gÇnrhjid 3
á¡fš : E©QÆ® ts®»‹wjh?
neh¡f« : ehŸfS¡F« óŠrz¤â‹ ts®¢á¡F« ïilna cŸs
bjhl®ig Muha.
fUJnfhŸ : ehŸfŸ mâfÇ¡f mâfÇ¡f óŠrz¤â‹ ts®¢á
mâfÇ¡F«.
j‰rh®ò kh¿ : ehŸ
rh®ò kh¿ : óŠrz¤â‹ ts®¢á
f£L¥gL¤j¥g£l
kh¿ : gÇnrhjid nk‰bfh©l fhy msî, buh£oÆ‹ tif
cgfuz§fŸ : cU¥bgU¡fho, buh£o, Ú®, be»Ê¥ig, behŒt tisa«
brŒKiw
1. buh£oÆ‹ nkš Ú® bjˤâLf.
2. buh£oia be»Ê¥ igÆDŸ it¤J, Äjkhd bt¥gÃiyÆš it¤âLf.
3. 5 eh£fS¡F¥ ã‹ buh£oÆ‹ Ãiyia c‰w¿ªJ F¿¥bgL¤âLf.
ehŸ óŠrz¤â‹ msî
4. MuhŒÉ‹ Koit x£o¡ FGÉš fyªJiuahLf.
ïiza¤ js«
óŠrz« ts®ªj buh£oia¢
rh¥ãlyhkh? V‹?
MáÇa® F¿¥ò
3.1.3 • MuhŒÉ‹tÊ E©QÆ®fË‹ ts®¢áia m¿a¢ brŒjš.
42
E©QÆ®fË‹ ts®¢áia îzÆ¡F« fhuÂfŸ
gÇnrhjid
khzt®fns, fh‰W, Ú®, Äjkhd
bt¥gÃiy, jhJ¢ r¤J, V‰w
fho¤j‹ik E©QÆÇ‹ ts®¢á¡F¤
JizòÇí« fhuÂfshF«.
á¡fš : mâfkhd fho¤j‹ik E©QÆ®fË‹ ts®¢áia¤ jil
brΒkh?
neh¡f« : òË¡fhoÆ‹ msɉF« xU thu¤â‰F¥ ã‹ g¥ghËÆ‹
ïWâÃiy¡F« ïilna cŸs bjhl®ig Muha.
j‰rh®ò kh¿ : òË¡fhoÆ‹ msî
rh®ò kh¿ : xU thu¤â‰F¥ ã‹ g¥ghËÆ‹ ïWâ Ãiy
f£L¥gL¤j¥g£l
kh¿ : g¥ghËÆ‹ msî, g¥ghËÆ‹ v©Â¡if
bghUŸfS« : 1 g¥ghË¥ gH«, 2 Mo¡ fy‹, 150 ml òË¡fho, ÚŸ
fUÉfS«
cUis msÉ, f¤â
brŒKiw
1. g¥ghË¥ gH¤ij¢ rk msÉš 20 J©Lfshf bt£Lf.
2. 10 g¥ghˤ J©LfŸ åj« 2 Mo¡ fyÅš ïLf.
3. fy‹ AÆš 10 ml òË¡fhoí« fy‹ BÆš 100 ml òË¡fhoí« C‰¿
ïW¡fkhf _o it¤âLf.
4. xU thu¤â‰F¥ ã‹ g¥ghËÆ‹ Ãiyia c‰w¿ªJ m£ltizÆš
F¿¤âLf.
fy‹ òË¡fhoÆ‹ msî (ml) g¥ghËÆ‹ ïWâ Ãiy
A 10
B 100
5. fho¤ j‹ik E©QÆÇ‹ ts®¢á¡F v›thW JizòÇ»wJ v‹gij¡
fyªJiuahLf.
MáÇa® F¿¥ò
3.1.4 • ïªj MuhŒit¡ fhuÂfS¡F V‰g¡ FG elto¡ifahf nk‰bfhŸtij¥ g¤jš.
• E©QÆ® ts®¢á¡F¤ JizòÇí« k‰w fhuÂfis Muha¥ g¤jš.
43
E©QÆ®fËdhš V‰gL« e‹ikfŸ
ntsh©ik, kU¤Jt«, czî¤ jahÇ¥ò KjÈa gy JiwfËš E©QÆ®
ga‹gL¤j¥gL»‹wd.
behâk« gy tif czî¥ bghUŸfis¤ jahÇ¡f¥ ga‹gL»wJ.
nlhdh£ buh£o jh¥ghŒ bj«ng
F¢áa« áy czî¥ F¢áa« fÊî óŠrz« nehŒ v⮥ò¢ r¡â
bghUŸfis¤ Ú® R¤âfÇ¡f kUªJ jahÇ¡f¥ ga‹gL»wJ.
jahÇ¡f¥
ga‹gL»wJ. cjî»wJ.
nehŒ v⮥ò¢ r¡â kUªJ
ghyhil¡ f£o fÊî Ú® R¤âfÇ¥ò
F¢áaK« óŠrzK« ïa‰if¥ bghUŸfis k£f¢ fÇk cu«
brŒ»‹wd. ïj‹tÊ k©Âš jhtu§fŸ thH¤
njitahd jhJ¢ r¤Jfis cUth¡F»‹wd. fÇk
cu« jahÇ¡fî« F¢áaK« óŠrzK« ga‹gL»‹wd.
jftš JË
‘nuhnlh Nnlhnkhd°’ (Rodo Pseudomonas) v‹gJ xË¢ nr®¡if brŒa¡Toa
F¢áa«. ïªj¡ F¢áa« jhtu§fisÉl 300 kl§F mâfkhf¢ NÇa xËia¥
ga‹gL¤j¡ToaJ. ïªj¡ F¢áa« k©Âš ïU¡F«nghJ ‘yh¡nlh ngáy°’
(Lactobacillus), behâk« ngh‹wt‰iw¢ brašgl¤ ö©L«. ïjdhš k©Âš
ÉG« ïiy, jiHfŸ Éiuthf k£F«.
MáÇa® F¿¥ò
3.1.5 • m‹whl thœÉš E©QÆ®fËdhš V‰gL« e‹ikfis vL¤J¡fh£LfSl‹
És¡Fjš.
44
nlhdh£ jahÇ¥ngh«
njitahd bghUŸfS« fUÉfS«
nfhJik khî 350 g, behâk« 7 g, ÓÅ 35 g, c¥ò (njitahd msî)
100 ml, v©bzŒ 500 ml .
Ú® 100 ml, ÃWit, bgÇa gh¤âu«, bgÇa j£L, nlhdh£ m¢R
brŒKiw:
1. KjÈš nfhJik khit (350 g) xU bgÇa
gh¤âu¤âDŸ nghl nt©L«.
2. kÓhÅî3l5‹ gnnjri® ¡tfanhtd ©mLs«î. c¥ò, behâk« 7 g,
3. _‹iwí« khîl‹ e‹F fyªJ bfhŸs nt©L«.
4. ã‹ 150 ml Úiu¡ fyitÆDŸ C‰w nt©L«.
5. khit e‹F ãirªj ã‹ bgÇa j£o‰F kh‰w
nt©L«.
6. nlhdh£ m¢ir¡ bfh©L ãirªj khit bt£o
ntbwhU j£oš mL¡f nt©L«.
7. ã‹d® 30 ÃÄl« fʤJ nlhdh£ c¥ãa ã‹
khzt®fŸ MáÇa® Jizíl‹ v©bzÆš
bghÇ¡f nt©L«.
v¢rÇ¡if
45
E©QÆ®fËdhš V‰gL« ÔikfŸ
E©QÆ®fŸ czit¡ bfl¢ brh¤ij¥ gš
brŒ»‹wd. ï›îzit¤ jtWjyhf
c©gt®fS¡F e¢Rzî V‰gL»wJ. e¢Rzî
e¢Rzî f©lt®fS¡F tƉW tÈ,
thªâ ngâ V‰gL«.
ïuÉš cw§Ftj‰F K‹ gš
Jy¡fhÉoš F¢áa¤â‹ jh¡f¤jhš
gš brh¤ij V‰gL»wJ.
E©QÆÇ‹ jh¡f¤âdhš gut¡Toa nehna bjh‰W nehŒ vd¥gL»wJ.
fh‰W, bjhLjš, Éy§F (Ô§FÆÇfŸ), öŒika‰w czî, mR¤jkhd Ú®
ngh‹wt‰¿‹ _y« bjh‰W nehŒ guî»wJ.
E©QÆ® bjh‰WnehŒ
F¢áa« fhyuh
f© nehŒ m«ik
f© nehŒ
áu§F
fhr nehŒ
e¢áa« jhs«ik
m«ik
vŒ£°
rË¡fhŒ¢rš
óŠrz« brh¿ =- gil
njkš
ònuh£nlhnrhth knyÇah
jftš JË njkš
1921M« M©L fhrnehia¡ Fz¥gL¤j¡ f©Lão¡f¥g£l Kjš jL¥ò
kUªJ ‘ãáÍ’ (BCG) MF«. FHªij ãwªjîl‹ nghl¥gL« Kjš jL¥óá
MF«.
MáÇa® F¿¥ò
3.1.5 • E©QÆ®fËdhš V‰gL« Ôikfis vL¤J¡fh£LfSl‹ És¡Fjš.
46
bjh‰Wnehia¤ jÉ®¥ngh«!
Mnuh¡»akhf thœnth«!
bghJ ïl§fS¡F¢ bršY«nghJ v¥bghGJ« Kf¡ftÇ
mÂa nt©L«. ïjdhš fh‰¿š guî« bjh‰W
nehÆÈUªJ e«ik¥ ghJfh¤J¡ bfhŸs Koí«.
eh« czî c©gj‰F K‹ò«, fÊtiwia¥
ga‹gL¤âa ã‹ò« iffis tHiyia¡ bfh©L
fGt nt©L«. ïªelto¡ifÆ‹tÊ e« iffËš
f©Q¡F¥ òy¥glhj E©QÆ®fis mf‰w Koí«.
eh« ga‹gL¤âa cilfis clD¡Fl‹
ryit¤ öŸ ga‹gL¤â¤ Jit¡f nt©L«.
âdK« öa Milfis mÂa nt©L«.
eh« Éisah£L elto¡ifÆš <Lg£lã‹
tHiyia¡ bfh©L R¤jkhd ÚÇš FË¡fnt©L«.
ïªelto¡ifÆ‹ tÊ Éa®itÆš fyªJŸs
E©QÆ®fis mf‰w Koí«. njhš nehÆÈUªJ
ghJfh¤J¡ bfhŸs Koí«.
bjh‰W nehŒ f©lt®fis¤ jÅik¥gL¤j nt©L«.
jÅik¥gL¤j¥g£l egiu¢ br‹W fh©gij¤ jÉ®¥gj‹
_y« eh« bjh‰W nehŒ guthkš jL¡f Ko»wJ.
Úiu¡ bfhâ¡f it¤j ã‹dnu mUªj nt©L«. mâf bt¥g
ÃiyÆš ÚÇYŸs E©QÆ®fŸ ïwªJÉL«.
J«kš mšyJ ïUkÈ‹ nghJ bkšÈiH¤ jhis¥ ga‹gL¤j
nt©L«. ga‹gL¤âa jhis Kiwahd tÊÆš mf‰Wtj‹
_y« ïªnehŒ k‰wt®fS¡F¥ guthkš jL¡f Ko»wJ.
47
kdk»œ elto¡if
E©QÆ® ekJ ifÆš
ïU¡»wjh? ïšiyah?
1. khzt®fŸ It® bfh©l FGÉš ïa§Ff.
2. E©QÆ®fË‹ gl§fis¤ jhËš m¢áLf.
3. m¢á£l jhis¤ bjËthd be»Ê¥ igÆDŸ ïLf. ã‹ mªbe»Ê¥
igÆ‹ nkš cdJ iffis m¢R it¤J tiuf.
4. bjËthd gh¤âu¤âDŸ Úiu Ãu¥ã be»Êia EiH¤âLf.
5. Ú§fŸ c‰w¿ªjij¡ fyªJiuahLf.
61
52
43
48
rhu« - E©QÆ®fË‹ thœ¡if¢
bra‰gh§FfŸ :
- E©QÆ® Äf E©Âa cÆÇd« Rthá¤jš
efUjš
- 5 tif¥gL« tsUjš
F¢áa«
e¢áa« - E©QÆ®fËdhš V‰gL«
óŠrz« ÔikfŸ :
mšfh brh¤ij¥ gš
ònuh£nlhnrhth e¢R czî
f© nehŒ
czit¡ bfl¢ brŒjš
thªâ ngâ
- E©QÆ®fËdhš V‰gL« e‹ikfŸ : - E©QÆ®fËdhš V‰gL«
bjh‰W :
czî jahÇ¡f m«ik
knyÇah
fÊî Ú® R¤âfÇ¥ò brŒa fhyuh
rË¡fhŒ¢rš
nehŒ v⮥ò¢ r¡â kUªJ jahÇ¡f brh¿
áu§F
ïa‰if¥ bghUis k£f¢
brŒa
ïa‰if
cu«
jahǡf
49
gƉá 3.1
E©QÆ®fË‹ gaid¡ f©l¿ªJ ïiz¡fî«.
1. ïiz¡fî« E©QÆ®fË‹ ga‹
ïa‰if¥ bghUis k£f¢
E©QÆ®fË‹ tif brŒí«.
F¢áa« fÊî Úiu¢ R¤âfÇ¡f cjî«.
óŠrz« nehŒ v⮥ò¢ r¡â kUªJ
F¢áaK« óŠrzK« jahÇ¡f¥ ga‹gL«.
behâk« jhghŒ, bj«ng jahÇ¡f¥
ga‹gL«.
2. E©QÆ®fŸ czîfËš ts®tj‰fhd fhuÂfis¡ F¿¥ãLf.
m.
M.
ï.
<.
c.
3. E©QÆÇ‹ thœÉaš bra‰gh§if¡ F¿¥ãLf.
m.
M.
ï.
50
gƉá 3.2
gl«, Ôg‹ nk‰bfh©l xU elto¡ifia¡ fh£L»wJ. Ôg‹ xU kÂ
neu¤â‰F¥ ã‹ khÉ‹ Ãiyia c‰w¿ªjh‹.
Mu«g Ãiy xU kÂ
neu¤â‰F¥ ã‹
1. 1 k neu¤â‰F¥ ã‹ khÉ‹ Ãiyia x£o X® C»¤jiy¡ F¿¥ãLf.
2. behâk« btËÆL« tËk¤â‹ bgaiu¡ F¿¥ãLf.
3. ïªj MuhŒÉ‹tÊ vL¡f¡Toa Koî ahJ?
4. E©QÆ®fËdhš V‰gL« 3 e‹ikfis¥ g£oaÈLf.
i)
ii)
iii)
51
gƉá 3.3
rÇahd Éilia¤ bjÇî brŒf
1. Ñœ¡fh©gdt‰WŸ vJ rÇahd ïizahF«?
A. mšfh - behâk«
B. F¢áa« - óŠrz«
C. F¢áa« - ïnghyh
D. e¢áa« - bfhnuhdh
2. vªj E©QÆ® fÊî Ú® R¤âfÇ¥ò¢ brŒa¥ ga‹gL»wJ?
A. mšfh
B. F¢áa«
C. óŠrz«
D. behâk«
3. vªj E©QÆiu Ä‹dQ E©nzh¡fhoÆ‹ thÆyhf k£Lnk fhz
Koí«?
A. ònuh£nlhnrhth
B. óŠrz«
C. F¢áa«
D. e¢áa«
4. Ñœ¡fhQ« E©QÆiu v§F¡ fhzyh«?
A. flš B. buh£o C. ghš D. Fs«
52
m4yF cÆÇd§fS¡»ilna
cŸs bjhl®ò
gl¤âš fhz¥gL« Éy§Ffisí« mt‰¿‹ czî _y¤ijí«
milahs§f©L F¿¥ãLf.
ïªj¥ gl¤âš jhtu«, Éy§FfË‹ thœÉl¤âš fhz¡Toa¤ bjhl®ig¡
FGÉš fyªJiuahLf.
53
cÆÇd§fËilna cŸs bjhl®ã‹ tif
Ñœ¡fhQ« gl« thœÉl¤âš fhz¥gL« czî tiyia¡ fh£L»wJ.
ïªj czî tiyÆš c‰g¤âahs®, gÈíÆ®, bfhšY©Â Éy§Ffis
milahs§f©L TWf.
jhtu« Rakhf czî á£L¡FUÉ¡F« nfhÊ¡F«
jahÇ¥gjhš m~J bt£L¡»Ë czî _ykhF«.
c‰g¤âahs® vd¡ xnu tif czî _y¤ij ïu©L
fUj¥gL»wJ. Éy§FfŸ c©gjhš czî¥
nghuh£l« V‰gL»wJ.
á£L¡FUÉ
jhtu« bt£L¡»Ë gh«ò fGF
á£L¡FUÉí« nfhÊí« nfhÊ
gh«ò¡F czthf miktjhš
gÈíÆ® vd miH¡f¥gL»‹wd. fGF gh«ig¡ bfh‹W
c©gjhš, fGF«
nkY«, gh«ò Éy§Ffis¡ bfhšY©Â vd
bfh‹W c©gjhš bfhšY©Â miH¡f¥gL»wJ.
vd miH¡f¥gL»wJ.
k‰bwhU Éy§»‰F czthf mikí« Éy§if¥ gÈíÆ®
v‹ngh«.
xU Éy§F k‰w Éy§if¡ bfh‹W c©Q«nghJ mjid¡
bfhšY©Â v‹ngh«.
xnu czî _y¤ij ïu©L mšyJ mj‰F« nkyhd Éy§FfŸ
c©Q«nghJ, czî¥ nghuh£l« v‰gL»wJ.
MáÇa® F¿¥ò
4.1.1 • czî¤ bjhlÇš fhz¥gL« c‰g¤âahs®. gÈíÆ®, bfhšY©Âfis
4.1.2 milahs« fhz¤ ö©Ljš.
54
cÆÇd§fËilna cŸs bjhl®ò« tiffS«
ï›îy»š thH¡Toa áy Éy§FfŸ jŤJ« T£lkhfî« thœ»‹wd.
ï›thwhf thH¡Toa Éy§FfŸ xnu ïd¤ij¢ nr®ªj Éy§Ffshfî«
bt›ntW ïd¤ij¢ nr®ªj Éy§Ffshfî« ïU¡»‹wd. ïªj
Éy§FfË‹ mo¥gil¤ njitfis¥ ó®¤â brŒa x‹nwhblh‹W
x¤JiH¤J« nghuhoí« thœ»‹wd. nk‰f©l Éy§Ffis tif¥gL¤Jf.
MáÇa® F¿¥ò
4.1.1 • cÆÇd§fËilna cŸs bjhl®ãš fhz¥gL« tifia¢ Rakhf¡ f©l¿a
4.1.2 tÊfh£Ljš.
55
xnu ïdtif Éy§FfËilna V‰gL«
nghuh£lK« mj‹ fhuÂfS«
xnu ïdtif Éy§FfŸ czî, Ú®, ïiz, thÊl« ngh‹w fhuÂfS¡fhf¥
nghuh£l¤ij nk‰bfhŸ»‹wd.
czî xnu ïdtif Éy§FfŸ
áy T£lkhf thœ»‹wd.
m›Éy§FfŸ czî
_y¤ij¥ nghuho¥ bgw
nt©oa NHš V‰gL»wJ.
ïiz¡fhd xnu ïdtif Éy§FfŸ
nghuh£l« x¤JiH¤J thœªjhY«
j‹ ïiz¡fhf¥ nghuhl
nt©oíŸsJ.
fhLfËš nfhil¡fhy§fËš
Ú® kiHÆ‹ikahš, Ú®
g‰wh¡Fiw V‰g£L
Éy§FfËilna Ú®¥
nghuh£l« V‰gL»wJ.
tá¥ãl« xnu tifahd thÊl¤ij¡
bfh©oU¡F« Éy§FfŸ
tá¥ãl¤â‰fhf¥
nghuhL»‹wd.
MáÇa® F¿¥ò
4.1.2 • xnu ïdtif Éy§FfË‹ nghuh£l§fisí« mj‹ fhuÂfisí«
cjhuz§fSl‹ És¡Fjš.
56
bt›ntW ïdtif Éy§FfËilna
V‰gL« bjhl®ò
czî bt›ntW ïdtif
Éy§FfŸ xnu tif
czî _y¤ij¡
bfh©oU¡F«nghJ
czî¥ nghuh£l«
V‰gL»wJ.
Ú® ts§fŸ
Fiwí«nghJ xnu
Ú® ïl¤âš tá¡F«
bt›ntW ïd
Éy§FfËilna Ú®¥
nghuh£l« V‰gL»wJ.
tá¥ãl« xnu tifahd
thÊl¤ij¡
bfh©oU¡F«
bt›ntW ïd
Éy§FfŸ
tá¥ãl¤â‰fhf¥
nghuhL»‹wd.
gl« nt‰W ïd
Éy§FfËilna V‰gL«
x¤JiH¥ig¡ fh£L»wJ.
ïjdhš, V‰gL«
e‹ikia¡ FGÉš
fyªJiuahLf.
MáÇa® F¿¥ò
4.1.2 • bt›ntW ïdtif Éy§FfË‹ nghuh£l§fisí« mj‹ fhuÂfisí«
cjhuz§fSl‹ És¡Fjš.
57
elto¡if
1. jÅahf¢ brašglî«.
2. x›bthUtU« xU jiy¥ig¤ bjÇî brŒaî«.
xnu ïdtif Éy§FfŸ
bt›ntW ïdtif Éy§FfŸ
3. Ú§fŸ bjÇî brŒj jiy¥igbah£o¥ glÉšiy jahǤJ
tF¥giwÆš gil¡fî«.
MáÇa® F¿¥ò
4.1.2 • Éy§FfË‹ thœÉaš KiwÆ‹ e‹ik Ôikfis¥ g£oaÈLjš.
58
Éy§FfË‹ T£L cÆ® thœ¡if
Éy§FfŸ j« ghJfh¥ò¡ fhuz¤â‰fhfî« áy mo¥gil¤ njitfis¥
bg‰W¡ bfhŸsî« x‹W¡bfh‹W x¤JiH¤J thœ»‹wd. ï›thwhd T£L
cÆ® thœ¡ifÆš Éy§FfËilna e‹ikí« Ôikí« V‰gL»‹wd. xU
áy Éy§FfŸ k‰w ïdtif Éy§FfË‹ _y« ghJfh¥igí« mo¥gil¤
njitfisí« bg‰W¡ bfhŸ»‹wd. ïªj tifahd T£L cÆ® thœ¡ifia
_‹W tifahf¥ ãÇ¡fyh«.
x£L©Â thœî
x£L©Â thœî v‹gJ X® cÆÇd« k‰bwhU ju¥ãdU¡F¤ Ôikia k£L«
bfhL¤J¤ jd¡F e‹ikia¥ bg‰W¡ bfhŸS«. ehŒfË‹ nkš c©Â
ïU¥gij¡ f©lJ©lh? ehÆ‹ clÈš ïU¡F« c©Â, ehÆ‹ clÈÈUªJ
ïu¤j¤ij c¿Šá thœ»wJ. ïjdhš, ehŒ¡F clÈš ò© V‰gL»wJ. xU
ju¥ãd® k£L« e‹ikia¥ bg‰W¡bfh©L k‰bwhU ju¥ãdU¡F¤ Ôikia¡
bfhL¥gJ x£L©Â thœthF«.
MáÇa® F¿¥ò
4.1.3 • x£L©Â thœî KiwÆ‹ k‰w vL¤J¡fh£Lfis khzt®fŸ ÉtÇ¡f
C¡Fɤjš.
59
gÇkh‰W thœî
vUikí« ikdhî«
gl¤âš fhz¡Toa
ikdh¡fË‹ elto¡ifia
c‰w¿ªJ Tw Koíkh?
mªj ikdh¡fshš vUik¡F
e‹ikah? Ôikah?
vUikÆ‹ ÛJ ïU¡F« ó¢á tiffis ikdh¡fŸ bfh¤â c©Q»‹wd.
ïjdhš, ikdh¡fS¡F czî »il¡»wJ. vUik j‹ clš nkš gFâÆš
ïU¡F« ó¢áfË‹ jh¡FjÈÈUªJ ÉLgL»wJ. ï›thwhd thœÉaš Kiw
gÇkh‰W thœî vd¥gL«. gÇkh‰W thœthš ïu©L ju¥òfS¡F« e‹ik
k£Lnk Éis»wJ.
Kjiyí« ¥nsht® gwití«
KjiyÆ‹ thÆDŸ ïU¡F«
FUÉia Kjiy c©Qkh?
mªj¡ FUÉ KjiyÆ‹ g‰fË‹
ïL¡»š ïU¡F« ïiw¢áfis
c©gjhš, KjiyÆ‹ g‰fŸ
R¤jkh»wJ. nkY«, mªj¡
FUÉ¡F« czî »il¡»wJ.
gl¤âš fhz¥gL« JwÉ
e©L«, fl‰rhkªâí«
vªj tif¡ T£L cÆ®
thœ¡ifia¢ nr®ªjit?
MáÇa® F¿¥ò
4.1.3 • gÇkh‰W thœî KiwÆ‹ k‰w vL¤J¡fh£Lfis khzt®fŸ ÉtÇ¡f
C¡Fɤjš.
60
nt‰¿d ïiz thœî
Rwhî« bunkhuhî«
nt‰¿d ïiz thœî v‹gJ xU ju¥ãd® k£L« e‹ikailªJ k‰bwhU
ju¥ãdU¡F e‹iknah mšyJ Ôiknah V‰glhjJ MF«. bunkhuh Û‹
ghJfh¥ã‰fhfî« czî¡fhfî« Rwh ÛDl‹ nr®ªJ ga¡»wJ. Rwh
ÛDl‹ nr®ªJ gaÂ¥gjhš k‰w gy« thŒªj Û‹fŸ bunkhuh Ûid¤
jh¡Ftâšiy. nkY«, Rwh Û‹ c©Q« czÉÈUªJ ïªj bunkhuh
ÛD¡F czî »il¡»wJ.
Éy§FfËilna fhz¥gL« Rwh Û‹fŸ
T£L cÆ® thœ¡ifia¥ K‰wʪJÉ£lhš
g‰¿a jftšfis¤ âu£o bunkhuh Û‹fË‹
tF¥ãš gil¤âLf. Ãiy v‹dthF«?
mDkhŤJ¡ TWf.
MáÇa® F¿¥ò
4.1.3 • nt‰¿d ïiz thœî KiwÆ‹ k‰w vL¤J¡fh£Lfis khzt®fŸ ÉtÇ¡f
4.1.4 C¡Fɤjš.
• khzt®fŸ T£L cÆ® thœ¡if bjhl®ghd âu£nlL jahÇ¡f¥ g¤jš.
61
elto¡if
jiy¥ò : v‹ ïiznahL ïiz¡fî«
elto¡if
1. 6 khzt®fŸ bfh©l FGÉš ïa§»Lf.
2. M, N v‹w 2 bg£ofis¤ jah® brŒâLf.
3. N bg£oÆš Kjiy, óid, Rwh gl§fis it¤âLf.
4. M bg£oÆš ikdh, ¥nsht® gwit, bunkhuh Û‹ gl§fis it¤âLf.
5. bt©gyifÆš T£L cÆ® thœ¡ifÆ‹ 3 jiy¥òfisí« x£Lf.
6. 3 khzt®fŸ N bg£oÆš ïU¡F« gl§fis vL¡fî«.
7. k‰w 3 khzt®fËš Kjš khzt® M bg£oÆš xU gl¤ij vL¡fî«.
8. »il¡f¥bg‰w Éy§F¡F V‰wthW ghtid mšyJ Xiria vG¥òf.
9. mªj khztÇ‹ brašfis milahs§f©L mtUila ïizia¤
bjÇî brŒf.
10. T£L cÆ® ïiz rÇahf¢ nr®ªj ãwF khzt®fŸ j§fË‹ jiy¥ig¤
bjÇî brŒaî«.
11. m›thnw k‰w ïu©L FG khzt®fS« brašgLf.
Éy§FfË‹
T£L cÆ®
thœ¡if
62
jhtu§fS¡»ilna V‰gL« bjhl®ò«
nghuh£lK«
jhtu§fS« Éy§Ffis¥ nghynt mo¥gil¤ njitfis¥ bgWtj‰fhf¥
nghuhL»‹wd. xnu ïdtif jhtu§fS« bt›ntW ïdtif jhtu§fS«
j« mo¥gil¤ njitfis¥ bg‰W¡bfhŸs¥ nghuh£l¤ij nk‰bfhŸ»‹wd.
jhtu§fŸ j« ÚLÃytiy cWâbrŒaî« mo¥gil¤ njitfis¥ bgwî«
nghuh£l§fisí« T£L cÆ® thœ¡ifiaí« nk‰bfhŸ»‹wd.
v‹ mU»š
caukhd ku§fŸ
ïU¥gjhš nghâa NÇa
xË »il¡fÉšiy.
ïªj ku« vd¡F¥
nghJkhd NÇa
xËia¥ bg‰W¡bfhŸs
cjî»wJ.
jhtu§fŸ nghuhL« fhuÂfis¡ FGÉš fyªJiuaho¥ g£oaÈLf.
MáÇa® F¿¥ò
4.2.1 • jhtu§fËilna V‰gL« nghuh£l¤ij¡ f©l¿ªJ TWjš.
63
jhtu§fS¡»ilna V‰gL« nghuh£l«
NÇa xË¡fhd nghuh£l«
gl« mâfkhd jhtu§fŸ
ts®ªâU¥gij¡ fh£L»wJ. ïâš áy
jhtu§fŸ k£L« brʤJ caukhf
ts®ªâU¡»‹wd. k‰w brofŸ
F£ilahf¡ fhz¥gL»‹wd. ïªj
c‰w¿jY¡fhd C»¤jiy
c§fshš Tw Koíkh?
caukhf ïU¡f¡Toa jhtu§fS¡F¢
Rygkhf¥ nghâa NÇa xË »il¡»wJ. mâf
cau¤âš ïU¡f¡Toa jhtu§fŸ F£ilahf
ïU¡F« jhtu§fS¡F¢ NÇa xË »il¥gij¤
jL¡»‹wd.
jhtu§fŸ NÇa xË, ïilbtË, jhJ c¥ò,
Ú® ngh‹w mo¥gil¤ njitfS¡F¥
nghuhL»‹wd.
bfho tif jhtu§fŸ cWâahd j©L
bfh©l jhtu§fË‹ ÛJ gl®»‹wd.
ï›thW gl®tj‰fhd fhuz« v‹d?
MáÇa® F¿¥ò
4.2.2 • jhtu§fËilna V‰gL« nghuh£l¤ij¡ f©l¿ªJ TWjš.
64
nghJkhd ïilbtË, jhJ c¥ò¥ nghuh£l«
jhtu§fŸ xË¢nr®¡if nk‰bfhŸs Ú® K¡»a¥ g§fh‰W»‹wJ.
jhtu§fis¥
nghJkhd
ïilbtËÉ£L
eLtjhš
mt‰W¡F¤
njitahd jhJ
c¥òfis¥
bgw Ko»wJ.
ïjdhš, nghJkhd
Éis¢riyí«
c‰g¤â brŒa
Ko»wJ.
Ú®¥ nghuh£l«
jhtu§fS¡F¥ nghJkhd Ú®, »il¥gjhš ešy gyid¤ jU»‹wd.
65
gÇnrhjid
á¡fš : jhtu§fŸ brʤJ tsu ïilbtË njitah?
fUJnfhŸ : el¥gL« jhtu§fË‹ ïilbtË mâfÇ¡F«nghJ
jhtu¤â‹ ts®¢á mâfÇ¡F«.
neh¡f« : ghá¥gaWfË‹ ïilbtË¡F« ghá¥gaW¢ brofË‹
cau¤â‰F« ïilna cŸs bjhl®ig Muha.
j‰rh®ò kh¿ : ghá¥gaWfË‹ ïilbtË
rh®ò kh¿ : ghá¥gaW¢ broÆ‹ cau«
f£L¥gL¤j¥g£l
kh¿ : ghá¥gaWfË‹ v©Â¡if, ghá¥gaWfË‹ tif,
fyÅ‹ msî
bghUŸfS«
fUÉfS« : xnu msî bfh©l 3 fy‹fŸ, 12 ghá¥gaWfŸ,
njitahd msî gŠR, NÇa xËÆ‹ tUif,
ÚÇ‹ tUif.
brŒKiw
1. 3 fy‹fis A,B,C vd milahsÄLf.
2. 3 fy‹fËY« nghJkhd msî¡F¥ gŠir it¤âLf.
3. fy‹fËY« ghá¥ga‰iw Kiw¥go nghLf.
a. fy‹ A Æš 4 ghá¥gaW Éijfis 1 cm ïilbtËÉ£L¥ nghLjš
b. fy‹ B Æš 4 ghá¥gaW Éijfis 2 cm ïilbtËÉ£L¥ nghLjš
c. fy‹ C Æš 4 ghá¥gaW Éijfis 3 cm ïilbtËÉ£L¥ nghLjš
4. ghá¥gaW nghl¥g£l fy‹fis¥ nghâa NÇa xË gL« gFâÆš it¤âLf.
5. x›bthU ehS« 20 ml Úiu k£L« C‰Wf.
6. x›bthU ehS« ghá¥gÆW ts®¢áÆ‹ cau¤ij c‰w¿ªJ m£ltizÆš
F¿¥ãLf.
7. 9MtJ ehs‹W ghá¥gaWfË‹ ts®¢áia¥ gƉᥠò¤jf¤âš tiuªâLf.
8. MuhŒÉ‹ Koit¡ FGÉš fyªJiuahLf.
ABC ?
Kjš ehŸ
9 MtJ ehŸ
66
MuhŒÉ‹ Koit¡ F¿¥ãLf.
1. ïªj MuhŒÉ‹ fUJnfhis¡ F¿¥ãLf.
2. ïªj MuhŒÉš fhz¡Toa kh¿fis¡ F¿¥ãLf.
a. j‰rh®ò kh¿
b. rh®ò kh¿
c. f£L¥gL¤j¥g£l kh¿
3. m£ltizia¥ ó®¤â brŒf.
fy‹fŸ ghá¥gaW ts®ªj cau¤â‹ msî (cm)
Kjš ehŸ 3 MtJ ehŸ 6 MtJ ehŸ 9 MtJ ehŸ
A0
B0
C0
4. MuhŒÉ‹ c‰w¿jiy¡ F¿¥ãLf.
5. MuhŒÉ‹ c‰w¿jY¡F V‰w C»¤jiy¡ F¿¥ãLf.
6. ïªj MuhŒÉ‹ Koit¡ F¿¥ãLf.
7. jhtu§fË‹ ntW ïu©L nghuh£l§fis¥ g£oaÈLf.
67
jhtu§fËilna fhz¥gL« T£L
cÆ® thœ¡if
jhtu§fŸ j§fË‹ mo¥gil¤ njitfshd NÇa xË, Ú®, ïilbtË,
jhJ c¥ò ngh‹wt‰W¡F¥ nghuhL»‹wd. ïU¥ãD«, áy jhtu§fŸ
mo¥gil¤ njitfis¥ bgw k‰w jhtu§fis¢ rh®ªJ thœ»‹wd.
Éy§Ffis¥ ngh‹W jhtu§fS« T£L cÆ® thœ¡if Kiwia
nk‰bfhŸ»‹wd. jhtu§fËilna x£L©Â thœî, nt‰¿d ïiz thœî
vd ïu©L tifahd T£L cÆ® thœ¡if KiwfŸ fhz¥gL»‹wd.
x£L©Â thœî
gl¤âš fhz¥gL« fhR¥ bguÂ, u¥Ëáah M»ad x£L©Â¤
jhtu§fshF«. ï›tif¤ jhtu§fŸ k‰w jhtu§fis¢ rh®ªJ
ts®»‹wd. fhR bguÂ, u¥Ëáah ngh‹w jhtu§fËdhš Rakhf czî
jahÇ¡f ïayhJ. Mifahš, ïªj¤ jhtu§fŸ k‰w jhtu¤âlÄUªJ
j§fS¡F¤ njitahd r¤Jfis c¿Šá cÆ® thœ»‹wd.
u¥Ëáah fhR bguÂ
MáÇa® F¿¥ò
4.2.2 • x£L©Â thœî KiwÆ‹ k‰w vL¤J¡fh£Lfis khzt®fŸ ÉtÇ¡f
C¡Fɤjš.
68
nt‰¿d ïiz thœî
gl¤âš fhz¥gL« bguÂÆ‹ ts®¢áahš, mªj khku¤â‰F VnjD« Ôik
V‰gLkh?
nt‰¿d ïiz thœî KiwÆš xU ju¥ãdU¡F e‹ikí« k‰w ju¥ãdU¡F
v›Éjkhd e‹ikí« Ôikí« V‰gLtâšiy. bgu NÇa xËia¥ bg‰W¡
bfhŸtj‰fhf ku¤â‹ nkš ts®»wJ. ïjdhš, bgu¡F¥ nghJkhd
NÇa xË »il¤J¢ brÊ¥ghf ts®»wJ. khku¤â‰F v›Éj¥ ghâ¥ò«
V‰gLtâšiy.
ï›thwhd nt‰¿d ïiz thœit nk‰bfhŸS« k‰w jhtu¤ij
milahs§fhz Koíkh?
gwit TL bgu M®»£
xË¢nr®¡if nk‰bfhŸS« jhtu§fŸ nt‰¿d ïiz
thœî Kiwia¡ bfh©oU¡Fkh? V‹?
MáÇa® F¿¥ò
4.2.2 • nt‰¿d ïiz thœî KiwÆ‹ k‰w vL¤J¡fh£Lfis khzt®fŸ ÉtÇ¡f
4.2.3 C¡Fɤjš.
69
NÊaš Kiwik¡F cÆÇd§fS¡»ilna
cŸs bjhl®ã‹ K¡»a¤Jt§fŸ
óÄÆ‹ ïa‰ifÆ‹ rkÓ® Ãiyia cWâ¥gL¤j Éy§FfS« jhtu§fS«
bgU« g§fh‰W»‹wd. óÄ ïa‰if ts§fshš NH¥g£LŸsJ. ïªj
ïa‰if ts§fis¥ ghJfh¥gJ Äfî« K¡»akhdJ.
1. Éy§FfËilna V‰gL« beš taÈš fG»‹
nghuh£lK« x¤JiH¥ò« tUif vÈÆ‹
czî¢ r§»Èia v©Â¡ifia¡
f£L¥gL¤j
Ãiy¥gL¤J»‹wd. cjî»wJ.
2. ku§fŸ gwit ïd§fS¡F ïªj ku§fŸ
Kj‹ik tá¥ãlkhf ïU¥gjhš e«khš TL
És§F»‹wd. nkY« f£l Ko»wJ. nkY«,
j‹ ÚL Ãytiyí« e« ÚLÃytiyí«
cWâ¥gL¤j Ko»wJ. cWâ¥gL¤j Ko»wJ.
3. fhLfŸ ï‹W vd¡F
Éy§FfS¡F ešy nt£il
czî _ykhf
És§F»‹wd.
4. fhLfŸ ïa‰if kÅj®fS¡F
_y§fŸ Éisí« kUªjhf És§F« gy
_ÈiffŸ fhLfËš
jskhfî« k£Lnk »il¡»‹wd.
mik»‹wd.
MáÇa® F¿¥ò
4.2.3 • jhtu§fËilna cŸs bjhl®ã‹ K¡»a¤Jt§fis milahs§f©L Tw
C¡Fɤjš.
70
elto¡if
ïiza¤ js«
1. FGKiwÆš brašglî«.
2. bfhL¡f¥g£oU¡F« QR Code _y« ïiza¤âÈUªJ glÉšiyia¥
gâî brŒJ bfhŸsî«.
3. »il¡f¥bg‰w glÉšiyÆš ïU¡F« gl§fis¡ bfh©L FGÉš
fyªJiuahlî«.
4. glÉšiyÆš khzt®fŸ NÊaš Kiwik¡F cÆÇd§fS¡»ilna
cŸs bjhl®ã‹ K¡»a¤Jt¤ij¡ F¿¥ãlî«.
5. FGÉš khzt®fŸ jahǤj glÉšiyÆ‹ fU¤Jfis¢ Rtbuh£oahf
cUth¡fî«.
6. gil¥òfS¡F K‹ x›bthU FGÉdU« k‰w¡ FGÉdÇ‹ Rtbuh£oÆš
cŸs Fiw Ãiwfis¡ F¿¥ò¤ jhËš vGâ x£lî«.
7. FG KiwÆš khzt®fŸ j« FGÉdÇ‹ fU¤Jfis¥ gil¡fî«.
MáÇa® F¿¥ò
4.2.3 • jhtu§fS¡»ilna cŸs bjhl®ig ïiza¤â‹ Jizíl‹ nrfǤJ¥
gil¥òfis¢ brŒa C¡Fɤjš.
71
rhu« Éy§FfËilna cŸs bjhl®ò
xnu ïd tif¥ bt›ntW ïd tif¥
nghuh£l¤â‰fhd nghuh£l¤â‰fhd
fhuÂfŸ
fhuÂfŸ
czî
czî Ú®
Ú® tá¥ãl«
ïiz
tá¥ãl«
Éy§FfË‹ T£L cÆ® thœ¡if
x£L©Â thœî gÇkh‰W thœî nt‰¿d ïiz thœî
jhtu§fËilna V‰gL« nghuh£l¤â‰fhd fhuÂfŸ
NÇa xË Ú® ïilbtË jhJ c¥ò
jhtu§fË‹ T£L cÆ® thœ¡if
x£L©Â thœî nt‰¿d ïiz thœî
NÊaš Kiwik¡F cÆÇd§fS¡»ilna cŸs bjhl®ã‹ K¡»a¤Jt«
ïdtif ÚLÃytiy thÊl¤âš cŸs cÆÇd§fË‹
cWâ brŒa Ko»wJ. v©Â¡ifia¡ f£L¥gL¤j Ko»wJ.
ïa‰if _y§fis ïa‰if rk‹Ú® Ãiyia¥
Ãiy¥gL¤j Ko»wJ. ghJfh¤jš.
72
gƉá 4.1
1. Ñœ¡fhQ« gl§fSŸ v~J ïiz¡fhd nghuh£l¤ij¡ F¿¡»wJ?
A. B. C.
2. xU ku¤âš tá¡f¡Toa áy Éy§FfË‹ bga®fŸ g£oaÈl¥g£LŸsd.
P - bt£L¡»Ë
Q - FUÉ
R - áyªâ
S - f«gË¥òG
g£oaÈl¥g£LŸs Éy§FfSŸ vit xnu czî _y¤ij¥ bgw¥ nghuhL«?
A. P , S B. R , S C. Q , R D. Q , S
3. Ñœ¡fhQ« czî¢ r§»ÈÆš bfhšY©ÂfŸ vit?
M NO P Q
D. O, P, Q
A. N , O B. P , Q C. M, N, O
4. Ñœ¡fhQ« T‰WfËš Éy§FfË‹ nghuh£l¤ij¥ g‰¿a jtwhd
T‰iw¤ bjÇî brŒf.
A. czî¡fhd nghuh£l«
B. ïiz¡fhd nghuh£l«
C. tá¥ãl¤â‰fhd nghuh£l«
D. fh‰W¡fhd nghuh£l«
73
gƉá 4.2
1. Ñœ¡fhQ« nfŸÉfS¡F¢ rÇahd Éilia vGJf.
gl« xU T£L cÆ® thœî Kiwia¡ F¿¡»wJ.
m. gl« fh£L« T£L cÆ® thœî v‹d?
M. ïªj¡ T£L cÆ® thœî KiwÆ‹ bghUŸ v‹d?
2. khâÇ¡ T£L cÆ® thœî Kiw¡F V‰w T‰iw¤ bjÇî brŒf.
vUJ - ikdh ïu©L cÆÇd§fS«
u¥Ëáah ó e‹ik mil»‹wd.
bfhR =- kÅj‹
M®¡»£ ó¢bro X® cÆÇd« k£L« e‹ikailí«
Rwh - bunkhuh Û‹ k‰nwh® cÆÇd« Ôik milí«.
X® cÆÇd¤â‰F k£L« e‹ik V‰gL«;
k‰nwh® cÆÇd¤â‰F v›Éj
Éisî« V‰glhJ.
3. jhtu§fË‹ nghuh£l¤â‰fhd fhuÂfis¡ F¿¥ãLf.
m.
M.
ï.
74
m5yF guhkǤjY« òzuik¤jY«
fh®¤âfh j‹ m«khîl‹ âiuau§»š
gl« gh®¤J¡ bfh©oUªjhŸ.
m«kh ïªj Éy§if¥ gh®¥gj‰F
ahid nghš cŸsJ.
ïj‹ bga® kh_¤. kh_¤fS¡F¤
j‰nghJŸs ahidfisÉl¥
bgÇa jªj§fŸ ïU¡F«. nkY«,
ïj‹ clš ml®ªj cnuhk§fshš
_l¥g£oU¡F«. kh_¤fË‹ ïd«
KGtJkhfnt mʪJɣlJ.
1. V‹ ï›Éy§FfŸ mʪJ nghÆd?
2. ï~J ïa‰if rk‹Ó® Ãiyia¥ ghâ¡Fkh?
75
K‰wʪj Éy§FfŸ
K‰wʪj Éy§FfŸ v‹gJ ï¥óÄÆš thœªJ Rtnl ïšyhkš
K‰whf mʪJ nghd Éy§FfŸ vd¥gL»‹wd.
kh_¤
kh_¤JfS¡F¤ j‰nghJŸs
ahidfisÉl bgÇa jªj§fŸ
ïU¡F«. nkY«, ïj‹ clš
ml®ªj cnuhk§fshy
_l¥g£oU¡F«. ïit
ïiw¢á¡fhf nt£ilahl¥g£ld.
jh°nkÅah òÈ
ïj‹ Kf¤njh‰w« ehia¥
nghy ïU¡F«. ïj‹
clÈ‹ ã‹gFâí« thY«
òÈia¥ nghy¡ fhz¥gL«.
elto¡if
K‰wʪj Éy§Ffis ïiza« tÊ f©l¿ªJ
âu£nlL jahÇ¡fî«.
76
ilndhr®
65 ÄšÈa‹ M©LfS¡F
K‹ thœªj cÆÇd«.
j£gbt¥g Ãiy
kh‰w¤âdhš K‰wÊit
vâ®neh¡»aJ.
Fthfh
ïj‹ Kf¤njh‰w« tÇ¡Fâiuia¥
nghyî« clš Fâiuia¥ nghyî«
ïU¡F«. kÅj®fŸ Fthfhit
ïiw¢á¡fhfî« njhY¡fhfî«
nt£ilahod®.
nlhnlh gwit
ïJ bkhÇÎa° eh£oš thœªj xU
tif¥ gwit. ï~J ïiw¢á¡fhf
nt£ilahl¥g£lJ. nlhnlh gwit
kÅj®fËlK« Éy§FfËlK«
ga¥glhjnj ïj‹ K‰wÊî¡F¡ fhuz«.
MáÇa® F¿¥ò
5.1.3 • khzt®fŸ K‰wʪj Éy§Ffis m¿a¤ ö©Ljš.
77
cy»š K‰wÊit vâ®neh¡F« Éy§FfŸ
K‰wÊit vâ®neh¡F« Éy§FfŸ v‹gJ cy»š á¿a v©Â¡ifÆš
gy nghuh£l§fS¡F ïilna thœªJ bfh©oU¡F« Éy§FfshF«.
cy»š gšntW Éy§FfŸ mʪJ bfh©L tU»‹wd.
m_® áW¤ij M¥Ç¡fh kiy bfhÇšyh
bfh«òŸs fh£L ML flyhik
tFŒlh ãÈ¥ig‹° Kjiy
MáÇa® F¿¥ò
5.1.4 • cy»š mʪJtU« Éy§Ffis m¿ªJ bfhŸs C¡Fɤjš.
78
knyáahÉš K‰wÊit vâ®neh¡F« Éy§FfŸ
fhLfis mÊ¥gjdhY« njhY¡fhf
nt£ilahl¥gLtjhY«
ï›Éy§F tif K‰wʪJ
tU»wJ.
kyhah òÈ
ï›Éy§F brâY¡fhfî«
ïiw¢á¡fhfî«
nt£ilahl¥gL»wJ. ïj‹
ïiw¢áia eh£L kU¤Jt¤â‰F¥
ga‹gL¤J»‹wd®.
R©lh mG§F
fhLfis mÊ¥gjdhš
ï›Éy§F tif K‰wʪJ
tU»wJ.
jh¥Õ®
thÊl§fŸ mÊ¡f¥gLtjdhš
ï›Éy§F tif K‰wʪJ
tU»wJ.
FHšthŒ¡ Fu§F
79
fhLfŸ mÊ¡f¥gLtjhš, thÊl«
ï‹¿ ï›Éy§F tif K‰wʪJ
tU»wJ.
Xuh§ C¤jh‹
ahid ïd§fËš FŸskhd ïd«
á‰whid. fhLfis mÊ¥gjdhY«
nt£ilahl¥gLtjhY«
ï›Éy§F tif K‰wʪJ
tU»wJ.
á‰whid (Pygmy elephant)
ï›Éy§FfŸ ó¢áfis¤
â‹W jŤJ thœgit. thÊl«
mÊ¡f¥gLtjhš ïit K‰wÊit
vâ®neh¡F»‹wd.
fW¥ò _ŠRW
jftš JË
btŸis M© fh©lh ÄUf«
»H¡F M¥Ç¡fhÉš ïU¡F«
bf‹ahÉš bgb#£lh vD«
Éy§FfŸ fh¥gf¤âš thœªJ
tªj cy»‹ filá M© btŸis
fh©lhÄUf« flªj nk 2018ïš
ïwªJÉ£lJ.
MáÇa® F¿¥ò
5.1.4 • khzt®fŸ K‰wÊit vâ®neh¡F« Éy§Ffis¤ bjǪJ bfhŸs
C¡Fɤjš.
80
knyáahÉš K‰wÊit vâ®neh¡F« jhtu§fŸ
rhiyfŸ, åLfŸ, bjhʉrhiyfŸ, f£ll§fŸ, miz¡f£LfŸ
ngh‹wt‰iw mik¡f fhLfŸ mÊ¡f¥gL»‹wd. fhLfŸ mÊ¡f¥gLtjhš
R‰W¢NHš mÊ»wJ. gUtÃiyÆš kh‰w§fŸ V‰gL»‹wd. mJk£LÄ‹¿¡
jhtu§fË‹ v©Â¡if FiwªJ K‰wÊit vâ®neh¡F»‹wd.
u¥Ëáah
cy»š Äf¥ bgÇa ó. ïJ x£L©Â tifia¢ rh®ªjJ.
ku§fŸ bt£l¥gLtjhY« fhLfŸ mÊ¡f¥gLtjhY« ïªj¥ ó
tif K‰wÊit vâ®neh¡F»wJ.
Fil¥ig¢ bro
C‹ c©Q« bro vd miH¡f¥gL»wJ. fhLfŸ
mÊ¡f¥gLtjhš thÊl« ï‹¿ ï¢bro tif K‰wʪJ
tU»wJ.
fh©lhku«
ï›tif ku§fŸ bt£l¥gLtjhY« rJ¥ò Ãy« nk«gh£L¡fhf
mÊ¡f¥gLtjhY« K‰wÊit vâ®neh¡F»‹wd.
bkuhªâ
ï›tif ku§fŸ r£l Énuhjkhfî« f£L¥gho‹¿í«
bt£l¥gLtjhš K‰wÊit vâ®neh¡F»‹wd.
elto¡if
knyáahÉš K‰wÊit vâ®neh¡F« Éy§FfŸ, jhtu§fŸ M»at‰iw
x£o¢ á‰nwL jahÇ¡fî«.
MáÇa® F¿¥ò
5.1.4 • knyáahÉš K‰wÊit vâ®neh¡F« jhtu§fis m¿a¢ brŒjš.
81
Éy§FfS« jhtu§fS« K‰wÊit vâ®neh¡F«
fhuÂfŸ
MáÇia, eh« gÆ‹w K‰wÊit vâ®neh¡F«
Éy§FfŸ, jhtu§fË‹ mÊɉfhd
fhuÂfŸ kÅjÅ‹ elto¡if k£L«jhdh?
ïšiy ru°tâ, kÅjÅ‹ elto¡iffshY«
ïa‰if¥ ngÇl®fshY« ïªj Éy§FfS«
jhtu§fS« K‰wÊit vâ®neh¡F»‹wd.
kÅjÅ‹ elto¡if
r£lÉnuhjkhf r£lÉnuhjkhf bt£L fhLfis mʤjš
nt£ilahLjš ku¤ bjhÊÈš <LgLjš
öŒik¡ nfL
Ú®¤ öŒik¡nfL Ãy¤ öŒik¡nfL fh‰W¤ öŒik¡nfL
ïa‰if¥ ngÇl®
vÇkiy bto¥ò ÃyeL¡f« òaš
MáÇa® F¿¥ò
5.1.5 • Éy§FfS« jhtu§fS« K‰wÊit vâ®neh¡F« fhuÂfis¤
bjǪJ bfhŸs¤ JizòÇjš.
82
guhkǤjš
guhkǤjš v‹gJ ïU¥gij mÊ¡fhkš mrš Ãiyia¤ bjhl®ªJ
ÃiyÃW¤JtjhF«.
1 ghJfh¡f¥g£l flš gFâfis mik¤jš
ghJfh¡f¥g£l flš gFâfŸ flšrh®
cÆÇd§fŸ mÊtâÈUªJ ghJfh¡f
mik¡f¥g£ld. ânahkh‹ Ôî
ghJfh¡f¥g£l flš gFâfËš x‹W.
2 ghJfh¡f¥g£l fhL mik¤jš
Éy§FfŸ, jhtu§fŸ mÊtij¤
jL¡f ghJfh¡f¥g£l fhLfŸ
mik¡f¥g£LŸsd. ï¡fhLfis mʤJ
vªjbthU elto¡ifí« nk‰bfhŸs¡
TlhJ. j«òdh‹ rghÉš mikªJŸs
ghJfh¡f¥g£l u¥Ëáah fhL 1984M«
M©L ghJfh¡f¥g£l fhlhf¥ ãufld«
brŒa¥g£lJ.
3
ÉÊ¥òz®î Kfh« el¤Jjš
bghJk¡fS¡F¢ r£lÉnuhjkhf
nt£ilahLtJ« fhLfis mÊ¥gJ«
bjhl®ghd ÉÊ¥òz®î Kfh« el¤Jjš.
4 Éy§FfËÈUªJ jahÇ¡f¥gL«
bghUŸ th§Ftij¤ jÉ®¤jš
bghJk¡fŸ Éy§»‹ njhš, jªj«,
bfh«ò ngh‹wt‰¿ÈUªJ jahÇ¡f¥gL«
bghUŸfŸ th§Ftij¤ jÉ®¡f nt©L«.
5 fLikahd j©lid Éâ¤jš
r£l Énuhjkhf nt£ilahLtJ, bt£L
ku§fis bt£LtJ, fhLfis mÊ¥gJ
ngh‹w elto¡iffËš <LgLgt®fS¡F¡
MáÇa® F¿¥ò fLikahd j©lid tH§Fjš.
5.1.1 • guhkǤjÈ‹ bghUis cjhuz§fSl‹ m¿a¤ JizòÇjš.
5.1.2 • khzt®fŸ Rakhf Éy§Ffisí« jhtu§fisí« guhkǤjš òzuik¤jÈ‹
Vlš cUth¡f¤ JizòÇjš.
83
òzuik¤jš
òzuik¤jš v‹gJ Éy§Ffisí« jhtu§fisí« K‰wÊÉÈUªJ
Û£blL¡f nk‰bfhŸS« elto¡if MF«.
1 guhkÇ¥ò ika« mik¤jš
K‰wÊit vâ®neh¡F« Éy§FfŸ
guhkÇ¥ò ika§fËš it¤J
ghJfh¡f¥gL»‹wd. uªjh› mgh§,
âbu§fhDÉš flyhik guhkÇ¥ò ika«
mik¡f¥g£LŸsJ.
2 kWelî brŒjš
ku§fŸ bt£l¥g£lîl‹ m›Él¤âš
Û©L« òâa ku¡f‹WfŸ el
C¡Fɤjš.
3 Éy§FfŸ kWthœî ika« mik¤jš
K‰wÊit vâ®neh¡F« Éy§Ffis¥
ghJfh¡f kWthœî ika« mik¡f
nt©L«. knyáahÉš kÅj Fu§»‰fhf
Äf¥bgÇa kWthœî ika« rghÉš
mik¡f¥g£LŸsJ. brãnyh¡ kWthœî
ika« 1964M« M©L ãufld«
brŒa¥g£lJ. ïj‹ neh¡f« jhŒ kÅj
Fu§»ÈUªJ ãǪJ thG« F£ofis¥
ghJfh¤J Û©L« mj‹ tá¥ãl¤â‰nf
mD¥òtjhF«.
jftš JË
• cïªyâ»anhy. 1n8a87tïdšÉïyª§âFahgÉhJšfth¥dòÉ¢ yr£§lF¤ighjJKfhj¥‹ò¢Krj£Èlš« V‰gL¤âa ehL
cUthƉW.
• cy»‹ 2tJ bgÇa rJ¥ò Ãy« òyh› FT¥ b#hTÇš mikªJŸsJ.
MáÇa® F¿¥ò
5.1.1 • òzuik¤jÈ‹ bghUis cjhuz§fSl‹ m¿a¤ JizòÇjš.
5.1.2 • khzt®fŸ Rakhf Éy§Ffisí« jhtu§fisí« guhkǤjš òzuik¤jÈ‹
Vlš cUth¡f¤ JizòÇjš.
84
guhkǤjš, òzuik¤jš elto¡iffshš
V‰gL« ÉisîfŸ
1 jhtu§fË‹ v©Â¡if mâfǤjš
ghJfh¡f¥g£l fhLfŸ mik¥gj‹ _y«
K‰wÊit vâ®neh¡F« jhtu§fis mÊÉÈUªJ
ghJfh¡f Ko»wJ. ïjdhš, mj‹ v©Â¡ifia
mâfÇ¡f Koí«. cjhuz«, j«òdh‹ rghÉš
mikªJŸs ghJfh¡f¥g£l u¥Ëáah fhL.
2 Éy§FfË‹ v©Â¡if mâfǤjš
ghJfh¡f¥g£l fhLfŸ mik¤jš, K‰wÊit
vâ®neh¡F« Éy§Ffis¥ guhkÇ¥ò ika§fËš
guhkǤjš _y« m›Éy§FfË‹ v©Â¡if
mâfÇ¡f¥gL»wJ.
3 ïa‰if rk‹Ó® Ãiyia¥ ghJfh¤jš
fhLfis mÊ¡F« nghJ ku§fŸ k£L«
mÊtâšiy. m¡fh£oš thG«, gwitfŸ,
Éy§FfŸ, mÇa tif jhtu§fŸ M»a
mid¤Jnk x£L bkh¤jkhf mʪJ ÉL»‹wd.
ï¢NHš ïa‰if rk‹Ó® Ãiyia¥ ghâ¥gila¢
brŒ»wJ. guhkǤjš, òzuik¤jš elto¡iffË‹
_y« ïa‰if rk‹Ó® Ãiy ghJfh¡f¥gL»wJ.
4 _Èif brofis¥ ghJfh¤jš
fhLfËš tsU« mÇa tif _ÈiffŸ
á¤j kU¤Jt¤â‰F¥ ga‹gL¤j¥g£L gy
nehŒfËÈUªJ kÅj®fis¡ fh¥gh‰w
cjî»wJ.
85
5 r£lÉnuhjkhd elto¡ifia¤ jÉ®¤jš
bghJk¡fS¡F ÉÊ¥òz®î Kfh«
el¤Jtj‹ _y« r£lÉnuhjkhf Éy§Ffis
nt£ilahLtijí« fhLfis mÊ¥gijí«
f£L¥gL¤j Ko»wJ.
j£gbt¥g Ãiyia¡ f£L¥gL¤Jjš
6 jhtu§fŸ xË¢nr®¡ifÆ‹ nghJ fÇtËia
<®¤J¡ bfh©L cÆ®tËia btËÆL»‹wd.
ïjdhš fÇtËÆ‹ msî f£L¥gL¤j¥gL»‹wJ.
Mdhš fhLfŸ mÊ¡f¥gL»‹w nghJ ïit
mâfsÉš tËk©ly¤âš nr®tj‰F tÊ
V‰gL¤j¥gL»‹wJ. ïjdhš cy»‹ j£gbt¥g
Ãiy mâfÇ¡»wJ. guhkǤjš òzuik¤jš
elto¡iffŸ nk‰bfhŸtj‹tÊ cy»‹
j£gbt¥g Ãiyia¡ f£L¥gL¤j Koí«.
7 k© rÇî V‰gLtij¤ jL¤jš
r£lÉnuhjkhf¡ fhLfis mÊ¥gJ« bt£Lku¤
bjhÊiy nk‰bfhŸtJ« k© rÇî V‰gl
K¡»a¡ fhuz§fshF«. ghJfh¡f¥g£l
fhLfŸ mik¤jš, kW elî elto¡iffŸ
nk‰bfhŸtj‹tÊ k© rÇî V‰gLtij¥
bgUksî jL¡f Ko»wJ.
8
ïa‰if Ú® RH‰áia Ãiy¥gL¤Jjš
fhLfŸ ghJfh¡f¥gLtjhš kiHÆ‹ tUifia
mâfÇ¡f Ko»wJ. ïj‹tÊ ïa‰if Ú®
RH‰áia Ãiy¥gL¤j Ko»wJ.
MáÇa® F¿¥ò
5.1.6 • guhkǤjš, òzuik¤jš elto¡ifis nk‰bfhŸtjdhš V‰gL«
Éisîfis cjhuz§fSl‹ m¿a¤ JizòÇjš.
86
elto¡if
_Èif¤ njh£l« cUth¡Fnth«.
• x›bthU khztU« xU _Èif¢ broia å£oÈUªJ vL¤J tu¥
g¤jš.
• khzt®fŸ bfh©L tuÉU¡F« _Èif¢ broÆ‹ tifia MáÇaÇl«
m¿É¤jš.
• gŸË tshf¤âš _Èif¤ njh£l« mik¡f¤ jFªj ïl¤ij¤ bjÇî
brŒjš.
• khzt®fŸ vL¤J tªj _Èif¢ brofis eLjš.
• _Èif¢ broÆ‹ bga® mj‹ És¡f¤ij¢ broÆ‹ mU»š it¤jš.
v¢rÇ¡if
khzt®fns, ïJngh‹w
elto¡ifia nk‰bfhŸshÉoš
ï¤jhtu§fS¡F v‹d neÇL«?
ï«khâÇahd elto¡iffis
ntW v§F nk‰bfhŸsyh«?
MáÇa® F¿¥ò
5.1.7 • K‰wʪJ tU« jhtu§fis¥ gŸË tshf¤âš el C¡Fɤjš.
87
kdk»œ elto¡if
jiy¥ò: nAhnyh»uh« ilndhr® (K¥gÇkhz cUt«)
njitahd bghUŸfŸ: tiugl«
be»Ê m£il, ngdh f¤â, gir ehlh, jhŸ, ik¤ötš
brŒKiw:
v¢rÇ¡if 1
tiugl¤âš fh©gJ
nghš jhËš msªJ
tiuªJ bt£o¡ bfhŸf.
6 2
ïWâahf, K‰wʪj bt£oa
ilndhriu jhis¤ bjËthd
K¥gÇkhz be»Ê m£ilÆš
cUt¤âš x£o xnu msÉš 4
f©L k»Hî«. m£ilfis tiuªJ
bt£o¡bfhŸsî«.
ã‹d®, jahǤj if¤bjhiyngáÆš 4 J©Lfisí«
T«gf¤ij¡ tiybahËÆš gir ehlhit¥
if¤bjhiyngáÆ‹ nAhnyh»uh« ga‹gL¤â¡ T«gf
ilndhr® fhbzhË toÉš x£lî«.
eLÉš it¡fî«. vd¤ j£l¢R brŒaî«.
3
5
4
ïiza¤ js«
88
rhu« guhkǤjš guhkǤjš v‹gJ ï‹W á¿a v©Â¡ifÆš
òzuik¤jš thœªJ bfh©oU¡F« cÆÇd§fŸ bjhl®ªJ
rhu« mÊahkš ïU¥gij ÃiyÃW¤JtjhF«.
òzuik¤jš v‹gJ mʪJnghd NHiy
Û£blL¥gJ MF«.
K‰wʪj
Éy§FfŸ
nlhnlh ilndhr® kh_¤
K‰wÊit
vâ®neh¡F«
Éy§FfŸ
fW¥ò kyhah òÈ Xuh§
_ŠRW C¤jh‹
K‰wÊit Fil¥ig¢ u¥Ëáah bkuhªâ
vâ®neh¡F« bro ku«
jhtu§fŸ kÅjÅ‹ elto¡iffŸ
K‰wÊit
vâ®neh¡F« ïa‰if¥ ngÇl®
fhuÂfŸ
öŒik¡nfL
guhkǤjš
òzuik¤jš fLikahd j©lid Éâ¤jš
elto¡iffŸ ghJfh¡f¥g£l fhL, flš,
rJ¥ò Ãy« mik¤jš
guhkǤjš, Éy§»ÈUªJ jahÇ¡F«
òzuik¤jš bghUis¤ jÉ®¤jš
elto¡iffshš Éy§F guhkÇ¥ò ika« mik¤jš
V‰gL« ÉisîfŸ kWelî brŒjš
ÉÊ¥òz®î Kfh« el¤Jjš
jhtu§fË‹ v©Â¡if mâfǤjš
Éy§FfË‹ v©Â¡if mâfǤjš
89
gƉá 5.1 Xuh§ C¤jh‹ Fthfh
1. ïiz¡fî«
kh_¤
K‰wʪj Éy§FfŸ K‰wÊit vâ®neh¡F«
Éy§FfŸ
nlhnlh jh¥Õ® á‰whid
2. rÇahd Éilia vGJf.
Fâiu jh°nkÅah òÈ jh¥Õ®
m. nkny fhz¥gL« Éy§FfËš K‰wʪj Éy§F vJ?
M. K‰wʪj Éy§F v‹gj‹ bghUŸ v‹d?
ï. K‰wÊit vâ®neh¡F« 3 jhtu§fis¡ F¿¥ãLf.
i)
ii)
iii)
<. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs Éy§FfŸ vjdhš K‰wÊit vâ®neh¡F»‹wd?
Éy§F fhuz«
kyhah òÈ
Xuh§ C¤jh‹
R©lh mG§F
90
gƉá 5.2
1. gl« kÅj®fË‹ elto¡ifÆdhš Éy§FfS¡F V‰gL«
Éisit¡ fh£L»wJ.
m. nk‰f©l gl¤ij x£o X® c‰w¿jiy¡ TWf.
M. c‹ c‰w¿jiy x£o X® C»¤jiy¡ TWf.
ï. ï›thwhd elto¡if nkY« Úo¤jhš, v‹d ÃfG« v‹W K‹
mDkhÅ¡fî«.
<. ï›thwhd elto¡iffis¤ jÉ®¡f nk‰bfhŸs nt©oa 2
tÊKiwfis vGJf.
91