เนื้อหาวิชาเขตทางทะเล ม.1-3และ กศน.ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น

95
แผนท่ีเขตจงั หวัดในกลุ่มจังหวัดอา่ วไทยตอนบน ประกอบด้วยจังหวดั ต่างๆ รวม 3 จังหวดั

ได้แก่ จงั หวัด ประจวบครี ขี ันธ์ จงั หวัดชุมพร และจังหวัดสรุ าษฎร์ธานี

แผนท่แี สดง เขตจังหวัดทางทะเลของจังหวัดประจวบคีรีขนั ธ์

96
แผนที่แสดง เขตจังหวัดทางทะเลของจังหวัดชุมพร
แผนที่แสดง เขตจงั หวดั ทางทะเลของจังหวัดสุราษฎรธ์ านี

97
แผนทเ่ี ขตจังหวดั ในกลุ่มจงั หวัดอ่าวไทยตอนล่าง ประกอบด้วย จังหวดั ตา่ ง ๆ รวม 4 จงั หวัด ไดแ้ ก่

จังหวัดนครศรธี รรมราช จงั หวัดสงขลา จังหวัดปัตตานี และ จงั หวัดนราธวิ าส

แผนที่แสดง เขตจังหวดั ทางทะเลของจังหวัดนครศรธี รรมราช

98
แผนทแี่ สดง เขตจังหวัดทางทะเลของจังหวัดสงขลา
แผนทแี่ สดง เขตจังหวดั ทางทะเลของจังหวัดปตั ตานี

99

แผนทแี่ สดง เขตจงั หวดั ทางทะเลของจังหวัดนราธวิ าส
แผนที่เขตจงั หวดั ในกลุ่มจงั หวดั ฝั่งตะวนั ตกตอนบน ประกอบด้วยจังหวดั ตา่ ง ๆ รวม 3 จังหวัด

ไดแ้ ก่ จงั หวดั ระนอง จงั หวดั พังงา และ จังหวดั ภูเก็ต

100
แผนทแ่ี สดง เขตจงั หวัดทางทะเลของจังหวัดระนอง
แผนทีแ่ สดง เขตจังหวดั ทางทะเลของจังหวัดพงั งา

101

แผนท่แี สดง เขตจังหวัดทางทะเลของจังหวัดภเู กต็
แผนทเี่ ขตจังหวดั ในกลุ่มจงั หวดั ฝ่ังตะวันตกตอนล่าง ประกอบด้วยจังหวดั ตา่ งๆรวม 3 จงั หวดั

ได้แก่ จงั หวัดกระบี่ จังหวดั ตรัง และ จังหวดั สตูล

102
แผนทแ่ี สดง เขตจังหวดั ทางทะเลของจังหวัดกระบี่
แผนทแ่ี สดง เขตจังหวัดทางทะเลของจังหวัดตรัง

103

แผนทแ่ี สดง เขตจังหวัดทางทะเลของจังหวัดสตูล
ที่มา: กรมอุทกศาสตร์

104

หนว่ ยที่ 4
ประโยชนข์ องทะเล

ผลการเรียนรู้
1. อธบิ ายความสาคญั ของทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่ง
2. สืบค้น และนาเสนอข้อมูลทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั
3.เสนอแนะวธิ ใี นการป้องกนั และอนุรกั ษท์ รัพยากรธรรมชาติทางทะเลและชายฝ่งั
4. มีทักษะในการนาความรู้เรื่องการป้องกันและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติทางทะเลและชายฝั่ง

ไปประยุกตใ์ ช้ในชีวติ ประจาวนั ได้
5.วิเคราะห์ปัญหาและสาเหตุท่ีเกิดขึน้ กับทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง พรอ้ มทัง้ เสนอแนวทางแกไ้ ข
6. จัดทาแผนงาน/โครงงานเกี่ยวกับการใช้ประโยชน์ของพ้ืนท่ีและทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ังใน

ประเทศไทย
7. มสี ว่ นรว่ มในการแสดงออกเพ่อื อนุรักษท์ ะเลไทย และวิธีการดแู ลทรัพยากรทางทะเล

สาระการเรยี นรู้
1. ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่
2. กิจกรรมการใช้ประโยชนจ์ ากทะเล
3. มูลคา่ การใชป้ ระโยชน์จากทะเลของไทย
4. ผลกระทบท่ีเกดิ ข้ึนจากทะเล
5. ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่ง
6. กจิ กรรมการใชป้ ระโยชนจ์ ากทะเล
7. มลู คา่ การใชป้ ระโยชนจ์ ากทะเลของไทย
8. ผลกระทบทเี่ กิดขึน้ จากทะเล
9.ความปลอดภยั ในการใช้ประโยชน์ทางทะเล

105

เร่อื งที่ 1 ทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั ในท้องถ่ินตนเอง

"ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั " หมายความวา่ สง่ิ ทม่ี อี ยู่หรือเกิดขนึ้ ตามธรรมชาตใิ นบริเวณทะเล
และชายฝั่ง รวมถึงพรุชายฝ่ัง พื้นที่ชุ่มน้าชายฝ่ัง คลอง คูแพรก ทะเลสาบ และบริเวณพ้ืนท่ีปากแม่น้า ท่ีมีพื้นท่ี
ติดต่อกับทะเลหรืออิทธิพลของน้าทะเลเข้าถึง เช่น ป่าชายเลน ป่าชายหาด หาด ท่ีชายทะเล เกาะ หญ้าทะเล
ปะการัง ดอนหอย พืชและสัตว์ทะเล หรือส่ิงท่ีมนุษย์สร้างข้ึนเพื่อประโยชน์แก่ระบบนิเวศ ทางทะเลและชายฝั่ง เช่น
ปะการังเทยี ม แนวลดแรงคล่ืน และการป้องกนั การกดั เซาะชายฝั่ง

แหล่งทรพั ยากรชายฝั่งทะเล
แหลง่ ทรพั ยากรชายฝ่ังทะเล ทส่ี า้ คญั ประกอบดว้ ยความหลากหลายทางชวี ภาพของพ้ืนท่ีชายฝง่ั
ทะเล โดยมีองคป์ ระกอบหลกั ๆ ดงั นี้
1. ปา่ ชายเลนในอดีตป่าชายเลนมีกระจายอยูท่ ัว่ ไปตามแนวฝงั่ ทะเล แตจ่ ากกระแสการพฒั นาพ้ืนท่ี
ชายฝั่ง ท้าให้ป่าชายเลนถูกบุกรุกท้าลายไปเป็นจ้านวนมาก คณะรัฐมนตรีได้มีมติเม่ือวันท่ี 23 กรกฎาคม 2534
ให้ระงับการใช้ประโยชน์ในพ้ืนท่ีป่าชายเลนโดยเด็ดขาด แต่มติดังกล่าวยังไม่ชัดเจนในการปฏิบัติ ต่อมาวันที่ 22
สิงหาคม 2543 และวนั ที่ 17 ตุลาคม 2543 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบการแกไ้ ขปัญหาการจัดการปา่ ชายเลน โดย
ไม่อนมุ ตั ิใหม้ ีการทา้ สมั ปทานทา้ ไม้ป่าชายเลน
2. ป่าไม้บนพนื้ ที่บกเป็นสังคมพชื หลากหลายชนดิ ทกี่ ระจายอยู่ในพนื้ ทีช่ ายฝง่ั ทะเล ไดแ้ ก่ ป่าดิบชนื้
(Tropical Evergreen forest) ที่อยู่บนพื้นที่สูงหรือต้นน้าป่าชายหาด (Beach forest) ที่พบตามแนวฝ่ังทะเล และ
ป่าบึงหรือป่าพรุ ( Fresh Water Swamp forest) ที่อยู่ตามบึงน้าและท่ีลุ่มน้าขัง ซ่ึงมีเน้ือท่ีรวมกันในจังหวัดชายฝั่ง
ทะเลประมาณ 12.35 ล้านไร่ ในจ้านวนน้ีร้อยละ 61.36 อยู่ในภาคใต้ ท่ีเหลือเป็นภาคตะวันออกร้อยละ 21.39 และ
ภาคกลางรอ้ ยละ 17.23 ปัญหาที่สา้ คญั คอื การลกั ลอบตัดไมท้ ้าลายป่า และการบกุ รุกพน้ื ทป่ี ่าอย่างต่อเนื่อง
3. แหล่งหญ้าทะเลเป็นพชื นา้ ทีเ่ ป็นทรัพยากรทส่ี ้าคญั ตอ่ ระบบนเิ วศทางทะเล ผลผลติ จากกระบวน
สังเคราะห์แสง ของหญ้าทะเลให้ทั้งอาหารและออกซิเจนแก่ส่ิงมีชีวิตในทะเลบริเวณที่มีหญ้าทะเลข้ึนอยู่จึงเป็น
แหล่งอาหาร เป็นท่ีวางไข่ และหลบซ่อนศัตรูของสัตว์น้าวัยอ่อน โดยเฉพาะสัตว์ทะเลหายาก เช่น เต่าทะเล พะยูน
รวมท้ังยังช่วยชะลอคลื่นป้องกันการพังทลายของชายฝั่ง ช่วยกรองและปรับปรุงคุณภาพน้าให้ดีข้ึน ปัญหาการเส่ือม
โทรมของหญ้าทะเลเกดิ ไดท้ งั้ การเส่อื มโทรมของพื้นทตี่ ามธรรมชาติ และจากกจิ กรรมการพฒั นาบรเิ วณชายฝัง่ ทะเล
4. แหล่งปะการงั ทรพั ยากรท่ีมีความหลากหลายบรเิ วณชายฝง่ั ทะเล เปน็ ทีอ่ ย่อู าศัยและเปน็ แหลง่
โซ่อาหารของสตั ว์ทะเล ปะการังเป็นสัตวท์ ี่มีโครงสรา้ งหนิ ปนู หอ่ หมุ้ ตัวไว้ โดยพ้นื ทีท่ พี่ บจะตอ้ งเหมาะสมคือ
มีคุณภาพนา้ ท่ีดี ใส ระดับความเคม็ และอุณหภมู ิของน้าทะเลทเ่ี หมาะสม และดว้ ยความสวยงามของแนวปะการงั จึง
ท้าให้ปะการังเป็นท่ีต้องการมาเยี่ยมชม เกิดเป็นแหล่งท่องเท่ียวท่ีส้าคัญ ซึ่งก็มีผลกระทบต่อปะการังตามมาด้วย
เช่นกัน ปัญหาส้าคัญต่อปะการังคือการเปลี่ยนแปลงของกระบวนการธรรมชาติ เช่น คล่ืนลมรุนแรง การระบาดของ
ดาวมงกุฎหนาม โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงปรากฎการณ์ปะการังฟอกขาว (coral bleaching) ท้าให้ปะการังตายเป็นจา้ นวน
มาก นอกจากน้ียังเกิดจากกิจกรรมของมนุษย์ในการท่องเท่ียว การท้าประมง และการพัฒนาพื้นท่ีชายฝ่ัง ท้ังน้าเสีย
ตะกอน ขยะและของเสียอื่น ๆ ระบายลงสทู่ ะเลมากขน้ึ

(https://km.dmcr.go.th/th/c_56/s_76)

ทมี่ า : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

106

ข้อมูลทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่ รายจังหวดั

จงั หวัดตราด

พื้นทตี่ าบลในเขตชายฝั่งและพื้นท่ใี นทะเล 5,038,101 ไร่

พ้นื ทีใ่ นทะเล

ตาบลในเขตชายฝง่ั อาเภอในเขตชายฝั่ง พ้นื ที่ตาบลในเขตชายฝ่ัง 3,887,110 ไร่

น่านนา้ ของรัฐ น่านน้าระหว่างประเทศ

27 ตาบล 6 อาเภอ 1,150,992 ไร่ 3,887,110 ไร่ -

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง

แนวปะการัง หญา้ ทะเล ปา่ ชายเลน เกาะ หาด

17,758 ไร่ 6,350 ไร่ 67,823.16 ไร่ 66 แห่ง 46 แห่ง

อยใู่ น อยู่นอก อยู่ใน อยู่นอก อยใู่ น อยู่นอกพ้นื ท่ี อยู่ใน อยูน่ อก อยใู่ น อยนู่ อก

พืน้ ท่ี พ้นื ที่ พ้นื ท่ี พน้ื ที่ พื้นที่ อุทยาน พ้ืนท่ี พื้นท่ี พน้ื ท่ี พื้นที่

อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน

5,680 12,078 1,234 5,116 79 67,743.16 41 25 10 36

พนื้ ทีอ่ นรุ ักษฯ์ ในเขตจงั หวดั ชายฝั่งทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแหง่ ชาติ เขตหา้ มล่าสัตว์ป่า เขตรกั ษาพนั ธ์สัตวป์ ่า พ้นื ทค่ี มุ้ ครองสงิ่ แวดล้อม

2 แห่ง 14 แห่ง - - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย

น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต เขตต่อเน่ือง เขตเศรษฐกิจ พนื้ ทพ่ี ฒั นาร่วม

จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

1,990,667 ไร่ 1,896,443 ไร่ - - -

ทม่ี า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ้ ม

107

สถำนกำรณด์ ้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝ่ังและกำรกัดเซำะชำยฝั่ง จังหวัดตรำด

มีพ้นื ที่ทั้งหมด 2,819 ตารางกิโลเมตร ชายฝงั่ ทะเลมคี วามยาว 184.30 กิโลเมตร
และเกาะตา่ ง ๆ จานวน 66 เกาะ
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งที่สาคญั ไดแ้ ก่

• แนวปะการงั
• แหลง่ หญา้ ทะเล
• ป่าชายเลน
• สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพันธุ์
• ป่าชายหาด พรุ

สถำนภำพระบบนเิ วศที่สำคญั

1) แนวปะกำรัง
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 มีพ้ืนท่ีการแพร่กระจายของ แนวปะการัง 17,758 ไร่ พื้นที่ท่ีได้รบการสารวจ
และประเมิน 12,986 ไร่ หรือร้อยละ 73.1 ของพ้ืนที่แนวปะการังท้ังหมด สถานภาพมีแนวโน้มการเปล่ียนแปลง
ระยะยาวดีข้ึน บริเวณเกาะพรา้ วนอก เกาะเหลายากลาง เกาะกระดาด อา่ วพรา้ ว มีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลง
ระยะยาวคงที่บริวณเกาะไม้ซี้เล็ก และมีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงระยะยาว เสียหายมากบริเวณเกาะหมาก (แหลม
ตุ๊กตา) เกาะกูด ซึ่งสาเหตุหลักของความเส่ือมโทรมเกิดจากสถานการณ์ปะการังฟอกขาว เม่ือปี พ.ศ. 2553 และ
เกิดจาก เรือนักท่องเท่ียวจอดรับส่งใกล้แนวปะการัง เกดิ จากการวางลอบปลา/สายเอน็ ตกปลาในแนวปะการงั
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 พบหญ้าทะเลมีพ้ืนที่รวม 6,350 ไร่ มีแนวโน้มการเปล่ียนแปลงเพ่ิมข้ึนเม่ือ
เทียบกบั ในข้อมูลอดีตบรเิ วณเกาะรัง และมีแนวโน้มการเปล่ียนแปลงเสื่อมโทรมลงเมื่อเทียบกับในข้อมูลอดีตบรเิ วณ
อา่ วธรรมชาติ – เกาะปุย เกาะช้าง เกาะไมซ้ ้ีเล็ก เกาะหมาก แหลมกลดั - บ้านไมร้ ดู เกาะกระดาด และเกาะกูด
3) สัตวท์ ะเลหำยำกและใกลส้ ญู พนั ธุ์
ที่พบ ได้แก่ เต่าตนุ เต่ากระ โลมาหัวบาตรหลังเรียบ โลมาหลังโหนก โลมาอิรวดี โลมาปากขวด
วาฬเพชฌฆาตดาา พะยูนและฉลามวาฬ ในช่วง พ.ศ. 2552 - 2563 พบการเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายากรวม
337 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล 89 ตัว โลมาและวาฬ 248 ตัว โดยในปี 2563 พบการเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายากรวม
24 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล 6 ตัว (ลดลงจากปี 2562) โลมาและวาฬ 18 ตัว (ลดลงจากปี 2562) โดยในปี พ.ศ. 2563
ได้รับรายงานจากชุมชนว่า พบการวางไข่ของเต่าท่ีเกาะหวาย พบการว่ายน้าของฉลามวาฬ บริเวณพื้นท่ีชายฝ่ัง
ระหวา่ ง ตาบลแหลมกลดั กบั ตาบลไมร้ ดู

108

สิ่งแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คณุ ภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเสื่อมโทรมลง โดยมีสถานะดีมากลดลงจากร้อยละ 70
ในปี 2562 เป็นร้อยละ 20 สถานะดีเพิ่มข้ึนจากร้อยละ 10 เป็น 60 และพบว่ามีสถานะพอใช้คงที่ นอกจากนั้น
ไมพ่ บสถานะ เสอ่ื มโทรมและเส่อื มโทรมมากในพื้นทีจ่ งั หวัดตราด
2) น้ำมันรว่ั ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบเหตุการณ์น้ามนั รวั่ ไหลในพืน้ ที่
3) นำ้ ทะเลเปลี่ยนสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2558 - 2563 เกิดขึ้นทั้งหมด 4 คร้ัง โดยปี พ.ศ. 2563 พบปรากฏการณ์น้าทะเลเปล่ียนสี
จานวน 1 คร้ัง ช่วงเวลาที่เกิดส่วนใหญ่อยู่ในช่วงฤดูร้อน (วันที่ 12 มีนาคม 2563) โดยแพลงก์ตอนพืชท่ีก่อให้เกิด
ปรากฏการณฯ์ ไดแ้ ก่ Chaetoceros spp. (1.925223,216 เซลล/์ ลติ ร), Asterionellopsis glacialis (3,272-3,829
เซลล/์ ลติ ร) และ Noctiluca scintillans (455 เซลล/์ ลติ ร)
4) แมงกะพรุนพิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษจานวน 5 ชนิด ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 ในปี 2563 ยังไม่มีรายงานผู้ป่วย
สงสัยเสยี ชีวิตหรือบาดเจ็บรุนแรง (ผู้ป่วยหมดสต)ิ จากแมงกะพรุนพษิ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด พรุ

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดตราด มีพน้ื ทท่ี ง้ั หมด
111,141.10 ไร่ โดยแบง่ เป็น

1) ป่าชายเลน 67,823.16 ไร่
2) พน้ื ทป่ี ่าชายหาด 642.23 ไร่
3) พนื้ ทป่ี ่าพรุ 3,501.06 ไร่
4) พื้นท่ีอื่น ๆ ได้แก่

• พ้ืนท่ีเพาะเลี้ยงสตั ว์นา้ 16,636.26 ไร่
• พื้นท่ีเกษตรกรรม 11,298.03 ไร่
• เมอื งและส่งิ ก่อสรา้ ง 2,157.20 ไร่
• ทา่ เทียบเรอื 48.29 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 311.62 ไร่
• หาดทราย 10.37 ไร่
• แม่น้า คแู พรก ขุมเหมอื ง ทะเล 3,728.44 ไร่

109

• ป่าบนท่ีเนิน 20.67 ไร่
• ระบบนเิ วศไม้พ้นื ล่าง 4,963.78 ไร่

กำรกัดเซำะชำยฝง่ั

ชายฝั่งทะเลของจังหวัดตราด ครอบคลุมพื้นที่ 14 ตาบล 3 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง 184.30
กิโลเมตร จากข้อมูล สถานภาพการกัดเซาะชายฝั่งปี พ.ศ. 2562 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 8.63 กิโลเมตร
(ลดลงจากปี 2561) มีพื้นที่กัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 5.68 กิโลเมตร (ลดลง จากปี 2561) พ้ืนท่ีกดั เซาะปานกลาง
เปน็ ระยะทาง 2.48 กโิ ลเมตร (ลดลง จากปี 2561) และพื้นทกี่ ดั เซาะน้อย เป็นระยะทาง 0.48 กิโลเมตร (ลดลงจากปี
2561) ชายฝ่ังทะเลท่ีถูกกัดเซาะได้มโี ครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เปน็ ระยะทางรวม 25.81 กิโลเมตร

ทม่ี า : รายงานสถานการณด์ ้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝงั่ และการกดั เซาะชายฝงั่ ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

110

จังหวัดจนั ทบรุ ี

พ้นื ทีต่ าบลในเขตชายฝ่ังและพน้ื ที่ในทะเล 1,974,418 ไร่

ตาบลในเขตชายฝ่งั อาเภอในเขตชายฝั่ง พน้ื ที่ตาบลในเขตชายฝั่ง พน้ื ที่ในทะเล
1,358,541 ไร่
31 ตาบล 5 อาเภอ 615,878 ไร่ นา่ นนา้ ของรัฐ นา่ นน้าระหว่างประเทศ
--

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

แนวปะการงั หญ้าทะเล ปา่ ชายเลน เกาะ หาด
766 ไร่ 2,218 ไร่ 101,704.97 ไร่ 19 แห่ง 6 แหง่

อย่ใู น อยนู่ อก อยู่ใน อยนู่ อก อยู่ใน อยู่นอกพ้ืนท่ี อยใู่ น อยู่นอก อยใู่ น อยู่นอก
พื้นที่ พืน้ ท่ี พื้นท่ี พื้นท่ี พ้นื ที่ อุทยาน พ้นื ท่ี พืน้ ท่ี พน้ื ท่ี พื้นที่
อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน

- 766 - 2,218 - 101,704.97 - 19 - 6

พนื้ ท่อี นุรักษ์ฯในเขตจังหวดั ชายฝ่งั ทะเล

อุทยานแหง่ ชาติ ปา่ สงวนแหง่ ชาติ เขตหา้ มลา่ สัตวป์ ่า เขตรกั ษาพันธส์ ัตว์ปา่ พน้ื ทค่ี มุ้ ครองสง่ิ แวดล้อม

4 แหง่ 18 แห่ง 1 แหง่ 3 แหง่ -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเน่ือง เขตเศรษฐกจิ พนื้ ที่พัฒนาร่วม
น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

1,358,541 ไร่ - - -

ที่มา : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม

111

สถำนกำรณ์ด้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝง่ั และกำรกดั เซำะชำยฝง่ั จงั หวัดจนั ทบรุ ี

มีพน้ื ที่ทงั้ หมด 6,338 ตารางกโิ ลเมตร ชายฝ่งั ทะเลมคี วามยาว 104.04 กโิ ลเมตร
เกาะต่าง ๆ จานวน 19 เกาะ
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่ ท่ีสาคัญได้แก่

• ปา่ ชายเลน
• แนวปะการงั
• แหล่งหญา้ ทะเล
• สตั วท์ ะเลหายาก

สถำนภำพระบบนเิ วศท่ีสำคญั

1) แนวปะกำรงั
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 มีพ้ืนที่การแพร่กระจายของ แนวปะการัง 766 ไร่ พื้นที่ท่ีได้รับการสารวจและ
ประเมิน 766 ไร่ หรือร้อยละ 100 ของพ้ืนทีแ่ นวปะการังทัง้ หมด สถานภาพมีแนวโน้มการเปลยี่ นแปลงระยะยาว
ดขี ้ึน บริเวณเกาะนมสาว หาดเจ้าหลาว (หน้ารสี อร์ท) เกาะสะบ้า และแหลมเสด็จมแี นวโน้มการเปล่ียนแปลงระยะ
ยาวคงที่ บริเวณหาดเจ้าหลาว (หน้าสะพาน) โดยไม่พบพ้ืนท่ี ท่ีมีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงระยะยาวเสียหายมาก
แต่อย่างใด
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 พบหญ้าทะเลมีพื้นที่รวม 2,118.12 ไร่ มีแนวโน้มการเปล่ียนแปลงเพิ่มข้ึน
เม่ือเทียบกับในข้อมูลอดีตบริเวณอ่าวคุ้งกระเบน และบ้านหาดหวั แหลม เจ้าหลาว และมีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลง
เส่ือมโทรมลงขึน้ เมื่อเทยี บกับขอ้ มูลในอดีตบรเิ วณปากน้าพงั ราด
3) สตั ว์ทะเลหำยำกและใกล้สญู พันธุ์
ทพ่ี บ ได้แก่ เตา่ ตนุ เต่ากระ พะยูน โลมาหัวบาตรหลังเรียบ โลมาหลังโหนก โลมาอิรวดี โลมาปากขวด
วาฬเพชฌฆาตดา และฉลามวาฬ ในช่วง พ.ศ. 2554 - 2563 พบการเกยต้ืน ของสัตว์ทะเลหายากรวม 141 ตัว
ได้แก่ เต่าทะเล 103 ตัว โลมาและวาฬ 38 ตัว โดยในปี 2563 พบการเกยต้ืน ของสัตว์ทะเลหายากรวม 23 ตัว
ไดแ้ ก่ เตา่ ทะเล 21 ตัว (ลดลงจากปี 2562) โลมา 1 ตวั (ลดลงจากปี 2562) และ วาฬ 1 ตัว (ลดลงจากปี 2562

สิ่งแวดล้อมทำงทะเล

1) คณุ ภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มดีข้ึน โดยมีสถานะดีเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 43 ในปี 2562
เป็นร้อยละ 100 นอกจากน้ันไมพ่ บสถานะเส่ือมโทรมและเสอ่ื มโทรมมากในพน้ื ท่ีจังหวัดจันทบรุ ี

112

2) น้ำมนั รวั่ ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบเหตกุ ารณ์นา้ มันรั่วไหลในพื้นที่ จังหวดั จนั ทบุรี
3) นำ้ ทะเลเปลย่ี นสี
ในปี พ.ศ. 2563 ไมพ่ บการสะพร่ังของแพลงก์ตอนพชื ในพน้ื ที่จงั หวัดจันทบรุ ี
4) แมงกะพรุนพษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษจานวน 3 ชนิด ต้ังแต่ปี พ.ศ. 2553 ในปี 2563 ยังไม่มีรายงานผู้ป่วย
สงสยั เสียชวี ติ หรือบาดเจบ็ รุนแรง (ผูป้ ่วยหมดสติ) จากแมงกะพรนุ พษิ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด พรุ

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จงั หวัดจันทบุรี มีพนื้ ทที่ งั้ หมด
215,227.63 ไร่ โดยแบง่ เป็น

1) ป่าชายเลน 101,704.97 ไร่
2) ปา่ ชายหาด 53.51 ไร่
3) ปา่ พรุ 1,078.28 ไร่
4) พ้ืนท่ีอนื่ ๆ ได้แก่

• พ้ืนทีเ่ พาะเล้ียงสตั ว์น้า 71,479.54 ไร่
• นาเกลือ 351.56 ไร่
• พนื้ ที่เกษตรกรรม 11,961.91 ไร่
• เมืองและสง่ิ ก่อสร้าง 3,980.68 ไร่
• ท่าเทียบเรอื 4.59 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 38.92 ไร่
• หาดทราย 4.63 ไร่
• แม่น้า คูแพรก ขุมเหมือง ทะเล 10,967.25 ไร่
• ป่าบนท่เี นิน 149.26 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พนื้ ลา่ ง 13,452.53 ไร่

113

กำรกัดเซำะชำยฝงั่

ชายฝั่งทะเลของจังหวัดจันทบุรี ครอบคลุมพ้ืนที่ 9 ตาบล 4 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝั่ง 104.04
กิโลเมตร จากข้อมูล สถานภาพการกัดเซาะชายฝ่ังปี พ.ศ. 2561 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 29.35
กิโลเมตร (ลดลงจากปี 2560) ไม่มีพื้นที่กัดเซาะรุนแรง (ลดลง จากปี 2560) ไม่มีพ้ืนที่กัดเซาะปานกลาง (ลดลง
จากปี 2560) และพ้ืนที่กัดเซาะน้อย เป็นระยะทาง 0.04 กิโลเมตร (ลดลงจากปี 2560) ชายฝ่ังทะเลท่ีถูก
กัดเซาะ ไดม้ โี ครงการป้องกนั แกไ้ ขปญั หา เปน็ ระยะทางรวม 29.20 กโิ ลเมตร

ท่มี า : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั และการกัดเซาะชายฝัง่ ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ้ ม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

114

จังหวัดระยอง

พื้นทีต่ าบลในเขตชายฝั่งและพนื้ ที่ในทะเล 2,211,331 ไร่

ตาบลในเขตชายฝง่ั อาเภอในเขตชายฝ่ัง พื้นท่ตี าบลในเขตชายฝั่ง พนื้ ท่ีในทะเล
1,567,332 ไร่
21 ตาบล 3 อาเภอ 643,994 ไร่ นา่ นน้าของรัฐ นา่ นนา้ ระหวา่ งประเทศ
--

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั

แนวปะการงั หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
13,632.44 ไร่ 196 แหง่ 52 แห่ง
3,151 ไร่ 11,542 ไร่
อยใู่ น อยนู่ อกพ้นื ที่
อยู่ใน อยู่นอก อยใู่ น อยนู่ อก พนื้ ท่ี อุทยาน อยใู่ น อยู่นอก อยใู่ น อยู่นอก
พนื้ ท่ี พื้นท่ี พนื้ ที่ พืน้ ที่ อุทยาน พื้นที่ พืน้ ที่ พน้ื ท่ี พื้นที่
อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน
- 13,632.44
1,703 1,448 80 11,463 11 5 28 24

พ้ืนท่อี นรุ กั ษฯ์ ในเขตจังหวัดชายฝัง่ ทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแห่งชาติ เขตห้ามล่าสัตวป์ า่ เขตรกั ษาพันธส์ ัตวป์ า่ พื้นทีค่ ุม้ ครองสิ่งแวดล้อม

2 แห่ง 10 แห่ง - 1 แหง่ -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเน่ือง เขตเศรษฐกจิ พนื้ ท่พี ัฒนารว่ ม
น่านน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

1,567,332 ไร่ - - -

ทีม่ า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอ้ ม

115

สถำนกำรณ์ด้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝั่งและกำรกดั เซำะชำยฝ่งั จังหวดั ระยอง

มีพื้นท่ีทั้งหมด 3,552 ตารางกิโลเมตร ชายฝงั่ ทะเลมีความยาว 105.61 กโิ ลเมตร
เกาะต่าง ๆ จานวน 16 เกาะ
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั ท่สี าคัญได้แก่

• แนวปะการงั
• แหลง่ หญ้าทะเล
• ปา่ ชายเลน
• สัตวท์ ะเลหายากและใกลส้ ูญพนั ธ์ุ

สถำนภำพระบบนิเวศท่ีสำคญั

1) แนวปะกำรัง
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 มีพ้ืนท่ีการแพร่กระจายของ แนวปะการัง 3,151 ไร่ พื้นที่ท่ีได้รับการสารวจ
และประเมิน 2,721 ไร่หรือร้อยละ 86.4 ของพื้นที่แนวปะการังทั้งหมด สถานภาพมีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลง
สถานภาพแนวปะการังในระยะยาว พบว่าแนวปะการงั ส่วนใหญ่ มีการเปล่ียนแปลงไปในทางที่เสื่อมโทรมลง ทง้ั ใน
พนื้ ทเี่ ขตอุทยานฯ หมู่เกาะเสมด็ และในพ้ืนทห่ี มู่เกาะมนั โดยเฉพาะบริเวณหมู่เกาะเสม็ด แนวปะการังมีแนวโน้ม
เส่ือมโทรมลงหลายสถานี เชน่ อ่าวลุงดา อ่าวกวิ่ นอก เกาะทะลุ เมื่อพจิ ารณาจากการครอบคลุมพื้นทีข่ องปะการัง
มชี ีวิตที่ลดลง ขณะท่ีแนวปะการังบริเวณหมู่เกาะมัน มสี ภาพดีกว่าเล็กน้อย แตบ่ างส่วนมกี ารเปลี่ยนแปลงไม่มากนัก
เช่น หินญวน เกาะปลาตีน อ่าวต้นเลียบ โดยเปอร์เซ็นต์ คลอบคลุมพ้ืนที่ของปะการังมีชีวิตบริเวณหมู่เกาะมัน (เกาะ
มนั ในหาดหน้าบ้าน เกาะมนั ในอา่ วต้นเลยี บ หนิ ตอ่ ยหอย) จงั หวดั ระยอง ในปี 2557 – 2562
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมลู ในปี พ.ศ. 2563 พบหญ้าทะเลมพี ื้นทร่ี วม 11,753 ไร่ มีแนวโน้มการเปล่ียนแปลงเพิ่มข้ึนเมอื่ เทยี บ
กับข้อมูลในอดีตบริเวณอ่าวเพ อ่าวมะขามป้อม–บ้านเนินฆ้อ ปากน้าประแส-ปากน้าพังราด และมีแนวโน้มการ
เปลี่ยนแปลงเส่ือมโทรมลงข้ึนเมื่อเทียบกับข้อมูลในอดีตบริเวณหาดพลา สวนสน ปากคลองแกลง หาดทรายแก้ว
และหมเู่ กาะมนั
3) สัตว์ทะเลหำยำกและใกลส้ ญู พนั ธ์ุ
ในปี 2563 พบ ได้แก่ เต่าตนุ เต่ากระ (พบแม่เต่ากระวางไข่จานวน 1 ตัว ท่ีหาดพลา อาเภอบ้านฉาง)
โลมาหัวบาตรหลงั เรียบ โลมาหลังโหนก โลมากระโดด โลมาปากขวด พะยูนและฉลามวาฬ ในช่วง พ.ศ. 2554-
2563 พบการเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายาก รวม 498 ตัว ไดแก่ เต่าทะเล 421 ตวั โลมาและวาฬ 77 ตัว โดยใน
ปี 2563 พบการเกยต้ืนของสัตว์ทะเลหายากรวม 85 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล 69 ตัว (ลดลงจากปี 2562) โลมาและ
วาฬ 16 ตวั (เท่ากบั ปี 2562)

116

สิ่งแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คุณภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มดีขึ้น โดยมีสถานะดีมากเพิ่มข้ึนจากร้อยละ 20 ในปี 2562
เป็นร้อยละ 24 และพบสถานะดี เพิ่มข้ึนจากร้อยละ 60 เป็น 67 สถานะพอใช้ลดลงจากร้อยละ 16 เป็น 5 สถานะ
เส่อื มโทรมเพิม่ ข้นึ จากรอ้ ยละ 4 เป็น 5 นอกจากน้นั ไม่พบสถานะเสอ่ื มโทรมมากในพน้ื ที่จงั หวดั ระยอง
2) น้ำมันรว่ั ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 พบน้ามันรั่วไหลจานวน 4 คร้ัง บริเวณหาดสุชาดา หาดแสงจันทร์ หาดแหลมแม่พิมพ์
และสถานท่กี ่อสร้างสะพานสง่ แก๊ส หนองแฟบ
3) น้ำทะเลเปลีย่ นสี
ในชว่ งปี พ.ศ. 2563 เกิดขน้ึ ทั้งหมด 3 ครัง้ ในช่วงเดือน เมษายน และมถิ นุ ายน โดยแพลงกต์ อนพชื ท่ี
ก่อใหเ้ กดิ ปรากฏการณฯ์ ได้แก่ Trichodesmium erythraeum Pseudonitzschia sp.
4) แมงกะพรนุ พิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษจานวน 4 ชนิด ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2558-2560 ในปี 2563 ยังไม่มีรายงาน
ผู้ป่วยสงสัยเสยี ชวี ติ หรือบาดเจบ็ รุนแรง (ผู้ปว่ ยหมดสติ) จากแมงกะพรนุ พิษ

ป่ำชำยเลน ปำ่ ชำยหำด พรุ

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทด่ี ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดระยอง มีพนื้ ท่ีทัง้ หมด
34,452.20 ไร่ โดยแบ่งเปน็

1) ปา่ ชายเลน 13,632.44 ไร่
2) ป่าชายหาด 413.08 ไร่
3) ป่าพรุ 522.86 ไร่
4) พนื้ ท่ีอื่น ๆ ได้แก่

• พืน้ ทเ่ี พาะเลยี้ งสัตว์น้า 12,316.86 ไร่
• พนื้ ท่เี กษตรกรรม 2,702.13 ไร่
• เมอื งและสิง่ ก่อสร้าง 788.92 ไร่
• ท่าเทยี บเรอื 1.90 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 85.70 ไร่
• หาดทราย 21.07 ไร่
• แมน่ ้าคูแพรก ขมุ เหมอื ง ทะเล 1,624.96 ไร่

117

• ปา่ บนที่เนนิ 157.99 ไร่
• ระบบนเิ วศไม้พน้ื ลา่ ง 2,184.27 ไร่

กำรกัดเซำะชำยฝงั่

ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดระยองครอบคลุมพ้ืนท่ี 14 ตาบล 3 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง 105.61
กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝ่ังปี พ.ศ. 2561 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 30.58 กิโลเมตร
มพี ้ืนท่ีกัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 0.61 กิโลเมตร พ้นื ทก่ี ัดเซาะปานกลาง เป็นระยะทาง 1.16 กิโลเมตร และพื้นท่ี
กดั เซาะนอ้ ย เป็นระยะทาง 0.44 กโิ ลเมตร ชายฝั่งทะเลท่ีถูกกัดเซาะได้มีโครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เป็นระยะทาง
รวม 28.82 กิโลเมตร

ทม่ี า : รายงานสถานการณ์ด้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั และการกัดเซาะชายฝ่ังของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั

118

จงั หวัดชลบรุ ี

พ้นื ท่ตี าบลในเขตชายฝ่ังและพ้ืนที่ในทะเล 3,887,655 ไร่

พน้ื ทีใ่ นทะเล

ตาบลในเขตชายฝัง่ อาเภอในเขตชายฝั่ง พน้ื ทตี่ าบลในเขตชายฝ่ัง 1,567,332 ไร่

น่านน้าของรัฐ นา่ นนา้ ระหว่างประเทศ

27 ตาบล 6 อาเภอ 484,430 ไร่ 3,403,225 -

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

แนวปะการงั หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
6,656.14 ไร่ 71 แห่ง
6,472 ไร่ 5,916 ไร่ 47 แห่ง
อยู่ใน อยนู่ อก อยูใ่ น อยนู่ อก
อยู่ใน อยนู่ อก อยใู่ น อยู่นอก พ้นื ที่ พื้นที่ อยใู่ น อย่นู อก พ้ืนที่ พ้ืนท่ี
พื้นท่ี พน้ื ท่ี พ้ืนท่ี พ้นื ที่ อทุ ยาน อุทยาน พน้ื ท่ี พื้นท่ี อทุ ยาน อุทยาน
อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน
- 6,656.14 - 71
- 6,472 - 5,916 - 47

พ้นื ท่ีอนรุ กั ษ์ฯในเขตจังหวัดชายฝ่ังทะเล

อุทยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแหง่ ชาติ เขตห้ามลา่ สตั วป์ า่ เขตรักษาพนั ธส์ ัตว์ป่า พื้นทค่ี มุ้ ครองส่งิ แวดล้อม

- 9 แหง่ 2 แหง่ 2 แห่ง -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เนื่อง เขตเศรษฐกจิ พนื้ ทพี่ ฒั นารว่ ม
นา่ นนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

2,250,179 ไร่ 1,153,046 ไร่ - -

ท่ีมา : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม

119

สถำนกำรณ์ด้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝัง่ และกำรกดั เซำะชำยฝงั่ จังหวัดชลบุรี

มีพน้ื ท่ีท้ังหมด 4,363 ตารางกโิ ลเมตร ชายฝ่ังทะเลมีความยาว 170.19 กิโลเมตร
ครอบคลุม 28 ตาบล 6 อาเภอ ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่งท่ีสาคัญได้แก่

• แนวปะการัง
• แหลง่ หญา้ ทะเล
• ป่าชายเลน
• สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพันธ์ุ

สถำนภำพระบบนเิ วศที่สำคัญ

1) แนวปะกำรัง
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 มีพ้ืนที่การแพร่กระจายของ แนวปะการัง 6,472 ไร่ พื้นท่ีที่ได้รับการสารวจ
และประเมิน 4,694 ไร่ หรือร้อยละ 72.5 ของพื้นท่ีแนวปะการังท้ังหมด สถานภาพพื้นที่ส่วนใหญ่มีแนวโน้มไม่มี
การเปลี่ยนแปลง พื้นที่ท่ีมีแนวโน้มการเปล่ียนแปลงระยะยาวดีขึ้น ได้แก่ บริเวณเกาะค้างคาว เกาะไผ่ เกาะริ้น
หินขาวบางส่วน ของเกาะสีชัง หมู่เกาะไผ่ และหมู่เกาะคราม ส่วนพื้นที่ท่ีมีแนวโน้มการเปล่ียนแปลงระยะยาวเสื่อม
โทรมลง ได้แก่ บริเวณ เกาะเตาหม้อ เกาะร้านดอกไม้ เกาะยายท้าว เกาะคราม (หาดหน้าบ้าน) และแหลมแสมสาร
สาเหตุหลักของความเส่ือมโทรมของแนวปะการัง เกิดจากกิจกรรมการท่องเท่ียวในแนวปะการังรูปแบบต่าง ๆ เช่น
sea walker, try dive, snorkeling เจ็ทสกี ความหนาแน่นของเรือ ท่องเที่ยว ปัญหาเรื่องตะกอนจากการว่ิงของ
เรือสปีดโบ๊ท และเจ็ทสกี การทิ้งสมอเรือในพ้ืนที่ใกล้แนวปะการัง ปัญหาขยะในแนวปะการังทั้งจากชุมชน การ
ประมง และการทอ่ งเท่ียว ผลกระทบจากการทิง้ ตะกอนใน การขดลุ อกรอง่ น้าและปัญหาการปลอ่ยน้าเสียจากโรงงาน
อุตสาหกรรม
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 พบหญ้าทะเลมีพ้ืนท่ีรวม 5,708 ไร่ และในปีน้ีได้ดาเนินการสารวจและติดตาม
สถานภาพหญ้าทะเล จานวน 2,457 ไร่ สถานภาพแหล่งหญ้าทะเลจังหวัดชลบุรี มแี นวโน้มการเปล่ียนแปลงเพ่ิมข้ึน
เม่ือเทียบกับข้อมูลในอดีต โดยมีสถานภาพสมบรูณ์ดีขึ้นบริเวณ อ่าวสัตหีบ (หาดอาภากร) อ่าวบางเสร่ หาดทราย
แก้ว หาดยาว อ่าวทุ่งโปรง อ่าวเตยงาม อ่าวสัตหีบ เกาะคราม เกาะแสมสารและเกาะปลาหมึก ส่วนพื้นท่ีท่ีมี
แนวโน้มการเปล่ียนแปลงเส่ือมโทรมลง เมื่อเทียบกับข้อมูลในอดีต ได้แก่ บริเวณเกาะขาม เกาะแรด และหาด
นางรอง – หาดนางรา – หาดยาว – หาดน้าใส สาเหตุหลักของความเส่ือมโทรมของแหล่งหญ้าทะเล ได้แก่ น้าเสีย
และขยะจากชุมชน การทาประมงพื้นบ้าน รวมถึง ชาวบ้านหาหอยในแนวหญ้าทะเลในช่วงน้าลงและผลจาก
การเปลยี่ นแปลงสภาพพื้นทีท่ ่มี ตี ะกอนหน้าดนิ คลมุ พนื้ หญา้ ทะเล

120

3) สัตว์ทะเลหำยำกและใกล้สญู พนั ธ์ุ
จงั หวัดชลบุรี พบสัตว์ทะเลหายาก 7 ชนิด ประกอบด้วย เต่าทะเล 2 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ และเต่ากระ โลมา-
วาฬ 4 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูด้า โลมาอิรวดี โลมาหัวบาตรหลังเรียบ และโลมาปากขวด พะยูน 1 ชนิด และ
ปลากระดูกอ่อน 1 ชนิด ไดแ้ ก่ ฉลามวาฬ สัตว์ทะเลหายากท่ีเดน่ คือ เต่าตนุ และเต่ากระ ในช่วง พ.ศ. 2563 พบ
การเกยต้ืนของ สัตว์ทะเลหายากรวม 90 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล จานวน 76 ตัว เพ่ิมข้ึนจากปี พ.ศ. 2562 ซ่ึงมีจานวน
57 ตัว กลุ่มโลมาและวาฬ จานวน 14 ตัว ลดลงจากปี พ.ศ. 2562 ซ่งึ มจี านวน 14 ตวั

สิ่งแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คณุ ภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลบริเวณจังหวัดชลบุรี มีแนวโน้มแนวโน้มท่ีดี ทั้งน้ีเมื่อเปรียบเทียบกับ ปี
พ.ศ. 2562 พบว่า สถานะดีมากลดลงจากร้อยละ 10 เป็นร้อยละ 0 สถานะดีเพิ่มข้ึนจากร้อยละ 45 เป็นร้อยละ 90
สถานะพอใช้ลดลงจากร้อยละ 45 เป็นรอ้ ยละ 10 และสถานะเสอื่ มโทรมลดลงจากจากร้อยละ 18 เป็นร้อยละ 0
2) นำ้ มนั รั่วไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไมพ่ บน้ามนั ร่วั ไหลในเขตจงั หวดั ชลบรุ ี แต่พบปรากฏการณ์กอ้ นน้ามันดนิ จานวน 2 ครงั้
3) น้ำทะเลเปลยี่ นสี
ในชว่ งปี พ.ศ. 2563 พบปรากฏการณน์ ้าทะเลเปลี่ยนสี ในเขตจังหวัดชลบรุ ี จานวน 10 ครั้ง
4) แมงกะพรนุ พษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษต้ังแต่ปี 2543 พบแมงกะพรุน ในกลุ่ม Scyphozoa อีก 5 ชนิด ได้แก่
แมงกะพรุนขี้ไก่หรือแมงกะพรุนถ้วย (Catostylus townsendi) แมงกะพรุนลอดช่อง (Lobonemoides sp.)
แมงกะพรุนลายจุดหรือแมงกะพรุนด่างออสเตรเลีย (Phyllorhiza punctata) แมงกะพรุนหนังหรือแมงกะพรุนส้มโอ
(Rhopilema hispidum) แมงกะพรุนหอม (Versuriga anadyomene) แมงกะพรุนไฟหมวกโปรตุเกสหรือ
แมงกะพรุนไฟเรือรบโปรตุเกสหรือแมงกะพรุนหัวขวด (Physalia sp.) นอกจากนี้ยังพบแมงกะพรุนกล่อง
(Morbakka sp.) และแมงกะพรนุ ในกล่มุ Hydrozoa อีก 1 ชนิด ได้แก่ Aequoreidae (unidentifiable) ในปี พ.ศ.
2563 ไมม่ ีการรายงานพบผู้ปว่ ยจากพิษแมงกะพรุนพษิ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดชลบรุ ี มพี ้ืนท่ีทงั้ หมด
34,010.78 ไร่ โดยแบง่ เป็น

1) ป่าชายเลน 6,656.14 ไร่
2) ปา่ ชายหาด 164.62 ไร่
3) พืน้ ท่ีอน่ื ๆ ได้แก่

121

• พ้ืนทเ่ี พาะเลย้ี งสัตว์น้า 4,213.23 ไร่
• นาเกลอื 707.17 ไร่
• พ้ืนท่ีเกษตรกรรม 40.13 ไร่
• เมืองและส่งิ ก่อสร้าง 10,716.50 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 6,362.01 ไร่
• แมน่ า้ คูแพรก ขุมเหมือง ทะเล 869.21 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พน้ื ลา่ ง 4,281.77 ไร่

กำรกัดเซำะชำยฝัง่

ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดชลบุรี ครอบคลุมพ้ืนท่ี 28 ตาบล 6 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝั่ง 170.19
กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝ่ังปี พ.ศ. 2562 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 0.89 กิโลเมตร
มีพ้ืนท่ีกัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 1.80 กิโลเมตร พื้นที่กัดเซาะปานกลาง เป็นระยะทาง 0.41 กิโลเมตร และ
พ้ืนท่ีกัดเซาะน้อย เป็นระยะทาง 0.25 กิโลเมตร ท้ังน้ีชายฝั่งทะเลที่ถูกกัดเซาะได้มีโครงการป้องกัน แก้ไขปัญหา
เป็นระยะทางรวม 64.53 กิโลเมตร โดยเป็นพื้นท่ีที่ดาเนินการแก้ไขแล้ว ไม่มีการกัดเซาะ เป็นระยะทาง 64.53
กิโลเมตร

ที่มา : รายงานสถานการณ์ด้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั และการกดั เซาะชายฝัง่ ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

122

จังหวัดฉะเชงิ เทรา

พ้นื ที่ตาบลในเขตชายฝ่ังและพน้ื ทใี่ นทะเล 374,450 ไร่

ตาบลในเขตชายฝง่ั อาเภอในเขตชายฝัง่ พื้นท่ตี าบลในเขตชายฝ่ัง พนื้ ท่ีในทะเล
1,567,332 ไร่
27 ตาบล 5 อาเภอ 255,716 ไร่ นา่ นนา้ ของรฐั นา่ นนา้ ระหวา่ งประเทศ
--

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝงั่

แนวปะการงั หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
11,557.73 ไร่ 1 แหง่ 1 แห่ง
- ไร่ - ไร่
อย่ใู น อยู่นอกพื้นที่
อย่ใู น อย่นู อก อยใู่ น อยู่นอก พื้นท่ี อทุ ยาน อย่ใู น อย่นู อก อยู่ใน อยู่นอก
พื้นที่ พื้นท่ี พืน้ ท่ี พ้นื ที่ อุทยาน พืน้ ท่ี พนื้ ที่ พ้ืนท่ี พื้นที่
อุทยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน
- 11,557.73
---- - 1 - 1

พ้นื ท่ีอนุรักษฯ์ ในเขตจงั หวดั ชายฝัง่ ทะเล

อุทยานแห่งชาติ ป่าสงวนแหง่ ชาติ เขตหา้ มลา่ สตั วป์ ่า เขตรักษาพนั ธ์สัตวป์ ่า พน้ื ทค่ี มุ้ ครองสิ่งแวดล้อม

- 1 แหง่ - 1 แหง่ -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเน่อื ง เขตเศรษฐกจิ พน้ื ที่พัฒนารว่ ม
น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

118,734 ไร่ - - -

ท่มี า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ้ ม

123

สถำนกำรณ์ด้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝัง่ และกำรกัดเซำะชำยฝงั่ จังหวดั ฉะเชงิ เทรำ

มีพื้นที่ทั้งหมด 5,351 ตารางกโิ ลเมตร
ชายฝง่ั ทะเลมีความยาว 16.56 กโิ ลเมตร ครอบคลุม 3 ตาบล 1 อาเภอ
ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่ ทส่ี าคัญไดแ้ ก่

• ป่าชายเลน
• สตั ว์ทะเลหายากและใกลส้ ูญพนั ธุ์

สถำนภำพระบบนิเวศท่ีสำคัญ

1) สัตวท์ ะเลหำยำกและใกลส้ ูญพนั ธุ์
ท่ีพบ 4 ชนิด ประกอบด้วยเต่าทะเล 2 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ และเต่ากระ และกลุ่มโลมา-วาฬ 2 ชนิด ได้แก่
โลมาอิรวดี และโลมาปากขวด ในช่วง พ.ศ. 2563 พบการเกยตื้น ของสัตว์ทะเลหายากรวม 8 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล 3
ตัว ลดลงจากปี พ.ศ. 2562 ซ่ึงมีจานวน 7 ตัว ส่วนกลุ่มโลมา และวาฬ มีจานวน 3 ตัว เพ่ิมข้ึนจากปี พ.ศ. 2562
ซ่ึงไมม่ กี ารเกยตนื้ ของสตั วท์ ะเลหายากกลุ่มนี้

ส่ิงแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คณุ ภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลจังหวัดฉะเชิงเทรา บางท่ีมีแนวโน้มสถานภาพดีขึ้น บางพ้ืนท่ีมีแนวโน้ม
สถานภาพลดลง ท้ังน้ีเมอ่ื เปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า สถานะเส่ือมโทรม เพิ่มขน้ึ จากรอ้ ยละ 11 เป็นร้อยละ
31 สถานะพอใช้ ลดลงรอ้ ยละ 78 เปน็ รอ้ ยละ 38 และ สถานะดี เพมิ่ ขนึ้ จากร้อยละ 11 เป็นรอ้ ยละ 31
2) น้ำมนั รว่ั ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไมพ่ บน้ามนั ร่ัวไหลและปรากฏการณ์ ก้อนนา้ มนั ดิน ในเขตจังหวัดฉะเชิงเทรา
3) น้ำทะเลเปลยี่ นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณน์ า้ ทะเลเปล่ียนสี บริเวณจงั หวดั ฉะเชิงเทรา
4) แมงกะพรุนพิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ต้ังแต่ปี 2556–2563 พบแมงกะพรุนพิษ 1 ชนิด คือ แมงกะพรุนกล่อง
(Carukiidae) และยังพบแมงกะพรุนในกลุ่ม Scyphozoa อีก 5 ชนิด ได้แก่ แมงกะพรุนหางขน (Acromitus
flagellates) แมงกะพรุนถ้วย (Catostylus townsendi) แมงกะพรุน ด่างออสเตรเลยี (Phyllorhiza punctata)
แมงกะพรนุหอม (Versuriga nadyomene) และแมงกะพรุนข้ีไก่หรือ แมงกะพรุนถ้วย (Catostylus townsendi)
รวมท้ัง แมงกะพรุนกลุ่ม Hydrozoa อีก 1 ชนิด คือ แมงกะพรนกุ ะลา (Zygocanna sp.) ทั้งนใี้ นปี พ.ศ. 2563 ไม่มี
การรายงาน พบผู้ปว่ ยจากพิษแมงกะพรนุ พิษ

124

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดฉะเชงิ เทรา มีพืน้ ท่ีทั้งหมด
33,718.36 ไร่ โดยแบ่งเปน็

1) ปา่ ชายเลน 11,557.73 ไร่
2) พ้ืนที่อืน่ ๆ ได้แก่

• พน้ื ทเ่ี พาะเลยี้ งสตั ว์นา้ 5,783.20 ไร่
• นาเกลอื 3,561.66 ไร่
• พ้ืนทเี่ กษตรกรรม 382.62 ไร่
• เมืองและสงิ่ ก่อสรา้ ง 6,876.33 ไร่
• ท่าเทยี บเรือ 82.33 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 1,464.90 ไร่
• แม่น้า คแู พรก ขมุ เหมอื ง ทะเล 989.41 ไร่
• ระบบนเิ วศไม้พืน้ ล่าง 3,020.19 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝ่ัง

ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดฉะเชิงเทรา ครอบคลุมพ้ืนที่ 3 ตาบล 1 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง 16.56
กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝ่ังปี พ.ศ. 2562 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 2.24 กิโลเมตร
มีพื้นที่กัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 2.24 กิโลเมตร ชายฝั่งทะเลท่ีถูกกัดเซาะได้มีโครงการป้องกันแก้ไขปัญหา
เป็นระยะทางรวม 11.52 กโิ ลเมตร โดยท้งั หมดเปน็ พืน้ ท่ีที่ดาเนนิ การแก้ไขแลว้ และไมม่ ีการกัดเซาะต่อ

ทีม่ า : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ังและการกดั เซาะชายฝงั่ ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั

125

จงั หวัดสมทุ รปราการ

พน้ื ทีต่ าบลในเขตชายฝั่งและพื้นทใ่ี นทะเล 954,543 ไร่

ตาบลในเขตชายฝงั่ อาเภอในเขตชายฝัง่ พื้นท่ีตาบลในเขตชายฝั่ง พ้นื ทใี่ นทะเล
750,761 ไร่
15 ตาบล 4 อาเภอ 203,782 ไร่ น่านน้าของรฐั น่านน้าระหว่างประเทศ
--

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝงั่

แนวปะการงั หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด
21,087.08 ไร่ - แหง่ 1 แห่ง
- ไร่ - ไร่
อยู่ใน อยนู่ อกพนื้ ท่ี
อยูใ่ น อย่นู อก อยูใ่ น อยู่นอก พ้นื ที่ อทุ ยาน อย่ใู น อยู่นอก อยใู่ น อยูน่ อก
พนื้ ท่ี พน้ื ที่ พื้นที่ พน้ื ที่ อุทยาน พนื้ ที่ พ้ืนท่ี พืน้ ที่ พื้นที่
อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน
- 21,087.08
---- - - - 1

พ้นื ทอ่ี นรุ กั ษฯ์ ในเขตจงั หวดั ชายฝ่ังทะเล

อทุ ยานแห่งชาติ ปา่ สงวนแหง่ ชาติ เขตห้ามล่าสัตว์ปา่ เขตรักษาพนั ธ์สตั ว์ป่า พน้ื ทีค่ ุม้ ครองส่งิ แวดล้อม

-- - - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เนอ่ื ง เขตเศรษฐกจิ พ้นื ที่พฒั นาร่วม
นา่ นน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

750,761 ไร่ - - -

ท่มี า : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ้ ม

126

สถำนกำรณด์ ้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝง่ั และกำรกัดเซำะชำยฝงั่ จงั หวดั สมทุ รปรำกำร

มีพื้นท่ีทั้งหมด 1,004 ตารางกิโลเมตร
ชายฝัง่ ทะเลมีความยาว 50.2 กโิ ลเมตร ครอบคลุม 12 ตาบล 3 อาเภอ
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งที่สาคญั ได้แก่

• ป่าชายเลน
• สตั ว์ทะเลหายากและใกลส้ ูญพันธุ์

สถำนภำพระบบนเิ วศที่สำคัญ

1) สัตว์ทะเลหำยำกและใกล้สูญพันธ์ุ
บริเวณพื้นท่ีจังหวัดสมุทรปราการ พบสัตว์ทะเลหายาก จานวน 6 ชนิด คือ เต่า 2 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ และ
เต่ากระ โลมาและวาฬ 2 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูด้า โลมาอิรวดี โลมาหลังบาตรหัวเรียบ และโลมาปากขวด ใน
ปีงบประมาณ 2563 จังหวัดสมุทรปราการ พบการเกยต้ืนของสัตว์ทะเลหายากรวม 12 ตัว ได้แก่ เต่าทะเล 6 ตัว
ลดลงจาก ปี พ.ศ. 2562 ซ่ึงมจี านวน 10 ตัว และกลุ่มโลมา - วาฬ 6 ตัว ลดลงจากปี พ.ศ. 2562 ซ่ึงมจี านวน 15 ตัว

สิ่งแวดล้อมทำงทะเล

1) คุณภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มดีขึ้น ทั้งน้ี เมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า ไม่มีสถานะ
ดีมาก แต่สถานะดีเพิ่มจากร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 5 สถานะพอใช้ เพ่ิมขึ้นจากร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 42 ส่วนสถานะ
เสอ่ื มโทรมมาก ลดลงจากรอ้ ยละ 44 เปน็ รอ้ ยละ 21 สถานะเสอื่ มโทรม ลดลงจากรอ้ ยละ 56 เป็นร้อยละ 32
2) นำ้ มันรัว่ ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 พบน้ามันร่ัวไหลในเขตจังหวัดสมุทรปราการ จานวน 1 ครั้ง บริเวณปากแม่น้าเจ้าพระยา
และไมพ่ บ ปรากฏการณ์กอ้ นนา้ มันดนิ
3) นำ้ ทะเลเปลย่ี นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณ์น้าทะเลเปล่ียนสี ในเขตจังหวดั สมทุ รปราการ
4) แมงกะพรนุ พิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ต้ังแต่ปีพ.ศ. 2556 – 2563 ไม่พบแมงกะพรุนพิษ แต่พบแมงกะพรุนใน
กลุ่ม Scyphozoa 3 ชนิด ได้แก่ แมงกะพรุนหางขน (Acromitus flagellates) แมงกะพรุนข้ีไก่หรือแมงกะพรุน
ถ้วย (Catostylus townsendi) แมงกะพรุนลายจุดหรือแมงกะพรุนด่าง ออสเตรเลีย (Phyllorhiza punctate) และ
พบ แมงกะพรุนกลุ่ม Hydrozoa 1 ชนิด คือ แมงกะพรุนกะลา (Zygocanna sp.) ในปี พ.ศ. 2563 ไมม่ ีการรายงาน
พบ ผู้ปว่ ยจากพิษแมงกะพรนุ พษิ

127

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวดั สมุทรปราการ มีพืน้ ท่ี
ท้งั หมด 83,081.46 ไร่ โดยแบง่ เปน็

1) ปา่ ชายเลน 21,087.08 ไร่
2) พื้นที่อน่ื ๆ ได้แก่

• พน้ื ทีเ่ พาะเลย้ี งสตั วน์ ้า 48,469.04 ไร่
• พ้นื ท่ีเกษตรกรรม 20.45 ไร่
• เมอื งและสิง่ ก่อสร้าง 6,162.25 ไร่
• ทา่ เทยี บเรอื 124.27 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 3,061.03 ไร่
• แมน่ า้ คแู พรก ขุมเหมือง ทะเล 3,552.00 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พ้ืนลา่ ง 605.35 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝั่ง

ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดสมุทรปราการ ครอบคลุมพื้นที่ ครอบคลุม 12 ตาบล 3 อาเภอ โดยมีระยะทาง
แนวชายฝงั่ 57.40 กโิ ลเมตร จากขอ้ มูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝัง่ ปี พ.ศ. 2562 พบการกดั เซาะ เปน็ ระยะทางรวม
0.41 กิโลเมตร มีพื้นท่ีกัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 0.41 กิโลเมตร ชายฝ่ังทะเลที่ถูกกัดเซาะ ได้มีโครงการป้องกัน
แก้ไขปัญหา เป็นระยะทางรวม 51.91 กิโลเมตร โดยเป็นพื้นท่ีทดี่ าเนินการแก้ไขแล้ว ไม่มกี ารกัดเซาะเป็นระยะทาง
48.73 กโิ ลเมตร และเปน็ พืน้ ท่ที ี่ดาเนินการแกไ้ ขแล้ว แต่ยังมีการกดั เซาะ เป็นระยะทาง 3.18 กิโลเมตร

ทม่ี า : รายงานสถานการณ์ด้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่ และการกดั เซาะชายฝ่งั ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

128

จังหวดั กรงุ เทพมหานคร

พ้นื ทีต่ าบลในเขตชายฝ่ังและพื้นท่ใี นทะเล 136,030 ไร่

พื้นท่ใี นทะเล

ตาบลในเขตชายฝั่ง อาเภอในเขตชายฝั่ง พน้ื ท่ตี าบลในเขตชายฝั่ง 46,707 ไร่

น่านน้าของรฐั น่านนา้ ระหวา่ งประเทศ

3 ตาบล 2 อาเภอ 89,324 ไร่ 46,707 -

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝัง่

แนวปะการัง หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด

- ไร่ - ไร่ 4,741.24 ไร่ - 1 แหง่

อย่ใู น อยนู่ อก อยใู่ น อยู่นอก อยใู่ น อยนู่ อก อยูใ่ น อยูน่ อก อยู่ใน อยู่นอก
พื้นท่ี พืน้ ที่ พ้ืนที่ พืน้ ท่ี พน้ื ท่ี พน้ื ท่ี
พ้นื ท่ี พ้นื ที่ พ้นื ท่ี พ้นื ท่ี อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน

อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน - 4,741.24 -- -1

----

พ้นื ทีอ่ นรุ ักษ์ฯในเขตจังหวัดชายฝงั่ ทะเล

อุทยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแห่งชาติ เขตหา้ มล่าสตั ว์ปา่ เขตรกั ษาพันธส์ ตั วป์ ่า พ้นื ทคี่ มุ้ ครองสิ่งแวดล้อม

-- - - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนื่อง เขตเศรษฐกิจ พน้ื ทพี่ ฒั นารว่ ม
น่านน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

46,707 ไร่ - - -

ทีม่ า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม

129

สถำนกำรณ์ด้ำนทรพั ยำกรทำงทะเลและชำยฝั่งและกำรกัดเซำะชำยฝั่ง จังหวดั กรงุ เทพมหำนคร

มีพ้ืนที่ทัง้ หมด 1,569 ตารางกโิ ลเมตร
ชายฝัง่ ทะเลมคี วามยาว 7.11 กิโลเมตร คลอบคลุมพื้นท่ี 1 เขต 2 แขวง
ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ังท่ีสาคญั ได้แก่

• ป่าชายเลน
• สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพันธ์ุ

สถำนภำพระบบนิเวศท่ีสำคัญ

1) สัตวท์ ะเลหำยำกและใกล้สญู พนั ธ์ุ
บริเวณพื้นที่กรุงเทพฯ (เขตบางขุนเทียน) พบสัตว์ทะเลหายาก จานวน 3 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูดา
โลมาอริ วดีและเต่าทะเล ในช่วง พ.ศ. 2563 พบการเกยต้นื ของสตั วท์ ะเลหายาก เพียง 1 ชนิด จานวน 1 ตวั คอื สตั ว์
ทะเลกลุ่มโลมา-วาฬ 3 ตัว โดยลดลงจากปี พ.ศ. 2562 ที่มีจานวน 4 ตัว ส่วนเต่าทะเลไม่พบการเกยตื้นในปีนี้ โดยที่
ลดลงจาก ปี พ.ศ. 2562 ซ่งึ เกยตนื้ จานวน 2 ตัว

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คณุ ภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเสอื่ มโทรมลง ทง้ั นี้เมือ่ เปรียบเทยี บกับปี พ.ศ. 2562 พบว่า ไม่มี
สถานะ ดีมาก ส่วนสถานะดีลดลงจากร้อยละ 38 เป็นร้อยละ 20 สถานะพอใช้ ลดลงจากร้อยละ 50 เป็นร้อยละ 20
สถานะเส่ือมโทรม เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 13 เป็นร้อยละ 40 และสถานะเส่ือมโทรมมาก เพ่ิมข้ึนเป็นร้อยละ 20 จาก
รอ้ ยละ 0 ในปีกอ่ นหน้า
2) น้ำมนั รั่วไหล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเสื่อมโทรมลง ทั้งน้ีเมื่อเปรียบเทียบกับปี พ.ศ. 2562 พบว่า ไม่มี
สถานะ ดีมาก สว่ นสถานะดี ลดลงจากร้อยละ 38 เปน็ ร้อยละ 20 สถานะพอใช้ ลดลงจากร้อยละ 50 เป็นรอ้ ยละ 20
สถานะเสื่อมโทรม เพ่ิมข้ึนจากร้อยละ 13 เป็นร้อยละ 40 และสถานะเสื่อมโทรมมาก เพ่ิมขึ้นเป็นร้อยละ 20 จาก
ร้อยละ 0 ในปกี ่อนหนา้
3) นำ้ ทะเลเปลย่ี นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณน์ า้ ทะเลเปล่ียนสี ในเขตกรงุ เทพฯ
4) แมงกะพรนุ พษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2556 - 2563 พบแมงกะพรนุ 2 ชนิด เป็นแมงกะพรุนกลุ่ม
Scyphozoa ได้แก่แมงกะพรุนหางขน (Acromitus flagellatus) และ แมงกะพรุนข้ีไก่หรือแมงกะพรุนถ้วย
(Catostylus townsendi) และไมม่ ีรายงานผไู้ ด้รับบาดเจ็บจาก แมงกะพรนุ พิษ ในปี พ.ศ. 2563

130

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2562 กรุงเทพมหานคร มีพน้ื ท่ีทงั้ หมด
34,376.11 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ป่าชายเลน 4,741.24 ไร่
2) พนื้ ท่ีอ่ืน ๆ ได้แก่

• พน้ื ทเ่ี พาะเล้ยี งสัตวน์ ้า 20,242.54 ไร่
• พน้ื ทีเ่ กษตรกรรม 80.01 ไร่
• เมืองและสง่ิ ก่อสร้าง 6,426.71 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 509.71 ไร่
• แมน่ า้ คแู พรก ขมุ เหมือง ทะเล 1,131.02 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พืน้ ล่าง 1,244.89 ไร่

กำรกัดเซำะชำยฝงั่

ชายฝั่งทะเลของจังหวัดกรงุ เทพมหานคร ครอบคลมุ พ้ืนที่ 1 แขวง 1 เขต คือ แขวงท่าข้ามและแขวงแสมดา
เขตบางขุนเทียน โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง 7.11 กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝ่ังปี พ.ศ. 2562
ไม่พบการกัดเซาะชายฝั่ง ชายฝั่งทะเลท่ีถูกกัดเซาะ ได้มีโครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เป็นระยะทางรวม 7.11
กิโลเมตร โดยเป็นพ้ืนที่ท่ีดาเนินการแก้ไขแล้ว ไม่มีการกัดเซาะเป็นระยะทาง 5.91 กิโลเมตร และ เป็นพื้นที่ท่ี
ดาเนนิ การแก้ไขแลว้ แตย่ ังมกี ารกัดเซาะ เป็นระยะทาง 1.20 กิโลเมตร

ที่มา : รายงานสถานการณ์ด้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝง่ั และการกัดเซาะชายฝง่ั ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั

131

จังหวัดสมทุ รสาคร

พ้นื ท่ีตาบลในเขตชายฝ่ังและพนื้ ที่ในทะเล 933,602 ไร่

ตาบลในเขตชายฝง่ั อาเภอในเขตชายฝง่ั พื้นท่ีตาบลในเขตชายฝั่ง พน้ื ที่ในทะเล
604,390 ไร่
20 ตาบล 2 อาเภอ 329,212 ไร่ น่านนา้ ของรัฐ น่านนา้ ระหว่างประเทศ
--

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่

แนวปะการงั หญ้าทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด

- ไร่ - ไร่ 27,068.94 ไร่ - แห่ง 1 แหง่

อยใู่ น อยนู่ อก อยใู่ น อยูน่ อก อยู่ใน อยู่นอกพ้ืนท่ี อยู่ใน อยู่นอก อยู่ใน อยูน่ อก
พ้นื ท่ี อุทยาน พ้นื ท่ี พ้ืนท่ี พ้นื ท่ี พื้นที่
พ้ืนท่ี พ้นื ที่ พนื้ ท่ี พน้ื ที่ อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อุทยาน

อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน - 27,069.94 -- -1

----

พนื้ ทีอ่ นุรักษฯ์ ในเขตจงั หวดั ชายฝัง่ ทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแหง่ ชาติ เขตหา้ มล่าสตั ว์ปา่ เขตรักษาพนั ธส์ ตั วป์ า่ พืน้ ที่คุ้มครองสิ่งแวดล้อม

- 2 แห่ง 2 แหง่ - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตตอ่ เนอ่ื ง เขตเศรษฐกจิ พน้ื ที่พัฒนาร่วม
น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

604,390 ไร่ - - -

ท่มี า : กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม

132

สถำนกำรณด์ ้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝงั่ และกำรกัดเซำะชำยฝัง่ จังหวดั สมทุ รสำคร

มพี น้ื ท่ีทั้งหมด 872.3 ตารางกิโลเมตร ชายฝง่ั ทะเลมีความยาว 42.08 กโิ ลเมตร
ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั ท่ีสาคญั ได้แก่

• ปา่ ชายเลน
• สตั วท์ ะเลหายากและใกลส้ ูญพันธ์ุ

สถำนภำพระบบนิเวศท่ีสำคญั

1) สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพันธ์ุท่ีพบ ได้แก่โลมา-วาฬ 3 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูดา โลมาอิรวดี
โลมาหัวบาตรหลังเรียบ และโลมาหลังโหนก สัตว์ทะเลหายาก ชนิดเด่น คือ วาฬบรูดา โลมาอิรวดี และโลมาหัว
บาตรหลังเรียบ โดยในปี 2563 พบการเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายาก รวม 14 ตัว ได้แก่ โลมาและวาฬ 12 ตัว โดยมี
จานวนคงท่ี เมื่อเทยี บกบั ปี พ.ศ. 2562 และเตา่ ทะเล 2 ตวั โดยเพมิ่ ขน้ จากปี พ.ศ. 2562 ซึ่งมีจานวน 1 ตวั

ส่ิงแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คณุ ภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเสื่อมโทรมลง ท้ังนี้เมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า
สถานภาพพอใช้ลดลงเป็นร้อยละ 0 จากเดิมร้อยละ 67 สถานะเส่ือมโทรม เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 33 เป็นร้อยละ 88
และพบวา่ มีสถานะเส่อื มโทรมมาก เพ่มิ ขึน้ จากรอ้ ยละ 0 เป็นร้อยละ 12
2) น้ำมันรั่วไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบนา้ มันรั่วไหลในเขตจงั หวัด สมทุ รสาคร
3) นำ้ ทะเลเปลี่ยนสี
ในชว่ งปี พ.ศ. 2562-2563 เกิดน้าทะเลเปลย่ี นสี ข้นึ ท้ังหมด 3 คร้ัง โดยในปี พ.ศ. 2563 พบปรากฏการณ์
น้าทะเลเปลี่ยนสีจานวน 1 คร้ัง ในเดือนพฤษภาคม บริเวณห่างจากปากแม่น้าท่าจีน ประมาณ 30 กิโลเมตร โดย
แพลงกต์ อนพชื ทก่ี อ่ ใหเ้ กิดปรากฏการณ์ฯ ได้แก่ Noctiluca sintillans
4) แมงกะพรนุ พิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ต้ังแต่ปี 2553 พบแมงกะพรุนพิษทั้งส้ิน 1 ชนิด เป็นแมงกะพรุนใน กลุ่ม
Cubozoa หรอื แมงกะพรุนกล่อง คือ Carukiidae (unidentifiable) และในปี พ.ศ. 2563 ไม่มีการรายงาน พบผู้ป่วย
จากพิษแมงกะพรุนพิษ

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จงั หวดั สมุทรสาคร มีพนื้ ที่ทง้ั หมด
173,497.19 ไร่ โดยแบ่งเปน็

133

1) ป่าชายเลน 27,068.94 ไร่
2) พ้นื ที่อน่ื ๆ ได้แก่

• พืน้ ทเี่ พาะเล้ียงสตั ว์น้า50,409.11 ไร่
• พนื้ ทีน่ าเกลือ 43,523.75 ไร่
• พืน้ ทเ่ี กษตรกรรม 5,049.39 ไร่
• เมอื งและสง่ิ ก่อสรา้ ง 31,193.32 ไร่
• ทา่ เทียบเรอื 1.66 ไร่
• เลนงอก/หาดเลน 3,122.39 ไร่
• แม่นา้ คแู พรก ขมุ เหมือง ทะเล 3,990.84 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พน้ื ลา่ ง 9,137.78 ไร่

กำรกัดเซำะชำยฝัง่

ชายฝั่งทะเลของจังหวัดสมุทรสาคร ครอบคลุมพ้ืนท่ี 28 ตาบล 2 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง 42.08
กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝ่ังปี พ.ศ. 2563 พบการกัดเซาะเฉพาะในพ้ืนที่ท่ีมีการแก้ไขแล้ว
เป็นระยะทางรวม 4.48 กิโลเมตร มีพื้นท่ีกัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 0.87 กิโลเมตร พ้ืนท่ีกัดเซาะปานกลาง
เป็นระยะทาง 1.53 กิโลเมตร และพื้นที่กัดเซาะน้อย เป็นระยะทาง 2.07 กิโลเมตร ชายฝ่ังทะเลท่ีถูกกัดเซาะ ได้มี
โครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เป็นระยะทางรวม 40.79 กิโลเมตร โดยเป็นพื้นที่ท่ีดาเนินการแก้ไขแล้ว ไม่มีการกัด
เซาะเป็นระยะทาง 36.32 กิโลเมตร และเป็นพ้ืนที่ที่ดาเนินการแก้ไขแล้ว แต่ยังมีการกัดเซาะ เป็นระยะทาง 4.48
กิโลเมตร

ท่ีมา : รายงานสถานการณด์ ้านทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ังและการกัดเซาะชายฝ่ังของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่ัง

134

จงั หวดั สมุทรสงคราม

พื้นท่ีตาบลในเขตชายฝ่ังและพื้นทใ่ี นทะเล 374,450 ไร่

พ้นื ท่ีในทะเล

ตาบลในเขตชายฝั่ง อาเภอในเขตชายฝงั่ พืน้ ท่ตี าบลในเขตชายฝ่ัง 141,646 ไร่

น่านน้าของรัฐ น่านน้าระหวา่ งประเทศ

10 ตาบล 2 อาเภอ 156,309 ไร่ 141,646 -

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝงั่

แนวปะการงั หญา้ ทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด

- ไร่ - ไร่ 28,038.33 ไร่ - 2 แห่ง

อยใู่ น อยนู่ อก อย่ใู น อยนู่ อก อยใู่ น อย่นู อกพนื้ ที่ อยใู่ น อยู่นอก อยใู่ น อย่นู อก
พ้นื ที่ อุทยาน พ้นื ที่ พ้นื ท่ี พน้ื ท่ี พื้นที่
พ้ืนที่ พืน้ ท่ี พนื้ ท่ี พน้ื ที่ อุทยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน

อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน อทุ ยาน - 28,038.33 -- -2

----

พ้นื ท่อี นรุ ักษ์ฯในเขตจังหวดั ชายฝ่งั ทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ปา่ สงวนแห่งชาติ เขตห้ามล่าสัตวป์ า่ เขตรกั ษาพันธ์สตั ว์ป่า พืน้ ทค่ี ุ้มครองส่ิงแวดล้อม

-- - - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนอื่ ง เขตเศรษฐกจิ พน้ื ที่พฒั นาร่วม
นา่ นนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

141,646 ไร่ - - -

ท่มี า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม

135

สถำนกำรณ์ด้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝั่งและกำรกดั เซำะชำยฝัง่ จังหวัดสมทุ รสงครำม

มพี ื้นท่ีคลอบคลุม 8 ตาบล 2 อาเภอ มีพนื้ ทร่ี วมทั้งหมดประมาณ 226.28 ตารางกิโลเมตร e
ชายฝงั่ ทะเลมคี วามยาว 24.18 กโิ ลเมตร และ มีพืน้ ท่ใี นทะเลประมาณ 230 ตารางกิโลเมตร
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝงั่ ท่สี าคญั ไดแ้ ก่

• ปา่ ชายเลน
• สตั วท์ ะเลหายากและใกล้สูญพันธ์ุ

สถำนภำพระบบนเิ วศท่ีสำคญั

1) สัตวท์ ะเลหำยำกและใกล้สญู พันธุ์
ทพี่ บได้แก่โลมา-วาฬ 3 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูดา โลมาอริวดี และโลมาหัวบาตรหลงั เรยี บ สัตว์ทะเลหายาก
ชนิดเด่น คอื วาฬบรูดา้ โลมาอิรวดี และโลมาหัวบาตรหลงั เรียบ โดยในปี 2563 พบการเกยต้ืนของสัตว์ทะเลหายาก
เพียงชนิดเดียว คือ เต่าทะเล จานวนรวม 2 ตัว โดยเกยต้ืนลดลงจากปี พ.ศ. 2562 ซ่ึงมีจานวน 5 ตัว และไม่มีการ
เกยต้ืนของสัตว์ทะเลหายากกลุ่มโลมา และวาฬ โดยทใ่ี นปี พ.ศ. 2563 มจี านวน 3 ตัว

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คุณภำพนำ้ ทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มดีข้ึน ท้ังนี้เม่ือเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า สถานะดี
เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 25 สถานะพอใช้ ลดลง จากร้อยละ 45 เป็นร้อยละ 38 สถานะเส่ือมโทรม เพ่ิมข้ึน
จากรอ้ ยละ 22 เป็นร้อยละ 37 และสถานะเส่ือมโทรมมาก ลดลงจากร้อยละ 33 เปน็ รอ้ ยละ 0
2) นำ้ มันรว่ั ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบน้ามนั รวั่ ไหลในเขตจังหวดั สมทุ รสงคราม
3) น้ำทะเลเปลี่ยนสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณ์น้าทะเลเปลีย่ นสี
4) แมงกะพรุนพษิ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ตั้งแต่ปี 2553 พบแมงกะพรุนพิษท้ังส้ิน 2 ชนิด เป็นแมงกะพรุนในกลุ่ม
Cubozoa หรอื แมงกะพรุนกล่อง 1 ชนิด คือ แมงกะพรุนกล่อง (Carukiidae) (unidentifiable) และแมงกะพรุนกลุ่ม
Scyphozoa จานวน 1 ชนิด คือ แมงกะพรุนไฟ (Chrysaora sp.) ในปี พ.ศ. 2563 ไม่มีการรายงานพบ ผู้ป่วยจาก
พษิ แมงกะพรนุ พษิ

136

ป่ำชำยเลน

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดสมุทรสงคราม มีพน้ื ท่ี
ทัง้ หมด 85,400.31 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ปา่ ชายเลน 28,038.33 ไร่
2) พน้ื ท่ีอ่ืน ๆ ได้แก่

• พ้นื ทีเ่ พาะเลยี้ งสตั ว์นา้ 37,586.37 ไร่
• พ้ืนทีน่ าเกลือ 9,398.61 ไร่
• พ้ืนทเ่ี กษตรกรรม 583.21 ไร่
• เมืองและส่งิ ก่อสรา้ ง 4,352.93 ไร่
• ทา่ เทียบเรอื 0.22 ไร่
• แมน่ ้าคแู พรก ขุมเหมือง ทะเล 1,621.84 ไร่
• ระบบนเิ วศไม้พ้นื ล่าง 3,818.80 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝ่ัง

ชายฝงั่ ทะเลของจังหวัดสมุทรสงคราม มีพื้นที่ครอบคลุม 8 ตาบล 2 อาเภอ รวมท้ังหมดประมาณ 226.28
ตารางกิโลเมตร ชายฝ่ังทะเลมีความยาว 24.18 กิโลเมตร และสถานภาพการกัดเซาะชายฝั่งปี พ.ศ. 2563 พบการ
กัดเซาะเป็นระยะทางรวม 0.14 กิโลเมตร มีพื้นที่กัดเซาะปานกลาง เป็นระยะทาง 0.14 กิโลเมตร ชายฝั่งทะเลท่ีถูก
กัดเซาะได้มีโครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เป็นระยะทางรวม 15.66 กิโลเมตร โดยเป็นพื้นท่ี ท่ีดาเนินการแก้ไขแล้ว
ไม่มีการกัดเซาะเป็นระยะทาง 13.17 กิโลเมตร และเป็นพื้นท่ีที่ดาเนินการแก้ไขแล้ว แต่ยังมีการกัดเซาะเป็น
ระยะทาง 2.49 กโิ ลเมตร

ที่มา : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่ และการกัดเซาะชายฝัง่ ของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝ่งั

137

จังหวัดเพชรบรุ ี

พ้ืนทต่ี าบลในเขตชายฝ่ังและพืน้ ทีใ่ นทะเล 2,239,144 ไร่

ตาบลในเขตชายฝ่งั อาเภอในเขตชายฝงั่ พน้ื ทตี่ าบลในเขตชายฝั่ง พ้ืนท่ใี นทะเล
1,907,326 ไร่
18 ตาบล 5 อาเภอ 331,818 ไร่ นา่ นนา้ ของรัฐ น่านน้าระหว่างประเทศ
--

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝง่ั

แนวปะการัง หญา้ ทะเล ปา่ ชายเลน เกาะ หาด
19,486.75 ไร่ - แห่ง 10 แห่ง
- ไร่ 30 ไร่
อยใู่ น อยนู่ อกพืน้ ที่
อยใู่ น อยูน่ อก อย่ใู น อยู่นอก พื้นที่ อุทยาน อยใู่ น อย่นู อก อยใู่ น อยนู่ อก
พน้ื ท่ี พนื้ ที่ พ้นื ที่ พ้นื ที่ อทุ ยาน พนื้ ที่ พนื้ ท่ี พื้นท่ี พื้นที่
อุทยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน
- 19,486.75
- - - 30 - - - 10

พืน้ ทอี่ นรุ กั ษ์ฯในเขตจังหวดั ชายฝั่งทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ปา่ สงวนแหง่ ชาติ เขตหา้ มล่าสัตวป์ ่า เขตรักษาพนั ธส์ ัตวป์ ่า พ้ืนทคี่ ้มุ ครองสง่ิ แวดล้อม

1 แหง่ 15 แห่ง 2 แหง่ - -

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนอื่ ง เขตเศรษฐกิจ พ้ืนที่พัฒนารว่ ม
น่านนา้ ภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

1,907,326 ไร่ - - -

ท่มี า : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม

138

สถำนกำรณด์ ้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝั่งและกำรกัดเซำะชำยฝง่ั จงั หวดั เพชรบุรี

มีพน้ื ที่ครอบคลมุ 21 ตาบล 5 อาเภอ มีพืน้ ที่ทงั้ หมด 370,553.9 ไร่
ชายฝง่ั ทะเลมคี วามยาว 89.71 กโิ ลเมตร
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ังทส่ี าคัญ ไดแ้ ก่

• แหล่งหญ้าทะเล
• ปา่ ชายเลน
• สัตวท์ ะเลหายากและใกล้สูญพนั ธ์ุ

สถำนภำพระบบนิเวศท่ีสำคญั

1) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2554 จังหวัดเพชรบุรีมีแหล่ง หญ้าทะเลรวม 30 ไร่ ใน 2 พ้ืนที่ คือ บริเวณปากคลอง
บางกรานอ้ ย – คลองบางกราใหญ่ เน้ือที่ประมาณ 10 ไร่ และบริเวณแปลงปลูกป่าชายเลนของศนู ยป์ ระสานงาน เพื่อ
อนุรกั ษ์ปา่ ชายเลนกองทัพบก - ภาคกลาง หาดเจ้าสาราญ เนื้อท่ี 20 ไร่ จากการสารวจในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบ หญ้า
ทะเลทัง้ 2 พื้นท่ี โดยภาพรวมสถานภาพหญ้าทะเล เสื่อมโทรมลง ท้ังน้ี การเสื่อมโทรมดังกล่าว สรปุ ได้วา่ บริเวณปาก
คลองบางกราน้อย – คลองบางกราใหญ่ เกิดจากการเปลีย่ นแปลงของตะกอนท่ีทับถมบริเวณ ปากคลอง ส่วนบรเิ วณ
แปลงปลูกป่าชายเลนของศูนยป์ ระสานงานเพื่ออนุรักษ์ป่าชายเลนกองทัพบก - ภาคกลาง หาดเจ้าสาราญ สาเหตุหลัก
เป็นความเสื่อมโทรมตามธรรมชาติ เกิดจากการเจริญเติบโตของต้นไม้ ป่าชายเลนแล้วส่งผลให้บดบังแสงที่จะส่องไป
ถึงพ้นื ที่ เจรญิ เติบโตของหญ้าทะเล
2) สตั ว์ทะเลหำยำกและใกล้สญู พันธ์ุ
จังหวัดเพชรบุรีพบสัตว์ทะเลหายาก 5 ชนิด ประกอบด้วย โลมา-วาฬ 3 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูด้า โลมาอิรวดี
โลมาหัวบาตรหลังเรียบ และโลมาหลังโหนก ปลากระดูกอ่อน 1 ชนิด ได้แก่ ฉลามวาฬ และเต่าทะเลจานวน
2 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ และเต่ากระ สัตว์ทะเลหายากท่ีเด่น คือ วาฬบรูด้า โลมาอิรวดี และโลมาหัวบาตรหลังเรียบ
โดยในปี 2563 พบการเกยตื้นของสัตว์ทะเลหายากรวม 18 ตัว ได้แก่ โลมาและวาฬ จานวน 10 ตัว โดยลดลงจาก
ปี 2562 ซงึ่ เกยต้ืนจานวน 15 ตัว และเตา่ ทะเล จานวน 10 ตวั โดยเพิม่ ข้นึ จากปี 2562 ซึง่ เกยตน้ื จานวน 7 ตัว

139

ส่ิงแวดล้อมทำงทะเล

1) คณุ ภำพน้ำทะเล
ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มคงที่ ทั้งนี้เม่ือเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า สถานะ
ดีมาก เพิ่มข้ึนจากร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 13 สถานะดี ลดลงจาก ร้อยละ 40 เป็นร้อยละ 25 สถานะพอใช้ เพ่ิมข้ึน
จาก ร้อยละ 32 เป็นร้อยละ 38 สถานะเสื่อมโทรมลดลงจาก ร้อยละ 28 เป็นร้อยละ 21 และสถานะเสื่อมโทรมมาก
เพิ่มขน้ึ จากรอ้ ยละ 0 เปน็ ร้อยละ 3
2) น้ำมนั รวั่ ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบน้ามนั รั่วไหลในเขตจังหวัดเพชรบุรี แต่พบปรากฏการณก์ อ้ นน้ามันดินจานวน 3 คร้ัง
3) นำ้ ทะเลเปล่ยี นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณน์ ้าทะเลเปลี่ยนสี
4) แมงกะพรนุ พิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ต้ังแต่ปี 2553 พบแมงกะพรุนพิษทั้งส้ิน 3 ชนิด เป็นแมงกะพรุนในกลุ่ม
Cubozoa หรือแมงกะพรุนกล่อง 1 ชนิด คือ Carukiidae (unidentifiable) แมงกะพรุนกลุ่ม Scyphozoa 1 ชนิด
คือ แมงกะพรุนไฟ Chrysaora sp. และแมงกะพรุนกลุ่ม Hydrozoa 1 ชนิด คือ แมงกะพรุน หัวขวด Physalia sp.
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่มกี ารรายงาน พบผปู้ ่วยจากพษิ แมงกะพรุนพิษ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จังหวัดเพชรบุรี มพี ื้นทท่ี ้ังหมด
88,695.52 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ป่าชายเลน 19,486.75 ไร่
2) ปา่ ชายหาด 700 ไร่
3) พนื้ ที่อืน่ ๆ ได้แก่

• พน้ื ทเ่ี พาะเลยี้ งสัตวน์ า้ 27,429.55 ไร่
• พ้ืนที่นาเกลือ 21,216.90 ไร่
• พืน้ ทีเ่ กษตรกรรม 6,430.66 ไร่
• เมืองและสิ่งก่อสร้าง 3,847.55 ไร่
• ทา่ เทยี บเรอื 6.11 ไร่
• หาดทราย 101.97 ไร่
• แม่นา้ คูแพรก ขุมเหมือง ทะเล 3,838.14 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พื้นล่าง 5,637.87 ไร่

140

กำรกัดเซำะชำยฝ่งั

ชายฝ่ังทะเลของจังหวัดเพชรบุรี ครอบคลุม 21 ตาบล 5 อาเภอ ท้ังหมด 370,553.9 ไร่ ชายฝ่ังทะเล
มีความยาว 89.71 กิโลเมตร สถานภาพการกัดเซาะชายฝั่ง ปี พ.ศ. 2563 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 6.47
กิโลเมตร มพี น้ื ที่กัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 4.13 กโิ ลเมตร พ้ืนที่กัดเซาะปานกลาง เป็นระยะทาง 1.23 กโิ ลเมตร
และพ้ืนท่ีกัดเซาะน้อย เป็นระยะทาง 1.11 กิโลเมตร ชายฝั่งทะเลท่ีถูกกัดเซาะได้มีโครงการป้องกันแก้ไขปัญหา เป็น
ระยะทางรวม 45.52 กิโลเมตร โดยเป็นพื้นที่ ท่ีดาเนินการแก้ไขแล้ว ไม่มกี ารกัดเซาะเป็นระยะทาง 41.33 กิโลเมตร
และเป็นพ้ืนท่ที ด่ี าเนนิ การแก้ไขแลว้ แตย่ ังมกี ารกดั เซาะเปน็ ระยะทาง 1.20 กโิ ลเมตร

ท่มี า : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝัง่ และการกัดเซาะชายฝ่ังของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่งั

141

จงั หวัดประจวบครี ีขันธ์

พนื้ ที่ตาบลในเขตชายฝั่งและพ้นื ที่ในทะเล 5,014,140 ไร่

พ้นื ทใ่ี นทะเล

ตาบลในเขตชายฝงั่ อาเภอในเขตชายฝง่ั พืน้ ที่ตาบลในเขตชายฝั่ง 3,704,659 ไร่

นา่ นน้าของรัฐ นา่ นน้าระหวา่ งประเทศ

25 ตาบล 8 อาเภอ 1,309,763.4 ไร่ 3,704,659 -

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝงั่

แนวปะการัง หญา้ ทะเล ป่าชายเลน เกาะ หาด

1,450 ไร่ 21 ไร่ 7,734.56 ไร่ 23 แห่ง 45 แห่ง

อยใู่ น อยนู่ อก อยู่ใน อยู่นอก อยใู่ น อยูน่ อก อย่ใู น อยูน่ อก อยูใ่ น อยู่นอก
พน้ื ที่ พ้นื ที่ พ้ืนท่ี พ้นื ท่ี พ้ืนที่ พื้นที่ พน้ื ท่ี พนื้ ท่ี พน้ื ที่ พื้นที่
อทุ ยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อุทยาน อทุ ยาน อุทยาน อทุ ยาน

162 1,288 - 21 1,682 6,052.56 7 16 3 42

พ้ืนท่ีอนรุ ักษฯ์ ในเขตจงั หวดั ชายฝัง่ ทะเล

อทุ ยานแหง่ ชาติ ป่าสงวนแห่งชาติ เขตห้ามล่าสตั วป์ ่า เขตรักษาพันธส์ ัตวป์ ่า พน้ื ที่ค้มุ ครองสิ่งแวดล้อม

5 แหง่ 22 แห่ง 1 แหง่ 2 แหง่ 1 แห่ง

อาณาเขตทางทะเลประเทศไทย เขตต่อเนื่อง เขตเศรษฐกจิ พนื้ ทีพ่ ัฒนาร่วม
น่านน้าภายใน ทะเลอาณาเขต - จาเพาะ ไทย-มาเลเซีย

241,980 ไร่ 3,462,678 ไร่ - -

ท่ีมา : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝงั่
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม

สถำนกำรณด์ ้ำนทรัพยำกรทำงทะเลและชำยฝง่ั และกำรกดั เซำะชำยฝ่งั จงั หวดั ประจวบคีรขี นั ธ์

มีพนื้ ที่ครอบคลมุ 25 ตาบล 8 อาเภอ มพี ้ืนที่ประมาณ 1,309,763.4 ไร่
ชายฝ่ังทะเลมีความยาว 246.83 กิโลเมตร

142

ทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่งทส่ี าคัญได้แก่
• แนวปะการัง
• แหล่งหญ้าทะเล
• ปา่ ชายเลน
• สัตว์ทะเลหายากและใกล้สูญพนั ธุ์

สถำนภำพระบบนเิ วศที่สำคญั

1) แนวปะกำรัง
จากข้อมูลในปี พ.ศ. 2563 มีพื้นท่ีการแพร่กระจายของ แนวปะการัง จานวน 1,450 ไร่ เป็นพ้ืนที่ท่ีได้รับ
การสารวจ และประเมิน จานวน 1,059 ไร่ หรือร้อยละ 73 ของพื้นท่ีแนวปะการังทั้งหมด สถานภาพมีแนวโน้ม
การเปล่ียนแปลงระยะยาวแย่ลง ในพื้นท่ีเกาะหลัก เกาะแรด เกาะเหล่ือม ด้านตะวันตก เกาะจาน เกาะท้ายทรยี
เกาะทะลุด้านเหนือ เกาะสิงห์ด้านเหนือ และเกาะสังข์ด้านทิศตะวันตก ส่วนพ้ืนที่ท่ีมีแนวโน้มสถานภาพการ
เปลีย่ นแปลงระยะยาวเพิ่มขน้ึ เล็กนอ้ ย ได้แก่ บริเวณเกาะโกลา เกาะทะลุด้านตะวันตก และเกาะทะลุด้านตะวันออก
ซึ่งสาเหตุหลักของความเสื่อมโทรมเกิดจาก 1) การเพ่ิมขึ้นของตะกอนจากการพัฒนาพื้นที่แนวชายฝง่ั 2) ผลกระทบ
จากการท่องเที่ยว/พฤติกรรมของนักท่องเที่ยว 3) การทาประมงในแนวปะการัง 4) ผลกระทบจากขยะในแนว
ปะการัง
2) แหล่งหญ้ำทะเล
จากข้อมูลการสารวจใน พ.ศ. 2563 ซึ่งครอบคลุมพื้นท่ีหญ้าทะเลจานวน 23.7 ไร่ มีแนวโน้ม
การเปล่ียนแปลง คงที่ (จานวน 3.7 ไร่) เม่ือเทียบกับข้อมูลในปี พ.ศ. 2562 บริเวณอ่าวขั้นกระได ส่วนบริเวณ
อ่าวมะนาว ไม่พบ การแพร่กระจายของหญ้าทะเล ภัยคุกคามสาคัญของหญ้าทะเลคือความเส่ือมโทรมมีตะกอนจาก
การใช้พ้ืนที่จอดและทางเข้าออกเรือประมง
3) สัตวท์ ะเลหำยำกและใกล้สูญพนั ธุ์
ทีพ่ บ 6 ชนดิ ประกอบดว้ ย โลมา-วาฬ 3 ชนดิ ไดแ้ ก่ วาฬบรูดา้ โลมาอริ วดี โลมาหวั บาตรหลงั เรยี บ และ
โลมาหลังโหนก เต่าทะเล 2 ชนิดได้แก่ เตา่ ตนุ และเตา่ กระ ปลากระดูกอ่อน ได้แก่ ฉลามวาฬ โดยในปี พ.ศ. 2563
พบการเกยต้ืนของสัตวท์ ะเลหายากรวม 57 ตัว ไดแ้ ก่ โลมาและวาฬ จานวน 29 ตัว โดยเพมิ่ ขึ้นจากปี พ.ศ. 2562 ซงึ่
มีจานวน 26 ตวั เต่าทะเลจานวน 28 ตัว โดยเพ่ิมขึน้ จากปี พ.ศ. 2562 ซึ่งมีจานวน 26 ตวั

สิ่งแวดลอ้ มทำงทะเล

1) คณุ ภำพน้ำทะเล

143

ในปี พ.ศ. 2563 คุณภาพน้าทะเลมีแนวโน้มเส่ือมโทรมลง ท้ังน้ีเมื่อเปรียบเทียบกับ ปี พ.ศ. 2562 พบว่า
สถานะดีมาก ลดลงจากร้อยละ 36 เป็นร้อยละ 6 สถานะดี เพิ่มขึ้นจาก ร้อยละ 49 เป็นร้อยละ 73 สถานะพอใช้
เพมิ่ ข้นึ จาก ร้อยละ 15 เป็นร้อยละ 19 และสถานะเส่ือมโทรม เพิ่มขึ้นจาก ร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 2

2) นำ้ มันรัว่ ไหล
ในปี พ.ศ. 2563 ไม่พบน้ามนั ร่วั ไหลในเขตจงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ แตพ่ บปรากฏการณ์กอ้ นนา้ มนั ดนิ
จานวน 3 ครงั้
3) นำ้ ทะเลเปล่ยี นสี
ในช่วงปี พ.ศ. 2563 ไม่พบปรากฏการณน์ า้ ทะเลเปลี่ยนสี
4) แมงกะพรุนพิษ
จากการสารวจพบแมงกะพรุนพิษ ต้ังแต่ปี 2553 พบแมงกะพรุนพิษทั้งส้ิน 4 ชนิด โดยเป็นแมงกะพรุน
ในกลุ่ม Cubozoa หรือแมงกะพรุนกล่อง 2 ชนิด ได้แก่ Morbakka sp. , Carukiidae (unidentifiable) 2 และ
แมงกะพรุนกลุ่ม Scyphozoa จานวน 2 ชนิด ได้แก่ แมงกะพรุนไฟ Chrysaora sp. และ Pelagia sp. ในปี พ.ศ.
2563 ไมม่ กี ารรายงานพบผูป้ ว่ ยจากพษิ แมงกะพรนุ พิษ

ป่ำชำยเลน ป่ำชำยหำด

จากข้อมลู การใช้ประโยชน์ทดี่ ินปา่ ชายเลนในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563 จงั หวดั ประจวบครี ขี ันธ์ มพี ้ืนที่
ท้งั หมด 17,883.03 ไร่ โดยแบ่งเป็น

1) ปา่ ชายเลน 7,734.56 ไร่
2) ปา่ ชายหาด 1,357.84 ไร่
3) พื้นท่ีอื่น ๆ

• พน้ื ทเ่ี พาะเลย้ี งสัตวน์ า้ 3,385.07 ไร่
• พื้นทเ่ี กษตรกรรม 830.61 ไร่
• เมอื งและส่งิ ก่อสร้าง 549.01 ไร่
• หาดทราย 43.79 ไร่
• แมน่ ้า คูแพรก ขุมเหมือง ทะเล 678.97 ไร่
• ปา่ บนท่เี นิน 360.71 ไร่
• ระบบนิเวศไม้พ้นื ลา่ ง 2,942.47 ไร่

กำรกดั เซำะชำยฝ่งั

144

ชายฝั่งทะเลของจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ครอบคลุมพื้นที่ 25 ตาบล 8 อาเภอ โดยมีระยะทางแนวชายฝ่ัง
246.83 กิโลเมตร จากข้อมูลสถานภาพการกัดเซาะชายฝ่ัง ปี พ.ศ. 2563 พบการกัดเซาะเป็นระยะทางรวม 4.51
กิโลเมตร มีพื้นท่ีกัดเซาะรุนแรง เป็นระยะทาง 0.32 กิโลเมตร พื้นท่ีกัดเซาะปานกลาง เป็นระยะทาง 0.62
กิโลเมตร และพื้นท่ีกัดเซาะน้อย เป็นระยะทาง 3.57 กิโลเมตร ชายฝั่งทะเลที่ถูกกัดเซาะได้มีโครงการป้องกันแก้ไข
ปญั หา เปน็ ระยะทางรวม 58.18 กิโลเมตร โดยเป็นพ้ืนที่ที่ดาเนนิ การแกไ้ ขแล้ว ไมม่ กี ารกัดเซาะเป็นระยะทาง 57.94
กิโลเมตร และเปน็ พนื้ ท่ที ีด่ าเนนิ การแกไ้ ขแล้ว แตย่ งั มกี ารกัดเซาะเปน็ ระยะทาง 0.24 กโิ ลเมตร

ทมี่ า : รายงานสถานการณด์ ้านทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ังและการกัดเซาะชายฝั่งของประเทศไทย พ.ศ. 256๓
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอ้ ม กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝงั่