ขุนช้างขุนแผน ตอน ขุนช้างถวายฎีกา ๖ ห้อง ๑๐

ขุนชา้ งขุนแผน

ตอน ขนุ ชา้ งถวายฎีกา

สมาชิก

นางสาวกรกมล ดอกล่ันทม เลขท่ี ๒
นางสาวข้าวขวัญ ทองไทย เลขท่ี ๓

นางสาวนันทน์ ภัส ดนุไทย เลขท่ี ๙
นางสาวบัวชมพู เพง็ เกรด็ เลขท่ี ๑๑

นางสาวปฐมาพร ศรีคา เลขท่ี ๑๒

นางสาวพณิชา ประสาทเขตท์ เลขท่ี ๑๔

นางสาวพรประภา โชติวัชรินทร์ เลขท่ี ๑๕

นางสาวพอฝนั จนั ทร์ลอย เลขท่ี ๑๖

นางสาวพัฒน์นรี โพธ์ไิ พจิตร เลขท่ี ๑๗

นางสาวพันฑติ า สมั มาชวี นนั ท์ เลขท่ี ๑๘
นางสาวอนงนาฏ เขม็ เพช็ ร์ เลขท่ี ๒๒

นางสาวสติ านนั ท์ ก่าพันธด์ ี เลขท่ี ๒๔

นายณรฐพล ม่งุ ดี เลขท่ี ๒๕

ประวตั ิความเป็ นมา

เร่ืองขนุ ช้างขุนแผน เป็นนยิ ายพ้นื บ้านของสพุ รรณบุรี
เกดิ ข้ึนในสมยั กรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ซ่งึ มหี ลักฐานอยู่ ใน
หนงั สอื คาให้การชาวกรงุ เก่า โดยแต่งเป็นบทกลอนสาหรับขบั
เสภาให้ประชาชนฟัง เม่อื มาถงึ สมยั กรุงรัตนโกสนิ ทร์ เสภา
เร่ืองขนุ ช้างขุนแผน เหลอื อยู่เพียงบางตอนเทา่ น้นั เพราะถูกไฟ
ไหม้และสญู หายไป เม่อื คร้ังเสยี กรงุ กบั พม่า พระบาทสมเดจ็
พระพทุ ธเลิศหล้านภาลยั ฯ ให้กวีหลายทา่ น เช่น พระองค์ กรม
หม่นื เจษฎาบดนิ ทร์ (รัชกาลท่ี ๓ ) สนุ ทรภู่ ครูแจ้ง เป็นต้นให้
ช่วยกนั แต่งเพ่มิ เติมข้ึน โดยแบ่งกนั แต่งเป็นตอน ๆ ไปจนจบ

ลกั ษณะคาประพนั ธ์

เร่ืองขุนช้างขุนแผนเป็นคาประพนั ธ์ ประเภท
กลอนเสภา ๔๓ ตอน ลกั ษณะคาประพนั ธก์ ลอนเสภาเป็น
กลอนสภุ าพ เสภาเป็นกลอนข้นั เล่าเร่ืองอย่างเล่านิทาน
และม่งุ เอาการขบั ได้ไพเราะเป็นสาคัญ สมั ผสั ของคา
ประพนั ธ์ คือ คาสดุ ท้ายของวรรคต้น สง่ สมั ผสั ไปยังคาใด
คาหน่งึ ใน ๕ คาแรกของวรรคหลงั สมั ผสั วรรคอ่นื และ
สมั ผสั ระหว่างบทเหมอื นกลอนสภุ าพ

ประวตั ิผูแ้ ต่ง

บทเสภาขุนช้างขนุ แผนตอนขนุ ช้างถวายฎีกา
ไม่ทราบนามผ้แู ต่งแน่ชัด

ความดีเด่น

ขนุ ช้างขุนแผนเป็นเร่ืองท่ไี ด้รับยกย่องจาก
วรรณคดีสโมสร ในสมยั รัชกาลท่ี ๖ ว่าเป็นยอดของหนังสอื
ประเภทกลอนเสภา มสี านวนโวหารทไ่ี พเราะคมคาย มคี ติ
เตอื นใจ สะท้อนให้เหน็ สภาพชีวิตและสงั คมความเป็นอยู่
ของคนไทยให้ความรู้เก่ยี วกบั ขนบธรรมเนียมประเพณีและ
วฒั นธรรมไทย และยงั ให้ความสนุกสนานเพลดิ เพลิน

การชาระและรวบรวม

ใน พ.ศ. ๒๔๖๐ หอพระสมดุ วชิรญาณได้ชาระ
หนังสอื เสภาเร่ืองขนุ ช้างขนุ แผนข้นึ เพราะมเี สภาเร่ืองขนุ ช้าง
ขนุ แผนหลายฉบบั ทง้ั ฉบับหลวงและฉบบั ราษฎรโดยมสี มเดจ็
กรมพระยาดารงราชานุภาพและกรมหม่นื กวพี จนส์ ปุ รีชา ทรง
เป็นประธานการชาระได้คดั เลอื กเอาสานวนท่ดี ีทส่ี ดุ มารวมกนั
จนครบทุกตอน บางตอนกไ็ ม่สามารถทราบนาม หนงั สอื เร่ือง
ขุนช้างขนุ แผนน้ี พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหล้านภาลัยได้
โปรดเกล้าฯ ให้กวีในรัชสมยั ของพระองค์ ตลอดจนพระองค์
เองร่วมกนั แต่งและทรงพระราชนิพนธ์ข้ีนเป็นวรรณคดีทม่ี คี ่า
ทง้ั ในด้านความไพเราะและในลลี าการแต่ง

ตวั ละคร

ขุนช้าง

เจ้าเล่ห์เพทุบาย เป็นบุตรของขนุ
ศรีวชิ ัยและนางเทพทองซ่งึ มีฐานะร่ารวย แต่แม้
จะเกดิ มาเป็นลูกเศรษฐีแต่กอ็ าภพั ถูกแม่เกลียด
ชังเพราะอบั อายท่มี ลี กู หัวล้าน

ขนุ แผน

เจ้าชู้ คารมคมคาย ฉลาดเฉลยี วมี
สติปัญญา มีดาบฟ้ าฟ้ื นเป็นอาวุธประจาตัว พาหนะค่ใู จ
คอื ม้าสหี มอก มีความร้ทู างโหราศาสตร์ ปลกุ ผี อยู่ยงคง
กระพัน คาถามหาละลวยทาให้ผ้หู ญิงรกั ตลอดจนวชิ า
จากตารบั พิชัยสงคราม และยังมีความสามารถเทศนาได้
ไพเราะจับใจอกี ด้วย

นางวนั ทอง

เป็นคนปากจัด โลเล นางวนั ทองหรอื นาง
พิมพิลาไลย เป็นบุตรของพันศรโยธาและนางศรี
ประจัน นางวันทองเป็นคนท่ไี ม่กล้าจะตดั สนิ ใจเป็นคน
ซ่อื แต่สงั คมไทยเน้นให้ผ้หู ญิงอยู่ในกรอบประเพณี จงึ
ทาให้ดูเหมอื นว่านางวันทองไม่รักนวลสงวนตวั
อย่างไรกต็ ามนางวันทองกย็ ังมีภาพลักษณ์ด้านดี คือ
ความละเอยี ดอ่อน เป็นคนกล้าท่จี ะยอมรบั ชะตากรรม
ของตัวเอง มีนา้ ใจเมตตา และให้อภยั โดยไม่เคียดแค้น

พลายงาม

มีตาแหน่งเป็นจม่ืนไวยวรนา เรียกส้นั ๆว่า
พระไวยหรือหม่นื ไวย เป็นลูกขนุ แผนกบั นางวนั ทองแต่
ไปคลอดท่บี ้านของขนุ ช้าง ย่งิ โตพลายงามกเ็ หมอื น
ขุนแผนทาให้ขุนช้างร้สู กึ เกลยี ดชังต่อพลายงาม

สมเดจ็ พระพนั วษา

โกรธง่าย มคี วามยุติธรรมเป็น
พระมหากษตั รยิ ์แห่งกรงุ ศรีอยุธยา ยุคน้บี ้านเมอื ง
เจรญิ ร่งุ เรอื ง มคี วามอดุ มสมบรู ณ์ ราษฎรทง้ั หลายอยู่
กนั อย่างร่มเยน็ เป็นสขุ บรรดาประเทศใกล้เคียงก็
อ่อนน้อม เพราะเกรงบารมี เป็นพระมหากษัตริยท์ ่มี ี
ความยุติธรรมต่อพวกทหารเสนาอามาตย์ และราษฎร
พอสมควร เม่ือมีคดฟี ้ องร้องกนั กจ็ ะให้มีการไต่สวน
และพิสจู นค์ วามจรงิ

เน้ือเร่ืองขนุ ช้างขุนแผน

ณ เมอื งสพุ รรณบุรี กล่าวถงึ ครอบครัวสามครอบครัว
คอื ครอบครัวของขนุ ไกรพลพ่าย รับราชการทหาร มภี รรยาช่ือ
นางทองประศรี และมลี ูกชายด้วยกนั ช่ือ พลายแก้ว ครอบครัว
ของขุนศรีวชิ ัย เศรษฐีใหญ่ของเมอื งสพุ รรณบุรี รับราชการเป็น
นายกองกรมช้างนอก มภี รรยาช่ือ นางเทพทอง และมลี ูกชายช่ือ
ขุนช้าง ซ่งึ เป็นคนทห่ี ัวล้านมาแต่กาเนดิ และครอบครัวของพันศร
โยธาท่เี ป็นพ่อค้า มภี รรยาช่ือ ศรีประจนั และมลี ูกสาวรปู ร่าง
หน้าตางดงามช่ือ พิมพลิ าไลย

วันหน่ึงสมเดจ็ พระพนั วษามคี วามประสงค์จะล่าควาย
ป่ า จงึ ส่งั ให้ขุนไกรปลูกพลับพลา และต้อนควายเตรียมไว้ แต่
ควายป่ าเหล่าน้นั แตกต่ืนไม่ยอมเข้าคอก ขุนไกรจงึ ใช้หอกแทง
ควายป่ าตายไปมากมาย ท่รี อดชีวิต กห็ นเี ข้าป่ าไป สมเดจ็ พระ
พนั วษาโกรธมากสง่ั ให้ประหารชีวติ ขุนไกรเสยี นางทองประศรี
เม่อื ทราบข่าวจึงรีบพาพลายแก้วหนีไปอยู่เมอื งกาญจนบุรี
ทางด้านเมอื งสพุ รรณบุรี กม็ พี วกโจรจันศรข้นึ ปล้นบ้านของขนุ ศรี
วิชัย และได้ทาการฆ่าขุนศรีวชิ ัย ส่วนตัวพนั ศร โยธาได้เดนิ ทาง
ไปค้าขายต่างเมอื ง พอกลับมาถงึ บ้านกเ็ ป็นไข้ป่ าตาย

เม่อื พลายแก้วอายุได้ 15 ปี กบ็ วชเณรเรียนวิชาอยู่ท่ี
วดั ส้มใหญ่ แล้วย้ายไปเรียนต่อท่วี ัดป่ าเลไลยก์ ต่อมาทว่ี ัดป่ าเล
ไลยกจ์ ัดให้มเี ทศนม์ หาชาติ เณรพลายแก้วได้เทศน์กณั ฑม์ ทั รี ซ่งึ
นางพิมพลิ าไลยเป็นเจ้าของ กณั ฑเ์ ทศน์ นางพมิ พิลาไลยเล่อื มใส
มากจนเปล้อื งผ้าสไบบูชากณั ฑเ์ ทศน์ ขุนช้างเหน็ เช่นน้นั กเ็ ปล้อื ง
ผ้าห่ม ของตนวางเคียงข้างกบั ผ้าสไบของนางพมิ พิลาไลย อธิ
ฐานขอให้ได้นางเป็นภรรยา นางพมิ พลิ าไลยเหน็ ดงั น้นั กโ็ กรธ
มาก ต่อมาเม่อื เณรพลายแก้วสกึ กไ็ ด้ขอให้นางทองประศรีมาสู่
ขอนางพิมพลิ าไลย และได้แต่งงานกนั

ทางกรงุ ศรีอยุธยาได้ข่าวว่ากองทพั เชียงใหม่ได้ตีเมอื ง
เชียงทองแล้ว ซ่งึ เป็นเมอื งข้ึนของกรุงศรีอยุธยา สมเดจ็ พระ
พันวษาจึงถามหาเช้ือสายของขนุ ไกร ขุนช้างซ่งึ เข้าไปรับราชการ
อยู่จึงเล่าเร่ืองราวความเก่งกล้าสามารถของพลายแก้ว เพ่อื หวัง
จะพรากพลายแก้วให้ไกลจากนางพิมพิลาไลย สมเดจ็ พระ
พนั วษาจงึ ให้ไป ตามตัวมา แล้วแต่งต้งั ให้เป็นแม่ทพั ไปรบกบั
เมอื งเชียงใหม่ จนได้รับชัยชนะ นายบ้านแสนคาแมนแห่ง
หม่บู ้านจอมทอง เหน็ ว่าพลายแก้วกบั พวกทหารไม่ได้เบยี ดเบยี น
ให้ชาวบ้านเดือดร้อน จึงยกนางลาวทอง ลกู สาวของตนให้เป็น
ภรรยาของพลายแก้ว

ส่วนนางพิมพลิ าไลยเม่อื สามไี ปทพั ได้ไม่นานกป็ ่ วย
หนักรักษาเทา่ ไรกไ็ ม่หาย ขรัวตาจูวัดป่ าเลไลยกจ์ ึงแนะนาให้
เปล่ียนช่ือเป็นวนั ทองอาการไข้จงึ หาย ขุนช้างซ่งึ ได้ทาอบุ ายนา
หม้อใส่กระดกู ไปให้นางศรีประจันกบั นางวนั ทองดูว่าพลาย
แก้วตายแล้ว และขู่ว่านางวนั ทองจะต้องถูกคมุ ตัวไว้เป็นม่าย
หลวงตามกฏหมาย นางวันทองไม่เช่ือ แต่นางศรีประจันคดิ ว่า
จริง ประกอบกบั เหน็ ว่าขุนช้างเป็นเศรษฐีจงึ บงั คับให้นางวันทอง
แต่งงานกบั ขุนช้าง นางวันทองจาต้องตามใจแม่ แต่นางกไ็ ม่ยอม
เข้าหอ ขณะน้ันพลายแก้วกลับมาถงึ กรงุ ศรีอยุธยา และได้
บรรดาศกั ด์ิเป็นขุนแผนแสนสะท้าน จากน้นั กพ็ านางลาวทอง
กลบั สพุ รรณบุรี นางวันทองเม่อื เหน็ ว่าขุนแผนพาภรรยาใหม่มา
ด้วย กโ็ กรธด่าทอโต้ตอบกบั นางลาวทอง และเผลอตวั พูดก้าวร้าว
กบั ขนุ แผน ทาให้ขนุ แผนโมโหจงึ พานางลาวทองไปอยู่ท่ี
กาญจนบุรี ส่วนนางวันทองกต็ กเป็นภรรยาของขนุ ช้างอย่างจาใจ

ต่อมาขุนช้างและขุนแผนเข้าไปรับการอบรมในวัง และ
ได้เป็นมหาดเลก็ เวรท้งั ๒ คน วันหน่ึงนางทองประศรีให้คนมาส่ง
ข่าวว่านางลาวทองป่ วยหนกั ขุนแผนจึงฝากเวรไว้กบั ขนุ ช้างแล้ว
ไปดอู าการของ นางลาวทอง ตอนเช้าสมเดจ็ พระพันวษาถามถงึ
ขนุ แผน ขนุ ช้างได้บอกว่าขนุ แผนปี นกาแพงวังหนีไปหาภรรยา
สมเดจ็ พระพันวษาโกรธ และตรัสให้ขนุ แผนตระเวนด่านท่ี
กาญจนบุรี ห้ามเข้าเฝ้ าและริบนางลาวทองเข้าเป็น ม่ายหลวง

ขนุ แผนได้ทราบเร่ืองกโ็ กรธขนุ ช้าง และคิดจะแก้แค้น
แต่ยังมกี าลงั ไม่พอ จึงออกตระเวนป่ าไปโดยลาพงั คดิ จะหาอาวุธ
ม้า และ กุมารทอง สาหรับป้ องกนั ตัว จนได้ตระเวนไปถงึ ถ่นิ ของ
หม่นื หาญนักเลงใหญ่และได้สมคั รเข้าไปอยู่ด้วย เพราะหวงั จะได้
บวั คล่ีลกู สาวของหม่นื หาญเป็นภรรยา จึงได้ทาตัวนอบน้อม และ
ต้ังใจทางานเป็นอย่างดี จนเป็นทร่ี ักใคร่ของหม่นื หาญถงึ กบั ออก
ปากยกลูกสาวให้แต่งงานด้วย พอได้แต่งงานกบั บัวคล่ีแล้ว
ขนุ แผนกไ็ ม่ยอมทางานร่วมกบั หม่นื หาญอกี ทาให้หม่นื หาญโกรธ
คดิ ฆ่าขุนแผน แต่เพราะขนุ แผนอยู่ยงคงกระพัน จึงสง่ั ให้บวั คล่ี
ใส่ยาพิษลงในอาหารให้ขนุ แผนกนิ แต่ผพี รายได้มาบอกให้
ขนุ แผนร้ตู ัว ขนุ แผนจึงทาอบุ ายว่าเป็นไข้ ไม่ยอมกนิ อาหารแล้ว
ออกปากขอลกู จากบวั คล่ี นางไม่รู้ความหมายกอ็ อกปากยกลูกให้
ขุนแผน พอกลางคืนขณะทบ่ี ัวคล่ีนอนหลบั ขุนแผนกผ็ ่าท้องนาง
แล้วนาลูกไปทาพิธตี อนเช้าหม่นื หาญ และภรรยาร้วู ่าลูกสาวถูกผ่า
ท้องตายกต็ ิดตามขนุ แผนไป แต่กส็ ้ขู นุ แผนไม่ได้ ขนุ แผนเสก
กุมารทองได้สาเรจ็ จงึ ออกเดนิ ทางต่อไปแล้วไปหาช่างตดี าบ หา
เหลก็ และเคร่ืองใช้ต่าง ๆ เตรียมไว้ต้งั พธิ ตี ีดาบจนสาเรจ็ ดาบน้ี
ให้ช่ือว่า ดาบฟ้ าฟ้ื น และจะใช้เป็นอาวธุ ต่อไป

หลงั จากน้ันกเ็ ดินทางไปหาม้า และได้ไปพบคณะจัดซ้อื
ม้าหลวง เม่อื เหน็ ลูกม้าตัวหน่งึ มลี ักษณะถูกต้องตามตารากช็ อบ
ใจ ได้ออกปากซ้อื เจ้าหน้าท่กี ข็ ายให้ในราคาถูก ขนุ แผนจงึ เสก
หญ้าให้ม้ากนิ และนามาฝึกจนเป็นม้าแสนรู้ให้ช่ือว่า ม้าสหี มอก

เม่อื ได้กุมารทอง ดาบฟ้ าฟ้ื น และม้าสหี มอกครบตามความต้งั ใจ
แล้วกเ็ ดนิ ทางกลบั บ้าน คิดจะไปแก้แค้นขนุ ช้าง นางทองประศรีมารดาห้าม
ปรามกไ็ ม่ฟัง จากน้นั กเ็ ดนิ ทางออกจากกาญจนบรุ ีไปยงั สพุ รรณบุรี แอบข้นึ
เรือนขนุ ช้าง และได้นางแก้วกริ ิยาลูกสาวพระยาสโุ ขทยั ท่นี ามาเป็นตวั จานา
อยู่ในบ้านของขนุ ช้างเป็นภรรยา และกไ็ ด้พานางวันทองหนอี อกจากบ้าน
เม่อื ขนุ ช้างต่นื กไ็ ด้ออกตดิ ตามตวั ขนุ แผนแต่ไม่ทนั จงึ ได้ไปทูลฟ้ องสมเดจ็
พระพันวษา ให้กองทพั ออกตดิ ตามขนุ แผน ขนุ แผนท่ไี ม่ยอมกลบั กไ็ ด้ต่อสู้
กบั กองทพั ทาให้ขนุ เพชร และขนุ รามถงึ แก่ความตาย กองทพั จงึ ต้องถอย
กลบั กรงุ ขนุ แผนจึงกลายเป็นกบฏ ต้องเท่ยี วเร่ร่อนอยู่ในป่ า จนนางวันทอง
ต้งั ท้องแก่ใกล้คลอด ขนุ แผนสงสารกลวั นางจะเป็นอนั ตรายจงึ ยอมเข้ามอบ
ตวั กบั พระพิจติ ร พระพจิ ติ รได้ส่งตวั เข้าส้คู ดใี นกรงุ และขนุ แผนกช็ นะคดี
และได้นางวันทองคืน ขนุ แผนท่มี ี ความคดิ ถงึ ลาวทอง จึงได้ขอให้จม่ืนศรี
ช่วยขอให้ขนุ แผนถูกกร้ิว และถูกจาคุก นางแก้วกริ ิยาจงึ ตามไปปรนนบิ ัตใิ น
คุก

วันหน่ึงขณะท่นี างวนั ทองมาเย่ียมขนุ แผน ขนุ ช้างได้มาฉุดนางวนั
ทองไปจนนางวนั ทองคลอดลกู ช่อื ว่า พลายงาม เม่ือขนุ ช้างร้วู ่าไม่ใช่ลกู ของ
ตวั เองจงึ หลอกพลายงามไปฆ่าในป่ า แต่ผีพรายของขนุ แผนกไ็ ด้ช่วยไว้ นาง
วนั ทองบอกความจริง และได้ให้พลายงามเดนิ ทางไปอยู่กบั ย่าทองประศรีท่ี
กาญจนบุรี พลายงาม อยู่กบั ย่าจนโต ได้บวชเป็นเณร และเล่าเรียนวชิ า
ความร้เู ก่งกล้าท้งั เวทมนตร์ คาถา และการสงคราม เม่อื มโี อกาสขนุ แผนก็
ได้ให้จม่ืนศรีนาพลายงามเข้าถวายตวั เป็นมหาดเลก็

เม่อื มศี ึกเชียงใหม่ พลายงามได้อาสาออกรบ และทูลขอ
ประทานอภยั โทษให้พ่อเพ่อื ไปรบ ขนุ แผน และนางลาวทองจงึ
พ้นโทษ ขณะท่เี ดนิ ทางไปทาสงครามน้ันผ่านเมอื งพิจิตร ขนุ แผน
ได้แวะเย่ยี มพระพจิ ิตร เม่อื พลายงามได้พบนางศรีมาลาลูก
สาวพระพิจติ รกห็ ลงรัก จึงได้ลอบเข้าหานาง ขนุ แผนจึงทาการ
หม้นั หมายไว้ เม่อื ชนะศกึ พระเจ้าเชียงใหม่ได้ส่งนางสร้อยทอง
และนางสร้อยฟ้ ามาถวาย พระพันวษาได้แต่งต้ังขนุ แผนเป็น
พระสรุ ินทรลอื ไชยมไหสรู ยภ์ ักดี ไปร้ังเมอื งกาญจนบุรี และได้
แต่งต้งั พลายงามเป็น จม่นื ไวยวรนาถ และประทานนางสร้อยฟ้ า
ให้แก่พลายงาม จากน้นั กท็ รงจัดงานแต่งงานให้กบั พลายงาม

ขณะท่ที าพิธแี ต่งงานขนุ ช้างได้ววิ าทกบั พลายงาม ขุน
ช้างได้ทูลฟ้ อง จึงโปรดให้มกี ารชาระความ โดยการดานา้ พสิ จู น์
ขนุ ช้างแพ้ความ พระพันวษาโปรดให้ประหารชีวิต แต่พระไวยขอ
ชีวิตไว้ ต่อมาพระไวย มคี วามคดิ ถงึ แม่จงึ ไปรับนางวันทองมา
อยู่ด้วย ขนุ ช้างจะติดตามไป แต่พระไวยไม่ยอมให้ขนุ ช้างไป จึง
ถวายฎีกา พระพนั วษาจงึ ตรัสให้นางวันทองเลือกว่าจะอยู่กบั ใคร
นางวันทองมคี วามลังเล เลอื กไม่ได้ว่าจะอยู่กบั ใคร พระพันวษา
ทรงโกรธจงึ รับส่งั ให้ประหารชีวิต แม้พระไวยจะขออภัยโทษได้
แล้ว แต่ด้วยเคราะห์ของนางวนั ทอง ทาให้เพชรฆาตเข้าใจผดิ จึง
ประหารนางเสยี ก่อน

เม่อื จดั งานศพนางวนั ทองแล้ว ขนุ แผนได้เล่อื นเป็นพระ
กาญจนบุรี นางสร้อยฟ้ าได้ให้เถรขวาด ทาเสน่ห์ให้พระไวยให้
หลงใหลนาง และเกลียดชังนางศรีมาลา พระกาญจนบุรีได้มา
เตอื นพระไวยทาให้พระไวยโกรธลาเลิกบุญคุณกบั พ่อ จนทาให้
พระกาญจนบุรีโกรธ และคบคดิ กบั พลายชุมพลลูกชายซ่งึ เกดิ จาก
นางแก้วกริ ิยาให้ปลอมเป็นมอญยกทพั มาตกี รุงศรีอยุธยา หวังจะ
ให้พระไวยออกต่อส้จู ะได้แก้แค้นได้สาเรจ็ พระไวยร้ตู ัวเพราะผี
เปรตนางวนั ทองมาบอก พระพนั วษาทรงทราบเร่ือง และโปรดให้
มกี ารไต่สวน พลายชุมพลพสิ จู นไ์ ด้ว่า นางสร้อยฟ้ ากบั เถรขวาด
ได้ทาเสน่ห์จริงแต่นางสร้อยฟ้ าไม่รับ จึงมกี ารพสิ จู น์ โดยการลยุ
ไฟ นางสร้อยฟ้ าแพ้คดี พระพนั วษาจงึ สง่ั ให้ประหาร แต่นางศรี
มาลาทลู ขอไว้ นางสร้อยฟ้ าจงึ ถูกเนรเทศกลบั ไปเชียงใหม่ และ
คลอดลกู ช่ือ พลายยง

ต่อมานางศรีมาลากค็ ลอดลูกชาย ขนุ แผนจงึ ต้งั ช่ือให้ว่า
พลายเพชร เถรขวาดท่มี คี วามแค้นต่อ พลายชุมพล จึงปลอม
เป็นจระเข้ไล่กดั กนิ คนมาจากทางเหนือหวงั จะแก้แค้นพลายชุม
พล พระพันวษาโปรดให้พลายชุมพลไปปราบจระเข้เถรขวาด
จระเข้เถรขวาดทส่ี ้ไู ม่ได้จงึ ถูกจับตวั มาถวายพระพันวษา และถูก
ประหารในทส่ี ดุ พลายชุมพลได้รับแต่งต้งั เป็นหลวงนายฤทธ์ิ
เหตกุ ารณ์ร้ายแรงผ่านไป ทุกคนกอ็ ยู่กนั อย่างมคี วามสขุ

เน้อื เร่ือง ตอน ขนุ ช้างถวายฎกี า

จะกล่าวถึงโฉมเจ้าพลายงาม เม่ือเป็นความชนะขนุ ช้างน่นั

กลบั มาอยู่บ้านสาราญครัน เกษมสนั ตส์ องสมภริ มยย์ วน

พร้อมญาตขิ าดอยู่แต่มารดา นกึ นกึ ตรึกตราละห้อยหวน

โอ้ว่าแม่วนั ทองช่างหมองนวล ไม่สมควรเคียงคู่กบั ขนุ ช้าง

เออน่เี น้อื เคราะห์กรรมนามาผดิ น่าอายมติ รหมองใจไม่หายหมาง

ฝ่ ายพ่อมบี ุญเป็นขนุ นาง แต่แม่ไปแนบข้างคนจงั ไร

ถอดความไดว้ ่า
เม่อื พลายงามชนะความขนุ ช้าง กไ็ ด้กลบั มาอยู่บ้านอย่างสขุ

สบาย ขาดกแ็ ต่มารดา พลายงามคิดว่า แม่วันทองไม่ควรอยู่กบั ขนุ
ช้าง อาจจะเป็นเคราะห์กรรมของแม่วันทองถึงต้องมาอบั อายแบบน้ี
พ่อกเ็ ป็นถงึ ขนุ นาง แต่แม่กลบั ไปอยู่กบั คนจญั ไร

รปู ร่างวิปริตผดิ กว่าคน ทรพลอปั รียไ์ ม่ดไี ด้

ท้งั ใจคอช่วั โฉดโหดไร้ ช่างไปหลงรักใคร่ได้เป็นดี

วนั น้ันแพ้กูเม่ือดานา้ กก็ ร้ิวซา้ จะฆ่าให้เป็นผี

แสนแค้นด้วยมารดายงั ปรานี ให้ไปขอชีวขี นุ ช้างไว้

แค้นแม่จาจะแก้ให้หายแค้น ไม่ทดแทนอ้ายขนุ ช้างบ้างไม่ได้

หมายจิตคิดจะให้มนั บรรลัย ไม่สมใจจาเพาะเคราะห์มนั ดี

ถอดความไดว้ ่า

รปู ร่างน่าเกลียด ใจคอโหดเห้ียม ไม่ร้วู ่าแม่วนั ทองไปรักขนุ ช้าง

ได้อย่างไร ท้าวความถงึ ตอนท่ขี นุ ช้างดานา้ เพ่ือพิสจู นโ์ ทษเม่อื เป็นคดกี บั

ตน พลายงามโกรธมากและจะฆ่าขนุ ช้างให้ตาย แต่มารดาห้ามและขอ
ชีวิตไว้

อย่าเลยจะรับแม่กลับมา ให้อยู่ด้วยบิดาเกษมศรี
พรากให้พ้นคนอบุ าทวช์ าติอปั รีย์ ย่งิ คิดกย็ ่งิ มีความโกรธา
อดั อดึ ฮดึ ฮัดด้วยขดั ใจ เม่อื ไรตะวันจะลับหล้า
เข้าห้องหวนละห้อยคอยเวลา จวนสรุ ิยาเล้ยี วลับเมรไุ กร
เงยี บสตั วจ์ ัตบุ ททวบิ าท ดาวดาษเดอื นสว่างกระจ่างไข
นา้ ค้างตกกระเซน็ เยน็ เยอื กใจ สงดั เสยี งคนใครไม่พดู จา

ถอดความไดว้ ่า
พลายงามแค้นขนุ ช้างมาก จะต้องหาทางแก้แค้นขนุ ช้างให้ได้

ใจกอ็ ยากให้ขนุ ช้างตาย แต่ขนุ ช้างดวงดไี ม่เป็นดงั ท่ตี นหวังไว้ กเ็ ลยจะ
รับแม่(นางวันทอง)ให้มาอยู่บ้านกบั พ่อ(ขนุ แผน) จะพาแม่หนีให้พ้น
จากขนุ ข้างคนช่ัวช้าใจทราม ย่งิ คิดกย็ ่งิ คับแค้นใจ กระวนกระวายว่า
เม่อื ไรจะค่าท่จี ะได้ไปรับแม่กลับบ้าน จนตะวนั ลับขอบฟ้ า ไม่มแี ม้แต่
เสยี งเท้าสตั วเ์ ดนิ ดาวท่อี ยู่บนท้องฟ้ าสอ่ งแสงสว่าง ในตอนมืดอากาศ
เร่ิมเยน็ มีนา้ ค้าง เงยี บสงดั ไม่มแี ม้แต่เสยี งคนพูด

ได้ยนิ เสยี งฆ้องย่าประจาวัง ลอยลมล่องดงั ถงึ เคหา
คะเนนับย่ายามได้สามครา ดเู วลาปลอดห่วงทกั ทนิ
ฟ้ าขาวดาวเด่นดวงสว่าง จนั ทร์กระจ่างทรงกลดหมดเมฆส้นิ
จงึ เซ่นเหล้าข้าวปลาให้พรายกนิ เสกขม้ินว่านยาเข้าทาตวั
ลงยนั ตร์ าชะเอาปะอก หยิบยกมงคลข้นึ ใสห่ ัว
เป่ ามนตร์เบ้อื งบนชอุ่มมัว พรายย่วั ยวนใจให้ไคลคลา

ถอดความไดว้ ่า
เสยี งฆ้องตบี อกเวลาจากวงั ลอยมาตามลมได้ยินถึงบ้าน นบั ได้

เป็นเวลาตสี าม เป็นเวลาท่จี ะได้ปลดปล่อยความช่วั ร้าย เม่อื ท้องฟ้ าเตม็ ไป
ด้วยดวงดาวและดวงจนั ทร์สว่างไม่มเี มฆบดบงั จงึ ได้นาเหล้าและอาหารไป
เซ่นให้ผีพรายกนิ เอาขม้ินมาทาตามตวั ลงยันตท์ ่อี กและเอาส่งิ มงคลมาใส่
หัว เป่ ามนตร์คาถา เพ่อื ให้หลงมนตร์ท่เี ป่ าลงไป

จบั ดาบเคยปราบณรงค์รบ เสรจ็ ครบบริกรรมพระคาถา
ลงจากเรือนไปมไิ ด้ช้า รีบมาถงึ บ้านขนุ ช้างพลนั
เหน็ คนนอนล้อมอ้อมเป็นวง ประตลู ่นั ม่ันคงขอบร้ัวก้นั
กองไฟสว่างดงั กลางวัน หมายสาคญั ตรงมาหน้าประตู
จึงร่ายมนตรามหาสะกด เส่อื มหมดอาถรรพณท์ ่ฝี งั อยู่
ภตู พรายนายขนุ ช้างวางว่งิ พรู คนผู้ในบ้านกซ็ านเซอะ

ถอดความไดว้ ่า
นาดาบท่เี คยรบมาร่ายมนตร์เสกคาถา และลงจากเรือนรีบไป

บ้านขนุ ช้าง เม่อื มาถงึ กเ็ หน็ คนนอนหลบั กนั หมด ประตปู ิ ดสนิท มกี องไฟ
สว่างอยู่หน้าบ้าน พลายงามรีบมาท่หี น้าประตู ร่ายมนตร์สะกดพวกผี
พรายของขนุ ช้าง ผู้คนในบ้านต่างง่วงหลับด้วยมนตร์ของพลายงาม

ท้งั ชายหญิงง่วงงมล้มหลบั นอนทบั คว่าหงายก่ายกนั เปรอะ
จ่ีปลาคาไฟมนั ไหลเลอะ โงกเงอะงยุ งมไม่สมประดี
ใช้พรายถอดกลอนถอนล่มิ รอยทม่ิ ถอดหลดุ ไปจากท่ี
ย่างเท้าก้าวไปในทนั ที มิได้มใี ครทกั แต่สกั คน
มีแต่หลับเพ้อมะเมอฝนั ท้งั ไฟกองป้ องกนั ทุกแห่งหน
ผู้คนเงยี บสาเนียงเสยี งแต่กรน มาจนถึงเรือนเจ้าขนุ ช้าง

ถอดความไดว้ ่า
ผู้คนในบ้านต่างกง็ ่วงหลับด้วยมนตข์ องพลายงาม นอนทบั กนั

ไปมา พลายงามจึงใช้ให้พรายไปถอดกลอนประตู และก้าวเข้าไปถงึ เรือน

ของขนุ ช้าง

จุดเทยี นสะกดข้าวสารปราย ภตู พรายโดดเรือนสะเทอื นผาง

สะเดาะดาลบานเปิ ดหน้าต่างกาง ย่างเท้าก้าวข้นึ ร้านดอกไม้

หอมหวนอวลอบบุปผชาติ เบิกบานก้านกลาดก่งิ ไสว

เรณฟู ูร่อนขจรใจ ย่างเท้าก้าวไปไม่โครมคราม

ข้าไทนอนหลับลงทบั กนั สะเดาะกลอนถอนล่นั ถึงช้นั สาม

กระจกฉากหลากสลบั วบั แวมวาม อร่ามแสงโคมแก้วแววจับตา

ถอดความไดว้ ่า
พลายงามจุดเทยี นร่ายมนตส์ ะกด โปรยข้าวสารเสกใสท่ าให้

ภตู พรายหนกี นั อลหม่าน จึงสะเดาะกลอนประตเู ข้าไปถึงสามช้นั บาน
หน้าต่าง เข้าไปข้างในห้อง และได้กล่ินหอมของดอกไม้ท่หี อมหวน
อบอวลไปทว่ั ห้อง แล้วก้าวเข้าไปอย่างเงยี บๆ พวกข้ารับใช้กาลังนอน
หลับ พลายงามจึงใช้มนตร์สะเดาะกลอนประตเู ข้ามาภายในถึง3ช้นั

ม่านมู่ล่ีมฉี ากประจาก้นั อฒั จนั ทร์เคร่ืองแก้วกห็ นกั หนา
ชมพลางย่างเย้อื งชาเลืองมา เปิ ดมุ้งเหน็ หน้าแม่วันทอง
น่งิ นอนอยู่บนเตยี งเคียงขนุ ช้าง มนั แนบข้างกอดกลมประสมสอง
เจบ็ ใจดงั หัวใจจะพังพอง ขยบั จ้องดาบง่าอยากฆ่าฟัน
จะใครถีบขนุ ช้างท่กี ลางตวั นึกกลัวจะถูกแม่วนั ทองน่ัน
พลางน่งั ลงนอบนบอภิวันทน์ สะอ้นื อ้นั อกแค้นนา้ ตาคลอ

ถอดความไดว้ ่า
เม่อื เข้าไปถงึ ในห้องมีท้งั กระจกฉาก และม่านมู่ล่ีท่กี ้นั อยู่ เม่ือ

พลายงามเดนิ มาถงึ พลายงามจึงเปิ ดมุ้งและเหน็ ขนุ ช้างนอนกอดแม่วัน
ทองอยู่ จงึ เจบ็ ใจจนอยากจะชกั ดาบมาฆ่ามนั คิดจะถีบขนุ ช้างกก็ ลัวจะถูก
แม่วันทอง พลายงามจึงน่งั ลงและยกมือไหว้ สะอ้นื นา้ ตาคลอ

โอ้แม่เจ้าประคุณของลูกเอย๋ ไม่ควรเลยจะพรากจากคุณพ่อ

เวรกรรมนาไปไม่ร้ังรอ มิพอท่จี ะต้องพรากกจ็ ากมา

มันไปฉุดมารดาเอามาไว้ อ้ายหัวใสข่มเหงไม่เกรงหน้า

ท่ที าแค้นกูจะแทนให้ทนั ตา ขอขมาแม่แล้วกข็ บั พราย

เป่ าลงด้วยพระเวทวิทยา มารดากฟ็ ้ื นต่นื โดยง่าย

ดาบใสฝ่ กั ไว้ไม่เคล่อื นคลาย วนั ทองร้สู กึ กายกล็ มื ตา

ถอดความไดว้ ่า
พลายงามราพันว่านางวันทองไม่ควรพลดั พรากจากขนุ แผน

แล้วโทษว่าเป็นเวรกรรมท่ที าให้ต้องแยกกนั พรายงามได้แม่แล้วขอ
ขมาไล่พราย พร้อมท้งั เป่ ามนตใ์ ห้แม่วนั ทองต่นื ข้นึ มา

คราน้ันจงึ โฉมเจ้าวนั ทอง ต้องมนตร์มัวหมองเป็นหนกั หนา
ต่นื พลางทางชาเลอื งนยั น์ตามา เหน็ ลกู ยาน้นั ยนื อยู่ริมเตยี ง
สาคัญคิดว่าผู้ร้ายให้นึกกลัว กอดผัวร้องดนั จนส้นิ เสยี ง
ซวนซบหลบลงมาหมอบเมียง พระหม่ืนไวยเข้าเคียงห้ามมารดา
อะไรแม่แซ่ร้องท้งั ห้องนอน ลูกร้อนราคาญใจจงึ มาหา
จะร้องไยใช่โจรผู้ร้ายมา สนทนาด้วยลกู อย่าตกใจ

ถอดความไดว้ ่า
นางวันทองร้สู กึ ตวั ต่นื ข้นึ มาสายตามองเหน็ พลายงามแต่

คิดว่าเป็นโจรจงึ เข้า กอดขนุ ช้างด้วยความกลัว พลายงามปลอบ บอก
นางวันทองว่าลกู พลายงามเอง ไม่ใช่โจรผู้ร้าย แม่อย่าตกใจไปเลย

คราน้นั วันทองผ่องโสภา คร้ันร้วู ่าลกู ยาหากลัวไม่

ลูกออกมาพลันด้วยทนั ใด พระหม่ืนไวยเข้ากอดเอาบาทา

วนั ทองประคองสอดกอดลูกรัก ซบพักตร์ร้องไห้ไม่เงยหน้า

เจ้ามาไยป่ านน้ีน่ลี กู อา เขารักษาอยู่ทุกแห่งตาแหน่งใน

ใส่ดาลบ้านช่องกองไฟรอบ พ่อช่างลอบเข้ามากระไรได้

อาจองทะนงตวั ไม่กลัวภัย น่ีพ่อใช้ฤาว่าเจ้ามาเอง

ถอดความไดว้ ่า
เม่ือวนั ทองร้วู ่าพลายงามมาหา กร็ ีบลุกเข้าไปกอดพลาย

งามแล้วกซ็ บหน้าร้องไห้แล้วถามว่าลกู ผ่านคนท่คี อยเฝ้ าอยู่มาได้
ยงั ไงท่นี ่มี คี นคอยเฝ้ าดูแลอยู่ทุกตาแหน่งทาไมถึงรอดเข้ามาได้ลูกไม่
กลัวหรอ น่ีขนุ แผนใช้ลกู มา หรือ ลูกมาเอง

ขนุ ช้างต่นื ข้นึ มิเป็นการ เขาจะรกุ รานพาลข่มเหง
จะเกดิ ผดิ แม่คดิ คะนึงเกรง ฉวยสบเพลงพลาดพลา้ มเิ ป็นการ
มีธรุ ะส่งิ ไรในใจเจ้า พ่อจงเล่าแก่แม่แล้วกลบั บ้าน
มคิ วรทาเจ้าอย่าทาให้ราคาญ อย่าหาญเหมอื นพ่อนักคะนองใจ
จม่ืนไวยสารภาพกราบบาทา ลูกมาผดิ จริงหาเถียงไม่
รักตวั กลวั ผิดแต่คิดไป กห็ ักใจเพราะรักแม่วันทอง

ถอดความไดว้ ่า
ถ้าขนุ ช้างต่นื มาอาจจะทาร้ายลูกได้นะแม่เป็นห่วงมาก แม่กลวั

ว่าถ้าลูกเสยี จังหวะพลาดพลา้ ไปพลายงามอาจจะถูกทาร้ายได้นะแม่กลวั
ถ้ามีธรุ ะอะไรด่วนกร็ ีบมาเล่าให้แม่ฟัง แล้วกร็ ีบกลบั ไปซะ อย่าทาตวั กล้า
หาญเหมือนขนุ แผนพ่อของลูก พลายงามกราบเท้าแม่แล้วบอกว่าลูกทา
ผดิ จริงจะไม่เถียงผดิ ท่คี ิดไปแต่กต็ ้องจาใจเพราะรักแม่วนั ทอง

ทุกวันน้ีลกู ชายสบายยศ พร้อมหมดเมยี ม่งิ กม็ ีสอง
มบี ่าวไพร่ใช้สอยท้งั เงนิ ทอง พ่ีน้องข้างพ่อกบ็ ริบูรณ์
ยังขาดแต่แม่คุณไม่แลเหน็ เป็นอยู่กเ็ หมอื นตายไปหายสญู
ข้อน้ีท่ที ุกขย์ ังเพ่ิมพนู ถ้าพร้อมมูลแม่ด้วยจะสาราญ
ลูกมาหมายว่าจะมารับ เชญิ แม่วนั ทองกลบั คนื ไปบ้าน
แม้จะบังเกดิ เหตเุ ภทพาล ประการใดกต็ ามแต่เวรา

ถอดความไดว้ ่า
ทุกวนั น้พี ลายงามสบายมียศถาบรรดาศกั ด์ิ มีพร้อมทุกอย่าง

ท้งั เงนิ ทองบ่าวไพร่เมยี กม็ ีสองคน ผู้ใหญ่ฝ่ ายพ่อกอ็ ยู่ดี ยังขาดแต่แม่วัน
ทองไม่มองเหน็ อยู่ไปกเ็ หมอื นตายไม่เคยสนใจเพราะอย่างน้ีท่ยี งั ทุกข์
หนัก ถ้ามแี ม่วนั ทองด้วยจะสขุ สาราญ ท่ลี กู มาต้งั ใจว่าจะมารับแม่วัน
ทองกลบั บ้านเรา ถงึ จะเกดิ เร่ืองกแ็ ล้วแต่เวรแต่กรรม

มาอยู่ไยกบั อ้ายหินชาติ แสนอบุ าทวใ์ จจติ ริษยา

ดงั ทองคาเล่ยี มปากกะลา หน้าตาดาเหมอื นมนิ หม้อมอม

เหมือนแมลงวันว่อนเคล้าท่เี น่าช่ัว มาเกลือกกล้วั ปทุมมาลย์ท่หี วานหอม

ดอกมะเด่อื ฤๅจะเจอื ดอกพะยอม ว่านกั แม่จะตรอมระกาใจ

แม่เล้ยี งลูกมาถึงเจด็ ขวบ เคราะห์ประจวบจากแม่หาเหน็ ไม่

จะคดิ ถงึ ลูกบ้างฤาอย่างไร ฤาหาไม่ใจแม่ไม่คิดเลย

ถ้าคิดเหน็ เอน็ ดูว่าลูกเต้า แม่ทูนเกล้าไปเรือนอย่าเชือนเฉย

ให้ลกู คลายอารมณไ์ ด้ชมเชย เหมอื นเม่อื คร้ังแม่เคยเล้ยี งลกู มา

ถอดความไดว้ ่า
มาอยู่ทาไมกบั คนเลวทรามช่วั ข้อี จิ ฉาแบบน้ี หน้าตากม็ อมแมมดา

อย่างกบั เขม่าท่ตี ดิ ก้นหม้อ น่าเกลียดเหมอื นแมลงวนั เน่ามาบนิ ตอม
ดอกไม้ท่สี วยงามอย่างแม่ เหมือนคนช่วั มาปนกบั คนดี จะว่ามากกก็ ลัว
แม่จะทุกขใ์ จ แม่เล้ยี งลกู มาถงึ 7 ขวบ เพราะเคราะห์กรรมของแม่ถงึ
ต้องจากกนั แม่วันทองคิดถงึ ลกู บ้างไหม หรือว่าแม่ไม่คิดถึงลกู เลย ถ้าแม่
ยังเอน็ ดูลกู อยู่ แม่รีบไปกบั อยู่กบั ลูก เหมือนคร้ังท่แี ม่เคยเล้ยี งดูลูกมา

คราน้นั จงึ โฉมเจ้าวันทอง เศร้าหมองด้วยลูกเป็นหนักหนา

พ่อพลายงามทรามสวาดขิ องแม่อา แม่โศกาเกอื บเจยี นจะบรรลัย

ใช่จะอ่มิ เอบิ อาบด้วยเงนิ ทอง มิใช่ของตวั ทามาแต่ไหน

ท้งั ผู้คนช้างม้าแลข้าไท ไม่รักใคร่เหมอื นกบั พ่อพลายงาม

ทุกวนั น้ีใช่แม่จะผาสกุ มแี ต่ทุกขเ์ จบ็ ดงั เหนบ็ หนาม

ต้องจาจนทนกรรมท่ตี ดิ ตาม จะขนื ความคิดไปกใ็ ช่ที

ถอดความไดว้ ่า
นางวนั ทองกต็ อบพลายงามว่า เศร้าใจเจยี นตาย เงนิ ทองข้า

ทาสบริวารไม่มอี ะไรสาคญั กว่าลกู ทุกวันน้ที ่นี างวนั ทองทนอยู่กม็ แี ต่
ความทุกขไ์ ม่ได้มคี วามสขุ เลยแต่กต็ ้องทนอยู่ทาตามใจตนเองกไ็ ม่ได้

เม่ือพ่อเจ้าเข้าคุกแม่ท้องแก เขาฉุดแม่ใช่จะแกล้งแหนงหนี
ถึงพ่อเจ้าเล่าไม่ร้วู ่าร้าย เป็นหลายปี แม่มาอยู่กบั ขนุ ช้าง
เม่ือพ่อเจ้ากลบั มาแต่เชียงใหม่ ไม่เพด็ ทูลส่งิ ไรแต่สกั อย่าง
เม่ือคราวตวั แม่เป็นคนกลาง ท่านกว็ างบทคืนให้บิดา
เจ้ าเป็ นถึงหัวหม่ืนมหาดเลก็ มใิ ช่เดก็ ดอกจงฟังคาแม่ว่า
จงเร่งกลบั ไปคิดกบั บดิ า ฟ้ องหากราบทูลพระทรงธรรม์

ถอดความไดว้ ่า
เม่อื ตอนขนุ แผนถูกจบั เข้าคุก แม่กท็ ้องแก่ ขนุ ช้างฉุดแม่มาไม่ได้

หนีขนุ แผนมา ตอนขนุ แผนเขารบชนะเชยี งใหม่มีความดคี วามชอบ พระ
พนั วษากต็ ดั สนิ ให้ไปอยู่กบั ขนุ แผน ลูกเป็นถึงหัวหม่ืนมหาดเลก็ ไม่ใช่เดก็
แล้วจงกลับไปคิดไตร่ตรองกบั พ่อให้ดี แล้วไปกราบทูลพระพันวษา

พระองค์คงจะโปรดประทานให้ จะปรากฏยศไกรเฉิดฉนั
อนั จะมาลกั พาไมว่ า่ กนั เชน่ นนั้ ใจแมม่ ิเตม็ ใจ
ครานนั้ จึงโฉมเจ้าพลายงาม ฟังความเห็นวา่ แมห่ าไปไม่
คดิ บา่ ยเบี่ยงเล่ยี งเลีย้ วเบีย้ วบิดไป เพราะรักอ้ายขนุ ช้างกวา่ บิดา
จึงว่าอนจิ จาลกู มารับ แมย่ งั กลบั ทดั ทานเป็นหนกั หนา
เหมอื นไมม่ ีรักใคร่ในลกู ยา อตุ สา่ ห์มารับแล้วยงั มไิ ป

ถอดความได้ว่า
พระพนั วษาคงจะโปรดประทานให้ ถ้าจะมาลกั ตวั แมก่ ลบั แมไ่ ม่

ว่า แตแ่ มจ่ ะไมเ่ ต็มใจกลบั พลายงามได้ฟังทนี่ างวนั ทองพดู จึงตอบไปวา่
เพราะวา่ แมร่ ักชนุ ช้างมากกว่าขนุ แผนแมถ่ งึ ได้บา่ ยเบ่ียงไมย่ อมทจี่ ะกลบั

ทงั้ ๆทีล่ กู ก็มาแล้ว
หรือว่าแมไ่ มร่ ักลกู แล้ว

เสยี แรงเป็นลูกผู้ชายไม่อายเพ่อื น จะพาแม่ไปเรือนให้จงได้
แม้นมไิ ปให้งามกต็ ามใจ จะบาปกรรมอย่างไรกต็ ามที
จะตดั เอาศรี ษะของแม่ไป ท้งิ แต่ตวั ไว้ให้อยู่น่ี
แม่อย่าเจรจาให้ช้าที จวนแจ้ง แสงศรี จะรีบไป
คราน้ันวนั ทองผ่องโสภา เหน็ ลกู ยากดั ฟันมนั ไส้
ถือดาบฟ้ าฟ้ื นยืนแกว่งไกว ตกใจกลวั ว่าจะฆ่าฟัน

ถอดความไดว้ ่า
พลายงามตอบว่าตนเป็นลกู ผู้ชายวันน้จี ะต้องพาแม่กลับบ้านไป

ให้ได้ถึงแม้ว่าแม่จะไม่ยอมกต็ าม ถ้าแม่ไม่กลบั ไปขอทาบาปกรรมแล้ววันน้ี
ต่อให้ตดั หัวของแม่ไปแล้วท้งิ แต่ตวั ไว้ท่นี ่ีกจ็ ะทา แม่อย่ามัวพูดอยู่ รีบไป
เถอะฟ้ าจะแจ้งแล้ว ฝ่ ายนางวันทองพอเหน็ ลกู กดั ฟัน แกว่งดาบฟ้ าฟ้ื นก็
กลัว

จงึ ปลอบว่าพลายงามพ่อทรามรัก อย่าฮกึ ฮกั ว่าว่นุ ทาหุนหัน
จงครวญใคร่ให้เหน็ ข้อสาคญั แม่น้พี ร่ันกลวั แต่จะเกดิ ความ
ด้วยเป็นข้าลกั ไปไทลกั มา เหน็ เบ้อื งหน้าจะองึ แม่จึงห้าม
ถ้าเจ้าเหน็ เป็นสขุ ไม่ลกุ ลาม กต็ ามเถดิ มารดาจะคลาไคล
ว่าพลางนางลกุ ออกจากห้อง เศร้าหมองโศกานา้ ตาไหล
พระหม่ืนไวยกพ็ ามารดาไป พอร่งุ แจ้งแสงใสกถ็ ึงเรือน

ถอดความไดว้ ่า
นางวนั ทองปลอบลกู ว่าอย่าหุนหัน ท่แี ม่ไม่ไปน้นั เพราะกลวั ลกู

จะเดอื ดร้อนเป็นคดคี วาม แต่ถ้าลูกเหน็ ว่าดวี ่างามแม่กจ็ ะตามกลับไป แล้ว
วันทองกต็ ามพลายงามกลับบ้าน พลายงามพาแม่ไปถึงบ้านเม่อื ใกล้สว่าง

จะกล่าวถึงเจ้าจอมหม่อมขนุ ช้าง นอนครางหลับกรนอยู่ป่ นเป้ื อน
อศั จรรย์ฝนั แปรแชเชือน ว่าข้เี ร้ือนข้นึ ตวั ท่วั ท้งั น้นั
หาหมอมารักษา ยาเข้าปรอท มนั กนิ ปอดตบั ไตออกไหลล่นั
ท้งั ไส้น้อยไส้ใหญ่แลไส้ตนั ฟันฟางกห็ ักจากปากตวั
ตกใจต่นื ผวาคว้าวันทอง ร้องว่าแม่คุณแม่ช่วยผัว
ลุกข้นึ งกงนั ตวั สน่ั รัว ให้นึกกลวั ปรอทจะตอดตาย

ถอดความไดว้ ่า
ขนุ ช้างท่นี อนหลับอยู่ กไ็ ด้ฝนั ร้ายว่า “เป็นข้เี รือนท่วั ท้งั ตวั พอไป

หาหมอกนิ ยาประสมปรอทจึงถูกปรอทกนิ กนิ ตบั ไตไส้พุงและฟันฟางกห็ ัก
ออกจากปาก” เม่ือขนุ ช้างต่นื ข้นึ มากผ็ วาจะคว้าหานางวันทอง

ลืมตาเหลยี วหาเจ้าวันทอง ไม่เหน็ น้องห้องสว่างตะวันสาย
ผ้าผ่อนล่อนแก่นไม่ตดิ กาย เหน็ ม่านขาดเร่ียรายประหลาดใจ
ตะโกนเรียกในห้องวนั ทองเอย๋ หาขานรับเช่นเคยซกั คาไม่
ท้งั ข้าวของมากมายกห็ ายไป ปากประตเู ปิ ดไว้ไม่ใสก่ ลอน
พลางเรียกหาข้าไทอยู่ว้าว่นุ ออี ่นุ ออี ่มิ อฉี ิมอสี อน
อมี ีอมี าอสี าคร น่ิงนอนไยหวามาหากู

ถอดความไดว้ ่า
พอขนุ ช้างลมื ตาข้นึ มามองกไ็ ม่เหน็ นางวนั ทองอยู่ในห้อง จงึ

ตะโกนเรียกหาวันทอง กไ็ ม่มีเสยี งขานรับกลบั มา พอมองไปในห้องกเ็ หน็
ข้าวของมากมายหายไป จึงตะโกนเรียกบ่าวไพร่ในบ้านให้เข้ามาหา

บ่าวผู้หญิงว่งิ ไปอยู่งกงนั เหน็ นายน้นั แก้ผ้ากางขาอยู่
ต่างคนทรดุ น่ังบงั ประตู ตกตะลงึ แลดูไม่เข้ามา
ขนุ ช้างเหน็ ข้าไม่มาใกล้ ขดั ใจลกุ ข้นึ ท้งั แก้ผ้า
แหงนเถ่อเป้ อปังยนื จังกา ย่างเท้าก้าวมาไม่ร้ตู วั
ยายจังงนั งกยกมือไหว้ น่ันพ่อจะไปไหนพ่อทูนหัว
ไม่นุ่งผ่อนนุ่งผ้าดูน่ากลัว ขนุ ช้างมองดูตวั กต็ กใจ

ถอดความไดว้ ่า
บ่าวท่เี ป็นผู้หญิงกว็ ่ิงกนั ไปหาแต่เหน็ ขนุ ช้างแก้ผ้าอยู่ กห็ ลบกนั

ไปอยู่หลงั ประตไู ม่กล้าเข้ามา ชุนช้างเหน็ ดงั น้ันกข็ ดั ใจจงึ ลุกข้นึ ท้งั ๆท่ยี ังแก้
ผ้าอยู่ ยืนค้างถ่างขาแล้วก้าวออกไปโดยท่ไี ม่ร้ตู วั ยายจันกย็ กมือไหว้แล้ว
ถามขนุ ช้างว่าจะไปไหน เส้อื ผ้าไม่ใส่ พอขนุ ช้างมองดตู วั เองกต็ ้องตกใจ

สองมือปิ ดขาเหมือนท่าเปรต ใครมาเทศนเ์ อาผ้ากูไปไหน
ให้นกึ อดสหู มู่ข้าไท ยายจนั ไปเอาผ้าให้ข้าที
ยายจนั ตกใจเตม็ ประดา เข้าไปฉวยผ้าเอามาคล่ี
หยบิ ย่นื สง่ ไปให้ทนั ที เมนิ หนอี ดสไู ม่ดูนาย
ขนุ ช้างตวั ส่นั เทาบอกบ่าวไพร่ เจ้าวันทองไปไหนอย่างไรหาย
เอง็ ไปดใู ห้ร้ซู ่งึ แยบคาย พบแล้วอย่าว่นุ วายให้เชิญมา

ถอดความไดว้ ่า
ขนุ ช้างเอามือไปปิ ดขาเหมอื นท่าท่เี ปรตยืน แล้วบอกว่าใครมาเอาผ้า

ไปไหน เลยนกึ ละอายใจกบั เหล่าคนใช้ แล้วบอกให้ยายจนั ไปเอาผ้ามาให้ ยาย
จันกต็ กใจแล้วไปหยิบผ้ามาคล่ีแล้วสง่ ไปให้กบั ขนุ ช้าง แล้วตนเองกห็ ลบไปไม่
กล้ามอง ขนุ ช้างกบ็ อกคนใช้อย่างสน่ั เทาว่า นางวนั ทองหายไปไหน ให้ไปดวู ่า
อยู่ท่ไี หนถ้าเจอตวั แล้วกใ็ ห้เชิญตวั กลบั มา

ข้าไทได้ฟังขนุ ช้างใช้ ต่างเท่ยี วค้นด้นไปจะเอาหน้า
ท้งั ห้องนอกห้องในไม่พบพา ทว่ั เคหาแล้วไปค้นจนแผ่นดนิ
เหน็ ประตรู ้ัวบ้านบานเปิ ดกว้าง ผู้คนนอนสล้างไม่ต่นื ส้นิ
เสาแรกแตกต้นเป็ นมลทนิ กนิ ใจกลับมาหาขนุ ช้าง
บอกว่าได้ค้นคว้าหาพบไม่ แล้วเล่าแจ้งเหตไุ ปส้นิ ทุกอย่าง
ข้าเหน็ วิปริตผิดท่าทาง ท่นี วลนางวนั ทองน้ันหายไป

ถอดความไดว้ ่า
พวกคนใช้ได้ฟังท่ขี นุ ช้างใช้ต่างกไ็ ปค้นหาเพ่ือท่จี ะเอาหน้า แต่

หาเทา่ ไรกย็ งั หากนั ไม่พบพอออกไปหน้าบ้านกเ็ หน็ ประตบู ้านเปิ ดอยู่กบั
คนท่นี อนเกล่อื นกลาดเพราะมนตส์ ะกด กก็ ลับมารายงานขนุ ช้างว่าไม่พบ

คราน้นั ขนุ ช้างฟังบ่าวบอก เหง่อื ออกโซมล้านกระบาลใส
คิดคดิ ให้แค้นแสนเจบ็ ใจ ช่างทาได้ต่างต่างทุกอย่างจริง
สองหนสามหนก่นแต่หนี พล้งั ทลี งไม่รอดนางยอดหญิง
คราวน้นั อ้ายขนุ แผนมันแง้นชงิ น่คี ราวน้ีหนวี ่งิ ไปตามใคร
ไม่คิดว่าจะเป็นเหน็ ว่าแก่ ยงั สาระแนหลบล้หี นีไปไหน
เอาเถดิ เป็นไรกเ็ ป็นไป ไม่เอากลับมาได้มใิ ช่กู

ถอดความไดว้ ่า
ขนุ ช้างได้ฟังท่คี นใช้พูดเหง่อื กอ็ อกเตม็ หัวล้าน คดิ ไปแล้วขนุ ช้าง

กเ็ จบ็ ใจขนุ ช้างพอได้ยนิ กเ็ หง่อื ทว่ มตวั ท้งั แค้น ท้งั เจบ็ ใจ บ่นด่านางวันทอง
ว่าหายไปไหน หนตี นไปได้สองสามคร้ังแล้ว พอได้โอกาสกห็ นี ตอนน้นั
ขนุ แผนเป็นคนพาไป แล้วคราวน้นี างวนั ทองไปกบั ใคร แต่ถึงอย่างไรก็
จะต้องตามกลบั มาให้ได้

จะกล่าวถึงโฉมเจ้าพลายงาม เกรงเน้อื ความน่งั นึกตรึกตรองอยู่

อ้ายขนุ ช้างสารพดั เป็นศัตรู ถ้ามนั ร้วู ่าลักเอาแม่มา

มนั กจ็ ะสอดแนมแกมเทจ็ ไปกราบทูลสมเดจ็ พระพนั วษา

ดจู ะระแวงผิดในกจิ จา มารดากจ็ ะต้องซ่งึ โทษภยั

คดิ แล้วเรียกหม่ืนวิเศษผล เอง็ เป็นคนเคยชอบอชั ฌาสยั

จงไปบ้านขนุ ช้างด้วยทนั ใด ไกล่เกล่ียเสยี อย่าให้มันโกรธา

ถอดความไดว้ ่า
พลายงามเกรงว่าขนุ ช้างจะนาเร่ืองท่เี อาตวั นางวนั ทองมา ไป

กราบทูลพระพันวษา ทาให้นางวันทองต้องรับโทษไปด้วย คดิ ได้ดงั น้ัน
จงึ เรียกหม่ืนวเิ ศษผล ให้ไปบ้านขนุ ช้างแล้วไกล่เกล่ียเร่ืองนางวันทอง
อย่าให้ขนุ ช้างโกรธ

บอกว่าเราจับไข้มาหลายวนั เกรงแม่จะไม่ทนั มาเหน็ หน้า
เม่อื คืนน้ีซา้ มีอนั เป็นมา เราใช้คนไปหาแม่วนั ทอง
พอขณะมารดามา ส่งทุกข์ ร้องปลุกเข้าไปถงึ ในห้อง
จึงรีบมาเรว็ ไวดงั ใจปอง รักษาจนแสงทองสว่างฟ้ า
ไม่ตายคลายคืนฟ้ื นข้นึ ได้ กูขอแม่ไว้พอเหน็ หน้า
แต่พอให้เคล่อื นคลายหลายเวลา จงึ จะสง่ มารดาน้ันคนื ไป

ถอดความไดว้ ่า
ให้หม่ืนวิเศษผลบอกกบั ขนุ ช้างว่าตนไม่สบายมาหลายวันจึง

อยากพบหน้าแม่ เลยใช้คนไปตามแม่ถงึ ส้วม แม่จึงรีบมาหาตน แต่
ตอนน้ีตนไม่เป็นอะไรแล้ว แต่ขอให้แม่อยู่กบั ตนสกั ระยะหน่ึงแล้วจะส่ง
แม่กลบั

หม่ืนวเิ ศษรับคาแล้วอาลา รีบมาบ้านขนุ ช้างหาช้าไม่
คร้ันแอบดอู ยู่แต่ไกล เหน็ ผู้คนขวกั ไขว่ท้งั เรือนชาน
ขนุ ช้างน่งั เย่ยี มหน้าต่างเรือน ดหู น้าเฝ่ือนทโี กรธอยู่ง่นุ ง่าน
จะด้อื เดนิ เข้าไปไม่เป็นการ คดิ แล้วลงคลานเข้าประตู
คราน้ันเจ้าหม่อมขนุ ช้าง น่ังคาหน้าต่างเย่ยี มหน้าอยู
เหน็ คนคลานเข้ามาเหลอื บตาดู น่ีมาหลอกกูหรืออย่างไร

ถอดความไดว้ ่า
หม่ืนขนุ วิเศษรับคาจากจม่ืนไวย(พลายงาม) แล้วมาท่บี ้านขนุ ช้าง

พอเข้าไปถึงเรือนขนุ ช้าง ดูทา่ ทางขนุ ช้างกาลังโกรธเคืองจงึ คลานเข้าไปหา
ขนุ ช้างเหน็ เข้ากโ็ กรธเพราะนกึ ว่ามาหลอกตน

อะไรพอสว่างวางเข้ามา เดก็ หวาจบั ถองให้จงได้
ลกุ ข้นึ ถกเขมรร้องเกนไป ทุดอ้ายไพร่ข้คี รอกหลอกผู้ดี
คราน้นั วิเศษผลคนว่องไว ยกมือไหว้ไม่ว่งิ หนี
ร้องตอบไปพลนั ในทนั ที คนดดี อกข้าไหว้ใช่คนพาล
ข้าพเจ้ าเป็ นบ่าวพระหม่ืนไวย เป็นขนุ หม่ืนรับใช้อยู่ในบ้าน
ท่านใช้ให้กระผมมากราบกราน ขอประทานคนื น้ีพระหม่ืนไวย

ถอดความไดว้ ่า
หม่ืนวเิ ศษรีบยกมือข้นึ ไหว้แล้วตอบว่าตนเป็นคนดไี ม่ใช่คนร้าย

เป็นบ่าวของจม่ืนไวยเป็นขนุ หม่ืนรับใช้อยู่ในบ้าน พลายงามไม่สบายจึงใช้ให้
ตนมาแจ้ง ขอให้นางวนั ทองอยู่ด้วยหน่งึ คืน

เจบ็ จุกประจุบนั มีอนั เป็น กไ็ ขกเ็ หน็ หาหายไม่
ร้องโอดโดดด้นิ เพียงส้นิ ใจ จงึ ใช้ให้ตวั ข้ามาแจ้งการ
พอพบท่านมารดามาสง่ ทุกข์ ข้าพเจ้าร้องปลกุ ไปในบ้าน
จะกลับข้นึ เคหาเหน็ ช้านาน ท่านจงึ รีบไปในกลางคืน
พยาบาลคุณพระนายพอคลายไข้ คุณอย่าสงสยั ว่าไปอ่นื
ให้คาม่นั สง่ั มาว่าย่งั ยนื พอหายเจบ็ แล้วจะคนื ไม่นอนใจ

ถอดความไดว้ ่า
พลายงามไม่สบายเลยจึงอยากพบหน้าแม่ เลยให้คนใช้ไปตามแม่

มาถงึ ส้วม แม่จึงมาหาหลายงามหลพลายงามจงึ หม่ืนวเิ ศษผลมาแจ้ง ถ้าหาย
แล้วจะพานางวันทองกลับไป

คราน้นั ขนุ ช้างได้ฟังว่า แค้นดงั เลือดตาจะหล่งั ไหล
ดบั โมโหโกรธาทาว่าไป เรากไ็ ม่ว่าไรสดุ แต่ดี
การเจบ็ ไข้ล้มตายไม่วายเว้น ประจุบนั อนั เป็นท้งั กรงุ ศรี
ถ้าขดั สนส่งิ ไรท่ไี ม่มี กม็ าเอาท่นี ่ีอย่าเกรงใจ
ว่าแล้วปิ ดบานหน้าต่างผาง ขนุ ช้างเดอื ดดาลทะยานไส้
ทอดตวั ลงกบั หมอนถอนฤทยั ดดู ูเ๋ ป็นได้เจยี ววันทอง

ถอดความไดว้ ่า
ขนุ ช้างได้ฟังแล้วร้สู กึ แค้นข้นึ มา แต่แกล้งพูดต่อไปว่า การเจบ็ ไข้น้นั

เป็นเร่ืองปกตเิ ป็นกนั ทว่ั ไป ถ้าขดั สนสง่ิ ใดให้มาขอท่ตี น พอขนุ ช้างพูดเสรจ็ ก็
ปิ ดประตดู งั ผาง แล้วเข้าไปนอนแค้นนางวันทองกบั ครอบครัว

เพราะกูแพ้ความจม่ืนไวย มันจงึ เหิมใจทาจองหอง
พ่อลูกแม่ลูกถูกทานอง ถงึ สองคร้ังแล้วเป็นแต่เช่นน้ี
อ้ายพ่อไปเชยี งใหม่มชี ยั มา ต้งั ตวั ดงั พญาราชสหี ์
อ้ายลูกเป็ นหม่ืนไวยทาไมมี เหน็ กูน้คี นผดิ ตดิ โทษทณั ฑ์
มนั จึงข่มเหงไม่เกรงใจ จะพ่ึงพาใครได้ท่ไี หนน่นั
ขนุ นางน้อยใหญ่เกรงใจกนั ถงึ ฟ้ องมันกจ็ ะปิ ดให้มดิ ไป

ถอดความไดว้ ่า
เพราะว่าตนแพ้ความจม่ืนไวยจงึ ทาให้จม่ืนไวยเหิมใจนัก ท้งั

ขนุ แผนและพลายงามน้นั ชนะตนถึง 2 คร้ังแล้ว แล้วคดิ ข้นึ มาได้ว่าจะไป
ฟ้ องคดแี ย่งนางวนั ทองคนื ถ้าฟ้ องตามกระบวนการพวกขนุ นางจะช่วยสอง
พ่อลกู น้ันได้

ตามบุญตามกรรมได้ทามา จะเฆ่ยี นฆ่าหาคิดชวี ิตไม่
ย่งิ คิดเดอื ดดาลทะยานใจ ฉวยได้กระดานชนวนมา
ร่างฟ้ องท่องเทยี บให้เรียบร้อย ถ้อยคาถ่ีถ้วนเป็นหนกั หนา
ลงกระดาษพับไว้มไิ ด้ช้า อาบนา้ ผลัดผ้าแล้วคลาไคล
วนั น้ันพอป่ิ นนรินทร์ราช เสดจ็ ประพาสบวั ยังหากลบั ไม่
ขนุ ข้างมาถงึ ซ่งึ วงั ใน กค็ อยจ้องท่ใี ต้ตาหนกั นา้

ถอดความไดว้ ่า
คราวน้ตี ้องฟ้ องกบั พระพันวษาเองถงึ จะถูกเฆ่ยี นตกี ต็ าม ว่าแล้วก็

หยบิ กระดานชนวนข้นึ มาร่างคาฎกี าแล้วลอกใส่กระดาษอกี ที เสดจ็ แล้วก็
อาบนา้ เตรียมตวั ไปทูลพระพนั วษา ขนุ ช้างมาคอยจ้องเข้าเฝ้ าพระพันวษาท่ี
ตาหนักนา้ ต้งั แต่ยงั ไม่เสดจ็ กลบั จากประพาสบวั

จะกล่าวถึงพระองคผ์ ู้ทรงเดช เสดจ็ คนื นเิ วศน์พอจวนค่าฝีพาย
รายเล่มมาเตม็ ลา เรือประจาแหนแห่เซง็ แซ่มา
พอเรือพระท่นี ่ังประทบั ท่ี ขนุ ช้างกร็ ่ีลงตนี ท่า
ลอยคอชูหนังสอื ด้อื เข้ามา ผุดโผล่โงหน้ายึดแคมเรือ
เข้าตรงบโทนอ้นต้นกญั ญา เพ่อื นโขกลงด้วยกะลาว่าผเี ส้อื
มหาดเลก็ อยู่งานพัดพลัดตกเรือ ร้องว่าเสอื ตวั ใหญ่ว่ายนา้ มา

ถอดความไดว้ ่า
พระพนั วษารีบเสดจ็ กลบั ตอนค่าขนุ ช้างรีบลงจากทา่ แล้วลอยคอชูหนังสอื ฎกี า
ถวาย โดยโผล่เข้ามาทางท่แี คมเรือจนคนบนเรือตกใจนึกว่าเป็นผนี า้ หรือเสอื
ว่ายมา ทาให้เกดิ ความว่นุ วาย จนมหาดเลก็ อยู่งานพลดั ตกจากเรือ แล้วร้อง
ว่าเสอื ตวั ใหญ่ว่ายนา้ มา

ขนุ ช้างดงึ ด้อื มือยดึ เรือ มิใช่เสอื กระหม่อมฉานล้านเกศา
ส้ตู ายของถวายซ่งึ ฎีกา แค้นเหลือปัญญาจะทนทาน
คราน้ันสมเดจ็ พระพันวษา ทรงพระโกรธาโกลาหล
ทุดอ้ายจัญไรมใิ ช่คน บนบกบนฝ่งั ดงั ไม่มี
ใช่ท่ใี ช่ทางวางเข้ามา ฤๅอ้ายช้ างเป็ นบ้ ากระมังน่ี
เฮ้ยใครรับฟ้ องของมันที ตเี สยี สามสบิ จงึ ปล่อยไป

ถอดความไดว้ ่า
ขนุ ช้างเอามือไปยึดเรือแล้วพดู ว่าเป็นตนเองไม่ใช่เสอื จะมาขอถวาย

ฎีกา พระพนั วษากร้ิวว่าขนุ ช้างมใิ ช่คนบนฝ่งั กม็ ไี ม่ไปกลบั ลยุ นา้ มาหาหรือว่า
ขนุ ช้างเป็นบ้าถึงทาเช่นน้ี จงึ ส่งั ให้มหาดเลก็ ไปรับฎกี าแล้วโบยขนุ ช้าง 30 ที
แล้วจึงปล่อยไป