紮結染織布是傣盆族的機織布，大約200年前從老撾 人民民主共和國移民來的。後來，開發了使用織機進行 編織的方法，從而獲得了更好的品質，更平滑，更緊密 和更快的機織布。如今，整個村莊的傣盆族已將編織作 為他們的職業。紮結染織布具有各種圖案，質量上乘, 以使織布工能夠在國內和國際上銷售織品。眾所周知, 紮結染織品屬於華富里人。 帶有基奧·卡拉亞·皮庫爾/子彈木花 (Pikul Kaeokalaya) 圖案的紮結染織品是將傳統圖案的手工編織布與基奧· 卡拉亞·皮庫爾/子彈木花花朵展示的新圖案混合在一起, 並結合成一種新圖案。 Lop Buri Province 華富里府 Mudmee fabric is a woven fabric of Tai Phuan people who immigrated from the city of Puan Xieng Khouang, Laos about two hundred years ago. Later on, the process of weaving with Keekatuk was developed, which resulted in a better quality, smoother, tighter, and faster woven fabric. Today Tai Phuan people in Baan Mi District have taken over weaving of the entire village as their vocations. Mudmee fabric has various patterns with such a good quality that the weavers are able to distribute the fabrics nationally and internationally. It is a well-known fact that Mudmee fabric belongs to Lop Buri people. Mudmee fabric with Pikul Kaeokalaya pattern is a hand-woven fabric of traditional patterns mixed with new ones displayed with Pikul Kaeokalaya flowers and combined into a new pattern. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าทอมัดัหมี่่� เป็็นผ้้าทอของชาวไทพวน อพยพมาจาก เมืืองพวน แขวงเชีียงขวาง สาธารณรััฐประชาธิิปไตย ประชาชนลาว เมื่่�อประมาณสองร้้อยกว่่าปีที่่ีผ่�่านมา ต่่อมาได้้มีีการพััฒนากรรมวิิธีีการทอผ้้าด้้วย กี่่�กระตุุก ซึ่่�งให้คุุ้ณภาพดีีเรีียบแน่่นขึ้้�น และทอ ได้้รวดเร็็วขึ้้�น ปััจจุุบัันชาวไทพวน ในอำำเภอ บ้้านหมี่่�ได้้ยึดึเป็็นอาชีพทั้้ ี �งหมู่่บ้้าน ผ้้ามัดัหมี่่� มีีลวดลายที่่�หลากหลาย คุุณภาพดีีจน สามารถส่่งจำำหน่่ายระดัับประเทศและ ต่่างประเทศ เป็็นที่่�ขึ้้�นชื่่�อว่่าผ้้าทอมััดหมี่่� เป็็นของชาวลพบุุรีี สำำหรัับผ้้ามััดหมี่่�ลายพิิกุุลแก้้วกััลยา เป็็นผ้้ามััดหมี่่�ทอมืือ ซึ่่�งมีีลายดั้้�งเดิิมผสม ลายใหม่่ เรีียงร้้อยด้้วยลายดอกพิกุุลิแก้้วกัลัยา ผสมผสานเป็็นลายใหม่่ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 97
จัังหวััดสมุุทรปราการ ชื่่�อผ้้า “มััดย้้อม” ชื่่�อลาย “คลื่่�นสะบััดใบโพทะเล” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวปฏิิญญา โภคชััชวาล ที่่�อยู่่� ๑๐๘๔ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลสำำ โรงเหนืือ อำำเภอเมืืองสมุุทรปราการ จัังหวััดสมุุทรปราการ โทร. ๐๘-๑๔๒๘-๗๙๙๒ Name of Fabric: “Tie-dye Fabric” Name of Pattern: “Waving Leaves of Portia Tree” Name of Owner: Miss Patinya Phokchatchawan Address: 1084 Moo 2, Samrong Nuea Subdistrict, Muang Samut Prakan District, Samut Prakan Tel: 08-1428-7992 布料名稱： “絞染（來自水椰子外殼的染料)” 圖案名稱： “漂蕩的波浪/隨波逐流的樹葉” 業主名稱： 平達雅·博克查塔萬小姐 地址： 北欖府北欖區三隆略鄉第2村門牌1084號。 電話： 08-1428-7992 จัังหวััดสมุุทรปราการเป็็นแหล่่งอุุตสาหกรรมขนาดใหญ่่ และมีีบางพื้้�นที่่�ที่่�ยัังทำำการเกษตรอยู่่ การประกอบ อาชีพี ทอผ้้าจึึงไม่่เป็็นที่่นิ�ิยม เพราะค่่าตอบแทนต่ำ ำ� กว่่าอาชีพอื่่ ี �น ๆ ในอดีตยัี ังพบการทอผ้้าในท้้องที่่�บ้้านกระแชงเตย ตำำบลคลองสวน อำำเภอบางบ่่อ จัังหวััดสมุุทรปราการ แต่่ปััจจุุบัันไม่่มีีการทอผ้้าในพื้้�นที่่�ดัังกล่่าวแล้้ว เนื่่�องจาก ขาดแรงงานในการทอผ้้า ปััจจุุบััน (พ.ศ. ๒๕๖๓) มีีการพััฒนาศิิลปะผ้้ามััดย้้อมสีีธรรมชาติิ โดยใช้้วััตถุุดิบที่่ ิ �หาได้้ ในท้้องถิ่่�น จนได้้เป็็นที่่�ยอมรัับในระดัับหนึ่่�ง 98 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
水椰（尼帕棕櫚樹）做成的絞染織布具有波狀紋, 是使用北欖府常見的水椰樹淬取出染料而製成的，在這 種絞染織布上畫上象徵北欖府的樹的樹葉有很好的色牢 度，樹葉宛如在海面隨波逐流，搖曳生姿，風姿卓越地 呈現出北欖府的特色。 Samut Prakan Province 北欖府 Tie-dye fabric from nipa palm trees with undulant patterns is created by using dyes from nipa palm, common in Samut Prakan Province, as they last a long time to paint on fabric the Portia Tree leaves, the symbolic tree of Samut Prakan Province. The leafy pattern will appear like waves in the sea, making it beautifully sway as it outstandingly represents the identity of Samut Prakan Province. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้ามััดสีีย้้อมจากต้้นจาก ลายคลื่่�นสะบััดใบโพทะเล เป็็นการสร้้างลวดลายโดยใช้้จิินตนาการผสมผสานระหว่่าง การนำำลููกจาก ซึ่่�งเป็็นต้้นพืืชที่่�มีีอยู่่เป็็นจำำ นวนมากในจัังหวัดสมุุัทรปราการนำำมาย้้อมผ้้า สีีจะติิดทนนาน โดยวาด ใบโพทะเล ซึ่่�งเป็็นต้้นไม้้ประจำำจัังหวััดสมุุทรปราการ ลอยอยู่่บนลวดลายผ้้า คล้้ายคลื่่�นในท้้องทะเล ทำำ ให้ล้วดลาย ของผ้้ามีีความสวยงามพลิ้้�วไหว และมีีความโดดเด่่น แสดงถึึงอััตลัักษณ์์ของจัังหวััดสมุุทรปราการ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 99
จัังหวััดสมุุทรสงคราม ประชากรในจัังหวัดสมุุัทรสงครามประกอบอาชีพปีระมง และเกษตรกรรม (พืืชสวน) เป็็นหลััก จึึงไม่มี่ ีการทอผ้้า ในจัังหวััดดัังกล่่าว กอปรกับัไม่มี่ ีตลาดรองรัับผ้้าทอ ทำำ ให้้อาชีีพทอผ้้าไม่่ได้้รัับความสนใจเท่่าที่่�ควร แต่ยั่ ังพบเห็็น งานผ้้ามััดย้้อมบ้้างในจัังหวัดสมุุัทรสงคราม ชื่่�อผ้้า “มััดย้้อม” ชื่่�อลาย “เกล็็ดปลา” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายถิิรายุุทธ์์ ทรััพย์์สงวน ที่่�อยู่่� ๘๘/๑ ถนนแหลมใหญ่่ ตำบลำแม่่กลอง อำำเภอเมืืองสมุุทรสงคราม จัังหวััดสมุุทรสงคราม โทร. ๐๘-๑๕๕๑-๘๙๒๑ Name of Fabric: “Tie Dye” Name of Pattern: “Kled Plaa” Name of Owner: Mr. Tirayuth Sub-sanguan Address: 88/1 Laem Yai Road, Mae Klong Subdistrict, Mueang Samut Songkhram District, Samut Songkhram Tel: 08-1551-8921 布料名稱： “絞染” 圖案名稱： “魚鱗” 業主名稱： 梯拉育特•灑啥元先生 地址： 夜功府夜功區梅龍鄉門牌88/1號。 電話： 08-1551-8921 100 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
沙沒頌堪府/夜功府 產品源自生產者需要製作具有代表湄公河流域人民生活方式圖案的絞 染布。當地居民大多從事漁撈工作，生活方式就是外出捕魚。生產者設計了 絞染織布圖案，以模仿魚鱗的外觀來表達捕魚業，這是夜功府的經濟支柱。 Samut Songkhram Province The producer needed to make tie-dye fabrics with patterns that represent the way of life of the people of Mae Klong Subdistrict community. Most of them work in fishing, and their way of life is to go out for fish. The producer has designed a tie-dye fabric pattern to resemble the appearance of fish scales as an expression of the fishing profession, one of the founding economies of Samut Songkhram Province. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 สืืบเนื่่�องจากผู้้ผลิตมีิ ีความต้้องการผลิติ ผ้้ามัดย้ั ้อม ที่่มี�ลีวดลายสื่่�อถึึงวิถีิชีวิีติ ของคนในชุุมชนตำำบลแม่่กลอง ซึ่่�งส่่วนใหญ่ป่ระกอบอาชีพปี ระมง โดยวิถีิชีวิีตคืื ิอการออก หาปลา ผู้้ผลิตจึิ ึงออกแบบลายผ้้ามัดย้ั ้อมให้มี้ลัีักษณะของ เกล็ดปล ็า เพื่่�อสื่่�อถึึงอาชีพปีระมง หนึ่่�งในอาชีพีเศรษฐกิิจ ฐานรากของจัังหวััดสมุุทรสงคราม Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 101
จัังหวััดสมุุทรสาคร ชื่่�อผ้้า “ผ้้าปัักมืือ” ชื่่�อลาย “ปลาทูู” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวพััชรีีญา กลับั บ้้านเกาะ ที่่�อยู่่� ๑๕/๑ หมู่่ที่่� ๕ ตำำบลบ้้านเกาะ อำำเภอเมืืองสมุุทรสาคร จัังหวััดสมุุทรสาคร โทร. ๐๘-๖๘๒๐-๕๘๖๘ Name of Fabric: “Hand-embroidered Fabric” Name of Pattern: “Plaa Too” Name of Owner: Miss Patchareeya Klab-baan-koh Address: 15/1 Moo 5, Ban Koh Subdistrict, Mueang District, Samut Sakhon Tel: 08-6820-5868 布料名稱： “手工繡花布” 圖案名稱： “鯖魚” 業主名稱： 帕查利雅•哥啦辦閣小姐 地址： 龍仔厝府湄公區班科鄉第5村門牌15/1號。 電話： 08-6820-5868 102 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
龍仔厝府（Samut Sakhon）具有多種多樣的種族, 包括，傣•拉曼 (Thai Raman)，傣黑宋 (Tai Song Dam), 每個種族都有自己獨特的身份，因此織者想將所有種族 在織布上結合在一起成為一個整體。 代表和諧為一體的織布上的各圖案分別具有以下 含義： 蘭花圖案（藤科 Dendrobium）是一個在克拉通 邦 (Krathum Baen) 區已經廣為繁衍的物種，代表泰國 族裔的身份。 鯖魚圖案代表中國人，因為沙沒沙空府是著名的鯖 魚來源，在洄游季就會有一群流離失所的鯖魚。其中又 分為兩種截然不同的類型：“龍仔厝府 (Samut Sakhon) 的洋洋得意春風滿面在上--Nha Lert Cherd Yim” 和 “沙沒頌堪府 (Samut Songkhram) 的眉頭緊鎖垂頭喪氣 在下--Nha Ngor Khor Hak”。 刺繡中使用的三角形圖案代表黑傣 (Tai Dam) 或 傣老撾宋 (Tai Lao Song) (2020) 的身份。原件是用 折疊的布蓋起來的作品縫合在一起稱為 “八朵繡花圖案 (Eight-folded flower pattern)”（原件)，孟族胸兜 (Tai Lao Song) (2020) 的外緣使用繡花圖案 “Tok Mon”, 注意孟族的芯裙部分並不使用此圖案，因為這圖案代表 傣•拉曼族裔的身份。 Samut Sakhon Province 龍仔厝府 Samut Sakhon is rich in ethnic diversity, and some of whom are Thai, Chinese, Thai Raman, Tai Song Dam. Each ethnic group has its own distinct identity, and therefore the weaver has the concept of combining all races together to represent them as one of the fabric. The pattern has the following meanings: The orchid pattern (Dendrobium) – an orchid species that has been grown a lot in Krathum Baen district, representing the identity of Thai ethnicity. The mackerel pattern - Samut Sakhon Province is a famous source as there are displaced mackerels according to their migratory seasons. As a consequence, the mackerel pattern has been used as a symbol of the Chinese people in which there are two distinct types: “Lert Cherd Yim - head bent in the upward position” (Samut Sakhon) and “Ngor Khor Hak - head bent in the downward position” (Samut Songkhram). The triangle pattern - This design used in embroidery represents the identity of the Tai Dam or Tai Lao Song (2020). The original version comes from folded fabric stitched together called “Eight-folded flower pattern”. The edge of Sabai-Mon (Mon breast cloth) is based on the embroidery pattern called “Tok Mon”. Note that this pattern is not used for Mon sinh as it represents the identity of the Thai Raman ethnicity. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 จัังหวััดสมุุทรสาครมีีความหลากหลายทางชาติิพัันธุ์์� ได้้แก่่ ไทย จีีน ไทยรามััญ ไทยทรงดำำ แต่่ละชาติิพัันธุ์์� ล้้วนมีอัีัตลัักษณ์์เป็็นของตนเองอย่่างเด่่นชัดัจึึงมีีแนวคิดิในการผสมผสานทุุกชาติิพัันธุ์์�ไว้้ด้้วยกัันเพื่่�อแสดงถึึงความ กลมกลืืนเป็็นหนึ่่�งเดีียว ลวดลายบนผืืนผ้้ามีีความหมาย ดัังนี้้� “ลายกล้้วยไม้้(สกุุลหวาย)” เป็็นสายพัันธุ์์�ที่่�มีีปลููกมากในอำำเภอกระทุ่่มแบน แสดงถึึงอััตลัักษณ์์ของ ชาติิพัันธุ์์�ไทย “ลวดลายปลาทูู” จัังหวััดสมุุทรสาคร เป็็นแหล่่งที่่�ขึ้้�นชื่่�อ มีีปลาทููพลััดถิ่่�นเข้้ามาตามฤดููกาล จึึงได้้นำำลายจาก ปลาทููเป็็นสััญลัักษณ์์ตััวแทนของชาวจีีน ปลาทูู “หน้้าเริิดเชิิดยิ้ม ้� ” (สมุุทรสาคร) “หน้้างอคอหััก” (สมุุทรสงคราม) “ลวดลายสามเหลี่่�ยมที่่�ใช้้งานปััก” แสดงถึึงอัตลัักษณ์์ของไตดำำ หรืือไทยลาวโซ่่ง (๒๕๖๓) ของเดิิมเป็็นงาน ที่่�เกิิดจากการพัับผ้้าแล้้วนำำมาปะ เย็็บตรึึงให้้ติิดกััน มีีชื่่�อเรีียกว่่า “ลายพัับดอกแปดปัักลายขอ” (ดั้้�งเดิิม) กรอบนอกของสไบมอญจะใช้ล้ายปััก “ลายโตกมอญ” โดยจะไม่นำ่ ำลายนี้้�ไปใช้้ในส่่วนของผ้้าซิ่่�นมอญ แสดงถึึงอัตลัักษณ์์ ของชาติิพัันธุ์์�ไทยรามััญ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 103
จัังหวััดสระแก้ ้ ว การทอผ้้าในจัังหวััดสระแก้้วมีีไม่่มากนััก บางครั้้�งต้้องสั่่�งซื้้�อไหมดิิบจากจัังหวััดขอนแก่่น ชััยภููมิิ สุุริินทร์์ หรืือ นํําเข้้ามาจากราชอาณาจัักรกััมพููชา ซึ่่�งคุุณภาพไม่่ดีีเท่่าของไทย เมื่่�อนํํามาทอผ้้าแล้้วผ้้าไหมจะหดตััวมาก ปััจจุุบัันการทอผ้้าไหมในจัังหวัดสัระแก้้วเริ่่�มลดลง เพราะขาดเงิินทุุนหมุุนเวีียน ครั้้�นเมื่่�อทอเสร็็จแล้้วก็็ขายยาก เพราะมีีราคาสููง จึึงหัันมาทอผ้้าฝ้้ายมััดหมี่่� ซึ่่�งมีีหมี่่�สํําเร็็จจากบ้้านหมี่่� จัังหวััดลพบุุรีี เมื่่�อทอเสร็็จก็มี็ ีพ่่อค้้าแม่่ขาย มารัับเอาผ้้าไปจํําหน่่าย ชื่่�อผ้้า “ผ้้าขาวม้้า” ชื่่�อลาย “ตาคู่่ดอกแก้้ว” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางหนููลม มีีโชค ที่่�อยู่่� ๕๗ หมู่่ที่่� ๓ ตำำบลคลองหิินปููน อำำเภอวัังน้ำ ำ� เย็็น จัังหวัดสัระแก้้ว โทร. ๐๘-๙๕๐๗-๗๑๔๒ Name of Fabric: “Khao Maa” Name of Pattern: “Ta Ku Dok Kaeo” Name of Owner: Mrs. Noolom Meechoke Address: 57 Moo 3, Khlong Hin Poon Subdistrict, Wang Nam Yen District, Sa Kaeo Tel: 08-9507-7142 布料名稱： “白馬 (Khao Maa)/萬能布” 圖案名稱： “雙格及月橘花邊緣” 業主名稱： 努洛姆·梅喬克夫人 地址： 沙繳府旺南日元區空興潘鄉第3村門牌57號。 電話： 08-9507-7142 104 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
戴著琉雙格及月橘花邊緣璃花的雙眼圖案是從傳統的雙 眼圖案發展而來的，添加多種顏色將 “月橘花--Dok Kaeo” 圖案編織入紮結染織布中，使穿著者能想到沙繳府。 Sa Kaeo Province 沙繳府 Ta Ku Sai Chai Dok Kaeo was developed from the traditional double-eyed pattern with a variety of colors applied to it. Mudmee fabric with “Dok Kaeo” pattern is woven into it to allow wearers to bring Sa Kaeo Province to mind. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ลายตาคู่่ใส่่ชายดอกแก้้ว พััฒนามาจากลายตาคู่่แบบดั้้�งเดิิม เพิ่่�มเติิมสีสัีันให้้หลากหลายประยุุกต์์ลาย และนำำ ผ้้ามััดหมี่่� “ลายดอกแก้้ว” เข้้ามาทอผสมผสานในผืืนผ้้า เพื่่�อให้้ผู้้ใช้้ระลึึกถึึงจัังหวััดสระแก้้ว Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 105
จัังหวััดสระบุุรีี ชื่่�อผ้้า “ผ้้าซิ่่�นเก็็บไท-ยวน” ชื่่�อลาย “เชีียงแสนดอกแก้้ว” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสุุพััตรา ชููชม ที่่�อยู่่� ๒๗/๑ หมู่่ที่่� ๑ ตำำบลพระยาทด อำำเภอเสาไห้้ จัังหวััดสระบุุรีี โทร. ๐๙-๐๙๗๒-๐๕๒๐ Name of Fabric: “Kheb Tai Yuan Sinh” Name of Pattern: “Chiang Saen Dok Kaeo” Name of Owner: Mrs. Supattra Chuchom Address: 27/1 Moo 1, Prayatot Subdistrict, Sao Hai District, Saraburi Tel: 09-0972-0520 布料名稱： “傣阮館藏芯裙布” 圖案名稱： “蟹螯” 業主名稱： 蘇趴得·拉初春夫人 地址： 沙拉武里府少海區帕雅多鄉第1村門牌27/1號。 電話： 09-0972-0520 106 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
傣阮館藏芯裙 (Kheb Tai Yuan Sinh) 是從傣阮沙拉 武里府 (Saraburi) 民俗文化館的舊挑花圖案編織而成的 芯裙。裙子上有蟹螯圖案。 芯裙裙襬 (Teen sinh) 挑花 是用清盛 (Chiang Sean) 月橘花 (Dok Kaeo) 圖案。 沙拉武里 (Saraburi) 的傣阮族芯裙襬 (Teen Sinh of Tai Yuan fabric) 上面的圖案永遠是代表天堂的紅色。傣阮 族相信，當人們不再呼吸時，他們的靈魂就會歸天。然而, 婦女不能剃頭出家學習佛法進入天堂如男人一樣。女人 的學習只是練習編織而已及證明能出嫁。芯裙布中間 的方正行代表須彌山 (Phra Sumeru Mountain)，其中 建立佛髪及牙塔 (Phra Ket Kaeo Chulamanee)。此塔 被認為是傣阮族人的最崇敬意。 Saraburi Province 沙拉武里府 Saraburi Kheb Tai Yuan Sinh is a sinh with weaving patterns from an old Jok pattern in the Tai Yuan Saraburi Folk Culture Hall. The body sinh is a crab claw pattern. The hem piece of sinh is a Chiang Saen Dok Kaeo pattern. Teen Sinh (or a hem piece) of Tai Yuan fabric pattern, Saraburi will always be red to represent heaven. The Tai Yuan people believe that when people are no longer breathing, their spirits will go to heaven. Women, however, cannot be ordained and study Dharma to reach heaven the same way as men can. The ordination of women is done through weaving. The square in the middle, the salient pattern, represents Phra Sumeru Mountain where Phra Ket Kaeo Chulamanee is enshrined. It is considered the highest respect of the Tai Yuan people. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าซิ่่�นเก็็บไท-ยวนสระบุุรีี เป็็นซิ่่�น ที่่�แกะลวดลายการทอจากลายจกผ้้าเก่่า ในหอวััฒนธรรมพื้้�นบ้้านไท-ยวนสระบุุรีี ตััวซิ่่�นจะเป็็นลายก้้ามปูู ตีีนซิ่่�นจะเป็็น ลายเชีียงแสนดอกแก้้ว ลวดลายบนผืืนผ้้าตีีนซิ่่�นไท-ยวน สระบุุรีี จะใช้สี้ีแดงเสมอ หมายถึึง สวรรคภูมิูิ ซึ่่�งชาวไท-ยวนมีีความเชื่่�อว่่า ผู้้คน เมื่่�อสิ้้�นลมหายใจก็็อยากไปสวรรค์์ แต่่ ผู้้หญิิงไม่่สามารถที่่�จะบวชเพื่่�อศึึกษา ธรรมะบรรลุุถึึงสวรรค์์ได้้ การบวชเรีียน ของผู้้หญิิง คืือ การทอผ้้า ซึ่่�งถืือเป็็น บทเรีียนพิิสููจน์์ว่่า จะออกเรืือน สี่่�เหลี่่�ยม ตรงกลางซึ่่�งเป็็นลายหลััก แทนเขา พระสุุเมรุุที่่�ประดิิษฐานพระเกศแก้้ว จุุฬามณีี สิ่่�งเคารพสููงสุุดของชาวไท-ยวน เช่่นเดีียวกับัการเกล้้ามวยผม นำำดอกไม้้ บููชากระหม่่อมเพราะชาวไท-ยวนมีีความ เชื่่�อว่่า พระเกศแก้้วอยู่่บนกระหม่่อม Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 107
จัังหวััดสิิงห์์บุุรีี ก่่อนหน้้านี้้�จัังหวัดสิั ิงห์์บุุรียัีังไม่่มีีกลุ่่มทอผ้้า เพิ่่�งได้้รัับการพััฒนาจากทางราชการเมื่่�อไม่่นานมานี้้�เอง จึึงจัดตั้้�ง “กลุ่่�มผ้้าหมัักโคลนเจ้้าพระยา” ขึ้้�นมา ชื่่�อผ้้า “ผ้้ายกดอก” ชื่่�อลาย “พรหมสี่่�ทิิศ” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวดวงพร อารีีพัันธุ์์� ที่่�อยู่่� ๔๘ หมู่่ที่่� ๔ ตำำบลบางน้ำ ำ� เชี่่�ยว อำำเภอพรหมบุุรีี จัังหวััดสิิงห์์บุุรีี โทร. ๐๙-๕๔๙๘-๓๕๘๒ Name of Fabric: “Yok Dok” Name of Pattern: “The Four-faced Brahma” Name of Owner: Miss Duangporn Areepan Address: 48 Moo 4, Bang Nam Chiao Subdistrict, Phrom Buri District, Sing Buri Tel: 09-5498-3582 布料名稱： “織錦緞” 圖案名稱： “四面梵天” 業主名稱： 敦棚·阿里潘小姐 地址： 信武里府蓬武里區邦楠喬鄉 第4村門牌48號。 電話： 09-5498-3582 108 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
在過去的日子裡，蓬武里區 (Phrom Buri) 從來不曾有任何編織團體。 但是不久前，有一個政府機構來倡導織造，並成立了 “湄南河（昭披耶）絞染布集團-- Chao Phraya Mud Cloth Group”，讓他們提出蓬武里 (Phrom Buri) 獨特的織布圖案。 於是誕生了源自梵天神性守護編織智慧的圖案，這是蓬武里 (Phrom Buri) 的神聖神靈，那些崇拜梵天並做好事的人將有幸實現所有願望，並用於創造稱為 “四面梵天” (The Four-faced Brahma) 的織品圖案。 Sing Buri Province 信武里府 In days of old, Phrom Buri District never had any weaving groups. Not long ago, however, a government agency promoted weaving and established the “Chao Phraya Mud Cloth Group” for them to come up with the fabric patterns unique to Phromburi. It is the conservation of wisdom in weaving, and the fabric pattern was born from the sanctity of Brahma, the sacred deity of Phrom Buri District. Those who worship Brahma and do good will be blessed to have all their wishes fulfilled, and this group of weavers has created a fabric pattern called “The Four-faced Brahma”. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ในอดีีตอำำเภอพรหมบุุรีี ยัังไม่่เคย มีีกลุ่่มทอผ้้า เมื่่�อไม่่นานมานี้้� หน่่วยงาน ราชการได้้เข้้าไปสนัับสนุุนให้้เกิิดการ ทอผ้้าขึ้้�น จึึงจัดตั้้�ง “กลุ่ม่� ผ้้าหมัักโคลน เจ้้าพระยา” ขึ้้�นมา กลุ่่มฯ จึึงเกิิด แรงบัันดาลใจ คิดลิ ายผ้้าที่่�เป็็นเอกลัักษณ์์ ของพรหมบุุรีี ซึ่่�งเป็็นการอนุุรัักษ์์ ภูมิูปััิญญาในการทอผ้้า ลายผ้้าจึึงเกิดิจาก ความศัักดิ์์�สิิทธิ์์�ของพระพรหม ซึ่่�งเป็็น เทพที่่�ศัักดิ์์�สิิทธิ์์�ประจำำอำำเภอพรหมบุุรีี ผู้้ที่่บู�ูชาพระพรหมและทำำความดีี จะได้้รับั พรให้ส้มหวัังทุุกประการ จึึงได้้นำำมาสร้้าง ลายผ้้าชื่่�อว่่า “พรหมสี่ทิิ่� ศ” Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 109
จัังหวััดสุุพรรณบุุรีี จัังหวัดสุุพัรรณบุุรีมีปีระชากรหลากหลายกลุ่่มชาติิพัันธุ์์� แต่่เดิิมมีีการทอผ้้าพื้้�นเมืืองเพีียงส่่วนน้้อย ซึ่่�งได้้รับัการ สืืบทอดกัันมาตั้้�งแต่่โบราณ โดยเฉพาะกลุ่่มลาวครั่่�ง และในปััจจุุบัันการทอผ้้าจกโบราณพบได้้น้้อยมาก เนื่่�องจาก มีีวิิธีีการทอที่่�ยุ่่งยากและใช้้เวลานาน จึึงทำำ ให้้ขาดช่่วงการสืืบทอดภููมิิปััญญาไปอย่่างน่่าเสีียดาย ชื่่�อผ้้า “เสื้้�อฮีี (ผู้้หญิิง)” ชื่่�อลาย “ดอกแปด” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นาวาอากาศเอกวีีระ การะเวก ที่่�อยู่่� ๕๑/๔ หมู่่ที่่� ๔ บ้้านบางหมััน ตำำบลบางกุ้้ง อำำเภอเมืืองสุุพรรณบุุรีี จัังหวััด สุุพรรณบุุรีี โทร. ๐๘-๑๕๖๒-๐๒๕๕ Name of Fabric: “Hee dress (female)” Name of Pattern: “Dok Paed” Name of Owner: Gp. Captain Veera Karawek Address: 51/4 Moo 4, Ban Bang Man, Bang Kung Subdistrict, Mueang Suphan Buri District, Suphan Buri Tel: 08-1562-0255 布料名稱： “希衫（女)” 圖案名稱： “八朵花” 業主名稱： 維拉·卡拉威克海軍上校 地址： 素攀武里府素攀武里區邦昆鄉第4村門牌51/4號。 電話： 08-1562-0255 110 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
這件黑傣 (Tai Dam), 黑傣宋 (Thai Song Dam/老 宋--Lao Song) 女希衫繼承自素攀武里 Mueang Suphan Buri 區 Bang Kung 鄉的奶奶 Noi Saewee (維拉·卡拉威 克海軍上校的外祖母)。這款女希衫約有106年歷史, 只能在以下重要場合穿著：謹見國王、婚禮、供養佛僧 (僅限於是黑傣媳婦）或覆蓋於棺木之上。 Suphan Buri Province 素攀武里府 This Black Tai, Tai Dam, Thai Song Dam (Lao Song) female Hee dress is inherited from Grandma Noi Saewee (Grandmother of Gp. Captain Veera Karawek), a native of Bang Kung Subdistrict, Mueang Suphan Buri District, Suphan Buri. This female Hee dress is about 106 years old and can be worn only on such important occasions as when the person has an audience with the king, get married, offers alms to spirits (only the Tai Dam daughter-in-law), or places it over the coffin. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 เสื้้�อฮีีผู้้หญิิงไตดำำ , ไทดำำ , ไทยทรงดำำ (ลาวโซ่่ง) ตััวนี้้� เป็็นของตกทอดมาจาก คุุณยายน่่อย แซ่่วีี (คุุณยายของ นาวาอากาศเอก วีีระ การะเวก) เป็็น ชาวตำำบลบางกุ้้ง อำำเภอเมืืองสุุพรรณบุุรีี จัังหวััดสุุพรรณบุุรีี เสื้้�อฮีีผู้้หญิิงตััวนี้้�มีี อายุุผ้้าประมาณ ๑๐๖ ปีี ใช้้สำำหรัับ สวมใส่่ในโอกาสสำำคััญ ๆ เท่่านั้้�น เช่่น เข้้าเฝ้้าพระมหากษััตริิย์์ แต่่งงาน เซ่่นผีี งานศพ (เฉพาะสะใภ้้ไทดำำ ) ปกหรืือคลุุม บนโลงศพ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 111
จัังหวััดอ่่างทอง การทอผ้้าพื้้�นเมืืองในจัังหวัดอ่ั ่างทองไม่่เป็็นที่่นิ�ิยมมากนััก เนื่่�องจากผู้้ทอผ้้าส่่วนใหญ่่เป็็นผู้้สููงอายุุ และลวดลาย ที่่�ใช้้ทอจะเป็็นลวดลายธรรมดา นางบุุญธรรม แย้้มพราย ได้้เห็็นความสํําคััญของการทอผ้้า ซึ่่�งเป็็นงานฝีีมืือของไทยที่่�ควรอนุุรัักษ์์ ส่่งเสริิม เพื่่�อเพิ่่�มรายได้้ในการดํํารงชีีพ จึึงได้้ชัักชวนผู้้ที่่�มีีความสนใจให้้มาหััดทอผ้้าและรวมกลุ่่มขึ้้�น จนจััดตั้้�งกลุ่่มอาชีีพ ทอผ้้าบ้้านดอนบ่่อ เมื่่�อปีี พ.ศ. ๒๕๔๐ ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “ลายดอกไม้้” ชื่่�อผู้ครอบครอง ้นางบุุญธรรม แย้้มพราย ที่่�อยู่่� ๕๙/๒ หมู่่ที่่� ๘ ตำำบลวัังน้ำ ำ� เย็็น อำำเภอแสวงหา จัังหวัดอ่ั ่างทอง โทร. ๐๘-๔๓๓๗-๙๙๑๗ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Lai Dok Mai” Name of Owner: Mrs. Boontham Yamprai Address: 59/2 Moo 8, Wang Nam Yen Subdistrict, Sawaeng Ha District, Ang Thong Tel: 08-4337-9917 布料名稱： “紮結染布” 圖案名稱： “鮮花與草花相結合” 業主名稱： 彭坦·顏普萊夫人 地址： 紅統府沙灣下區旺南日元鄉第8村門牌59/2號。 電話： 08-4337-9917 112 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
草花圖案是一種連續的圖案，編織成一整塊布，其 中12片綜片是用來將鮮花和草花之間圖案一起編織成漂 亮的織品。這種使用線色絞染的方法需要織機方面的大 量經驗和專業知識。 Ang Thong Province 紅統府 The grass flower is a continuous pattern woven throughout the entire piece of cloth based on 4 heddles. The concept is to weave the Lai Dok Mai and wild flower patterns and turn it into a beautiful fabric. This tie-dyeing method requires a lot of experience and expertise on the part of the weaver. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ลายดอกไม้้ ดอกหญ้้า เป็็นลวดลาย ที่่�ทอต่่อเนื่่�องกัันตลอดทั้้�งผืืน เป็็นผ้้าทอ 4 ตะกอ เป็็นแนวคิดลิายระหว่่างดอกไม้้ กัับดอกหญ้้าที่่�มีีความสวยงาม นำำมา ผสมผสานกััน ทอออกมาเป็็นผืืนผ้้าที่่� สวยงาม โดยใช้้กรรมวิิธีีการมัดย้ั ้อมของ สีีด้้าย ซึ่่�งจะต้้องอาศััยประสบการณ์์และ ความชำำนาญของผู้้ทอเป็็นอย่่างมาก Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 113
ภาพผ้้าตีีนจกไท-ยวน
ภาพผ้้ามััดหมี่่� 泰國東北織布工藝路線 Northeastern Thai Fabric Route เส้นทางผ้าไทย ภาคอีสาน
泰國東北民眾 大都務農，農閒時村民會用來修理 烹飪器具，或尋求其他副業。編織是東北家庭主婦從事 的主要活動之一。她們的編織品既供家人日常穿戴使用, 也供俸給僧侶作功德法會時用，或者出售以貼補家用。 這種編織技藝已經世代相傳，但由於高原地區有許多 少數民族，無論是來自寮國瑯勃拉邦 (Luang Prabang, 永珍市 (Vientiane)，占巴塞府 (Champasak) 或富傣 (Phu Thai) 的少數民族，更不用說卡倫 (Kaloeng) 和奎伊 (Kui) 族裔了。總之，泰國東北人的編織具有不同的血源 和文化特徵，而且棉布和絲綢編織都名聞遐邇。除了紮 結染、緹花 (Khit) 布、培娃絲綢 Praewa，織錦緞缂絲 (Yok)，卡布娃 (提綜穿金線水平圖案) 布 (Kab Bua)，霍 爾 (Hol) 布 (編織成點與直線交替圖案)，還編織許多其他 基本布料。織布圖案起源於與當地人的信仰有關的傳說, 尤其是在湄公河 (Mekong River) 附近的府。例如黎府 的芯裙布起源傳說，頌揚黑傣女人的勇敢、見識和堅毅, 直到成 爲 “囊漢圖案芯裙” (Sinh Lai Nang Han) 的編織 起源。汶干府蠟燭台圖案 (Ton Tian) 的紮結染布起源傳 說與此類似，源自對那迦 (naga) 的崇拜與他們祖先的想 像力相結合，根據傳承下來的習俗發明了織物圖案。廊開 府雙那迦圖案 (double-naga pattern) 的紮結染。十二生 肖圖案的緹花絲綢 (Khit silk with 12 Zodiac Signs)，九 種吉祥寶石圖案 (Mani Noppakao / Nine Gems)，此些 織物圖案的靈感來自於對農寶林富府人占星術的信仰。 或者烏隆他尼府的雙那迦交叉並誘琉璃球圖案阿拉雅瑪 尼紮結染緹花布 (Arayamani Mee Khit Lai Naga Chor, Lai Khor Lor Kaeo Cherng Thian)，此傳達了從過去到 現在關於烏隆他尼府當地人的那迦的傳統和信仰。 The occupation of Isaan people is based mostly on agriculture. When villagers are free from farming, they will repair their tools of the trade or look for another sideline. Weaving is one of the activities that Isaan homemakers take as their secondary occupation after farming. They weave both for family use or for presenting to monks in merit-making ceremonies as well as selling them to earn extra income for the family. This weaving skills have been passed down from generation to generation, but because there are many minorities in the plateau area, be they from Luang Prabang, Vientiane City, Champasak or Phu Thai, not to mention the Kaloeng and Kui ethnic groups, the weaving of Isaan people assumes different origins and cultural identities. They are famous for both cotton and silk. In addition to mudmee, Khit, Praewa, Yok, Kab Bua, Hol, many other common fabrics are also woven. The fabric pattern originated from stories related to the beliefs of local people, especially in the provinces adjacent to the Mekong River. An example is the sinh of Loei Province that tells the story of Mudmee through the legend of Tai Dam women who were brave, conscious and determined, the origin of “Sinh Lai Nang Han”. The same can be said about the Mudmee with Ton Thian pattern of Bueng Kan Province in which belief in the worship of nagas was combined with the imagination of their ancestors to invent the fabric pattern in accordance with the custom that has been passed down. Mudmee with double-naga pattern of Nong Khai Province. Khit silk with 12 Zodiac Signs, Nine Gems, these fabric patterns are inspired by the belief in the astrology of Nong Bua Lam Phu people. Or Arayamani Mee Khit Lai Naga Chor, Lai Khor Lor Kaeo Cherng Thian, Udon Thani Province, which conveys traditions and beliefs about the nagas of the locals in Udon Thani from the past to the present. อาชีีพของคนอีีสานส่่วนใหญ่่คืือเกษตรกรรม เมื่่�อว่่างเว้้นจากการทำำ ไร่่ทำำ นา ชาวบ้้านจะทำำ การซ่่อมแซม เครื่่�องไม้้เครื่่�องมืือทำำกิิน หรืือหาอาชีีพเสริิม ซึ่่�งการทอผ้้าเป็็นกิิจกรรมหนึ่่�งที่่�แม่่บ้้านชาวอีีสานยึึดเป็็นอาชีีพหลััก รองจากการทำำ นา ทั้้�งทอเพื่่�อใช้้ในครอบครััว หรืือเพื่่�อถวายพระในงานบุุญ รวมทั้้�งขายเป็็นรายได้้เสริิมให้้ครอบครััว โดยทัักษะการทอผ้้านี้้�ได้รั้บัการถ่่ายทอดสืบต่ื ่อกัันมาจากรุ่่นสู่่รุ่่น แต่่เนื่่�องจากมีชีนกลุ่่มน้้อยหลายกลุ่่มในพื้้�นที่่ที่่� �ราบสููง ไม่่ว่่าจะมาจากสายหลวงพระบาง นครเวีียงจัันทน์์จำำปาศัักดิ์์� หรืือชาวภูไูท กลุ่่มคนเชื้้�อสายกะเลิิงและกููย ชาวอีีสาน มีีความแตกต่่างทางเชื้้�อสายดัังกล่่าว ส่่งผลให้้การทอผ้้าของชาวอีีสานจึึงมีที่่�มาและเอกลัักษณ์์ทางวััฒนธรรมที่่�แตกต่่างกััน มีชื่่ี�อเสียีงโด่่งดัังทั้้�งผ้้าฝ้้ายและผ้้าไหม นอกจากผ้้ามััดหมี่่�แล้้ว ยัังมีีการทอผ้้าขิิด ผ้้าแพรวา ผ้้ายก ผ้้ากาบบััว ผ้้าโฮล และผ้้าพื้้�น ๆ ทั่่�วไปอีีกมากมาย ลายผ้้าที่่�เกิิดจากเรื่่�องเล่่าและเกี่่ย�วพัันกับัความเชื่่�อของคนในท้้องถิ่่�น มีีให้้เห็็นมากมาย ในภาคอีีสาน โดยเฉพาะในจัังหวััดที่่�ติิดกัับแม่่น้ำ ำ�โขง เช่่น ผ้้าซิ่่�นของจัังหวััดเลย ที่่�เล่่าเรื่่�องผ้้ามััดหมี่่� ผ่่านตำำนาน ผู้้หญิิงชาวไทดำที่่ ำ�มีีความกล้้าหาญ มีีสติิ และมุ่่งมั่่�น จนเป็็นที่่�มาของ “ซิ่่�นลายนางหาญ” เช่่นเดีียวกัันกับั ผ้้ามััดหมี่่� ลายต้้นเทียีนของจัังหวััดบึึงกาฬ ที่่มี�ีการผสมผสานจากความเชื่่�อเรื่่�องการบููชาพญานาค ผนวกกับั การใช้จิ้ินตนาการ ของบรรพบุรุุษคิิดค้้นลายผ้้าให้้สอดคล้้องกับปัระเพณีีที่่�ได้้สืืบทอดกัันมา เช่่น ไหลเรืือไฟ ผ้้ามััดหมี่่� ลายนาคคู่่ของ จัังหวััดหนองคาย ผ้้าขิิดไหมลาย ๑๒ นัักษััตร มณีีนพเก้้า แรงบัันดาลใจของลายผ้้าผืืนนี้้�มาจากการได้้เห็็นความเชื่่�อ ด้้านโหราศาสตร์์ของคนหนองบััวลำำภู หูรืือจะเป็็นอารยมณีีหมี่่ขิ�ิดลายนาคช่่อ ลายขอล่่อแก้้วเชิิงเทียีน จัังหวััดอุุดรธานีี ที่่�สื่่�อความหมายถึึงประเพณีีและความเชื่่�อเกี่่�ยวกัับพญานาคของชนชาวอุุดรธานีีแต่่อดีีตจนถึึงปััจจุุบััน Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 117
ภาพผ้้าโฮล 還有絞染真絲布和紅裙襬挑花星圍裙 (red feet Jok Dao)，這是武里南 府的工藝，那迦鐘形圖案 象徵穿戴者的生育繁衍能力和安穩幸福的生活。老 祖母用親自紡織並經天然染料染色如假包換的手工絲線親自紡織並編織出有 當地特色代代傳承的圖案，例如： 使用益梭通府的天然染色絲線編織出帶有藤球 (rattan ball) 花紋 (Yotsunthorn flowers) 的緹花布和沙克特 (Saket)（名稱源自 Phaya Suriyawongsa 時期最為繁榮的大城市 Saket）圖案的紮結染絲布，匯集了 黎逸府的5種流行圖案編織在一起。 琉璃球圖案 (Look Kaeo pattern) 已經存在200多年了。四色菊府民眾 以前稱之為 “踏板布 Yieb”，是四色菊府的象徵。此後被稱為斯里蘭端 (Si Lamduan) 圖案的絲綢。 霍爾/流水布 (Hol) 是素林府的象徵性布料，以精緻的絲線緊密編織出輕 巧柔軟品質優良的織品。精美的圖案頗受高棉藝術的影響。 那空拍儂府的緹花織布之所以出眾，是因為它具有4種花型非常顯著的緹 花棉布花紋，其中包括珍珠花紋 (pearl)，卵葉五椏果 (Masan, Dillenia ovata) 花紋 , 璫 (Tum) 和泛馬哈 (Pan Maha: 嘉藍花) 的花紋。其棉紗染使用神聖的 植物染料， 經常在各種吉祥慶典儀式中使用。這種農桑村 (Nong Sung) 古老 圖案的布料已經從過去編織到現在。 What’s more, there is also mudmee silk fabric with red feet Jok Dao, the process of Buri Ram people in which the Naga Krading pattern represents fertility and stability to the wearer. From the handmade silk threads that grandmothers wove and dyed in natural colors come the weaving patterns that have been inherited and featured the local identity, such as: Khit fabric with rattan ball pattern (Yotsunthorn flowers) uses natural colored silk threads of Yasothon Province. Mudmee silk with Saket pattern, which brings together 5 popular designs of people in Roi Et Province to weave together into one piece. Look Kaeo pattern has been in existence for more than 200 years. The people of Si Sa Ket, formerly called it “Yieb” fabric, which is a symbolic item of Si Sa Ket Province. The fabric has been known thenceforth as the Si Lamduan-patterned silk. “Hol”, the symbolic pattern of Surin Province, is of good quality and predicated on delicate silk threads for weaving, rendering the fabric light and soft. The pattern has been influenced by Khmer art. นอกจากนี้้�ยัังมีีผ้้าไหมมััดหมี่่�ตีีนแดงจกดาว อัันเป็็นกรรมวิิธีีของชาวบุุรีีรััมย์์ ลายนาคกระดิ่่�งที่่�แสดงถึึงความ อุุดมสมบููรณ์์ ความมั่่�นคง เป็็นสิิริิมงคลแก่่ผู้้สวมใส่่ จากผ้้าไหมที่่�ย่่ายายทอย้้อมด้้วยสีีธรรมชาติิ เส้้นไหมสาวมืือ จากไหมที่่�เลี้้�ยงเอง ทำำ ให้้เกิิดผ้้าลายผ้้าทอที่่�ได้้รัับสืืบทอดและเป็็นอััตลัักษณ์์ประจำำถิ่่�น และยัังคงสืืบสานและสร้้าง เป็็นเอกลัักษณ์์ผ้้า เช่่น ผ้้าขิิดลายลููกหวาย (ลายดอกยศสุุนทร) ที่่�ใช้้เส้้นไหมย้้อมสีีธรรมชาติิของจัังหวััดยโสธร ผ้้าไหมมััดหมี่่�ลายสาเกต ที่่�นำำเอาลายพื้้�นบ้้าน ๕ ลายยอดนิิยมของกลุ่่มชนในจัังหวััดร้้อยเอ็็ด มาทอ รวมอยู่ใน่ผืืนเดียีวกััน สร้้างเอกลัักษณ์์ใหม่่ให้จั้ังหวััด ลายผ้้าลายลููกแก้้วมีีมาตั้้�งแต่่อดีีตกาลกว่่า ๒๐๐ ปีี ก่่อนของชาวศรีีสะเกษ เดิิมเรียีกว่่า “ผ้้าเหยีียบ” หมายถึึง นำำ ผ้้าไปหมัักไว้้ในโคลนตม (ที่่�มีีแร่่เหล็็ก) เพื่่�อให้้ทำำ ปฏิิกิิริิยาทางเคมีี ทำำ ให้้ผ้้าที่่�ย้้อมด้้วยผลมะเกลืือเพิ่่�ม น้ำ ำ� หนัักให้้ผ้้า ทำำ ให้้มีีคุุณสมบััติิซัักแล้้วไม่่ต้้องรีีด ผ้้าลายลููกแก้้วเป็็นผ้้าประจำจัำ ังหวััดศรีีสะเกษ ภายหลััง จึึงเกิิดผ้้าไหมลายศรีีลำำดวน ผ้้าโฮล ลายประจำำจัังหวััดสุุริินทร์์ ที่่�คุุณภาพดีี ใช้้ไหมเส้้นน้้อยทอแน่่น ทำำ ให้้เนื้้�อผ้้าบางเบา อ่่อนนุ่่ม ส่่วนลวดลายได้้รัับอิิทธิิพลมาจากศิิลปะเขมร 118 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
ภาพผ้้าแพรวา 加拉信府紅色培娃絲綢 (Red Praewa silk) 是根據 祖輩傳承的種種緹花圖案編織而成的。用紅色蟲膠 (red shellac) 做染料，在織品上創造出五花八門的圖案。 烏汶叻差他尼府 (Ubon Ratchathani) 的卡布娃 (Kab Bua: 水平圖案提金) 布表現出色，是真正的絲綢, 編織緊密，工藝精湛，布料的細節獨特而美麗。 泰國東北有些民族的織品圖案源自大自然所孕育的 花草樹木，例如絲綢、緹花和棉織布，在在反映了樹木 的本質，而織者更利用在地的花朵在絲綢線上編造出獨 特的圖案設計，例如：孔敬府的紮結染絲布 (mudmee silk) 上的老撾蘆葦口琴與腊肠树木材 (Kan Kaen Koon) 圖案、猜也蓬府以其羅望子花 (tamarind flower) 圖案 脫穎而出、安納乍能府的緹花布料混合編織了皮庫爾/ 子彈木花 (Pikul) 和藤球花 (rattan ball) 兩種花卉圖案、 沙功那空府靛藍手工紮結染棉布上有野花 (wild flower) 圖案、那空叻差是瑪府 / 呵叻府的紮結染絲布上有野蟹 (Puna) 圖案、瑪哈沙拉堪府的紮結染絲布上有超薄絲線 編織成的檳榔花項鍊圖案 (Soi Dok Mak pattern) 是用 傳統的黃色、紅色和綠色編織成非常小的花朵圖案。 Khit fabric, Nakhon Phanom Province, is remarkable because of its 4-patterned Khit cotton, including Muk, Masan flower (Dillenia) patterns, Tum and Pan Maha patterns whose cotton threads are dyed with sacred plants often used in various auspicious ceremonies are the ancient patterns of the village of Nong Sung. The practice of weaving this fabric has existed from the past to the present. Red Praewa silk of Kalasin Province is made by a weaving method based on the Khit pattern that has been passed down from forefathers. Red shellac is used as a dye creating a myriad of patterns on the fabric. Ubon Ratchathani Province stands out with its Kab Bua fabric, which is real silk woven closely together under exquisite craftsmanship. The details of the fabric are unique and beautiful. The fabric patterns in some ethnic groups of Isaan originated from local natural creations, such as silk, Khit, and cotton fabrics that depict the nature of the local trees and flowers. The weavers have exploited such designs to create unique patterns on silk threads, such as mudmee silk of Khon Kaen Province, the pattern of Kan Kaen Koon. Chaiyaphum Province stands out with its tamarind flower pattern; Amnat Charoen Province Khit fabric, Pikul flower pattern mixed with rattan balls; Sakon Nakhon Province hand-dyed Mudmee cotton with indigo-dyed wild flower pattern; Nakhon Ratchasima Mudmee silk fabric with Puna (rice field crab) pattern; Mahasarakham Province Mudmee silk fabric with Soi Dok Mak pattern made from ultra-thin silk threads to make the very small flower pattern with traditional colors of yellow, red and green. ผ้้าขิิดจัังหวััดนครพนม โดดเด่่นที่่�ผ้้าฝ้้ายลายขิิดแซมยกมุุก ๔ ลาย ได้้แก่่ ลายมุุก ลายดอกมะซ่่าน ลายตุ้้ม และลายพัันมหา เส้้นฝ้้ายย้้อมด้้วยสมุุนไพรไม้้มงคล มัักใช้้ในงานพิิธีีมงคลต่่าง ๆ เป็็นลายโบราณของหมู่่บ้้านหนองสัังข์์ ที่่�มีีการทอจาก อดีีตจนถึึงปััจจุบัุัน ผ้้าไหมแพรวาสีีแดง ของจัังหวััดกาฬสิินธุ์์ เป็็นการทอผ้้าไหมที่่�ใช้้ภููมิิปััญญา ในการทอ ใช้้วิิธีีการเก็็บลายโดยการขิิดลายที่่�ได้้รัับการถ่่ายทอดมาจากบรรพบุุรุุษ สีีแดงใช้้ครั่่�งเป็็นสีีย้้อม ส่่วนลวดลายบนผืืนผ้้ามีีหลากหลาย จัังหวััดอุุบลราชธานีี โดดเด่่นที่่�ผ้้ากาบบััว เป็็นผ้้าไหมแท้้ทอผ้้าแบบถี่่�มาก ใช้้ฝีีมืือประณีีต รายละเอียีดของผ้้ามีีความสวยงามเป็็นเอกลัักษณ์์ ขณะที่่ล�ายผ้้าในบางชนกลุ่่มของอีีสานเกิิดจากการนำำธรรมชาติิในท้้องถิ่่�นมาสร้้างสรรค์์ เช่่น ลายผ้้าไหม ผ้้าขิิด ผ้้าฝ้้ายที่่�นำำ ลัักษณะของต้้นไม้้ ดอกไม้้ในท้้องถิ่่�น มาสร้้างลายเอกลัักษณ์์ลงบนเส้้นไหม และนำำมาทอเป็็นลวดลาย ที่่�สื่่�อให้้เห็็นถึึงความอุุดมสมบููรณ์์ วััฒนธรรม และวิิถีีชีีวิิตของชุุมชน เช่่น ผ้้าไหมมััดหมี่่�ของจัังหวััดขอนแก่่น ลายแคนแก่่นคููน ขณะที่่�จัังหวััดชััยภููมิิ โดดเด่่นที่่�ลายขอดอกมะขาม จัังหวััดอำำนาจเจริิญ ผ้้าขิิดลายดอกพิิกุุล สลัับเอื้้�อผสมลููกหวาย จัังหวััดสกลนคร ผ้้ามััดหมี่่�ผ้้าฝ้้ายเข็็นมืือย้้อมคราม ลายดอกไม้ป่้ ่า แรงบัันดาลใจจากธรรมชาติิ ในท้้องถิ่่�น จัังหวััดนครราชสีีมา ผ้้าไหมมััดหมี่่�ลายปููนา จัังหวััดมหาสารคาม ผ้้าไหมมััดหมี่่�ลายสร้้อยดอกหมาก ผลิิตจากเส้้นไหมพิิเศษขนาดเล็็ก เพื่่�อให้้ตััวลายดอกหมากมีีความเล็็กและถี่่�เป็็นพิิเศษ ลงสีีแบบโบราณคืือ สีีเหลืือง แดง เขียีว และจะมีีการถมสีพิี ิเศษขึ้้�นมาระหว่่างกระบวนการล้้างสีี คืือสีีขาว ละเอียีดอ่่อนช้้อย เนื้้�อผ้้ามีีความแน่่น Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 119
จัังหวััดกาฬสิินธุ์์� ชื่่�อผ้้า “ผ้้าไหมแพรวา” ชื่่�อลาย “ผ้้าไหมแพรวา ๑๐ ลาย” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายวิิทวััส โสภารัักษ์์ ที่่�อยู่่� ๙๐ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลโนนศิิลา อำำเภอสหััสขัันธ์์ จัังหวััดกาฬสิินธุ์์ โทร. ๐๙-๕๖๖๓-๕๐๒๖ Name of Fabric: “Praewa Silk” Name of Pattern: “10-patterned Praewa Silk” Name of Owner: Mr. Witawat Soparak Address: 90 Moo 2, Non Sila Subdistrict, Sahatsakhan District, Kalasin Tel: 09-5663-5026 布料名稱： “帕娃絲綢” 圖案名稱： “10種圖案的培娃絲綢” 業主名稱： 威塔瓦特·索拉帕克先生 地址： 加拉信府紗哈查勘區儂錫拉鄉第2村門牌90號。 電話： 09-5663-5026 120 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
具有10種花樣的培娃絲綢 (Praewa) 織布基於絲綢編織的智慧，採用在織布上蒐集製作緹花花樣的方法，透過使用小指對織布進行壓花來完成。以這種方式 編織織布會使圖案顯得有如浮雕，這是通過使用紅色基色和紫膠作為染料，從祖先傳承下來的一種智慧。織布上會有各種各樣的圖案，每一塊緞布都不一樣。裝 飾織布的圖案越多，製作起來就越困難，編織時間也越長。 Kalasin Province 加拉信府 Praewa fabric of 10 patterns is based on a silk weaving wisdom employing the method of making Khit pattern on the fabric. It’s done by using the little finger to emboss the fabric. Weaving the fabric this way makes the pattern appear in low relief, a wisdom that has been passed down from predecessors by using a red base color and shellac as a dye. There are an assortment of patterns on the fabric. The more patterns the fabric is adorned, the harder it will be to make and the longer the weaving time. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าแพรวา ๑๐ ลาย เป็็นการทอผ้้าไหมที่่�ใช้้ภููมิปัิญญัา ในการทอ ใช้้วิิธีีการเก็็บลายโดยการขิิดลาย มีีการทำำ ลวดลายบนผืืนผ้้าด้้วยการใช้้นิ้้�วก้้อยในการล้้วงเกาะ ไม้้หนึ่่�งเกาะ ๒ เที่่�ยว เพื่่�อให้้ลายนููน การทอในลัักษณะนี้้�จะทำำ ให้้ลวดลายผ้้าปรากฏ อยู่่ด้้านล่่าง ซึ่่�งเป็็นภููมิิปััญญาที่่�ได้้รัับการถ่่ายทอด มาจากบรรพบุุรุุษ เดิิมการทอผ้้าแพรวาเพื่่�อใช้้เป็็น ผ้้าสไบ มีีหน้้ากว้้าง ๓๐ เซนติิเมตร ต่่อมา ปีี พ.ศ. 2525 มีีการพััฒนาอย่่างต่่อเนื่่�อง ปััจจุุบัันมีีขนาดหน้้ากว้้าง ประมาณ ๖๐ หรืือ ๘๐ เซนติิเมตร ใช้้สีีพื้้�นเป็็นสีีแดง ใช้้ครั่่�งเป็็นสีีย้้อม ส่่วนลวดลายต่่าง ๆ บนผืืนผ้้าแพรวา ก็็จะมีีหลากหลาย โดยแบ่่งเรีียกตามลายหลัักใน แต่่ละช่่อง หรืือที่่�ชาวบ้้านเรีียกว่่า “ดอก” ผ้้าแพรวา แต่่ละผืืนจะมีีจำำนวนลายไม่่เท่่ากััน ยิ่่�งมีีลวดลายมาก ก็็จะยิ่่�งทำำยากและใช้้เวลาในการทอค่่อนข้้างนาน ซึ่่�งในแต่ล่ะลายก็็จะมีลีายคั่่�นเป็็นตััวคั่่�น ผ้้าแพรวาที่่�เป็็น เอกลัักษณ์์โดดเด่่นของจัังหวััดกาฬสิินธุ์์ จะเป็็นผ้้าไหม แพรวา ๑๐ ลายขึ้้�นไป Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 121
จัังหวััดขอนแก่่น “ผ้้าทอพื้้�นเมืือง” ในแต่่ละท้้องที่่�ของจัังหวััดขอนแก่่น จะมีีเอกลัักษณ์์ของตนเอง ทั้้�งกรรมวิิธีีในการผลิิต การใช้้ลวดลาย การให้้สีีสััน ซึ่่�งได้้รัับอิิทธิิพลมาจากขนบธรรมเนีียมประเพณีี คติิความเชื่่�อทางวััฒนธรรมในการ ดำำ รงชีีวิิต ผสมผสานค่่านิิยมในสัังคมที่่�สืืบทอดมาจากชุุมชนต้้นกำำเนิิด ผ้้าไหมขึ้้�นชื่่�อของจัังหวััดขอนแก่่น ได้้แก่่ ผ้้ามััดหมี่่ล�ายขอเชิิงเทียีน ปััจจุบัุ ัน (๒๕๖๓) เป็็น “ลายแคนแก่่นคููน” ยัังมีีสมปัักปููม หรืือที่่�เรียีกกัันว่่า หน้้านาง แบบฉบับัของอำำเภอชนบท ซึ่่�งมีอัีัตลัักษณ์์ของพื้้�นถิ่่�นของจัังหวััดขอนแก่่น ที่่�สืืบทอดกัันมา ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “แคนแก่่นคููน” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวบุชยุา สิิทธิิประเสริิฐ ที่่�อยู่่� ๓๔๕ หมู่ที่่่� ๑๑ ตำำบลชนบท อำำเภอชนบท จัังหวััดขอนแก่่น โทร. ๐๘-๙๕๗๒-๗๖๖๓ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Kan Kaen Koon” Name of Owner: Miss Bushaya Sitprasert Address: 345 Moo 11, Chonnabot Subdistrict, Chonnabot District, Khon Kaen Tel: 08-9572-7663 布料名稱： “紮結染布” 圖案名稱： “老撾蘆葦口琴與腊肠树木材 (Kan Kaen Koon)” 業主名稱： 布西亞·西堤普拉捨小姐 地址： 孔敬府充那玻區充那玻鄉第11村門牌345號。 電話： 08-9572-7663 122 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
達成思想共識的完美平衡，從而產生一致的圖案，通 過這種被稱為 “老撾蘆葦口琴與腊肠树木材 (Kan Kaen Koon)” 的織布，將完整的智慧融合在一起，形成了一 種獨特的圖案。兩名參賽者在沒有事先協調的情況下將 兩種織布不約而同地命名為相同的名稱，贏得了評委的 一致好評，兩者均獲頒為第一名。 Khon Kaen Province 孔敬府 The perfect balance of ideas agreed upon gives rise to a unique pattern of combining the complete wisdom together through this woven fabric called “Kan Kaen Koon”. The two contestants named the two woven fabrics the same without any prior planning, won the hearts of the judges, and both received the first prize on September 20, 2018. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ความลงตััวทางความคิิดที่่�เห็็นชอบ ร่่วมกััน เกิิดเป็็นลายที่่�เป็็นเอกลัักษณ์์แห่่ง การรวมภููมิิปััญญาสมบููรณ์์ครบถ้้วนเข้้า ด้้วยกััน ผ่่านผ้้าทอผืืนนี้้� ซึ่่�งชื่่�อ “แคน แก่่นคููน” นั้้�น เกิิดจากการที่่ผู้้�เข้้าประกวด ตั้้�งชื่่�อผ้้าทอทั้้�ง ๒ ท่่าน ได้้ตั้้�งชื่่�อ เหมืือนกัันโดยมิิได้้นััดหมาย นั่่�นคืือ คุณกัุ ญญัารััตน์์ ท่่วมไธสง และคุณพิุ ชญิา สุุวงค์์ ทำำ ให้้ชนะใจกรรมการและได้้รัับ รางวัลชันะเลิศคู่ิ ไ่ป เมื่่�อวัันที่่� ๒๐ กัันยายน พ.ศ. ๒๕๖๑ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 123
羅望子花圖案的真絲布源自羅望子花。羅望子花看起來像是樹枝末端的小花束，裡面有粉紅色和白色的花瓣。 因此，編織者將羅望子花的獨特特性藉由絲線 編織成可以傳達社區居民豐富的生機、文化和生活方式的圖案。 Chaiyaphum Province | 猜也蓬府 Silk fabric with tamarind flower pattern is derived from tamarind flowers, which look like small bouquets at the end of the branches with their pink and white petals inside. The weaver has, therefore, put the unique characteristics of the tamarind flowers on silk threads and woven them into patterns that convey abundance, culture and way of life of the people in the community. จัังหวััดชััยภููมิิ เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าไหมลายขอดอกมะขาม เป็็นลายผ้้าที่่�ประยุุกต์์มาจาก ดอกมะขาม ซึ่่�งเป็็นไม้้ผลยืืนต้้นชนิิดหนึ่่�ง ที่่�มีีลัักษณะเป็็นพุ่่ม รููปวงกลมขนาดใหญ่่ ให้้ร่่มเงาหนาทึึบ เปลืือกสีีน้ำ ำ� ตาลอ่่อน ใบจะเรียีงตััวแบบสลัับ ใบย่่อยจะเรียีงตััวเป็็นคู่ ดอก่มีีลัักษณะเป็็น ช่่อเล็็ก ๆ อยู่ปล่ายกิ่่�ง มีีกลีบีดอกสีีชมพููปนขาวอยู่่ภายใน ผู้้ทอ จึึงได้้นำำ ลัักษณะของดอกมะขาม มาเป็็นลายเอกลัักษณ์์ลงบน เส้้นไหม และนำำมาทอเป็็นลวดลายที่่สื่่� �อให้้เห็็นถึึงความอุุดมสมบููรณ์์ วััฒนธรรม และวิิถีีชีีวิิตของคนในชุุมชน ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลายผ้้า “ขอดอกมะขาม” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางอุุไรวรรณ วิิเศษแสง ที่่�อยู่่� ๕๐ หมู่่ที่่� ๑๑ ตำำบลบ้้านโสก อำำเภอคอนสวรรค์์ จัังหวััดชัยัภููมิิ โทร. ๐๘-๑๕๔๔-๓๘๙๖ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Khor Dok Makham” Name of Owner: Mrs. Uraiwan Wisessang Address: 50 Moo 11, Ban Sok Subdistrict, Khon Sawan District, Chaiyaphum Tel: 08-1544-3896 布料名稱： “紮結染布” 圖案名稱： “羅望子花” 業主名稱： 烏拉萬·維桑夫人 地址： 猜也蓬府坤沙旺區班梭鄉第11村門牌50號。 電話： 08-1544-3896 124 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
那空拍儂府 緹花摻珍珠緙絲 (Khit Sam Yok Muk) 圖案是農桑村 (Nong Sang) 村的一種古老布料，由4種圖案組成，即珍珠 (mook) 圖案，卵葉五椏果 (Masan, Dillenia ovata), 璫 (Tum) 圖案和泛馬哈 (Pan Maha: 嘉藍花) 圖案與流水紋紮結染交織在一起。這種圖案從過去一直編織到現在。至於用神木草藥 (sacred wood herbs) 染色的 棉紗，人們相信任何穿戴的人對本人和家庭親人方面都會有福報。因此，該織品在各種吉祥慶典儀式中都很受歡迎。 Nakhon Phanom Province | Khit Sam Yok Muk pattern is an ancient fabric of Nong Sang village, which consists of 4 patterns, namely Muk pattern, Masan flower pattern, Tum pattern and Pan Maha pattern interwoven with Lai Nam Lai mudmee. This pattern has been woven from the past to the present. As for the cotton yarn dyed with sacred wood herbs, it is believed that anyone who wears it will have good fortune on their side as well as their family’s. As such, the fabric is popularly worn in various auspicious ceremonies. จัังหวััดนครพนม ชื่่�อผ้้า “ขิิดแซมยกมุุก” ชื่่�อลาย “ขิิดแซมยกมุุก” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางมยุุรีี แสนสามารถ ที่่�อยู่่� ๑๒๖ หมู่่ ๒ ตำำบลหนองสัังข์์ อำำเภอนาแก จัังหวััดนครพนม โทร. ๐๙-๕๓๓๙-๗๖๘๖ Name of Fabric: “Khit Sam Yok Muk” Name of Pattern: “Khit Sam Yok Muk” Name of Owner: Mrs. Mayuree Saensamart Address: 126 Moo 2 Nong Sang Subdistrict, Na Kae District, Nakhon Phanom Tel: 09-5339-7686 布料名稱： “緹花摻珍珠緙絲” 圖案名稱： “緹花摻珍珠緙絲” 業主名稱： 瑪優里·仙撒瑪夫人 地址： 那空拍儂府那開區儂桑鄉第2村門牌126號。 電話： 09-5339-7686 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าลายขิิดแซมยกมุุก เป็็นลายโบราณของหมู่บ้้านหนอง่สัังข์์ ประกอบด้้วย ๔ ลาย ได้้แก่่ ลายมุุก ลายดอกมะซ่่าน ลายตุ้้ม และลายพัันมหา นอกจากนี้้�ยัังแทรกด้้วยมััดหมี่่�ลายน้ำ ำ�ไหล เป็็น ลวดลายที่่มี�ีการทอตั้้�งแต่่อดีีตจนถึึงปััจจุบัุัน ส่่วนเส้้นฝ้้ายย้้อมด้้วย สมุุนไพรไม้้มงคล มีีความเชื่่�อว่่า หากใครได้้สวมใส่่จะเป็็นสิริิมงคล แก่่ตนเองและครอบครััว จึึงนิยิมสวมใส่่ในงานพิธีิีมงคลต่่าง ๆ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 125
帶有野蟹 (Puna) 圖案的紮結染絲布是一種手工編織的 絲綢，所運用的圖案採取了老腊肠树木莢 (old Koon pods) 淬取的自然染料染色。這一種紮結染圖案是塔普薩瓦伊村 (Thap Sawai village) 的古老圖案野蟹的再現，以前稱為 “螃蟹圖案--Lai Pu” 絲綢，是祖先世代傳承的智慧。 Nakhon Ratchasima Province | 呵叻府 Mudmee silk fabric with Puna pattern is a handwoven silk with applied patterns dyed with natural colors from old Koon pods. The mudmee pattern is a reflection of Puna, an ancient pattern of Thap Sawai village. It was once called “Lai Pu” silk, and the wisdom has been inherited from generation to generation. จัังหวััดนครราชสีีมา เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ชาวบ้้านทับัสวาย มีีการปลููกหม่่อนเลี้้ย� งไหม และทอผ้้าไหม มาตั้้�งแต่่อดีีตจนถึึงปััจจุบัุัน เดิิมทอผ้้าเพื่่�อใช้นุ่่ ้งห่่ม และมอบให้ญ้าติมิิตร การทอจึึงเน้้นเป็็นผ้้าพื้้�น และเมื่่�อทอเป็็นผืืนแล้้ว ส่่วนใหญ่่จึึงจะนำำมาย้้อมด้้วยสีีจากธรรมชาติิ เช่่น มะเกลืือ ครั่่�ง เข คราม และหมากชาตรีี เป็็นต้้น ผ้้าไหมมััดหมี่่�ลายปููนา เป็็นผ้้าไหมทอมืือลวดลายประยุุกต์์ ย้้อมด้้วย สีีธรรมชาติิจากฝัักคููนแก่่ มีีการมััดหมี่่�เลียีนแบบลวดลายจากปููนา ซึ่่�งเป็็นลายโบราณของหมู่บ้้าน่ทับัสวาย เดิิมเรียีกว่่า ผ้้าไหม “ลายปูู” และมีีการสืืบทอดภููมิิปััญญาของบรรพบุรุุษจากรุ่่นสู่่รุ่่น ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “ปููนา” ชื่่�อผููครอบครอง นางบััวผััน ทรพีีสิิงห์์ ที่่�อยู่่� ๒๔๙ หมู่่ที่่� ๑ ตำำบลทัับสวาย อำำเภอห้้วยแถลง จัังหวััดนครราชสีีมา โทร. ๐๘-๖๘๖๙-๖๔๒๓ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Puna” Name of Owner: Mrs. Buapan Thorapeesing Address: 249 Moo 1, Thap Sawai Subdistrict, Huai Thalaeng District, Nakhon Ratchasima Tel: 08-6869-6423 布料名稱： “紮結染布” 圖案名稱： “野蟹” 業主名稱： 布潘·索拉皮辛夫人 地址： 呵叻府懷塔林區塔撒威鄉第1村門牌249號。 電話： 08-6869-6423 126 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
汶干府 “蠟燭台--Ton Tian” 圖案是一種布紋圖案，融合了 自古以來一直居住在湄公河沿岸的人們對神聖的那迦/蛇 (Naga) 的崇拜，根據祖先傳承的傳統，結合想像力發明布 料圖案，然後織工還需要忍耐解決紮結染複雜的功夫，直 到美麗的蠟燭台 (Ton Tian) 圖案紮結染織布誕生。 Bueng Kan Province | Ton Tian pattern is a fusion of belief in the worship of Nagas by those having lived along the Mekong River since ancient times and the creative imagination of our ancestors to invent the fabric pattern in accordance with the tradition that has been passed down to us. The weaver requires intricacy and patience in tie-dying and weaving until the beautiful Ton Tian-patterned Mudmee fabric is born. จัังหวััดบึึงกาฬ ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “ต้้นเทีียน” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางบุุญถม โถปาสอน ที่่�อยู่่� ๑๑๔ หมู่ที่่่� ๑๐ ตำำบลชุุมภููพร อำำเภอศรีวิีิไล จัังหวััดบึึงกาฬ โทร. ๐๘-๗๘๖๒-๓๐๓๙ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Ton Tian” Name of Owner: Mrs. Bunthom Thopasorn Address: 114 Moo 10, Chumphu Phon Subdistrict, Si Wilai District, Bueng Kan Tel: 08-7862-3039 布料名稱： “紮結染布“” 圖案名稱： “蠟燭台” 業主名稱： 邦瑟姆·索普·索恩夫人 地址： 汶干府斯威萊區春普彭鄉 第10村門牌114號。 電話： 08-7862-3039 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 บ้้านห้้วยลึึกอิินทรนิิมิิตร เป็็นชุุมชนที่่�มีีประชากรส่่วนใหญ่่เป็็นชาติิพัันธุ์์ภููไท อาชีีพส่่วนใหญ่่ทำำ เกษตรกรรม (ยางพารา) มีีกลุ่่มอาชีีพทอผ้้ามััดหมี่่�ซึ่่�งได้้รัับการสืืบทอดมาจากบรรพบุุรุุษจากรุ่่นสู่่รุ่่น ผ้้าลายต้้นเทียีน เป็็นลายผ้้าที่่�มีีการผสมผสานจากความเชื่่�อในเรื่่�องของการบููชาพญานาค ซึ่่�งเป็็นสิ่่�งศัักดิ์์�สิิทธิ์์� ที่่�ชาวลุ่่มน้ำ ำ�โขงมีีการสัักการบููชากัันมาตั้้�งแต่่สมััยโบราณ ผนวกกัับการใช้้จิินตนาการของบรรพบุุรุุษคิิดค้้นลายผ้้า ให้้สอดคล้้องกัับประเพณีีที่่�ได้้สืืบทอดกัันมา อีีกทั้้�งต้้องใช้้ความละเอีียด ความอดทนในการมััดย้้อม และการทอ จนได้้ผ้้ามััดหมี่่�ลายต้้นเทีียนที่่�สวยงาม Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 127
紮結染絲紅裙襬挑花星布 (Mudmee Teen Daeng)，也稱為 “紅芯裙 (Red Sinh)、紅裙襬 (Red Foot)、挑花星 (Jok Dao)”，由3個部分組成：紅裙頭、百花 裙身、紅裙襬。“那迦鈴紋” 圖案代表穿戴者的生育繁衍能力、安穩幸福的生活和吉祥福報。 Buri Ram Province | 武里喃府 Mudmee silk fabric, Also known as “Red Sinh, Red Foot, Jok Dao” consists of 3 parts: the red top; differently patterned sinh; and bright red hem piece of sinh. The “Naga Krading pattern” represents fertility, stability, and auspiciousness to the wearer. จัังหวััดบุุรีีรััมย์์ เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าไหมมััดหมี่่ตี�ีนแดง หรืือเรียีกอีีกชื่่�อหนึ่่�งว่่า “ซิ่่�นหััวแดงตีีนแดง จกดาว” มีีองค์์ประกอบของผืืนผ้้า ๓ ส่่วน ได้้แก่่ ส่่วนหััวซิ่่�น เป็็นสีีแดง ตััวซิ่่�นมีรููปีแบบลวดลายต่่าง ๆ และส่่วนของตีีนซิ่่�นต้้อง เป็็นสีีแดงสด รููปแบบของลายในส่่วนของตััวซิ่่�นที่่�ได้รั้บัรางวัลชันะเลิศิ เรีียกว่่า “ลายนาคกระดิ่่�ง” ซึ่่�งมีีองค์์ประกอบ ๒ ส่่วน คืือ “นาค” หมายถึึง ความอุุดมพููนสุุข “กระดิ่่�ง” หมายถึึง ความโด่่งดััง ความอุุดมสมบููรณ์์ ความเพีียบพร้้อมไปด้้วยความมั่่�งคั่่�ง หากใครได้้ ครอบครองหรืือสวมใส่่ จะเกิิดความเป็็นสิริิมงคล มีีแต่สิ่่่ �งดีีงามเข้้ามาในชีีวิิต ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�ตีีนแดงจกดาว” ชื่่�อลาย “นาคกระดิ่่�ง” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายสุุนทร เชิิดชูู ที่่�อยู่่� ๗๐ หมู่ที่่่� ๓ ตำำบลบ้้านยาง อำำเภอพุุทไธสง จัังหวััดบุรีุีรััมย์์ โทร. ๐๘-๔๗๐๕-๖๑๕๙ Name of Fabric: “Mudmee Teen Daeng Jok Dao” Name of Pattern: “Naga Krading”. Name of Owner: Mr. Sunthorn Cherdchu Address: 70 Moo 3, Ban Yang Subdistrict, Phutthaisong District, Buri Ram Tel: 08-4705-6159 布料名稱： “紮結染絲紅裙襬挑花星布” 模式名稱： “那迦蛇紋鈴” 業主名稱： 孫桐·車初先生 地址： 武里喃府普太松區板揚鄉第3村門牌70號。 電話： 08-4705-6159 128 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
馬哈沙拉堪府 檳榔花項鍊圖案 (Soi Dok Mak) 圖案的紮結染織布是由較小的超細絲線製成的。 傳統顏色是黃色，紅色和綠色。此外，在洗滌過程中還添加特殊的白色。 將73個紮結 紮結在一起的過程以及使用雙頭紮結染 (double-headed mudmee) 都可以使圖案更精緻細膩。 經紗的結構共有4800股，可使織布緊實，並插入了 特殊的紅松鼠尾紋絲線，並混有羅望子種子的顏色。 Maha Sarakham Province | Mudmee fabric with Soi Dok Mak pattern is produced from the smaller ultra-fine silk threads. The traditional colors are yellow, red and green. In addition, a special white color is added during the wash process. Both the Mudmee process of bonding with 73 and the use of double-headed mudmee are to create delicate patterns. The structure of the warp has a total of 4,800 ends to make the fabric tight along with the insertion of a special red squirrel tail mixed with the tamarind seed color. จัังหวััดมหาสารคาม ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “สร้้อยดอกหมาก” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายจัักษ์์ภิิรมย์์ ศรีีเมืือง ที่่�อยู่่� ๓๒ หมู่่ที่่� ๑๓ ตำำบลหนองเรืือ อำำเภอนาเชืือก จัังหวััดมหาสารคาม โทร. ๐๙-๘๐๓๖-๘๔๔๑ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Soi Dok Mak” Name of Owner: Mr. Jakpirom Srimueang Address: 32 Moo 13, Nong Ruea Subdistrict, Na Chueak District, Maha Sarakham Tel: 09-8036-8441 布料名稱： “紮結染布” 圖案名稱： “檳榔花項鍊圖案” 業主名稱： 甲克琵隆·斯里滿先生 地址： 馬哈沙拉堪府那屈區儂瑞鄉第13村門牌32號。 電話： 09-8036-8441 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้ามััดหมี่่�ลายสร้้อยดอกหมาก ผลิิตจากเส้้นไหมพิิเศษ ขนาดเล็็ก เพื่่�อให้้ตััวลายสร้้อยดอกหมากมีีความเล็็กและถี่่� เป็็นพิิเศษ ลงสีีแบบโบราณ คืือ สีีเหลืือง แดง เขีียว นอกจากนี้้�ยัังมีี การถมสีีพิิเศษ คืือ สีีขาว จะทำำขึ้้�นมาระหว่่างกระบวนการล้้างสีี ส่่วนลายกรวยเชิิงของลายจะเป็็นลายแบบโบราณ กระบวนการมััดหมี่่� มััดด้้วยหมี่่� ๗๓ ลำำ และการใช้้มััดหมี่่�แบบ ๒ หััว เพื่่�อให้ล้ายละเอียีด อ่่อนช้้อย กระบวนการทอทอด้้วยฟืืม ๖๐ หลบ โครงสร้้างของเส้้นยืืน มีีจำำนวน ๔,๘๐๐ เส้้น เพื่่�อให้้ผ้้ามีีความแน่่นและสอดหางกระรอก แบบพิิเศษด้้วยสีีแดงผสมสีีเม็็ดมะขาม ลัักษณะเด่่นของผ้้าผืืนนี้้�คืือ มีี ๓ สีี แต่สี่บริี ิเวณกรวยเชิิงจะมีสีีเพิ่่�มขึ้้�นมาอีีก ๑ สีี รวมเป็็น ๔ สีี Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 129
จัังหวััดมุุกดาหาร ชื่่�อผ้้า “ผ้้ายกดอกหมัักโคลน” ชื่่�อลายผ้้า “ลายลููกหวาย” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวกรกมล นุุราช ที่่�อยู่่� ๒๙ หมู่่ที่่� ๗ ตำำบลหนองสููงเหนืือ อำำเภอหนองสููง จัังหวััดมุุกดาหาร โทร. ๐๘-๑๙๖๕-๖๖๙๕ Name of Fabric: “Yok Dok Muk Clone” Name of Pattern: “Lai Look Whai” Name of Owner: Miss Kornkamon Nuraj Address: 29 Moo 7, Nong Sung Nuea Subdistrict, Nong Sung District, Mukdahan Tel: 08-1965-6695 布料名稱： “紮結發酵染緙絲布料” 圖案名稱： “藤球圖案” 業主名稱： 康卡蒙·努拉特小姐 地址： 穆達漢府儂頌區儂頌暖鄉第7村門牌29號。 電話： 08-1965-6695 130 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
籐球圖案是按富傣 (Phu Tai) 部落農頌區 (Mueang Nong Sung) 原為4英尺的圖案編織製成的。 紮結發酵 染 (Mud caking) 是改變棉花和絲綢天然纖維的另一種 方法，最終可形成深色、美麗、豐富的色彩，更耐用且 與眾不同。此為客戶所熟知而且廣受歡迎，產品可供銷 售國內外。 Mukdahan Province 穆達漢府 The rattan ball pattern is created from a 4-pedals weaving pattern of the Phu Thai tribe, Mueang Nong Sung. Mud caking is another way to change the natural fibers of cotton and silk, culminating in darker tones, beautiful, rich but more durable and unusual colors. It is widely popular and well known among customers. The products are offered for sale both domestically and internationally. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าลายลููกหวายเป็็นลวดลายที่่�เกิิดจากการทอแบบเหยียบี ๔ ตะกอ ของคนเผ่่าภูไูทเมืืองหนองสููง การหมัักโคลน เป็็นอีีกวิธีิีหนึ่่�งในการเปลี่่ย�นสีีเส้้นใยธรรมชาติิของฝ้้ายและไหม ซึ่่�งเกิิดจากการประยุุกต์์ใช้้ความหลากหลายทางชีีวภาพ ในท้้องถิ่่�น นำำทรััพยากรทางธรรมชาติิมาผสมผสานกับศิั ลปิะการทอผ้้าจนเกิิดเป็็นผ้้าหมัักโคลนย้้อมสีีธรรมชาติิ การนำำ เส้้นใยผ้้าที่่�ผ่่านการย้้อมสีีด้้วยพืืชพรรณไม้้ธรรมชาติิในท้้องถิ่่�นไปหมัักในเนื้้�อโคลนก่่อนนำำ ไปทอ เนื้้�อที่่�ทอเสร็็จ จะนุ่่มนวล มีีความแตกต่่างไปด้้วยคุุณสมบััติิที่่�ดีีของการหมัักโคลน พบว่่าเกิิดโทนสีีเข้้มขึ้้�น มีีความสวยงาม สีีสด สีีมีีความคงทน และสวยงามแปลกตาขึ้้�น จึึงเป็็นที่่�นิิยมแพร่่หลายและเป็็นที่่�รู้้จัักของลููกค้้า มีีการจำำหน่่ายผลิิตภััณฑ์์ ทั้้�งภายในและต่่างประเทศอีีกด้้วย Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 131
จัังหวััดยโสธร ชื่่�อผ้้า “ผ้้าขิิด” ชื่่�อลาย “ลููกหวาย” (ลายดอกยศสุุนทร) ชื่่�อผู้ครอบครอง ้นางสาวพรประทาน ทองสุุข ที่่�อยู่่� ๔ หมู่ที่่่� ๑ ตำำบลบึึงแก อำำเภอมหาชนะชััย จัังหวััดยโสธร โทร. ๐๙-๕๖๐๘-๘๘๓๕ Name of Fabric: “Khit Fabric” Name of Pattern: “Look Whai” (Yotsunthorn flower pattern) Name of Owner: Miss Pornpratan Tongsuk Address: 4 Moo 1, Bueng Kae Subdistrict, Mahachana Chai District, Yasothon Tel: 09-5608-8835 布料名稱： “緹花布” 圖案名稱： “藤球” (Yotsunthorn flower pattern) 業主名稱： 彭普樂潘•通粟小姐 地址： 益梭通府瑪哈差那柴區崩凱鄉第1村門牌4號。 電話： 09-5608-8835 132 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
益梭通府 益梭通府選擇了 “帶有藤球圖案的緹花布料--Khit fabric with Lai Look Whai” 作為代表該府的布料。 通 過學習和發展智慧，使用天然染料染色，並編織成藤球 (rattan ball) 圖案或 Yotsunthorn flower 花卉圖案，使 該真絲布料才能變得美麗而出眾，從而維護傳承了該府寶 貴遺產的布料，並為家庭增加了收入。 Yasothon Province Yasothon locals have selected “Khit fabric with Lai Look Whai” to be the province’s fabric. Through learning and developing wisdom, the fabric is made beautiful and outstanding by using silk dyed in natural colors and woven into the rattan ball pattern or Yotsunthorn flower pattern in order to preserve and carry on the province’s fabric and earn extra income for the family. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 จัังหวััดยโสธรได้คั้ัดเลืือก “ผ้้าขิดลายิลููกหวาย” เป็็นผ้้าประจำำจัังหวััด จึึงเกิิดการเรียีนรู้้และต่่อยอดภููมิปัิญญัา พััฒนาให้้มีีความสวยงาม โดดเด่่นด้้วยการนำำเส้้นไหมมาย้้อมสีีธรรมชาติิ ทอเป็็นลายลููกหวาย หรืือลายดอก ยศสุุนทร เพื่่�อเป็็นการอนุุรัักษ์์สืืบทอดสืืบสานเป็็นผ้้าประจำำจัังหวััดให้้คงอยู่่ เพื่่�อเป็็นการสร้้างรายได้้เสริิมให้้เกิิด ในครััวเรืือน พร้้อมทั้้�งมีีการพััฒนารููปแบบผลิิตภััณฑ์์ให้้มีีความหลากหลาย เช่่น กระเป๋๋าแฮนด์์เมด ผ้้าพื้้�นเมืือง ย้้อมสีีธรรมชาติิ เป็็นต้้น Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 133
จัังหวััดร้้อยเอ็็ด ชื่่�อผ้้า “หมี่่�คั่่�น” ชื่่�อลาย “สาเกต” ชื่่�อผู้ครอบครอง ้นางเอีียบ นาคกระแส ที่่�อยู่่� ๑๐๘ หมู่่ที่่� ๑๐ ตำำบลทุ่่งหลวง อำำเภอสุุวรรณภููมิิ จัังหวััดร้้อยเอ็็ด โทร. ๐๖-๒๑๑๒-๐๙๙๔ Name of Fabric: “Mee Khan” Name of Pattern: “Saket” Name of Owner: Mrs. Iab Nakkrasae Address: 108 Moo 10, Thung Luang Subdistrict, Suvarnabhumi District, Roi Et Tel: 06-2112-0994 布料名稱： “米干（分段紮結染織布)” 模式名稱： “沙克特”。 業主名稱： 野波·那克噶拉協夫人 地址： 黎逸府素萬那普區通巒鄉第10村門牌108號。 電話： 06-2112-0994 134 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
沙克特 (Saket) 花紋布料在黎逸府是獨一無二的, 因為他們的絲綢織造融合了5種當地的紮結染花紋, 即七燈籠圖案 (Khom Jed)，小那迦圖案 (Naga Noi), 孔葉圖案 (Khong Eia)，檳榔花圖案 (Mak Jab) 和康寶 摻緹花圖案 (Kham Pao Sam Khit)。全部都編織成一塊 稱為 “沙克特圖案--Saket Pattern” 的織布，就像黎逸 府人民團結交融為一體。每種圖案都與女王的縐綢桃金 孃 (Inthanin Bok/crepe-myrtle)（粉紅色和紫色）的花 色交織在一起，這是象徵黎逸府的花。 Roi Et Province 黎逸府 Saket pattern fabric is unique in Roi Et Province as their silk weaving has incorporated 5 local mudmee patterns, namely Khom Jed, Naga Noi, Khong Eia, Mak Jab and Kham Pao Sam Khit. They are woven together into one piece of fabric called “Saket Pattern”, which is like a fusion of the unity of Roi Et people into one. Each pattern is interwoven with the flower colors of Queen’s crepe-myrtle (pink and purple), which is the symbolic flower of Roi Et Province. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าลายสาเกต เป็็นผ้้าที่่�มีีเอกลัักษณ์์ประจำำจัังหวััดร้้อยเอ็็ด ซึ่่�งการทอผ้้าไหมของชาวร้้อยเอ็็ด นิิยมนำำลาย มััดหมี่่�พื้้�นบ้้าน ๕ ลาย ได้้แก่่ ลายโคมเจ็็ด ลายนาคน้้อย ลายคองเอี้้�ย ลายหมากจัับ และลายค้ำ ำ� เพาแซมขิิด นำำมา ประยุุกต์์ทอต่่อกัันไว้้ในผ้้าผืืนเดีียวกััน เรีียกชื่่�อว่่า “ลายสาเกต”เปรีียบเสมืือนเป็็นการหลอมรวมความสามััคคีีของ ชาวร้้อยเอ็็ดให้้เป็็นหนึ่่�งเดียีว โดยแต่ล่ะลวดลายจะทอคั่่�นด้้วยสีพื้้ ี �นสีีดอกอิินทนิลบิ ก (สีชีมพููอมม่่วง) ซึ่่�งเป็็นดอกไม้้ ประจำำจัังหวััดร้้อยเอ็็ด Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 135
จัังหวััดเลย จัังหวััดเลย เป็็นจัังหวััดที่่มี�ีแนวตะเข็บช็ายแดนติิดสาธารณรััฐประชาธิปิไตยประชาชนลาว จึึงมีีกลุ่่มชาติิพัันธุ์์ หลายชนเผ่่า ไตดำำ (ลาวโซ่่ง) เป็็นชาติิพัันธุ์์ที่่�รัักษาศิิลปะการทอผ้้าเอาไว้้เป็็นอย่่างดีี ตััวอย่่างเช่่น ผ้้าซิ่่�นนางหาญ (ผ้้าซิ่่�นตาหมี่่�) เป็็นผ้้าซิ่่�นประเภทหมี่่�คั่่�น มีีประวััติิความเป็็นมาที่่�น่่าสนใจ ผ้้าซิ่่�นนางหาญ มีีถิ่่�นกำำเนิิดอยู่่ในเขตบ้้านนาป่่าหนาด ตำำบลเขาแก้้ว อำำเภอเชีียงคาน จัังหวััดเลย การนุ่่งผ้้า ซิ่่�นนางหาญ จะพบมากในพิิธีีเซ่่นไหว้้ “ผีีเฮืือน” และในพิิธีีกรรม “แชปาง” พอมีีบ้้างที่่�นุ่่งกัันในชีีวิิตประจำำวััน คำำว่่า “นางหาญ” จึึงมีีความหมาย คืือ ความกล้้า ความเด็็ดเดี่่�ยว (ที่่�กล้้าตััดสิินใจที่่�ทอผ้้าให้้มีีอััตลัักษณ์์ของ พื้้�นถิ่่�นเอาไว้้) ชื่่�อผ้้า “หมี่่�คั่่�น” ชื่่�อลาย “ผ้้าซิ่่�นนางหาญ” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสำำลาน กรมทอง ที่่�อยู่่� ๕๗/๒ หมู่่ที่่� ๔ ตำำบลเขาแก้้ว อำำเภอเชีียงคาน จัังหวััดเลย โทร. ๐๘-๖๐๓๕-๔๗๓๘ Name of Fabric: “Mee Kan” Name of Pattern: “Nang Han Sinh” Name of Owner: Mrs. Samlan Gromtong Address: 57/2 Moo 4, Khao Kaeo Subdistrict, Chiang Khan District, Loei Tel: 08-6035-4738 布料名稱： “米干（分段紮結染織布)” 圖案名稱： “囊漢芯裙布” 業主名稱： 薩姆蘭·克隆通夫人 地址： 黎府昌汗區考科鄉第4村門牌57/2號。 電話： 08-6035-4738 136 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
很久以前在當地流傳有關3個黑傣 (Tai Dam) 姐妹 的故事。第一個姐姐是紮結染花紋的設計師，並成為了 原始的織布工。 但是，她在織造實現之前就死了。然 後，第二個姐姐繼續編織，可是不久也隨著大姐嚥下了 最後一口氣。喪偶守寡的三妹看到這種情況後，向她已 故的丈夫 “庭幽靈--Phee Huen” 祈禱，懇求說：“如 果能讓我完成編織，祭禮（Sen Huen）時我會擺在托 盤上當祭品”。這次的祈禱使三妹終於能夠完成 “囊漢芯 裙布--Nang Han Sinh” 的編織，迄今為止，這傳說已 經在織布工當中流傳多年了。 Loei Province 黎府 Local stories were told in days of yore about the 3 Tai Dam sisters. The first sister was the designer of the mudmee pattern and became the original weaver of the sinh. However, she had died before the weaving was brought to fruition. The second sister then continued to weave and later breathed her last after the first. The third widowed sister, after seeing such happenings, prayed to the spirit of her deceased husband “Phee Huen” imploring that “if this piece of Sinh is finished, I will “Sen Huen” or put it on a tray as an offering.” This prayer caused the third sister to emerge victorious as the weaver of “Nang Han Sinh”, which has hitherto been recounted for years on end. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 เรื่่�องเล่่าจากในท้้องถิ่่�นที่่�เกิิด มานานแล้้ว มีพี่่น้�้องหญิิงชาวไตดำำ , ไทดำำ จำำนวน ๓ คน หญิิงคนแรกเป็็นผู้้คิิดค้้น ลวดลายในการมััดหมี่่� ได้้เป็็นผู้้ทอให้้เป็็น ผ้้าซิ่่�น แต่่ทอไม่่เสร็็จก็็ได้้เสีียชีีวิิตก่่อน หญิิงคนที่่� ๒ ก็็ได้้มาทอต่่อ ในขณะที่่�ทอ ก็็ได้้เสียีชีีวิิตตามคนแรกไป หญิิงหม้้ายคน ที่่�สาม จึึงได้บ้อกว่่ากับั “ผีีเฮือน” ื สามีที่่� เสียีชีีวิิตไปแล้้วว่่า“หากทอผ้้าซิ่่�นผืืนนี้้� สำำเร็็จเสร็็จสิ้้�น เมื่่�อมีีการ‘เสนเฮืือน’ จะใส่่ไปในสำำรัับให้้” ทำำ ให้้หญิิงหม้้าย คนที่่� ๓ เป็็นผู้้ทอจนสำำเร็็จ จึึงเป็็นที่่�มา ของ “ซิ่่�นลายนางหาญ” ที่่�ได้้เล่่าสืบต่ื ่อ กัันมาจนถึึงทุุกวัันนี้้� Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 137
จัังหวััดศรีีสะเกษ ชื่่�อผ้้า “ผ้้าเหยีียบ” ชื่่�อลาย “ลููกแก้้ว” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายอภิิวััฒน์์ พิิลา ที่่�อยู่่� ๒๑ หมู่่ที่่� ๑๐ ตำำบลจาน อำำเภอกัันทรารมย์์ จัังหวััดศรีีสะเกษ โทร. ๐๘-๖๒๖๓-๖๙๑๔ Name of Fabric: “Yieb” Name of Pattern: “Diamond Pattern” Name of Owner: Mr. Apiwat Pila Address: 21 Moo 10, Chan Subdistrict, Kanthararom District, Si Sa Ket Tel: 08-6263-6914 布料名稱： “踏板（Yieb）布” 圖案名稱： “水晶球” 業主名稱： 阿皮瓦特·皮拉先生 地址： 四色菊府坎塔拉羅姆區詹鄉第10村門牌21號。 電話： 08-6263-6914 138 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
帶有水晶球圖案的真絲織布已經存在200多年了, 並且圖案的名稱因地區而異。 之所以稱為 “踏板（Yieb) 布”，是因為織布工必須在木質踏板開關和四個綜片之間 交替踩踏，以實現所需的特殊緞紋圖案。這種編織的概念 是從粗絲外皮獲得的。編織織布時，會產生厚而粗糙的 織布，適合裁剪成堅韌的工作服，用於畜牧業等。 Si Sa Ket Province 四色菊府 Silk fabric with a diamond pattern has existed for more than 200 years, and the name of the pattern is different according to each local area. The reason it is called “Yieb fabric” is that the weaver must alternate stepping between the wooden pedal switch and the four heddles in order to achieve the specific pattern of the satin as desired. This concept of weaving is obtained from coarse silk outer bark. When weaving the fabric, it will produce a thick, coarse fabric suitable for cutting into tough workwear for husbandry, etc. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าไหมลายลููกแก้้ว มีีมาตั้้�งแต่่อดีีตกาลกว่่า ๒๐๐ ปีีก่่อน การเรีียกชื่่�อลวดลายก็็มีีแตกต่่างไปตามท้้องถิ่่�นบ้้าง เรียีกว่่า “ผ้้าแพรเหยีียบ” เหตุทีุ่่�เรียีกก็็เพราะว่่าผู้้ทอจะต้้องเลืือกเหยียบี ไม้้สลัับตะกอ ซึ่่�งมีี ๔ ตะกอ เพื่่�อให้้ได้ล้ายผ้้า ที่่�เป็็นลายเฉพาะของผ้้าแพรเหยีียบ นั่่�นก็็คืือลายลููกแก้้ว ตามที่่�ต้้องการ แนวคิิดการทอผ้้าได้้จากไหมเปลืือกนอก ที่่มี�ีขนาดเส้้นใหญ่่หยาบ เมื่่�อทอผ้้าจะได้้ผ้้าเนื้้�อหนาหยาบ เหมาะสำำหรับตััดเป็็นเสื้้�อใส่่ทำำ งานที่่ต้�้องทำำอย่่างสมบุุกสมบััน ใส่่ทำำ นา ทำำ ไร่่ ทอ ๔ ตะกอ ยกดอกเป็็นลายลููกแก้้ว ผู้้ทอต้้องเป็็นคนที่่มี�ีความชำำนาญทอผ้้าเก่่ง มีีความละเอียีดลออ และความประณีีต ชาวบ้้านนิยิมใส่่ผ้้าลายลููกแก้้วในการทำำ งาน มัักนิิยมย้้อมผ้้าด้้วยผลมะเกลืือ จะทำำ ให้้ได้้เสื้้�อที่่�มีี สีีดำำสนิทิ เพราะนำำ ไปหมัักโคลนตม ตััวเสื้้�อจะมีีความอ่่อนนิ่่�มมืือเมื่่�อจัับต้้อง มีีคุุณสมบััติิซัักแล้้วไม่่ต้้องรีีด สามารถ สวมใส่่ได้้เลย Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 139
จัังหวััดสกลนคร จัังหวััดสกลนคร เป็็นอีีกจัังหวััดที่่มี�ีการผลิิตครามได้้มาก เนื้้�อครามสีีเข้้มสวยเป็็นอัันดับต้ั ้น ๆ ของประเทศ ในอดีีต มีบัีันทึึกของชาวต่่างประเทศ (ลาลููแบร์์) ในสมัยักรุุงศรีีอยุุธยา มีีการซื้้�อขายเนื้้�อครามจำำนวนมากนำำ ไปที่่ป�ระเทศญี่่ปุ่่�น ปััจจุบัุันยัังพบเห็็นได้้ในขบวนแห่่เทพเจ้้าทางทะเล ดัังนั้้�น การใช้้ผ้้าย้้อมครามจึึงไม่่ได้มี้ ีเฉพาะประเทศไทยเท่่านั้้�น ชื่่�อผ้้า “ผ้้าฝ้้ายมััดหมี่่�ย้้อมคราม” ชื่่�อลาย “ดอกไม้ป่้ ่า” ชื่่�อผู้ครอบครอง ้นางนิิตยา พลศัักดิ์์�ขวา ที่่�อยู่่� ๒๔๒ หมู่่ที่่� ๑๔ ตำำบลไร่่ อำำเภอ พรรณานิิคม จัังหวััดสกลนคร โทร. ๐๙-๘๐๙๖-๕๖๘๕ Name of Fabric: “Indigo Mudmee Cotton” Name of Pattern: “Wild flowers” Name of Owner: Mrs. Nittaya Polsakkwa Address: 242 Moo 14, Rai Subdistrict, Phanna Nikhom District, Sakon Nakhon Tel: 09-8096-5685 布料名稱： “靛藍紮結染純棉布料” 圖案名稱： “野花” 業主名稱： 倪塔雅·彭薩課瓦夫人 地址： 沙功那空府帕那倪空區萊鄉第14村門牌242號。 電話： 09-8096-5685 140 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
靛藍紮結染純棉織布 “野花圖案” 的靈感來自一些 團體成員，她們去社區森林裡採蘑菇，看到了盛開的各 種野花，因而受到啟發，根據自己社區附近野花的本質 創作了織布圖案。 Sakon Nakhon Province 沙功那空府 Indigo-dyed cotton fabric “Wild Flower Pattern” was inspired by some group members who went to the forest to collect mushrooms in a community forest. They saw different kinds of wild flowers in full bloom, and were later inspired to make a fabric pattern based on the nature of wild flowers in the area of their own community. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าฝ้้ายเข็็นมืือย้้อมคราม “ลายดอกไม้้ป่่า” เกิิดจากแรงบัันดาลใจจากสมาชิิกในกลุ่่มที่่�ได้้เข้้าป่่าไปเก็็บเห็็ด ในป่่าชุุมชน และได้้เห็็นดอกไม้้ป่่าบานสะพรั่่�งสวยงาม ดอกหลายสีีหลายแบบ จึึงเกิิดแรงบัันดาลใจนำำมาจััดทำำ เป็็น ลวดลายผ้้าที่่�อิิงธรรมชาติิของดอกไม้้ป่่าในพื้้�นที่่�ของชุุมชนตนเอง Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 141
จัังหวััดสุุริินทร์์ ชื่่�อผ้้า “โฮล (มััดหมี่่�) สีีธรรมชาติิ” ชื่่�อลาย “โฮล” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นายนทีี สติิภา ที่่�อยู่่� ๖ หมู่่ที่่� ๔ ตำำบลบึึง อำำเภอเขวาสิินริินทร์์ จัังหวััดสุุริินทร์์ โทร. ๐๖-๒๙๒๔-๖๕๑๖ Name of Fabric: “Natural-dyed Hol (Mudmee)” Name of Pattern: “Hol” Name of Owner: Mr. Natee Satipa Address: 6 Moo 4 Bueng Subdistrict, Khwao Sinrin District, Surin Tel: 06-2924-6516 布料名稱： “自來天然紮結染織的霍爾 （Hol）布” 圖案名稱： “霍爾” 業主名稱： 納梯·薩蒂帕先生 地址： 素林府誇辛林區崩鄉 第4村門牌6號。 電話： 06-2924-6516 142 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
素林府 “霍爾/流水織布--Hol” 與素林府的淵源由來已 久。通過霍爾/自來水織布，我們還可以學習素林府 “奎伊--Kui” 族的故事。“霍爾絲綢--Hol Silk” 的名稱 來自當地語言，意思是流水。流水是古老的信仰作為 “豐饒” 的象徵。霍爾布也是素林人在各種吉祥事件中使 用的布料，使霍爾/流水織布成為素林王后的絲綢。 Surin Province “Hol fabric” is one that has had a long history occurring alongside Surin Province for a long time. From Hol fabric, we can learn the stories of ethnic “Kui” in Surin Province as well. The name “Hol Silk” is from the local language that means flowing water. It is an ancient belief that water is a symbol of “abundance”. Hol fabric is also what people in Surin use in various auspicious events, making Hol fabric the queen of Surin silk. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 “ผ้้าโฮล” ถืือเป็็นผ้้าที่่�มีีประวััติิความเป็็นมาที่่�เกิิดขึ้้�นคู่่กัับจัังหวััดสุุริินทร์์มาช้้านาน โดยผ้้าโฮลนั้้�นสามารถ บอกเล่่าเรื่่�องราวต่่าง ๆ ของชาติิพัันธุ์์“กููย” จัังหวััดสุุริินทร์์ได้้อย่่างดีี จากชื่่�อ “ผ้้าไหมโฮล” นั้้�นเป็็นภาษาท้้องถิ่่�น ที่่�แปลว่่า น้ำ ำ�ไหล เป็็นความเชื่่�อของคนโบราณว่่า น้ำ ำ�เป็็นสััญลัักษณ์์ของความอุุดมสมบููรณ์์ ผ้้าโฮลยัังเป็็นผ้้าที่่�คนในจัังหวััดสุุริินทร์์ใช้้ในงานมงคลต่่าง ๆ ทำำ ให้้ผ้้าโฮลกลายเป็็นราชิินีีแห่่งผ้้าไหมสุุริินทร์์ และเป็็นลายประจำำจัังหวััดสุุริินทร์์ ทอด้้วยเส้้นไหมสาวด้้วยมืือ จากไหมพัันธุ์์ไทยพื้้�นบ้้านเลี้้�ยงเองและย้้อมด้้วย สีีธรรมชาติิ Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 143
จัังหวััดหนองคาย ชื่่�อผ้้า “มััดหมี่่�” ชื่่�อลาย “นาคคู่่” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางรำพรรณ ภููเงิิน ที่่�อยู่่� ๕๓๒ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลวัังหลวง อำำเภอเฝ้้าไร่่ จัังหวััดหนองคาย โทร. ๐๘-๔๙๕๖-๑๙๖๗ Name of Fabric: “Mudmee” Name of Pattern: “Double naga” Name of Owner: Mrs. Rampan Phu-Ngoen Address: 532 Moo 2, Wang Luang Subdistrict, Fao Rai District, Nong Khai Tel: 08-4956-1967 布料名稱： “紮結染布” 圖案名稱： “雙那迦” 業主名稱： 蘭潘•富恩根夫人 地址： 廊開府佛萊區王巒鄉第2村門牌532號。 電話： 08-4956-1967 144 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน
編織紮結染絲 (Mudmee Silk) 自古以來就存在, 以往人們會自己種植桑樹、養蠶、染色、編織等全程工 序都由自家一手完成，而這種高級絲布料僅用於祈福 儀式法會。 用於一般儀式和功德法會的 “雙那迦蛇帶大米祭盆 的圖案--Double naga pattern with Khan Mak Bueng (Bai Si)” 的紮結染絲織布頗具本地特色，其編織圖案已 獲廊開府輔導推廣。 Nong Khai Province 廊開府 Weaving Mudmee Silk has been practiced since ancient times. People in bygone days would weave fabric for themselves in their household for use in both general and merit-making ceremonies. The mudmee fabric “Double naga pattern with Khan Mak Bueng” (Bai Si) is a mudmee silk with a local identity whose weaving patterns have been given publicity by Nong Khai Province. เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 การทอผ้้าไหมมััดหมี่่� มีีมาตั้้�งแต่่สมััยโบราณ ซึ่่�งคนสมััยก่่อนจะทอผ้้าไว้้ใช้้เองในครััวเรืือน เพื่่�อใช้้ในงานพิิธีี งานบุญต่ ุ ่าง ๆ เท่่านั้้�น การทอผ้้าจะทำำ เองทุุกขั้้�นตอน ตั้้�งแต่ปลูู ่กหม่่อนเลี้้ย�งไหม สาวไหม การย้้อม การทอ เป็็นต้้น ผ้้ามััดหมี่่� “ลายนาคคู่่�แซมด้้วยลายขัันหมากเบ็็ง” (บายศรีี) เป็็นผ้้าไหมมััดหมี่่ที่่�มี�ลีายเป็็นอััตลัักษณ์์เฉพาะ พื้้�นถิ่่�น และได้รั้ับการส่่งเสริิมการทอลายจากจัังหวััดหนองคาย Continuing and Preserving Thai Traditional Fabrics in the Land 傳承泰國鄉土傳統織布 145
農寶林富府 九種吉祥寶石 (Mani Noppakao) 12生肖 12 (Zodiac signs) 圖案的靈感來自於人們根 據占星術對出生年份的黃道十二宮的命運的信念。這些信仰的傳說已經流傳了很久了，因 此在布料上傳達象徵十二生肖的故事，而九種吉祥寶石 (Mani Noppakao) 則代表廣為流傳 最興旺的9種吉祥顏色。 Nong Bua Lam Phu Province | Mani Noppakao 12 Zodiac pattern was inspired from seeing people’s beliefs in destiny according to the zodiac signs or years of birth in astrology. The stories of these beliefs have been passed down for a long time and effectively conveyed on the fabric. The symbols are of the 12 zodiac animals while Mani Noppakao means the 9 auspicious colors that put across prosperity. จัังหวััดหนองบััวลำ ำ ภู ู ชื่่�อผ้้า “ขิิดไหม” ชื่่�อลาย “๑๒ นัักษััตร มณีีนพเก้้า” ชื่่�อผู้้ครอบครอง นางสาวประมวล เหลาบับภัา ที่่�อยู่่� ๔๙/๑ หมู่่ที่่� ๒ ตำำบลเมืืองใหม่่ อำำเภอศรีบุีุญเรืือง จัังหวััด หนองบััวลำำภูู โทร. ๐๘-๗๒๑๙-๑๔๑๒ Name of Fabric: “Silk Khit” Name of Pattern: “Mani Noppakao 12 Zodiac signs” Name of Owner: Miss Pramuan Laobabpa Address: 49/1 Moo 2 Mueang Mai Subdistrict, Si Bun Rueang District, Nong Bua Lam Phu Tel: 08-7219-1412 布料名稱： “緹花絲綢” 圖案名稱： “九種吉祥寶石12生肖” 業主名稱： 帕拉曼·老巴巴小姐 地址： 農寶林富府詩文巒區紋脈鄉第2村門牌49號。 電話： 08-7219-1412 เรื่่�องราวผลิิตภััณฑ์์ / Product Story / 產品故事 ผ้้าลาย ๑๒ นัักษััตร มณีีนพเก้้า ได้้รัับแรงบัันดาลใจมาจากการได้้เห็็นความเชื่่�อของผู้้คนเกี่่�ยวกัับเรื่่�องของ โชคชะตาในด้้านโหราศาสตร์ที่่ ์ �เกี่่ย�วกับปีันัีักษััตร ประจำำปีีเกิิดของแต่ล่ะคน ซึ่่�งบางคนก็็ได้นำ้ ำความเชื่่�อเรื่่�องนี้้�มาเป็็น ตััวช่่วยในการตััดสิินเรื่่�องสำำคััญ ๆ ในชีีวิิต เช่่น การตั้้�งชื่่�อ การแต่่งงาน ทััศนคติิต่่อผู้้คนรอบข้้าง และการเจาะจงปีี ที่่�จะให้้กำำเนิิดทารก ซึ่่�งเรื่่�องราวความเชื่่�อเหล่่านี้้�ก็็ได้้มีีการสืืบทอดกัันมาเป็็นเวลายาวนาน จึึงได้้ถ่่ายทอดเรื่่�องราว ลงไปบนผ้้า มีีสััญลัักษณ์์เป็็นสััตว์ทั้้์ �ง ๑๒ นัักษััตร ส่่วนมณีีนพเก้้า หมายถึึง สีีมงคล ๙ สีี ที่่�สื่่�อให้้เห็็นถึึงความเป็็นสิิริิมงคลสููงสุุด 146 สืืบสาน อนุุรัักษ์์ศิิลป์์ผ้้าถิ่่�นไทย ดำำรงไว้้ในแผ่่นดิิน