皮庫爾/子彈花交替曲折混合藤球 (Pikul flower alternating with Uea mixed with rattan balls)，來自我們祖先的緹花 (Khit) 圖案，他們使用皮庫爾/子彈木花 (Pikul) 來代表生育和財富。 藤球表示團結，交替曲折 (Uea) 表示互相慷慨。織布工將這三種設計都應用在交替編織織布中， 從而產生了美麗和吉祥。 安納乍能府 Pikul flower alternating with Uea mixed with rattan balls comes from a pattern of Khit from our ancestors who used the Pikul flower pattern to represent fertility and wealth. Rattan balls mean unity while Uea refers to generosity. The weaver has applied all three designs in weaving the fabric alternately, leading to beauty and auspiciousness. Amnat Charoen Province | จัังหวััดอำ ำ นาจเจริิญ ชื่่�อผ้้า “ไหมขิิด” ชื่่�อลาย “ดอกพิิกุุลสลัับเอื้้�อผสมลููกหวาย” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางถาวร ดวงสว่่าง ที่่�อยู่่� ๖๒ หมู่่ที่่� ๘ ตำำบลคำำพระ อำำเภอหััวตะพาน จัังหวััดอำำนาจเจริิญ โทร. ๐๘-๓๗๓๒-๐๔๒๑ Name of Fabric: “Khit silk” Name of Pattern: “Pikul flower alternating with Uea mixed with rattan balls” Name of Owner: Mrs. Thavorn Duangsawang Address: 62 Moo 8, Kham Phra Subdistrict, Hua Taphan District, Amnat Charoen Tel: 08-3732-0421 布料名稱： “緹花絲” 圖案名稱： “皮庫爾/子彈花交替曲折混合藤球” 業主名稱： 塔灣·農絲網夫人 地址： 安納乍能府華塔班區坎普拉鄉第8村門牌62號。 電話： 08-3732-0421 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ลายดอกพิกุิลุสลัับเอื้้�อผสมลููกหวาย เป็็นลายขิิดจากบรรพบุรุุษที่่�ได้นำ้ ำลายดอกพิกุิลทีุ่่�แสดงถึึงความอุุดมสมบููรณ์์ มั่่�งคั่่�ง ลายลููกหวาย หมายถึึง ความสามััคคีี ลายเอื้้�อ หมายถึึง ความเอาใจใส่่ มีน้ำีำ�ใจ เอื้้�อเฟื้้�อเผื่่�อแผ่่ ผู้้ทอได้ป้ระยุุกต์์ นำำทั้้�งสามลายมาทอสลัับกััน ทำำ ให้้เกิิดความสวยงามและเป็็นสิิริิมงคล Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 147
จัังหวััดอุุดรธานีี ชื่่�อผ้้า “หมี่่�ขิิด” ชื่่�อลาย “นาคช่่อขอล่่อแก้้ว” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายไวพจน์์ ดวงจัันทร์์ ที่่�อยู่่� ๒๒๙/๑๙๙ หมู่่ที่่� ๕ ตำำบลหมููม่่น อำำเภอเมืืองอุุดรธานีี จัังหวััดอุุดรธานีี โทร. ๐๙-๓๓๔๘-๘๗๔๘ Name of Fabric: “Mee Khit” Name of Pattern: “Naga Chor Khor Lor Kaeo” Name of Owner: Mr. Waipot Duangjan Address: 229/199 Moo 5, Mu Mon Subdistrict, Mueang Udon Thani District, Udon Thani Tel: 09-3348-8748 布料名稱： “緹花紮結染” 圖案名稱： “雙那迦交叉並誘琉璃球” 業主名稱： 微波·敦詹先生 地址： 烏隆他尼府烏隆他尼區幕獴鄉 第5村門牌229/199號。 電話： 09-3348-8748 148 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
具有雙那迦交叉並誘琉璃球 (Naga Chor Khor Lor Kaeo) 圖案的緹花紮結染 (Mee Khit) 織布包含 “雙那迦交叉 (Naga Chor) 圖案”，傳達了烏隆他尼 府民間有關蛇/那迦的信仰的傳統文化。雙那迦交叉 (Naga Chor) 圖案 是主要圖案，其中有代表崇拜的花卉圖案。此外還使用了 “鈎串 (Khor Khruea) 圖案” 的紮結染圖案，這是一種古老的吉祥圖案，代表著生育能力，也是主要圖案。帶有5個燈泡或半個琉璃球的圖案是次要元素，因此命名為 “誘琉璃球--Khor Lor Kaeo”。 Udon Thani Province 烏隆他尼府 Mee Khit fabric with Naga Chor Khor Lor Kaeo pattern consists of “Naga Chor pattern” that conveys the tradition, culture, belief about the Nagas of people in Udon Thani. Naga Chor is the main pattern with a floral design that represents worship. And the mudmee pattern has been used in the “Khor Khruea” pattern, which is an ancient auspicious design that represents fertility and is the main pattern as well. There is a 5 lamp or half crystal ball design as a secondary element, eventuating in the name “Khor Lor Kaeo”. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าหมี่่ขิ�ิด “ลายนาคช่่อขอล่่อแก้้ว” ประกอบด้้วยลวดลายจาก ๒ กรรมวิิธีี ในการทอ ประกอบด้้วยกรรมวิิธีีที่่� ๑ นำำขบวนการทอขิิดมาใช้้กัับการทอ “ลายนาคช่่อ” สื่่�อความหมายถึึง ประเพณีี วััฒนธรรม ความเชื่่�อเกี่่�ยวกัับ พญานาคของชนชาวจัังหวััดอุุดรธานีี ตั้้�งแต่่อดีีตจนถึึงปััจจุุบััน ลายนาคช่่อจะ เป็็นกลุ่่มลายหลััก มีีลายดอกไม้้ที่่�แสดง ถึึงการเคารพบููชา สำำหรัับกรรมวิิธีีที่่� ๒ นำำขบวนการมััดหมี่่�มาใช้้ในลายขอเครืือ เป็็นลายมงคลแต่่โบราณ สื่่�อถึึงความ อุุดมสมบููรณ์์ ซึ่่�งปรากฏในผ้้าซิ่่�นเก่่าแบบ หมี่่คั่่� �นในสมัยัโบราณนิยิมใช้้ในงานมงคล พิิธีีกรรมในทางศาสนา ลายขอเครืือจะ เป็็นกลุ่่มลายหลััก มีีลายโคมห้้าหรืือ ลููกแก้้วครึ่่�งซีีก เป็็นองค์์ประกอบรอง จึึงเกิิดเป็็นชื่่�อว่่า “ขอล่่อแก้้ว” Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 149
จัังหวััดอุุบลราชธานีี ชื่่�อผ้้า “Kab Bua” ชื่่�อลาย “กาบบััว” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางละออง ยะหิิทา ที่่�อยู่่� ๑๙๓ หมู่่ที่่� ๑ ตำำบลโนนสวาง อำำเภอกุุดข้้าวปุ้้น จัังหวััดอุบลุราชธานีี โทร. ๐๘-๙๒๘๒-๙๖๘๙ Name of Fabric: “Kab Bua” Name of Pattern: “Kab Bua” Name of Owner: Mrs. La-ong Yahita Address: 193 Moo 1, Non Swang Subdistrict, Kut Khaopun District, Ubon Ratchathani Tel: 08-9282-9689 布料名稱： “組合工藝” 圖案名稱： “卡布娃(水平圖案提金)” 業主名稱： 拉翁·雅希答夫人 地址： 烏汶叻差他尼府庫拷蓬區農時旺鄉 第1村門牌193號。 電話： 08-9282-9689 150 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
卡布娃 (Kab Bua) 是一種織品名稱，在許多古代泰國 東北文學故事中都提到過。卡布娃絲綢布 (Kab Bua silk)、 美怡康圖案 (Mee Eia)、隔邊 (Halved lamp)、挑花星紋 (Jok Dao) 和挑花魚卵紋 (Jok fish roe) 在織造時插入鰻 魚 (eel) 填充的圖案，這些圖案的編織是一項古老的工 作，織者必須在每個步驟中用精湛的技藝維護複雜的細 節，才能織造出如此美麗而獨特的布料。 Ubon Ratchathani Province 烏汶叻差他尼府 Kab Bua is a fabric name that has been mentioned in many ancient Isan literature stories. Kab Bua silk, Mee Eia, Halved lamp, Jok Dao, and Jok fish roe inserted with the eel filling design while weaving are of classic job whose details must be intricately kept at every step while weaving, building up to such a beautiful and unique fabric. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้ากาบบััว เป็็นชื่่�อผ้้าที่่�ถููกกล่่าวถึึง ในวรรณกรรมโบราณอีีสานหลายเรื่่�อง จัังหวััดอุบลุราชธานีี มีชื่่ี�อเสียีงในด้้านการ ทอผ้้าพื้้�นเมืืองมาช้้านาน ได้ป้รากฏให้้เห็็น ถึึงความประณีีตสวยงามที่่�แสดงออกถึึง ภููมิปัิญญัาของผู้้ทอผ้้าที่่�ได้รั้ังสรรค์บ์รรจง ด้้วยจิิตวิิญญาณ ออกมาเป็็นลวดลาย อัันวิิจิิตร สืืบต่่อกัันมาจนถึึงปััจจุุบััน ผ้้าไหมกาบบััว ลายหมี่่�เอี้้ย� โคมผ่่าซีีก จกดาว และจกไข่่ปลา แทรกไส้ปล้ าไหล ระหว่่างทอ เป็็นผ้้าไหมแท้้ ซึ่่�งเป็็น งานเก่่าเก็็บ เป็็นการทอผ้้าแบบถี่่�มาก ใช้้ฝีีมืือประณีีต เก็็บรายละเอีียดของผ้้า ที่่�มีีความสวยงามเป็็นเอกลัักษณ์์ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 151
ภาพผ้้าไหมขิิด
ภาพผ้้าจวนตานีี 泰國南部織布工藝路線 Southern Thai Fabric Route เส้นทางผ้าไทย ภาคใต้
ภาพผ้้ายก (กลุ่่�มภาคใต้้) 從巴蜀府 (Prachuap Khiri Khan) 到泰國南部各府, 再到也拉府 (Yala Province) 與馬來西亞相鄰的地區，就會 看到受許多國家，包括印度，印度尼西亞，馬來西亞和中 國文化的影響。有鑑於這種多元文化的影響，南部地區的 各種機織布已確立了其獨特性。南部的織布工開始以編織 緙絲布 (Yok) 脫穎而出，或者做棉紗緙絲 (cotton Yok)、 絲線緙絲 (silk Yok)、以及用金銀線緙絲 (silver and gold tinsel Yok) 的編織。南部的主要織造區位於那空是他瑪 叻/洛坤府 (Nakhon Si Thammarat)，素叻他尼 (Surat Thani)，宋卡 (Songkhla) 和董里府 (Trang)。該地區著名 的織布是那空西他瑪叻/洛坤府 (Nakhon Si Thammarat) 當地城市人編織的簡稱為洛坤府城市的織布 (Mueang Nakhon’s woven fabrics)。 緙絲 (Yok) 機織布是他們 的標誌性織品，而其他一些同樣著名的織布包括： When going down to the southern provinces of Thailand from Prachuap Khiri Khan Province to the area adjacent to Malaysia in Yala Province, one will see cultures that have been influenced by many countries including that of India, Indonesia, Malaysia, and China. In light of this multicultural influences, various types of woven fabrics in the southern region have established a unique identity. The southern weavers have come to the fore for Yok weaving, using cotton Yok, silk Yok as well as silver and gold tinsel Yok. The main weaving quarters in the south are found in Nakhon Si Thammarat, Surat Thani, Songkhla and Trang provinces. The renowned fabrics in this area are those woven by locals in Nakhon Si Thammarat called Mueang Nakhon’s woven fabrics. Yok Thong woven fabric is their signature item, while some other equally famed fabrics include: หากลงไปทางหััวเมืืองปัักษ์์ใต้้ ของประเทศไทย นัับตั้้�งแต่่จัังหวััด ประจวบคีีรีีขัันธ์์ลงไป จรดเขตมาเลเซีีย ที่่�จัังหวััดยะลา จะพบเห็็นวััฒนธรรมที่่� ได้้รัับอิิทธิิพลมาจากหลายประเทศ ทั้้�ง อิินเดีีย อิินโดนีีเซีีย มาเลเซีีย รวมถึึงจีีน และด้้วยอิิทธิิพลของพหุวัุัฒนธรรมเหล่่านี้้� ที่่�ทำำ ให้้ผ้้าทอประเภทต่่าง ๆ ในบริิเวณ ดินิแดนภาคใต้้มีีเอกลัักษณ์์โดดเด่น่ และ มีีชื่่�อเสีียงในเรื่่�องการทอผ้้ายก ทั้้�งยกฝ้้าย ยกไหม ยกดิ้้น�เงินิ ดิ้้น�ทอง สำำหรัับแหล่่ง ทอผ้้ายกที่่�สำำคััญในภาคใต้้ คืือ จัังหวััด นครศรีีธรรมราช สุุราษฎร์์ธานีี สงขลา และตรััง ผ้้าที่่�มีีชื่่�อเสีียงในแถบนี้้� ได้้แก่่ ผ้้าทอพื้้�นเมืืองของชาวนครศรีีธรรมราช หรืือผ้้าทอเมืืองนคร โดดเด่่นที่่�ผ้้ายกทอ อันัเป็น็เอกลัักษณ์์ นอกจากนี้้ยั�ังมีีผ้้าทอง แบบอื่่�น ๆ เช่่น ผ้้าพุุมเรีียง จัังหวััด สุุราษฎร์์ธานีี ผ้้าบ้้านนาหมื่่�นศรีี จัังหวััด ตรััง ผ้้าทอเกาะยอ ภููมิิปััญญานัับร้้อยปีี ของจัังหวััดสงขลา และผ้้าไหมมััดหมี่่� จัังหวััดชุุมพร Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 155
ภาพผ้้ายกพุุมเรีียง ภาพผ้้าจวนตานีี 素叻他尼府 (Surat Thani) 的范良 (Phum Riang) 布料；董里府 (Trang) 的班納•曼斯里 (Ban Na Muen Si) 布料；宋卡府 (Songkhla) 傳承100年智慧結晶的高要 (Koh Yor) 編織布; 和春蓬府 的紮結染絲。在許多府，也有一些當地的布料受推薦而用於編織。例如，在博他崙府 (Phatthalung)，一個名為蘭桂 (Lan Khoi) 工業區工業區織造集團創造了一種帶有小花圖 案的機織布。或在北大年府 (Pattani)，有著名的織造場區已經修復，例如那些織造北大年 緙絲布 (Pattani Yok) 或鑽打尼 (Chuan Tani) 布 的等等場所。 泰國南部有名不僅是當地的機織布，還有 “蠟染布--Batik/Batea”，鮮豔的色彩彰顯了其 獨特性。製作蠟染的方法有很多，例如手工繪畫的屬於高級蠟染織布，其次是在織布上印刷圖案的。 如今，泰國南部一些重要的蠟染製作中心位於普吉府 (Phuket)，北大年府 (Pattani) 和那拉提瓦府 (Narathiwat)，此外， Phum Riang fabric, Surat Thani Province; Ban Na Muen Si fabric, Trang Province; Koh Yor woven fabric grounded in 100 years of wisdom, Songkhla Province; and Mudmee silk, Chumphon Province. There are also local fabrics that have been promoted for weaving in many provinces; for example, in Phatthalung Province, a weaving group called Lan Khoi Industrial Estate has created a woven fabric with a pattern of small flowers. Or in Pattani Province, there have been restorations of prominent weaving sites, such as those making Pattani Yok or Chuan Tani fabrics, etc. นอกจากนี้้� ยัังมีีผ้้าพื้้�นบ้้านที่่�ได้้รัับ การส่่งเสริมิให้้ทอขึ้้น� ใหม่่ในหลายจัังหวััด เช่่น ในจัังหวััดพััทลุุง กลุ่่มทอผ้้านิิคม ลานข่่อย จััดตั้้�งเมื่่�อปีี พ.ศ. ๒๕๔๕ สร้้างสรรค์์ผ้้าทอยกดอก ทอด้้วยกี่่�กระตุุก เป็น็ลายดอกพะยอมเล็็ก หรืือจะเป็น็การ ฟื้้�นฟููแหล่่งทอผ้้าที่่�เคยมีีชื่่�อเสีียง เช่่น ผ้้ายกปััตตานีี ผ้้าจวนตานีี ของจัังหวััด ปััตตานีี ไม่่เพีียงแต่ขึ้้่น�ชื่่�อเรื่่�องผ้้าทอพื้้นบ้�้าน แต่่ภาคใต้้ยัังมีีชื่่�อเสีียงในเรื่่�อง “ผ้้าบาติิก” หรืือ “ปาเต๊๊ะ” ซึ่่�งเอกลัักษณ์์ของ ผ้้าบาติิกก็็คืือ สีีสัันที่่�สดใส มีีเทคนิิค ในการผลิิตหลายแบบ เช่่น การเขีียน ด้้วยมืือ จััดเป็น็ ผ้้าบาติิกชั้้นสู�ูง การเพ้นท์้ ์ และพิิมพ์์ลวดลายบนผ้้า ปััจจุุบัันแหล่่ง ทำำ ผ้้าบาติิกที่่�สำำคััญในภาคใต้้อยู่่ที่่� 156 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
ภาพผ้้าปะลางิิง 古老的蠟染技藝已經恢復，可以創造出更現代的圖案和色彩, 例如：也拉府 (Yala) 的巴拉應 (Palanging) 布 或沙敦府 (Satun) 受印度尼西亞影響具有泥紅褐 (Terra Rosa) 色 調的古代蠟染布料a，以及來自拉廊府 (Ranong) 在布面 繡上珠子而形成精緻圖案的增值蠟染布料。 但是，蠟染的聲譽並不僅限於泰國南部地區，而是在泰 國每個地區，甚至在外國都深受歡迎，因為蠟染可以製成許 多其他產品，例如毛巾、圍巾、頭巾、衣服布料等。 Not only is the South famous for local woven fabrics, but it is also well known for “Batik”, in which bright colors showcase its uniqueness. There are many ways to make Batik, such as hand painting, aka high-class batik fabric or pattern printing on fabric. Nowadays, some important Batik making centers in the South are located in Phuket, Pattani and Narathiwat Provinces, and the ancient batik-making techniques have also been revived to create more modern patterns and colors, such as Palanging fabric from Yala or Indonesia-influenced ancient Batik fabric with terra rossa tone from Satun, and value-added Batik fabrics from Ranong by having beads embroidered onto them creating intricate patterns. จัังหวััดภููเก็็ต ปััตตานีี และนราธิิวาส และยัังมีีการฟื้้�นฟููเทคนิิคผ้้าบาติิกโบราณมาสร้้างลวดลายและปรัับสีีสััน ให้้ทัันสมััยมากขึ้้�น เช่่น ผ้้าปะลางิิง ของจัังหวััดยะลา หรืือผ้้าบาติิกลายปาเต๊๊ะโบราณ สีีดิินเทอราโรซ่่า จัังหวััดสตููล ที่่�ได้้รัับอิิทธิิพลมาจากอิินโดนีีเซีีย รวมถึึงการเพิ่่�มมููลค่่าให้้ผ้้าปาเต๊๊ะในจัังหวััดระนอง ด้้วยการปััก โดยใช้้ลููกปััดปัักลงไปบนผ้้าให้้เกิิดเป็น็ลวดลายที่่�สวยงาม อย่่างไรก็ต็าม ชื่่�อเสีียงของผ้้าบาติิกไม่่ได้จำ้ำกััดเฉพาะภาคใต้้เท่่านั้้�น แต่่เป็นที่่ ็�นิิยมของคนไทยทุุกภาค รวมถึึง ต่่างประเทศด้้วย เพราะสามารถดััดแปลงเป็็นผลิิตภััณฑ์์อื่่�น ๆ ได้้มากมาย ทั้้�งผ้้าเช็็ดหน้้า ผ้้าพัันคอ ผ้้าคลุุมผม เสื้้�อผ้้า เป็็นต้้น Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 157
จัังหวััดกระบี่่� ชื่่�อผ้้า “บาติิก” ชื่่�อลาย “กล้้วยไม้้เหลืืองกระบี่่�” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวเกศริิน อ่่าวลึึกน้้อย ที่่�อยู่่� ๒๒/๗ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลอ่่าวลึึกน้้อย อำำเภออ่่าวลึึก จัังหวััดกระบี่่� โทร. ๐๙-๘๘๖๘-๙๕๒๕ Name of Fabric: “Batik” Name of Pattern: “Lady’s Slipper Orchid” Name of Owner: Miss Ketsarin Ao-luek-noi Address: 22/7 Moo 2, Ao Luek Noi Subdistrict, Ao Luek District, Krabi Tel: 09-8868-9525 布料名稱： “蠟染” 圖案名稱： “甲米黃兜蘭” 業主名稱： 凱薩琳·奧勞克·諾伊小姐 地址： 甲米府奧略克區奧略克儂鄉第2村門牌22/7號。 電話： 09-8868-9525 158 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
在蠟染布上用彩色線畫了五層，描繪出泰國甲米拖 鞋蘭花圖案 (Lady’s slipper orchid)。這種類型的蘭花只 能在泰國南部找到，可以在春蓬府 (Chumphon) 和甲米府 (Krabi) 的常綠森林中發現並被歸類為稀有蘭花。因此, 成為織工創造出繁複、立體、秀麗、挺拔的圖案，但仍 保留自然形態的靈感。 Krabi Province 甲米府 Five layers of drawing on Batik fabric with colored lines, depicting the Lady’s slipper orchid, a type of orchid that can be found only in the southern part of Thailand. They can be spotted in the evergreen forests in Chumphon and Krabi Provinces and are classified as a rare type of orchid. As a result, the weaver was inspired to create patterns that were complex, multidimensional, beautiful and outstanding, yet still retaining the form of nature like this orchid’s. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าบาติิกวาดเส้้นลงสีีห้้าชั้้�น เป็็นการวาดลายกล้้วยไม้้รองเท้้านารีีเหลืืองกระบี่่� ซึ่่�งกล้้วยไม้้ชนิิดนี้้�สามารถ พบได้้เฉพาะถิ่่�นทางภาคใต้้ของประเทศไทยเท่่านั้้�น โดยจะพบตามป่่าดิิบเขาและป่่าดิิบชื้้�นในพื้้�นที่่�จัังหวััดชุุมพร จัังหวััดกระบี่่� จััดเป็น็กล้้วยไม้้หายากชนิิดหนึ่่�ง จึึงเกิิดเป็็นแรงบัันดาลใจในการสร้้างสรรค์์ลวดลายที่่�มีีความซัับซ้้อน หลายมิิติิ มีีความสวยงาม และโดดเด่่น แต่่ยัังคงรููปแบบของธรรมชาติิ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 159
จัังหวััดชุุมพร เมื่่�อปีี พ.ศ. ๒๕๓๒ ได้้เกิิดวาตภััย “พายุุไต้้ฝุ่่�นเกย์์” สร้้างความเสีียหายให้้แก่่จัังหวััดชุุมพรเป็็นอย่่างมาก ภายหลัังที่่�พายุุสงบลง ได้้มีีโครงการความช่่วยเหลืือต่่าง ๆ เข้้ามามากมาย เพื่่�อฟื้้�นฟููความเป็็นอยู่่ของประชากร ที่่�ได้้รัับผลกระทบในช่่วงนั้้�น หนึ่่�งในโครงการเหล่่านั้้�น มีีงานปลููกหม่่อนเลี้้�ยงไหมจากสถานีีทดลองหม่่อนไหม และศููนย์์ขยายพัันธุ์์ไหม ที่่� ๘ จัังหวััดชุุมพร ได้้มาส่่งเสริิมช่่วยเหลืือชาวบ้้าน ณ บ้้านภููเขาทอง ตำำบลทุ่่งระยะ อำำเภอสวีี จัังหวััดชุุมพร ซึ่่�งเป็็นพื้้�นที่่�ที่่�ได้้รัับความเสีียหายเป็็นอย่่างมาก ประกอบกัับหมู่่บ้้านแห่่งนี้้�มีีประชาชนชาวอีีสานที่่�อพยพมา ตั้้�งรกรากถิ่่น�ฐานอยู่่หลายสิิบปีี อีีกทั้้�งยัังเป็น็กลุ่่มที่่มี�ทัีักษะในการทอผ้้าเป็นภู็มิูปัิัญญาและความรู้้เดิมิเป็นทุ็นุอยู่่แล้้ว จึึงได้รั้ับความช่่วยเหลืือในด้้านการปลููกหม่่อนเลี้้�ยงไหม และมีีการพััฒนาลวดลายงานมััดหมี่่ที่่�นิ�ิยมในภาคตะวันัออก เฉีียงเหนืือขึ้้�น ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “นกนางแอ่น่ ” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางบุุญเรืือน วรรณสุุขโข ที่่�อยู่่� ๘๘ หมู่่ที่่� ๑๒ ตำำบลนาสััก อำำเภอสวีี จัังหวััดชุมุพร โทร. ๐๖-๕๓๘๑-๐๑๑๔ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Nok Nang Aen” Name of Owner: Mrs. Boonruen Wansukko Address: 88 Moo 12, Na Sak Subdistrict, Sawee District, Chumphon Tel: 06-5381-0114 布料名稱： “紮結染布” 圖案名稱： “美人蕉與燕子” 業主名稱： 蒙倫·萬·蘇科夫人 地址： 春蓬府沙威區那沙鄉第12村門牌88號。 電話： 06-5381-0114 160 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
“美人蕉與燕子--Swallow Cannas” 可以視為春 蓬府的身份表徵，因為美人蕉是府花，燕子是府座右銘 的一部分。這兩種徽章都會出現在該府著名產品中。因 此，將這兩種類型的紮結染布圖案結合在一起以創造一 個吸引人的設計。 Chumphon Province 春蓬府 “Swallow Cannas Pattern” can be regarded as the identity of Chumphon because the canna is the symbolic flower of the province, and the swallow is part of the provincial motto. These two designs appear in famous products of the province; therefore, the two types of Mudmee patterns were combined to create an attractive design. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 “ลายนกนางแอ่่น” ถืือได้้ว่่า เป็็นลายอััตลัักษณ์์ของจัังหวััดชุุมพร เนื่่�องจากดอกพุุทธรัักษาเป็็นดอกไม้้ ประจำำ จัังหวััด นกนางแอ่น่เป็นส่็ ่วนหนึ่่�ง ของคำำขวััญประจำำ จัังหวััด อีีกทั้้�งยัังเป็็น สินค้ิ ้าขึ้้น�ชื่่�อของจัังหวััดอีีกด้้วย จึึงได้นำ้ ำ ลายมััดหมี่่� ๒ ชนิิดนี้้�มาผสมผสานกััน ให้้เกิิดเป็็นลายประยุุกต์์ที่่�สวยงาม Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 161
“月亮群星環繞--Dao Lom Duean” 的圖案整體 看起來像一個菱形三角形。 最裡面的圓圈是星形的, 而其他兩層是菱形的， 第四層是星形的，狀似散落周 遭的飛地。古代人就像月球周圍的星星。奶奶霏·素空 (Grandma Fai Sukkong) 是織品圖案的設計師，而奶 奶 Plaek Nuipon 是織工。如今 Rujira Taenmak 夫人 正在按照董里府 (Trang) 那雍區 (Na Yong) 那慕斯里 鄉那慕斯 (Na Muen Si) 織造學習中心內的舊布料再現 舊的花紋。 Trang Province | 董里府 Dao Lom Duean pattern is one that looks like a rhombic triangle. The innermost circle is star-shaped, while the other two layers are rhombic. The fourth layer is star-shaped, scattered as an enclave. People back in the day designed it based on the stars surrounding the moon. Grandma Fai Sukkong was the designer of the fabric pattern while Grandma Plaek Nuipon was the weaver. Today, Mrs. Rujira Taenmak is carrying on with the patterns based on those of the old fabrics inside Na Muen Si Weaving Learning Center, Na Muen Si Subdistrict, Na Yong District, Trang Province. จัังหวััดตรััง เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ลายดาวล้้อมเดืือนเป็็นลายที่่�มีีลัักษณะคล้้ายสามเหลี่่�ยมขนมเปีียกปููน วงในสุุดเป็็นรููปดาว อีีก ๒ ชั้้�นเป็็น ขนมเปีียกปูนูชั้้นที่่� � ๔ เป็นรู็ ูปดาว กระจายเป็น็วงล้้อม คนสมััยโบราณเปรีียบเสมืือนดาวกำำลัังล้้อมเดืือน (ดวงจัันทร์์) ยายฝ้้าย สุุขคง เป็็นผู้้คิิดค้้นลายผ้้า และยายแปลก นุ้้ยพล เป็็นผู้้ทอ ปััจจุุบัันนางรุุจิิรา แท่่นมาก เป็็นผู้้สานต่่อ ลายดาวล้้อมเดืือน โดยการแกะลายจากผ้้าชิ้้น�เก่่า ที่่�อยู่่ภายในศูนย์ู์การเรีียนรู้้ชุมชนุผ้้าทอนาหมื่่น�ศรีี ตำำบลนาหมื่่น�ศรีี อำำเภอนาโยง จัังหวััดตรััง ชื่่�อผ้้า “ผ้้ายกดอกกี่่�กระตุุก” ชื่่�อลาย “ดาวล้้อมเดืือน ลายมรดกของนาหมื่่�นศรีี” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวอารอบ เรืืองสัังข์์ ที่่�อยู่่� ๑๐๔ หมู่่ที่่� ๘ ตำำบลนาหมื่่�นศรีี อำำเภอนาโยง จัังหวััดตรััง โทร. ๐๘-๑๔๗๖-๔๓๑๘ Name of Fabric: “Yokdok Kee Kratuk” Name of Pattern: “Dao Lom Duean Na Muen Si’s Heritage Pattern” Name of Owner: Miss Arob Ruengsang Address: 104 Moo 8, Na Muen Si Subdistrict, Na Yong District, Trang Tel: 08-1476-4318 布料名稱： “機織的織錦緞布” 圖案名稱： “那慕斯的傳承圖案：《月亮群星環繞》” 業主名稱： 阿羅·郎桑小姐 地址： 董里府那勇區那蒙斯鄉第8村門牌104號。 電話： 08-1476-4318 162 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
“冰片--Kled Pimsen” 圖案的布料曾經由蒙古特 (King Mongkut) 國王（拉瑪四世國王 1804-1868）贈予 美國總統法蘭克林·皮爾斯 (Franklin Pierce 1804-1869), 現在保存在美國華盛頓特區史密森學會的博物館 (museum of the Smithsonian Institution) 中。但是,這種冰片 (Kled Pimsen) 圖案是一種緙絲布料 (Yok), 以在洛坤府國家博物 館 (Nakhon Si Thammarat) 展出的金色緙絲 (Yok) 布料 為基礎，用絲光棉 (mercerized cotton) 編織而成。 洛坤府 Kled Pimsen-patterned fabric was once bestowed upon Franklin Pierce, President of the United States by King Mongkut (King Rama IV), and it is now preserved in the museum of the Smithsonian Institution, Washington, D.C., USA. This Kled Pimsen pattern is, however, a Yok fabric based on the golden Yok one displayed in the National Museum, Nakhon Si Thammarat woven with mercerized cotton. Nakhon Si Thammarat Province | จัังหวััดนครศรีีธรรมราช เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าลายเกล็็ดพิมิเสน เคยเป็น็ ผ้้าที่่�ในรัชสมััยพระบาทสมเด็จ็พระจอมเกล้้าเจ้้าอยู่่หััว (รัชักาลที่่� ๔) พระราชทาน ให้้แฟรงกลินิ เพีียร์ซ์ ประธานาธิิบดีสีหรััฐอเมริิกา ซึ่่�งปัจจุับัุนั ผ้้าได้้เก็็บรัักษาอยู่่ในพิพิธภัิ ัณฑ์์ของสถาบันสมิั ิทโซเนีียน วอชิิงตััน ดีี.ซีี. สหรััฐอเมริิกา ผ้้ายกเมืืองนคร ลายเกล็็ดพิิมเสน จึึงเป็็นผ้้ายกที่่�ทอขึ้้�นใหม่่ โดยอิิงมาจากผ้้ายกทองที่่�จััดแสดงในพิิพิิธภััณฑสถานแห่่งชาติิ นครศรีีธรรมราช ใช้้เส้้นฝ้้ายเมอร์์เซอไรซ์์ ในการทอทั้้�งหมด ชื่่�อผ้้า “ผ้้ายก” ชื่่�อลาย “เกล็็ดพิิมเสน” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายภานุุพงศ์์ ปานเผืือก ที่่�อยู่่� ๔๑ หมู่่ที่่� ๔ ตำำบลขอนหาด อำำเภอชะอวด จัังหวััดนครศรีีธรรมราช โทร. ๐๘-๗๒๘๓-๖๓๗๐ Name of Fabric: “Yok” Name of Pattern: “Kled Pimsen” Name of Owner: Mr. Panupong Panphuak Address: 41 Moo 4, Khon Hat Subdistrict, Cha-uat District, Nakhon Si Thammarat Tel: 08-7283-6370 布料名稱： “緙絲布” 圖案名稱： “冰片” 業主名稱： 趴努彭·班普先生 地址： 洛坤府察瓦區空哈鄉第4村門牌41號。 電話： 08-7283-6370 Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 163
จัังหวััดนราธิิวาส ชื่่�อผ้้า “ผ้้ายก” ชื่่�อลาย “พะยอมเล็็ก (ลายเอกรััฐ)” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางอำำพร สัังข์์ประสิิทธิ์์� ที่่�อยู่่� ๒๘/๒ หมู่่ที่่� ๓ ตำำ บลไพรวััน อำำเภอตากใบ จัังหวััดนราธิิวาส โทร. ๐๘-๔๓๙๗-๖๘๓๗ Name of Fabric: “Yok” Name of Pattern: “Small Phayom Flower (Ekarat pattern)” Name of Owner: Mrs. Amphon Sangprasit Address: 28/2 Moo 3, Phaiwan Subdistrict, Tak Bai District, Narathiwat Tel: 08-4397-6837 布料名稱： “緙絲布” 圖案名稱： “小柳桉花 (國家團結圖案--Ekarat pattern)” 業主名稱： 安彭·桑普拉錫夫人 地址： 那拉提瓦府塔白區排灣鄉第3村門牌28/2號。 電話： 08-4397-6837 164 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
“小柳桉花--Small Phayom flower” 是從小子彈木 (Pikul) 圖案發展而來的織品圖案，原來是那拉提瓦府 (Narathiwat) 的傳統梭織布料設計。最初，村民用棉紗 織成單色的織布，然後送到詩麗吉皇太后陛下的皇家民 間工藝美術中心。 2020年，希里萬納瓦瑞公主殿下 (H.R.H. Princess Sirivannavari Nariratana Rajakanya) 參訪了洛坤府行 政組織劇院的居民 (Nakhon Si Thammarat Provincial Administrative Organization Theater), 並為織造集團提 出了皇家決定，繼續發展這種編織圖案。 Narathiwat Province 那拉提瓦府 “Small Phayom flower” is a fabric pattern developed from Pikul pattern, which is a traditional design of woven fabric in Narathiwat Province. Originally, villagers wove plain colored fabrics with cotton yarn to send to the Foundation for the Promotion of Supplementary Occupations and Related Techniques of Her Majesty Queen Sirikit of Thailand. In 2020, Her Royal Highness Princess Sirivannavari Nariratana Rajakanya visited the residents at Nakhon Si Thammarat Provincial Administrative Organization Theater and took a royal decision for the weaving group to continue developing this woven pattern. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 “ลายพะยอมเล็็ก” เป็็นลายผ้้าที่่� พััฒนามาจากลายพิกุิุล ซึ่่�งเป็น็ลายดั้้�งเดิมิ ของผ้้าทอจัังหวััดนราธิิวาส เดิมชิาวบ้้าน ทอผ้้าสีีพื้้นด้�้วยเส้นด้้ ้ายจากฝ้้าย เพื่่�อส่่ง ให้ศู้นย์ูศิ์ ิลปาชีีพฯ ในสมเด็จ็พระนางเจ้้า สิริกิติ์์� พระบรมราชินีินีาถ ต่่อมาทางศูนย์ู์ ส่่งเสริิมอุุตสาหกรรมภาคที่่� ๑๑ ได้้ส่่ง ครูสูอนทอผ้้ามาพััฒนาลายผ้้าทอยกดอก ขึ้้�นในพื้้�นที่่�จัังหวััดนราธิิวาส ในช่่วงปีี พ.ศ. ๒๕๖๓ ได้มี้ ีการพััฒนา ลวดลายตามพระวิินิิจฉััยของสมเด็็จ พระเจ้้าลููกเธอ เจ้้าฟ้้าสิริวัิัณณวรีีฯ เมื่่�อครั้้�ง เสด็จ็เยี่่�ยมประชาชน และทอดพระเนตร การทอผ้้า ผลิิตภััณฑ์์ผ้้าทอ ผ้้าไหม ผ้้าพื้้น�เมืือง และงานศิิลปหัตถักรรมภาคใต้้ เมื่่�อวันัเสาร์ที่่์ � ๒ พฤศจิิกายน พ.ศ. ๒๕๖๒ ณ โรงละครองค์์การบริิหารส่่วนจัังหวััด นครศรีีธรรมราช โดยมีีพระวิินิิจฉััยให้้ เพิ่่�มลวดลาย เพิ่่�มสีี ทอให้้แน่่น ให้้ทำำ สีีอ่่อน ๆ ทอมีีเชิิง มีีเหลืือบ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 165
จัังหวััดปััตตานีี ชื่่�อผ้้า “จวนตานีี (มััดหมี่่�)” ชื่่�อลาย “ล่่องจวนลายดอกหน้้าระ” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายฉััตรชััย ประแก้้ว ที่่�อยู่่� ๒๑/๑ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลทรายขาว อำำ เภอโคกโพธิ์์� จัังหวััดปัตตัานีี โทร. ๐๘-๖๒๙๖-๙๕๐๒ Name of Fabric: “Chuan Tani (Mudmee)” Name of Pattern: “Long Chuan Lai Dok Na Ra” Name of Owner: Mr. Chatchai Prakaew Address: 21/1 Moo 2, Sai Khao Subdistrict, Khok Pho District, Pattani Tel: 08-6296-9502 布料名稱： “鑽打尼（紮結染布)” 圖案名稱： “直線與花朵混合圖案” 業主名稱： 查特·普拉卡威先生 地址： 北大年府可波區西考鄉第2村門 牌21/1號。 電話： 08-6296-9502 166 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
鑽打尼 (Chuan Tani) 布料由當地絲綢製成，飾有 搖曳生姿的鮮花圖案。過去，在南部邊境各府廣泛使 用。這件前面有鮮花的不尋常布料作品是用查特·普拉 卡威 (Chatchai Prakaew) 先生的曾祖母盧安·孔沙庫爾 (Luan Khongsakul) 女士的織品原型編織而成的。 原本 是她在第二次世界大戰期間於1941年左右在家中編織完 成的，當時該地區飽受戰爭恐怖之苦，一般人家無衣可 穿，然後，曾祖母於是編織織品供自家人使用，並將其 傳承下來，作為後代的一項財富和文化遺產。 這行動直 到今天激發了人們對 “鑽打尼 --Chuan Tani” 編織的保 護和繼承的意圖。 Pattani Province 北大年府 Chuan Tani fabric is made from local silk with Na Ra flower pattern. In the past, it was widely used in the southern border provinces. This piece was woven from the prototype fabric of Mrs. Luan Khongsakul who was the great grandmother of Mr. Chatchai Prakaew. It was woven for use in the household around 1941 during the Second World War. The area suffered from the horrors of war, and the people lacked clothes to wear. The great grandmother then wove the fabric for her own use and passed it down as a piece of treasure and cultural heritage for her posterity. The act has inspired the conservation and the intention of weaving “Chuan Tani” until now. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าจวนตานีผลิีตจิ ากไหมพื้้นบ้�้าน มััดหมี่่�ลายดอกหน้้าระ ในอดีตีเป็น็ ผ้้าที่่�ใช้้แพร่่หลายในจัังหวััดชายแดนภาคใต้้ ผ้้าล่่องจวนลายดอกหน้้าระผืืนนี้้�ทอขึ้้�นจากผ้้าผืืนต้้นแบบของนางล่่วน คงสกุุล ซึ่่�งมีีศัักดิ์์�เป็็นคุุณย่่าทวดของ นายฉัตัรชััย ประแก้้ว หรืือครูชัูัย ที่่�ได้้ทอขึ้้น� ใช้้เองในครััวเรืือน เมื่่�อราวปีี พ.ศ. ๒๔๘๔ ในช่่วงสมััยสงครามโลกครั้้�งที่่� ๒ ซึ่่�งประชาชนในพื้้�นที่่�ได้รั้ับความเดืือดร้้อนจากสงครามการสู้้รบ ขาดเสื้้�อผ้้าอาภรณ์์ เครื่่�องนุ่่งห่มส่วมใส่่ เกิิดความ ขััดสนกัันไปทั่่�วทุุกหััวระแหง นางล่่วน คงสกุุล ผู้้เป็็นย่่าทวด จึึงได้้ทอผ้้าล่่องจวนขึ้้�นใช้้เองตามอััตภาพ ตกทอด เป็็นสมบััติิและมรดกทางวััฒนธรรมให้้บุุตรหลาน ซึ่่�งเป็็นแรงบัันดาลใจให้้เกิิดการอนุุรัักษ์์มรดกทางวััฒนธรรม เพื่่�อเป็น็การสืืบทอดเจตนารมณ์์ในการทอ “ผ้้าจวนตานีี” มาจนถึึงในปัจจุัุบััน Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 167
三重暖區 (Ban Sam Chong Nuea) 是一個靜謐的村 莊。社區中的居民是穆斯林，他們過著簡樸的農業和漁 業生活。絞染織布雨滴圖案的誕生源自決心將圖案變得 出色而美麗，並保持南部當地文化智慧的獨特性。 Phang-nga Province | 攀牙府 Ban Sam Chong Nuea is a sleepy settlement. People in the community are Muslims who lead a simple life working in agriculture and fishery. Tie-dye fabric with the raindrop pattern was born of the determination to make the pattern outstanding and beautiful and maintain the uniqueness of the southern local cultural wisdom. จัังหวััดพัังงา เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 บ้้านสามช่่องเหนืือเป็็นหมู่่บ้้านที่่�เงีียบสงบ คนในชุุมชนเป็็นชาวมุุสลิิมที่่�ดำำเนิินชีีวิิตเรีียบง่่าย ประกอบอาชีีพ เกษตรและทำำ ประมง ผ้้ามััดย้้อมลายหยาดฝน จึึงเกิิดจากความมุ่่งมั่่น� ในการพััฒนาลวดลายให้้เป็นที่่ ็ �โดดเด่นส่วยงาม และคงความเป็็นเอกลัักษณ์์ของภููมิิปััญญาทางวััฒนธรรมพื้้�นถิ่่�นภาคใต้้ไว้้ ชื่่�อผ้้า “มััดย้้อม” ชื่่�อลาย “ลายหยาดฝน” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายสุุรััตน์์ สุมุาลีี ที่่�อยู่่� ๕/๑๑ หมู่่ที่่� ๙ ตำำ บลกะไหล อำำเภอตะกั่่�วทุ่่ง จัังหวััดพัังงา โทร. ๐๘-๖๗๔๑-๗๙๔๙ Name of Fabric: “Tie dye” Name of Pattern: “Raindrops” Name of Owner: Mr. Surat Sumalee Address: 5/1 Moo 9, Kalai Subdistrict, Takua Thung District, Phang Nga Tel: 08-6741-7949 布料名稱： “絞染” 圖案名稱： “雨滴圖案” 業主名稱： 蘇拉特·蘇馬雷先生 地址： 攀牙府塔庫通區卡萊鄉第9村門牌5/1號。 電話： 08-6741-7949 168 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
博他倫府 穿著帶有小柳桉花 (small Phayom) 圖案的織錦緞 (Yok Dok) 手工編織布料看起來很精緻。博他崙府 (Phatthalung) 的皇家吉祥柳桉樹 (Phayom) 透過枝椏上 的小白花散發出淡淡的樹香，已經成為蘭科伊 (Lan Khoi) 機織布料的圖案。十多年以來獲得了許多獎項也算是一種 優質產品的保證了。 Phatthalung Province | Yok Dok handwoven fabric with small Phayom pattern looks exquisite upon donning. The small faintly scented white flowers from Phayom tree, the royal auspicious tree of Phatthalung Province, have become a pattern of Lan Khoi woven fabric. It is also a quality product that has been guaranteed with many awards over a period of more than 10 years. จัังหวััดพััทลุุง เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าทอยกดอกลายดอกพะยอมเล็็ก ทอด้้วยมืือสวยโสภาน่่าสวมใส่จ่ากดอกเล็็ก ๆสีีขาว กลิ่่�นหอมอ่่อน ๆ ของ ต้้นพะยอม ซึ่่�งเป็็นต้้นไม้้มงคลพระราชทานประจำำ จัังหวััดพััทลุุง ได้้กลายมาเป็็นลายหนึ่่�งของผ้้าทอลานข่่อย อีีกทั้้�งยัังเป็นผลิ็ตภัิ ัณฑ์์คุุณภาพที่่�ได้รั้ับการรัับประกันด้ั ้วยรางวััลมากมาย ตลอดระยะเวลา ๑๐ ปีี ความวิริิยะอุตสุาหะ ของสตรีีกว่่าร้้อยชีีวิิตในกลุ่่มทอผ้้านิิคมสร้้างตนเองควนขนุุนซึ่่�งเป็็นที่่�รู้้จัักกันดีั ี ในชื่่�อกลุ่่มทอผ้้านิิคมลานข่่อย ชื่่�อผ้้า “ยกดอก” ชื่่�อลาย “ดอกพะยอมเล็็ก” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางอารีีรััตน์์ แสงเรืืองโรจน์์ ที่่�อยู่่� ๓๑ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลลานข่่อย อำำเภอป่่าพะยอม จัังหวััดพััทลุุง โทร. ๐๙-๓๖๙๒-๕๒๕๓ Name of Fabric: “Yok Dok” Name of Pattern: “Small Phayom flower” Name of Owner: Mrs. Areerat Sangruangroj Address: 31 Moo 2, Lan Khoi Subdistrict, Pa Phayom District, Phatthalung Tel: 09-3692-5253 布料名稱： “織錦緞” 圖案名稱： “小柳桉花” 業主名稱： 阿里拉·桑如落夫人 地址： 博他倫府帕法詠區蘭科鄉第2村門牌31號。 電話： 09-3692-5255 Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 169
大象是泰國君主的雄偉動物，在暹羅王國已經有很長 的歷史了。歷史上，大象最初是用來發展國際商譽的動物。 織布工因此受到啟發在織布上繪製泰國大象的圖案。 Phuket Province | 普吉府 Elephants are the majestic animals of the Thai monarchs and have been in the Kingdom of Siam for a long time. History has it that elephants were initially used to develop international goodwill. The weaver was, that being the case, inspired to draw patterns of Thai elephants on the fabric. จัังหวััดภููเก็็ต เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ช้้างเป็็นสััตว์์คู่่บารมีีของพระมหากษััตริิย์์ไทยที่่�อยู่่คู่่บ้้านคู่่เมืืองกัับราชอาณาจัักรสยามมาเป็็นระยะเวลานาน ในประวััติิศาสตร์์ได้้บัันทึึกไว้้ว่่า ช้้างเป็็นสััตว์์ที่่�ใช้้ในการเจริิญสััมพัันธไมตรีีระหว่่างประเทศ จึึงเป็็นแรงบัันดาลใจ ให้้ศิิลปินิวาดลายเส้้นช้้างไทยถ่่ายทอดลงบนผืืนผ้้า ชื่่�อผ้้า “บาติิก” ชื่่�อลาย “ช้้างไทย” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวฐิติาพร เทพทอง ที่่�อยู่่� ๕๗/๑ หมู่่ที่่� ๖ ตำำบลวิิชิิต อำำ เภอเมืืองภููเก็ต็ จัังหวััดภููเก็็ต โทร. ๐๖-๓๘๙๒-๙๔๒๙ Name of Fabric: “Batik” Name of Pattern: “Thai Elephant” Name of Owner: Miss Thitaphon Thepthong Address: 57/1 Moo 6, Wichit Subdistrict, Mueang Phuket District, Phuket Tel: 06-3892- 9429 布料名稱： “蠟染” 圖案名稱： “泰國象” 業主名稱： 蒂塔芬·塞普通小姐 地址： 普吉府普吉區威其鄉第6村門牌 57/1號。 電話： 06-3892- 9429 170 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
也拉府 “青端琉璃--Kaeo Chingduang” 是一種古老的圖 案，可見於於壁畫中的神聖裝飾品，或用來裝飾重要建 築的灰泥表面凸起的花紋圖案。這種立體圖案的織錦緞常 見於王室出巡大禮中， 當巴差提朴 (Prajadhipok) 國王 (1893-1941) 出巡北大年府時，熱情恭迎泰皇陛下的民眾 會在這種歡迎隊伍中穿著這種布料。但是這件作品使用繪 畫技術來創造織布尺寸並調整顏色使其更具現代感。 Yala Province | “Kaeo Chingduang” is an ancient pattern found in the divine ornaments in mural paintings and stucco patterns decorating important architecture. The embossed pattern in Yok Dok fabric is often seen in royal processions when receiving His Majesty King Prajadhipok. When he visited Pattani Province, the well-wishers would be clad in this fabric in the welcoming procession. This piece, however, uses a painting technique to create a fabric dimension and adjusted colors to make it more contemporary. จัังหวััดยะลา เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 “ลายแก้้วชิิงดวง” เป็็นลายโบราณที่่�พบในเครื่่�องทรงเทพตามภาพเขีียนจิิตรกรรมฝาผนััง และ ลวดลายปููนปั้้�นประดัับสถาปััตยกรรมที่่�สำำคััญ โครงสร้้างลวดลายที่่�ยกขึ้้�นในกลุ่่มผ้้ายกดอก มัักจะ พบเห็็นผ้้าในขบวนรัับเสด็็จพระบาทสมเด็็จพระปกเกล้้าเจ้้าอยู่่หััว เมื่่�อครั้้�งเสด็็จประพาสมณฑลปััตตานีี ผู้้แต่่งกาย แต่่งรัับเสด็็จในขบวนต้้อนรัับ แต่่ผืืนนี้้�ใช้้เทคนิิคการเพ้นท์้ ์ให้้เกิิดมิิติิ ผ้้าและสีีสัันปรัับให้ร่้่วมสมััยมากยิ่่�งขึ้้�น ชื่่�อผ้้า “ปะลางิิง” ชื่่�อลาย “แก้้วชิิงดวง” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายปิิยะ สุุวรรณพฤกษ์์ ที่่�อยู่่� ๒๕ เวฬุุวััน ๑๒ ซอยสุุขธร ๕ หมู่่ที่่� ๑๑ ตำำบลสะเตง อำำ เภอเมืืองยะลา จัังหวััดยะลา โทร. ๐๙-๘๗๑๕-๔๑๕๕ Name of Fabric: “Palanging” Name of Pattern: “Kaeo Chingduang” Name of Owner: Mr. Piya Suwannapruek Address: 25 Weruwan 12 Soi Sukthorn 5, Moo 11, Sateng Subdistrict, Mueang Yala District, Yala Tel: 09-8715-4155 布料名稱： “帕蘭金拼貼” 圖案名稱： “青端琉璃” 業主名稱： 皮亞·蘇萬普魯克先生 地址： 也拉府也l拉區撒藤鄉第11村偉汝彎12路蘇通5巷門牌25 號。 電話： 09-8715-4155 Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 171
白燦 (Pak Chan) 蠟染布集團已招募女性成員，並提拔 及支持她們對蠟染刺繡的學習，以增添布料價值。 使用珠 子來刺繡蠟染布做出漂亮的圖案是南部女性的文化。 Ranong Province | 拉廊府 Pak Chan fabric group has recruited female members and promoted as well as supported their learning about Batik embroidery to enhance and add value to the fabric. It is the culture of southern women to use beads to embroider Batik fabric to achieve beautiful patterns. จัังหวััดระนอง เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 กลุ่่มผ้้าปาเต๊๊ะปากจั่่น�มีีการรวบรวมสมาชิิกสตรีี และให้้การส่่งเสริมสิ นัับสนุนุการเรีียนรู้้เกี่่�ยวกัับการปัักผ้้าปาเต๊๊ะ เพื่่�อยกระดัับและเพิ่่�มมููลค่่าให้้กัับผ้้า ซึ่่�งเป็็นวััฒนธรรมของสตรีีภาคใต้้ โดยใช้้ลููกปััดในการปัักผ้้าปาเต๊๊ะ เพื่่�อให้้ เกิิดลวดลายที่่�สวยงาม ชื่่�อผ้้า “ผ้้าปาเต๊๊ะปััก” ชื่่�อลาย “นกยููงคู่่หลากสีี” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวทราภรณ์์ ชมชื่�น่ ที่่�อยู่่� ๙๒/๒ ตำำ บลปากจั่่�น อำำเภอกระบุุรีี จัังหวััดระนอง โทร. ๐๙-๘๖๙๕-๘๙๐๐ Name of Fabric: “Embroidered Batik” Name of Pattern: “Multicolored Dual Peacock” Name of Owner: Ms. Traporn Chomchuen Address: 92/2 Pak Chan Subdistrict, Kraburi District, Ranong Tel: 09-8695-8900 布料名稱： “繡花蠟染布” 圖案名稱： “七彩雙孔雀” 業主名稱： 特拉波恩·春泉小姐 地址： 拉廊府嘎布里區趴詹鄉門牌92/2號。 電話： 09-8695-8900 172 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
宋卡府 高要布 (Koh Yor fabric) 是宋卡府傣孟區 (Mueang) 高要 (Koh Yor) 鄉的村民編織的傳統布料。 這是該府著 名的精美布料，色彩鮮豔，並飾有織錦緞 (Yok Dok) 的 編織圖案。公認為是南部當地手工藝品的象徵，並且在 織布上具有獨特的壓花圖案 (embossed pattern)，易 於整理保養。高要 (Koh Yor) 織布 是一種傳統的花紋織 布，並且是至今已經編織了數百年的當地手工藝品。 Songkhla Province | Koh Yor is a traditional fabric woven by villagers in Koh Yor Subdistrict, Mueang District, Songkhla Province. It is the province’s famous local fabric that is exquisite and colorful and adorned with a woven pattern of Yok Dok. It is considered a symbol of the southern local handicraft and has a distinctive embossed pattern in the fabric that is easy to care for. Koh Yor is built on a traditional pattern weaving and has been carried on for hundreds of years until today. จัังหวััดสงขลา เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าเกาะยอเป็น็ ผ้้าทอพื้้น�เมืืองของชาวบ้้านในตำำบลเกาะยอ อำำ เภอเมืือง จัังหวััดสงขลา เป็น็ ผ้้าพื้้น�เมืืองที่่มี�ีชื่่�อเสีียง ของจัังหวััดที่่มี�คีวามประณีตีและสีีสันสัวยงาม โดยมีีการทอยกดอกที่่มี�ีลวดลายอ่่อนนุ่่ม ถืือเป็นสั็ ัญลัักษณ์หั์ตถักรรม พื้้�นบ้้านของภาคใต้้ และมีจุีุดเด่่นที่่�มีีลายในเนื้้�อผ้้านููนขึ้้�นมา เนื้้�อผ้้าดููแลรัักษาง่่าย ถืือได้้ว่่าผ้้าทอเกาะยอเป็็นผ้้าทอ ลายโบราณ และเป็น็งานหััตถกรรมท้้องถิ่่�นที่่�มีีการทอกัันมานัับร้้อยปีีสืืบทอดกัันมาจนถึึงปัจจุัุบััน ชื่่�อผ้้า “ผ้้ายกดอก” ชื่่�อลาย “คอนกเขา” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายวิิชััย มาระเสนา ที่่�อยู่่� ๓๘ หมู่่ที่่� ๓ ตำำบลเกาะยอ อำำ เภอเมืืองสงขลา จัังหวััดสงขลา โทร. ๐๘-๘๗๘๓-๖๑๕๔ Name of Fabric: “Yok Dok” Name of Pattern: “Khor Nok Khao” Name of Owner: Mr. Wichai Marasena Address: 38 Moo 3, Koh Yor Subdistrict, Mueang Songkhla District, Songkhla Tel: 08-8783-6154 布料名稱： “織錦緞” 圖案名稱： “珠頸斑鳩脖子” 業主名稱： 濰柴·馬拉塞納先生 地址： 宋卡府宋卡區高要鄉第3村門牌38號。 電話： 08-8783-6154 Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 173
จัังหวััดสตู ู ล ชื่่�อผ้้า “บาติิก” ชื่่�อลาย “ปาเต๊๊ะโบราณสีีดิิน” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวกอบกุุล โชติิสกุุล ที่่�อยู่่� ๒๖๓ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลละงูู อำำเภอละงูู จัังหวััดสตููล โทร. ๐๙-๗๑๑๐-๑๓๑๔ Name of Fabric: “Batik” Name of Pattern: “Earthtone Ancient Batik” Name of Owner: Ms. Kobkul Chotsakul Address: 263 Moo 2, La-ngu Subdistrict, La-ngu District, Satun Tel: 09-7110-1314 布料名稱： “蠟染” 圖案名稱： “古代粘土色蠟染” 業主名稱： 科芬·戳滴紮昆小姐 地址： 沙敦府拉辜區拉辜鄉第2村門 牌263號。 電話： 09-7110-1314 174 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
在沙敦府 (Satun Province) 世界地質公園附近發現 的古老土壤中，用傳統的蠟染染料染上了紅褐泥土色調 (terra rossa tone)。 顏色與蠟染和化石圖案混合在一 起。這種古老的蠟染織布具有紅土色，受到印度尼西亞 的影響，並巧妙地設計了源自地質公園（GEOPARK） 的化石圖案。 Satun Province 沙敦府 An ancient Batik with a traditional pattern is dyed with terra rossa tone from the ancient soil discovered in the area of the World Geopark, Satun Province. The color is intermixed with batik and fossilized patterns. This ancient batik fabric with terra rossa tone has been influenced by Indonesia and cleverly designed with fossil patterns derived from the Geological Park (GEOPARK). เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าลวดลายปาเต๊๊ะโบราณที่่สร้�้างลวดลายแบบดั้้�งเดิมิย้้อมสีีด้้วยสีีดินิเทอราโรซ่่า ซึ่่�งเป็นดิ็นิโบราณที่่�พบในพื้้นที่่� � อุุทยานธรณีีโลกจัังหวััดสตููล ผสมกัับสีีบาติิกและใส่่ลวดลายฟอสซิิล ผ้้าบาติิกลายปาเต๊๊ะโบราณสีีดิินเทอราโรซ่่านี้้� ลวดลายจะเป็็นลวดลายดั้้�งเดิิมที่่�รัับอิิทธิิพลมาจากอินิโดนีีเซีีย และออกแบบผสมผสานกัับลวดลายฟอสซิิล ซึ่่�งเป็็น ลายอุุทยานธรณีี (Geopark) เข้้าไปด้้วย Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 175
จัังหวััดสุุราษฎร์์ธานีี ชื่่�อผ้้า “ผ้้ายก” ชื่่�อลาย “ยกเบ็็ด” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางหวัันม๊๊ะ นุ้้ยหมีีม ที่่�อยู่่� ๘๗/๒ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลพุุมเรีียง อำำ เภอไชยา จัังหวััดสุุราษฎร์ธ์านีี โทร. ๐๘-๑๕๓๘-๔๕๓๓ Name of Fabric: “Yok” Name of Pattern: “Yok Bed” Name of Owner: Mrs. Wanma Nuimeem Address: 87/2 Moo 2, Phum Riang Subdistrict, Chaiya District, Surat Thani Tel: 08-1538-4533 布料名稱： “緙絲布” 圖案名稱： “吊鉤” 業主名稱： 婉梅·牡旻夫人 地址： 素叻他尼府猜谷區范良鄉第2村門牌87/2號。 電話： 08-1538-4533 176 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
過去，從宋卡 (Songkhla)，北大年 (Pattani) 和西武 里 (Sai Buri) 移民過來的泰國穆斯林是印度尼西亞群島的 馬來人後裔，也是織造工藝方面的知識領袖。從祖先世 世代代相傳到范良 (Phum Riang) 這個熙來攘往的港口 城市，經此往來行旅的許多種族藉此交流傳播了編織的 知識，當這些知識體系與當地的原始智慧相結合時，在 編織技術上就成了范良 (Phum Riang) 人的獨特文明。 吊鉤 (Yok Bed) 機織圖案最初來自三佛齊 (室利佛逝-- Srivijaya) 時代 (650-1377)，經過進一步改進，使其更 具魅力，並且與其他地區的織布相較更是別具一格。 Surat Thani Province 素叻府 In bygone days, Thai Muslims who migrated from Songkhla, Pattani and Sai Buri had descended from the Malay people in the Indonesian archipelago. They brought with them knowledge about the weaving processes and passed it down from generation to generation. Also, Phum Riang then was a port city allowing people of many races to journey through it and introduce their particular wisdoms of weaving. When these bodies of knowledge were combined with the original local wisdom, they became a unique civilization of the Phum Riang people in their weaving technique. The Yok Bed (Fish Rod Lifting) woven pattern was originally from the Srivijaya period and has been further refined to be even more glamorous and different from fabrics of the other regions. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าพุมุเรีียง เป็นศิ็ ิลปหัตถักรรมพื้้นบ้�้านภาคใต้้ของตำำบลพุมุเรีียง อำำ เภอไชยา จัังหวััดสุุราษฎร์ธ์านีี โดยชาวไทย มุสลิุมที่่ ิ �อพยพมาจากเมืืองสงขลา เมืืองปัตตัานีี และเมืืองไทรบุรีุี ซึ่่�งสืืบเชื้้�อสายมาจากชาวมลายููในหมู่่เกาะอิินโดนีีเซีีย เป็นผู้้นำ ็ ำความรู้้เรื่่�องกระบวนการทอผ้้าติิดตััวมาด้้วย และถ่่ายทอดจากบรรพบุรุษสู่่รุ่่นลููกหลาน อีีกทั้้�งพุมุเรีียงเป็น็ เมืืองท่่า มีีเส้้นทางผ่่านไปยัังดิินแดนอื่่�น ทำำ ให้้มีีหลายเชื้้�อชาติิได้้เดิินทางผ่่านมาและได้้นำำภููมิิปััญญาการทอผ้้ามาเผยแพร่่ ผสมผสานกัับภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�นเดิิม กลายเป็็นอารยธรรมของชาวพุุมเรีียงที่่�ยัังคงความเป็็นเอกลัักษณ์์แห่่งผ้้าทอ ซึ่่�งผ้้าทอลายยกเบ็็ดนี้้� เป็็นลวดลายดั้้�งเดิิมตั้้�งแต่่สมััยศรีีวิิชััย ที่่�ได้้นำำ ลายผ้้ามาแกะทำำขึ้้�นใหม่่ มีีความสวยงาม ความประณีีต และความแตกต่่างจากผ้้าทอภาคอื่่�น ๆ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 177
ภาพผ้้ามััดย้้อม
180 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
บรรณานุุกรม มหาวิทยาลัยศิลปากร. 2543. ผ้าทอพื้นเมืองในภาคกลาง. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. มหาวิทยาลัยศิลปากร. 2543. ผ้าทอพื้นเมืองในภาคใต้. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. มหาวิทยาลัยศิลปากร. 2543. ผ้าทอพื้นเมืองในภาคเหนือ. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. มหาวิทยาลัยศิลปากร. 2543. ผ้าทอพื้นเมืองในภาคอีสาน. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. สมพงษ์ ทิมแจ่มใส. 2550. ถักร้อยดวงใจ มหกรรมทอผ้าไทย เทิดไท้พระบรมราชินีนาถ เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ. กรุงเทพฯ: ศรีสยามการพิมพ์. กรมหม่อนไหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 2563. ระบบสารสนเทศศูนย์อนุรักษ์ผ้าไหม. Available from http://www.qsds.go.th/silkcotton/index.php. Accessed 21 September 2020. Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 181
ภาพผ้้าขาวม้้า
คณะผู้จัดท�ำ ที่่�ปรึึกษา ดร.วัันดี กุีุญชรยาคง จุุลเจริิญ ประธานสภาสตรีีแห่่งชาติิในพระบรมราชิินููปถััมภ์์ นายวีร์ี์รวุุทธ์์ ปุุตระเศรณีีที่่�ปรึึกษาอธิิบดีีกรมการพััฒนาชุมุชน นางรชตภร โตดิิลกเวชช์์ ประธานคณะกรรมการบริหิารสภาสตรีีแห่่งชาติิในพระบรมราชินูิูปถััมภ์์ นายประทีีป มีีศิิลป์์ ผู้้ทรงคุุณวุฒิุิ นายสมพงษ์์ ทิิมแจ่่มใส ผู้้ทรงคุุณวุฒิุิ นายสนั่่น บุุญลา ผู้้ทรงคุุณวุฒิุิ นายวิิฑููรย์ ศิ์ ิลาคำำ ผู้้ทรงคุุณวุฒิุิ นายสงคราม เสนาธรรม ผู้้ทรงคุุณวุฒิุิ จััดทำำโดย กรมการพััฒนาชุุมชน กระทรวงมหาดไทย บรรณาธิิการ นายสุุทธิิพงษ์ จุ์ุลเจริิญ อธิิบดีีกรมการพััฒนาชุุมชน เนื้้�อหา / เรีียบเรีียง นายสมพงษ์์ ทิิมแจ่่มใส ผู้้ทรงคุุณวุฒิุิ นายสุุรศัักดิ์์� อัักษรกุุล รองอธิิบดีีกรมการพััฒนาชุุมชน นางสาวณััฐนิิช อิินทสระ ผู้้อำำนวยการกลุ่่มงานส่่งเสริมภูิูมิิปััญญาท้้องถิ่่�น นายอาทร วีีระเศรษฐกุุล นัักวิิชาการพััฒนาชุุมชนชำำนาญการ นางสาวชลิิดา เลิิศเกษมผล นัักวิิชาการพััฒนาชุุมชนปฏิิบััติิการ ออกแบบและพิิมพ์์โดย The Creatia บริิษััทอมริินทร์์พริ้้นติ้้งแอนด์์พัับลิิชชิ่่ง จำำกััด (มหาชน) 376 ถนนชััยพฤกษ์์ แขวงตลิ่่งชััน เขตตลิ่่งชััน กรุุงเทพฯ 10170 โทรศััพท์์ 0-2422-9000 ต่่อ 1337, 06-6097-3112 โทรสาร 0-2422-9091 E-mail: [email protected] เลขมาตรฐานสากลประจำำหนัังสืือ : 978-974-423-168-0 184 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
กรัมการัพััฒนาชุุมชุน กรัะทรัว้งมหาดำไทย Community Development Department Ministry of Interior 內政部 小區發展廳