คำนำ สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ มีภารกิจหลักในการดำเนินการศึกษา วิจัย พัฒนาระบบ รูปแบบ มาตรฐาน หลักเกณฑ์ วิธีการ แนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับกิจการศาลและระบบงานของศาลยุติธรรม ให้คำปรึกษาแนะนำ จัดทำคู่มือการปฏิบัติงาน ตลอดจนเผยแพร่วิทยาการเกี่ยวกับการดำเนินงานวิจัย และพัฒนาระบบ นอกจากนี้ยังเป็นศูนย์ข้อมูลผลงานวิจัย ผลงานวิชาการของศาลยุติธรรมและสำนักงาน ศาลยุติธรรมทั้งในและต่างประเทศ ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ได้ดำเนินโครงการส่งเสริม การวิจัย พัฒนาและนวัตกรรมของศาลยุติธรรม การประชุมหรือสัมมนาเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนา นวัตกรรมการอำนวยความยุติธรรม รวมถึงการผลิตสื่อประชาสัมพันธ์เพื่อเผยแพร่องค์ความรู้ โดยรวบรวมและจัดทำเป็นรายงานผลการดำเนินงาน ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 เพื่อเผยแพร่ แก่หน่วยงานในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรมและผู้สนใจนำไปประโยชน์ในการอ้างอิงและพัฒนา ต่อยอดงานของศาลยุติธรรมให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นต่อไป สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ สำนักงานศาลยุติธรรม ธันวาคม 2566
ศาลยุติธรรมได้จัดตั้งสถาบันวิจัยรพีพัฒนศักดิ์ขึ้นในสำนักงานศาลยุติธรรม เมื่อวันที่ 9 สิงหาคม 2549 เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ โดยให้มีบทบาทหน้าที่ที่สำคัญ ในการดำเนินการศึกษาวิจัยทางด้านกฎหมายและสังคม และนำผลที่ได้จากงานวิจัยไปปรับใช้ในการ พัฒนาศาลยุติธรรมเพื่ออำนวยความยุติธรรมแก่ประชาชน เป็นการสนองพระประสงค์ของพระเจ้า บรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ที่ทรงกล่าวกับพระยามานวราชเสวีว่า “My life is service” พระองค์ท่านทรงเป็นต้นแบบของการนำความรู้ที่ได้จากการศึกษามาปรับใช้ให้เป็นประโยชน์อย่างเป็น รูปธรรมแก่ประเทศสยามและชาวสยามประเทศส่งผลจนถึงปัจจุบันที่กระบวนการยุติธรรมในชั้นศาลเป็น ที่ยอมรับจากสังคมว่ามีมาตรฐานในการอำนวยความยุติธรรมแก่ประชาชน ผลงานของสถาบันตลอด 17 ปีที่ผ่านมาเป็นที่ประจักษ์ว่างานวิจัยที่อยู่ภายใต้กำกับดูแลของ สถาบันวิจัยรพีพัฒนศักดิ์ล้วนแต่มีเนื้อหาสาระที่เป็นประเด็นสำคัญในสังคมและผลของงานวิจัยกลายเป็น องค์ความรู้ที่เป็นประโยชน์ในวงการนิติศาสตร์ ด้วยเหตุผลที่สถาบันวิจัยรพีพัฒนศักดิ์มีภาพของความ เป็นกลางทางวิชาการ และมีกิจกรรมส่งเสริมงานวิจัย อาทิการเปิดเวทีสาธารณะเสวนาในปัญหา ประเด็นต่าง ๆ ซึ่งเป็นสะพานเชื่อมต่อระหว่างนักวิชาการทั่วไป พี่น้องประชาชนที่จะได้แสดงความ คิดเห็น ความในใจ ความรู้สึก ความต้องการ และความเข้าใจของแต่ละท่าน กับผู้พิพากษาและเจ้าหน้าที่ ของศาลยุติธรรม ทำให้มีโอกาสแลกเปลี่ยนความคิดเห็นอย่างเปิดอก และเป็นการจุดประกายร่วมกันใน การแก้ไขปัญหาสำคัญของสังคมผ่านการวิจัยและนำไปใช้เพื่อสังคมและประเทศชาติทั้งนี้ เมื่อปี พ.ศ. 2559 สำนักงานศาลยุติธรรมได้ประกาศการแบ่งส่วนราชการภายใน โดยกำหนดหน้าที่ความรับผิดชอบ ให้สถาบันวิจัยรพีพัฒนศักดิ์และสำนักพัฒนาระบบงาน เป็นสถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ สารจากประธานกรรมการวิจัย ของศาลยุติธรรม
ในฐานะที่ผมได้ทำหน้าที่ประธานกรรมการการวิจัยของศาลยุติธรรม ในนามของกรรมการ การวิจัยทุกท่านขอชื่นชมผลการดำเนินการของสถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ในปีที่ผ่านมาที่เป็น ประโยชน์อย่างยิ่งต่อวงการนิติศาสตร์ และวงงานวิชาการที่เกี่ยวข้อง และเชื่อมั่นว่าผลผลิตงานวิจัย และข้อมูลจากการจัดนิติศาสตร์เสวนาของสถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์จะได้นำไปปรับใช้ตาม แนวทางที่เหมาะสมเพื่อประโยชน์สูงสุดแก่ประเทศชาติและประชาชนต่อไป ศาสตราจารย์พิเศษภัทรศักดิ์ วรรณแสง รองประธานศาลฎีกา
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 1
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 2
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 3 อำนาจหนาที่ของคณะกรรมการวิจัยของศาลยุติธรรม 1. กำหนดทิศทางและยุทธศาสตรงานวิจัยศาลยุติธรรมใหเปนไปในทิศทางเดียวกัน เพื่อการ บรรลุเปาหมายตามนโยบายดานการวิจัยและพัฒนาของศาลยุติธรรม 2. สงเสริมการผลิตงานวิจัยศาลยุติธรรมรวมกันระหวางบุคลากรภายใน ภายนอก และ หนวยงานตาง ๆ 3. ใหความเห็นชอบขอเสนอโครงการวิจัยเพื่อเสนอขออนุมัติทุนสนับสนุนการวิจัยตอสำนักงาน ศาลยุติธรรม 4. คัดเลือกผลงานวิจัย เพื่อจัดพิมพเผยแพรตอสาธารณชนและผูสนใจ 5. ติดตาม และประเมินผลการดำเนินการตามนโยบายดานวิจัยและพัฒนา 6. ปฏิบัติงานอื่นใดตามระเบียบนี้และตามที่ไดรับมอบหมาย ผลการดำเนินงานของคณะกรรมการวิจัยของศาลยุติธรรม ดวยระเบียบคณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมวาดวยการบริหารการวิจัยของศาลยุติธรรม พ.ศ. 2562 คณะกรรมการวิจัยของศาลยุติธรรมมีอำนาจหนาที่กำหนดทิศทางและยุทธศาสตรงานวิจัย ศาลยุติธรรมใหเปนทิศทางเดียวกัน สงเสริมการผลิตงานวิจัยศาลยุติธรรม ใหความเห็นชอบขอเสนอ โครงการวิจัยเพื่อเสนอขออนุมัติทุนสนับสนุนการวิจัยตอสำนักงานศาลยุติธรรม คัดเลือกผลงานวิจัย เพื่อจัดพิมพเผยแพรเสนอตอสาธารณชนและผูสนใจ ในปงบประมาณ พ.ศ. 2566 คณะกรรมการวิจัย ไดมีการกำหนดยุทธศาสตรงานวิจัยของศาลยุติธรรม พ.ศ. 2565 – 2566 โดยสอดคลองกับแผน ยุทธศาสตรศาลยุติธรรมและนโยบายประธานศาลฎีกา ดังนี้ ยุทธศาสตรงานวิจัยที่ 1 ยุทธศาสตรการวิจัยดานความเชื่อมั่นศรัทธาการอำนวยความยุติธรรม ยุทธศาสตรงานวิจัยที่ 2 ยุทธศาสตรการวิจัยดานความเชื่อถือในระดับสากล ยุทธศาสตรงานวิจัยที่ 3 ยุทธศาสตรการวิจัยดานการดำเนินงานอันเปนมาตรฐานไปในทิศทาง เดียวกัน ยุทธศาสตรงานวิจัยที่ 4 ยุทธศาสตรการวิจัยดานพัฒนาที่ยั่งยืน ยุทธศาสตรงานวิจัยที่ 5 ยุทธศาสตรการวิจัยดานการเปลี่ยนผานสูอนาคต
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 4
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 5 รายงานวิจัยฉบับสมบูรณของขาราชการฝายตุลาการศาลยุติธรรม จำนวน 5 เรื่อง ขอมูล ณ วันที่ 29 กันยายน 2566 ลำดับที่ งานวิจัย/ผูดำเนินการวิจัย QR Code งานวิจัย 1 เรื่อง “บทบาทของศาลยุติธรรมในการคุมครองผูเสียหาย ที่พนักงานอัยการมีคำสั่งไมฟองคดีอาญา” นายสุรสิทธิ์ แสงวิโรจนพัฒน ผูพิพากษาศาลอุทธรณ 2 เรื่อง “การพัฒนาเกี่ยวกับการปฏิบัติหนาที่ของทนายความขอแรง ที่ศาลตั้งใหจำเลยในคดีอาญา” นายอุทิศ สุภาพ ผูพิพากษาหัวหนาคณะในศาลอุทธรณ 3 เรื่อง “แนวทางการปรับใชหลักความไดสัดสวนในการพิจารณา พิพากษาคดีที่เกี่ยวกับสิทธิทางรัฐธรรมนูญของศาลยุติธรรม” นายกิตติคุณ วงศทองทิว ผูพิพากษาศาลแพง 4 เรื่อง “ปญหาขอขัดของและแนวทางพัฒนาการจัดทำคำพิพากษา ของศาลในสังกัดสำนักงานอธิบดีผูพิพากษาภาค 5” นายสุกิจ ศรีสุวรรณ ผูพิพากษาหัวหนาศาลประจำสำนักงานอธิบดีผูพิพากษาภาค 5 5 เรื่อง “การเสริมสรางประสิทธิภาพการแตงตั้งผูกำกับดูแล ตามพระราชบัญญัติมาตรการกำกับและติดตามจับกุมผูหลบหนี การปลอยตัวชั่วคราวโดยศาล พ.ศ. 2560 กรณีศึกษาการแตงตั้ง ผูกำกับดูแลประเภทผูปกครองทองที่ในพื้นที่ตางจังหวัด” นายภัคพล ศิรเวธน นักวิเคราะหนโยบายและแผนชำนาญการ (ผูวิจัยหลัก) นายจักรพงษ หนูดำ เจาพนักงานศาลยุติธรรมปฏิบัติการ (ผูชวยวิจัย)
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 6
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 7
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 8 โครงการวิจัย เรื่อง การพัฒนามาตรฐานขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาล (Time Standard) หลักการและเหตุผล สืบเนื่องจากรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 หมวด 16 การปฏิรูปประเทศ มาตรา 258 ดานกระบวนการยุติธรรม บัญญัติใหมีการกำหนดระยะเวลาดำเนินงานในทุกขั้นตอน ของกระบวนการยุติธรรมที่ชัดเจน เพื่อใหประชาชนไดรับความยุติธรรมโดยไมลาชา ประกอบกับ แผนการปฏิรูปประเทศ ดานกระบวนการยุติธรรม เรื่องและประเด็นการปฏิรูปที่ 1 ระบุใหมีการกำหนด ระยะเวลาดำเนินงานในทุกขั้นตอนของกระบวนการยุติธรรมที่ชัดเจนเพื่อใหประชาชนไดรับความยุติธรรม โดยไมลาชาตามกรอบระยะเวลาที่กำหนด รวมถึงสามารถตรวจสอบความคืบหนาของการดำเนินงาน ในแตละขั้นตอนได ดังนั้น ในปงบประมาณ พ.ศ. 2562 ศาลยุติธรรมซึ่งเปนองคกรสำคัญในกระบวนการ ยุติธรรมอันมีภารกิจหลักในการพิจารณาพิพากษาคดีเพื่ออำนวยความยุติธรรมใหแกประชาชนผูมีอรรถคดี ดวยความสะดวก รวดเร็ว เปนธรรม และปราศจากอคติ จึงไดจัดทำ “คูมือแนวทางการกำหนดระยะเวลา การปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตน (Time Standard)” ขึ้น เปนกรอบแนวทางในการปฏิบัติงานธุรการ ในแตละขั้นตอนที่เปนมาตรฐานเดียวกันทั่วประเทศ ประกอบดวย 7 กลุมศาล ไดแก กลุมศาลชั้นตน ที่ไมสังกัดภาคในเขตกรุงเทพมหานครที่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีแพง กลุมศาลชั้นตนที่ไมสังกัดภาค ในเขตกรุงเทพมหานครที่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีอาญา กลุมศาลจังหวัด กลุมศาลแขวง กลุมศาลเยาวชนและครอบครัว กลุมศาลแรงงาน และกลุมศาลอาญาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ ทั้งนี้ เพื่อใหการอำนวยความยุติธรรมมีประสิทธิภาพมากขึ้น และแสดงถึงความเปนมาตรฐานสากล ในการปฏิบัติงานโดยคำนึงถึงความตองการของประชาชนเปนสำคัญ ในการนี้ พระราชบัญญัติกำหนดระยะเวลาดำเนินงานในกระบวนการยุติธรรม พ.ศ. 2565 กำหนดใหหนวยงานในกระบวนการยุติธรรมกำหนดระยะเวลาดำเนินงานในกระบวนการยุติธรรม ทุกขั้นตอนใหชัดเจน เพื่อใหประชาชนไดรับความยุติธรรมโดยไมลาชา และใหผูมีสวนเกี่ยวของ ไดแก คูความ คูกรณี ผูตองหาและผูเสียหาย ทราบไดวาหนวยงานในกระบวนการยุติธรรมจะพิจารณาเรื่องที่อยู ระหวางดำเนินงานเสร็จสิ้นเมื่อใด รวมทั้งสามารถตรวจสอบความคืบหนาไดและแผนยุทธศาสตร ศาลยุติธรรม พ.ศ 2565 - 2568 ยุทธศาสตร T เชื่อมั่นศรัทธาการอำนวยความยุติธรรม (Trusted Justice) ประเด็นยุทธศาสตรที่ 1 กลาวถึงการเสริมสรางมาตรฐานการพิจารณาพิพากษาคดี โดยแนวทาง การดำเนินการที่ 1 กำหนดใหมีการปรับปรุงและพัฒนามาตรฐานกรอบระยะเวลาการดำเนินกระบวน พิจารณาการพิพากษาคดี และการมีคำสั่งในแตละประเภทคดี ประกอบกับนโยบายประธานศาลฎีกา พ.ศ. 2565 - 2566 ของนายโชติวัฒน เหลืองประเสริฐ ขอ 2 “รวมใจ” และขอ 3 “รับใชประชาชน” มุงเนนใหบุคลากรในองคกรศาลยุติธรรมรวมมือรวมใจและมีจิตสำนึกในการปฏิบัติหนาที่อำนวย ความยุติธรรมและใหบริการประชาชน ดวยความรวดเร็ว สะดวก ประหยัด เปนธรรมอยางทั่วถึง
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 9 มีประสิทธิภาพและมาตรฐานเดียวกัน ตลอดจนขอกำหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยวิธีพิจารณาคดี ทางอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2563 ซึ่งมีผลใชบังคับตั้งแตวันที่ 1 ตุลาคม 2563 เปนตนไป กำหนดหลักการ รองรับใหการดำเนินกระบวนพิจารณาของศาลในทุกขั้นตอน ไมวาจะเปนการจัดทำเอกสารในสำนวนความ การยื่น สง หรือรับเอกสาร การนั่งพิจารณา การบันทึกคำพยานการรับฟงพยานหลักฐาน การทำคำพิพากษา อุทธรณ ฎีกา สามารถดำเนินการโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกสหรือกระทำในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพใหการพิจารณาพิพากษาคดีและการใหบริการประชาชนผูมีอรรถคดีเปนไปดวย ความสะดวกรวดเร็วมากขึ้น รวมถึงปจจุบันศาลยุติธรรมไดมีการปรับเพิ่มแผนกหรือสวนงานในศาลชั้นตน เพื่อใหการอำนวยความยุติธรรมแกประชาชนมีความเฉพาะเจาะจง และสอดคลองกับบริบททางสังคม ที่เปลี่ยนแปลงไป โดยเฉพาะการนำเทคโนโลยีที่ทันสมัยนำมาปรับใชในกระบวนพิจารณา เชน แผนกคดี ซื้อขายออนไลนในศาลแพง ซึ่งกำหนดใหการดำเนินกระบวนพิจารณาทุกขั้นตอนในคดีซื้อขายออนไลน ใหใชวิธีพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกส จากปจจัยสำคัญที่กลาวมาขางตน ไดแก กฎหมาย ระเบียบ ขอบังคับ แผนยุทธศาสตร ศาลยุติธรรม นโยบายผูบริหารศาลยุติธรรม ระบบเทคโนโลยีที่ทันสมัย และการเพิ่มแผนกหรือสวนงาน ภายในศาลชั้นตน ลวนแตสามารถสงผลกระทบตอความเหมาะสมของมาตรฐานระยะเวลาและขั้นตอน การปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตนที่เปลี่ยนแปลงไปทั้งสิ้น ประกอบกับพระราชบัญญัติกำหนดระยะเวลา ดำเนินงานในกระบวนการยุติธรรม พ.ศ. 2565 มาตรา 11 กำหนดใหหนวยงานในกระบวนการยุติธรรม ตรวจสอบขั้นตอนและระยะเวลาการดำเนินงานในกระบวนการยุติธรรมวากำหนดขั้นตอนและระยะเวลา เหมาะสมหรือไม หากเห็นวาไมเหมาะสม ใหมีมาตรการเพื่อพัฒนาหรือปรับปรุงโดยเร็ว เพื่อใหประชาชน ไดรับความยุติธรรมโดยไมลาชา ซึ่งอยางนอยตองดำเนินการทุกสามป ดังนั้นในปงบประมาณ พ.ศ. 2566 สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์จึงเห็นสมควรดำเนินโครงการวิจัย เรื่อง “การพัฒนามาตรฐาน ขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตน (Time Standard)” โดยการศึกษา ทบทวน วิเคราะห ขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตนตามคูมือ ปงบประมาณ พ.ศ. 2562 เพื่อตรวจสอบวา ขั้นตอนและกรอบระยะเวลาที่กำหนดไวแลว มีความเหมาะสม และสอดคลองกับกฎหมาย ระเบียบ ขอบังคับ และการปฏิบัติงานในปจจุบันหรือไม อันจะนำไปสู การปรับปรุง แกไข และพัฒนามาตรฐานขั้นตอนและกรอบระยะเวลาที่เหมาะสม เพื่อใหประชาชน ไดรับความยุติธรรมโดยไมลาชา นอกจากนี้ รวมถึงการศึกษา วิเคราะหเพื่อกำหนดมาตรฐานขั้นตอน และกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตนที่นำวิธีพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกสมาใชดวย ทั้งนี้ เพื่อใหศาลยุติธรรมมีกรอบแนวทางในการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตนที่เปนมาตรฐานเดียวกัน ทั่วประเทศที่สอดคลองกับกฎหมาย ระเบียบ ขอบังคับ และบริบททางสังคมในปจจุบัน อันจะสงผลให กระบวนการอำนวยความยุติธรรมมีประสิทธิภาพมากขึ้นเปนที่พึงพอใจและตอบสนองความคาดหวัง ของประชาชนผูมีอรรถคดี แสดงถึงความเปนมาตรฐานสากลในการปฏิบัติงานของศาลยุติธรรม
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 10 วัตถุประสงค 1. เพื่อศึกษา ทบทวน วิเคราะห ขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตน ตามคูมือปงบประมาณ พ.ศ. 2562 และแกไข ปรับปรุง พัฒนา ใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบียบ ขอบังคับและการปฏิบัติงานในปจจุบัน 2. เพื่อศึกษา วิเคราะห ขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตน ในกรณีที่นำวิธีพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกสมาใช และพิจารณากำหนดมาตรฐานขั้นตอนและ กรอบระยะเวลาใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบียบ ขอบังคับ และการปฏิบัติงานในปจจุบัน 3. เพื่อจัดทำมาตรฐานขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตน (Time Standard) ทั้งในกรณีการพิจารณาคดีดวยวิธีปกติและวิธีอิเล็กทรอนิกส ใหเปนมาตรฐานเดียวกัน เปาหมายการดำเนินงาน ศาลยุติธรรมมีคูมือมาตรฐานขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลของ กลุมศาลตาง ๆ ประกอบดวย 1) กลุมศาลชั้นตน 7 กลุมศาล 2) กลุมศาลชำนัญพิเศษ 3) กลุมศาลที่ใช วิธีพิจารณาคดีดวยวิธีอิเล็กทรอนิกส และ 4) กลุมศาลสูง ระยะเวลาดำเนินงาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2566 (เดือนตุลาคม 2565 - มีนาคม 2566) ผลการดำเนินงาน 1. จัดทำคูมือมาตรฐานขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตน (ฉบับที่ 1) สำหรับศาลชั้นตน 7 กลุมศาล ไดแก (1) กลุมศาลชั้นตนที่ไมสังกัดภาคในเขตกรุงเทพมหานคร ที่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีแพง (2) กลุมศาลชั้นตนที่ไมสังกัดภาคในเขตกรุงเทพมหานครที่มีอำนาจ พิจารณาพิพากษาคดีอาญา (3) กลุมศาลจังหวัด (4) กลุมศาลแขวง (5) กลุมศาลเยาวชนและครอบครัว (6) กลุมศาลแรงงาน และ (7) กลุมศาลอาญาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ โดยเลขาธิการสำนักงาน ศาลยุติธรรมไดโปรดเห็นชอบใหแจงศาลที่เกี่ยวของถือปฏิบัติ ตามหนังสือสำนักงานศาลยุติธรรม ที่ ศย 020/ว 172 (ป) ลงวันที่ 21 ธันวาคม 2565 2. จัดทำคูมือมาตรฐานขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตน (ฉบับที่ 2) สำหรับศาลชำนัญพิเศษ 3 ศาล ไดแก (1) ศาลทรัพยสินทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลาง (2) ศาลลมละลายกลาง และ (3) ศาลภาษีอากรกลาง โดยเลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรมไดโปรด เห็นชอบใหแจงศาลที่เกี่ยวของถือปฏิบัติตามหนังสือสำนักงานศาลยุติธรรมที่ ศย 020/ว 86 ลงวันที่ 24 มกราคม 2566
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 11 3. จัดทำคูมือมาตรฐานขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตน (ฉบับที่ 3) กรณีใชวิธีพิจารณาคดีอิเล็กทรอนิกส โดยเลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรมไดโปรดเห็นชอบใหแจงศาล ที่เกี่ยวของถือปฏิบัติตามหนังสือสำนักงานศาลยุติธรรม ที่ ศย 020/ว 45(ป) ลงวันที่ 7 เมษายน 2566 4. จัดทำคูมือมาตรฐานขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาล (ศาลสูง) สำหรับ ศาลฎีกาและศาลชั้นอุทธรณ โดยเลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรมไดโปรดเห็นชอบใหแจงศาล ที่เกี่ยวของถือปฏิบัติตามหนังสือสำนักงานศาลยุติธรรม ที่ ศย 020/ว 335 ลงวันที่ 7 เมษายน 2566 5. จัดทำแนวปฏิบัติในการรับเรื่องจากผูมีสวนเกี่ยวของอันเนื่องมาจากความลาชา ในการพิจารณาพิพากษาคดีตามระเบียบราชการฝายตุลาการศาลยุติธรรม วาดวยการกำหนดระยะเวลา การพิจารณาพิพากษาคดีของศาลยุติธรรม พ.ศ. 2566 และแบบรายงานสถิติกรณีดำเนินการเกิน กรอบระยะเวลา ตามหนังสือสำนักงานศาลยุติธรรม ที่ ศย 020/ 112 ลงวันที่ 31 มกราคม 2566 เรื่อง “แนวปฏิบัติในการรับเรื่องจากผูมีสวนเกี่ยวของอันเนื่องมาจากความลาชาในการพิจารณาพิพากษาคดี ตามระเบียบราชการฝายตุลาการศาลยุติธรรม วาดวยการกำหนดระยะเวลาการพิจารณาพิพากษาคดี ของศาลยุติธรรม พ.ศ. 2566” ซึ่งนับตั้งแตวันที่ 24 มกราคม 2566 ถึงปจจุบัน (สิงหาคม 2566) พบวาในเดือนกรกฎาคม 2566 ศาลที่มีการรับเรื่องจากผูมีสวนเกี่ยวของอันเนื่องมาจากความลาชา ในการพิจารณาพิพากษาคดีตามระเบียบราชการฝายตุลาการศาลยุติธรรมวาดวยการกำหนดระยะเวลา การพิจารณาพิพากษาคดีของศาลยุติธรรม พ.ศ. 2566 มีจำนวน 1 ศาล และศาลที่มีขอมูลสถิติ การดำเนินงานที่เกินกำหนดระยะเวลาที่กำหนดไว มีจำนวน 31 ศาล รวม 517 คดี และในเดือนสิงหาคม 2566 ศาลทั่วประเทศยังไมมีการรับเรื่องรองเรียนอันเนื่องมาจากความลาชาในการปฏิบัติงาน และศาล ที่มีขอมูลสถิติการดำเนินงานที่เกินกำหนดระยะเวลาที่กำหนดไว มีจำนวน 35 ศาล รวม 822 คดี และ 1 คำรอง/คำขอ ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ 1. ขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตนตามคูมือ ปงบประมาณ พ.ศ. 2562 เปนไปตามกฎหมาย ระเบียบ ขอบังคับและการปฏิบัติงานในปจจุบัน 2. ศาลชั้นตนที่นำวิธีพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกสมาใช มีขั้นตอนและกรอบระยะเวลา การปฏิบัติงานธุรการที่เปนมาตรฐานเดียวกัน 3. ศาลยุติธรรมมีมาตรฐานขั้นตอนและกรอบระยะเวลาการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตน (Time Standard) เพื่อใชเปนกรอบแนวทางในการปฏิบัติงานธุรการศาลชั้นตนที่เปนมาตรฐานเดียวกัน ทั่วประเทศ สรางความพึงพอใจและสามารถตอบสนองความคาดหวังของประชาชนผูมีอรรถคดีในการ ติดตอราชการกับศาลยุติธรรม
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 12
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 13 โครงการศึกษาวิจัย เรื่อง การเก็บรักษาและการทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความอิเล็กทรอนิกส หลักการและเหตุผล ศาลยุติธรรมไดมีการพัฒนาศักยภาพดานเทคโนโลยีดิจิทัล และกระบวนการนำเทคโนโลยีดิจิทัล มาใชในการทำงานหรือในกระบวนการพิจารณาคดีมาอยางตอเนื่อง เพื่อรองรับการกาวเขาสู ศาลยุติธรรมดิจิทัล (D-Court) โดยนับแตมีพระราชบัญญัติแกไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ความแพง (ฉบับที่ 28) พ.ศ. 2558 ซึ่งแกไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพงมาตรา 34/1 มาตรา 51 วรรคสอง และมาตรา 68 ไดกำหนดใหประธานศาลฎีกามีอำนาจออกขอกำหนดโดยความ เห็นชอบของที่ประชุมใหญศาลฎีกา เพื่อเปนอนุบัญญัติกำหนดหลักการกลางรองรับใหการดำเนิน กระบวนพิจารณาของศาลในทุกขั้นตอนสามารถดำเนินการโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกสหรือกระทำใน รูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสได อันจะเปนการเพิ่มประสิทธิภาพใหการพิจารณาพิพากษาคดีและการ ใหบริการประชาชนผูมีอรรถคดีเปนไปดวยความสะดวกรวดเร็ว ทั้งนี้ ศาลยุติธรรมไดมีการปรับปรุงแกไข กฎ ระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของเพื่อใหรองรับการดำเนินการในเรื่องดังกลาวหลายฉบับ ในระยะเริ่มตน ประธานศาลฎีกาไดออกขอกำหนดของประธานศาลฎีกา วาดวยการยื่นสง และ รับคำคูความและเอกสารทางระบบรับสงอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2560 ซึ่งออกตามความในมาตรา 34/1 และมาตรา 68 แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง กำหนดใหมี “ระบบรับสงอิเล็กทรอนิกส” เพื่อรองรับการยื่น สง และรับคำฟอง คำคูความ คำสั่งศาล หมายเรียก หมายอื่น ๆ รวมทั้งเอกสาร ทางคดี ทำใหการฟองคดี การยื่นและสงคำคูความและเอกสาร การแจงคำสั่งของศาลสามารถทำได ผานระบบรับสงอิเล็กทรอนิกส (e-Filing) ได ตอมาไดมีการออกขอกำหนดของประธานศาลฎีกา วาดวย การจัดทำสารบบความ สารบบคำพิพากษา และการรวบรวมเก็บรักษาเอกสารในสำนวนความในรูปแบบ ขอมูลอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2562 ซึ่งออกตามความในมาตรา 51 วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายวิธี พิจารณาความแพง มีสาระสำคัญคือ การกำหนดใหศาลอาจจัดทำสารบบความหรือสารบบคำพิพากษา การรวบรวมเอกสารในสำนวนความ และการเก็บรักษาสำเนาคำพิพากษาหรือคำสั่งชี้ขาดคดีในรูปแบบ ขอมูลอิเล็กทรอนิกสได และเพื่อใหการดำเนินกระบวนพิจารณาของศาลสามารถดำเนินการโดยวิธีการ ทางอิเล็กทรอนิกสหรือกระทำในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสไดในทุกขั้นตอน จึงไดมีการออกขอกำหนด ของประธานศาลฎีกาวาดวยวิธีพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2563 ซึ่งออกตามความในมาตรา 34/1 มาตรา 51 วรรคสอง และมาตรา 68 แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มีสาระสำคัญ ในการกำหนดหลักเกณฑที่เกี่ยวของกับวิธีพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกสหลายประการ เชน การจัดทำ เอกสารในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส การนั่งพิจารณาโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส การรับฟง พยานหลักฐาน การจัดทำคำพิพากษา เปนตน
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 14 แมการพัฒนาการดำเนินการโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกสหรือกระทำในรูปแบบขอมูล อิเล็กทรอนิกสดังกลาวของศาลยุติธรรมชวยลดปญหาการจัดการคดีของศาลยุติธรรมที่มีจำนวนมาก และมีปริมาณเพิ่มขึ้นในทุกป โดยเฉพาะอยางยิ่งการรวบรวมเก็บรักษาเอกสารในสำนวนความในรูปแบบ ขอมูลอิเล็กทรอนิกสซึ่งเปนการลดภาระในการดูแลและจัดเก็บเอกสารในสำนวนความที่มีปริมาณเพิ่มขึ้น ในทุกปจนทำใหพื้นที่ศาลที่มีอยูอยางจำกัดไมเพียงพอตอการจัดเก็บเอกสารในสำนวนความดังกลาว และโดยที่ขอกำหนดของประธานศาลฎีกา วาดวยการจัดทำสารบบความ สารบบคำพิพากษา และ การรวบรวมเก็บรักษาเอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2562 หมวด 4 การเก็บรักษาและการทำลายสารบบความ สารบบคำพิพากษา และสำนวนความ ในขอ 17 ไดกำหนดให สารบบความและสารบบคำพิพากษาในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสกับเอกสารที่ไดจัดทำหรือแปลง ใหอยูในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสใหเก็บรักษาไวโดยคำนึงถึงประโยชนตอการอำนวยความยุติธรรม และสิทธิสวนบุคคลของผูมีสวนไดเสีย และเมื่อหมดความจำเปนก็ใหทำลายไดตามระเบียบที่ คณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมกำหนด แตเนื่องจากกฎระเบียบที่เกี่ยวของกับการกำหนดหลักเกณฑ ในเรื่องการดำเนินการเกี่ยวกับสำนวนความและเอกสารซึ่งใชบังคับในปจจุบันอันไดแก ระเบียบ คณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมวาดวยการปลดทำลายสำนวนความและเอกสาร พ.ศ. 2552 และ ที่แกไขเพิ่มเติม รวมถึงระเบียบคณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมวาดวยงานธุรการเกี่ยวกับสำนวนความ และเอกสาร พ.ศ. 2557 ยังมิไดระบุถึงการดำเนินการเก็บรักษาและการทำลายขอมูลเอกสารในสำนวน ความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสไวอยางชัดแจง ดังนั้น จึงเห็นควรมีการศึกษาแนวคิด หลักการ กระบวนการและวิธีการ วิเคราะหสภาพปญหา อุปสรรคและขอขัดของ เพื่อเสนอแนะแนวทาง การพัฒนา และปรับปรุงแกไขกฎ ระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของกับการเก็บรักษาและการทำลายขอมูล เอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส วัตถุประสงค 1. เพื่อศึกษาแนวคิด หลักการ กระบวนการ และวิธีการในการเก็บรักษาและการทำลายขอมูล เอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส 2. เพื่อศึกษาวิเคราะหสภาพปญหา อุปสรรคและขอขัดของในการเก็บรักษาและการทำลาย ขอมูลเอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส 3. เพื่อเสนอแนะแนวทางการพัฒนากระบวนการและวิธีการในการเก็บรักษาและการทำลาย ขอมูลเอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส 4. เพื่อเสนอแนะแนวทางการปรับปรุงแกไขกฎ ระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของกับการเก็บรักษา และการทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 15 ขอบเขตของการศึกษา การวิจัยครั้งนี้มีขอบเขตการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ดวยการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) โดยศึกษาแนวคิด หลักการ กระบวนการและวิธีการในการเก็บรักษาและ การทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส ตลอดจนศึกษาวิเคราะหสภาพ ปญหา อุปสรรคและขอขัดของในการเก็บรักษาและการทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความในรูปแบบ ขอมูลอิเล็กทรอนิกสทั้งของประเทศไทยและของตางประเทศ รวมถึงการเก็บขอมูลจากหนวยงานภายใน สำนักงานศาลยุติรรมที่เกี่ยวของกับการจัดเก็บและการทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความในรูปแบบ ขอมูลอิเล็กทรอนิกส ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ 1. ไดทราบแนวคิด หลักการ กระบวนการ และวิธีการในการเก็บรักษาและการทำลายขอมูล เอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส 2. ไดทราบสภาพปญหา อุปสรรคและขอขัดของในการเก็บรักษาและการทำลายขอมูลเอกสาร ในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส 3. ไดแนวทางการพัฒนากระบวนการและวิธีการในการเก็บรักษาและการทำลายขอมูลเอกสาร ในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส 4. ไดแนวทางการปรับปรุงแกไขกฎ ระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของกับการเก็บรักษาและการ ทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส บทสรุป สำนักงานศาลยุติธรรมไดมีการพัฒนาศักยภาพดานเทคโนโลยีดิจิทัลและกระบวนการ นำเทคโนโลยีดิจิทัลมาใชในการทำงานหรือในกระบวนการพิจารณาคดีมาอยางตอเนื่อง มีการพัฒนา ระบบงานที่เกี่ยวของกับการจัดเก็บเอกสารในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสหลายระบบไดแก ระบบ สารบบและสำนวนความอิเล็กทรอนิกส (E-CMS), ระบบการยื่นและสงคำคูความและเอกสารโดย สื่ออิเล็กทรอนิกส (e-Filing System), ระบบบริการออนไลนศาลยุติธรรม (Court Integral Online Service : CIOS) และระบบบันทึกคำพยานดวยภาพและเสียงในหองพิจารณาคดี (e-Hearing) ใน ขณะเดียวกันก็ไดมีการปรับปรุงแกไข กฎ ระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของเพื่อใหรองรับการดำเนินการ ในเรื่องดังกลาวหลายฉบับ เริ่มจากขอกำหนดของประธานศาลฎีกา วาดวยการยื่นสง และรับคำคูความ และเอกสารทางระบบรับสงอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2560 ตอมาไดมีการออกขอกำหนดของประธาน ศาลฎีกาวาดวยการจัดทำสารบบความ สารบบคำพิพากษา และการรวบรวมเก็บรักษาเอกสารในสำนวน ความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2562 และลาสุดไดมีการออกขอกำหนดของประธานศาลฎีกา
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 16 วาดวยวิธีพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2563 เพื่อใหการดำเนินกระบวนพิจารณาของศาล สามารถดำเนินการโดยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกสหรือกระทำในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสไดใน ทุกขั้นตอนอยางไรก็ตาม จากการศึกษาพบวายังมีปญหา อุปสรรคและขอขัดของในการดำเนินการ ในเรื่องเกี่ยวกับการเก็บรักษาและการทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูล อิเล็กทรอนิกส โดยอาจแบงไดเปน ปญหา อุปสรรคและขอขัดของในดานการบริหารจัดการ อันเกิดจาก การขาดบูรณาการในกระบวนการทำงาน มีกระบวนการทำงานที่ซ้ำซอนกัน การบริหารจัดการพื้นที่ จัดเก็บขอมูลอิเล็กทรอนิกสที่ขาดประสิทธิภาพ และปญหาดานกฎระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของซึ่งเกิด จากความไมชัดเจนในกฎระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของกับการทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความที่อยู ในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส ขอเสนอแนะ 1. การบูรณาการกระบวนการทำงานที่เกี่ยวของ สำนักงานศาลยุติธรรมควรพัฒนาการเชื่อมโยงกระบวนการทำงานโดยเฉพาะอยางยิ่ง การพัฒนาการถายโอนขอมูลอิเล็กทรอนิกสระหวางระบบเพื่อใหเกิดเอกภาพในการดำเนินการ ลดกระบวนการทำงานที่ซ้ำซอน ทำใหการบริหารจัดการพื้นที่จัดเก็บขอมูลมีประสิทธิภาพ ในขณะเดียวกันจะเปนการลดภาระหนาที่ของบุคลากรรวมถึงทรัพยากรที่ใชในการนำเขาขอมูล สูระบบ ดังนี้ 1) หนวยงานที่รับผิดชอบในการดูแลระบบงานตางๆ ควรมีการประสานงานดานเทคนิค เพื่อกำหนดบัญชีขอมูล (Data Catalog) และจัดทำแผนภาพการไหลของขอมูล (Data Flow Diagram) ใหชัดเจน เพื่อพัฒนาความเชื่อมโยงของขอมูลและโอนถายขอมูลระหวางระบบงาน อันนำไปสูการลด ความซ้ำซอนของการจัดเก็บขอมูล 2) หนวยงานที่รับผิดชอบในการดูแลระบบงานควรมีการจัดทำผังการดำเนินงาน (Flow Chart) ของแตละระบบงานใหชัดเจน เพื่อใหผูเกี่ยวของเกิดความรูความเขาใจในระบบงานมากยิ่งขึ้น 2. การเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการพื้นที่จัดเก็บขอมูลเอกสารในสำนวนความใน รูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส สำนักงานศาลยุติธรรมควรวางแผนการจัดสรรพื้นที่จัดเก็บขอมูลอิเล็กทรอนิกสที่อิงกับปริมาณ ขอมูลอิเล็กทรอนิกสที่ตองจัดเก็บ แทนการจัดสรรในลักษณะการใหพื้นที่จัดเก็บเทากันทุกศาลเนื่องจาก ปริมาณคดีของแตละศาลมีความตางกัน ดังจะเห็นไดจากขอมูลในบทที่ 2 ซึ่งพบวาบางศาลคาดวาพื้นที่ จัดเก็บขอมูลจะเต็มภายใน 3 ป ในขณะที่บางศาลตองใชเวลากวา 100 ปจึงจะใชพื้นที่เต็มโดยการ จัดสรรพื้นที่ดังกลาวควรคำนึงถึงการถายโอนขอมูลระหวางระบบดวย โดยเฉพาะอยางยิ่งขอมูลจาก ระบบบันทึกคำพยานดวยภาพและเสียงในหองพิจารณาคดี (e-Hearing) ซึ่งมีขนาดใหญกวาไฟลเอกสาร
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 17 ทั่วไปและใชพื้นที่จำนวนมากในการจัดเก็บ ทั้งนี้ อาจนำเทคโนโลยีคลาวด (cloud computing) มาใช กับการบริหารจัดการพื้นที่จัดเก็บขอมูลอิเล็กทรอนิกสดวย 3. ปรับปรุงแกไขกฎระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของกับการทำลายขอมูลเอกสารใน สำนวนความที่อยูในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส ควรมีการแกไขระเบียบคณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมวาดวยการปลดทำลายสำนวนความ และเอกสาร พ.ศ. 2552 เพื่อใหเกิดความชัดเจนในเรื่องการทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความที่อยูใน รูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส โดยระเบียบคณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมควรมีสาระสำคัญดังนี้ 1) กำหนดบทนิยามคำวา“ขอมูลอิเล็กทรอนิกส” ใหหมายความวา “ขอความที่ไดสราง สง รับ เก็บรักษาหรือประมวลผลดวยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส” เพื่อใหสอดคลองกับขอกำหนดของ ประธานศาลฎีกาวาดวยการจัดทำสารบบความ สารบบคำพิพากษา และการรวบรวมเก็บรักษาเอกสาร ในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2562 และขอกำหนดของประธานศาลฎีกาวาดวย วิธีพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2563 ที่กำหนดใหเอกสารที่ไดยื่น สง และรับทางระบบรับ สง อิเล็กทรอนิกสตามขอกำหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยการยื่น สง และรับคำคูความและเอกสาร ทางระบบรับสงอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2560 เอกสารที่ไดจัดทำในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสตาม ขอกำหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยวิธีพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2563 และบันทึกคำเบิก ความพยานโดยใชวิธีการบันทึกภาพและเสียงเปนขอมูลอิเล็กทรอนิกส ซึ่งเปนการแกไขในลักษณะ เดียวกันกับระเบียบคณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมวาดวยการปลดทำลายสำนวนความและเอกสาร ฉบับที่ 4 ลงวันที่ 20 กันยายน 2561 ที่แกไขโดยกำหนดนิยามคำวา “หลักฐานการรับจายเงิน” 2) กำหนดบทนิยามคำวา “สำนวนความ” ใหหมายความรวมถึง “เอกสารที่ไดยื่น สง และรับทางระบบรับสงอิเล็กทรอนิกส เอกสารที่ไดจัดทำหรือเก็บรักษาในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส บันทึกคำเบิกความพยานโดยใชวิธีการบันทึกภาพและเสียง” เพื่อลดปญหาการตีความและดำเนินการ สอดคลองไปในแนวทางเดียวกันจึงกำหนดใหเอกสารที่ไดยื่น สง และรับทางระบบรับสงอิเล็กทรอนิกส ตามขอกำหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยการยื่น สง และรับคำคูความและเอกสารทางระบบรับสง อิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2560 ขอกำหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยการจัดทำสารบบความ สารบบ คำพิพากษา และการรวบรวมเก็บรักษาเอกสารในสำนวนความในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2562 เอกสารที่ไดจัดทำในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสตามขอกำหนดของประธานศาลฎีกาวาดวยวิธี พิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกส พ.ศ. 2563 และบันทึกคำเบิกความพยานโดยใชวิธีการบันทึกภาพและ เสียงมีสถานะเปนสำนวนความตามระเบียบคณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมวาดวยการปลดทำลาย สำนวนความและเอกสาร ซึ่งเปนการแกไขในลักษณะเดียวกันกับระเบียบคณะกรรมการบริหาร ศาลยุติธรรมวาดวยการปลดทำลายสำนวนความและเอกสาร ฉบับที่ 3 ลงวันที่ 18 พฤษภาคม 2561
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 18 ที่แกไขเพิ่มเติมใหกำหนดนิยามคำวา “สำนวนความ” ใหหมายความรวมถึงหลักฐานการรับจายเงินซึ่ง รวมไวในสำนวนความ 3) เพิ่มเติมหมวด “เอกสารอิเล็กทรอนิกส” เพื่อกำหนดหลักเกณฑ วิธีการในการทำลาย เอกสารที่ไดจัดทำหรือดัดแปลงใหอยูในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสเปนการเฉพาะ เนื่องจากเอกสาร ที่ไดจัดทำหรือดัดแปลงใหอยูในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสมีหลักเกณฑ วิธีการที่แตกตางกับการปลด ทำลายสำนวนความและเอกสารโดยทั่วไป ดังนั้น จึงควรระบุใหชัดเจนวา ในการทำลายเอกสาร อิเล็กทรอนิกสนั้น ขอมูลอิเล็กทรอนิกสที่ถูกทำลายจะตองไมสามารถสืบคนและนำขอมูลอิเล็กทรอนิกส ดังกลาวกลับมาใชได รวมถึงมีการปองกันการกูคืนเอกสารอิเล็กทรอนิกสที่ถูกทำลายที่อยูในเกณฑ มาตรฐานดวย นอกจากนี้ การที่สำนวนความและเอกสารไดจัดทำหรือดัดแปลงใหอยูในรูปแบบขอมูล อิเล็กทรอนิกสมีหลากหลายประเภทจึงควรกำหนดหลักเกณฑและวิธีการในการทำลายที่ตางกัน กลาวคือ เอกสารอิเล็กทรอนิกสที่อยูในสื่อกลางบันทึกขอมูลที่ไมสามารถนำกลับมาใชใหมได เชน แผนบันทึก ขอมูล (CD, DVD) อาจทำลายดวยการยอย (Shred) หรือเผา (Burn) สวนเอกสารอิเล็กทรอนิกสที่อยูใน สื่อกลางบันทึกขอมูลที่สามารถนำกลับมาใชใหมได (Reusable) เชน แถบบันทึกเสียงหรืออุปกรณ บันทึกเสียง (Media Device) วีดิทัศน แผนบันทึกขอมูลแบบเขียนซ้ำได (CDRW, DVDRW) สื่อบันทึก ขอมูลแบบพกพา อาจทำลายดวยการเขียนขอมูลทับ (Rewrite) หรือ นำกลับมาใชใหม (Reuse) 4) กำหนดใหการดำเนินการปลดทำลายสำนวนความและเอกสารในรูปแบบขอมูล อิเล็กทรอนิกสใหเปนไปตามหลักเกณฑ วิธีการที่สำนักงานศาลยุติธรรมกำหนด เนื่องจากเอกสารที่ได จัดทำหรือดัดแปลงใหอยูในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสมีระบบงานที่เกี่ยวของหลายระบบ เชน ระบบ รับสงอิเล็กทรอนิกส (e-Filing) ระบบบริการออนไลนศาลยุติธรรม (Court Integral Online Service : CIOS) ระบบการจัดทำสารบบและสำนวนความอิเล็กทรอนิกส (E-CMS) และระบบบันทึกคำพยาน (E-hearing) เปนผลใหการดำเนินการปลดทำลายสำนวนความและเอกสารในรูปแบบขอมูล อิเล็กทรอนิกสในแตละระบบมีหลักเกณฑ วิธีการที่แตกตางกัน รวมถึงแตละระบบมีความพรอมใน การดำเนินการปลดทำลายสำนวนความและเอกสารในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสที่ตางกัน จึงเปนการ ยากและตองใชระยะเวลาที่จะกำหนดรายละเอียดใหครอบคลุมในทุกระบบไวในระเบียบเดียว จึงเห็น ควรที่จะใหสำนักงานศาลยุติธรรมเปนผูกำหนดรายละเอียดในเรื่องดังกลาวเมื่อระบบงานที่เกี่ยวของ มีความพรอม 5) การปรับปรุงแกไขกฎระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของกับการทำลายขอมูลเอกสารใน สำนวนความที่อยูในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสควรดำเนินการใหแลวเสร็จภายใน 2 ป เพื่อใหทันใช กับการรองรับการดำเนินการปลดทำลายสำนวนความและเอกสารในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสของ ศาลตาง ๆ เนื่องจากศาลยุติธรรมไดเริ่มใชระบบบริการขอมูลคดีศาลยุติธรรม (Case Information Online Service : CIOS) มาตั้งแตเดือนมีนาคม 2561 และมีการใชระบบการยื่นและสงคำคูความ
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 19 และเอกสารโดยสื่ออิเล็กทรอนิกส (e-Filing) เต็มรูปแบบทั่วประเทศในเดือนมกราคม 2565 ซึ่งหาก พิจารณาจากกำหนดเวลาการจัดเก็บเอกสารตามระเบียบคณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมวาดวยการ ปลดทำลายสำนวนความและเอกสาร พ.ศ. 2552 และที่แกไขเพิ่มเติมแลว ขอมูลอิเล็กทรอนิกส เหลานี้ บางประเภทไดครบกำหนดหรือใกลครบกำหนดเวลาการจัดเก็บแลว เชน สำนวนความคดีไกลเกลี่ย และประนอมขอพิพาทซึ่งมีกำหนดเวลาจัดเก็บ 1 ป สำนวนคดีประเด็นที่ศาลอื่นสงมาขอใหจัดการ สืบพยานใหซึ่งมีกำหนดเวลาจัดเก็บ 5 ป หรือสำนวนความคดีในเรื่องการขอหมายอาญาหรือสำนวน ไตสวนซึ่งมีกำหนดเวลาจัดเก็บ 5 ป เปนตน ทั้งนี้ การปรับปรุงแกไขกฎระเบียบ ขอบังคับที่เกี่ยวของกับ การทำลายขอมูลเอกสารในสำนวนความที่อยูในรูปแบบขอมูลอิเล็กทรอนิกสใหแลวเสร็จสอดคลอง กับกำหนดเวลาการจัดเก็บเอกสารจะชวยลดปญหาในเรื่องการเพิ่มพื้นที่จัดเก็บขอมูลในระบบใหเพียงพอ อีกดวย
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 20
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 21 โครงการวิจัย เรื่อง การประเมินประสิทธิภาพประสิทธิผลการใหคำปรึกษาดานจิตสังคม ในคดียาเสพติดและคดีอื่นที่เกี่ยวของในระบบศาล หลักการและเหตุผล สืบเนื่องจากสำนักงานศาลยุติธรรมไดลงนามในบันทึกขอตกลงวาดวยความรวมมือ เพื่อการ ดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคมแกผูตองหาหรือจำเลยคดียาเสพติดในระบบศาล รวมกับหนวยงาน ภาคีเครือขาย ไดแก สำนักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามยาเสพติด (สำนักงาน ป.ป.ส.) สำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข และสำนักงานกองทุนสนับสนุน การสรางเสริมสุขภาพ (สสส.) นับตั้งแตป พ.ศ. 2557 จนถึงปจจุบัน เริ่มตนจากฉบับที่ 1(พ.ศ. 2557 -2559) ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2560 - 2562) และฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2563 – 2565) ตอมาเมื่อวันที่ 26 สิงหาคม 2565 สำนักงานศาลยุติธรรม และสำนักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามยาเสพติด (สำนักงาน ป.ป.ส.) ไดลงนามในบันทึกขอตกลงวาดวยความรวมมือเพื่อการดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคมแก ผูตองหาหรือจำเลยคดียาเสพติดในระบบศาล โดยสำนักงานศาลยุติธรรมมีหนาที่หลักในการขยายผล การดำเนินงานคลินิกใหคำปรึกษาดานจิตสังคมไปยังศาลที่มีความพรอมในการเขารวมดำเนินงานตาม เกณฑการพิจารณาที่กำหนด และสำนักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามยาเสพติด (สำนักงาน ป.ป.ส.) ใหการสนับสนุนงบประมาณเพื่อดำเนินงานตลอดระยะเวลา 3 ป (พ.ศ. 2565 - 2568) การดำเนินงานคลินิกใหคำปรึกษาดานจิตสังคม มีวัตถุประสงคสำคัญเพื่อการบำบัด แกไข ฟนฟู เปลี่ยนแปลง ทัศนคติ พฤติกรรม และความประพฤติของผูเขารับคำปรึกษาใหสามารถกลับมาใชชีวิตใน สังคมไดอยางปกติ และไมกลับไปกระทำความผิดซ้ำ โดยกระบวนการใหคำปรึกษาดานจิตสังคม ถูกขับเคลื่อนโดย “ผูใหคำปรึกษาดานจิตสังคมประจำศาล” ซึ่งเปนบุคคลที่มีความรู ความเชี่ยวชาญ ดานจิตสังคมและการใหคำปรึกษาโดยผานการอบรมหลักสูตรการใหคำปรึกษาดานจิตสังคมตามที่ศาล กำหนด รวมทั้งไดรับการแตงตั้งโดยศาลเพื่อใหทำหนาที่ผูใหคำปรึกษา นอกจากนี้ ยังมีผูปฏิบัติหนาที่ ในการคัดกรองหรือการสอบถามขอมูลทางจิตวิทยาเบื้องตนจากผูตองหาหรือจำเลยกอนการเขา รับคำปรึกษาจากผูใหคำปรึกษาดานจิตสังคมประจำศาลดวย ไดแก นักจิตวิทยาและนักสังคมสงเคราะห ประจำคลินิกใหคำปรึกษาดานจิตสังคม ซึ่งทำใหกระบวนการใหคำปรึกษาดานจิตสังคมขับเคลื่อนไปได อยางมีประสิทธิภาพ โดยผูมีสิทธิเขารับคำปรึกษาใน “คลินิกใหคำปรึกษาดานจิตสังคม” ประกอบดวย (1) ผูตองหาหรือจำเลยที่อยูระหวางการสอบสวนหรือพิจารณาคดีที่ศาลมีคำสั่งอนุญาตใหปลอยชั่วคราว และ (2) จำเลยที่ศาลพิพากษาวามีความผิดและรอการกำหนดโทษหรือพิพากษาจำคุกแตรอการลงโทษ โดยกำหนดเงื่อนไขใหเขารับคำปรึกษาดานจิตสังคม โดยประเภทคดีที่มุงเนนใหคำปรึกษาดานจิตสังคม เปนสำคัญ คือ คดีเกี่ยวกับยาเสพติด แตอยางไรก็ตาม ในคดีความรุนแรงในครอบครัว คดีความผิด
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 22 เกี่ยวกับเพศ คดีอาญาทั่วไปที่ไมรายแรง และคดีอื่น ๆ ที่ผูพิพากษาหัวหนาศาลหรือผูพิพากษาเจาของ สำนวนเห็นสมควร ก็สามารถเขารับคำปรึกษาจากการใหคำปรึกษาดานจิตสังคมไดเชนกัน จากผลดำเนินงานคลินิกใหคำปรึกษาดานจิตสังคมในระบบศาล ภายใตบันทึกขอตกลงวาดวย ความรวมมือ (MOU) ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2563 – 2565) พบวา มีศาลที่เขารวมดำเนินงาน จำนวนทั้งสิ้น 102 ศาล โดยมีผูเขารับคำปรึกษาทั้งหมด 29,938 ราย และมีผูกระทำความผิดซ้ำ จำนวน 255 ราย คิดเปนรอยละ 0.85 ทั้งนี้ คดีสวนใหญที่เขารับคำปรึกษาเปนคดีความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด กลาวไดวา สามารถบรรลุวัตถุประสงคในการใหคำปรึกษาเพื่อปรับเปลี่ยนทัศนคติ และพฤติกรรมของผูเขารับ คำปรึกษาใหเปนไปในทางที่ดีขึ้น เพื่อปองกันการหลบหนี การกระทำความผิดซ้ำหรือการกอเหตุราย ลดทอนการเกิดอาชญากรรม และการสรางภยันตรายตอสังคมทำใหประชาชนในสังคมมี ความปลอดภัย สำหรับการดำเนินงานคลินิกใหคำปรึกษาดานจิตสังคม ภายใตบันทึกขอตกลงวาดวย ความรวมมือ (MOU) ฉบับที่ 4 (พ.ศ. 2566 – 2568) ไดมีการ “แตงตั้งคณะทำงานสนับสนุน การดำเนินงานตามบันทึกขอตกลงวาดวยความรวมมือเพื่อการดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคม แกผูตองหาหรือจำเลยคดียาเสพติดในระบบศาล ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566” ตามคำสั่งสำนักงาน ศาลยุติธรรม ที่ 45/2566 ลงวันที่ 12 มกราคม 2566 โดยมีอำนาจหนาที่ในการพิจารณาแนวทาง ดำเนินงานตามบันทึกขอตกลงวาดวยความรวมมือฯ เกี่ยวกับการใหคำปรึกษาดานจิตสังคมในระบบศาล การประสานงาน การพัฒนาระบบงาน การพัฒนาองคความรูทางวิชาการ ระบบขอมูลเพื่อติดตามผล การดำเนินงานและขยายหนวยงานภาคี รวมถึงเสนอแนวทางสนับสนุนการดำเนินงานใหคำปรึกษา ดานจิตสังคมในระบบศาล ตลอดจนขอเสนอแนะตอเลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรม ซึ่งผลการดำเนินงานภายใตบันทึกขอตกลงวาดวยความรวมมือ (MOU) ฉบับที่ 4 (พ.ศ. 2566 – 2568) พบวา มีศาลที่เขารวมโครงการ จำนวน 163 ศาล ประกอบดวย 3 กลุมศาล ไดแก กลุมศาลจังหวัด กลุมศาลแขวง และกลุมศาลเยาวชนและครอบครัว โดยตั้งแตเดือนตุลาคม 2565 ถึง เดือนมีนาคม 2566 มีจำนวนผูเขารับคำปรึกษา ทั้งสิ้น 23,192 คน มีผูเขารับคำปรึกษาที่กลับไปกระทำ ความผิดซ้ำ จำนวน 225 คน คิดเปนรอยละ 0.97 ของจำนวนผูเขารับคำปรึกษาทั้งหมด ซึ่งหากพิจารณา โดยจำแนกตามประเภทคดี พบวา คดีที่เขารับคำปรึกษาสวนใหญเปนคดีความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด จำนวน 14,483 คดีคิดเปนรอยละ 70.03 ของคดีทั้งหมดที่เขารับคำปรึกษา รองลงมา คือ คดี ความรุนแรงในครอบครัว จำนวน 97 คดี คิดเปนรอยละ 0.47 และคดีความผิดอื่น ๆ จำนวน 6,084 คดี คิดเปนรอยละ 29.42 ของคดีทั้งหมดที่เขารับคำปรึกษา แสดงใหเห็นอยางชัดเจนวา ภารกิจการให คำปรึกษาดานจิตสังคมมีผลตอการลดทอนการเกิดอาชญากรรม ทั้งยังชวยจำกัดหรือลดจำนวนผูกระทำ ความผิดซ้ำอันนำไปสูการลดปริมาณคดีที่จะเขาสูการพิจารณาคดีของศาลตามขั้นตอนของกระบวนการ ยุติธรรมไดอีกทางหนึ่ง สามารถกลาวไดวา การดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคมสามารถแกไข ฟนฟู บำบัด ผูตองหาหรือจำเลยที่ไดรับการปลอยชั่วคราวในชั้นสอบสวนหรือชั้นการพิจารณาของศาล ใหเกิด
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 23 การเปลี่ยนแปลงทัศนคติ พฤติกรรม และความประพฤติใหสามารถกลับมาใชชีวิตในสังคมไดอยางปกติ หรือไมกลับไปกระทำความผิดซ้ำ ดังนั้น เพื่อใหการดำเนินการใหคำปรึกษาดานจิตสังคมในระบบศาลดำเนินไปอยางมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล ตลอดจนสามารถนำไปสูการกำหนดแนวทางหรือขอเสนอแนะในการเสริมสราง ประสิทธิภาพประสิทธิผลการดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคมไดอยางเปนรูปธรรม อันเปนไปตาม นโยบายของนายโชติวัฒน เหลืองประเสริฐ ประธานศาลฎีกา หัวขอที่ 2 รวมใจ และหัวขอที่ 3 รับใช ประชาชน ตลอดจนแผนยุทธศาสตรศาลยุติธรรม พ.ศ. 2565 – 2568 ยุทธศาสตร T เชื่อมั่นศรัทธา การอำนวยความยุติธรรม (Trusted Justice) โดยสามารถแกไขปญหาขอขัดของในการดำเนินงาน ที่ปรากฏไดอยางแทจริง สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ สำนักงานศาลยุติธรรม จึงเล็งเห็นถึง ความสำคัญและจำเปนในการจัดทำโครงการวิจัย “การประเมินประสิทธิภาพประสิทธิผลการให คำปรึกษาดานจิตสังคมในคดียาเสพติดและคดีอื่นที่เกี่ยวของในระบบศาล” เพื่อใหการดำเนินงานให คำปรึกษาดานจิตสังคมสามารถดำเนินไปอยางมีประสิทธิภาพประสิทธิผลมากขึ้น ตลอดจนเปนขอมูล สำคัญในการกำหนดแนวทางการดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคมไดอยางมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล วัตถุประสงค 1. เพื่อประเมินประสิทธิภาพประสิทธิผลการดำเนินงานของโครงการ “พัฒนาระบบการให คำปรึกษาดานจิตสังคมในคดียาเสพติดและคดีอื่นที่เกี่ยวของในระบบศาล” 2. เพื่อกำหนดแนวทางหรือขอเสนอแนะในการเสริมสรางประสิทธิภาพประสิทธิผล การดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคม เปาหมายการดำเนินงาน รายงานผลการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณที่นำไปเปนขอมูลประกอบการกำหนดแนวทางในการ เสริมสรางประสิทธิภาพประสิทธิผลการดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคมของศาลที่เขารวมโครงการ “พัฒนาระบบการใหคำปรึกษาดานจิตสังคมในคดียาเสพติดและคดีอื่นที่เกี่ยวของในระบบศาล” ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 จำนวน 163 ศาล ระยะเวลาดำเนินงาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2566 (เดือนเมษายน – กันยายน 2566) ผลการดำเนินงาน รายงานผลการศึกษาวิจัย เรื่อง “การประเมินประสิทธิภาพประสิทธิผลการใหคำปรึกษาดานจิต สังคมในคดียาเสพติดและคดีอื่นที่เกี่ยวของในระบบศาล” ซึ่งเผยแพรและสงตอไปยังศาลที่เขารวม
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 24 โครงการ จำนวน 163 ศาล และสำนักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามยาเสพติด (สำนักงาน ป.ป.ส.) โดยสรุปผลการศึกษาวิจัย ดังนี้ (1) การประเมินประสิทธิภาพการใหคำปรึกษาดานจิตสังคมในคดียาเสพติดและคดีอื่น ที่เกี่ยวของในระบบศาล พบวา ศาลที่เขารวมโครงการมีการวางแผนการใชจายงบประมาณที่ไดรับ การจัดสรรอยางมีประสิทธิภาพในการดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคม โดยการเบิกจายงบประมาณ ตั้งแตปงบประมาณ พ.ศ. 2563 – 2566 พบวา มีจำนวนเพิ่มขึ้นในแตละป แมจะมีการคืนงบประมาณใน สัดสวนที่สูงกวาการใชจายงบประมาณ แตการใหคำปรึกษาดานจิตสังคมยังคงดำเนินไปอยางตอเนื่อง และเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ อันทำใหจำนวนผูเขารับคำปรึกษาตั้งแตปงบประมาณ พ.ศ. 2563 – 2566 มีจำนวนเพิ่มขึ้นในแตละป และขณะเดียวกันการกระทำผิดซ้ำเกิดขึ้นในอัตรา ที่นอยมาก อยางไรก็ตาม ศาลที่เขารวมโครงการมีการดำเนินงานตามผังกระบวนงาน (Flow Chart) คลินิกใหคำปรึกษาดานจิตสังคมที่สอดคลองและเปนไปในแนวทางเดียวกันกับกระบวนการหรือขั้นตอน ในการดำเนินงาน ใหคำปรึกษาดานจิตสังคมที่ระบุไวในแบบสอบถาม อันแสดงใหเห็นอยางชัดเจน วา หากมีการจัดทำกระบวนการหรือขั้นตอนในการดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคม จำแนกตาม กลุมศาลจังหวัด ศาลแขวง และศาลเยาวชนและครอบครัว เปนไปในมาตรฐานเดียวกัน จะถือเปนการ เสริมสรางประสิทธิภาพ ดานกระบวนการหรือขั้นตอนในการดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคม อยางเปนรูปธรรม (2) การประเมินประสิทธิผลการใหคำปรึกษาดานจิตสังคมในคดียาเสพติดและคดีอื่น ที่เกี่ยวของในระบบศาล พบวา ตั้งแตป พ.ศ. 2563 – 2566 ผูเขารับคำปรึกษามีจำนวนและอัตราเฉลี่ย เพิ่มมากขึ้นในแตละป โดยมีอัตราการกระทำผิดซ้ำนอยมากโดยเฉลี่ยรอยละ 1.03 ของผูเขารับคำปรึกษา ทั้งหมด 76,271 คน โดยผูรับคำปรึกษาสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมใหเปนไปในทางที่ดีขึ้น มีความ ภาคภูมิใจ สามารถใชชีวิตอยูในสังคมไดอยางปกติสุขและประกอบอาชีพในปจจุบัน และในการดำเนินการ ใหคำปรึกษาดานจิตสังคมไดมีสวนสำคัญในการนำไปใชเปนขอมูลสนับสนุนประกอบดุลยพินิจของ ผูพิพากษา โดยผูพิพากษามีความเชื่อมั่นในผลของการใหคำปรึกษาสามารถปรับเปลี่ยนทัศนคติและ พฤติกรรมของผูเขารับคำปรึกษาใหเปนไปในทางที่ดีขึ้น ประโยชนที่ไดรับจากการดำเนินงาน 1. การดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคมสามารถดำเนินไปอยางมีประสิทธิภาพประสิทธิผล มากขึ้น 2. เปนขอมูลสำคัญในการกำหนดแนวทางหรือขอเสนอแนะในการเสริมสรางประสิทธิภาพ ประสิทธิผลการดำเนินงานใหคำปรึกษาดานจิตสังคม เพื่อปองกันการกระทำความผิดซ้ำไดอยางเปน รูปธรรม
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 25
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 26 โครงการศึกษา เรื่อง แนวทางการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม (New Normal) ของสำนักงานศาลยุติธรรม หลักการและเหตุผล สถานการณการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในปจจุบัน สงผลใหเกิดการเปลี่ยนแปลงรูปแบบ กิจกรรม และพฤติกรรมการดำเนินชีวิตของคนในสังคมที่แตกตาง ไปจากเดิม โดยปรับเปลี่ยนไปสูวิธีคิด วิธีปฏิบัติ แนวทางการดำเนินชีวิต และการทำงานวิถีใหม ที่เรียกวาเปนความปรกติใหมหรือฐานวิถีชีวิตใหม (New Normal) กลาวคือ มีรูปแบบการใชชีวิตที่มี การพึ่งพาตนเองมากขึ้น ปรับตัวไดรวดเร็วขึ้น มีการสื่อสารผานชองทางใหม ๆ โดยเฉพาะในรูปแบบ ดิจิทัล เพื่อตอบสนองตอวิถีชีวิตแบบเวนระยะหางทางสังคม (Social Distancing) มีรูปแบบการทำงาน ที่สอดคลองกับวิถีชีวิตที่เปลี่ยนแปลง โดยใหความสำคัญกับการสรางความสมดุลระหวางการทำงานและ ชีวิตสวนตัว (Work-Life Balance) มากขึ้น รวมถึงมีความคาดหวังตอการรับบริการจากภาครัฐที่สูงขึ้น ทั้งดานความรวดเร็วและประสิทธิภาพในการใหบริการ สงผลใหหนวยงานภาครัฐซึ่งมีภารกิจสำคัญ ในการใหบริการประชาชนตองปรับเปลี่ยนแนวทางการทำงานใหสอดรับกับสภาวการณที่เปลี่ยนแปลง และสามารถรองรับวิถีชีวิตใหม โดยการพัฒนาและปรับรูปแบบวิธีการปฏิบัติราชการใหมีความยืดหยุน คลองตัว ทันสมัย และตอบสนองความตองการของประชาชนไดดียิ่งขึ้น ศาลยุติธรรมเปนองคกรที่ใหความสำคัญกับการพัฒนารูปแบบการใหบริการเพื่ออำนวย ความยุติธรรมใหกับประชาชนไปพรอมกับการสงเสริมคุณภาพชีวิตของบุคลากร ดังจะเห็นไดจาก นโยบายประธานศาลฎีกา ขอ 1 รักศาล ที่มุงเนนการเสริมสรางจิตสำนึกใหบุคลากรมีความรัก ความผูกพันในองคกรศาลยุติธรรม สรางสภาวะแวดลอมที่ดีในการทำงาน รวมทั้งมุงพัฒนาคุณภาพชีวิต ของบุคลากรเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของศาลยุติธรรมในการใหบริการประชาชน ขอ 2 รวมใจ โดยมุงเนนใหบุคลากรรวมมือรวมใจปฏิบัติหนาที่อยางมุงมั่น ตั้งใจ พรอมอำนวยความยุติธรรมใหแก ประชาชนดวยความรวดเร็ว ทั่วถึง และมีมาตรฐานเดียวกัน บนระบบการทำงานที่เนนผลสัมฤทธิ์และ ประโยชนสวนรวม และขอ 3 รับใชประชาชน โดยยกระดับการอำนวยความยุติธรรมและการคุมครอง สิทธิและเสรีภาพของประชาชน โดยเนนการนำเทคโนโลยีสารสนเทศและนวัตกรรมใหมมาใชสนับสนุน การปฏิบัติงาน เพื่อใหประชาชนเขาถึงบริการของศาลยุติธรรมโดยงาย สะดวก รวดเร็ว ประหยัด เสมอภาคและเทาเทียม นอกจากนี้ ในป พ.ศ. 2562 สำนักงานศาลยุติธรรม โดยสถาบันวิจัยและพัฒนา รพีพัฒนศักดิ์ไดดำเนินการศึกษาวิจัย เรื่อง “การสรางองคกรแหงความสุขในการทำงาน (Happy Work Place) โดยการสรางสมดุลยภาพระหวางชีวิตและการทำงาน (Work-Life Balance) ดวยการปรับระบบ เวลาการทำงาน (Flexible Work Time)” ซึ่งไดทำการศึกษาระดับความสุขของบุคลากรและระดับ
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 27 การเปนองคกรแหงความสุขของสำนักงานศาลยุติธรรม รวมถึงศึกษาขอมูลการปรับระบบการทำงานของ สำนักงานศาลยุติธรรม โดยผลการศึกษาพบวา บุคลากรของศาลยุติธรรมสวนใหญ มีคาคะแนนเฉลี่ย ของระดับความสุขอยูในระดับ “มีความสุข” และผลการศึกษาระดับการเปนองคกรแหงความสุขพบวา มีคาคะแนนเฉลี่ยอยูในระดับ “ยังไมมีอะไรแนนอน” กลาวคือ ศาลยุติธรรมยังมีปจจัยการสรางสุข ในองคกรที่ไมเพียงพอ นอกจากนี้ ผลการศึกษาเกี่ยวกับการปรับระบบเวลาการทำงานพบวา บุคลากร สวนใหญเห็นควรใหมีการปรับระบบเวลาทำงาน โดยชวงเวลาทำงานที่ทำใหมีความสุขในการทำงาน เพิ่มมากขึ้น 3 ลำดับแรก คือ ชวงเวลา 09.30–17.30 น. รองลงมา คือ ชวงเวลา 07.30–15.30 น. และ การกำหนดเวลาการทำงานใหครบ 8 ชั่วโมงตอวัน ตามลำดับ โดยมีขอเสนอแนะใหมีการปรับเวลา ปฏิบัติราชการใหมีความยืดหยุนและเปดโอกาสใหผูปฏิบัติงานสามารถเลือกเวลาเขา–ออก ที่เหมาะสม กับตนเองได ทั้งนี้ จากสถานการณการแพรระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ที่ผานมา ทำให ศาลยุติธรรมตองมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการทำงานใหมีความยืดหยุนมากขึ้น โดยจัดใหบุคลากร บางสวนสามารถทำงานนอกสถานที่ตั้ง ซึ่งผลการปรับเปลี่ยนรูปแบบการทำงานดังกลาวพบวา บุคลากร ของศาลยุติธรรมสามารถปฏิบัติงานไดโดยไมกระทบกับการใหบริการประชาชน และสามารถสราง คุณภาพชีวิตและสุขภาพที่ดีจากการเวนระยะหางทางสังคมอีกทางหนึ่งดวย จากเหตุผลที่ไดกลาวถึงในขางตน ทำใหสำนักงานศาลยุติธรรมมุงมั่นที่จะพัฒนารูปแบบ การทำงานที่เหมาะสม เพื่อใหเกิดการทำงานที่ยืดหยุนสามารถรองรับกับสถานการณที่เปลี่ยนแปลง ในอนาคต ตลอดจนคงความสามารถในการใหบริการประชาชนและปฏิบัติงานไดอยางเต็มประสิทธิภาพ ไปพรอมกับการสงเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีของบุคลากร ประกอบกับมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 20 กันยายน 2565 ที่เห็นชอบ “แนวทางการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม” ซึ่งสำนักงาน คณะกรรมการขาราชการพลเรือน (ก.พ.) จัดทำขึ้นเพื่อเปนแนวทางดำเนินการใหกับสวนราชการและ หนวยงานของรัฐในการปฏิบัติราชการใหมีความยืดหยุน สามารถปรับตัวเขาสูความปรกติใหมหรือฐาน วิถีชีวิตใหม (New Normal) เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของภาครัฐ และการบริการ ประชาชนที่มีคุณภาพ รวมถึงลดผลกระทบที่อาจเกิดกับการปฏิบัติภารกิจของหนวยงานและผูปฏิบัติงาน ในอนาคต ดังนั้น สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์จึงเห็นสมควรดำเนินการศึกษา เรื่อง “แนวทางการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม (New Normal) ของสำนักงาน ศาลยุติธรรม” เพื่อศึกษาลักษณะและภารกิจงานของหนวยงานสวนกลางในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม ที่เหมาะสมและสอดคลองกับรูปแบบและแนวทางการดำเนินวิถีชีวิตใหม รวมถึงเสนอแนะรูปแบบและ แนวทางในการปฏิบัติราชการของหนวยงานสวนกลางในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรมที่รองรับชีวิตและ การทำงานวิถีใหม เพื่อใหสำนักงานศาลยุติธรรมมีแนวทางการบริหารจัดการที่เปนไปอยางตอเนื่องและ สามารถนำไปปรับใชกับสถานการณที่มีการเปลี่ยนแปลงในอนาคต ซึ่งสอดคลองกับแผนยุทธศาสตร ศาลยุติธรรม พ.ศ. 2565 - 2568 ยุทธศาสตร T เปลี่ยนผานสูอนาคต (Transformation) ประเด็น
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 28 ยุทธศาสตรที่ 2 นวัตกรรมดานระบบงาน แนวทางการดำเนินการที่ 6 การพัฒนางานวิจัยที่เสนอแนะ แนวทางในการพัฒนาศาลยุติธรรมและระบบการพิจารณาพิพากษาคดีใหรองรับความเปลี่ยนแปลงและ พัฒนาการในอนาคต วัตถุประสงคของการศึกษา 1) เพื่อศึกษาลักษณะและภารกิจงานของหนวยงานสวนกลางในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม ที่เหมาะสมและสอดคลองกับรูปแบบและแนวทางการดำเนินวิถีชีวิตใหม (New Normal) 2) เพื่อเสนอแนะรูปแบบและแนวทางในการปฏิบัติราชการของหนวยงานสวนกลางในสังกัด สำนักงานศาลยุติธรรมที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม (New Normal) ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ หนวยงานสวนกลางในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรมมีรูปแบบและแนวทางในการปฏิบัติราชการ ที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม (New Normal) อันเปนการสงเสริมคุณภาพชีวิตของบุคลากร และรองรับการบริหารจัดการที่เปนไปอยางตอเนื่องและสามารถนำไปปรับใชกับสถานการณที่มีการ เปลี่ยนแปลงในอนาคต ขอบเขตในการศึกษา 1) ศึกษาลักษณะและภารกิจงานของหนวยงานสวนกลางในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม ที่เหมาะสมสอดคลองกับชีวิตและการทำงานวิถีใหม (New Normal) 2) ศึกษารูปแบบและเสนอแนะแนวทางการปฏิบัติราชการของหนวยงานสวนกลางในสังกัด สำนักงานศาลยุติธรรมที่มีความยืดหยุน เหมาะสมกับลักษณะและภารกิจงานตามแนวทางการดำเนิน วิถีชีวิตใหม (New Normal) รายงานผลการศึกษา 1. การศึกษาลักษณะและภารกิจงานในหนวยงานสวนกลาง ผลการศึกษาพบวา ลักษณะและภารกิจงานในหนวยงานสวนกลางสวนใหญเปนงานสนับสนุน โดยเปนการปฏิบัติงานเพื่อสนับสนุนการดำเนินงานหรือใหบริการเจาหนาที่ภายในหนวยงาน เชน งาน ชวยอำนวยการ งานการเงิน การคลัง งานบริหารพัสดุ งานวิทยบริการ งานเผยแพรและประชาสัมพันธ งานเทคโนโลยีสารสนเทศ งานตรวจสอบภายใน งานสวัสดิการและประโยชนเกื้อกูล งานบริการทาง การแพทยและการบำบัดฟนฟู เปนตน รองลงมา คือ งานวิชาการ โดยเปนการศึกษาคนควา วิเคราะห วิจัย การออกแบบหรือพัฒนาระบบงาน ระบบสนับสนุนการพิจารณาคดี ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ การพิจารณาวินิจฉัยขอกฎหมาย เปนตน โดยการปฏิบัติงานของบุคลากรในหนวยงานสวนกลางสวนใหญ
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 29 มีการใหบริการ การตอบขอซักถาม หรือใหคำปรึกษาแนะนำหนวยงานในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม ซึ่งแตกตางกันตามภารกิจและชวงเวลาในการปฏิบัติงานของแตละหนวยงาน การปฏิบัติงานสวนใหญ ดำเนินการผานระบบเครือขายคอมพิวเตอรภายในสำนักงาน (Intranet) หรือระบบโปรแกรมเฉพาะของ หนวยงาน เชน ระบบสารบรรณอิเล็กทรอนิกส ระบบหนังสือเวียนสำนักงานศาลยุติธรรม โปรแกรม ระบบรายงานผลการปฏิบัติงานตาง ๆ เปนตน โดยจากการสำรวจขอมูลพบวาหนวยงานสวนกลาง สวนใหญมีการใชระบบเครือขายคอมพิวเตอรภายในสำนักงานทุกวัน โดยเฉพาะงานสนับสนุนที่ตอง ปฏิบัติงานในลักษณะงานประจำและงานเอกสารตาง ๆ ในสวนของการใชอุปกรณหรือเครื่องมือที่มี เฉพาะในสำนักงานพบวา บุคลากรที่ปฏิบัติงานในหนวยงานสวนกลางสวนใหญมีความจำเปนตองใช อุปกรณหรือเครื่องมือที่มีเฉพาะในสำนักงานทุกวัน ทั้งอุปกรณสำนักงาน อุปกรณสำหรับใชในการ ประชุม และอุปกรณที่ใชในการปฏิบัติงานเฉพาะดาน เชน เครื่องคอมพิวเตอรที่มีความเร็วสูงในการ ประมวลผล หอง Sound lab เครื่องอานไมโครฟลม เครื่องพิมพขนาดใหญ เครื่องพล็อตแบบแปลน เปนตน ทั้งนี้ การปฏิบัติงานในหนวยงานสวนกลาง มีทั้งสวนที่ปฏิบัติงานเกี่ยวของกับเอกสารหรือขอมูล สำคัญที่จำเปนตองเก็บเปนความลับและไมสามารถนำออกนอกพื้นที่สำนักงานได และไมไดปฏิบัติงาน เกี่ยวของกับเอกสารหรือขอมูลสำคัญ ขึ้นอยูกับลักษณะและภารกิจงานในแตละหนวยงานหรือระดับ ตำแหนงงานที่รับผิดชอบ สำหรับความสามารถในการปฏิบัติงานทดแทนกันพบวา บุคลากรในหนวยงาน สวนกลางสวนใหญสามารถปฏิบัติงานทดแทนกันไดบางสวน เนื่องจากลักษณะงานในหนวยงาน สวนกลางมีความหลากหลาย ประกอบกับการมอบหมายงานในแตละหนวยงานมีความแตกตางกัน โดย บางงานเปนการมอบหมายใหปฏิบัติเฉพาะบุคคล ในขณะที่บางงานเปนการมอบหมายงานโดยใหมีการ จับคูกันทำงานหรือสับเปลี่ยนหมุนเวียนการปฏิบัติงาน ขึ้นอยูกับลักษณะงานและการบริหารงานภายใน ของแตละหนวยงาน 2. การสำรวจความคิดเห็นเกี่ยวกับการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม (New Normal) 2.1 รูปแบบการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม ผลการสำรวจความคิดเห็นพบวา ผูอำนวยการ หัวหนาสวน/กลุมงาน และขาราชการ ผูปฏิบัติงาน สวนใหญเห็นวา งานภายใตการกำกับดูแลและงานที่ตนเองปฏิบัติสามารถดำเนินการตาม รูปแบบการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหมได ทั้งการเขาทำงานแบบเหลื่อมเวลา และ การปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้ง (Work from Home) เนื่องจาก 1) ลักษณะงานในหนวยงานสวนกลางสวนใหญเปนงานเชิงนโยบาย งานบริหาร งานวิชาการ งานใหคำปรึกษา แนะนำ และงานอื่นที่เปนการสนับสนุนการปฏิบัติงานของหนวยงานใน สังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม โดยไมมีการใหบริการประชาชนโดยตรง 2) บุคลากรในหนวยงานสวนกลาง สวนใหญสามารถนำโปรแกรมหรือแอปพลิเคชันตาง ๆ มาใชในการสื่อสารหรือการทำงานรวมกันในชวง
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 30 ที่มีการเหลื่อมเวลาทำงานหรือ การปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้งได และ 3) บุคลากรในหนวยงาน สวนกลางสวนใหญสามารถวางแผนและบริหารจัดการงานภายในหนวยงานใหเหมาะสมสอดคลองกับ เวลาในการปฏิบัติราชการได 2.2 ขอจำกัดในการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม 1) ขอจำกัดในการเขาทำงานแบบเหลื่อมเวลา โดยผลการสำรวจความคิดเห็น พบวา ผูอำนวยการสวนใหญ เห็นวา การเขาทำงานแบบเหลื่อมเวลามีขอจำกัดภาพรวมในระดับ ปานกลาง ในขณะที่หัวหนาสวน/กลุมงาน และขาราชการผูปฏิบัติงานสวนใหญเห็นวา มีขอจำกัด ภาพรวมในระดับนอย 2) ขอจำกัดในการปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้ง โดยผลการสำรวจความคิดเห็น พบวา บุคลากรที่ปฏิบัติงานในสวนกลางทั้ง 3 กลุม สวนใหญเห็นวา การปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้งมี ขอจำกัดภาพรวมในระดับปานกลาง ทั้งนี้ ขอจำกัดซึ่งกลุมผูอำนวยการเห็นวา อยูในระดับมาก คือ กฎ ระเบียบไมเอื้ออำนวยใหสามารถปฏิบัติงานนอกสถานที่ตั้งไดอยางคลองตัว และขอจำกัดที่บุคลากร ทั้ง 3 กลุม มีความเห็นสอดคลองกันวา อยูในระดับนอย คือ บุคลากรขาดทักษะ ความรู ความเขาใจใน การใชเทคโนโลยีสมัยใหมในการปฏิบัติงานนอกสถานที่ตั้ง 2.3 ประสิทธิภาพในการปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้ง (Work from Home) ในชวง สถานการณการแพรระบาดของโรค Covid-19 ผลการสำรวจความคิดเห็นเกี่ยวกับการปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้ง (Work from Home) ของหนวยงานสวนกลางในชวงสถานการณการแพรระบาดของโรค Covid-19 พบวา บุคลากรที่ ปฏิบัติงานในสวนกลางทั้ง 3 กลุม เคยพิจารณาอนุญาตหรือไดรับอนุญาตใหปฏิบัติราชการนอกสถาน ที่ตั้ง โดยผูอำนวยการและหัวหนาสวน/กลุมงานสวนใหญไมพบปญหา อุปสรรคในการมอบหมายงาน การกำหนดเปาหมาย ตัวชี้วัด ผลผลิตในการปฏิบัติงาน การสื่อสารกับผูใตบังคับบัญชาหรือการติดตาม ความกาวหนาของงาน และการสงมอบงานตามขอตกลงหรือตัวชี้วัดการปฏิบัติงาน ทั้งนี้ หัวหนาสวน/ กลุมงานและขาราชการผูปฏิบัติงานสวนใหญเห็นวา ผูใตบังคับบัญชาและผูปฏิบัติงานสามารถสงมอบ งานไดในระดับมากที่สุด ในขณะที่ผูอำนวยการสวนใหญเห็นวา ผูใตบังคับบัญชาสามารถสงมอบงานได ในระดับมาก ในสวนของการประเมินประสิทธิภาพหรือความสำเร็จในการปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้ง เปรียบเทียบกับการทำงานในสำนักงานตามปกติพบวา หัวหนาสวน/กลุมงานและขาราชการผูปฏิบัติงาน สวนใหญเห็นวา ผูใตบังคับบัญชาและผูปฏิบัติงานมีประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานเทาเดิม ในขณะที่ ผูอำนวยการสวนใหญเห็นวา ผูใตบังคับบัญชามีประสิทธิภาพในการทำงานลดลง 2.4 ปจจัยความสำเร็จในการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม ผลการสำรวจความคิดเห็นพบวา กลุมผูอำนวยการเห็นวา ปจจัยที่สงผลตอความสำเร็จ และประสิทธิภาพในการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหมในระดับมากที่สุด คือ การที่
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 31 ผูบริหารเห็นความสำคัญของการดำเนินการและกำหนดนโยบายที่ชัดเจน การสื่อสารและติดตามการ ทำงานระหวางผูบังคับบัญชากับผูปฏิบัติงานอยางตอเนื่อง สม่ำเสมอ การมีเทคโนโลยีดิจิทัลที่ชวย สงเสริมและสนับสนุนการทำงาน การพัฒนาบุคลากรใหสามารถสับเปลี่ยน หมุนเวียน และทำงาน ทดแทนกันได และการมีบุคลากรที่เพียงพอในการปฏิบัติงาน สำหรับกลุมของหัวหนาสวน/กลุมงาน เห็น วา ปจจัยที่สงผลตอความสำเร็จและประสิทธิภาพในการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถี ใหมในระดับมากที่สุด คือ ผูบริหารเห็นความสำคัญของการดำเนินการและกำหนดนโยบายที่ชัดเจน และ การมีเทคโนโลยีดิจิทัลที่ชวยสงเสริมและสนับสนุนการทำงาน ในสวนกลุมของขาราชการผูปฏิบัติงานเห็น วา ปจจัยที่สงผลตอความสำเร็จและประสิทธิภาพในการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถี ใหมในระดับมากที่สุด คือ การมีเทคโนโลยีดิจิทัลที่ชวยสงเสริมและสนับสนุนการทำงาน ทั้งนี้ จะเห็นได วาปจจัยที่บุคลากรทั้ง 3 กลุม เห็นตรงกันวา เปนปจจัยที่สงผลตอความสำเร็จและประสิทธิภาพในการ ปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหมของสำนักงานศาลยุติธรรม ในระดับมากที่สุด คือ การ มีเทคโนโลยีดิจิทัลที่ชวยสงเสริมและสนับสนุนการทำงาน 3. ขอเสนอแนะจากการศึกษา จากการศึกษาแนวคิด ทฤษฎี รวมถึงแนวทางการปฏิบัติงานที่ตอบสนองตอการดำเนินวิถีชีวิต ใหม (New Normal) ทั้งจากในประเทศและตางประเทศ รวมถึงจากหนวยงานภาครัฐและเอกชนพบวา ปจจุบันองคกรตางๆ มีการปรับตัวเพื่อรองรับแนวทางการดำเนินวิถีชีวิตใหม โดยปรับระบบการทำงาน ใหมีความยืดหยุนและมีการนำเทคโนโลยีเขามาใชในการทำงานและการใหบริการมากขึ้น โดยในหลาย ประเทศมีการนำแนวคิดดังกลาวมาปรับใชอยางจริงจัง เชน ประเทศเบลเยียม ที่มีการออกกฎหมายให พนักงานชาวเบลเยียมไดรับสิทธิในการทำงาน 4 วันตอสัปดาห โดยที่ไมถูกลดเงินเดือน หรือในประเทศ ญี่ปุนซึ่งรัฐบาลมีโครงการริเริ่มใหปรับสมดุลชีวิตและงาน โดยลดชั่วโมงการทำงานลงเหลือเพียง 4 วันตอ สัปดาห นอกจากนี้ ในประเทศไทยก็มีองคกรตาง ๆ ที่มีการเสนอชั่วโมงการทำงานที่ยืดหยุนเพื่อดึงดูด คนเกงเขามาทำงานในองคกร เชน บริษัท ศรีจันทรสหโอสถ จำกัด ซึ่งเปนบริษัทคอสเมติกสมัยใหมที่มี การเสนอสวัสดิการ Flexible Working Hour รวมถึงสวัสดิการ Co-Working Space ใหกับพนักงาน รวมถึงองคกรภาครัฐ ไดแก สำนักงาน ก.พ. ที่ไดมีการวางแนวทางการปฏิบัติราชการรูปแบบใหม เพื่อให สวนราชการและหนวยงานของรัฐสามารถปฏิบัติราชการที่ผสมผสาน (Hybrid) ทั้งการปฏิบัติงานในและ นอกสถานที่ตั้ง มีความยืดหยุน สามารถตอบสนองตอการเปลี่ยนแปลงในมิติตาง ๆ ทั้งในเชิงเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยีไดอยางทันการณ จากแนวคิดและแนวทางการปฏิบัติดังกลาว รวมถึงการศึกษาลักษณะและภารกิจงาน ตลอดจน ความคิดเห็นของผูปฏิบัติงานเกี่ยวกับการปฏิบัติราชการที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหม สำนักงาน ศาลยุติธรรมจึงควรมีการดำเนินการเพื่อปรับเปลี่ยนรูปแบบและแนวทางการปฏิบัติราชการไปสูการ ทำงานที่มีความยืดหยุน คลองตัว สอดคลองกับลักษณะและภารกิจงาน รวมถึงวิถีการดำรงชีวิตของ
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 32 บุคลากร ตลอดจนสามารถรองรับสถานการณภาวะวิกฤติ ฉุกเฉิน หรือสถานการณไมปกติ เชน ภาวะโรค ระบาด ภัยพิบัติทางธรรมชาติ การชุมนุมปดลอมสถานที่ราชการ การเผชิญภาวะฝุน PM 2.5 ที่เกินคา มาตรฐาน เปนตน อันเปนการสงเสริมคุณภาพชีวิตของบุคลากรและรองรับการบริหารจัดการที่เปนไป อยางตอเนื่องและสามารถนำไปปรับใชกับสถานการณที่มีการเปลี่ยนแปลงในอนาคต จึงไดเสนอแนะ รูปแบบการทำงานที่เหมาะสมรวมถึงแนวทางการเตรียมความพรอมและพัฒนาไปสูการปฏิบัติราชการ ที่รองรับชีวิตและการทำงานวิถีใหมของสำนักงานศาลยุติธรรม ดังนี้ 3.1 ขอเสนอแนะดานรูปแบบการปฏิบัติงาน สำนักงานศาลยุติธรรมสามารถพิจารณา เหตุผลความจำเปนในการดำเนินการ โดยพิจารณาลักษณะและภารกิจงานของหนวยงาน ในภาพรวม รูปแบบและขั้นตอนวิธีการทำงาน รูปแบบการใหบริการประชาชนหรือ การใหบริการหนวยงานในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม และเทคโนโลยีที่ใชสนับสนุนการปฏิบัติงาน ประกอบการพิจารณาเลือกรูปแบบการปฏิบัติงานที่เหมาะสม ไดแก รูปแบบที่ 1 การเขาทำงานแบบ เหลื่อมเวลา โดยลักษณะและภารกิจงานที่เหมาะสมกับการเขาทำงานแบบเหลื่อมเวลา ไดแก งาน สนับสนุน เนื่องจากลักษณะงานสวนใหญเปนงานประจำที่ปฏิบัติเพื่อสนับสนุนการดำเนินงานหรือ ใหบริการเจาหนาที่ภายในหนวยงาน รวมถึงอาจมีความจำเปนตองใชอุปกรณสำนักงานหรืออุปกรณ เฉพาะในการปฏิบัติงาน ตลอดจนปฏิบัติงานเกี่ยวของกับเอกสารหรือขอมูลสำคัญหรือจำเปนตองเก็บ เปนความลับ เปนตน นอกจากนี้ ยังรวมถึงงานบริหารและงานกำกับดูแล ซึ่งสามารถสื่อสาร กำกับ ติดตามการดำเนินงานของผูปฏิบัติงานโดยผานระบบหรือชองทางดิจิทัลได โดยขอดีของการเหลื่อมเวลา ทำงาน คือ ผูปฏิบัติงานสามารถบริหารจัดการเวลาเขาปฏิบัติงานไดอยางเหมาะสมกับการดำรงชีวิตของ ตนเอง โดยไมกระทบตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน รวมถึงสามารถประหยัดเวลาในการเดินทางมา ปฏิบัติงานไดหากเลือกชวงเวลาปฏิบัติงานที่เหมาะสมกับสภาพการจราจร และมีขอพึงระวัง คือ ตองมี ผูปฏิบัติงานที่เพียงพอหรือสามารถทำงานทดแทนกันไดในชวงที่มีการเหลื่อมเวลาทำงาน เพื่อไมให กระทบตอประสิทธิภาพในการปฏิบัติราชการและการใหบริการกับหนวยงานในสังกัดสำนักงาน ศาลยุติธรรมหรือผูรับบริการที่เกี่ยวของ รูปแบบที่ 2 การปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้ง โดยลักษณะและภารกิจงานที่เหมาะสม กับการปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้ง ไดแก งานวิชาการ เนื่องจากเปนลักษณะงานที่ไมมีการใหบริการ ประชาชนหรือผูรับบริการภายนอกหนวยงาน หรือเปนงานที่สามารถใหบริการหนวยงานในสังกัด สำนักงานศาลยุติธรรมจากภายนอกสถานที่ตั้ง รวมทั้งสามารถใชเทคโนโลยีดิจิทัลในการทำงานใหมี ประสิทธิภาพได นอกจากนี้ ยังรวมถึงงานบริหารและงานกำกับดูแล ซึ่งสามารถสื่อสาร กำกับ ติดตาม การดำเนินงานของผูปฏิบัติงานโดยผานระบบหรือชองทางดิจิทัลได โดยขอดีของการปฏิบัติราชการนอก สถานที่ตั้ง คือ สงเสริมการสรางสมดุลระหวางชีวิตการทำงานและชีวิตสวนตัวของผูปฏิบัติงาน รวมถึง เพิ่มโอกาสในการดึงดูดคนรุนใหมและรักษาผูปฏิบัติงานไวกับหนวยงานไดจากการมีรูปแบบการ
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 33 ปฏิบัติงานที่ยืดหยุนและทันสมัย และมีขอพึงระวัง คือ หนวยงานตองมีเทคโนโลยีดิจิทัลสนับสนุนในการ ปฏิบัติงานที่มีประสิทธิภาพ รวมถึงมีกลไกการบริหารงานที่เหมาะสม หากหนวยงานไมมีความพรอมใน เรื่องดังกลาว การสั่งใหปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้งอาจทำใหผูปฏิบัติงานไมสามารถทำงานไดอยางเต็ม ประสิทธิภาพ ทั้งนี้ เนื่องจากหนวยงานสวนกลางของสำนักงานศาลยุติธรรมมีลักษณะและภารกิจงาน ที่หลากหลาย โดยการปฏิบัติงานสวนใหญยังจำเปนตองอาศัยอุปกรณหรือเครื่องมือที่มีเฉพาะใน สำนักงาน รวมถึงมีการปฏิบัติงานเกี่ยวของกับเอกสารหรือขอมูลสำคัญที่จำเปนตองเก็บเปนความลับ ซึ่ง ขึ้นอยูกับลักษณะและภารกิจงานในแตละหนวยงานหรือระดับตำแหนงงานที่รับผิดชอบ จึงอาจพิจารณา กำหนดรูปแบบการปฏิบัติงานที่แตกตางกันไดตามความเหมาะสมกับบริบทของหนวยงาน 3.2 ขอเสนอแนะดานการพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อสนับสนุนการปฏิบัติงาน โดยการ จัดเตรียมโครงสรางพื้นฐาน อุปกรณ แอปพลิเคชัน และเทคโนโลยีที่สนับสนุนการทำงานตาง ๆ การจัดเตรียมระบบ Cloud Server ที่มีความปลอดภัยสูง การพัฒนาระบบงานบน เครือขาย Intranet ใหสามารถเขาถึงหรือเปดใชงานจากนอกสถานที่ตั้ง และการจัดเตรียมระบบความ ชวยเหลือทางเทคนิคเพื่อชวยแกปญหากรณีระบบหรือโปรแกรมของผูปฏิบัติงานเกิดขัดของ 3.3 ขอเสนอแนะดานการบริหารงบประมาณ โดยการจัดสรรงบประมาณเพื่อเตรียม ความพรอมดานอุปกรณและระบบโครงสรางพื้นฐาน รวมถึงการจัดหาอุปกรณสนับสนุนการปฏิบัติงาน ของบุคลากร เพื่อรองรับการปฏิบัติราชการนอกสถานที่ตั้ง 3.4 ขอเสนอแนะดานการบริหารงานบุคคล โดยการปรับปรุงกลไกการบริหารงานบุคคล ใหสอดคลองกับชีวิตและการทำงานวิถีใหม ไดแก การบริหารผลการปฏิบัติงานของผูใตบังคับบัญชา การพัฒนาทักษะและสมรรถนะที่จำเปนของผูปฏิบัติงาน การพัฒนาคุณภาพชีวิตของบุคลากร การกำหนดแนวทางหรือมาตรการในการรักษาวินัยและการปฏิบัติตนอยางเหมาะสมของผูปฏิบัติงาน เปนตน 3.5 ขอเสนอแนะดานกฎระเบียบที่เกี่ยวของ โดยมีการออกระเบียบ คำสั่ง หรือแนว ปฏิบัติที่ชัดเจน เพื่อรองรับการปฏิบัติงานของหนวยงานในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรมที่มีความยืดหยุน คลองตัว สอดคลองกับลักษณะและภารกิจงาน รวมถึงวิถีการดำรงชีวิตของบุคลากร ตลอดจนสามารถ รองรับสถานการณภาวะวิกฤติ ฉุกเฉิน หรือสถานการณไมปกติ อันเปนการสงเสริมคุณภาพชีวิตของ บุคลากรและรองรับการบริหารจัดการที่เปนไปอยางตอเนื่องและสามารถนำไปปรับใชกับสถานการณที่มี การเปลี่ยนแปลงในอนาคต
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 34
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 35 โครงการศึกษา เรื่อง ปจจัยที่สงผลตอการตัดสินใจในการสมัครคัดเลือกหรือทำผลงานเพื่อเลื่อนระดับ ในตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีชำนาญการพิเศษของหนวยงานศาลยุติธรรม ความเปนมาและความสำคัญของปญหา ตำแหนงนักวิชาการเงินและการบัญชีเปนตำแหนงที่มีสวนสำคัญอยางยิ่งตอการสนับสนุนการ ปฏิบัติงานของหนวยงานในสังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม โดยสายงานนี้ครอบคลุมถึงตำแหนงตาง ๆ ที่ปฏิบัติงานทางวิชาการเงินและบัญชี ซึ่งมีลักษณะงานดานการศึกษา วิเคราะห ตรวจสอบ ติดตาม ประเมินผล วิจัย พัฒนามาตรฐานงานในงานวิชาการเงินและบัญชี อาทิ งานการเงิน การบัญชี การงบประมาณ การใชจายเงิน การวิเคราะหฐานะทางการเงินและบัญชี การวิเคราะหงบประมาณ การพัฒนาระบบงานคลัง ตรวจสอบความถูกตองของการลงบัญชีประเภทตาง ๆ ปฏิบัติงานวิชาการพัสดุ อาทิ การวิเคราะหและเสนอความเห็นเกี่ยวกับพัสดุ การจัดหาจัดซื้อ จัดจาง การเก็บรักษา ซอมแซม และบำรุงรักษา การทำบัญชีทะเบียนพัสดุ การเก็บรักษาใบสำคัญ หลักฐานและเอกสารเกี่ยวกับพัสดุ การแทงจำหนายพัสดุที่ชำรุด การทำสัญญา และปฏิบัติหนาที่อื่นที่เกี่ยวของ ตำแหนงนักวิชาการเงินและ การบัญชีนั้นจึงเปนตำแหนงที่มีความเฉพาะและตองอาศัยความเชี่ยวชาญในการปฏิบัติงานอยางยิ่ง เพื่อ ลดความเสี่ยงในการผิดพลาดดานการเงินและการบัญชีและทำใหเกิดการบริหารจัดการทำงานอยางมี ประสิทธิภาพและประสิทธิผล จากหนังสือของสำนักงานศาลยุติธรรม ที่ ศย 004/ว 152 เรื่อง การปรับปรุงการกำหนด กรอบอัตรากำลังตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีลงวันที่ 25 กุมภาพันธ 2563 ไดเห็นชอบ การปรับปรุงกรอบอัตรากำลังขาราชการศาลยุติธรรมตำแหนงนักวิชาการเงินและการบัญชี หัวหนา สวนคลังในสำนักอำนวยการประจำศาล และหัวหนาสวนคลังในสำนักงานประจำศาล เพื่อแกไขปญหา การขาดแคลนอัตรากำลังขาราชการศาลยุติธรรม ตำแหนงนักวิชาการเงินและการบัญชี ไวดังนี้ 1. ปรับกรอบอัตรากำลังขาราชการศาลยุติธรรมในสำนักอำนวยการประจำศาลเฉพาะตำแหนง หัวหนาสวนคลัง ตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี ระดับชำนาญการพิเศษ และในสำนักงานประจำศาล เฉพาะตำแหนงหัวหนากลุมงานคลัง ตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี ระดับชำนาญการพิเศษจากระดับ ชำนาญการพิเศษ เปนระดับชำนาญการ หรือชำนาญการพิเศษ ทั้งนี้ ตั้งแตวันที่ 2 มีนาคม 2563 2. กรณีสำนักงานศาลยุติธรรมไมมีบัญชีผูผานการคัดเลือกในตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี ระดับชำนาญการพิเศษ ที่จะสามารถแตงตั้งใหไปดำรงตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี ระดับชำนาญการ หรือชำนาญการพิเศษไดตามขอ 1. ยกเวนใหสำนักงานศาลยุติธรรมสามารถแตงตั้งบุคคลไปดำรง ตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี ระดับปฏิบัติการ ในตำแหนงที่วางอยูเปนการชั่วคราว จนกวา
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 36 สำนักงานศาลยุติธรรมจะสรรหาและคัดเลือกผูมาดำรงตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี ระดับ ชำนาญการพิเศษเพียงพอกับอัตราวางหรือที่จะวางได 3. เพิ่มชองทางในการเลื่อนและแตงตั้งใหดำรงตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี ระดับ ชำนาญการเปน 2 วิธี คือ การขอรับการพิจารณาคุณสมบัติและประมินผลงานและสมัครเขารับการ พิจารณาความเหมาะสมและการคัดเลือก โดยหลักเกณฑและวิธีการคัดเลือกใหเปนไปตามที่สำนักงาน ศาลยุติธรรมกำหนดตอไป ทั้งนี้ สำนักงานศาลยุติธรรมไดกำหนดระเบียบคณะกรรมการขาราชการศาลยุติธรรม วาดวยเงิน เพิ่มตำแหนงที่มีเหตุพิเศษตำแหนงดานพัสดุ ตำแหนงดานการเงินและบัญชี และตำแหนงดาน การตรวจสอบภายใน โดยประกาศใช ณ วันที่ 28 มกราคม พ.ศ. 2563 โดยหลักเกณฑและคุณสมบัติ ของขาราชการที่จะมีสิทธิไดรับเงินเพิ่ม ตองมีคุณสมบัติ ดังตอไปนี้ 1) เปนผูดำรงตำแหนงผูอำนวยการสำนักบริหารทรัพยสิน ตำแหนงผูอำนวยการสำนักการคลัง ตำแหนงผูอำนวยการสำนักตรวจสอบภายใน ตำแหนงนักวิชาการพัสดุ ตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี ตำแหนงเจาพนักงานการเงินและบัญชี ตำแหนงนักวิชาการตรวจสอบภายใน และปฏิบัติงานดานการ จัดซื้อจัดจางหรือการบริหารพัสดุ ดานการเงินและบัญชี หรือดานการตรวจสอบภายใน แลวแตกรณี 2) เปนผูผานการอบรมหลักสูตรมาตรฐานวิซาชีพดานการจัดซื้อจัดจางและการบริหารพัสดุ ภาครัฐหรือหลักสูตรมาตรฐานวิชาชีพดานการเงินและบัญชี หรือหลักสูตรมาตรฐานวิชาชีพดาน การตรวจสอบภายในแลวแตกรณี ที่เลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรมกำหนด หรือหลักสูตรอื่นที่ เทียบเทา ซึ่ง ก.ศ. รับรอง 3) เปนผูผานการทดลองปฏิบัติหนาที่ราชการ
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 37 อัตราเงินเพิ่มสำหรับตำแหนงดังกลาว มีรายละเอียดดังนี้ ลำดับ ตำแหนง อัตราเงินเพิ่มกรณี ผานหลักสูตรระดับ ตน (บาท/เดือน) อัตราเงินเพิ่มกรณีผาน หลักสูตรระดับสูง (บาท/ เดือน) 1 ปฏิบัติการ/ปฏิบัติงาน ชำนาญการ/ชำนาญงาน ชำนาญการพิเศษ 2,000 3,000 4,000 - - - 2 หัวหนาสวน/กลุมงาน ระดับชำนาญการพิเศษ/เชี่ยวชาญ ผูอำนวยการสำนักบริหารทรัพยสิน/ ผูอำนวยการสำนักการคลัง/ ผูอำนวยการสำนักตรวจสอบภายใน 5,000 6,000 ที่มา : หนังสือสำนักงานศาลยุติธรรม ที่ ศย 004/ว19(ป) เรื่อง ระเบียบคณะกรรมการขาราชการศาลยุติธรรม วาดวยเงิน เพิ่มตำแหนงที่มีเหตุพิเศษตำแหนงดานพัสดุ ตำแหนงดานการเงินและบัญชี และตำแหนงดานการตรวจสอบภายใน พ.ศ. 2563 ลงวันที่ 4 กุมภาพันธ 2563 ในปจจุบันกรอบอัตรากำลังขาราชการศาลยุติธรรม ตำแหนงนักวิชาการเงินและการบัญชี มีจำนวนทั้งสิ้น 649 ตำแหนง โดยจำแนกได ดังนี้ ระดับตำแหนง กรอบ (ตำแ หนง) ตำแหนงที่ตรงกรอบ ตำแหนงที่นั่งทับ (คนครอง) ระดับ จำนวน คนครอง ปฏิบัติการ (K1) ชำนาญงาน (O2) ปฏิบัติงาน (O1) รวม ปฏิบัติการหรือ ชำนาญการ (K1 – K2) 292 ปฏิบัติการ (K1) 214 - 9 2 11 ชำนาญการ (K2) 67 - - - - รวม 281 - 9 2 11 ปฏิบัติการหรือ ชำนาญการหรือ ชำนาญการพิเศษ (K1 – K3) 71 ปฏิบัติการ (K1) 47 - - - - ชำนาญการ (K2) 24 - - - -
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 38 ระดับตำแหนง กรอบ (ตำแ หนง) ตำแหนงที่ตรงกรอบ ตำแหนงที่นั่งทับ (คนครอง) ระดับ จำนวน คนครอง ปฏิบัติการ (K1) ชำนาญงาน (O2) ปฏิบัติงาน (O1) รวม ชำนาญการ พิเศษ (K3) - - - - - รวม 71 - - - - ชำนาญการหรือ ชำนาญการพิเศษ (K2 – K3) 279 ชำนาญการ (K2) 24 - - - - ชำนาญการ พิเศษ (K3) 214 40 1 - - รวม 238 40 1 - 41 ชำนาญการพิเศษ (K3) 7 ชำนาญการ พิเศษ (K3) 7 - - - - รวมทั้งสิ้น 649 597 40 10 2 52 ที่มา : ขอมูลจากสำนักคณะกรรมการขาราชการศาลยุติธรรม สำนักงานศาลยุติธรรม จากขอมูลขางตนพบวาในระดับของหัวหนาสวนคลัง ตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี นั้นไดมีการปรับกรอบอัตรากำลังเปนระดับชำนาญการหรือชำนาญการพิเศษ (K2 – K3) แตในปจจุบัน นั้นมีคนครองที่อยูในตำแหนงนั่งทับ ที่ไมตรงตามกรอบเปนจำนวนถึง 40 คน ที่อยูในระดับปฏิบัติการ นอกจากนี้ขอมูลจำนวนผูสมัครสอบคัดเลือกตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการ พิเศษยอนหลัง มีดังนี้ ลำดับ ชวงที่สอบ จำนวนผูมีสิทธิสอบ (คน) จำนวนผูสมัคร (คน) จำนวนผูที่ไดขึ้น บัญชี 1 มกราคม 2565 59 26 20 2 กรกฎาคม 2565 43 10 7 3 ธันวาคม 2565 39 4 3 4 พฤษภาคม 2566 36 4 2 ที่มา : ขอมูลจากสำนักการเจาหนาที่ สำนักงานศาลยุติธรรม
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 39 จากขอมูลพบวาสถิติจำนวนผูสมัครสอบเพื่อเลื่อนระดับนั้นมีจำนวนที่นอยลงทำใหจำนวนของ ผูขึ้นบัญชีในการดำรงตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการพิเศษนั้น มีจำนวนนอยลงตาม ไปดวย จากขอมูลที่ไดกลาวมาในขางตนจะพบวาสำนักงานศาลยุติธรรมนั้นไดมีมาตรการในการที่จะ จูงใจเพื่อแกปญหาเรื่องของการขาดแคลนตำแหนงนักวิชาการการเงินและการบัญชีในตำแหนงที่สูงขึ้น แลวทั้งในสวนของการปรับกรอบอัตรากำลังและเรื่องอัตราเงินเพิ่มพิเศษในตำแหนงดังกลาวแลว แต ตำแหนงของนักวิชาการเงินในระดับชำนาญการพิเศษนั้นยังไมเพียงพอตามกรอบอัตรากำลัง จึงเกิดเปน ขอสงสัยที่วามีสาเหตุหรือปจจัยอื่น ๆ ที่ทำใหขาราชการผูซึ่งดำรงตำแหนงนักวิชาการเงินและการบัญชี ระดับชำนาญการไมประสงคในการเลื่อนระดับในตำแหนงที่สูงขึ้น วัตถุประสงคของการศึกษา 1) เพื่อวิเคราะหหาปจจัยที่สงผลตอการตัดสินใจในการสมัครคัดเลือกหรือทำผลงานเพื่อเลื่อน ระดับในตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการพิเศษของหนวยงานศาลยุติธรรม 2) เพื่อเสนอแนวทางในการจูงใจเพื่อเพิ่มจำนวนนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการพิเศษ ใหเหมาะสมกับความตองการของขาราชการ ขอบเขตในการศึกษา ในการศึกษาครั้งนี้ไดกำหนดขอบเขตในการวิจัยไวดังนี้ 1) ดานเนื้อหา ศึกษาเรื่องการบริหารทรัพยากรบุคคล กฎ ระเบียบที่เกี่ยวของกับนักวิชาการ ตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีในสังกัดศาลยุติธรรม 2) กลุมประชากรที่ศึกษา บุคลากรที่เปนนักวิชาการเงินและบัญชีที่สังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม ซึ่งดำรงตำแหนงระดับปฏิบัติการและระดับชำนาญการ วิธีการวิจัย รูปแบบดำเนินการวิจัยโดยการเก็บรวบรวมขอมูลทุติยภูมิโดยจากการศึกษาและคนควาเอกสาร บทความ และทฤษฎีที่เกี่ยวของ และเก็บรวบขอมูลปฐมภูมิโดยใชวิธีการเก็บขอมูลเชิงสำรวจ ดวยการ จัดทำแบบสอบถามออนไลน ผานระบบ Google Form ซึ่งมีหนังสือเวียนแจงใหกับนักวิชาการเงินและ บัญชีที่สังกัดสำนักงานศาลยุติธรรม เพื่อการกระจายแบบสำรวจไปยังกลุมเปาหมาย จากนั้นทำการ รวบรวมขอมูล ตรวจสอบความถูกตอง ลงรหัส และนำขอมูลไปทำการวิเคราะหผลทางสถิติ
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 40 ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ 1) ทราบถึงปจจัยที่สงผลตอการตัดสินใจในการสมัครคัดเลือกหรือทำผลงานเพื่อเลื่อนระดับ ในตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการพิเศษของหนวยงานศาลยุติธรรม 2) มีแนวทางในการจูงใจหรือกำหนดหลักเกณฑที่เกี่ยวของกับการเลื่อนระดับนักวิชาการเงิน และบัญชีชำนาญการพิเศษ สรุปผลการศึกษา การศึกษาในครั้งนี้ มีวัตถุประสงคเพื่อวิเคราะหหาปจจัยที่สงผลตอการตัดสินใจในการสมัคร คัดเลือกหรือทำผลงานเพื่อเลื่อนระดับในตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการพิเศษของ หนวยงานศาลยุติธรรม และเสนอแนวทางในการจูงใจเพื่อเพิ่มจำนวนนักวิชาการเงินและบัญชีระดับ ชำนาญการพิเศษใหเหมาะสมกับความตองการของขาราชการ ซึ่งจากผลการศึกษาในบทที่ 4 สามารถ ที่จะสรุปประเด็นปจจัยที่สงผลตอการตัดสินใจในการสมัครคัดเลือกหรือทำผลงานเพื่อเลื่อนระดับ ในตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการพิเศษที่เปนปจจัยสำคัญที่สุด ไดแก เรื่องภูมิลำเนา ภาระความรับผิดชอบของงานและการมอบหมายหนาที่การปฏิบัติงาน ความเสี่ยงตองาน โดยสามารถ สรุปและเสนอแนวทางได ดังนี้ 1. ปจจัยเรื่อง ภูมิลำเนา สงผลตอการตัดสินใจในการสมัครคัดเลือกหรือทำผลงานเพื่อเลื่อน ระดับในตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการพิเศษ จากการสำรวจความคิดเห็นของผูตอบ แบบสอบถามพบวาสวนใหญมีความตองการที่จะยายกลับภูมิลำเนาของตนเองหรือภูมิลำเนาของ ครอบครัว เพื่อที่จะสามารถทำงานในพื้นที่ใกลบานและสามารถที่จะอยูกับครอบครัวได โดยมีขอคนพบ การศึกษา ดังนี้ 1.1 กลุมนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการที่มีคุณสมบัติครบถวนที่จะเลื่อน ระดับไดแตไมประสงคที่จะเลื่อนระดับ หากการเลื่อนระดับนั้นสงผลใหตองมีการยายสถานที่ทำงาน สรุปไดเปน 2 กรณี ดังนี้ (1) กรณีที่นักวิชาการเงินและบัญชีไมไดดำรงตำแหนงในเลขที่ตำแหนงระดับ ชำนาญการ/ระดับชำนาญการพิเศษ (K2/K3) การเลื่อนระดับที่สูงขึ้น จะตองเลื่อนระดับดวยวิธีการสอบ คัดเลือก และในการแตงตั้งจะแตงตั้งตามตำแหนงวาง โอกาสที่จะไดรับการแตงตั้งในตำแหนงเดิม หรือภูมิลำเนาจึงเปนไปไดยาก ดังนั้น จึงสงผลใหนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการบางสวน เลือกที่จะไมเลื่อนระดับสูง (2) กรณีที่นักวิชาการเงินและบัญชีดำรงตำแหนงในเลขที่ตำแหนงระดับชำนาญการ/ ระดับชำนาญการพิเศษ (K2/K3) การเลื่อนระดับที่สูงขึ้นสามารถดำเนินการไดทั้งสอบคัดเลือกและทำ ผลงาน จากผลการสำรวจความคิดเห็นพบวานักวิชาการเงินและบัญชีกลุมดังกลาวดำรงตำแหนงใน
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 41 ภูมิลำเนาของตนเองหรือครอบครัวแลวในสัดสวนที่สูงกวารอยละ 80 ไมประสงคที่จะสอบคัดเลือกดวย เหตุผลเดียวกันคือไมตองการที่จะยายที่ทำงานและตองการที่จะทำงานในภูมิลำเนาตัวเองหรือครอบครัว แตคนกลุมดังกลาวเลือกที่จะเลื่อนระดับที่สูงขึ้นดวยวิธีการทำผลงาน ในขณะเดียวกันปญหา คือ ไมมี เวลาทำผลงานเนื่องจากภาระความรับผิดชอบในหนาที่มีมากเกินไปประกอบกับขั้นตอนในการทำผลงาน มีความยุงยากมากเกินไป 1.2 กลุมนักวิชาการเงินและบัญชีที่ยังไมมีคุณสมบัติครบที่จะเลื่อนระดับ แตหากมี คุณสมบัติครบแลว สามารถวิเคราะหและแยกเปน 2 กลุม ดังนี้ (1) กลุมระดับปฏิบัติการ มีความประสงคที่จะเลื่อนระดับถึงรอยละ 71.4 โดยผูที่ ประสงคที่จะเลื่อนระดับโดยวิธีการสอบไมไดอยูในภูมิลำเนาของตัวเองถึงรอยละ 74.13 และกลุมผูที่ไม ประสงคจะเลื่อนระดับรอยละ 28.6 โดยมีเหตุผลหลัก คือการปฏิบัติงานมากกวาการที่ไมไดอยูใน ภูมิลำเนาของตัวเองหรือครอบครัว เชน กลัววาถาปฏิบัติงานในระดับที่สูงขึ้นจะเกิดความเครียดและกลัว ความรับผิดทางวินัยการเงิน การคลัง (2) กลุมระดับชำนาญการ มีความประสงคที่จะเลื่อนระดับในสัดสวนถึงรอยละ 74.2 โดยไมไดเปนผูที่อยูในภูมิลำเนาของตนเองหรือครอบครัว รอยละ 60.87 ผูที่ไมประสงคจะเลื่อนระดับ รอยละ 25.8 อยูในภูมิลำเนาของตัวเองและครอบครัวแลวถึงรอยละ 43.75 ประกอบกับเหตุผลที่มีภาระ ที่ตองรับผิดชอบตอครอบครัว และกลัวทำงานที่ยากขึ้น โอกาสที่จะเกิดความผิดพลาดและความรับผิด ทางวินัยการเงิน การคลัง ก็จะตามมา เปนตน 2. ปจจัยเรื่อง ภาระความรับผิดชอบงานที่สูงขึ้นและความเสี่ยงของสายงานอาชีพ สงผล ตอการตัดสินใจในการสมัครคัดเลือกหรือทำผลงานเพื่อเลื่อนระดับในตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี ระดับชำนาญการพิเศษ โดยจากการสำรวจความคิดเห็นผูตอบแบบสอบถามใหเหตุผล ดังนี้ 1) กลัวการทำงานที่ยากขึ้น เนื่องจากมีโอกาสที่จะเกิดความผิดพลาดตามมา 2) กลัวความรับผิดทางวินัยทางการเงิน การคลัง เนื่องจากระดับตำแหนงที่สูงขึ้นภาระ ความรับผิดชอบยอมสูงขึ้น 3) กลุมของศาลเยาวชนและครอบครัวไมมีตำแหนงนักวิชาการพัสดุเหมือนกับศาลอื่น ๆ ทำใหมีภาระความรับผิดชอบงานที่สูงขึ้นและมีความเสี่ยงมากกวา สงผลใหนักวิชาการเงินและบัญชีมี แนวโนมที่จะไมเลื่อนระดับใหสูงขึ้นในสายงานเดิมแตสอบเปลี่ยนสายงานไปตำแหนงอื่น ๆ ถึงแมวา สำนักงานศาลยุติธรรมจะกำหนดเงินเพิ่มตำแหนงที่มีเหตุพิเศษตำแหนงดานพัสดุ ตำแหนงดานการเงิน และบัญชี และตำแหนงดานการตรวจสอบภายในแลวในป 2563 เพื่อเปนการจูงใจในการเลื่อนระดับให สูงขึ้นก็ตาม
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 42 แนวทางและขอเสนอแนะ จากปจจัยที่สงผลตอการตัดสินใจในการสมัครคัดเลือกหรือทำผลงานเพื่อเลื่อนระดับในตำแหนง นักวิชาการเงินและบัญชีระดับชำนาญการพิเศษทั้งปจจัยเรื่องภูมิลำเนาและปจจัยทางดานภาระความ รับผิดชอบที่สูงขึ้นและระดับความเสี่ยงที่มีโอกาสที่จะเกิดความผิดพลาดในการทำงาน การทำผิดดาน วินัยการเงิน การคลัง จนกระทั่งมีความกังวลและเกิดเปนความเครียด จึงมีแนวทางและขอเสนอแนะ ดังนี้ 1. โครงสรางและกรอบอัตรากำลัง 1) ควรเพิ่มกรอบอัตรากำลังของตำแหนงการเงินและบัญชี เนื่องจากปจจุบันปริมาณงาน ดานการเงินและบัญชีมีเพิ่มมากขึ้นและการปฏิบัติงานมีกรอบระยะเวลาในการดำเนินงานที่คอนขาง จำกัดหากมีการเพิ่มกรอบอัตรากำลังตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีจะเปนการแบงเบาภาระความ รับผิดชอบ ชวยตรวจทาน และชวยลดความเสี่ยงในการผิดพลาดที่จะเกิดขึ้นและลดความเครียดใหกับ ตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีได 2) ควรเพิ่มกรอบอัตรากำลังตำแหนงนักวิชาการพัสดุในศาลเยาวชนและครอบครัวให เหมือนกับศาลอื่น ๆ 3) ควรกำหนดตำแหนงนักวิชาการพัสดุแยกออกจากสวนคลังเพื่อการควบคุมภายในที่ดี สามารถตรวจสอบกันได เนื่องจากปจจุบันตำแหนงพัสดุอยูภายใตงานสวนคลัง หัวหนาสวนคลังตองเปน ผูลงนามเวลาจัดซื้อจัดจางรวม 4) หากในอนาคตยังมีการขาดแคลนตำแหนงนักวิชาการเห็นควรใชวิธีการเปดรับโอน นักวิชาการเงินในระดับชำนาญการพิเศษจากหนวยงานอื่นเพื่อทดแทนจำนวนบุคลากรที่ยังขาดแคลนอยู โดยอาจจะมีการกำหนดคุณสมบัติ หลักเกณฑวิธีการโอนยายที่มีประสิทธิผลเพื่อใหไดบุคลากรที่มี คุณภาพ ตรงตามความตองการของหนวยงานอยางแทจริง 2. การเลื่อนระดับ 1) ตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชีระดับปฏิบัติการควรมีวิธีการเลื่อนระดับโดยวิธีการ สอบคัดเลือก เนื่องจากตำแหนงนี้มีภาระหนาที่ในการปฏิบัติงานที่ตองใชความรับผิดชอบและมีปริมาณ งานในแตละวันมาก ทำใหไมมีเวลาในการทำผลงานวิชาการเพื่อเลื่อนระดับ 2) กรณีที่นักวิชาการเงินและบัญชีดำรงตำแหนงในเลขที่ตำแหนงระดับชำนาญการ/ระดับ ชำนาญการพิเศษ (K2/K3) และไดปฏิบัติหนาที่หัวหนาสวนหรือหัวหนากลุมงาน ตั้งแต 3 ปขึ้นไป ควรนำ ประเด็นดังกลาวมาพิจารณาเปนองคประกอบในการปรับเลื่อนระดับที่สูงขึ้น 3) กรณีที่นักวิชาการเงินและบัญชีดำรงตำแหนงในเลขที่ตำแหนงระดับชำนาญการ/ระดับ ชำนาญการพิเศษ (K2/K3) ถาหากสามารถสอบคัดเลือกเพื่อเลื่อนระดับชำนาญการพิเศษไดแลว ควรมี
รายงานผลการดำเนินงาน สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2566 43 โอกาสที่จะอยูในสถานที่ทำงานเดิมได เพื่อเปนขวัญและกำลังใจในการไดอยูใกลชิดกับครอบครัวหรือ ภูมิลำเนาซึ่งจะสงผลตอประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการปฏิบัติงาน 3. คาตอบแทน 1) ในกรณีที่นักวิชาการเงินและบัญชีดำรงตำแหนงในเลขที่ตำแหนงระดับชำนาญการ ระดับชำนาญการพิเศษ (K2/K3) และไดปฏิบัติหนาที่หัวหนาสวนหรือหัวหนากลุมงาน ควรมีการเพิ่มเงิน คาตอบแทนประจำตำแหนงใหกับคนกลุมนี้ เพื่อเปนขวัญและกำลังใจในการทำงานในการแบกรับภาระ งานที่เทียบเทาตำแหนงที่สูงกวา 2) ควรเพิ่มเงินประจำตำแหนงใหกับผูปฏิบัติหนาที่ในตำแหนงนักวิชาการเงินและบัญชี 4. การทำผลงานวิชาการ 1) ควรจัดใหมีการอบรมใหความรู แนะนำวิธีการ ขั้นตอนในการจัดทำผลงานทางวิชาการ ตั้งแตวิธีการเขียน การเลือกหัวขอในการจัดทำผลงาน ตลอดจนขั้นตอนและรูปแบบในการจัดทำบท ที่ 1-5 อยางละเอียด ถูกตองตามหลักการทำผลงาน การใชถอยคำที่เปนภาษาทางการ ผานระบบ ออนไลน 2) ควรมีการฝกปฏิบัติ หรือจัดทำคูมือการเขียนผลงานทางวิชาการที่อานเขาใจไดงาย 3) ควรลดขั้นตอนและเงื่อนไขในการทำผลงาน เชน เปลี่ยนจากการเขียนผลงานแนว วิชาการ เปลี่ยนเปนประสบการณในการปฏิบัติงานในหนาที่ที่ไดปฏิบัติจริง หรือเขียนผลงานทางวิชาการ ไมเกิน 10 หนากระดาษ เปนตน 4) ควรมีพี่เลี้ยงหรือผูคอยใหคำปรึกษาแนะนำในระหวางทำผลงาน เพื่อจะไดชวยลด ระยะเวลาในการแกไข ปรับปรุงผลงานใหเร็วขึ้น 5) ควรมีการนำผลงานวิชาการที่ผานการประเมินแลวลงในระบบงานหรือในสื่อ อิเล็กทรอนิกสอื่นเพื่อใหผูที่สนใจไดศึกษาและดูเปนตัวอยางประกอบการเขียนผลงานทางวิชาการ 5. การนำระบบเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช 1) นำระบบเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชในการทำงานดานการเงิน บัญชี พัสดุ งบประมาณ ใหมากขึ้น โดยระบบดังกลาวสามารถเชื่อมตอกันไดอยางมีประสิทธิภาพ 2) ลดขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ไมจำเปน เชน หากมีการนำระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ มาใชแลว ไมจำเปนตองจัดเก็บในรูปแบบกระดาษอีก เปนตน