกคนหนึ่่�ง ตีีนผ้้าถุุงทออีีกคนหนึ่่�ง มีีลาย “อุ่่�ง” ดัังนี้้� “ไก พลั่่�ง พริิบพรีี” ลายซ้้อนข้้อศอกเพชรบุุรีี “ไก พลั่่�ง” ลายซ้้อนหัักศอก “ย๊๊า หมี่ ่� ซ้้า” ลายตาปลา “ไฆว่่ โหว่่-โพล้้โว้้ง” ลายดอกไม้้แดง “โฟ ซั่่�น โหว่่” ลายดอกไม้้ไทย “คี่ ่� ผ้้า กงั่่�ง” ลายเสืือตััวผู้้ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 91
จัังหวััดระยอง ประเทศไทยขึ้้�นชื่่�อด้้านการเกษตรไม่่เป็็นรองใคร ผลผลิิตอยู่่ในเกณฑ์์ดีี มีีคุุณภาพ และมีปริี ิมาณเท่่าที่่�ตลาด ต้้องการ แต่่ที่่�เหลืือจากการเพาะปลููก ซากของต้้นและส่่วนอื่่�นที่่�ไม่่ต้้องการก็็คืือขยะดีี ๆ นี่่�เอง เช่่น ใบของสัับปะรด เหลืือคาต้้นหลัังการเก็็บผลผลิิต จึึงมีีการพััฒนาใบให้้เป็็นเส้้นใย เพื่่�อผลิิตเป็็นสิ่่�งทอพื้้�นเมืือง และให้้กลุ่่มแม่่บ้้าน พััฒนาเพิ่่�มศัักยภาพขึ้้�นในชุุมชน โดยมีีหน่่วยงานทางราชการให้้การส่่งเสริิมและสนัับสนุุนอีีกทางหนึ่่�ง ชื่่�อผ้้า “ผ้้าลัักกะตาหรืือใยสัับปะรด” ชื่่�อลาย “ผ้้าพื้้�น (ลายขััด)” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางพััทธกานต์์วััฒนสหโยธิิน ที่่�อยู่่� ๙๙/๙ หมู่่ที่่� ๔ บ้้านหมอมุ่่ย ตำำบลละหาร อำำเภอปลวกแดง จัังหวัดัระยอง โทร. ๐๘-๙๙๓๖-๑๑๒๘ Name of Fabric: “Lakkata fabric or pineapple fiber” Name of Pattern: “Plain fabric” Name of Owner: Mrs. Patthakan Watthanasahayothin Address: 99/9 Moo 4, Ban Mo Mui, Lahan Subdistrict, Pluak Daeng District, Rayong Tel: 08-9936-1128 布料名稱： “拉卡塔布料或菠蘿纖維” 圖案名稱： “普通布（普通圖案)” 業主名稱： 柏他肯•瓦塔娜•沙威汀夫人 地址: 羅勇府波阿丁區啦漢鄉第4村門牌99/9號。 電話： 08-9936-1128 92 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
“拉卡塔布料 (Lakkata fabric)” 或菠蘿纖維是由 菠蘿等農產品中的剩餘原料所製成的，這種布料是先將 菠蘿葉中的纖維與棉花混合在一起，然後再用棉絞捻機 (cotton cart) [泰語稱為 “啦 (La)” 意思是 “在棉車/棉 絞捻機中 (in a cotton cart)”] 捻成紗線而製成的。這是 一個困難的過程，因為這全都仰賴於織工的專業知識技 能才能由手工完成。 Rayong Province 羅勇府 “Lakkata fabric” or pineapple fiber is made from leftover raw materials from such agricultural products as pineapples, which are abundant in the area of Pluak Daeng district. It is made by using fibers from pineapple leaves mixed with cotton and mixing them together before pushing them into yarn with a cotton cart, which is called “La” or “in a cotton cart”. It’s a difficult process because it is all made by hand and based on the talent and the expertise of the weaver. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 “ผ้้าลัักกะตา” หรืือใยสัับปะรด ผลิิตขึ้้�นมาจากการนำำวััตถุุดิิบที่่�เหลืือใช้้ จากผลผลิติทางการเกษตร คืือ สับปัะรด ที่่มี�จำีำ นวนมากในพื้้�นที่่อำ�ำเภอปลวกแดง โดยนำำเส้้นใยจากใบสัับปะรดมาผสม ผ้้าฝ้้าย แล้้วนำำมาดีีดผสมรวมกััน และ เข็็นให้้เป็็นเส้้นด้้ายด้้วยเครื่่�องเข็็นฝ้้าย ซึ่่�งเรีียกว่่า หลา หรืือในเข็็นฝ้้าย เป็็น ขั้้�นตอนที่่มี�ีความยาก เนื่่�องจากทำำ ด้้วยมืือ ทั้้�งหมด ต้้องใช้้ความสามารถและความ ชำำนาญเฉพาะบุุคคล Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 93
จัังหวััดราชบุุรีี ชาวไท-ยวน ราชบุุรีี จะปลููกต้้นฝ้้ายไว้้ในบ้้านเกืือบทุุกหลััง และไม่คุ้้ ่นเคยต่่อการปลููกหม่่อนเลี้้�ยงไหม นับัเวลา อัันยาวนานเกืือบสองร้้อยปีีที่่�ชาวไท-ยวน ราชบุุรีี ยัังคงรัักษาวััฒนธรรมประเพณีีดั้้�งเดิิมเอาไว้้ จึึงเป็็นที่่�มาของ การรวมตััวก่่อตั้้�งศููนย์์สืืบทอดศิิลปะผ้้าจกราชบุุรีี ซึ่่�งการแต่่งกายของชาวไท-ยวน ราชบุุรีี ยัังรัักษาลัักษณะเด่่น ของชาวโยนกเชีียงแสนเอาไว้้ และผ้้าซิ่่�นยัังคงรููปแบบโบราณไว้้เช่่นกััน สามารถพบเห็็นการใช้้ผ้้าซิ่่�นตีีนจก ซิ่่�นตา ซิ่่�นซิ่่�ว และเคีียนอกด้้วยผ้้าแถบ ในท้้องที่่�บ้้านดอนแร่่ ตํําบลดอนแร่่ อํําเภอเมืืองราชบุุรีี จัังหวััดราชบุุรีี ชื่่�อผ้้า “ผ้้าซิ่่�นตีีนจก” ชื่่�อลาย “ลายหงส์์เล็็ก” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางณััฐธภา ทิิพย์์วััจนะ ที่่�อยู่่� ๑๐ หมู่่ที่่� ๖ ตำำบลรางบััว อำำเภอจอมบึึง จัังหวัดัราชบุุรีี โทร. ๐๘-๐๕๘๒-๐๙๑๐ Name of Fabric: “Sinh Teen Jok” Name of Pattern: “Hong Lek” Name of Owner: Mrs. Natthapha Tipwajana Address: 10 Moo 6, Rang Bua Subdistrict, Chom Bueng District, Ratchaburi Tel: 08-0582-0910 布料名稱： “裙襬挑花芯裙布” 圖案名稱： “芯裙身庫特鉤圖案裙襬小天鵝挑花” 業主名稱： 娜塔法•蒂娃亞那夫人 地址： 叻武里府充本區朗巴鄉第6村門牌10號。 電話： 08-0582-0910 94 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
從激情到夢想編織成具有自己獨特圖案的裙襬挑花芯裙 (Teen Jok Sinh)。 這種傳統手工藝品是精心編織而成的，織品的微妙之處使編織圖案變得無比 精美。從1991年到現在，從激情迷戀傳統到應用編織方法迎合高級時裝而增 加收入，都在這種織品上創造出獨特的美感和泰國風韻。 對於傣阮族 (Tai Yuan) 全長圍裙而言，該圖案是從清萊府清盛縣 (Chiang Saen) 移民過來的祖先那裡所繼承的設計。 Ratchaburi Province 叻武里府 From passion to dream weaving into a Teen Jok Sinh with its own unique pattern. This traditional handicraft is made from elaborate weaving, and the subtlety of the fabric makes the weaving pattern exquisite. From fascination with weaving to earning income from it since 1991, both traditional and applied weaving methods, in accordance with haute couture, have created unique beauty and value of Thai identity in this fabric. For Tai Yuan full-length Sinh, the pattern has been designed and inherited from ancestors who migrated from Chiang Saen District, Chiang Rai. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 จากความชอบสู่่การสานฝัันถัักทอให้้เป็็นผ้้าซิ่่�น ตีีนจกที่่�มีีลวดลายเป็็นเอกลัักษณ์์เฉพาะของตนเอง งานหััตถกรรมพื้้�นบ้้านจากฝีีมืือการทออย่่างประณีีต ความละเอีียดของเนื้้�อผ้้าที่่�ทำำ ให้้ลวดลายการทอนั้้�น สวยงาม จากความหลงใหลสู่่การนำำมาเสริิมสร้้างรายได้้ ตั้้�งแต่่ปีี พ.ศ. ๒๕๓๔ จวบจนถึึงปััจจุุบััน งานทอผ้้าแบบ ดั้้�งเดิิมและแบบประยุุกต์์ตามสมััยนิิยม สร้้างเอกลัักษณ์์ ให้้สวยงามสง่่า ทรงคุุณค่่ารัักษาความเป็็นไทย สำำหรับั ผ้้าซิ่่�นตีีนจกเต็็มตััวแบบไท-ยวน เป็็นลวดลาย ที่่�ได้้รัับการออกแบบและสืืบทอดมาจากบรรพบุุรุุษที่่� อพยพมาจากถิ่่�นฐานอำำเภอเชีียงแสน จัังหวััดเชีียงราย Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 95
จัังหวััดลพบุุรีี จัังหวััดลพบุุรีีเป็็นแหล่่งทอผ้้าด้้วยกรรมวิิธีีดั้้�งเดิิม ในสมััยโบราณนั้้�นจะทอด้้วยหููกมืือ แต่่ต่่อมาได้้เปลี่่�ยน มาทอด้้วยกี่่�กระตุุก ซึ่่�งทํําให้้ได้้ผ้้าที่่�มีีคุุณภาพดีี และมีีปริิมาณมากขึ้้�น เส้้นใยที่่�ใช้้เป็็นเส้้นใยสัังเคราะห์์ใช้้ทั้้�งเส้้น เครืือหููก และเส้้นตํํา ใช้้เชืือกพลาสติิกมัดัหมี่่�เป็็นเปลาะ ๆ นํําไปย้้อมสีีให้้เป็็นลายเพื่่�อใช้้เป็็นเส้้นตํํา (พุ่่ง) ในปััจจุุบััน ช่่างทอใช้้ไหมประดิิษฐ์์นํํามาทอผ้้ามัดัหมี่่� ซึ่่�งย้้อมสํําเร็็จมาจากโรงงาน หรืือนํํามามัดย้ั ้อมเอง ไหมประดิิษฐ์์มีีความมััน มากกว่่าไหมแท้้ เมื่่�อเวลาทอเสร็็จแล้้วจะเห็็นเป็็นมัันเงา เส้้นเล็็ก ราคาถููก หาซื้้�อง่่าย จึึงเป็็นที่่�นิิยมใช้้กัันทั่่�วไป ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�สี่่�ตะกอ” ชื่่�อลาย “พิิกุุลแก้้วกััลยา” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสมใจ รัักษาทรััพย์์ ที่่�อยู่่� ๔๕ หมู่่ที่่� ๖ ตำำบลหิินปััก อำำ เภอบ้้านหมี่่� จัังหวัดลพบุุรีั ี โทร. ๐๘-๙๒๔๐-๗๐๖๒ Name of Fabric: “Four-heddled Mudmee” Name of Pattern: “Pikul Kaeokalaya” Name of Owner: Mrs. Somjai Raksasap Address: 45 Moo 6, Hin Pak Subdistrict, Baan Mi District, Lop Buri Tel: 08-9240-7062 布料名稱： “四綜片紮結染布” 圖案名稱： “基奧·卡拉亞·皮庫爾/子彈木花” 業主名稱： 松在·拉客撒撒夫人 地址： 華富里府密區興霸鄉第6村門牌45號。 電話： 08-9240-7062 96 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน