เนื้อหาวิชาเขตทางทะเล ป.4-6-11และ กศน.ระดับประถมศึกษา

95

จังหวดั ฉะเชิงเทรา

พืน้ ทต่ี าบลในเขตชายฝั่งและพ้ืนทีใ่ นทะเล 374,450 ไร่

ตาบลในเขตชายฝงั่ อาเภอในเขตชายฝ่ัง พน้ื ทต่ี าบลในเขตชายฝั่ง พ้ืนที่ในทะเล
1,567,332 ไร่
27 ตาบล 5 อาเภอ 255,716 ไร่ น่านน้าของรฐั นา่ นน้าระหว่างประเทศ
--

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั

แนวปะการงั หญา้ ทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
11,557.73 ไร่ 1 แห่ง 1 แหง่
- ไร่ - ไร่
อย่ใู น อยู่นอกพน้ื ที่
อยใู่ น อยนู่ อก อยู่ใน อยูน่ อก พ้ืนท่ี อทุ ยาน อยู่ใน อยนู่ อก อยใู่ น อยู่นอก
พืน้ ท่ี พ้ืนที่ พืน้ ท่ี พื้นที่ อุทยาน พน้ื ที่ พ้นื ท่ี พนื้ ที่ พน้ื ที่
อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน
- 11,557.73
---- - 1 - 1

พื้นท่อี นรุ กั ษฯ์ ในเขตจังหวดั ชายฝงั่ ทะเล

อุทยานแห่งชาติ ปา่ สงวนแห่งชาติ เขตหา้ มลา่ สตั วป์ ่า เขตรักษาพนั ธ์สัตว์ป่า พื้นทคี่ ุม้ ครองสง่ิ แวดล้อม

- 1 แห่ง - 1 แหง่ -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เน่อื ง เขตเศรษฐกจิ พื้นทพ่ี ัฒนารว่ ม
น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

118,734 ไร่ - - -

ทม่ี า : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม

96

สถำนกำรณด์ ้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝง่ั และกำรกัดเซำะชำยฝ่ัง จงั หวดั ฉะเชิงเทรำ

มีพืน้ ที่ท้ังหมด 5,351 ตารางกโิ ลเมตร
ชายฝ่ังทะเลมคี วามยาว 16.56 กิโลเมตร ครอบคลมุ 3 ตาบล 1 อาเภอ
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝงั่ ท่ีสาคัญไดแ้ ก่

• ป่าชายเลน
• สตั วท์ ะเลหายากและใกลส้ ูญพันธุ์

สถำนภำพระบบนิเวศที่สำคัญ

1) สตั วท์ ะเลหำยำกและใกลส้ ูญพนั ธุ์
ที่พบ 4 ชนิด ประกอบด้วยเต่าทะเล 2 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ และเต่ากระ และกลุ่มโลมา-วาฬ 2 ชนิด ได้แก่
โลมาอิรวดี และโลมาปากขวด ในช่วง พ.ศ. 2563 พบการเกยตื้น ของสัตว์ทะเลหายากรวม 8 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล 3
ตัว ลดลงจากปี พ.ศ. 2562 ซ่ึงมีจานวน 7 ตัว ส่วนกลุ่มโลมา และวาฬ มีจานวน 3 ตัว เพิ่มข้ึนจากปี พ.ศ. 2562
ซึ่งไม่มีการเกยตน้ื ของสัตวท์ ะเลหายากกลมุ่ นี้

สิ่งแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คณุ ภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลจังหวัดฉะเชิงเทรา บางที่มีแนวโน้มสถานภาพดีข้ึน บางพื้นที่มีแนวโน้ม
สถานภาพลดลง ท้ังนี้เมอื่ เปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า สถานะเส่ือมโทรม เพิ่มขน้ึ จากรอ้ ยละ 11 เป็นร้อยละ
31 สถานะพอใช้ ลดลงรอ้ ยละ 78 เปน็ ร้อยละ 38 และ สถานะดี เพมิ่ ข้นึ จากร้อยละ 11 เป็นร้อยละ 31
2) น้ำมันร่ัวไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบน้ามันร่ัวไหลและปรากฏการณ์ ก้อนนา้ มนั ดนิ ในเขตจงั หวดั ฉะเชงิ เทรา
3) น้ำทะเลเปล่ยี นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณน์ า้ ทะเลเปลี่ยนสี บรเิ วณจงั หวดั ฉะเชงิ เทรา
4) แมงกะพรนุ พษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ตั้งแต่ปี 2556–2563 พบแมงกะพรุนพิษ 1 ชนิด คือ แมงกะพรุนกล่อง
(Carukiidae) และยังพบแมงกะพรุนในกลุ่ม Scyphozoa อีก 5 ชนิด ได้แก่ แมงกะพรุนหางขน (Acromitus
flagellates) แมงกะพรุนถ้วย (Catostylus townsendi) แมงกะพรุน ด่างออสเตรเลยี (Phyllorhiza punctata)
แมงกะพรนุหอม (Versuriga nadyomene) และแมงกะพรุนข้ีไก่หรือ แมงกะพรุนถ้วย (Catostylus townsendi)
รวมท้ัง แมงกะพรุนกลุ่ม Hydrozoa อีก 1 ชนิด คือ แมงกะพรนุกะลา (Zygocanna sp.) ท้ังน้ีในปี พ.ศ. 2563 ไม่มี
การรายงาน พบผู้ปว่ ยจากพิษแมงกะพรุนพษิ

97

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทด่ี ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จงั หวดั ฉะเชงิ เทรา มีพน้ื ที่ท้งั หมด
33,718.36 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ปา่ ชายเลน 11,557.73 ไร่
2) พ้นื ท่ีอนื่ ๆ ได้แก่

• พื้นที่เพาะเลย้ี งสัตวน์ า้ 5,783.20 ไร่
• นาเกลอื 3,561.66 ไร่
• พน้ื ท่ีเกษตรกรรม 382.62 ไร่
• เมอื งและส่ิงก่อสร้าง 6,876.33 ไร่
• ท่าเทยี บเรือ 82.33 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 1,464.90 ไร่
• แม่นา้ คแู พรก ขุมเหมอื ง ทะเล 989.41 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พนื้ ลา่ ง 3,020.19 ไร่

กำรกัดเซำะชำยฝั่ง

ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดฉะเชิงเทรา ครอบคลุมพื้นท่ี 3 ตาบล 1 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง 16.56
กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝั่งปี พ.ศ. 2562 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 2.24 กิโลเมตร
มีพื้นที่กัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 2.24 กิโลเมตร ชายฝั่งทะเลท่ีถูกกัดเซาะได้มีโครงการป้องกันแก้ไขปัญหา
เปน็ ระยะทางรวม 11.52 กโิ ลเมตร โดยท้ังหมดเป็นพืน้ ที่ท่ีดาเนนิ การแก้ไขแลว้ และไม่มีการกัดเซาะต่อ

ท่ีมา : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ังและการกัดเซาะชายฝั่งของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั

98

จังหวัดสมุทรปราการ

พน้ื ที่ตาบลในเขตชายฝั่งและพนื้ ทีใ่ นทะเล 954,543 ไร่

ตาบลในเขตชายฝ่ัง อาเภอในเขตชายฝัง่ พืน้ ทต่ี าบลในเขตชายฝั่ง พืน้ ทใี่ นทะเล
750,761 ไร่
15 ตาบล 4 อาเภอ 203,782 ไร่ น่านน้าของรฐั นา่ นนา้ ระหว่างประเทศ
--

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝงั่

แนวปะการัง หญา้ ทะเล ปา่ ชายเลน เกาะ หาด
21,087.08 ไร่ - แห่ง 1 แห่ง
- ไร่ - ไร่
อยใู่ น อยูน่ อกพ้นื ที่
อยใู่ น อย่นู อก อยู่ใน อย่นู อก พื้นท่ี อทุ ยาน อย่ใู น อยนู่ อก อยูใ่ น อยนู่ อก
พ้นื ท่ี พืน้ ที่ พนื้ ที่ พน้ื ที่ อุทยาน พื้นท่ี พน้ื ท่ี พ้ืนที่ พ้ืนที่
อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน
- 21,087.08
---- - - - 1

พนื้ ที่อนรุ กั ษฯ์ ในเขตจงั หวัดชายฝัง่ ทะเล

อุทยานแห่งชาติ ปา่ สงวนแหง่ ชาติ เขตหา้ มลา่ สัตวป์ า่ เขตรักษาพันธส์ ัตว์ป่า พ้ืนทีค่ มุ้ ครองสงิ่ แวดล้อม

-- - - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เนอ่ื ง เขตเศรษฐกจิ พื้นทพี่ ฒั นารว่ ม
นา่ นนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

750,761 ไร่ - - -

ทมี่ า : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อม

99

สถำนกำรณ์ด้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝง่ั และกำรกัดเซำะชำยฝงั่ จังหวัดสมทุ รปรำกำร

มพี ้นื ท่ีท้ังหมด 1,004 ตารางกิโลเมตร
ชายฝ่งั ทะเลมคี วามยาว 50.2 กิโลเมตร ครอบคลุม 12 ตาบล 3 อาเภอ
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝงั่ ที่สาคัญไดแ้ ก่

• ปา่ ชายเลน
• สตั วท์ ะเลหายากและใกลส้ ูญพันธุ์

สถำนภำพระบบนิเวศที่สำคัญ

1) สตั ว์ทะเลหำยำกและใกลส้ ญู พนั ธ์ุ
บริเวณพื้นท่ีจังหวัดสมุทรปราการ พบสัตว์ทะเลหายาก จานวน 6 ชนิด คือ เต่า 2 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ และ
เต่ากระ โลมาและวาฬ 2 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูด้า โลมาอิรวดี โลมาหลังบาตรหัวเรียบ และโลมาปากขวด ใน
ปีงบประมาณ 2563 จังหวัดสมุทรปราการ พบการเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายากรวม 12 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล 6 ตัว
ลดลงจาก ปี พ.ศ. 2562 ซึ่งมจี านวน 10 ตัว และกลุ่มโลมา - วาฬ 6 ตัว ลดลงจากปี พ.ศ. 2562 ซงึ่ มีจานวน 15 ตัว

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คณุ ภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มดีขึ้น ทั้งน้ี เมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า ไม่มีสถานะ
ดีมาก แต่สถานะดีเพ่ิมจากร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 5 สถานะพอใช้ เพ่ิมข้ึนจากร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 42 ส่วนสถานะ
เส่ือมโทรมมาก ลดลงจากรอ้ ยละ 44 เปน็ ร้อยละ 21 สถานะเสอ่ื มโทรม ลดลงจากรอ้ ยละ 56 เป็นรอ้ ยละ 32
2) นำ้ มันรั่วไหล
ในปี พ.ศ. 2563 พบน้ามันรั่วไหลในเขตจังหวัดสมุทรปราการ จานวน 1 คร้ัง บริเวณปากแม่น้าเจ้าพระยา
และไมพ่ บ ปรากฏการณก์ ้อนน้ามันดิน
3) น้ำทะเลเปลี่ยนสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณ์นา้ ทะเลเปล่ียนสี ในเขตจังหวดั สมทุ รปราการ
4) แมงกะพรนุ พษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ต้ังแต่ปีพ.ศ. 2556 – 2563 ไม่พบแมงกะพรุนพิษ แต่พบแมงกะพรุนใน
กลุ่ม Scyphozoa 3 ชนิด ได้แก่ แมงกะพรุนหางขน (Acromitus flagellates) แมงกะพรุนข้ีไก่หรือแมงกะพรุน
ถ้วย (Catostylus townsendi) แมงกะพรุนลายจุดหรือแมงกะพรุนด่าง ออสเตรเลีย (Phyllorhiza punctate) และ
พบ แมงกะพรุนกลุ่ม Hydrozoa 1 ชนิด คือ แมงกะพรุนกะลา (Zygocanna sp.) ในปี พ.ศ. 2563 ไมม่ ีการรายงาน
พบ ผปู้ ่วยจากพิษแมงกะพรนุ พิษ

100

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวดั สมุทรปราการ มีพืน้ ท่ี
ท้งั หมด 83,081.46 ไร่ โดยแบง่ เปน็

1) ปา่ ชายเลน 21,087.08 ไร่
2) พื้นที่อน่ื ๆ ได้แก่

• พน้ื ทีเ่ พาะเลย้ี งสตั ว์นา้ 48,469.04 ไร่
• พ้นื ท่ีเกษตรกรรม 20.45 ไร่
• เมอื งและสิง่ ก่อสรา้ ง 6,162.25 ไร่
• ทา่ เทยี บเรอื 124.27 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 3,061.03 ไร่
• แมน่ า้ คแู พรก ขุมเหมือง ทะเล 3,552.00 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พน้ื ลา่ ง 605.35 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝั่ง

ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดสมุทรปราการ ครอบคลุมพื้นที่ ครอบคลุม 12 ตาบล 3 อาเภอ โดยมีระยะทาง
แนวชายฝงั่ 57.40 กโิ ลเมตร จากขอ้ มูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝั่งปี พ.ศ. 2562 พบการกดั เซาะ เป็นระยะทางรวม
0.41 กิโลเมตร มีพื้นท่ีกัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 0.41 กิโลเมตร ชายฝ่ังทะเลที่ถูกกัดเซาะ ได้มีโครงการป้องกัน
แก้ไขปัญหา เป็นระยะทางรวม 51.91 กิโลเมตร โดยเป็นพื้นท่ีทด่ี าเนินการแก้ไขแล้ว ไม่มกี ารกัดเซาะเป็นระยะทาง
48.73 กโิ ลเมตร และเปน็ พืน้ ท่ที ี่ดาเนินการแก้ไขแลว้ แตย่ งั มีการกดั เซาะ เป็นระยะทาง 3.18 กิโลเมตร

ทม่ี า : รายงานสถานการณ์ด้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่ และการกัดเซาะชายฝงั่ ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

101

จังหวดั กรงุ เทพมหานคร

พ้นื ทีต่ าบลในเขตชายฝ่ังและพนื้ ท่ใี นทะเล 136,030 ไร่

พื้นท่ใี นทะเล

ตาบลในเขตชายฝั่ง อาเภอในเขตชายฝั่ง พน้ื ท่ตี าบลในเขตชายฝั่ง 46,707 ไร่

น่านน้าของรฐั น่านนา้ ระหวา่ งประเทศ

3 ตาบล 2 อาเภอ 89,324 ไร่ 46,707 -

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่

แนวปะการัง หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด

- ไร่ - ไร่ 4,741.24 ไร่ - 1 แหง่

อย่ใู น อยนู่ อก อยใู่ น อยู่นอก อยใู่ น อยนู่ อก อยูใ่ น อยูน่ อก อยู่ใน อยู่นอก
พื้นท่ี พืน้ ที่ พ้ืนที่ พืน้ ท่ี พน้ื ท่ี พน้ื ท่ี
พ้นื ท่ี พ้นื ที่ พ้นื ท่ี พ้นื ท่ี อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน

อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน - 4,741.24 -- -1

----

พ้นื ทีอ่ นรุ ักษ์ฯในเขตจังหวัดชายฝงั่ ทะเล

อุทยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแห่งชาติ เขตหา้ มล่าสตั ว์ปา่ เขตรกั ษาพันธส์ ตั วป์ ่า พ้นื ทคี่ มุ้ ครองสิ่งแวดล้อม

-- - - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนื่อง เขตเศรษฐกิจ พน้ื ทพี่ ฒั นารว่ ม
น่านน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

46,707 ไร่ - - -

ทีม่ า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม

102

สถำนกำรณ์ด้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝั่งและกำรกัดเซำะชำยฝั่ง จังหวดั กรงุ เทพมหำนคร

มีพ้ืนที่ทัง้ หมด 1,569 ตารางกโิ ลเมตร
ชายฝัง่ ทะเลมคี วามยาว 7.11 กิโลเมตร คลอบคลุมพื้นท่ี 1 เขต 2 แขวง
ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ังท่ีสาคญั ได้แก่

• ป่าชายเลน
• สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพันธ์ุ

สถำนภำพระบบนิเวศท่ีสำคัญ

1) สัตวท์ ะเลหำยำกและใกล้สญู พนั ธ์ุ
บริเวณพื้นที่กรุงเทพฯ (เขตบางขุนเทียน) พบสัตว์ทะเลหายาก จานวน 3 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูดา
โลมาอริ วดีและเต่าทะเล ในช่วง พ.ศ. 2563 พบการเกยต้นื ของสตั วท์ ะเลหายาก เพียง 1 ชนิด จานวน 1 ตวั คอื สตั ว์
ทะเลกลุ่มโลมา-วาฬ 3 ตัว โดยลดลงจากปี พ.ศ. 2562 ที่มีจานวน 4 ตัว ส่วนเต่าทะเลไม่พบการเกยตื้นในปีนี้ โดยที่
ลดลงจาก ปี พ.ศ. 2562 ซ่งึ เกยตนื้ จานวน 2 ตัว

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คณุ ภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเสอื่ มโทรมลง ทง้ั นี้เมือ่ เปรียบเทยี บกับปี พ.ศ. 2562 พบว่า ไม่มี
สถานะ ดีมาก ส่วนสถานะดีลดลงจากร้อยละ 38 เป็นร้อยละ 20 สถานะพอใช้ ลดลงจากร้อยละ 50 เป็นร้อยละ 20
สถานะเส่ือมโทรม เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 13 เป็นร้อยละ 40 และสถานะเส่ือมโทรมมาก เพ่ิมข้ึนเป็นร้อยละ 20 จาก
รอ้ ยละ 0 ในปีกอ่ นหน้า
2) น้ำมนั รั่วไหล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเสื่อมโทรมลง ทั้งน้ีเมื่อเปรียบเทียบกับปี พ.ศ. 2562 พบว่า ไม่มี
สถานะ ดีมาก สว่ นสถานะดี ลดลงจากร้อยละ 38 เปน็ ร้อยละ 20 สถานะพอใช้ ลดลงจากร้อยละ 50 เป็นรอ้ ยละ 20
สถานะเสื่อมโทรม เพ่ิมข้ึนจากร้อยละ 13 เป็นร้อยละ 40 และสถานะเสื่อมโทรมมาก เพ่ิมขึ้นเป็นร้อยละ 20 จาก
ร้อยละ 0 ในปกี ่อนหนา้
3) นำ้ ทะเลเปลย่ี นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณน์ า้ ทะเลเปล่ียนสี ในเขตกรงุ เทพฯ
4) แมงกะพรนุ พษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2556 - 2563 พบแมงกะพรนุ 2 ชนิด เป็นแมงกะพรุนกลุ่ม
Scyphozoa ได้แก่แมงกะพรุนหางขน (Acromitus flagellatus) และ แมงกะพรุนข้ีไก่หรือแมงกะพรุนถ้วย
(Catostylus townsendi) และไมม่ ีรายงานผไู้ ด้รับบาดเจ็บจาก แมงกะพรนุ พิษ ในปี พ.ศ. 2563

103

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2562 กรุงเทพมหานคร มีพน้ื ท่ีทงั้ หมด
34,376.11 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ป่าชายเลน 4,741.24 ไร่
2) พนื้ ท่ีอ่ืน ๆ ได้แก่

• พน้ื ทเ่ี พาะเล้ยี งสัตวน์ ้า 20,242.54 ไร่
• พน้ื ทีเ่ กษตรกรรม 80.01 ไร่
• เมืองและสง่ิ ก่อสร้าง 6,426.71 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 509.71 ไร่
• แมน่ า้ คแู พรก ขมุ เหมือง ทะเล 1,131.02 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พืน้ ล่าง 1,244.89 ไร่

กำรกัดเซำะชำยฝงั่

ชายฝั่งทะเลของจังหวัดกรงุ เทพมหานคร ครอบคลมุ พ้ืนที่ 1 แขวง 1 เขต คือ แขวงท่าข้ามและแขวงแสมดา
เขตบางขุนเทียน โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง 7.11 กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝ่ังปี พ.ศ. 2562
ไม่พบการกัดเซาะชายฝั่ง ชายฝั่งทะเลท่ีถูกกัดเซาะ ได้มีโครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เป็นระยะทางรวม 7.11
กิโลเมตร โดยเป็นพ้ืนที่ท่ีดาเนินการแก้ไขแล้ว ไม่มีการกัดเซาะเป็นระยะทาง 5.91 กิโลเมตร และ เป็นพื้นที่ท่ี
ดาเนนิ การแก้ไขแลว้ แตย่ ังมกี ารกัดเซาะ เป็นระยะทาง 1.20 กิโลเมตร

ที่มา : รายงานสถานการณ์ด้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั และการกัดเซาะชายฝง่ั ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั

104

จังหวัดสมทุ รสาคร

พ้นื ท่ีตาบลในเขตชายฝ่ังและพนื้ ที่ในทะเล 933,602 ไร่

ตาบลในเขตชายฝง่ั อาเภอในเขตชายฝง่ั พื้นท่ีตาบลในเขตชายฝั่ง พน้ื ที่ในทะเล
604,390 ไร่
20 ตาบล 2 อาเภอ 329,212 ไร่ น่านนา้ ของรัฐ น่านนา้ ระหว่างประเทศ
--

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่

แนวปะการงั หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด

- ไร่ - ไร่ 27,068.94 ไร่ - แห่ง 1 แหง่

อยใู่ น อยนู่ อก อยใู่ น อยูน่ อก อยู่ใน อยู่นอกพ้ืนท่ี อยู่ใน อยู่นอก อยู่ใน อยูน่ อก
พ้นื ท่ี อุทยาน พ้นื ท่ี พ้ืนท่ี พ้นื ท่ี พื้นที่
พ้ืนท่ี พ้นื ที่ พนื้ ท่ี พน้ื ที่ อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน

อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน - 27,069.94 -- -1

----

พนื้ ทีอ่ นุรักษฯ์ ในเขตจงั หวดั ชายฝัง่ ทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแหง่ ชาติ เขตหา้ มล่าสตั ว์ปา่ เขตรักษาพนั ธส์ ตั วป์ า่ พืน้ ที่คุ้มครองสิ่งแวดล้อม

- 2 แห่ง 2 แหง่ - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เนอ่ื ง เขตเศรษฐกจิ พน้ื ที่พัฒนาร่วม
น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

604,390 ไร่ - - -

ท่มี า : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม

105

สถำนกำรณด์ ้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝงั่ และกำรกัดเซำะชำยฝัง่ จังหวดั สมทุ รสำคร

มพี น้ื ท่ีทั้งหมด 872.3 ตารางกิโลเมตร ชายฝง่ั ทะเลมีความยาว 42.08 กโิ ลเมตร
ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั ท่ีสาคญั ได้แก่

• ปา่ ชายเลน
• สตั วท์ ะเลหายากและใกลส้ ูญพันธ์ุ

สถำนภำพระบบนิเวศท่ีสำคญั

1) สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพันธ์ุท่ีพบ ได้แก่โลมา-วาฬ 3 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูดา โลมาอิรวดี
โลมาหัวบาตรหลังเรียบ และโลมาหลังโหนก สัตว์ทะเลหายาก ชนิดเด่น คือ วาฬบรูดา โลมาอิรวดี และโลมาหัว
บาตรหลังเรียบ โดยในปี 2563 พบการเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายาก รวม 14 ตัว ได้แก่ โลมาและวาฬ 12 ตัว โดยมี
จานวนคงท่ี เมื่อเทยี บกบั ปี พ.ศ. 2562 และเตา่ ทะเล 2 ตวั โดยเพมิ่ ขน้ จากปี พ.ศ. 2562 ซึ่งมีจานวน 1 ตวั

ส่ิงแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คณุ ภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเสื่อมโทรมลง ท้ังนี้เมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า
สถานภาพพอใช้ลดลงเป็นร้อยละ 0 จากเดิมร้อยละ 67 สถานะเส่ือมโทรม เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 33 เป็นร้อยละ 88
และพบวา่ มีสถานะเส่อื มโทรมมาก เพ่มิ ขึน้ จากรอ้ ยละ 0 เป็นร้อยละ 12
2) น้ำมันรั่วไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบนา้ มันรั่วไหลในเขตจงั หวัด สมทุ รสาคร
3) นำ้ ทะเลเปลี่ยนสี
ในชว่ งปี พ.ศ. 2562-2563 เกิดน้าทะเลเปลย่ี นสี ข้นึ ท้ังหมด 3 คร้ัง โดยในปี พ.ศ. 2563 พบปรากฏการณ์
น้าทะเลเปลี่ยนสีจานวน 1 คร้ัง ในเดือนพฤษภาคม บริเวณห่างจากปากแม่น้าท่าจีน ประมาณ 30 กิโลเมตร โดย
แพลงกต์ อนพชื ทก่ี อ่ ใหเ้ กิดปรากฏการณ์ฯ ได้แก่ Noctiluca sintillans
4) แมงกะพรนุ พิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ต้ังแต่ปี 2553 พบแมงกะพรุนพิษทั้งส้ิน 1 ชนิด เป็นแมงกะพรุนใน กลุ่ม
Cubozoa หรอื แมงกะพรุนกล่อง คือ Carukiidae (unidentifiable) และในปี พ.ศ. 2563 ไม่มีการรายงาน พบผู้ป่วย
จากพิษแมงกะพรุนพิษ

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จงั หวดั สมุทรสาคร มีพนื้ ที่ทง้ั หมด
173,497.19 ไร่ โดยแบ่งเปน็

106

1) ป่าชายเลน 27,068.94 ไร่
2) พ้นื ที่อน่ื ๆ ได้แก่

• พืน้ ทเี่ พาะเล้ียงสตั ว์น้า50,409.11 ไร่
• พนื้ ทีน่ าเกลือ 43,523.75 ไร่
• พืน้ ทเ่ี กษตรกรรม 5,049.39 ไร่
• เมอื งและสง่ิ ก่อสรา้ ง 31,193.32 ไร่
• ทา่ เทียบเรอื 1.66 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 3,122.39 ไร่
• แม่นา้ คแู พรก ขมุ เหมือง ทะเล 3,990.84 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พน้ื ลา่ ง 9,137.78 ไร่

กำรกัดเซำะชำยฝัง่

ชายฝั่งทะเลของจังหวัดสมุทรสาคร ครอบคลุมพ้ืนท่ี 28 ตาบล 2 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง 42.08
กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝ่ังปี พ.ศ. 2563 พบการกัดเซาะเฉพาะในพ้ืนที่ท่ีมีการแก้ไขแล้ว
เป็นระยะทางรวม 4.48 กิโลเมตร มีพื้นท่ีกัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 0.87 กิโลเมตร พ้ืนท่ีกัดเซาะปานกลาง
เป็นระยะทาง 1.53 กิโลเมตร และพื้นที่กัดเซาะน้อย เป็นระยะทาง 2.07 กิโลเมตร ชายฝ่ังทะเลที่ถูกกัดเซาะ ได้มี
โครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เป็นระยะทางรวม 40.79 กิโลเมตร โดยเป็นพื้นที่ที่ดาเนินการแก้ไขแล้ว ไม่มีการกัด
เซาะเป็นระยะทาง 36.32 กิโลเมตร และเป็นพ้ืนที่ท่ีดาเนินการแก้ไขแล้ว แต่ยังมีการกัดเซาะ เป็นระยะทาง 4.48
กิโลเมตร

ท่ีมา : รายงานสถานการณด์ ้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่งและการกดั เซาะชายฝั่งของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

107

จงั หวดั สมุทรสงคราม

พื้นท่ีตาบลในเขตชายฝ่ังและพื้นทใ่ี นทะเล 374,450 ไร่

พ้นื ท่ีในทะเล

ตาบลในเขตชายฝั่ง อาเภอในเขตชายฝงั่ พืน้ ท่ตี าบลในเขตชายฝ่ัง 141,646 ไร่

น่านน้าของรัฐ น่านน้าระหวา่ งประเทศ

10 ตาบล 2 อาเภอ 156,309 ไร่ 141,646 -

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝงั่

แนวปะการงั หญา้ ทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด

- ไร่ - ไร่ 28,038.33 ไร่ - 2 แห่ง

อย่ใู น อยนู่ อก อย่ใู น อยนู่ อก อยใู่ น อย่นู อกพนื้ ที่ อยใู่ น อยู่นอก อยใู่ น อย่นู อก
พ้นื ที่ อุทยาน พ้นื ที่ พ้นื ท่ี พน้ื ท่ี พื้นที่
พ้ืนที่ พืน้ ท่ี พนื้ ท่ี พน้ื ที่ อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน

อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน - 28,038.33 -- -2

----

พ้นื ท่อี นรุ ักษ์ฯในเขตจังหวดั ชายฝ่งั ทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ปา่ สงวนแห่งชาติ เขตห้ามล่าสัตวป์ า่ เขตรกั ษาพันธ์สตั ว์ป่า พืน้ ทค่ี ุ้มครองส่ิงแวดล้อม

-- - - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนอื่ ง เขตเศรษฐกจิ พน้ื ที่พฒั นาร่วม
นา่ นนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

141,646 ไร่ - - -

ท่มี า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม

108

สถำนกำรณ์ด้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝั่งและกำรกดั เซำะชำยฝงั่ จังหวัดสมทุ รสงครำม

มพี ื้นท่ีคลอบคลุม 8 ตาบล 2 อาเภอ มีพนื้ ทร่ี วมทั้งหมดประมาณ 226.28 ตารางกโิ ลเมตร e
ชายฝงั่ ทะเลมีความยาว 24.18 กิโลเมตร และ มีพืน้ ที่ในทะเลประมาณ 230 ตารางกโิ ลเมตร
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั ทส่ี าคญั ไดแ้ ก่

• ปา่ ชายเลน
• สตั วท์ ะเลหายากและใกล้สูญพันธ์ุ

สถำนภำพระบบนเิ วศท่ีสำคญั

1) สัตวท์ ะเลหำยำกและใกลส้ ูญพันธุ์
ทพี่ บได้แก่โลมา-วาฬ 3 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูดา โลมาอริวดี และโลมาหัวบาตรหลงั เรยี บ สัตว์ทะเลหายาก
ชนิดเด่น คอื วาฬบรูดา้ โลมาอิรวดี และโลมาหัวบาตรหลงั เรียบ โดยในปี 2563 พบการเกยต้ืนของสัตว์ทะเลหายาก
เพียงชนิดเดียว คือ เต่าทะเล จานวนรวม 2 ตัว โดยเกยต้ืนลดลงจากปี พ.ศ. 2562 ซ่ึงมีจานวน 5 ตัว และไม่มีการ
เกยต้ืนของสัตว์ทะเลหายากกลมุ่ โลมา และวาฬ โดยทใ่ี นปี พ.ศ. 2563 มีจานวน 3 ตวั

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คุณภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มดีข้ึน ท้ังน้ีเมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า สถานะดี
เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 25 สถานะพอใช้ ลดลง จากร้อยละ 45 เป็นรอ้ ยละ 38 สถานะเส่ือมโทรม เพ่ิมข้ึน
จากรอ้ ยละ 22 เป็นร้อยละ 37 และสถานะเส่ือมโทรมมาก ลดลงจากร้อยละ 33 เป็นรอ้ ยละ 0
2) นำ้ มันรว่ั ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบน้ามนั รว่ั ไหลในเขตจังหวดั สมทุ รสงคราม
3) น้ำทะเลเปลีย่ นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณ์น้าทะเลเปล่ียนสี
4) แมงกะพรนุ พษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ตั้งแต่ปี 2553 พบแมงกะพรุนพิษทั้งสิ้น 2 ชนิด เป็นแมงกะพรุนในกลุ่ม
Cubozoa หรอื แมงกะพรุนกล่อง 1 ชนิด คือ แมงกะพรุนกล่อง (Carukiidae) (unidentifiable) และแมงกะพรนุ กลุ่ม
Scyphozoa จานวน 1 ชนิด คือ แมงกะพรุนไฟ (Chrysaora sp.) ในปี พ.ศ. 2563 ไม่มีการรายงานพบ ผู้ป่วยจาก
พษิ แมงกะพรนุ พษิ

109

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดสมุทรสงคราม มีพน้ื ท่ี
ทัง้ หมด 85,400.31 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ปา่ ชายเลน 28,038.33 ไร่
2) พน้ื ท่ีอ่ืน ๆ ได้แก่

• พ้นื ทีเ่ พาะเลยี้ งสตั ว์นา้ 37,586.37 ไร่
• พ้ืนทีน่ าเกลือ 9,398.61 ไร่
• พ้ืนทเ่ี กษตรกรรม 583.21 ไร่
• เมืองและส่งิ ก่อสรา้ ง 4,352.93 ไร่
• ทา่ เทียบเรอื 0.22 ไร่
• แมน่ ้าคแู พรก ขุมเหมือง ทะเล 1,621.84 ไร่
• ระบบนเิ วศไม้พ้นื ล่าง 3,818.80 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝ่ัง

ชายฝงั่ ทะเลของจังหวัดสมุทรสงคราม มีพื้นที่ครอบคลุม 8 ตาบล 2 อาเภอ รวมท้ังหมดประมาณ 226.28
ตารางกิโลเมตร ชายฝ่ังทะเลมีความยาว 24.18 กิโลเมตร และสถานภาพการกัดเซาะชายฝั่งปี พ.ศ. 2563 พบการ
กัดเซาะเป็นระยะทางรวม 0.14 กิโลเมตร มีพื้นที่กัดเซาะปานกลาง เป็นระยะทาง 0.14 กิโลเมตร ชายฝั่งทะเลท่ีถูก
กัดเซาะได้มีโครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เป็นระยะทางรวม 15.66 กิโลเมตร โดยเป็นพื้นท่ี ท่ีดาเนินการแก้ไขแล้ว
ไม่มีการกัดเซาะเป็นระยะทาง 13.17 กิโลเมตร และเป็นพื้นท่ีที่ดาเนินการแก้ไขแล้ว แต่ยังมีการกัดเซาะเป็น
ระยะทาง 2.49 กโิ ลเมตร

ที่มา : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่ และการกัดเซาะชายฝัง่ ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั

110

จังหวัดเพชรบรุ ี

พ้ืนทต่ี าบลในเขตชายฝ่ังและพืน้ ทีใ่ นทะเล 2,239,144 ไร่

ตาบลในเขตชายฝ่งั อาเภอในเขตชายฝงั่ พน้ื ทตี่ าบลในเขตชายฝั่ง พ้ืนท่ใี นทะเล
1,907,326 ไร่
18 ตาบล 5 อาเภอ 331,818 ไร่ นา่ นนา้ ของรัฐ น่านน้าระหว่างประเทศ
--

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั

แนวปะการัง หญา้ ทะเล ปา่ ชายเลน เกาะ หาด
19,486.75 ไร่ - แห่ง 10 แห่ง
- ไร่ 30 ไร่
อยใู่ น อยนู่ อกพืน้ ที่
อยใู่ น อยูน่ อก อย่ใู น อยู่นอก พื้นที่ อุทยาน อยใู่ น อย่นู อก อยใู่ น อยนู่ อก
พน้ื ท่ี พนื้ ที่ พ้นื ที่ พ้นื ที่ อทุ ยาน พนื้ ที่ พนื้ ท่ี พื้นท่ี พื้นที่
อุทยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน
- 19,486.75
- - - 30 - - - 10

พืน้ ทอี่ นรุ กั ษ์ฯในเขตจังหวดั ชายฝั่งทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ปา่ สงวนแหง่ ชาติ เขตหา้ มล่าสัตวป์ ่า เขตรักษาพนั ธส์ ัตวป์ ่า พ้ืนทคี่ ้มุ ครองสง่ิ แวดล้อม

1 แหง่ 15 แห่ง 2 แหง่ - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนอื่ ง เขตเศรษฐกิจ พ้ืนที่พัฒนารว่ ม
น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

1,907,326 ไร่ - - -

ท่มี า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม

111

สถำนกำรณด์ ้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝ่ังและกำรกัดเซำะชำยฝง่ั จงั หวดั เพชรบุรี

มีพน้ื ที่ครอบคลมุ 21 ตาบล 5 อาเภอ มีพื้นท่ีทง้ั หมด 370,553.9 ไร่
ชายฝง่ั ทะเลมคี วามยาว 89.71 กโิ ลเมตร
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ังทส่ี าคญั ไดแ้ ก่

• แหล่งหญ้าทะเล
• ปา่ ชายเลน
• สัตวท์ ะเลหายากและใกล้สูญพันธ์ุ

สถำนภำพระบบนิเวศท่ีสำคญั

1) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2554 จังหวัดเพชรบุรีมีแหล่ง หญ้าทะเลรวม 30 ไร่ ใน 2 พ้ืนที่ คือ บริเวณปากคลอง
บางกรานอ้ ย – คลองบางกราใหญ่ เน้ือที่ประมาณ 10 ไร่ และบริเวณแปลงปลูกป่าชายเลนของศนู ยป์ ระสานงาน เพื่อ
อนุรกั ษ์ปา่ ชายเลนกองทัพบก - ภาคกลาง หาดเจ้าสาราญ เนื้อที่ 20 ไร่ จากการสารวจในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบ หญ้า
ทะเลทัง้ 2 พื้นท่ี โดยภาพรวมสถานภาพหญ้าทะเล เส่ือมโทรมลง ท้ังน้ี การเสื่อมโทรมดังกล่าว สรปุ ได้วา่ บริเวณปาก
คลองบางกราน้อย – คลองบางกราใหญ่ เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของตะกอนท่ีทับถมบริเวณ ปากคลอง ส่วนบรเิ วณ
แปลงปลูกป่าชายเลนของศูนยป์ ระสานงานเพ่ืออนรุ กั ษ์ปา่ ชายเลนกองทัพบก - ภาคกลาง หาดเจ้าสาราญ สาเหตุหลัก
เป็นความเสื่อมโทรมตามธรรมชาติ เกิดจากการเจริญเติบโตของต้นไม้ ป่าชายเลนแล้วส่งผลให้บดบังแสงที่จะส่องไป
ถึงพ้นื ที่ เจรญิ เติบโตของหญ้าทะเล
2) สตั ว์ทะเลหำยำกและใกล้สญู พันธุ์
จังหวัดเพชรบุรีพบสัตว์ทะเลหายาก 5 ชนิด ประกอบด้วย โลมา-วาฬ 3 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูด้า โลมาอิรวดี
โลมาหัวบาตรหลังเรียบ และโลมาหลังโหนก ปลากระดูกอ่อน 1 ชนิด ได้แก่ ฉลามวาฬ และเต่าทะเลจานวน
2 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ และเต่ากระ สัตว์ทะเลหายากที่เด่น คือ วาฬบรูด้า โลมาอิรวดี และโลมาหัวบาตรหลังเรียบ
โดยในปี 2563 พบการเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายากรวม 18 ตัว ได้แก่ โลมาและวาฬ จานวน 10 ตัว โดยลดลงจาก
ปี 2562 ซงึ่ เกยต้ืนจานวน 15 ตัว และเตา่ ทะเล จานวน 10 ตวั โดยเพ่มิ ข้นึ จากปี 2562 ซึง่ เกยตน้ื จานวน 7 ตวั

112

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คณุ ภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มคงที่ ทั้งนี้เม่ือเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า สถานะ
ดีมาก เพิ่มข้ึนจากร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 13 สถานะดี ลดลงจาก ร้อยละ 40 เป็นร้อยละ 25 สถานะพอใช้ เพ่ิมข้ึน
จาก ร้อยละ 32 เป็นร้อยละ 38 สถานะเสื่อมโทรมลดลงจาก ร้อยละ 28 เป็นร้อยละ 21 และสถานะเสื่อมโทรมมาก
เพิ่มขน้ึ จากรอ้ ยละ 0 เปน็ ร้อยละ 3
2) น้ำมนั รวั่ ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบน้ามนั รั่วไหลในเขตจังหวัดเพชรบุรี แต่พบปรากฏการณก์ อ้ นน้ามันดินจานวน 3 คร้ัง
3) นำ้ ทะเลเปล่ยี นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณน์ ้าทะเลเปลี่ยนสี
4) แมงกะพรนุ พิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ต้ังแต่ปี 2553 พบแมงกะพรุนพิษทั้งส้ิน 3 ชนิด เป็นแมงกะพรุนในกลุ่ม
Cubozoa หรือแมงกะพรุนกล่อง 1 ชนิด คือ Carukiidae (unidentifiable) แมงกะพรุนกลุ่ม Scyphozoa 1 ชนิด
คือ แมงกะพรุนไฟ Chrysaora sp. และแมงกะพรุนกลุ่ม Hydrozoa 1 ชนิด คือ แมงกะพรุน หัวขวด Physalia sp.
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่มกี ารรายงาน พบผปู้ ่วยจากพษิ แมงกะพรุนพิษ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดเพชรบุรี มพี ื้นทท่ี ้ังหมด
88,695.52 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ป่าชายเลน 19,486.75 ไร่
2) ปา่ ชายหาด 700 ไร่
3) พนื้ ที่อืน่ ๆ ได้แก่

• พน้ื ทเ่ี พาะเลยี้ งสัตวน์ า้ 27,429.55 ไร่
• พ้ืนที่นาเกลือ 21,216.90 ไร่
• พืน้ ทีเ่ กษตรกรรม 6,430.66 ไร่
• เมืองและสิ่งก่อสร้าง 3,847.55 ไร่
• ทา่ เทยี บเรอื 6.11 ไร่
• หาดทราย 101.97 ไร่
• แม่นา้ คูแพรก ขุมเหมือง ทะเล 3,838.14 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พื้นล่าง 5,637.87 ไร่

113

กำรกัดเซำะชำยฝ่งั

ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดเพชรบุรี ครอบคลุม 21 ตาบล 5 อาเภอ ท้ังหมด 370,553.9 ไร่ ชายฝั่งทะเล
มีความยาว 89.71 กิโลเมตร สถานภาพการกัดเซาะชายฝั่ง ปี พ.ศ. 2563 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 6.47
กิโลเมตร มพี น้ื ที่กัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 4.13 กโิ ลเมตร พ้ืนท่ีกัดเซาะปานกลาง เป็นระยะทาง 1.23 กิโลเมตร
และพ้ืนท่ีกัดเซาะน้อย เป็นระยะทาง 1.11 กิโลเมตร ชายฝั่งทะเลท่ีถูกกัดเซาะได้มีโครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เป็น
ระยะทางรวม 45.52 กิโลเมตร โดยเป็นพ้ืนที่ ทดี่ าเนินการแก้ไขแล้ว ไม่มีการกัดเซาะเป็นระยะทาง 41.33 กิโลเมตร
และเป็นพ้ืนท่ที ด่ี าเนนิ การแก้ไขแลว้ แต่ยงั มกี ารกดั เซาะเป็นระยะทาง 1.20 กโิ ลเมตร

ท่มี า : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั และการกัดเซาะชายฝ่ังของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั

114

จงั หวัดประจวบคีรีขันธ์

พื้นที่ตาบลในเขตชายฝ่ังและพนื้ ทใ่ี นทะเล 5,014,140 ไร่

พื้นท่ีในทะเล

ตาบลในเขตชายฝั่ง อาเภอในเขตชายฝ่งั พืน้ ที่ตาบลในเขตชายฝ่ัง 3,704,659 ไร่

น่านนา้ ของรฐั นา่ นน้าระหวา่ งประเทศ

25 ตาบล 8 อาเภอ 1,309,763.4 ไร่ 3,704,659 -

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

แนวปะการัง หญา้ ทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด

1,450 ไร่ 21 ไร่ 7,734.56 ไร่ 23 แห่ง 45 แห่ง

อยู่ใน อย่นู อก อย่ใู น อย่นู อก อย่ใู น อยนู่ อก อยูใ่ น อย่นู อก อยใู่ น อยูน่ อก
พื้นที่ พ้ืนท่ี พืน้ ท่ี พ้ืนที่ พืน้ ท่ี พ้ืนที่ พ้ืนที่ พ้นื ที่ พืน้ ที่ พื้นที่
อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน

162 1,288 - 21 1,682 6,052.56 7 16 3 42

พืน้ ทอ่ี นรุ กั ษฯ์ ในเขตจงั หวัดชายฝง่ั ทะเล

อุทยานแหง่ ชาติ ปา่ สงวนแหง่ ชาติ เขตหา้ มลา่ สัตวป์ า่ เขตรกั ษาพนั ธ์สตั วป์ ่า พื้นท่ีคมุ้ ครองส่งิ แวดล้อม

5 แหง่ 22 แห่ง 1 แหง่ 2 แหง่ 1 แห่ง

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เน่ือง เขตเศรษฐกิจ พืน้ ทีพ่ ัฒนารว่ ม
นา่ นน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

241,980 ไร่ 3,462,678 ไร่ - -

ทม่ี า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม

115

สถำนกำรณด์ ้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝ่งั และกำรกดั เซำะชำยฝัง่ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

มพี น้ื ท่ีครอบคลมุ 25 ตาบล 8 อาเภอ มพี ืน้ ที่ประมาณ 1,309,763.4 ไร่
ชายฝง่ั ทะเลมคี วามยาว 246.83 กิโลเมตร
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งที่สาคญั ไดแ้ ก่

• แนวปะการัง
• แหล่งหญ้าทะเล
• ป่าชายเลน
• สตั ว์ทะเลหายากและใกลส้ ูญพันธ์ุ

สถำนภำพระบบนเิ วศท่ีสำคญั

1) แนวปะกำรัง
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 มีพ้ืนที่การแพร่กระจายของ แนวปะการัง จานวน 1,450 ไร่ เป็นพ้ืนท่ีที่ได้รับ
การสารวจ และประเมิน จานวน 1,059 ไร่ หรือร้อยละ 73 ของพื้นท่ีแนวปะการังทั้งหมด สถานภาพมีแนวโน้ม
การเปลี่ยนแปลงระยะยาวแย่ลง ในพื้นที่เกาะหลัก เกาะแรด เกาะเหลอื่ ม ด้านตะวันตก เกาะจาน เกาะท้ายทรยี
เกาะทะลุด้านเหนือ เกาะสิงห์ด้านเหนือ และเกาะสังข์ด้านทิศตะวันตก ส่วนพื้นที่ท่ีมีแนวโน้มสถานภาพการ
เปลยี่ นแปลงระยะยาวเพ่ิมขึ้นเล็กนอ้ ย ได้แก่ บริเวณเกาะโกลา เกาะทะลุด้านตะวันตก และเกาะทะลุด้านตะวันออก
ซง่ึ สาเหตุหลักของความเสื่อมโทรมเกิดจาก 1) การเพิ่มข้ึนของตะกอนจากการพัฒนาพื้นที่แนวชายฝ่ัง 2) ผลกระทบ
จากการท่องเที่ยว/พฤติกรรมของนักท่องเท่ียว 3) การทาประมงในแนวปะการัง 4) ผลกระทบจากขยะในแนว
ปะการงั
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลการสารวจใน พ.ศ. 2563 ซึ่งครอบคลุมพ้ืนท่ีหญ้าทะเลจานวน 23.7 ไร่ มีแนวโน้ม
การเปลี่ยนแปลง คงท่ี (จานวน 3.7 ไร่) เมื่อเทียบกับข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 บริเวณอ่าวข้ันกระได ส่วนบริเวณ
อ่าวมะนาว ไม่พบ การแพร่กระจายของหญ้าทะเล ภัยคุกคามสาคัญของหญ้าทะเลคือความเส่ือมโทรมมีตะกอนจาก
การใช้พืน้ ทจ่ี อดและทางเข้าออกเรือประมง
3) สตั ว์ทะเลหำยำกและใกลส้ ูญพันธ์ุ
ท่พี บ 6 ชนดิ ประกอบดว้ ย โลมา-วาฬ 3 ชนดิ ได้แก่ วาฬบรูดา้ โลมาอริ วดี โลมาหัวบาตรหลงั เรียบ และ
โลมาหลังโหนก เต่าทะเล 2 ชนิดได้แก่ เตา่ ตนุ และเตา่ กระ ปลากระดูกอ่อน ได้แก่ ฉลามวาฬ โดยในปี พ.ศ. 2563
พบการเกยต้ืนของสัตวท์ ะเลหายากรวม 57 ตัว ไดแ้ ก่ โลมาและวาฬ จานวน 29 ตัว โดยเพมิ่ ข้ึนจากปี พ.ศ. 2562 ซง่ึ
มจี านวน 26 ตวั เตา่ ทะเลจานวน 28 ตัว โดยเพ่ิมขึ้น จากปี พ.ศ. 2562 ซึง่ มีจานวน 26 ตวั

116

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คุณภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเสื่อมโทรมลง ท้ังนี้เมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า
สถานะดีมาก ลดลงจากร้อยละ 36 เป็นร้อยละ 6 สถานะดี เพ่ิมข้ึนจาก ร้อยละ 49 เป็นร้อยละ 73 สถานะพอใช้
เพม่ิ ขึน้ จาก ร้อยละ 15 เป็นร้อยละ 19 และสถานะเสื่อมโทรม เพ่ิมข้ึนจาก รอ้ ยละ 0 เป็นรอ้ ยละ 2
2) น้ำมนั ร่ัวไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไมพ่ บน้ามนั รัว่ ไหลในเขตจังหวดั ประจวบคีรขี นั ธ์ แตพ่ บปรากฏการณ์กอ้ นนา้ มันดนิ
จานวน 3 ครัง้
3) นำ้ ทะเลเปลีย่ นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณน์ า้ ทะเลเปลี่ยนสี
4) แมงกะพรนุ พิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ต้ังแต่ปี 2553 พบแมงกะพรุนพิษทั้งส้ิน 4 ชนิด โดยเป็นแมงกะพรุน
ในกลุ่ม Cubozoa หรือแมงกะพรุนกล่อง 2 ชนิด ได้แก่ Morbakka sp. , Carukiidae (unidentifiable) 2 และ
แมงกะพรุนกลุ่ม Scyphozoa จานวน 2 ชนิด ได้แก่ แมงกะพรุนไฟ Chrysaora sp. และ Pelagia sp. ในปี พ.ศ.
2563 ไมม่ ีการรายงานพบผปู้ ่วยจากพษิ แมงกะพรนุ พษิ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จงั หวดั ประจวบครี ขี ันธ์ มีพื้นท่ี
ทัง้ หมด 17,883.03 ไร่ โดยแบง่ เปน็

1) ปา่ ชายเลน 7,734.56 ไร่
2) ปา่ ชายหาด 1,357.84 ไร่
3) พนื้ ท่ีอ่นื ๆ

• พ้นื ทีเ่ พาะเลยี้ งสตั ว์น้า 3,385.07 ไร่
• พน้ื ที่เกษตรกรรม 830.61 ไร่
• เมอื งและสง่ิ ก่อสรา้ ง 549.01 ไร่
• หาดทราย 43.79 ไร่
• แมน่ า้ คแู พรก ขมุ เหมอื ง ทะเล 678.97 ไร่
• ป่าบนท่ีเนิน 360.71 ไร่
• ระบบนเิ วศไม้พนื้ ลา่ ง 2,942.47 ไร่

117

กำรกดั เซำะชำยฝัง่

ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ครอบคลุมพ้ืนท่ี 25 ตาบล 8 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง
246.83 กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝั่ง ปี พ.ศ. 2563 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 4.51
กิโลเมตร มีพื้นที่กัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 0.32 กิโลเมตร พื้นท่ีกัดเซาะปานกลาง เป็นระยะทาง 0.62
กิโลเมตร และพื้นที่กัดเซาะน้อย เป็นระยะทาง 3.57 กิโลเมตร ชายฝั่งทะเลที่ถูกกัดเซาะได้มีโครงการป้องกันแก้ไข
ปัญหา เปน็ ระยะทางรวม 58.18 กิโลเมตร โดยเป็นพ้ืนท่ีที่ดาเนนิ การแก้ไขแลว้ ไมม่ กี ารกัดเซาะเป็นระยะทาง 57.94
กิโลเมตร และเปน็ พืน้ ทท่ี ด่ี าเนนิ การแก้ไขแล้ว แตย่ งั มกี ารกัดเซาะเปน็ ระยะทาง 0.24 กิโลเมตร

ท่มี า : รายงานสถานการณด์ ้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั และการกัดเซาะชายฝั่งของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง

118

จังหวัดชมุ พร

พื้นท่ตี าบลในเขตชายฝ่ังและพน้ื ท่ีในทะเล 5,937,097 ไร่

พนื้ ทีใ่ นทะเล

ตาบลในเขตชายฝั่ง อาเภอในเขตชายฝัง่ พน้ื ท่ีตาบลในเขตชายฝ่ัง 4,810,569 ไร่

น่านนา้ ของรัฐ น่านนา้ ระหวา่ งประเทศ

21 ตาบล 6 อาเภอ 1,126,528 ไร่ 4,810,569 -

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั

แนวปะการัง หญา้ ทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
46,264.15 ไร่ 56 แห่ง 37 แห่ง
9,165 ไร่ 11,401 ไร่

อยใู่ น อยนู่ อก อยู่ใน อยู่นอก อยู่ใน อยู่นอกพ้นื ท่ี อยใู่ น อยนู่ อก อยูใ่ น อยนู่ อก
พื้นท่ี พื้นที่ พนื้ ที่ พ้นื ท่ี พน้ื ท่ี อุทยาน พื้นที่ พนื้ ที่ พื้นที่ พื้นที่
อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน
23,388.15
2,435 6,730 8,358 3,043 22,876 41 15 11 26

พื้นทอี่ นรุ กั ษ์ฯในเขตจงั หวดั ชายฝ่ังทะเล

อุทยานแห่งชาติ ปา่ สงวนแห่งชาติ เขตหา้ มลา่ สตั วป์ า่ เขตรักษาพันธ์สตั วป์ า่ พ้นื ท่คี มุ้ ครองส่ิงแวดล้อม

3 แหง่ 27 แห่ง - 4 แห่ง 1 แห่ง

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เนอื่ ง เขตเศรษฐกิจ พ้ืนทีพ่ ฒั นาร่วม
น่านน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

3,161,801 ไร่ 1,648,768 - -

ที่มา : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม

119

สถำนกำรณ์ด้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝ่งั และกำรกดั เซำะชำยฝงั่ จงั หวดั ชุมพร

มีพื้นที่ทั้งหมด 6,010 ตารางกิโลเมตร ตั้งอยู่ทางตอนบนสุดของภาคใต้บริเวณชายฝั่งทะเลตะวันออก
ลักษณะพ้ืนที่เป็นจังหวัดแรกของภาคใต้ตอนบนฝ่ังอ่าวไทย มีรูปพื้นท่ีเรียวยาวตามแนวเหนือใต้ มีชายฝั่งทะเล
มีความยาว 222 กโิ ลเมตร

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ังท่ีสาคญั ได้แก่
• แนวปะการงั
• แหลง่ หญ้าทะเล
• ปา่ ชายเลน
• สัตว์ทะเลหายากและใกลส้ ูญพนั ธุ์
• ป่าชายเลน ปา่ ชายหาด และพรุ

สถำนภำพระบบนเิ วศท่ีสำคญั

1) แนวปะกำรัง
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 มีพ้ืนท่ีการแพร่กระจายของ แนวปะการัง ประมาณ 9,165 ไร่ (14.66 ตร.กม.)
พืน้ ที่ที่ได้รับการสารวจและประเมิน 4,785 ไร่ หรือ ร้อยละ 52.20 ของพื้นท่ีแนวปะการังท้ังหมดของ จังหวัดชุมพร
สถานภาพมีแนวโน้มการเปล่ียนแปลง ระยะยาวดีขึ้นบริเวณแนวชายฝั่งปะทิว บ้านหินกบ เกาะไข่ ด้านตะวันตก
เฉียงเหนือ เกาะมะพร้าว หินแต้ม เกาะงามน้อย เกาะมาตรา และเกาะละวะ แนวโน้มการเปลี่ยนแปลง ระยะ
ยาวคงที่บริเวณเกาะอีแรด และมีแนวโน้มการเปล่ียนแปลงระยะยาวเสียหายมากบริเวณเกาะไข่ ด้านทิศใต้ แหลม
คอกวาง เกาะง่ามใหญ่ เกาะมะพร้าว เกาะรังกาจิว และเกาะกุลา ซึ่งสาเหตุหลักของ ความเสื่อมโทรม เกิดจาก
การทาประมงบริเวณแนวปะการัง เกาะไข่ ผลกระทบจากตะกอนที่เกิดจากการพัฒนาชายฝั่ง บริเวณแนวชายฝั่ง
ปะทิว และแหลมคอกวาง
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 มีพื้นที่การแพร่กระจาย หญ้าทะเลประมาณ 4,725 ไร่ มีหญ้าทะเลเพียงชนิด
เดียว คือ หญ้าใบพายหรือหญ้าเงาแคระ (Halophila beccarii: Hb) มีการปกคลุมของหญ้าทะเลเฉล่ียเป็นร้อยละ 50
และ เมอื่ เทยี บกบั ในขอ้ มลู ปี 2562 พบว่ามกี ารเปลี่ยนแปลงคงท่ี คือ บริเวณปากคลองสวีเฒ่า อา่ วท่งุ คา – สวี
3) สัตว์ทะเลหำยำกและใกลส้ ูญพันธุ์
ท่ีพบ ได้แก่ โลมาปากขวด โลมาหลังโหนก ฉลามวาฬ เต่ากระ และพะยูน โดยในปี พ.ศ. 2563 พบ
การเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายาก รวม 72 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล 52 ตัว (เต่ากระ 5 ตัว เต่าตนุ 45 เต่าหญ้า 2 ตัว
เพ่ิมข้ึนจากปี 2562 จานวน 17 ตัว) โลมา 19 ตัว (โลมาหลังโหนก 2 ตัว โลมาหัวบาตรหลงั เรียบ 12 ตัว โลมาอิร
วดี 2 ตวั และ โลมาปากขวด 3 ตัว เพ่ิมขน้ึ จากปี 2562 จานวน 2 ตวั ) และพะยูน 1ตัว

120

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คณุ ภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มคงที่ ทั้งน้ีเมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่ามีสถานะดี
เพิ่มขึ้นจาก ร้อยละ 59 เป็นร้อยละ 61 ในขณะที่สถานะดีมาก ลดลงจากร้อยละ 25 เป็นร้อยละ 23 สถานะ
พอใช้คงที่ ร้อยละ 16 และไมพ่ บสถานะเสื่อมโทรม และเสื่อมโทรมมาก
2) แมงกะพรนุ พิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ จานวน 14 ชนิด เป็นแมงกะพรุนกล่อง จานวน 3 ชนิด แมงกะพรุนกลุ่ม
Scyphozoa 9 ชนิด และแมงกะพรุนกลุ่ม Hydrozoa จานวน 2 ชนิด ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2561 และ ในปี 2563 ยังไม่พบ
ผูป้ ว่ ยจากพิษแมงกะพรนุ พษิ หรอื รายงานผู้ปว่ ย สงสัยเสียชีวิตหรือบาดเจ็บรนุ แรง (ผู้ป่วยหมดสต)ิ จากแมงกะพรุนพษิ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด พรุ

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทด่ี ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดชุมพร มีพ้ืนท่ที ง้ั หมด
93,823.65 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ปา่ ชายเลน 46,264.15 ไร่
2) ป่าชายหาด 682.18 ไร่ ป่าพรุ 39.44 ไร่
3) พน้ื ที่อ่นื ๆ ได้แก่

• พนื้ ทเ่ี พาะเล้ียงสตั ว์น้า12,349.89 ไร่
• พน้ื ที่เกษตรกรรม 26,486.78 ไร่
• เมอื งและสิ่งก่อสร้าง 1,872.92 ไร่
• ทา่ เทียบเรอื 11.58 ไร่
• หาดทราย 37.21 ไร่
• แม่น้า คแู พรก ขุมเหมอื ง ทะเล 2,379.86 ไร่
• ป่าบนทเ่ี นิน 773.16 ไร่
• ระบบนเิ วศไม้พน้ื ลา่ ง 2,926.48 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝ่ัง

ชายฝ่งั ทะเลของจงั หวัดชุมพร ครอบคลุมพ้ืนที่ ตาบลปากคลอง ถึงตาบลสวนแตง รวมทั้งส้นิ 21 ตาบล พื้นท่ี
ชายฝ่ัง ระยะทางประมาณ 248.33 กิโลเมตร มีพนื้ ที่ชายฝงั่ ที่ประสบปัญหาการกัดเซาะยาวประมาณ 0.44 กโิ ลเมตร
ซึ่งเป็นพ้ืนท่ีที่ประสบปัญหาการกัดเซาะ เล็กน้อย 0.10 กิโลเมตร และชายฝ่ังทะเลที่ถูกกัดเซาะ ชายฝั่งได้มีโครงการ
ป้องกนั แก้ไขปญั หาเปน็ ระยะทาง รวม 14.53 กิโลเมตร
ที่มา : รายงานสถานการณ์ด้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่ และการกัดเซาะชายฝง่ั ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓

กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั

121

จังหวัดสุราษฎร์ธานี

พน้ื ที่ตาบลในเขตชายฝ่ังและพืน้ ทีใ่ นทะเล 6,596,962 ไร่

พื้นที่ในทะเล

ตาบลในเขตชายฝัง่ อาเภอในเขตชายฝั่ง พื้นทต่ี าบลในเขตชายฝั่ง 5,626,815 ไร่

น่านน้าของรฐั น่านนา้ ระหว่างประเทศ

34 ตาบล 9 อาเภอ 970,146 ไร่ 5,626,815 -

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

แนวปะการัง หญา้ ทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
60,814.69 ไร่ 117 แห่ง 64 แห่ง
36,170 ไร่ 17,820 ไร่
อยใู่ น อยูน่ อกพนื้ ท่ี อยู่ใน อยู่นอก
อยใู่ น อย่นู อก อยู่ใน อย่นู อก พ้ืนที่ อทุ ยาน พนื้ ที่ พืน้ ท่ี อยู่ใน อยู่นอก
พื้นที่ พ้ืนที่ พน้ื ท่ี พ้นื ท่ี อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน พื้นที่ พื้นที่
อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน
- 60,814.69 38 79
2,991 33,179 - 17,820 4 60

พ้ืนทอ่ี นุรักษฯ์ ในเขตจังหวัดชายฝั่งทะเล

อุทยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแหง่ ชาติ เขตห้ามลา่ สัตว์ปา่ เขตรักษาพนั ธ์สตั ว์ป่า พน้ื ที่คุ้มครองส่ิงแวดล้อม

6 แห่ง 31 แห่ง 2 แห่ง 4 แหง่ 3 แห่ง

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนื่อง เขตเศรษฐกจิ พืน้ ทพี่ ัฒนาร่วม
น่านน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

4,098,209 ไร่ 1,528,607 ไร่ - -

ทม่ี า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม

122

สถำนกำรณ์ด้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝ่งั และกำรกัดเซำะชำยฝ่งั จังหวดั สุรำษฎร์ธำนี

มีพื้นที่ทั้งหมด 12,891.469 ตารางกิโลเมตร ต้ังอยู่บนฝั่งตะวันออกของภาคใต้บริเวณรอบอ่าวบ้านดอน
ทางฝั่งทะเลด้านอ่าวไทย ลักษณะพ้ืนท่ีมีสภาพภูมิประเทศ ท่ีหลากหลายทั้งท่ีราบสูง ภูมิประเทศแบบภูเขา รวมท้ัง
ทรี่ าบชายฝงั่ มีพน้ื ที่ครอบคลุมถึงในบริเวณอา่ วไทย ทัง้ บรเิ วณทีเ่ ป็นทะเลและเป็นเกาะ เกาะในพนื้ ท่จี งั หวดั
สุราษฎร์ธานีมีท้ังขนาดใหญ่และขนาดเล็กมากถึง 108 เกาะ ความยาวตามแนวชายฝั่งทะเล 157.17 กิโลเมตร
ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ังท่ีสาคัญ ไดแ้ ก่

• แนวปะการัง
• แหล่งหญา้ ทะเล
• ปา่ ชายเลน
• สัตวท์ ะเลหายากและใกล้สูญพนั ธุ์
• ป่าชายเลน ปา่ ชายหาด และพรุ

สถำนภำพระบบนิเวศที่สำคัญ

1) แนวปะกำรงั
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 มีพ้ืนท่ีการแพร่กระจาย ของแนวปะการัง ประมาณ 36,170 ไร่ (57.87 ตร.กม.)
พ้ืนทีป่ ะการังทไ่ี ดร้ บั การสารวจและประเมนิ 33,045 ไร่ หรือรอ้ ยละ 91.40 ของพื้นที่แนวปะการังท้งั หมดของ จังหวัด
สุราษฎร์ธานี สถานภาพปะการังมีแนวโน้มแย่ลง ซ่ึงบางสถานีจะอยู่ใกล้ฝ่ังและมีการเข้าใช้ประโยชน์ในพื้นที่
แนวปะการังหนาแน่น ส่วนหมู่เกาะเกาะพะงัน เกาะเต่า สถานภาพส่วนใหญ่มีแนวโน้มคงท่ี และหมู่เกาะอ่างทอง
มีแนวโน้มสถานภาพท่ีดีขนึ้ และพบจานวนตวั อ่อนปะการัง ระดับปานกลางในพ้ืนที่ แสดงถึงการฟื้นตัวของปะการัง
บริเวณนั้น ซ่ึงสาเหตุความเสื่อมโทรมของแนวปะการังมีทั้งท่ีเกิดจาก กิจกรรมของมนุษย์ เช่น เกาะเต่า และเกาะ
พะงัน ก็มีนักท่องเท่ียวเข้าไปใช้ประโยชน์บริเวณแนวปะการัง หนาแน่นมาก และการปล่อยน้าทิ้งจากเรือท่องเท่ียว
และน้าท้ิงจากฝ่ัง ส่วนเกาะสมุยมีการทาประมงในแนวปะการัง ควรควบคุมกิจกรรมประมงบริเวณ แนวปะการัง
และการพัฒนาพ้ืนท่ีบริเวณชายฝั่ง นอกจากนี้ บริเวณหมู่เกาะอ่างทองท่ีได้รับอิทธิพลตะกอนจากปากแม่น้าและ
นา้ ทงิ้ ท่ไี หลลงแม่น้าตาปี ควรมีมาตรการลดการปลอ่ ยของเสยี ลงส่ทู ะเล
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 มีพ้ืนท่ีการแพร่กระจายหญ้าทะเล ประมาณ 5,848ไร่ สารวจพ้ืนที่อ่าวมัดหลัง
พบหญ้าทะเล 5 ชนิด คือ หญ้าคาทะเล หญ้าใบมะกรูด หญ้ากุยชายทะเล หญ้ากุยชายเข็ม และหญ้าเงาใส มี
การปกคลุมของหญ้าทะเล เฉล่ียเป็นร้อยละ 60 ส่วน อ่าวบ้านดอนพบหญ้าทะเล 2 ชนิด คือ หญ้าใบมะกรูด และ
หญ้าใบพาย มีการปกคลุมของหญ้าทะเลเฉล่ียเป็นร้อยละ 36 สถานภาพสมบูรณ์ปานกลาง เมื่อทาการเปรียบเทียบ

123

ข้อมูลสถานภาพ กับข้อมูลในปี 2562 ที่ผ่านมา พบมีการเปลี่ยนแปลงของ ร้อยละการปกคลุมของหญ้าทะเล การ
แพร่กระจายลดลง เล็กนอ้ ยทาใหภ้ าพรวมของแหลง่ หญา้ ทะเลจงั หวัด สุราษฎรธ์ านีเม่ือเทียบกบั ปีทผี่ ่านมาคงที่

3) สัตวท์ ะเลหำยำกและใกลส้ ูญพันธ์ุ
ท่ีพบมากกว่า 10 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ เต่ากระ และเต่าหญ้า โลมาและวาฬ 5 ชนิด ได้แก่ โลมาหลัง
โหนก โลมาปากขวด โลมาหัวบาตรหลังเรียบ โลมาอิรวดี และวาฬเพชฌฆาตดา กลุ่มปลากระดูกอ่อน 2 ชนิด
ได้แก่ ฉลามวาฬ ปลากระเบนกลุ่มกระเบนนก โดยในปี พ.ศ. 2563 พบการเกยต้นื ของสัตวท์ ะเล หายากรวม 59 ตัว
ไดแ้ ก่ เต่าทะเล 34 ตัว (เต่ากระ 11ตวั เต่าตนุ 21 เต่าหญ้า 1 ตวั ลดลงจาก ปี 2562 จานวน 22 ตัว) โลมาและวาฬ
25 ตัว (โลมาหลังโหนก 7 ตัว โลมาหัวบาตรหลังเรียบ 6 ตัว โลมาอิรวดี 10 ตัว โลมาปากขวด 1 ตัว และไม่ทราบ
ชนิด 1 ตวั เท่ากบั ปี 2562)

ส่ิงแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คณุ ภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเส่ือมโทรมลง ท้ังนี้เมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า
สถานะเสือ่ มโทรมเพิ่มขึ้นรอ้ ยละ 8 สถานะดมี ากลดลง จากรอ้ ยละ 32 เหลอื ร้อยละ 30 สถานะดี เพิ่มข้นึ จาก รอ้ ยละ
33 เป็นร้อยละ 42 สถานะพอใชล้ ดลงจาก ร้อยละ 35 เป็นร้อยละ 20 และไมพ่ บสถานะเส่ือมโทรมมาก
2) แมงกะพรุนพิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2561 จานวน 19 ชนิด เป็นแมงกะพรุนกล่อง จานวน 6
ชนิด แมงกะพรุนกลุ่ม Scyphozoa 10 ชนิด และแมงกะพรุน กลุ่ม Hydrozoa 3 ชนิด พบแมงกะพรุนกล่อง และมี
ประวัติการบาดเจ็บรนุ แรงและเสียชวี ติ จากการสัมผสั แมงกะพรุนกล่อง

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด พรุ

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จงั หวัดสุราษฎรธ์ านี มีพ้นื ทท่ี ง้ั หมด
111,978.50 ไร่ โดยแบ่งเปน็

1) ปา่ ชายเลน 60,814.69 ไร่
2) ป่าชายหาด 2,704.84 ไร่
3) ป่าพรุ 907.58 ไร่
4) พน้ื ท่ีอ่นื ๆ ได้แก่

• พื้นทเ่ี พาะเล้ยี งสตั ว์น้า 17,609.53 ไร่
• พืน้ ทเ่ี กษตรกรรม 8,810.89 ไร่
• เมืองและสง่ิ ก่อสร้าง 1,432.06 ไร่
• ท่าเทยี บเรือ 76.61 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 10,010.65 ไร่

124

• หาดทราย 57.76 ไร่
• แมน่ ้า คแู พรก ขุมเหมือง ทะเล 3,637.59 ไร่
• ปา่ บนทีเ่ นนิ 22.90 ไร่
• ระบบนเิ วศไม้พน้ื ล่าง 5,893.39 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝ่งั

จังหวัดสุราษฎร์ธานีมีความยาวชายฝั่งทะเล ครอบคลุม พื้นท่ีตาบลคันธุลีถึงตาบลดอนสักรวมทั้งส้ิน 20
ตาบล จากข้อมูลการสารวจโดยกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง พื้นที่ชายฝั่งจังหวัดสุราษฎร์ธานีระยะทาง
ประมาณ 157.17 กิโลเมตร มีพ้ืนทช่ีายฝ่ังท่ีประสบปัญหา การกัดเซาะยาวประมาณ 0.79 กิโลเมตร แบ่งเป็นพื้นท่ี
ท่ีประสบปัญหาการกัดเซาะปานกลาง 0.30 กิโลเมตร พ้ืนที่ประสบปัญหาการกัดเซาะน้อย 0.49 กิโลเมตร และ
พน้ื ท่ที ป่ี ระสบปัญหาการกัดเซาะทมี่ กี ารดาเนนิ การแกไ้ ขแลว้ ประมาณ 11.39 กิโลเมตร

ทม่ี า : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั และการกัดเซาะชายฝ่ังของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั

125

จงั หวัดนครศรีธรรมราช

พื้นที่ตาบลในเขตชายฝั่งและพื้นท่ใี นทะเล 8,793,211 ไร่

พืน้ ทีใ่ นทะเล

ตาบลในเขตชายฝั่ง อาเภอในเขตชายฝั่ง พนื้ ทต่ี าบลในเขตชายฝั่ง 7,864,986 ไร่

นา่ นน้าของรฐั น่านนา้ ระหวา่ งประเทศ

31 ตาบล 7 อาเภอ 928,225 ไร่ 7,864,986 -

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง

แนวปะการงั หญา้ ทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
109,374.77 ไร่ 11 แห่ง 37 แห่ง
412 ไร่ 147 ไร่
อย่ใู น อยู่นอกพน้ื ที่
อยู่ใน อยนู่ อก อยใู่ น อยูน่ อก พนื้ ท่ี อุทยาน อย่ใู น อยู่นอก อย่ใู น อยู่นอก
พ้ืนที่ พ้นื ท่ี พน้ื ท่ี พน้ื ท่ี อทุ ยาน พน้ื ท่ี พ้ืนที่ พนื้ ที่ พื้นที่
อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน
- 109,374.77
- 412 - 147 - 11 - 37

พื้นทอ่ี นุรักษ์ฯในเขตจังหวัดชายฝงั่ ทะเล

อุทยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแหง่ ชาติ เขตห้ามล่าสตั วป์ า่ เขตรกั ษาพันธส์ ตั วป์ ่า พน้ื ท่ีคุม้ ครองส่ิงแวดล้อม

5 แหง่ 70 แห่ง 3 แหง่ 1 แหง่ -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนอื่ ง เขตเศรษฐกิจ พื้นท่ีพัฒนาร่วม
น่านน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

5,625,072 ไร่ 2,239,914 ไร่ - -

ที่มา : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

126

สถำนกำรณด์ ้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝงั่ และกำรกดั เซำะชำยฝ่ัง จงั หวดั นครศรีธรรมรำช

มพี ้นื ท่ีทง้ั หมด 9,942.502 ตารางกิโลเมตร (6,214,064 ไร่) ความยาวตามแนวชายฝ่งั ทะเล 225 กโิ ลเมตร
ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่งท่ีสาคญั ได้แก่

• แนวปะการงั
• แหล่งหญา้ ทะเล
• ปา่ ชายเลน
• สตั วท์ ะเลหายากและใกล้สูญพนั ธ์ุ
• ปา่ ชายเลน ป่าชายหาด และพรุ

สถำนภำพระบบนเิ วศท่ีสำคญั

1) แนวปะกำรงั
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 มีพ้ืนที่การแพร่กระจายของ แนวปะการัง ประมาณ 412 ไร่ (0.67 ตร.กม.) พื้นท่ี
แนวปะการังท่ีได้รับการสารวจและประเมิน 412 ไร่ หรือทั้งหมดของพื้นท่ีแนวปะการังของจังหวัดนครศรธีรรมราช
ส่วนใหญ่แนวปะการังอยู่ในสถานภาพเสียหายมาก เม่ือเปรียบเทียบกับข้อมูลการสารวจในปี พ.ศ. 2561 (ซ่ึงอยู่ใน
สถานภาพสมบรูณ์ดีมาก) แนวโน้มของสถานภาพแนวปะการังเส่ือมโทรมลง ซึ่งสาเหตุหลักจากพายุปาบึก ในเดือน
มกราคม พ.ศ. 2562 ทาให้แนวปะการังได้รับความเสียหายเป็นพื้นท่ีกว้างโดยเฉพาะปะการังในบริเวณน้าตื้นได้รับ
ผลกระทบมากกว่าท่ีลึก ปะการังที่ได้รับความเสียหายส่วนใหญ่เป็นปะการังเขากวางกิ่ง พบสาหร่ายขนาดใหญ่
(Macro algae) ขึ้นบนปะการังตาย จานวนมาก โดยเฉพาะบริเวณเกาะกระกลางและเกาะกระเล็ก นอกจากนี้ยัง
เกิดจากกิจกรรมของมนุษย์ โดยเฉพาะการทาประมง ด้วยความเป็นเกาะท่ีอยู่ห่างไกลจากฝ่งั มาก ทาให้มีความเส่ียง
ต่อการทาการประมงท่ีผิดกฎหมาย เช่น มีการลักลอบทาอวนลาก ระเบิดปลา เป็นต้น มีการทิ้งขยะจาพวก
เศษอวน การทอดสมอเรอื เม่ือมาจอดหลบลม
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 ดาเนินการสารวจและติดตามสถานภาพหญ้าทะเลบริเวณเกาะท่าไร่ ครอบคลุม
พน้ื ทแี่ หลง่ หญ้าทะเลท่ไี ดร้ ับการติดตามรวม 144 ไร่ หรือ ประมาณรอ้ยละ 98 ของเนื้อทแ่ี หล่งหญ้าทะเลท้ังหมดของ
จังหวัด พบพ้ืนท่ีหญ้าทะเลประมาณ 78 ไร่ พบหญ้าทะเล รวม 5 ชนิด คือ หญ้าคาทะเล หญ้ากุยช่ายทะเล หญ้า
กุยช่ายเข็ม หญ้าชะเงาปลายใบมน และหญ้าใบมะกรูด มีการปกคลุมของหญ้าทะเลเฉล่ียเป็น ร้อยละ 50 สถานภาพ
สมบูรณ์ดี เมื่อทาการเปรียบเทียบข้อมูลสถานภาพกับข้อมูลในปีที่ผ่านมา พบว่าภาพรวมการเปล่ียนแปลงระยะสั้น
ของแหล่งหญ้าทะเลคงตัว มีการเปลี่ยนแปลงเล็กน้อยเชิงพ้ืนท่ีและร้อยละการปกคลุมพ้ืนท่ี สาเหตุหลักเป็นการ
เปล่ียนแปลงตามฤดูกาล

127

3) สัตว์ทะเลหำยำกและใกลส้ ญู พนั ธ์ุ
ทีพ่ บสัตว์ทะเลหายากประมาณ 8 ชนิด เต่าทะเล 3 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ เต่ากระ เต่าหญ้า โลมาและวาฬ
4 ชนิด ได้แก่ โลมาหัวบาตรหลังเรียบ โลมาหลังโหนก โลมาอิรวดี โลมาปากขวด ปลากระดูกอ่อน 1 ชนิด ได้แก่
ฉลามวาฬ โดยในปี พ.ศ. 2563 พบการเกยต้ืนของสัตว์ทะเลหายาก รวม 76 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล 54 ตัว (เต่ากระ
14 ตัว เต่าตนุ 39 เต่าหญ้า 1 ตัว เพิ่มข้ึนจากปี 2562 จานวน 9 ตัว) โลมาและวาฬ 22 ตัว (โลมาหลังโหนก 9 ตัว
โลมา หัวบาตรหลังเรียบ 6 ตัว โลมาลายจุด 1 ตัว โลมาปากขวด 4 ตัว และไม่ทราบชนิด 2 ตัว ลดลงจาก ปี 2562
จานวน 11 ตัว

สิ่งแวดล้อมทำงทะเล

1) คณุ ภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มดีข้ึน ทั้งน้ีเมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า สถานะ
ดีมาก เพิ่มข้ึนร้อยละ 27 สถานะดีลดลงร้อยละ 86 เป็นร้อยละ 18 และสถานะพอใช้เพ่ิมขึ้นร้อยละ 14 เป็นร้อยละ
18 ในขณะท่ีสถานะเสอ่ื มโทรมเพ่ิมขน้ึ เพียงร้อยละ 2
2) แมงกะพรุนพษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2561 จานวน 15 ชนิด เป็นแมงกะพรุนกล่อง จานวน 3
ชนิด แมงกะพรุนกลุ่ม Scyphozoa 11 ชนิด และแมงกะพรุน กลุ่ม Hydrozoa 1 ชนิด และยังไม่มีรายงานผู้ป่วย
สงสยั เสียชวี ิตหรอื บาดเจบ็ รนุ แรง (ผปู้ ่วยหมดสติ) จาก แมงกะพรนุ พิษ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จงั หวัดนครศรีธรรมราช มพี ้ืนที่
ทั้งหมด 165,635.76 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ปา่ ชายเลน 109,374.77 ไร่
2) ปา่ ชายหาด 628.20 ไร่
3) พืน้ ที่อ่นื ๆ ได้แก่

• พ้ืนทเี่ พาะเลี้ยงสัตวน์ ้า 35,871.92 ไร่
• พื้นท่เี กษตรกรรม 7,566.36 ไร่
• เมอื งและสงิ่ ก่อสร้าง 2,466.11 ไร่
• ท่าเทยี บเรือ 6.92 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 3,409.33 ไร่
• หาดทราย 336.31 ไร่
• แมน่ ้า คแู พรก ขมุ เหมอื ง ทะเล 3,267.34 ไร่

128

• ป่าบนท่เี นนิ 336.48 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พื้นลา่ ง 2,372.04 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝัง่

จังหวัดนครศรธี รรมราช ครอบคลุมพน้ื ทต่ี าบลทอ้ งเนียน อาเภอขนอม ถงึ ตาบลหน้าสตน อาเภอหัวไทร รวม
ทั้งส้ิน 25 ตาบล มีความยาวชายฝั่งยาวประมาณ 236.83 กิโลเมตร จากข้อมูลการสารวจโดยกรมทรัพยากรทาง
ทะเลและชายฝ่ัง มีพื้นท่ีชายฝ่ังท่ีประสบปัญหาการกัดเซาะ ยาวประมาณ 75.38 กิโลเมตร โดยพื้นท่ีที่ประสบปัญหา
การกดั เซาะรุนแรง จานวน 2 พื้นที่ความยาว 0.79 กิโลเมตร พื้นท่ีท่ีประสบปัญหาการกัดเซาะปานกลาง จานวน 3
พนื้ ที่ ระยะทาง 1.17 กิโลเมตร พ้ืนที่ทปี่ ระสบปัญหาการกัดเซาะ เล็กนอ้ ยจานวน 8 พ้ืนที่ ความยาว 5.47 กิโลเมตร
และพ้นื ทท่ี ี่ประสบปญั หาการกัดเซาะท่ีมีการดาเนนิ การแก้ไขแลว้ ความยาวประมาณ 67.95 กิโลเมตร

ที่มา : รายงานสถานการณ์ด้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ังและการกดั เซาะชายฝ่ังของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

129

จงั หวดั สงขลา

พืน้ ที่ตาบลในเขตชายฝ่ังและพ้ืนที่ในทะเล 7,061,444 ไร่

พนื้ ทใ่ี นทะเล

ตาบลในเขตชายฝั่ง อาเภอในเขตชายฝง่ั พื้นท่ีตาบลในเขตชายฝั่ง 6,046,829 ไร่

นา่ นนา้ ของรัฐ นา่ นน้าระหว่างประเทศ

57 ตาบล 10 อาเภอ 1,014,615 ไร่ 4,810,569 -

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง

แนวปะการัง หญ้าทะเล ปา่ ชายเลน เกาะ หาด
14,624.71 ไร่ 56 แห่ง 37 แห่ง
9,165 ไร่ 11,401 ไร่
อยู่ใน อย่นู อกพน้ื ท่ี
อย่ใู น อยูน่ อก อยูใ่ น อยูน่ อก พนื้ ที่ อทุ ยาน อยู่ใน อยนู่ อก อยูใ่ น อยู่นอก
พ้ืนที่ พ้นื ท่ี พื้นท่ี พืน้ ที่ อทุ ยาน พ้ืนที่ พ้นื ท่ี พ้นื ท่ี พื้นที่
อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน
- 14,624.71
2,435 6,730 8,358 3,043 41 15 11 26

พืน้ ทีอ่ นุรกั ษ์ฯในเขตจังหวดั ชายฝ่งั ทะเล

อุทยานแห่งชาติ ปา่ สงวนแหง่ ชาติ เขตห้ามล่าสัตว์ป่า เขตรกั ษาพนั ธส์ ัตวป์ า่ พนื้ ทคี่ ุ้มครองส่ิงแวดล้อม

3 แหง่ 27 แห่ง - 4 แหง่ 1 แหง่

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเน่ือง เขตเศรษฐกจิ พืน้ ทพ่ี ฒั นาร่วม
น่านน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

3,161,801 ไร่ 1,648,768 - -

ทม่ี า : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม

130

สถำนกำรณด์ ้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝั่งและกำรกดั เซำะชำยฝั่ง จังหวดั สงขลำ

มีพ้ืนท่ีทง้ั หมด 7,393.889 ตารางกิโลเมตร
ชายฝั่งทะเลมีความยาว 158.53 กิโลเมตร และ เกาะต่าง ๆ จานวน 6 เกาะ
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั ทส่ี าคญั ได้แก่

• ปะการัง
• แหลง่ หญา้ ทะเล
• สตั ว์ทะเลหายากและใกล้สูญพนั ธ์ุ
• ปา่ ชายเลน ปา่ ชายหาดและพรุ

สถำนภำพระบบนเิ วศท่ีสำคญั

1) แนวปะกำรัง
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 มีพ้ืนท่ีการแพร่กระจายของ แนวปะการัง 167 ไร่ พ้ืนที่ที่ได้รับการสารวจและ
ประเมิน 35 ไร่ หรือร้อยละ 20.8 ของพื้นที่แนวปะการงั ทงั้ หมด สถานภาพมแี นวโน้มการเปลย่ี นแปลงระยะยาวดมี าก
บริเวณเกาะขาม อาเภอเทพา จังหวัดสงขลา ซ่ึงสาเหตุหลักของความเสื่อมโทรมเกิดจากการพัฒนาชายฝั่งและ
การดาเนินกิจกรรมต่าง ๆ ตะกอนจากปากแม่น้า การลักลอบปล่อยน้าเสียลงทะเลและน้าจืดจากทะเลสาบสงขลา
การเกิดน้ามันรั่วไหลและการทิ้งขยะลงสู่ทะเล มาตรการการแก้ไขปัญหาโดยการประกาศพื้นที่คุ้มครองทรัพยากร
ทางทะเลและชายฝ่ัง ตามพระราชบัญญัติส่งเสริมการบริหารจัดการทรัพยากร ทางทะเลและชายฝั่ง พ.ศ. 2558
มาตรา 20 การกาหนดมาตรการทางกฎหมายสาหรบั เรือท่ีทาน้ามันร่ัวไหล และการบังคับใช้กฎหมายอยา่ งเคร่งครัด
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 พบหญ้าทะเลมีพ้ืนท่ีรวม 1,764.28 ไร่ มีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงเพ่ิมขึ้น
เม่ือเทียบกับในข้อมูลอดีตบริเวณทะเลสาบสงขลาและเกาะหนู และมีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงเสื่อมโทรมลง
เมอ่ื เทยี บกบั ในขอ้ มลู อดตี บรเิ วณปากคลองนาทบั
3) สตั ว์ทะเลหำยำกและใกล้สูญพนั ธ์ุ
ท่ีพบ ได้แก่ โลมาอิรวดี ในช่วง พ.ศ. 2561 พบการเกยตื้น ของสตั ว์ทะเลหายากรวม 33 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล
21 ตัว โลมาและวาฬ 12 ตัว โดยในปี พ.ศ. 2563 พบการเกยตื้น ของสัตว์ทะเลหายากรวม 68 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล
เกยตื้น ท้ังมีชีวิตและไม่มีชีวิต รวม 47 ตัว เพิ่มขึ้นจากปี 2561 โลมาและวาฬ เกยต้ืนเสียชีวิตท้ังหมด 21 ตัว เพิ่มขึ้น
จาก ปี 2561 และในปี 2563 พบการเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายาก รวม 70 ตัว ได้แก่ เต่าตนุ 29 ตัว เต่ากระ 11 ตัว
เตา่ หญ้า 2 ตัว เต่าไมท่ ราบชนิด 5 ตัว โลมาหัวบาตรหลังเรียบ 18 ตวั โลมาหลังโหนก 4 ตัว และวาฬไม่ทราบชนิด
1 ตัว

131

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คุณภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 พบคุณภาพน้าทะเลสว่นใหญอยู่ในเกณฑ์ดี รอ้ ยละ 100 ไม่พบสถานะเสื่อมโทรมและเส่ือม
โทรมมาก ในพนื้ ทจ่ี งั หวดั สงขลา
2) นำ้ มันรัว่ ไหล
ในปี พ.ศ. 2562 ไม่พบน้ามันรวั่ ไหล
3) แมงกะพรุนพษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษจานวน 6 ชนดิ ตัง้ แต่ปี พ.ศ. 2542 ในปี 2563 ยังไม่มีรายงานผปู้ ว่ ยสงสยั
เสยี ชีวิตหรือบาดเจบ็ รนุ แรง (ผปู้ ว่ ยหมดสต)ิ จาก แมงกะพรุนพิษ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด พรุ

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดสงขลา มพี น้ื ท่ีทง้ั หมด
69,224.07 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ป่าชายเลน 14,624.71 ไร่
2) ป่าชายหาด 2,615.78 ไร่
3) ป่าพรุ 12,814.98 ไร่
4) พนื้ ท่ีอ่นื ๆ ได้แก่

• พ้ืนทีเ่ พาะเลีย้ งสตั ว์น้า 5,625.14 ไร่
• พ้ืนที่เกษตรกรรม 6,814.29 ไร่
• เมืองและสงิ่ ก่อสร้าง 6,305.41 ไร่
• หาดทราย 42.66 ไร่
• แม่นา้ คแู พรก ขมุ เหมือง ทะเล 2,479.80 ไร่
• ปา่ บนท่เี นนิ 7.94 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พืน้ ล่าง 17,893.36 ไร่

132

กำรกัดเซำะชำยฝั่ง
ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดสงขลา ครอบคลุมพื้นท่ี 28 ตาบล 6 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝั่ง 158.53

กิโลเมตร จากขอ้ มูล สถานภาพการกดั เซาะชายฝ่งั ปี พ.ศ. 2561 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 59.57 กิโลเมตร
เพ่มิ ขึ้นจากปี 2560 มีพน้ื ท่ีกัดเซาะรุนแรง เปน็ ระยะทาง 2.49 กิโลเมตร ลดลงจากปี 2560 พ้ืนทก่ี ัดเซาะปานกลาง
เปน็ ระยะทาง 5.05 กิโลเมตร เพิ่มขน้ึ จากปี 2560 และพืน้ ท่ีกัดเซาะน้อย เป็นระยะทาง 6.89 กโิ ลเมตร เพิ่มขน้ึ จาก
ปี 2560 ชายฝั่งทะเลที่ถกู กดั เซาะได้มี โครงการป้องกันแกไ้ ขปัญหา เป็นระยะทางรวม 45.14 กโิ ลเมตร

ทมี่ า : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่ และการกดั เซาะชายฝง่ั ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

133

จงั หวัดปตั ตานี

พน้ื ทต่ี าบลในเขตชายฝั่งและพืน้ ทใ่ี นทะเล 8,341,115 ไร่

พ้นื ทใ่ี นทะเล

ตาบลในเขตชายฝง่ั อาเภอในเขตชายฝัง่ พน้ื ท่ตี าบลในเขตชายฝั่ง 8,061,272 ไร่

นา่ นนา้ ของรฐั น่านน้าระหว่างประเทศ

26 ตาบล 7 อาเภอ 279,842 8,061,272 -

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่

แนวปะการงั หญา้ ทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
20,939.54 ไร่ 4 แห่ง 18 แห่ง
108 ไร่ 2,352 ไร่
อยู่ใน อยู่นอกพ้ืนท่ี
อยู่ใน อยู่นอก อย่ใู น อยนู่ อก พน้ื ที่ อุทยาน อยูใ่ น อยูน่ อก อยู่ใน อยู่นอก
พน้ื ท่ี พ้ืนท่ี พ้นื ท่ี พ้นื ที่ อุทยาน พ้ืนที่ พ้นื ท่ี พื้นท่ี พื้นที่
อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน
- 20,939.54
- 108 - 2,352 - 4 - 18

พ้นื ที่อนรุ กั ษ์ฯในเขตจงั หวัดชายฝ่งั ทะเล

อทุ ยานแห่งชาติ ป่าสงวนแห่งชาติ เขตหา้ มลา่ สตั วป์ ่า เขตรักษาพนั ธส์ ัตว์ปา่ พ้นื ทค่ี มุ้ ครองส่ิงแวดล้อม

2 แหง่ 17 แห่ง 1 แหง่ - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เนื่อง เขตเศรษฐกจิ พ้ืนที่พัฒนาร่วม
นา่ นนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

5,706,986 ไร่ 2,354,286 ไร่ - -

ที่มา : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม

134

สถำนกำรณ์ด้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝ่งั และกำรกดั เซำะชำยฝั่ง จงั หวดั ปตั ตำนี

มพี ืน้ ท่ีท้งั หมด 7,393.889 ตารางกิโลเมตร ชายฝงั่ ทะเลมีความยาว 140.03 กโิ ลเมตร และ เกาะต่าง ๆ
จานวน 3 เกาะ

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝงั่ ทีส่ าคญั ไดแ้ ก่
• ปะการัง
• แหลง่ หญ้าทะเล
• สัตว์ทะเลหายากและใกลส้ ูญพนั ธ์ุ
• ปา่ ชายเลน ป่าชายหาดและพรุ

สถำนภำพระบบนิเวศที่สำคัญ

1) แนวปะกำรัง
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 มีพ้ืนท่ีการแพร่กระจายของแนวปะการัง 108 ไร่ พ้ืนที่ที่ได้รับการสารวจและ
ประเมิน คิดเป็นพื้นที่ 108 ไร่ หรือร้อยละ 100 ของพื้นที่แนวปะการังท้ังหมด โดยพบแนวปะการังขนาดใหญ่ ที่
กองหนิ โลซนิ ซ่ึงมีพน้ื ท่ี 80 ไร่ ตารางกิโลเมตร เป็นแนวปะการังที่อยู่ห่างไกลจากฝั่งนา้ ใส และเกาะเลาป่ี และกอง
หินเล่าป่ีรวมกัน 28 ไร่อยู่ในสถานภาพสมบูรณ์ ปานกลางจนถึงดีมาก แนวโน้มของปะการังมีชีวิต ในระยะยาว
บริเวณเกาะเล่าป่ีมีการเปลี่ยนแปลงคงท่ี ส่วนบริเวณกองหินโลซิน มีปะการังมีชีวิตลดลง เนื่องจากได้รับความ
เสยี หายจากพายุปาบึก นอกจากน้ียงั เกิดจากกจิ กรรมของมนุษย์ โดยเฉพาะการทาประมง
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 พบหญ้าทะเลมีพื้นที่รวม 345 ไร่ เป็นหญ้าทะเล 3 ชนิด คือหญ้าใบมะกรูด
หญา้ เงาแคระหรือหญ้าใบพาย และหญ้ากุยช่ายเข็ม สถานภาพสมบูรณ์เล็กน้อย นอกจากน้ี พบมีการขดุ ลอก ดดู เลน
บริเวณอ่าวปัตตานที ้ังอา่ ว โดยมเี รือขุดลอกไมต่ า่ กวา่ 30 ลา
3) สัตว์ทะเลหำยำกและใกลส้ ญู พันธ์ุ
พบสัตว์ทะเลหายาก 5 ชนิด ประกอบด้วย เต่าทะเล 2 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ และเต่ากระ โลมา - วาฬ
3 ชนิด ได้แก่ โลมาหลังโหนก โลมาหัวบาตรหลังเรียบ และวาฬเพชฌฆาตเล็ก สัตว์ทะเลหายากที่เด่น คือ
โลมาหลังโหนก ซ่ึงพบมากบริเวณปากแม่น้าปัตตานี ปากอ่าวปัตตานี ไปจนถึงชายหาดบ้านตะโล๊ะกาโปร์
พบประมาณ 35 - 40 ตัว โดยมีแนวโน้มจานวนเพ่ิมขึ้นเล็กน้อย นอกจากนี้ปี 2563 พบวาฬเพชฌฆาตเล็กเกยต้ืน
มีชีวิตที่หาดรูสะมิแล อ.เมือง จ.ปัตตานี และพบเต่าตนุข้ึนวางไข่บริเวณหาดละเวง อ.ไม้แก่น จ.ปัตตานี จานวน
1 รงั ซ่ึงเจ้าหนา้ ทศี่ ูนยว์ ิจยั ทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั อา่ วไทยตอนล่าง นามาเพาะฟกั รอดจานวน 47 ตัว

135

ส่ิงแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คุณภำพน้ำทะเล
ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 พบคุณภาพน้าทะเลส่วนใหญ่ อยู่ในเกณฑด์ ี ร้อยละ 91 รองลงมาเป็นเกณฑ์
พอใช้ รอ้ ยละ 9 ไม่พบสถานะเสือ่ มโทรม และเสื่อมโทรมมาก ในพื้นท่จี ังหวดั ปัตตานี
2) นำ้ มนั ร่วั ไหล
ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 ศูนย์วิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งอ่าวไทยตอนล่าง
ได้ดาเนินการตรวจสอบและประเมินสภาพแวดล้อมทางทะเลและชายฝ่ัง กรณีการเกิดน้ามันรั่วไหล บริเวณอ่าวไทย
ตอนล่าง จังหวดั นครศรีธรรมราช จังหวดั สงขลา จังหวัดปตั ตานี และจังหวัดนราธวิ าส ไมพ่ บนา้ มนั รั่วไหล
3) แมงกะพรนุ พิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพษิ จานวน 4 ชนดิ ต้ังแตป่ ี พ.ศ. 2553 ในปี พ.ศ. 2563 ยังไมม่ รี ายงานผู้ปว่ ย
สงสัยเสยี ชวี ติ หรอื บาดเจบ็ รนุ แรงจากแมงกะพรุนกลอ่ ง

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด พรุ

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทด่ี ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดปัตตานี มพี ้ืนท่ีทงั้ หมด
45,448.97 ไร่ โดยแบง่ เปน็

1) ปา่ ชายเลน 20,939.54 ไร่
2) ปา่ ชายหาด 1,395.35 ไร่
3) ปา่ พรุ 4,482.61 ไร่
4) พน้ื ท่ีอน่ื ๆ ได้แก่

• พ้นื ที่เพาะเลี้ยงสัตวน์ า้ 3,328.57 ไร่
• พื้นทีเ่ กษตรกรรม 3,285.75 ไร่
• เมอื งและสง่ิ ก่อสร้าง 3,542.14 ไร่
• หาดทราย 288.11 ไร่
• แม่น้า คแู พรก ขมุ เหมือง ทะเล 2,725.14 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พืน้ ล่าง 5,461.76 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝั่ง

จังหวัดปัตตานี มีความยาวชายฝั่งยาวประมาณ 140.03 กิโลเมตร โดยมีอาณาเขตครอบคลุมพื้นท่ีตาบล
ตั้งแต่อาเภอหนองจิกถึงอาเภอไม้แก่น มีตาบลท่ีติดทะเล รวม 19 ตาบล ได้แก่ ตาบลท่ากาชา บางเขา บางตาวา
ปากบาง รสู ะมิแล บานา ตนั หยงลูโละ บาราโหม บางปู แหลมโพธ์ิ ตะโละกาโปร์ ปะนาเระ บ้านกลาง บ้านนา้ บ่อ
บางเก่า ปะเสยะวอ ตะลุบน ไม้แก่น และดอนทราย มีพนื้ ท่ีชายฝั่งที่ประสบปญั หาการกัดเซาะยาวประมาณ 29.47
กิโลเมตร โดยแบ่งออกเป็น พ้ืนท่ีที่ยังไม่มีการดาเนินการแก้ไขยาวประมาณ 11.12 กิโลเมตร แยกเป็นพ้ืนที่ท่ี

136

ประสบปัญหาการกดั เซาะรนุ แรง 1.54 กโิ ลเมตร พ้ืนที่ทป่ี ระสบ ปัญหาการกัดเซาะปานกลาง 4.45 กโิ ลเมตร พนื้ ที่ ท่ี
ประสบปัญหาการกัดเซาะเล็กน้อย 5.13 กิโลเมตร พ้ืนที่ท่ีประสบปัญหาการกัดเซาะที่มีการดาเนินการ แก้ไขแล้ว
ประมาณ 19.53 กิโลเมตร พ้ืนที่ท่ีประสบปัญหา การกัดเซาะที่มีการดาเนินการแก้ไขแล้วแต่ยังกัดเซาะ ประมาณ
1.18 กิโลเมตร และพื้นที่ที่ไม่กัดเซาะ ประมาณ 109.38 กิโลเมตร แยกเป็นพื้นที่ท่ีมีการสะสม ของตะกอนมาก
ประมาณ 14.42 กิโลเมตร พ้ืนที่ที่มีการสะสมของตะกอนน้อยประมาณ 5.63 กิโลเมตร พ้ืนท่ีสมดุลประมาณ 81.85
กิโลเมตร พน้ื ท่อี ืน่ ๆ (พื้นที่ ก่อสร้างรุกแนวชายทะเล พน้ื ทหี่ วั หาดหิน พนื้ ทปี่ ากแมน่ า้ ) ประมาณ 7.48 กิโลเมตร

ท่มี ำ : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั และการกัดเซาะชายฝ่ังของประเทศไทย พ.ศ. 2563
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

137

จังหวัดนราธวิ าส

พื้นที่ตาบลในเขตชายฝ่ังและพื้นท่ีในทะเล 1,706,359 ไร่

พ้ืนทีใ่ นทะเล

ตาบลในเขตชายฝั่ง อาเภอในเขตชายฝ่ัง พน้ื ที่ตาบลในเขตชายฝ่ัง 1,466,602 ไร่

น่านนา้ ของรฐั น่านนา้ ระหว่างประเทศ

10 ตาบล 3 อาเภอ 239,757 ไร่ 1,466,602 -

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั

แนวปะการัง หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด

41 ไร่ 152 ไร่ 820 ไร่ 3 แห่ง 8 แห่ง

อยู่ใน อยู่นอก อย่ใู น อยูน่ อก อยใู่ น อยนู่ อก อยูใ่ น อย่นู อก อยใู่ น อยนู่ อก
พน้ื ท่ี พืน้ ท่ี พื้นท่ี พืน้ ท่ี พืน้ ที่ พนื้ ท่ี
พนื้ ท่ี พนื้ ที่ พ้ืนท่ี พน้ื ที่ อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน

อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน - 820 -3 -8

- 41 - 152

พ้ืนทีอ่ นรุ ักษฯ์ ในเขตจงั หวดั ชายฝ่ังทะเล

อุทยานแห่งชาติ ปา่ สงวนแห่งชาติ เขตหา้ มล่าสัตวป์ า่ เขตรกั ษาพนั ธส์ ตั ว์ปา่ พื้นท่คี ุ้มครองสิง่ แวดล้อม

1 แหง่ 22 แห่ง 1 แห่ง 2 แหง่ -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เน่อื ง เขตเศรษฐกิจ พืน้ ที่พัฒนาร่วม
น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

793,329 ไร่ 673,272 - -

ทมี่ า : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม

138

สถำนกำรณด์ ้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝงั่ และกำรกดั เซำะชำยฝัง่ จงั หวดั นรำธวิ ำส

มพี ืน้ ที่ทั้งหมด 4,475 ตารางกโิ ลเมตร ชายฝ่ังทะเลมีความยาว 57.02 กโิ ลเมตรและเกาะต่าง ๆ จานวน
2 เกาะ

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั ทสี่ าคัญได้แก่
• ทรัพยากรปะการงั
• ทรัพยากรหญา้ ทะเล
• ทรัพยากรป่าชายเลน
• ทรัพยากรสัตว์ทะเลหายาก

สถำนภำพระบบนิเวศที่สำคัญ

1) แนวปะกำรงั
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 ไม่มีการสารวจพ้ืนที่ แนวปะการัง จึงจาเป็นต้องใช้ข้อมูลการสารวจในปี พ.ศ.
2557 ได้ดาเนินการสารวจสถานภาพแนวปะการัง ทั้งหมด 41 ไร่ หรือ 0.07 ตารางกิโลเมตรคิดเป็น ร้อยละ 100
ได้แก่ บริเวณกองหินการังเลา และกองหินบราแว ของพ้ืนท่ีปะการังท้ังหมด พบว่าแนวปะการังส่วนใหญ่ มีสภาพ
สมบูรณ์ปานกลาง มีแนวโน้มของสถานภาพ ไมเ่ ปล่ียนแปลงเมื่อเปรียบเทียบกับข้อมูลจากการสารวจ ในอดีต สาเหตุ
ความเสื่อมโทรมส่วนใหญ่เกิดจากกิจกรรมของมนุษย์ โดยเฉพาะการทาประมง เน่ืองจากมีลักษณะ เป็นกองหิน
ใต้น้า ทาให้มีความเสี่ยงต่อการได้รับความเสียหายจากการทาการประมงท่ีผิดกฎหมาย เช่น การทาประมง อวนลาก
นอกจากนี้ยังมีปญั หาขยะจาพวกเศษอวนและอปุ กรณ์การประมง
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 ได้ดาเนินการสารวจและติดตาม หญ้าทะเลจานวน 2 พื้นที่ คือ แหล่งหญ้าทะเล
ปากคลอง บางนรา และแหล่งหญ้าทะเลคลองตากใบ ครอบคลุมพ้ืนทแี่ หล่งหญา้ ทะเลที่ไดร้ ับการตดิ ตามรวม 152 ไร่
พบหญ้าทะเล 234 ไร่ สถานภาพโดยรวมมีสภาพสมบูรณ์ ปานกลางมีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงระยะยาวเชิงพื้นที่
ในทางท่ีดีข้ึน ได้ดาเนินการสารวจและติดตามหญ้าทะเล จานวน 2 พื้นที่ คือ แหล่งหญ้าทะเลปากคลองบางนรา
และแหลง่ หญ้าทะเลคลองตากใบ ตั้งแต่ปี 2539 และ ปี 2554 สารวจพบหญ้าใบพาย 22 ไร่ แต่จากการสารวจ ในปี
2559 ไมพ่ บหญ้าทะเลในบริเวณดังกล่าว โดยมีสาเหตุ สาคัญมาจากการขดุ ลอกร่องน้า และในปี 2562 กย็ ังไมพ่ บ
การฟน้ื ตัวของหญ้าทะเล ผลการสารวจสถานภาพแหล่งหญ้าทะเลท่ีดาเนินการได้ ปจั จบุ ันพบว่าหญ้าทะเลมีการแพร่
เจริญเพิ่มพ้ืนท่ีข้ึนอย่างต่อเนื่อง จากการสารวจใน ปี 2554 พบหญ้าทะเลเพียงชนิดเดียวคือ หญ้ากุยช่ายเข็ม
ประมาณ 17 ไร่ แต่จากการสารวจอีกครั้งในปี 2559 กลับพบว่ามีหญ้าทะเลเนื้อที่เพิ่มข้ึนเป็น 95 ไร่ และเพิ่มเป็น
101 ไร่ ในปี 2562

139

3) สัตว์ทะเลหำยำกและใกลส้ ูญพนั ธุ์
จังหวัดนราธวิาส พบสัตว์ทะเลหายาก 4 ชนิด ประกอบด้วย เต่าทะเล 1 ชนิด คือ เต่าตนุ โลมา 2 ชนิด
ได้แก่ โลมาหลังโหนก และโลมาฟราเซอร์ วาฬ 1 ชนิด คือ วาฬเพชฌฆาตดา สัตว์ทะเลหายากท่ีเด่น คือ โลมา
หลังโหนก ซง่ึ พบได้บรเิ วณปากแม่นา้ บางนรา มาจนถงึ หน้าตาหนักทกั ษณิ ราชนิเวศน์

สิง่ แวดล้อมทำงทะเล

1) คณุ ภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 พบคุณภาพน้าทะเลส่วนใหญ่อยู่ในเกณฑ์ดี ร้อยละ 50 และเกณฑ์ดีมาก ร้อยละ 50 ไม่พบ
สถานะเส่ือมโทรมและเสอื่ มโทรมมากในพ้นื ทีจ่ งั หวัดนราธิวาส
2) น้ำมันร่วั ไหล
ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 ได้ดาเนนิ การตรวจสอบและ ประเมนิ สภาพแวดล้อมทางทะเลและชายฝ่ัง กรณี
การเกิดน้ามันรว่ั ไหล บรเิ วณอ่าวไทยตอนลา่ ง จงั หวัดนครศรีธรรมราช จงั หวดั สงขลา จังหวัดปตั ตานี และจงั หวัด
นราธิวาส ไม่พบนา้ มันรวั่ ไหล
3) สถำนภำพกอ้ นนำ้ มนั
ในปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 ได้ดาเนินการตรวจสอบ และประเมินสภาพแวดล้อมทางทะเลและชายฝ่งั
ประเภทก้อนนา้ มนั บริเวณอา่ วไทยตอนลา่ ง ในปีงบประมาณ 2562 ไมม่ ีสถานีตดิ ตามก้อนน้ามันในจังหวัดนราธิวาส
4) สถำนภำพสรปิโตรเลียมไฮโดรคำร์บอนรวมในน้ำทะเล
ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 ได้ดาเนินการติดตามตรวจสอบปรมิ าณปิโตรเลยี มไฮโดรคาร์บอนรวมในน้าทะเล
บริเวณอ่าวไทยตอนล่าง บริเวณจังหวัดนครศรีธรรมราช สงขลา ปัตตานี และนราธิวาส จานวน 17 สถานี ปีละ
2 ครั้ง ในเดือนกุมภาพันธ์ และเดือนสิงหาคม 2562 บริเวณ จังหวัดนราธิวาส ผลการติดตามตรวจสอบ
สารปโิ ตรเลียมไฮโดรคาร์บอนรวมในนา้ ทะเลบรเิ วณจงั หวัดนราธวิ าส ปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 มคี ่าเฉล่ียรายปี 0.16
ไมโครกรัมต่อลิตร
5) แมงกะพรุนพิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ จานวน 4 ชนดิ ตัง้ แต่ ปี พ.ศ. 2553 – 2563 ยงั ไม่มีรายงานผปู้ ว่ ย สงสัย
เสียชีวติ หรอื บาดเจ็บรนุ แรง ผปู้ ว่ ยหมดสติจาก แมงกะพรุนพิษ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด พรุ

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดนราธวิาส มีพน้ื ทท่ี ง้ั หมด
10,005.25 ไร่ โดยแบ่งเปน็

140

1) ป่าชายเลน 820.08 ไร่
2) ปา่ ชายหาด 535.01 ไร่
3) ปา่ พรุ 8,650.15 ไร่

กำรกัดเซำะชำยฝ่งั

ชายฝั่งทะเลของจังหวัดนราธิวาส ครอบคลุมพื้นท่ี 6 ตาบล 2 อาเภอ มีพื้นที่ชายฝ่ังที่ประสบปัญหาการ
กัดเซาะ ยาวประมาณ 57.02 กิโลเมตร โดยจากข้อมูลสถานภาพ การกัดเซาะชายฝ่ังปี พ.ศ. 2561 พบการกัดเซาะ
เป็นระยะทางรวม 26.39 กิโลเมตร แยกเป็นพื้นที่ที่ ประสบปัญหาการกัดเซาะรุนแรง 1.90 กิโลเมตรพ้ืนท่ี ที่ประสบ
ปัญหาการกัดเซาะปานกลาง 0.58 กิโลเมตร พื้นท่ีท่ียังไม่มีการดาเนินการแก้ไขยาวประมาณ 2.28 กิโลเมตร พ้ืนท่ี
ท่ีประสบปัญหาการกัดเซาะที่มี การดาเนินการแก้ไขแล้วประมาณ 24.11 กิโลเมตร และพื้นที่ท่ีไม่กัดเซาะประมาณ
30.41 กิโลเมตร แยกเป็น พ้ืนที่ที่มีการสะสมของตะกอนมากประมาณ 2.11 พื้นที่สมดุลประมาณ 26.15 กิโลเมตร
และพน้ื ท่ีอืน่ ๆ (พ้ืนทีก่ อ่ สร้างรกุ แนวชายทะเล พื้นท่ีหาดหัวหนิ พื้นที่ ปากแมน่ ้า) ประมาณ 2.15 กโิ ลเมตร

ที่มา : รายงานสถานการณ์ด้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่งและการกดั เซาะชายฝั่งของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

141

จงั หวดั ระนอง

พนื้ ท่ีตาบลในเขตชายฝ่ังและพืน้ ท่ใี นทะเล 2,940,319 ไร่

พื้นท่ีในทะเล

ตาบลในเขตชายฝงั่ อาเภอในเขตชายฝัง่ พน้ื ทต่ี าบลในเขตชายฝ่ัง 1,531,450 ไร่

นา่ นนา้ ของรฐั น่านน้าระหวา่ งประเทศ

22 ตาบล 5 อาเภอ 1,408,869 ไร่ 1,531,450 -

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่

แนวปะการงั หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
171,736.57 ไร่ 60 แห่ง 9 แห่ง
2,828 ไร่ 2,272 ไร่

อยู่ใน อย่นู อก อย่ใู น อยูน่ อก อยใู่ น อยู่นอกพ้ืนที่ อยูใ่ น อยนู่ อก อยใู่ น อยู่นอก
พน้ื ท่ี พื้นที่ พ้นื ที่ พ้นื ท่ี พ้นื ท่ี อุทยาน พ้นื ที่ พืน้ ท่ี พน้ื ที่ พื้นที่
อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน
81,918.57
1,240 1,588 231 2,041 89,818 44 16 5 4

พื้นที่อนรุ ักษ์ฯในเขตจงั หวดั ชายฝ่ังทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแหง่ ชาติ เขตห้ามล่าสตั ว์ป่า เขตรักษาพันธ์สัตว์ป่า พืน้ ท่คี ุ้มครองส่ิงแวดล้อม

4 แหง่ 12 แห่ง - 2 แห่ง -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนอ่ื ง เขตเศรษฐกจิ พืน้ ทพี่ ัฒนาร่วม
น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

1,531,450 ไร่ - - -

ทม่ี า : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ ม

142

สถำนกำรณด์ ้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝัง่ และกำรกัดเซำะชำยฝงั่ จงั หวดั ระนอง

มพี ื้นท้ังหมด 1,322,415.9 ไร่ ชายฝัง่ ทะเลมีความยาว 137.9 กิโลเมตร
มีเกาะท่ีอย่ใู นความรับผดิ ชอบ จานวน 2 เกาะ
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั ท่ีสาคัญ ได้แก่

• ปะการงั
• ปา่ ชายเลน
• แหลง่ หญา้ ทะเล
• สตั ว์ทะเลหายาก

สถำนภำพระบบนเิ วศท่ีสำคญั

1) แนวปะกำรัง
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่ ไมม่ ีสถานดี าเนนิ การสารวจ แนวปะการัง
เน่ืองจากส่วนใหญ่อยู่ในพื้นทเี่ ขตอทยุ านแหงช่ าตทิ างทะเล จึงจาเป็นตอ้ งใช้ขอ้ มลู รายงานการสารวจใน ปี พ.ศ. 2561
โดยกรมอทยุ านแหง่ชาติสัตว์ปา่ และพันธุ์พชื ด้วยวธิ ี Photo belt Transect จานวน 3 สถานี คิดเปน็ พ้นื ท่ที ่ีได้รับ
การสารวจและประเมินรวม 866 ไร่ หรอื ร้อยละ 30.6 ของพื้นทีแ่ นวปะการังท้ังหมดของจงั หวัดระนอง
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปีงบประมาณ 2563 ได้ดาเนินการสารวจและติดตามสถานภาพหญ้าทะเล จานวน 3 พื้นท่ี คือ
เกาะพยาม เกาะช้าง และปากคลองบางเบน ในพ้ืนที่เดิม รวม 2,284 ไร่ หรือร้อยละ 90.4 ของพื้นที่ที่มีศักยภาพ
เป็นแหล่งหญ้าทะเลท้ังหมดของจังหวัด พบพื้นท่ีหญ้าทะเล ทั้งส้ิน 1,805.4 ไร่ มีหญ้าทะเลรวม 10 ชนิด คือ
หญ้าใบมะกรูด หญ้าเงาใบเล็ก หญ้าเงาใส หญ้าใบพาย หญ้าชะเงาใบฟันเลื่อย หญ้าชะเงาเต่า หญ้ากุยช่ายทะเล
หญ้ากุยช่ายเข็ม หญ้าคาทะเล และหญ้าเงาใบใหญ่ สถานภาพโดยรวมของแหล่งหญ้าทะเลท่ีได้รับ การติดตามมี
สภาพสมบูรณ์ปานกลาง ชนิดเด่นท่ีพบเป็น หญ้าชะเงาใบฟันเล่ือย และหญ้าใบพาย มีการก่อสร้าง บริเวณชายฝ่ัง
น้าเสียจากบ้านเรือน สภาพพื้นทะเลเป็น โคลนเหลว และน้าทะเลมีความขุ่นตลอดเวลา ทาให้หญ้าทะเลฟื้นตัวได้
ช้าลงสง่ ผลใหห้ ญ้าทะเลเส่อื มโทรมลงได้
3) สตั วท์ ะเลหำยำกและใกล้สูญพันธ์ุ
ท่ีพบ เต่า 4 ชนิด ได้แก่ เต่ากระ เต่าตนุ เต่าหญ้า และเต่ามะเฟือง โลมา - วาฬ 4 ชนิด ได้แก่ โลมา
ปากขวด โลมาหัวบาตรหลังเรียบ โลมากระโดดและโลมาอิรวดี พะยูน 1 ชนิด สัตว์ทะเลหายากที่เด่น คือ โลมา
หลังโหนก ซึ่งพบมากบริเวณเกาะพยาม อ่าวบางเบน อ่าวเคย อ่าวกะเปอร์ และเกาะเหลา และในปีงบประมาณ
2563 จงั หวดั ระนองไม่พบสตั วท์ ะเลหายากเกยต้นื

143

สง่ิ แวดลอ้ มทำงทะเล

1) คุณภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพนา้ ทะเลมีแนวโนม้ เส่ือมโทรมลง โดยมีสถานะดรี ้อยละ 50 รองลงมา ได้แก่ สถานะ
พอใช้ รอ้ ยละ 30 และสถานะดีมากร้อยละ 20 และไม่พบว่า มีสถานะเสื่อมโทรม
2) นำ้ มนั ร่วั ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไมไ่ ด้รบั รายงานน้ามนั ร่ัวไหลในพนื้ ที่ จังหวดั ระนอง
3) น้ำทะเลเปลี่ยนสี
ในชว่ งปี พ.ศ. 2563 จากการติดตามและสารวจ และรับแจง้ เหตุเครือข่ายเฝ้าระวงั ฯ ในปี พ.ศ. 2562 น้ัน
ไม่พบมีการสะพรั่งของแพลงก์ตอนพชื ในพื้นที่ จงั หวดั ระนอง
4) แมงกะพรนุ พิษ
ในชว่ งปี 2563 สถาบนั วิจยั ฯ ยังไม่ไดส้ ารวจแมงกะพรุน และไม่มรี ายงานผปู้ ว่ ยสงสัยเสียชีวติ หรือบาดเจ็บ
รุนแรง (ผปู้ ว่ ยหมดสติ)

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดระนอง มีพื้นทที่ ั้งหมด
227,483.22 ไร่ โดยแบง่ เป็น

1) ปา่ ชายเลน 171,736.57 ไร่
2) ป่าชายหาด 1,802.30 ไร่
3) พน้ื ท่ีอ่ืน ๆ ได้แก่

• พืน้ ทีเ่ พาะเลย้ี งสตั วน์ ้า 4,150.05 ไร่
• พืน้ ท่เี กษตรกรรม 10,597.25 ไร่
• เมืองและส่ิงก่อสรา้ ง 3,698.25 ไร่
• ท่าเทียบเรอื 14.46 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 21,255.37 ไร่
• หาดทราย 453.47 ไร่
• แมน่ ้า คแู พรก ขุมเหมือง ทะเล 7,650.32 ไร่
• ปา่ บนที่เนิน 1,967.47 ไร่
• ระบบนเิ วศไม้พื้นลา่ ง 4,157.72 ไร่

144

กำรกัดเซำะชำยฝง่ั

จงั หวัดระนอง มรี ะยะทางแนวชายฝั่งจังหวดั ระนอง 172.54 กิโลเมตร ระยะทางท่ีถูกกัดเซาะรวม
5.43 กิโลเมตร มีพน้ื ที่กัดเซาะรนุ แรง 0.46 กิโลเมตร พื้นที่กดั เซาะ ปานกลาง 2.56 กิโลเมตร และพื้นท่ีกัดเซาะน้อย
2.41 กโิ ลเมตร

ที่มำ : รายงานสถานการณ์ด้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั และการกัดเซาะชายฝั่งของประเทศไทย พ.ศ. 2563
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝงั่