e-Programme Book MFIFC2022

Organiser: Co-Organisers: In Collaboration:

Theme: “Fiqh on Dispute Resolution”

13 & 14 DEC 2022 . SENATE ROOM KUIS & ONLINE

Programme Book

Sponsors:

Assalamualaikum wrt. wbt.

In the name of Allah, the Most Gracious and Most Merciful, peace and blessings upon
Prophet SAW, the companions, tabi'in and scholars as the torchbearers for the holy
cause, upholding this treatise on tauhid.

With pride, I congratulate the organizers, the Faculty of Shariah and Law, for successfully
holding the 6th Muzakarah Fiqh and International Fiqh Conference 2022. The theme
chosen this time is very interesting and significant with the importance of the ummah
which is Fiqh on Dispute Resolution for the International Fiqh Conference and
Empowering Single Mothers Through Syariah Law and Psychology for the Muzakarah Fiqh
theme.

Indeed, the organization of this kind of program can provide a platform for debate and
intellectual presentation about current fiqh issues related to theory, practice and dispute
management in Islam as well as issues related to single mothers. At the same time, it can
enrich the wealth of knowledge either from the aspect of academic development or
the community and invigorate the culture of knowledge and cooperation among
scholars and leaders in facing the problems of the community.

Finally, with this opportunity I would like to express my deepest appreciation and
congratulations to all parties involved in making the Muzakarah Fiqh and International
Fiqh Conference 2022 a success. Thank you to the Department of Syariah Judiciary
Selangor (JAKESS), Sultan Sharif Ali Islamic University (UNISSA), Pertubuhan Pembelajaran
Pembangunan Insaniah Malaysia (PPPIM) who cooperated in organizing this program. I
hope that this conference will be successful in yielding various results and achieving the
outlined objectives.

“HERE DA’I, ULAMA AND UMARA ARE BORN”.

YBHG PROF MADYA DATO‘ DR MOHD FARID RAVI BIN ABDULLAH
Rector
International Islamic University College Selangor (KUIS)

i

Alhamdulillah, by the will and taufiq of Allah SWT and thanks to the efforts and
cooperation of the entire committee that indefatigably mobilized, provided ideas and
sacrificed time, so that the 6th Muzakarah Fiqh and International Fiqh Conference 2022
(MFIFC2022) was successfully conducted.

MFIFC is a bi-annual event for the Faculty of Shariah and Law, International Islamic
University College Selangor that brings together academics, steering committees and
researchers to present their thoughts, ideas and scientific studies in various fields,
especially shariah and legal issues. This year's conference with the theme of Fiqh On
Dispute Resolution is expected to meet the needs of academics and researchers in an
effort to deliver related messages and ideas.

Fiqh On Dispute Resolution was chosen as the theme of this year's conference to highlight
issues related to dispute resolution from various perspectives. Dispute resolution for the
parties involved is not only focused on trial methods in court, there are also other methods
that can be referred to as alternatives to achieve a solution such as arbitration (tahkim),
mediation, conciliation, experts’ expertise and sulh (discussion, mediation/ conciliation).
All these forms of solution methods are important to achieve the main goal of meeting
the needs of the disputing parties and making the life of the universal society always in a
state of peace and harmony.

On behalf of the faculty, I would like to congratulate the organizing committee and all
those involved for all the efforts and high commitment and perseverance that have
been shown in ensuring the success of this 6th Muzakarah Fiqh and International Fiqh
Conference 2022. Finally, happy seminar to all presenters and participants. Hopefully
everyone involved will get the benefit and bestowed with blessings by Allah SWT.

“PIONEER OF SHARIAH PROFESSIONALISM”

DR. NORA’INAN BINTI BAHARI
Dean
Faculty of Shariah and Law
International Islamic University College Selangor (KUIS)

ii

Assalamualaikum w.b.t.,

First and foremost, I would like to thank to Allah, the Lord of the world, the Most Beneficent
and the Most Merciful. He has been giving us mercies and blessings and only to Him
we worship and ask for help. Prayers and peace upon our prophet Muhammad SAW, his
family and all of his companions.

The aim of the 6th Muzakarah Fiqh and International Fiqh Conference 2022 (MFIFC2022)
with the theme “Fiqh on Dispute Resolution” is to intensify efforts in empowering the
culture of knowledge among academicians, scholars and members of the public. This is
done by providing an avenue to share their knowledge and the products of their
research and also creating a space for healthy discussions amongst subject matter
experts, academicians, policy makers, NGOs, members of the public and students. The
findings of the conference will be compiled into resolutions that will assist stakeholders in
addressing the current challenges and issues faced by the ummah.

On behalf of the organising committee, we would like to express our deepest
appreciation to the Rector and the Dean of Shariah and Law Faculty (FSU), Universiti
Islam Sultan Sharif Ali (UNISSA) Brunei, Pertubuhan Pembelajaran Pembangunan Insaniah
Malaysia (PPPIM) and Jabatan Kehakiman Syariah Selangor (JAKESS) as our co-
organisers. Special thanks to The Selangor State Executive Council, Jabatan Kehakiman
Syariah Malaysia (JKSM), invited speakers, presenters, authors, co-authors, reviewers,
sponsors, and everyone who supports our efforts in preparing for the conference.

Furthermore, my appreciation goes to the members of the committee for their hardwork
and efficient teamwork in organising this international conference.

HAMMAD BIN MOHAMAD DAHALAN
Director
6th Muzakarah Fiqh and International Fiqh Conference (MFIFC 2022)

iii

Rector’s Preface i
Dean’s Preface ii
Director’s Preface iii

Programme Tentative 1-3
Presentation Schedule 4-10
Abstracts 11-100
Committee’s Members 101-102
Acknowledgement 103

Date: 13 December 2022
Hybrid (Senate Room and Online)

Event Time Tentative

Opening 8.30am – 9.00am Registration
Ceremony 9.00am
9.05am – 9.10am
Opening Ceremony Begins

Official Selangor State Anthem Singing

9.10am – 9.15am Al-Quran and Opening Doa Recitation

9.15am – 9.30am Welcoming Speech by Assoc. Prof. Dr. Mokmin bin Basri

9.30am – 10.00am Officiate Speech by Assemblyman Mohd Zawawi Ahmad
Mughni
10.00am - 10.05am Chairman of the Committees on Islamic Religious Affairs,
10.05am – 10.15am Consumer and Halal Industry Affairs
10.15am – 10.20am Montage of 6th Muzakarah Fiqh & International Fiqh
Conference (MFIFC 2022) show
Announcement of the Winners for the Best Paper Award and
Poster Competition.
Souvenir Giving Ceremony

10.20am – 10.30am Photo Session and Ends of Ceremony

10.30am – 11.00am Break / Refreshment

International 11.00am – 11.10am International Fiqh Conference on Islamic Dispute Resolution
Fiqh 11.10am - 11.30am
Conference Introductory Speech by Moderator: Dr. Rosli Bin Mokhtar
(IFC)
Panel 1: Assoc. Prof. Dr. Nor'Adha Binti Ab Hamid
(Deputy Director, Centre for Graduate Studies, KUIS)
Title: Alternative Dispute Resolution (ADR): The Diagnosis and
Implementation in Settling Disputes.

11.30am -11.50am Panel 2: Dr. Hajah Nurzakiah Binti Haji Ramlee
(Dean, Faculty of Syariah and Law, Sultan Sharif Ali Islamic
University (UNISSA), Brunei Darussalam)
Title: Islamic Dispute Resolution: The State Experience of Brunei
Darussalam.

11.50am -12.10am Speaker 3: Dr Aida Binti Othman
(Managing Director of ZICO Shariah Advisory Services/Partner
at Zaid Ibrahim & Co)
Title: Islamic Dispute Resolution: Current Practises and
Prospects.

12.10am -12.30pm Question and Answer session
12.30pm – 2.00pm Break / Prayer / Lunch Hours

1

Parallel 2.00pm - 3.30pm Parallel Presentation 1 (Online)
Session 1 3.30pm – 3.45pm Break
3.45pm – 5.15pm Parallel Presentation 2 (Online)
Parallel
Session 2

Date: 14 December 2022
Hybrid (Senate Room and Online)

Event Time Tentative

Opening 8.30am – 9.15am Registration and Breakfast
Ceremony 9.15am
and keynotes Opening Ceremony and Keynote Address a
Address 9.20am - 9.25am Representative from the Department of Syariah
Judiciary Malaysia (JKSM)
Muzakarah Opening Doa Recitation
Fiqh 2022
9.25am – 9.35am Welcoming Speech by Mr. Hammad Bin Mohammad
Dahalan
(Director of MFIFC 2022)

9.35am – 9.50am Officiate Speech by Dr. Nora'inan Binti Bahari
(Dean, Faculty of Syariah and Law, KUIS)

9.50am – 10.20am Keynotes Speech

10.20am-10.30am Souvenir Giving Ceremony and Photo Session.
10.30am – 10.35am Introductory Speech by Moderator: Dr. Azizah Binti Mat
Rashid

10.35am – 11.00am Panel 1: Dr. Azizah Binti Mohd Rapini
(Deputy Dean of Academics & Internationalization,
Faculty of Syariah and Law (FSU) KUIS)
Title: The Rights and Status of Single Mothers According
to Islamic Law

11.00am – 11.25am Panel 2: Mrs. Noorbyetty Binti Mohd Nasir
(Head of Research Division and Resource Centre,
Department of Syariah Judiciary Selangor (JAKESS))
Title: The Role of JAKESS In Resolving Disputes Related to
Single Mothers

11.25am – 11.50am Panel 3: Dr. Hajjah Meriam Binti Ismail
(Registered Counsellor and Committee of PPPIM)
Title: Addressing Psychology State and Dilemma of
Single Mothers

11.50am – 12.15pm Panel 4: Mrs. Lizatul Akma Binti Zulkifli
Deputy President, National Single Mother Organization
of Malaysia
Title: The Challenges of a Single Mothers: Reality and
Hope

2

Presentation of 12.15am – 12.45pm Muzakarah / Question & Answer Session
Resolutions 12.50pm – 1.00pm Presentation of Resolutions
Closing
Ceremony 1.00pm – 1.25pm Closing Speech by Assoc. Prof. Dr. Zetty Nurzuliana Binti
Rashed
1.25pm – 1.30pm Deputy Rector of Academic and Internationalization
1.30pm – 1.40pm and Concurrently Acting Rector
1.40pm International Islamic University College Selangor

Souvenir Giving Ceremony

Official KUIS Song Singing and Photo Session

6th Muzakarah Fiqh & International Fiqh Conference
(MFIFC 2022) Ends / Luncheon

3

MFIFC 2022
MUZAKARAH FIQH AND INTERNATIONAL FIQH CONFERENCE 2022

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE
DATE: 13 DISEMBER 2022/ TUESDAY

VENUE: ONLINE CONFERENCE

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 1

TIME : 2.00PM- 3.30PM

ROOM/LINK : ROOM 1/

MODERATOR : HAIRULLFAZLI MOHAMMAD SOM

THEME : ECONOMICS/ISLAMIC FINANCE/MAQASID SYARIAH

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 2001 Rozaidy Mahadi UMS Corporate Governance Practices Among Malaysian

Smes: An Exploratory Study

2 2002 Surianom Miskam FSU Ombudsman For Financial Service As Alternative

Dispute Resolution In Islamic Finance: An

Observation On Insurance And Takaful Disputes

3 2005 Surianom Miskam FSU Shariah Non-Compliance Risk And Reporting
Requirements For Islamic Banking Instutitions

4 2003 Syarifah Nazirah FSU A Preliminary Study On The Promises And Pitfalls
Syed Ager Of The Concept Of Gender Equity From The
Perspective Of Maqasid Al-Shariah
5 2004 Hairullfazli
Mohammad Som FSU Innovation And Technology Optimization For
Increasing The Collection And Distribution Of Zakat
6 1072 Hairullfazli In Malaysia
Mohammad Som
FSU Fiqh Siyasah Syar‘iyyah Dalam Komuniti Orang
Kurang Upaya (OKU) Di Malaysia

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 1

TIME : 2.00PM- 3.30PM

ROOM/LINK : ROOM 2/

MODERATOR : MOHD ROFAIZAL IBRAHIM

THEME : SYARIAH LAW/ISLAMIC FINANCE

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 Mohammed Hassan USIM ‫المسئوليات القانونية على المؤسسات جراء اختراق خصوصية‬
‫البيانات في دولة الإمارات العربية‬
3001 Merdad Obaid
‫آلية تسوية النز اعات الرايضية يف اإلمارات العربية املتحدة‬
2 Mohammed Abdullah USIM ‫بواسطة التحكيم_ دراسة‬
USIM
3002 Mohamed Hassan ‫الإطار القانوني لعلاقة قانون الجزاء الاماراتي والقانون الدولي‬
Madani ‫إزاء الانضمام للمحكمة الجنائية الدولية‬

3 Faisal Ali Ebrahim ‫ دراسة منتجات موانج تهاي‬: ‫شركة التكافل في تايالند‬
3003 ‫للتكافل أنموذج‬

4 Sufian Bosu KUIS
3004

4

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 1

TIME : 2.00PM- 3.30PM

ROOM/LINK : ROOM 3/

MODERATOR : NORAZLA ABDUL WAHAB

THEME : LEGAL DISPUTE RESOLUTION/ SYARIAH LAW/MAQASID SYARIAH

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 2006 Dr Nurulbahiah Binti UNITEN Islamic Family Law In Malaysia And Reservations Into

Awang Article 16 Of CEDAW

2 1054 Dr. Fatimah Yusro UKM Kesan Peranti Teknologi Kepada Kesejahteraan

Hashim Masyarakat: Peranan Maqasid Syariah Dan Fiqh Dalam

Mengekang Kebejatan Sosial

3 1007 Dr. Azizah Mohd KUIS Golongan Orang Kelainan Upaya (Oku) Pendengaran Di

Rapini Mahkamah Syariah : Tinjauan Terhadap Prosiding

Berkeperluan Khas

4 1004 Mohamad Azhan UKM Pengaplikasian Prinsip Syariah Dalam Memperkasakan

Yahya Siasatan

2007 Hazelena Dewi KUIS The Relationship Of Individual, Family And Environmental

Fatahul Ariffin Characteristics In The Formation Of Ethical Perception

Among Muamalah Students

5 1001 Norazla Abdul KUIS Tribunal Khas Anti Gangguan Seksual: Mekanisme

Wahab Penyelesaian Alternatif Kes Gangguan Seksual Di Malaysia

6 1002 Norazla Abdul KUIS Mediasi Sebagai Kaedah Penyelesaian Pertikaian Alternatif:

Wahab Kajian Terhadap Pusat Mediasi Covid-19 (Pmc-19)

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 1

TIME : 2.00PM- 3.30PM

ROOM/LINK : ROOM 4/

MODERATOR : DR. RABI’AH MUHAMMAD SERJI

THEME : SYARIAH LAW/ISLAMIC FINANCE/CIVIL LAW

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 1028 Dr. Muhammad KUIS Kaedah “Orang Yang Mendakwa Mestilah
Yosef Niteh Mendatangkan Keterangan Manakala Bagi Yang

Didakwa Mestilah Bersumpah”

2 1070 Maryam Jameelah JAKESS Inisiatif Peringkat Pra-Mediasi: Pelajaran Yang Boleh
Ali Sabri Diambil Daripada Beberapa Negara Komanwel
Berkaitan Mediasi Dengan Niat Baik

3 1036 Dr. Khairul Anuar KUIS Kewangan Digital Dan Rangkuman Kewangan: Isu Dan

Ahmad Cabaran Dalam Kewangan Islam

4 1009 Nurul Wajhi Ahmad KUIS Hubungan Di Antara Literasi Kewangan Islam Dan

Penyertaan Kewangan: Kajian Kes Di Lembah Kelang

5 1025 Ahnaf Ahmad UKM Wasa’il Al-Ithbat Dalam Undang-Undang Keterangan

Islam: Pemakaian Qarinah Dari Sudut Kes-Kes

Kekeluargaan Di Mahkamah Syariah

6 1016 Dr. Rabi’ah KUIS Pemakaian Ekuiti Sebagai Pengecualian Kepada Prinsip
Muhammad Serji Hak Tidak Boleh Disangkal Dalam Perundangan Tanah
Di Malaysia

5

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 1

TIME : 2.00PM- 3.30PM

ROOM/LINK : ROOM 5/

MODERATOR : ABDUL HAKIM BAHARUDIN

THEME : LEGAL DISPUTE RESOLUTION/ SYARIAH LAW/MAQASID SYARIAH

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 1018 Dr Azizah Mat Rashid KUIS Permasalahan Penguatkuasaan Undang-Undang

Jenayah Syariah Terhadap Pengkid Dan Cadangan

Penyelesaian Alternatif

2 1019 Dr Nora’inan Bahari KUIS Fatwa Berkaitan Pengkid Di Malaysia: Satu Analisis

3 1066 Professor Dr. Wan USIM Penerimaan Kepakaran (Khibrah) Sebagai Elemen

Abdul Fattah Bin Wan Signifikan/Behena Dalam Undang-Undang Keterangan

Ismail Islam: Satu Konsep Umum

4 1069 Dr Hasnizam Hashim USIM Hukuman Alternatif Di Mahkamah Syariah: Satu

Penjelasan Dari Sudut Pentafsiran Dan Keperluan

Kepada Penilaian Terhadap Peruntukan Perundangan

Di Dalam Akta/ Enakmen Kesalahan Jenayah Syariah

Negeri-Negeri

5 1067 Ahmad Tarmizi USIM Analisis Aplikasi Kaedah-Kaedah Fiqh Dalam Resolusi

Mahmud Jawatankuasa Muzakarah Majlis Kebangsaan Bagi Hal

Ehwal Ugama Islam Malaysia Berkaitan Isu Pandemik

Covid-19: Satu Sorotan Literatur

6 1015 Abdul Hakim Bin KUIS Analisis Pandangan Hukum Nikah Dalam Talian Di

Baharudin Malaysia

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 1

TIME : 2.00PM- 3.30PM

ROOM/LINK : ROOM 6/

MODERATOR : DR. NOOR SYAHIDA ABDUL RAHMAN

THEME : COVID -19 RELATED ISSUES/ISLAMIC STUDIES/OTHERS

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 1055 Siti Nur Azzyati KPBKL Persediaan Agensi Pelancongan Dalam Menawarkan

Saharuddin Perkhidmatan Dalam Tempoh Pasca Pandemik Covid-19

2 1056 Nor Azatul Asya Nura KPBKL Cabaran Agensi Pengendali Umrah Mendepani

Mohd Zakaria Pandemik Covid-19

3 1053 Siti Rashidah Abd KUIS Pengurusan Jenazah Orang Islam Di Hospital

Razak Mesraibadah: Amalan Di Hospital Mesra Ibadah Ketika

Menghadapi Situasi Pandemik Covid-19.

4 1059 Siti Rashidah Abd KUIS Penerapan Nilai Akhlak Dalam Kalangan Keluarga

Razak Muslim: Sepanjang Tempoh Pandemik Covid-19

5 1032 Dr. Ahmad Misbah KUIS Aplikasi Kaedah Darar Dalam Pelaksanaan Eutanasia

Bin Mohamad Hilmi Terhadap Pesakit Covid-19: Satu Sorotan Literatur

6 1026 Dr. Noor Syahida KUIS Analisis Pendapat Imam Al-Syafi’i Tentang Marad Al-

Abdul Rahman Mawt Dalam Al-Umm

6

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 1

TIME : 2.00 PM- 3.30 PM

ROOM/LINK : ROOM 7/

MODERATOR : NAWAL SOLEHUDDIN

THEME : LEGAL DISPUTE RESOLUTION/ SYARIAH LAW/MAQASID SYARIAH

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 1005 Nurhidayah Binti KUIS Keperluan Pelaksanaan Hukuman Alternatif Sebagai

Azahari Pemulihan Efektif Kepada Pesalah Syariah

2 1006 Zanariah Dimon KUIS Hakam Sebagai Medium Penyelesaian Alternatif Bagi

Shiqaq Dalam Perkahwinan: Tinjauan Ringkas Terhadap

Kaedah-Kaedah Hakam (Negeri Selangor) 2014

3 1051 Zanariah Dimon KUIS Keperluan Kebajikan Terhadap Isteri Kematian Suami

Dalam Tempoh Iddah: Satu Tinjauan Ringkas

4 1020 Zaini Yusnita Mat KUIS Kuasa Hakam Dalam Kes-Kes Permohonan Perceraian

Jusoh Tanpa Persetujuan Satu Pihak Di Mahkamah Syariah

Terengganu: Satu Tinjauan Awal

5 1030 Wan Zaharuddin Bin KUIS Keberkesanan Pendekatan Sedia Ada Dalam

Wan Ismail Menguruskan Kes Kesalahan Berkaitan Berhubung

Dengan Akidah Iaitu Mendakwa Bukan Islam Sebagai

Satu Kesalahan Jenayah Syariah :Kes Kajian Di Negeri

Terengganu Darul Iman

6 1029 Nawal Solehuddin KUIS Keperluan Penyelesaian Pertikaian Alternatif Untuk

Golongan Orang Kelainan Upaya (Oku) Pendengaran

Dalam Kes-Kes Kekeluargaan Orang Islam

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 2

TIME : 3.45PM- 5.15PM

ROOM/LINK : ROOM 8/

MODERATOR : NUR ZULFAH MD ABDUL SALAM

THEME : SYARIAH LAW/CIVIL LAW/OTHERS

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC
Pelaksanaan Sulh Norma Baharu : Analisis Di Mahkamah
1 1033 Tuan Nurhafiza Raja KUIS Rendah Syariah Wilayah Persekutuan Putrajaya
Pensyariatan Rayuan Menurut Kehakiman Islam
Abdul Aziz
Penamatan Kontrak Perkhidmatan: Salah Laku
2 1011 Mohd Afizul Hakim UKM Gangguan Seksual di Tempat Kerja
Implikasi Perkara 3 Perlembagaan Persekutuan Dalam
Ibakarim Pemerkasaan Undang-Undang Jenayah Syariah Di
Malaysia
3 1013 Farah Mohd KUIS Cabaran Dan Penambahbaikan Jabatan Pendakwaan
Syarie: Kajian Di Selangor
Shahwahid Pelaksanaan Sulh Norma Baharu Di Mahkamah Syariah

4 1014 Farah Mohd KUIS

Shahwahid

5 1037 Hammad Mohamad KUIS
Dahalan KUIS

6 1035 Nur Zulfah Md Abdul
Salam

7

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 2

TIME : 3.45PM- 5.15PM

ROOM/LINK : ROOM 9/

MODERATOR : DR. FAKHRI SUNGIT

THEME : MUAMALAT/ISLAMIC FINANCE/MAQASID SYARIAH

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 1024 Dr Mohd Musa Bin KUIS Kajian Preliminari Kaedah Pengurusan Harta Luqatah Di

Sarip Universiti Islam Selangor

2 1017 Mohd Kamarul KUIS Faraid Aset Digital Di Malaysia

Khaidzir Saadan

3 1023 Mohd Kamarul KUIS Zakat Aset Digital Mengikut Perspektif Islam

Khaidzir Saadan

4 1042 Maffuza Salleh KUIS Analisis Aplikasi Hibah Sebagai Kaedah Perancangan

Harta Kekeluargaan Di Institusi Kewangan Di Malaysia

5 1057 Maffuza Salleh KUIS Analisis Permasalahan Wanita Berihdad Berkaitan

Urusan Kerja Sepanjang Tempoh Berihdad

6 1039 Norita Kamaruddin KUIS Pengurusan Harta Pusaka Tinjauan Permasalahan Dalam

Kalangan Wanita Berihdad

7 1034 Dr. Fakhri Sungit KUIS Fiqh Kepenggunaan Dalam Konteks Kelestarian

Kehidupan: Satu Analisis Menurut Perspektif Maqasid

Syariah

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 2

TIME : 3.45PM- 5.15PM

ROOM/LINK : ROOM 10/

MODERATOR : MARLIANA ABDULLAH

THEME : ECONOMICS/ISLAMIC FINANCE/MUAMALAT

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 1043 Mohd Nasir Ali KUIS Zakat Emas Melalui Produk-Produk Syarikat Quantum

Metal Di Malaysia

2 1044 Mohd Nasir Ali KUIS Inovasi Agihan Zakat Kepada Asnaf Melalui Pembiayaan

Mikro Oleh Institusi Zakat Yang Telah Dikorporatkan

3 1045 Marliana Binti KUIS Pemangkin Pembangunan Instrumen Wakaf Melalui

Abdullah Kerjasama Strategik: Satu Kajian

4 1048 Marliana Binti KUIS Sumbangan Sadaqa House Bank Islam Dalam
Abdullah Memartabatkan Keadilan Sosio-Ekonomi Sejagat

5. 1063 Mohd Rofaizal KUIS Bai’ Al-Ghaib (Online) Dengan Pembayaran Secara Cod
Ibhraim Analisis Berdasarkan Kitab Radd Al-Mukhtar ‘Ala Al-Dur
Al-Mukhtar Ibnu Abidin
6. 1062 Mohd Rofaizal
Ibhraim KUIS Pembangunan Model Parameter Dharar Dalam
Pembangunan Sop Menangani Pandamik Dari Perspektif
Empat Mazhab

8

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 2

TIME : 3.45PM- 5.15PM

ROOM/LINK : ROOM 11/

MODERATOR : DR. ZAINUDDIN CHE SEMAN

THEME : MAQASID SYARIAH/ISLAMIC STUDIES/OTHER ISSUES

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 1008 Syamsul Hadi Abdul UKM Pentafsiran Ayat Al-Quran Berkaitan Penjagaan Akal

Sukor (Ḥifẓ Al-aql): Perbandingan Antara Kitab Tafsir Al-

Azhar Karya Hamka Dengan Fī Ẓilāl Al-Qurān Karya

Sayyid Quṭb

2 1012 Muhammad Subari KUIS Al-Difda’ Dalam Syarak

Ramli

3 1022 Haji Ismail Bin Omar KUIS Pertentangan Antara Dalil Dan Kaedah

Penyelesaiannya Pada Ulama Usul Fiqh

4 1052 Dr Noraini Mohamad KUIS Kefahaman Terhadap Konsep Penghayatan Islam

Dalam Keluarga Muslim Di Malaysia

5 1040 Dr. Noor Raudhiah KUIS Kompetensi Dan Prestasi Mutawwif Dalam Tugasan

Abu Bakar Membimbing Jemaah Umrah

6 1050 Norul Huda Bakar KUIS Penghayatan hidup Beragama Sebagai Asas

Pemerkasaan Ibu Tunggal : Satu Tinjauan Literatur

7 1021 Dr. Zainuddin Che KUIS Tarjih Pendapat Fuqaha Tentang Hukum Stail Potong

Seman Rambut Lelaki

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 2

TIME : 3.45PM- 5.15PM

ROOM/LINK : ROOM 12/

MODERATOR : MUHAMMAD ISMAIL ABDULLAH

THEME : MAQASID SYARIAH/ISLAMIC STUDIES/OTHER ISSUES

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 1031 Mohd.Isa Bin Mohd KUIS Pengaruh Agama Terhadap Tingkah Laku Pengguna

Deni

2 1038 Hamid Bin Mat Isa KUIS Aplikasi Qawa’id Fiqhiyyah Dalam Fiqh Pilihanraya

3 1047 Nik Mohd UM Isu Khilafiah Memuji Nabi Di Malaysia Menurut
Sofa’urrahman Perspektif Qias Shabah

4 1060 Nurul Syafini Binti KUIS Panduan Solat Berjemaah Ketika Musim Wabak
Abd Rahman Menurut Perspektif Maqasid Syariah

5 1061 Hasliza Binti Talib KUIS Pengamalan Konsep Sadd Al-Zari’ah Di Selangor: Satu
Analisa Terhadap SOP Solat Jumaat Ketika Pandemik
6 1027 Muhammad Ismail
Abdullah KUIS Filem Mat Kilau: Satu Analisis Standard Filem Patuh
Syariah
7 1071 Muhammad Ismail
Abdullah KUIS Garis Masa Tempoh Perisytiharan Al-Mafqud: Kajian
Perbandingan Antara Fiqh Dan Undang-Undang
Keluarga Islam

9

PARALLEL PRESENTATION SCHEDULE SESSION 2

TIME : 3.45PM- 5.15PM

ROOM/LINK : ROOM 13/

MODERATOR : NUR HAYATI ABDUL GHANI

THEME : SYARIAH LAW/CIVIL LAW/MAQASID SYARIAH

NO CODE NAME INSTITUTION TOPIC

1 1041 Mohd Farok Mat Nor KUIS Tuntutan Ganti Rugi Khas; Sisi Kupasan Menurut

Undang-Undang Tort Di Malaysia

2 1064 Dr Rosli Bin Mokhtar KUIS Maqasid Syariah Dalam Isu-Isu Perubatan Mengikut

Yusof Al-Qardawi

3 1065 Dr Rosli Bin Mokhtar KUIS Had Maksimum Kehamilan Mengikut Pandangan

Ulama Dan Sains

4 1058 Dr Rosli Bin Mokhtar KUIS Caj Terhadap Perkhidmatan Kutipan Derma Menurut
UKM Syarak
5 1068 Muhammad Imran KUIS Perubatan Forensik Dalam Kes Serangan Seksual
Bin Razali KUIS
Semakan Kehakiman Melibatkan Isu Perundangan
6 1046 Nurhayati Abdul Syariah : Satu Analisis Kes
Ghani Sulh Dalam Kes Harta Sepencarian Di Jabatan
Kehakiman Syariah Negeri Selangor (JAKESS)
7 1049 Sharifah Hana Abd
Rahman

10

(PAPER ID: 1001)

TRIBUNAL KHAS ANTI GANGGUAN SEKSUAL: MEKANISME
PENYELESAIAN ALTERNATIF KES GANGGUAN SEKSUAL DI MALAYSIA

Norazla Abdul Wahab
Jabatan Undang-undang, Fakulti Syariah & Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS),

Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor, Malaysia.
norazla@kuis.edu.my
ABSTRAK

Gangguan seksual ialah perlakuan berunsur seksual yang tidak diingini, dilakukan terhadap seseorang sama ada
secara lisan, bukan lisan, visual, psikologi atau fizikal yang akan menyebabkan seseorang yang waras berasa
tersinggung, terhina atau terganggu. Walaupun terdapat beberapa perundangan berkaitan antigangguan seksual
di Malaysia seperti Kanun Keseksaan, Akta Kerja (Pindaan) 2012, Kod Amalan Membasmi dan Mencegah
Gangguan Seksual serta Garis Panduan Pengendalian Kes Gangguan Seksual di Tempat Kerja dan sebagainya,
namun terdapat beberapa kekangan berkaitan pelaksanaan undang-undang tersebut dalam memberikan
pembelaan sewajarnya terhadap mangsa. Rang Undang-undang (RUU) Antigangguan Seksual 2021 yang telah
diluluskan oleh Parlimen pada 20 Julai 2022 telah mencadangkan penubuhan satu tribunal khas sebagai
mekanisme penyelesaian alternatif kes gangguan seksual di Malaysia. Sehubungan itu, artikel ini akan
menganalisis kerangka perundangan penubuhan tribunal khas bagi antigangguan seksual seperti yang
diperuntukkan dalam Bahagian II RUU Antigangguan Seksual 2021 tersebut. Analisis akan dibuat terhadap
artikel akademik serta dokumen perundangan seperti RUU Antigangguan Seksual 2021, undang-undang lain
yang berkaitan dan hansard parlimen. Kajian mendapati tribunal khas bagi antigangguan seksual ini memberikan
penekanan terhadap beberapa aspek seperti bidang kuasa tribunal, keanggotaan tribunal, prosiding dan
perjalanan persidangan tribunal, award serta perintah tribunal, remedi dan penalti bagi kegagalan untuk
mematuhi award. Namun masih terdapat ruang penambahbaikan terhadap tribunal khas tersebut seperti yang
dibahaskan oleh ahli Dewan Rakyat dan Dewan Negara dalam Mesyuarat ke-2, Penggal ke-5, Parlimen ke-14
pada Julai dan Ogos 2022 yang lalu.
Kata kunci: Antigangguan Seksual, Ganggual Seksual, Penyelesaian Pertikaian Alternatif, Perlindungan
Mangsa, Tribunal.

11

(PAPER ID: 1002)

MEDIASI SEBAGAI KAEDAH PENYELESAIAN PERTIKAIAN ALTERNATIF:
KAJIAN TERHADAP PUSAT MEDIASI COVID-19 (PMC-19)

Norazla Abdul Wahab & Nurhayati Abdul Ghani
Jabatan Undang-undang, Fakulti Syariah & Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS),

Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor, Malaysia.
norazla@kuis.edu.my (corresponding author) & nurhayati.ag@kuis.edu.my

ABSTRAK
Mediasi merupakan salah satu kaedah penyelesaian pertikaian alternatif yang diiktiraf oleh undang-undang
dalam menyelesaikan pertikaian pihak-pihak yang terlibat secara sukarela, win-win situation, cepat dan berkesan
tanpa melibatkan proses mahkamah. Dalam kenyataan media bertarikh 11 November 2020, Menteri di Jabatan
Perdana Menteri (Parlimen dan Undang-undang) telah mengumumkan penubuhan sebuah pusat pengantaraan
(mediation centre) yang dikenali sebagai Pusat Mediasi Covid-19 (PMC-19). Pusat pengantaraan ini bertujuan
untuk membantu orang awam atau entiti perniagaan dalam menyelesaikan pertikaian kontrak yang terkesan
berikutan langkah-langkah yang diambil oleh Kerajaan untuk mengawal dan mencegah penularan wabak
COVID-19. Statistik menunjukkan sehingga 7 Disember 2021, PMC-19 telah menerima sebanyak 171
permohonan untuk mendapatkan perkhidmatan pengantaraan. Sebanyak 22 kes telah diselesaikan, empat kes
sedang dalam proses pengantaraan namun 145 kes tidak dapat diteruskan atas beberapa faktor. Sehubungan itu,
artikel ini bertujuan untuk menganalisis perkhidmatan pengantaraan yang disediakan oleh PMC-19 sebagai satu
mekasime penyelesaian pertikaian akibat daripada ketidakupayaan untuk melaksanakan obligasi kontraktual
yang timbul daripada mana-mana kategori kontrak seperti yang diperuntukkan dalam Seksyen 7 Akta Langkah-
Langkah Sementara Bagi Mengurangkan Kesan Penyakit Koronavirus 2019 (COVID-19) 2020 (Akta 829).
Analisis dibuat terhadap artikel akademik, dokumen perundangan, hansard parlimen dan laman web kerajaan.
Kajian mendapati, beberapa perintah atau peraturan telah digubal sebagai garis panduan dalam menambahbaik
perkhidmatan pengantaraan PMC-19 di Malaysia. Dalam perkembangan terkini, perkhidmatan pengantaraan
oleh Pusat Mediasi Covid-19 tidak lagi menerima permohonan mediasi selaras dengan tarikh tamat tempoh kuat
kuasa Akta 829 pada 22 Oktober 2022 walaupun terdapat usul dalam perbahasan di Parlimen untuk melanjutkan
tempoh kuat kuasa Akta 829 tersebut sehingga tahun 2023.
Kata kunci: Covid-19, Mediasi, Pengantaraan, Penyelesaian Pertikaian Alternatif, Pusat Pengantaraan.

12

(PAPER ID: 1003)

DISPUTES BETWEEN THE DUTIES TOWARDS CLIENT AND TO THE COURT:
HOW AN ADVOCATE AND SOLICITOR IN MALAYSIA ARE REGULATED?

Norazla Abdul Wahab, Hammad Mohamad Dahalan & Nur Zulfah Md Abd Salam
Department of Law, Faculty of Syariah and Law, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS)
norazla@kuis.edu.my(corresponding author), hammad@kuis.edu.my & nurzulfah@kuis.edu.my

ABSTRACT
An advocate and solicitor in Malaysia are the fused profession unlike the separation of role between a barrister
and a solicitor that practicing in the United Kingdom and countries alike. They have double loyalty to his client
and to the law. They must do their utmost for one but never at the expense of the other. But to certain extent,
there is a conflict between the duties of the advocates and solicitors towards their client and to the Court. Thus,
this article will discuss the roles of the advocates and solicitors as well as the laws and regulations that regulate
them particularly in dealing with the disputes between the duties towards client and to the court. An analysis is
made on the academic journals, legal documents and other relevant materials. The research shows that failure
to comply with the rules as well as the duty towards client would cause an advocate and solicitor to be liable for
disciplinary proceedings. Furthermore, they are also be governed and regulated by several rules such as the
Legal Profession Act 1976 (the LPA), its rules and orders such as Legal Profession (Practice and Etiquette)
Rules 1978 (the P&E Rule), Solicitors’ Account Rules and the Bar Council Rulings. All these 20,556 lawyers
that currently practice in Malaysia are under the control and monitoring of The Bar Council of Malaysia which
aim is to uphold the rule of law and the cause of justice and protect the interest of the legal profession as well as
the public.
Keywords: Advocate, Lawyer, Legal Profession, Regulation,Solicitor

13

(PAPER ID: 1004)

PENGAPLIKASIAN PRINSIP SYARIAH DALAM MEMPERKASAKAN
SIASATAN KETERANGAN DIGITAL DALAM KES JENAYAH SYARIAH

Mohamad Azhan Yahya & Ahmad Azam Mohd Shariff
Fakulti Undang-undang , Universiti Kebangsaan Malaysia, 43600, UKM Bangi, Selangor.

E-mel: azhan@ukm.edu.my (Corresponding Author)
ABSTRAK

Kes kesalahan jenayah syariah kini banyak berlaku di dalam media social. Penyiasatan dibuat bagi mengumpul
segala bahan bukti yang relevan untuk dikemukakan sebagai keterangan di mahkamah. Keterangan digital
mudah dipalsukan. Untuk itu menjadi cabaran kepada penguatkuasa agama Islam untuk mengumpul bahan bukti
berbentuk digital ini. Hal ini demikian kerana sekiranya keterangan tersebut dikumpul dengan kaedah yang
salah, maka boleh memberi kesan kepada kebolehterimaan keterangan tersebut serta penghakiman kes.
Penulisan ini menganalisis pengaplikasian prinsip syariah dalam usaha memperkasakan proses pengumpulan
keterangan digital semasa penyiasatan kes jenayah syariah. Penulisan ini menggunakan kaedah kualitatif.
Penulisan ini turut melibatkan kajian terhadap prinsip syariah dan peruntukan undang-undang berkaitan dengan
pengumpulan keterangan digital dalam kes jenayah syariah. Penulisan mendapati bahawa prinsip syariah
berkaitan pengumpulan keterangan digital dalam kes jenayah syariah tidak dikaitkan dengan jelas bagi
menyokong kebolehterimaan keterangan digital tersebut di mahkamah. Penulisan ini mencadangkan agar dibina
satu garis panduan pengumpulan keterangan digital dalam kes jenayah syariah yang lebih tersusun dan terperinci
yang berasaskan kepada prinsip syariah tersebut.
Kata kunci: Prinsip syariah, keterangan digital, jenayah syariah, kebolehterimaan, pengaplikasian.

14

(PAPER ID: 1005)

KEPERLUAN PELAKSANAAN HUKUMAN ALTERNATIF SEBAGAI
PEMULIHAN EFEKTIF KEPADA PESALAH SYARIAH

Nurhidayah Binti Azahari, Zanariah Binti Dimon & Mohd Farok Bin Mat Nor
Jabatan Undang-undang, Fakulti Syariah & Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS),

Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor, Malaysia.
E-mel: nurhidayahazahari93@gmail.com (Corresponding author), zanariah@kuis.edu.my &

mohdfarok@kuis.edu.my
ABSTRAK

Takat bidang kuasa hukuman jenayah syariah di Malaysia adalah jelas termaktub dalam Akta Mahkamah
Syariah (bidang kuasa jenayah) 1965 pin. 1984. Sehingga kini, takat bidang kuasa hukuman di mahkamah
syariah masih di tahap yang sama dan berpaksikan kepada tiga tahun penjara, RM 5,000.00 denda atau enam
kali sebatan, atau mana-mana kombinasi hukuman. Ekoran daripada itu, takat bidang kuasa hukuman tersebut
dilihat semakin kurang relevan dalam memberikan kesedaran atau pemulihan kepada pesalah syariah khususnya.
Tambahan lagi, takat penghukuman tersebut telah hampir mencapai empat dekad amalannya di Malaysia, Oleh
yang demikian, artikel ini bertujuan untuk menganalisis keperluan untuk menguatkuasakan hukuman alternatif
sebagai pemulihan yang efektif kepada pesalah syariah. Kajian ini merupakan kajian kualitatif yang
menggunakan analisis dokumen dan instrumen temu bual dalam pengumpulan data. Skop bidang kajian ini
adalah mengenai hukuman alternatif sebagai pemulihan yang menkhususkan kepada pesalah syariah dan kajian
ini tertumpu di empat negeri iaitu negeri Selangor, Pulau Pinang, Kelantan dan Johor. Hasil kajian mendapati
bahawa negeri Selangor adalah negeri yang sedang aktif melaksanakan hukuman alternatif berbanding tiga
negeri lain. Kajian ini penting dalam usaha untuk mengangkat hukuman alternatif sebagai salah satu hukuman
yang dilihat dapat memberikan pemulihan efektif kepada pesalah syariah.
Kata kunci: efektif, hukuman, pemulihan, pesalah syariah, takat bidang kuasa

15

(PAPER ID: 1006)

HAKAM SEBAGAI MEDIUM PENYELESAIAN ALTERNATIF BAGI SHIQAQ DALAM
PERKAHWINAN: TINJAUAN RINGKAS TERHADAP KAEDAH-KAEDAH HAKAM (NEGERI

SELANGOR) 2014
Zanariah Dimon, Zaini Yusnita Mat Jusoh, Sharifah Hana Abdul Rahman, Nurhidayah Azahari
Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000

Kajang, Selangor, Malaysia.
zanariah@kuis.edu.my (corresponding author), zainiyusnita@kuis.edu.my, sharifahhana@kuis.edu.my,

nurhidayahazahari93@gmail.com
ABSTRAK

Hakam adalah seseorang yang dilantik oleh pihak-pihak bertikai atau mahkamah sebagai penimbang tara dengan
tujuan menyelesaikan pertikaian atau shiqaq di antara suami dan isteri. Shiqaq adalah suatu perkelahian yang
berlaku secara berterusan antara suami dan isteri sehingga menjejaskan kerukunan rumah tangga.
Sesungguhnya, proses timbang tara melalui kuasa hakam memberikan manfaat kepada institusi kekeluargaan
Islam dalam menyelesaikan konflik sebagai kaedah penyelesaian alternatif di mahkamah syariah. Walau
bagaimanapun, pelaksanaan hakam dalam peruntukan undang-undang mahupun arahan amalan masih lagi tidak
begitu jelas. Tidak semua negeri memperuntukkan prosedur yang jelas mengenai kuasa hakam tersebut kecuali
di beberapa negeri seperti Selangor dan Negeri Sembilan. Kaedah Hakam (Negeri Selangor) 2014 yang telah
diperkenalkan oleh Jabatan Kehakiman Syariah Negeri Selangor (JAKESS) telah banyak membantu
menyelesaikan kes-kes perceraian yang tertunggak. Berdasarkan rekod pada tahun 2019 sebanyak 11,161 kes
daripada 11,860 kes yang didaftarkan telah berjaya diselesaikan. Kajian ini merupakan kajian kualitatif yang
melibatkan pengumpulan data melalui analisis dokumen terhadap Kaedah-kaedah Hakam (Negeri Selangor)
2014. Objektif kajian adalah untuk memberi gambaran yang jelas mengenai peruntukan dan tatacara
pelaksanaan hakam di negeri Selangor berdasarkan undang-undang tersebut. Hasil kajian mendapati Kaedah-
kaedah Hakam (Negeri Selangor) 2014 telah menerapkan elemen-elemen yang khusus dan terperinci mengenai
pelaksanaan proses timbang tara melalui peruntukan-peruntukan yang meliputi pelantikan hakam, fungsi,
tatacara majlis tahkim, jawatankuasa hakam, etika hakam dan aduan terhadap panel hakam. Ia membuktikan
bahawa hakam adalah medium alternatif yang penting sebagai penyelesaian bagi shiqaq dalam perkahwinan.
Kajian ini diharapkan dapat memberi manfaat kepada pelaksanaan hakam di negeri-negeri yang lain.
Kata kunci: hakam, Kaedah-kaedah Hakam (Negeri Selangor) 2014, penyelesaian pertikaian, shiqaq, timbang
tara

16

(PAPER ID:1007)

GOLONGAN ORANG KELAINAN UPAYA (OKU) PENDENGARAN DI
MAHKAMAH SYARIAH: TINJAUAN TERHADAP PROSIDING
BERKEPERLUAN KHAS

Azizah Mohd Rapini, Zanariah Dimon, Nora’inan Bahari, Nawal Solehuddin
Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000

Kajang, Selangor, Malaysia.

Nurhidayah Muhammad Hashim
Universiti Teknologi Mara (UiTM)

Nur Dayana Mohd Khalil
Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000

Kajang, Selangor, Malaysia.

azizah@kuis.edu.my (Corresponding author), zanariah@kuis.edu.my, norainan@kuis.edu.my,
nawal@kuis.edu.my.

ABSTRAK

Prosiding kes di mahkamah syariah tidak mendiskriminasikan mana-mana pihak untuk mengemukakan sebarang
tuntutan atau pendakwaan sama ada dalam kes mal mahu pun kes jenayah syariah. Selagi wujud asas tindakan
undang-undang dan selagi pihak-pihak bersedia untuk memberi kerjasama kepada pihak mahkamah kes akan
diteruskan mengikut tatacara yang ditetapkan. Sekiranya pihak-pihak dalam kes melibatkan orang kelainan
upaya (OKU) mahkamah akan berusaha mengendali dan mendengar kes tersebut setakat kerjasama yang
diberikan oleh pihak-pihak terutama dari aspek kehadiran dan pengemukaan keterangan. Walau bagaimanapun
sekiranya salah satu pihak atau pihak-pihak dalam kes merupakan OKU pendengaran, beberapa aspek berkaitan
keperluan khas perlu diambil perhatian terutama adari aspek khidmat jurubahasa dan bentuk keterangan
alternatif yang boleh menyokong kes. Kajian ini bertujuan mengenal pasti bentuk-bentuk keperluan khas yang
boleh membantu pihak-pihak di mahkamah syariah sekiranya mereka terdiri daripada golongan OKU
pendengaran. Kajian ini merupakan gabungan kajian kepustakaan melalui sumber rujukan perundangan dan
kajian lapangan melalui data dari slot round table discussion (RTD) yang pernah diadakan melibatkan beberapa
informan terdiri dari wakil-wakil NGO yang terlibat dengan kerja-kerja sukarelawan membantu golongan OKU
pendengaran. Kajian mendapati wujud beberapa aspek teknikal yang perlu diambil perhatian melibatkan
keperluan-keperluan khas untuk OKU pendengaran supaya kes mereka boleh didengar dengan adil melalui
khidmat jurubahasa terlatih berserta penerimaan bentuk keterangan alternatif bagi menyokong kes seperti
keterangan pakar dan keterangan dokumentar.

Kata kunci: keadilan, keperluan khas, OKU pendengaran, prosiding mahkamah syariah

17

(PAPER ID:1008)

PENTAFSIRAN AYAT AL-QURAN BERKAITAN PENJAGAAN AKAL (HIFZ AL-
AQL): PERBANDINGAN ANTARA KITAB TAFSIR AL-AZHAR KARYA HAMKA
DENGAN FĪ ẒILĀL AL-QURĀN KARYA SAYYID QUTB

Syamsul Hadi Abdul Sukor & Muhd. Najib Abdul Kadir
Pusat Kajian al-Quran dan al-Sunnah, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM)

syamsulhadisukor@gmail.com (Corresponding Author) & abunaseh@ukm.edu.my
ABSTRAK

Gangguan emosi dan penyakit mental yang tidak dikawal dan diuruskan dengan baik akan mempengaruhi
kelakuan buruk dan tindakan negatif, bahkan ia menjadi antara punca perbuatan
jenayah yang mengancam nyawa manusia. Al-Quran yang diturunkan oleh Allah s.w.t. mengandungi petunjuk
teragung bagi segala masalah yang dihadapi oleh manusia termasuklah perkara yang berkaitan dengan penjagaan
akal (ḥifẓ al-aql). Justeru, objektif kajian ini ialah meneliti pentafsiran ayat al-Quran yang berkaitan dengan
penjagaan akal menurut kitab Tafsir al Azhar dan Fī Ẓilāl al-Qurān, serta menganalisis perbandingan pentafsiran
antara kedua-dua kitab tersebut. Kajian ini menggunakan metode penyelidikan kualitatif dengan reka bentuk
kajiannya ialah kajian kepustakaan. Kitab suci al-Quran dirujuk untuk mendapatkan ayat yang berkaitan dengan
penjagaan akal. Seterusnya pentafsiran ayat-ayat ini dirujuk menerusi kitab Tafsir al-Azhar dan Fī Ẓilāl al-Qurān
bagi membuat perbandingan. Hasil kajian dalam bentuk rumusan dikemukakan di mana ia memfokuskan kepada
hukum penjagaan akal dan Maqāṣid al-Sharīah, serta disokong dengan dalil al-Quran dan hadis. Kajian ini
penting kepada umat Islam dalam konteks pembinaan akal yang sejahtera dan memelihara akal daripada perkara
yang memudaratkan seperti gangguan emosi dan penyakit mental.
Kata Kunci: Pentafsiran ayat al-Quran; Penjagaan akal (ḥifẓ alc aql); Perbandingan pentafsiran; Tafsir al-
Azhar; Fī Ẓilāl al-Qurān.

18

(PAPER ID: 1009)

HUBUNGAN DI ANTARA LITERASI KEWANGAN ISLAM DAN PENYERTAAN
KEWANGAN: KAJIAN KES DI LEMBAH KELANG

Nurul Wajhi Ahmad (Corresponding Author)
Fakulti Pengurusan & Muamalah, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000

Kajang, Selangor, Malaysia.
Khairul Anuar Ahmad, Fakhri Sungit & Mohd Nasir Ali
Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000

Kajang, Selangor, Malaysia.

Elya Nabila Abdul Bahri
Universiti Malaya (UM)

nurulwajhi@kuis.edu.my (Corresponding Author), khairulanuar@kuis.edu.my, fakhri@kuis.edu.my,
mohdnasir@kuis.edu.my & elyanabila@um.edu.my

ABSTRAK

Literasi kewangan meliputi elemen kesedaran, pengetahuan, kemahiran, sikap dan tingkah laku manakala
penyertaan kewangan mengandungi komponen akses, penggunaan dan kualiti kepuasan dalam menyertai
kewangan. Literasi kewangan juga merupakan ilmu asas berkaitan kewangan yang diperlukan oleh setiap
individu untuk mencapai kebebasan kewangan. Kajian terdahulu menunjukkan wujud hubungan antara literasi
kewangan dan penyertaan kewangan, namun kajian berkaitan literasi kewangan Islam serta hubungan dengan
penyertaan kewangan masih kurang. Justeru, penyelidikan ini akan mengkaji tentang faktor- faktor yang
menyumbang kepada peningkatan literasi kewangan Islam dan hubungan di antara literasi kewangan Islam dan
penyertaan kewangan dalam kalangan pengguna di Lembah Kelang. Kajian ini menggunakan kaedah kuantitatif
dan data telah diperolehi melalui edaran soal selidik secara dalam talian. Seterusnya data dianalisis
menggunakan kaedah deskriptif dan regressi multinomial. Dapatan kajian menunjukkan elemen sikap dan
pendidikan menyumbang kepada peningkatan literasi kewangan Islam. Di samping itu, wujud hubungan di
antara literasi kewangan Islam dan penyertaan kewangan sepertimana yang dilaporkan dalam kajian terdahulu.
Dapatan kajian ini dijangka dapat membantu polisi kerajaan bagi merangka strategi dalam mempertingkatkan
aspek pembentukan sikap dan tabiat positif pengguna untuk meningkatkan tahap literasi kewangan seterusnya
meningkatkan kadar penyertaan kewangan dalam kalangan pengguna.
Kata kunci: Literasi Kewangan Islam, Penyertaan Kewangan, Kewangan Islam, Literasi Kewangan,
Pengetahuan Kewangan

19

(PAPER 1D: 1010)

TINJAUAN AWAL TERHADAP PENUBUHAN MAJLIS PEGUAM SYARIE
WILAYAH PERSEKUTUAN

Nur Zulfah Binti Md Abdul Salam (Correponding Author), Norazla Abdul Wahab & Hammad Mohamad
Dahalan

Jabatan Undang-undang, Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS),
43000 Kajang, Malaysia

nurzulfah@kuis.edu.my (Correponding Author), norazla@kuis.edu.my & hammad@kuis.edu.my
ABSTRAK

Profesion Guaman Syarie terletak di bawah Enakmen Pentadbiran Agama Islam dan Enakmen Mahkamah
Syariah. Enakmen Pentadbiran Agama Islam negeri-negeri memperuntukkan kuasa kepada Majlis untuk
membuat peraturan bagi tatacara, kelayakan dan fi bagi penerimaan masuk peguam syarie dan bagi mengawal
dan menyelia kelakuan peguam syarie. Kesemua negeri-negeri di Malaysia sudah mempunyai Kaedah -kaedah
peguam syarie masing-masing. Berikutan dari hal ini, isu berkenaan pelantikan dan syarat masuk peguam syarie
juga adalah merujuk kepada peraturan yang ditetapkan dalam kaedah- kaedah peguam syarie negeri masing-
masing. Namun, peguam syarie wilayah persekutuan telah mengambil inisiatif kehadapan dalam menggubal
Akta Profesion Guaman Syarie (Wilayah-wilayah Persekutuan) 2019 atau Akta 814. Akta 814 ini akan
disertakan bersama dengan Kaedah-kaedah Peguam Syarie dalam mengurus tadbir dan mengawal selia prosedur
pelantikan, syarat kemasukan, insuran, kualiti dan etika, tatatertib dan yuran amalan. Oleh yang demikian,
disebabkan oleh penubuhan Akta 814 ini, pengurusan dan hal ehwal peguam syarie akan dikawal selia oleh
Majlis Peguam Syarie Wilayah Persekutuan. Majlis Peguam Syarie Wilayah Persekutuan ini telah ditubuhkan
pada 8 Ogos 2022 dengan terdiri seramai tiga belas orang ahli. Kajian ini menggunakan metodologi kualitatif
yang menggunakan kaedah temubual,separa struktur serta merujuk penulisan-penulisan ilmiah, jurnal dan buku
yang berkaitan perbincangan. Hasil tinjauan awal mendapati pentadbiran Majlis Peguam Syarie Wilayah-
wilayah Persekutuan ini dijangkakan akan beroperasi sepenuhnya pada tahun 2023. Ketika ini kesemua ahli
induk dan jawatankuasa sedang dalam proses menyusun agenda pentadbiran supaya ianya kelihatan sistematik.
Kuasa-kuasa sedia ada bagi Majlis Peguam Syarie Wilayah Persekutuan dinyatakan dalam Akta 814 dan
dipercayai dapat memperkasakan integriti dan kecekapan peguam syarie.
Kata Kunci: Akta, Kaedah, Guaman Syarie, Peguam Syarie, Profesion

20

(PAPER ID: 1011)

PENSYARIATAN RAYUAN MENURUT KEHAKIMAN ISLAM

Mohd Afizul Hakim Ibakarim
Fakulti Undang-Undang, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Bangi Selangor

afizulhakim@gmail.com
ABSTRAK

Pemerkasaan prosedur rayuan di mahkamah syariah adalah satu keperluan di Malaysia. Namun begitu, terdapat
isu yang timbul dan perlu dianalisis seperti sejauh mana rayuan mempunyai asas dalam hukum syarak.
Sehubungan itu, objektif kertas kerja ini akan menganalisis rayuan yang terdapat di dalam hukum syarak.
Pengumpulan data dilakukan dengan satu kaedah, iaitu analisis dokumen. Hasil kajian mendapati bahawa
terdapat asas rayuan sebagaimana yang terdapat dalam al-Quran, al-Hadith dan amalan para sahabat. Justeru itu,
kertas kerja ini penting bagi menguatkan hujahan untuk memperkasakan rayuan di mahkamah syariah di
Malaysia.
Kata kunci; Asas Hukum Syarak, Mahkamah Syariah & Rayuan

21

(PAPER ID: 1012)

AL-DIFDA’ DALAM SYARAK

Muhammad Subari Ramli,
Jabatan Syariah, Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), 43000

Kajang, Malaysia
muhdsubari@kuis.edu.my

ABSTRAK
Kajian ini berkaitan haiwan al-Difda’ (katak) berdasarkan teks hadis Rasulullah SAW serta interpretasi ulama
tentang hukum yang berkait dengannya. Penelitian dibuat terhadap status hadis, metod pendalilan dan‘illah yang
memberi implikasi berbeza dari sudut hukum khususnya dalam aspek kepenggunaannya sebagai bahan
makanan, barang dagangan, ubatan atau lain-lain. Metod kajian ini lebih tertumpu kepada kajian kepustakaan
dengan merujuk perbendaharaan teks fiqh klasik yang diselarikan dengan istilah-istilah khusus sains moden.
Metod komparatif juga digunakan dalam membandingkan hukum, persepsi dan alasan. Kajian ini turut menyorot
manipulasi ekonomi terhadap haiwan ini yang kini diternak secara komersil dengan penghasilan yang lumayan.
Kata Kunci: Katak, al-Difda’, Ternak Katak, Amfibia, Fiqh Kepenggunaan.

22

(PAPER ID: 1013)

PENAMATAN KONTRAK PERKHIDMATAN: SALAH LAKU GANGGUAN
SEKSUAL DI TEMPAT KERJA

Farah Mohd Shahwahid (Corresponding Author) & Nur Khairunnisa Binti Mohammad
Jabatan Undang-undang, Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS),

43000 Kajang, Malaysia
farahms@kuis.edu.my (Corresponding Author)

ABSTRAK
Isu gangguan seksual di tempat kerja semakin kerap dibincangkan kini. Melakukan gangguan seksual dianggap
kesalahan dalam kategori salah laku besar yang boleh membawa kepada majikan menamatkan kontrak
perkhidmatan pekerja. Gangguan Seksual dianggap sebagai salah laku besar kerana ianya memberi implikasi
bukan hanya kepada pelaku tetapi juga kepada mangsa gangguan dan juga pihak majikan. Pekerja yang ingin
mencabar keputusan ini boleh membawa permohonan kepada Mahkamah Perusahaan. Mahkamah Perusahaan
tidak terikat dengan keputusan siasatan dalaman majikan dalam memberi penghakiman. Artikel ini mengkaji
beberapa kes untuk melihat faktor-faktor yang mempengaruhi mahkamah dalam menentukan sama ada
penamatan kontrak perkhidmatan pekerja dilakukan atas alasan yang munasabah. Artikel ini menggunakan
metod kualitatif melalui kajian kepustakaan dan kajian dokumentasi. Hasil kajian mendapati bahawa mahkamah
mengambil kira enam faktor dalam menentukan sama ada penamatan kontrak dilakukan dengan alasan yang
munasabah. Faktor-faktor tersebut ialah beban dan darjah pembuktian, prinsip keadilan asasi, rujukan kes-kes
akan datang, tindakan pengadu, taraf pekerjaan dan kesan jenayah kepada organisasi dan pengadu.
Kata kunci: Gangguan Seksual di Tempat Kerja, Mahkamah Perusahaan, Penamatan Kontrak Perkhidmatan,
Salah Laku, Undang-Undang Pekerja.

23

(PAPER ID: 1014)

IMPLIKASI PERKARA 3 PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN DALAM
PEMERKASAAN UNDANG-UNDANG JENAYAH SYARIAH DI MALAYSIA

Farah Mohd Shahwahid (Corresponding Author) & Noratiqah Binti Rosali
Jabatan Undang-undang, Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS),

43000 Kajang, Malaysia
farahms@kuis.edu.my (Corresponding Author)

ABSTRAK
Perkara 3(1) Perlembagaan Persekutuan (PP) dengan jelas mendaulatkan posisi agama Islam dalam perundangan
Malaysia. Namun terdapat situasi di mana pentafsiran peruntukan ini telah memberi implikasi yang berlainan
daripada tujuan sebenar pemaktubannya. Keputusan mahkamah yang membabitkan Perkara 3(1) PP juga setakat
ini tidak menekankan peranan undang-undang Syariah. Keputusan kes Iki Putra jelas menunjukkan bahawa
walaupun negeri mempunyai bidang kuasa untuk menggubal kesalahan undang-undang mengikut perintah
ajaran agama Islam, tetapi undang-undang tersebut tidak boleh menyentuh mana-mana perkara dalam senarai
Persekutuan termasuklah undang-undang jenayah. Artikel ini akan melihat kepada perlaksanaan undang-undang
jenayah syariah di Malaysia dan membincangkan sekiranya terdapat keperluan untuk langkah-langkah tertentu
diambil untuk memperkasakan lagi undang-undang jenayah syariah di Malaysia. Kajian kualitatif ini
menggunakan kajian perpustakaan dan kajian lapangan. Hasil kajian mendapati wujudnya cabaran dalam
melaksanakan undang-undang jenayah syariah. Antaranya, konflik bidang kuasa Mahkamah Syariah yang
terhad untuk membicarakan kesalahan yang dilakukan oleh orang Islam dan ketidakseragaman peruntukan
undang-undang. Ini membawa kepada keperluan mengambil langkah meminda Perlembagaan Persekutuan
untuk menjadikan Mahkamah Syariah lebih sistematik di samping mengharmonikan bidang kuasa Mahkamah
Syariah dan Mahkamah Sivil.
Kata Kunci: Bidang Kuasa Mahkamah Syariah, Jenayah Syariah, Mahkamah Syariah, Perkara 3
Perlembagaan Persekutuan,

24

(PAPER ID: 1015)

ANALISIS PANDANGAN HUKUM NIKAH DALAM TALIAN DI MALAYSIA

Abdul Hakim Bin Baharudin
Jabatan Syariah, Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), 43000

Kajang, Malaysia
abdulhakim@kuis.edu.my

ABSTRAK
Pandemik Covid 19 yang melanda dunia telah memberikan impak yang besar kepada banyak aspek kehidupan
masyarakat. Ia telah membataskan hubungan sosial dan interaksi sesama manusia secara fizikal. Justeru, internet
dan platform interaksi secara maya telah menjadi penyelesaian kepada kekangan tersebut dalam meneruskan
aktiviti kehidupan seharian manusia. Kekangan kepada umat Islam untuk melangsungkan akad penikahan juga
telah dicadangkan supaya diselesaikan dengan pelaksanaan secara dalam talian. Walau bagaimanapun,
penyelesaian ini di tolak oleh sebahagian pandangan kerana melihat kepada kontrak perkahwinan adalah kritikal
dan tidak semudah kontrak-kontrak lain yang harus dijalankan secara dalam talian. Kajian ini dijalankan secara
kualitatif dengan reka bentuk kajian kes. Kepelbagaian pandangan dan hujah dalam isu ini akan diteliti
khususnya daripada pihak yang berautoriti dan berkepakaran. Kajian ini mendapati pelaksanaan nikah online
perlulah mengikut syarat dan garis panduan yang lebih ketat. Selain itu, pendekatan tertentu boleh diambil oleh
pihak berkuasa agama negeri yang bertindak sebagai perantara. Melalui pemantauan dan seliaan oleh pihak
berautoriti, keraguan terhadap kesahihan pihak-pihak berkaitan dapat dielakkan.
Kata Kunci: Covid 19, Gharar, Nikah Dalam Talian, Pandemik

25

(PAPER ID: 1016)

PEMAKAIAN EKUITI SEBAGAI PENGECUALIAN KEPADA PRINSIP HAK
TIDAK BOLEH DISANGKAL DALAM PERUNDANGAN TANAH DI MALAYSIA

Dr. Rabi’ah binti Muhammad Serji (Corresponding Author)
Jabatan Undang-Undang, Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor

(UIS), Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor, Malaysia.
Dr. Nur Sarah binti Tajul Urus,

Kuliyyah Syariah dan Undang-Undang, UniSHAMS.
rabiah@kuis.edu.my (Corresponding Author)
ABSTRAK

Malaysia mengamalkan sistem pentadbiran tanah berasaskan Sistem Torrens yang sangat mementingkan
pendaftaran dalam setiap urus niaga tanah yang dilakukan. Sebarang urus niaga tanah yang dilakukan tanpa
melalui proses pendaftaran tidak akan diiktiraf kesahannya oleh undang-undang. Persoalan timbul terhadap
status urus niaga pindah milik tanah yang dilakukan melalui dokumen perjanjian yang dimeterai oleh kedua-dua
pihak tetapi tidak didaftarkan. Adakah ekuiti boleh diguna pakai bagi mengiktiraf urus niaga tersebut?
Sedangkan seksyen 6 Akta Undang-Undang sivil 1956 melarang pemakaian prinsip perundangan tanah Inggeris
dalam perundangn tanah di Malaysia. Kertas kerja ini akan menganalisis pemakaian ekuiti dalam perundangan
tanah di Malaysia dan seterusnya mengenal pasti sama ada pemakaian ekuiti ini boleh dianggap sebagai
pengecualian kepada prinsip hak tidak boleh disangkal. Kaedah analisis dokumen digunakan dan mendapati
bahawa walaupun Kanun Tanah Negara merupakan kanun perundangan tanah yang lengkap, namun kes-kes
mahkamah menunjukkan bahawa ekuiti masih tetap diterima pakai. Terdapat juga kes-kes yang memakai prinsip
ekuiti menggunakan seksyen 340(4)(b) Kanun Tanah Negara bagi memberi pengecualian terhadap prinsip hak
tidak boleh disangkal. Justeru sekiranya ekuiti boleh diguna pakai dalam perundangan tanah di Malaysia, maka
ia boleh dianggap sebagai pengecualian kepada prinsip hak tidak boleh disangkal.
Kata kunci: Ekuiti, Undang-Undang Tanah, Sistem Torrens, Tidak Boleh Disangkal.

26

(PAPER ID: 1017)

FARAID ASET DIGITAL DI MALAYSIA

Mohd Kamarul Khaidzir Saadan (Corresponding Author) & Farah Katrina Binti Batcho
Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor, Bangi, Selangor.
khaidzir@kuis.edu.my (Corresponding Author)
ABSTRAK

Ilmu faraid sudah menjadi ilmu yang maklum untuk setiap masyarakat Islam kerana ia merupakanilmu yang
wajib dipelajari. Setiap muslim berperanan untuk melaksanakan pembahagian hartapusaka dengan mematuhi
syariat Islam agar dapat memberi kemudahan kepada si mati dan juga kepada waris yang berhak menerima harta
pusaka tersebut. Ini kerana terdapatbanyak kes pengurusan harta pusaka yang lambat diselesaikan menyebabkan
kematian berlapis. Pembahagian harta pusaka merangkumi harta alih dan tak alih termasuk asset digital. Aset
digital yang merupakan maklumat yang baru bagi sesetengah masyarakat perlu diketahui pada realiti semasa
kini kerana ia akan dipraktikkan juga pada masa akan datang yang semakin moden pada era sekarang. Aset
digital yang perlu diketahui oleh seluruh masyarakat adalah berdasarkan aset digital yang diluluskan oleh
Suruhanjaya Sekuriti hendaklah diamalkan mengikut garis panduanyang betul supaya tidak melanggar peraturan
yang ditetapkan dan hukum Islam agar tidak menjadisebarang masalah seperti rasuah, penyelewengan wang,
perkara yang dilarang dalam Islam dansebagainya. Kajian ini memfokuskan kepada ilmu faraid dan maklumat
terperinci mengenai asetdigital. Oleh itu, kajian ini diharapkan dapat dijadikan rujukan dalam pembentukan
kerangkametodologi yang lebih berkesan. Kajian ini juga diharapkan dapat dijadikan panduan untuk
seluruhmasyarakat agar dapat dipraktikkan dengan betul dan telus agar segala amalan dilaksanakan selaridengan
panduan dan hukum yang telah ditetapkan.
Kata kunci: faraid, harta pusaka, aset digital.

27

PAPER ID: 1018)

PERMASALAHAN PENGUATKUASAAN UNDANG-UNDANG JENAYAH
SYARIAH TERHADAP PENGKID DAN CADANGAN PENYELESAIAN
ALTERNATIF

Azizah Mat Rashid, Nora’inan binti Bahari, Ahmad Misbah bin Mohamad Hilmi
Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000

Kajang, Selangor, Malaysia.

azizahrashid@kuis.edu.my (Corresponding Author), norainan@kuis.edu.my, ahmadmisbah@kuis,edu.my,

ABSTRAK

Penampilan wanita berpewatakan pengkid yang semakin berani sejak kebelakangan ini menggambarkan akhlak
Islamiyyah yang sewajarnya perlu sentiasa dipelihara dan diperkukuhkan semakin hari semakin rosak dan
membimbangkan. Perlakuan golongan pengkid yang tanpa segan silu berpenampilan dan bergaya seperti lelaki
pula menggambarkan mereka tidak mempunyai rasa bersalah dan malu dengan perbuatan yang jelas
bertentangan dengan kepentingan maqasid syariah. Isu kebebasan dan hak asasi sering dijadikan alasan sebagai
justifikasi memilih jalan hidup sebagai pengkid. Perlakuan dan pemikiran seperti ini bukan sekadar boleh
merosakkan akhlak dalam masyarakat malah apa yang lebih membimbangkan boleh memberi kesan kepada
aqidah dan pemikiran umat Islam sekiranya dibiarkan. Islam merupakan agama yang mempunyai prinsip dan
peraturan hidup yang jelas khususnya dalam memelihara akhlak dan maruah diri. Walau bagaimanapun,
kemunculan golongan pengkid yang semakin berani dalam masyarakat dan di media sosial memberi tafsiran
bahawa undang-undang syariah sedia ada sangat lemah dan tidak berfungsi dalam menangani masalah sosial
seperti ini. Justeru, kajian perlu dilakukan bagi mengkaji dan menganalisis permasalahan dalam penguatkuasaan
undang-undang dan seterusnya mencadangkan penyelesaian alternatif yang boleh dilakukan terhadap golongan
pengkid agar mereka kembali kepada fitrah jantina asal dan seterusnya mengamalkan gaya hidup selari dengan
syariat Islam. Penulis menggariskan tiga objektif utama iaitu pertama menganalisis pengkid menurut perspektif
Islam, kedua mengkaji permasalahan penguatkuasaan undang-undang terhadap pengkid dan ketiga
mencadangkan penyelesaian alternatif dalam menangani permasalahan ini. Kajian kualitatif ini menggunakan
metod kajian perpustakaan dan analisis kandungan dalam membuat pengumpulan data. Antara permasalahan
berkaitan isu pengkid adalah salah faham masyarakat terhadap isu kebebasan dan hak asasi, penerimaan
masyarakat pengkid dan permasalahan peruntukan undang-undang yang membataskan penguatkuasaan.
Memandangkan terdapat kekangan dalam menguatkuasakan undang-undang terhadap pengkid, maka penulisan
ini mencadangkan penyelesaian alternatif melalui arahan menjalani bimbingan dan kaunseling dengan modul
khusus berkaitan konflik jantina perlu diketengahkan demi kepentingan maqasid syariah dan sebagai solusi
kepada permasalahan ini.

Kata kunci: Pengkid, permasalahan penguatkuasaan, penyelesaian alternatif, akhlak Islamiyyah, maqasid
syariah.

28

(PAPER ID: 1019)

FATWA BERKAITAN PENGKID DI MALAYSIA: SATU ANALISIS

Dr. Nora’inan binti Bahari, Ahmad Misbah bin Mohamad Hilmi & Azizah Mat Rashid
Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000

Kajang, Selangor, Malaysia.
norainan@kuis.edu.my (Corresponding Author), ahmadmisbah@kuis.edu.my & azizahrashid@kuis.edu.my.

ABSTRAK
Golongan pengkid merupakan satu istilah atau slanga yang digunapakai di Malaysia merujuk kepada seorang
wanita yang berpenampilan seperti seorang lelaki dan mempunyai orientasi seksual yang tertarik kepada sesama
jantina. Fenomena pengkid di Malaysia bukanlah sesuatu yang baharu, namun begitu kewujudan fenomena ini
masih lagi dianggap terpencil dalam kalangan masyarakat, walaupun perlakuan pengkid ini secara jelasnya
bertentangan dengan syarak, fitrah dan budaya di Malaysia tetapi ianya kini semakin berleluasa. Bahkan
Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Agama Islam Malaysia (Jawatankuasa
Muzakarah MKI) Kali Ke-83, yang bersidang pada 22-24 Oktober 2008 telah memutuskan bahawa pengkid
adalah haram di sisi agama. Oleh itu kajian ini akan menganalisis fatwa berkaitan pengkid di Malaysia termasuk
fatwa di peringkat negeri untuk melihat penghujahan yang digunakan dalam memutuskan hukum terhadap
pengkid bagi mengelakkan kekeliruan dan menambahkan keyakinan dalam masyarakat. Kajian kualitatif ini
menggunakan kaedah analisis kandungan terhadap himpunan fatwa berkaitan dengan pengkid. Hasil kajian
mendapati penghujahan fatwa dalam isu pengkid menggunakan pelbagai sumber hukum yang boleh menjadi
sandaran kepada undang-undang yang digubal.
Kata kunci: Pengkid, Fatwa, Muzakarah, Himpunan, Keputusan Hukum

29

(PAPER ID: 1020)

KUASA HAKAM DALAM KES-KES PERMOHONAN PERCERAIAN TANPA
PERSETUJUAN SATU PIHAK DI MAHKAMAH SYARIAH TERENGGANU:

SATU TINJAUAN AWAL

Zaini Yusnita Mat Jusoh, Sharifah Fatimah Azzahra Syed Ahmad Shukri, Zanariah Dimon & Sharifah Hana
Abdul Rahman

Jabatan Undang-undang, Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS),
Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor, Malaysia.

zainiyusnita@kuis.edu.my (Corresponding Author), zanariah@kuis.edu.my & sharifahhana@kuis.edu.my

ABSTRAK

Menurut undang-undang keluarga Islam negeri-negeri, terdapat banyak peruntukan undang-undang yang boleh
digunakan untuk mendapatkan perceraian sebagai contoh peruntukan permohonan perceraian di bawah seksyen
47 Enakmen Undang-undang Keluarga Islam (Negeri Selangor) 2003 dan seksyen 45 Enakmen Undang-undang
Keluarga Islam (Negeri Terengganu) 2017. Permohonan perceraian tersebut memerlukan persetujuan kedua-
dua pihak-pihak untuk bercerai. Jika salah satu pihak tidak bersetuju, mahkamah tidak akan membenarkan
suami melafazkan talak dan melantik Jawatankuasa Pendamai. Sekiranya di peringkat Jawatankuasa Pendamai
gagal untuk mencapai perdamaian atau persetujuan untuk bercerai dalam tempoh yang ditetapkan, mahkamah
akan memerintahkan kedua-dua pihak melantik hakam bagi menyelesaikan pertikaian yang berlaku. Di Negeri
Selangor,hakam dilaksanakan sepenuhnya di dalam kes perceraian di atas, malah terdapat kaedah yang khusus
berkaitan pelantikan dan kuasa hakam iaitu Kaedah-kaedah Hakam (Negeri Selangor) 2014. Hal ini berlainan
di Mahkamah Syariah Terengganu, walaupun peruntukkan berkaitan Hakam ada dinyatakan di dalam Enakmen
Undang-undang keluarga tetapi hakam tidak diaplikasikan sepenuhnya. Sekiranya terdapat kes perceraian dan
wujudnya shiqaq dalam perkahwinan tetapi pihak suami enggan bercerai, kes permohonan perceraian tersebut
tidak akan diluluskan oleh Hakim Bicara. Sekiranya salah satu pihak tetap ingin bercerai, pihak tersebut perlu
memfailkan permohonan pembubaran perkahwinan lain yang sesuai dengan situasi dakwaan wujudnya shiqaq
dalam perkahwinan seperti perceraian secara fasakh, taklik atau secara tebus talak.Justeru, kajian ini
dilaksanakan bagi mengkaji pelaksanaan hakam menurut undang-undang dalam kes-kes perceraian tanpa
persetujuan satu pihak di mahkamah Syariah Terengganu. Kajian ini merupakan kajian kualitatif yang
menggunakan pendekatan analisis dokumen dan metode temu bual separa struktur dalam pengumpulan data.
Hasil kajian mendapati sekiranya terdapat kes-kes perceraian tanpa persetujuan satu pihak, pihak mahkamah
lebih cenderung untuk menyelesaikan kes-kes dengan cara perceraian secara fasakh, taklik atau mana-mana
kaedah perceraian yang bersesuian.

Kata Kunci: Perceraian tanpa persetujuan satu pihak, hakam, mahkamah Syariah Terengganu, Fasakh, Taklik

30

(PAPER 1D: 1021)

TARJIH PENDAPAT FUQAHA TENTANG HUKUM STAIL POTONG RAMBUT
LELAKI

Dr. Zainuddin Bin Che Seman, Dr. Mohammad Yosef Niteh & Haji Ismail Bin Omar
Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor, Malaysia.

zainuddin@kuis.edu.my (Corresponding Author) & ismailomar@kuis.edu.my
ABSTRAK

Islam adalah agama yang sempurna. Setiap aspek kehidupan manusia telah diatur dalam Islam. Bahkan dalam
hal memotong rambut pun juga telah diajarkan sejak zaman Rasulullah s.a.w. Bagi lelaki terdapat beberapa hal
penting yang harus diperhatikan ketika melakukan potong rambut. Belakangan ini, sering kita lihat beberapa
lelaki justeru memotong rambut dengan gaya yang dilarang oleh Rasulullah s.a.w, yakni qaza’. Qaza’ adalah
memotong rambut dimana rambut hanya dipotong sebagian sedangkan sebagian dibiarkan. Namun larangan
qaza’ berlaku ikhilaf di kalangan fuqaha, sebahagian mereka mengatakan haram dan sebahgian lain mengata
makhruh. Maka di dalam artikal ini penulis akan meneliti hujah-hujah mereka serta mentarjih pendapat yang
lebih utama sesuai dengan amalan masyarakat semasa. Kajian ini menguna metod deduktif dan analisis data
berdasarkan kajian kualitatif. Semoga artikal ini akan memberi manfaat kepada para ilmuan dan masyarakat.
Kata kunci: Ikhtilaf, Qaza’, Tarjih.

31

(PAPER ID: 1022)

PERTENTANGAN ANTARA DALIL DAN KAEDAH PENYELESAIANNYA PADA
ULAMA USUL FIQH

Haji Ismail bin Omar & Dr. Zainuddin bin Che Seman
Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor, Malaysia.

ismailomar@kuis.edu.my (Corresponding Author) & zainuddin@kuis.edu.my
ABSTRAK

Pertentangan antara dalil sering berlaku apabila penghujahan atau saringan terhadapnya dilakukan.Para ulama
Usul Fiqh telah meletakkan kaedah-kaedah tertentu dalam penyelesaian masalah ini. Oleh itu kajian ini cuba
menyingkap konsep pertentangan dalil (ta`arudh), tempat berlakunya perkara ini, hukum mencari jalan keluar
dan kedah-kaedah yang digunapakai oleh ulama Usul Fiqh dalam penyelesaiannya. Kaedah yang digunakan
dalam kajian ini ialah Kaedah Perpustakaan dan Kaedah Deduktif. Isu-isu utama berkaitan dengan topik ini dan
kesimpulannya turut dinyatakan.
Kata kunci: Pertentangan, Penghujahan, Usul Fiqh.

32

(PAPER ID: 1023)

ZAKAT ASET DIGITAL MENGIKUT PERSPEKTIF ISLAM

Mohd Kamarul Khaidzir Saadan & Khairul Azim Bin Amir Hassan
Jabatan Syariah, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor,

Malaysia.
khaidzir@kuis.edu.my (Corresponding Author)

ABSTRAK
Aset digital merupakan mata wang maya yang sangat popular dalam komuniti
pada hari ini. Ia muncul dengan pelbagai bentuk dan inovasi dalam fokus mengubah
sistem monetari dunia khususnya di Malaysia. Secara umumnya, penulisan ini
memfokuskan perbincangan berkaitan aset digital serta mekanisme zakat terhadapnya. Objektif ini ialah
membincangkan status aset digital menurut pandangan syarak dan menganalisis kaedah pelaksanaan zakat
terhadap aset digital. Metodologi kajian yang dijalankan adalah berbentuk kualitatif dengan menggunakan
metode pengumpulan data yang merangkumi kajian perpustakaan dan kajian dokumentasi. Hasil kajian
ini menjelaskan hukum hakam terhadap aset digital serta aplikasinya dalam sistem pengurusan zakat di
Malaysia. Oleh itu, kajian ini diharapkan dapat dijadikan rujukan dalam pembentukan kerangka
pengeluaran zakat yang lebih berkesan. Kajian ini juga diharapkan dapat dijadikan panduan untuk seluruh
masyarakat agar dapat dipraktikkan dengan betul dan telus serta selari dengan panduan dan hukum yang
telah ditetapkan.
Kata kunci: Aset digital, zakat, hukum syarak.

33

(PAPER ID: 1024)

KAJIAN PRELIMINARI KAEDAH PENGURUSAN HARTA LUQATAH DI
UNIVERSITI ISLAM SELANGOR

Dr Mohd Musa Bin Sarip
Jabatan Syariah, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor,

Malaysia.
mmusa@kuis.edu.my

ABSTRAK
Luqatah merujuk kepada sesuatu harta yang tercicir daripada pemiliknya dan dijumpai oleh orang lain. Hukum
mengambil harta yang dijumpai ini tertakluk kepada beberapa syarat yang telah ditetapkan syariat Islam.
Pengurusan luqatah kebiasaannya akan dikaitkan dengan institusi masjid atau baitulmal. Oleh itu, kajian
preliminari ini memfokuskan kaedah pengurusan luqatah yang telah dilaksanakan oleh Universiti Islam
Selangor melalui masjid Al-Azhar. Kajian ini dilakukan secara kualitatif dengan data kajian primer melalui
kaedah temubual separa berstruktur. Hasil kajian ini telah dapat mengenal pasti masalah-masalah yang dihadapi
terhadap mekanisma penerimaan, hebahan, tuntutan dan pelupusan untuk penambah baikkan kaedah pengurusan
luqatah yang lebih sistematik.
Kata kunci: Luqatah, pengurusan harta, perundangan Syariah

34

(PAPER ID: 1025)

WASA’IL AL-ITHBAT DALAM UNDANG-UNDANG KETERANGAN ISLAM:
PEMAKAIAN QARINAH DARI SUDUT KES-KES KEKELUARGAAN DI
MAHKAMAH SYARIAH

Ahnaf Ahmad
Jabatan Kehakiman Syariah Terenggganu, Aras 5, Bangunan Mahkamah Syariah, Jln. Sultan Mohamad,

21100 Kuala Terengganu, Terengganu, Malaysia

Muhamad Helmi Md. Said & Ramalinggam Rajamanickam
Faculty of Law, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), 43600 UKM Bangi, Selangor,

Malaysia

ahnaf@esyariah.gov.my (Corresponding author)

ABSTRAK

Qarinah telah menjadi salah satu kaedah pembuktian atau cara mensabitkan sesuatu dakwaan sebagaimana dalil-
dalil pensyariatan yang disebut dalam Al-Quran, Sunnah dan Ijmak. Oleh kerana kaedah-kaedah lain seperti
iqrar, syahadah atau al-yamin sukar diguna pakai atau tidak bersesuaian untuk menyelesaikan sesuatu pertikaian
antara pihak-pihak di mahkamah, apatah pula berlaku perkembangan sosial serta kepentingan umum,
kepentingan qarinah telah diterima secara meluas pada masa kini. Di Malaysia, qarinah mula diperkenalkan
secara bertulis dalam undang-undang keterangan Islam dan terpakai di Mahkamah Syariah. Melalui proses
penggubalan yang lebih baik dan komprehensif, tiap-tiap negeri telah meluluskan pewartaan undang-undang
berhubungan dengannya. Namun begitu, konsep qarinah yang termaktub di dalam peruntukan undang-undang
adalah pengubahsuaian daripada undang-undang barat iaitu Akta Keterangan 1950 (Akta 56) dan tidaklah sama
dengan konsep qarinah menurut undang-undang keterangan Islam. Sehubungan dengan itu, artikel ini bertujuan
untuk menilai konsep qarinah dari sudut undang-undang keterangan Islam meliputi definisi qarinah menurut
pandangan para ulama fiqh, dalil-dalil penerimaan qarinah dan bahagian-bahagian qarinah. Bagi tujuan itu,
artikel ini menggunakan pendekatan kualitatif yang berpandukan kajian kepustakaan dengan menganalisis
dokumen primer dan sekunder seperti kitab-kitab karangan para ulama fiqh, statut, kes-kes di Mahkamah
Syariah serta penulisan-penulisan akademik. Artikel ini mendapati bahawa konsep qarinah dari sudut undang-
undang keterangan Islam mempunyai persamaan dan perbezaan yang tersendiri berbanding dengan konteks
perlaksanaan qarinah di negara ini. Hal ini penting difahami oleh semua pengamal undang-undang dan hakim
di Mahkamah Syariah agar konsep qarinah boleh digunakan secara betul dan berkesan dalam menyelesaikan
kes-kes kekeluargaan.

Kata Kunci: Qarinah, Kaedah-Kaedah Pembuktian, Penyelesaian Kes-Kes Kekeluargaan, Undang-Undang
Keterangan Islam, Akta Keterangan Mahkamah Syariah

35

(PAPER ID: 1026)

ANALISIS PENDAPAT IMAM AL-SYAFI’I TENTANG MARAD AL-MAWT
DALAM AL-UMM

Noor Syahida Abdul Rahman, Nurul Syafini Abd Rahman, Hasliza Talib
Universiti Islam Selangor (UIS), Bangi, Selangor

syahida@kuis.edu.my, nurulsyafini@kuis.edu.my hasliza@kuis.edu.my

ABSTRAK
Merancang, mengurus dan peralihan harta melibatkan dua peringkat, iaitu semasa hidup dan selepas kematian.
Marad al-mawt merupakan satu keadaan seseorang yang mengalami penyakit yang boleh membawa kematian.
Keadaan pesakit marad al-mawt antara hidup dan mati serta hukumnya yang berubah-ubah sebagai orang yang
sihat atau pesakit marad al-mawt memerlukan pemerhatian yang teliti dalam penentuannya dari sudut fiqh dan
perubatan. Hal ini penting kerana keadaan sihat dan sakitnya seseorang pemilik harta akan memberi kesan yang
berbeza, terutama dalam pemberian sukarela seperti wakaf , wasiat dan hibah kepada orang lain. Maka,
kesilapan dalam menentukan penyakit marad al-mawt dan mengambil ringan terhadap tahap penyakit dan
kondisi pesakit samada seseorang itu mengalami marad al-mawt ataupun tidak, akan membawa kepada
kesilapan dalam menentukan kadar pemberian dan pembahagian harta dalam proses pengurusan harta. Maka,
syariat Islam melihat perkara ini sebagai sesuatu yang kritikal kerana melibatkan hak pemilik harta atau pesakit
marad al-mawt itu sendiri dan hak orang lain. Justeru, artikel ini membincangkan dan menganalisis
mengenainya menurut pendapat Imam al-Syafi’i melalui rujukan kitab al-Umm untuk memahami isu ini dengan
baik. Metodologi kajian ini adalah berbentuk kajian kualitatif yang melibatkan kajian kepustakaan dan analisis
teks. Dapatan kajian ini secara deskriptif mendapati hibah al-marad menurut Imam Syafi’i adalah terdapat tiga
prinsip utama, iaitu: i. Untuk mengesahkan sama ada sakit itu adalah sakit marad al-mawt atau sebaliknya, perlu
merujuk kepada pakar perubatan atau seumpamanya dengan diperakui oleh sekurang-sekurangnya dua orang
saksi yang adil. ii. Hibah yang dibuat semasa marad ghayr mukhawwif (penyakit ringan yang tidak
membimbangkan), maka hukum pemberiannya sama seperti hukum pemberian orang sihat melalui hibah dan
tertakluk kepada hukum hibah. Dalam situasi isu ini Imam al-Syafi’i mengqiyaskannya kepada hukum hibah.
iii. Hibah yang dibuat semasa marad mukhawwif (penyakit kronik yang membimbangkan) ia dianggap sebagai
marad al-mawt, maka hukum pemberiannya sama seperti hukum pemberian orang sakit melalui wasiat dan
tertakluk kepada hukum wasiat iaitu pemberian tidak melebihi 1/3 daripada harta pusaka melainkan dengan
persetujuan semua ahli waris. Dalam situasi isu ini Imam al-Syafi’i mengqiyaskannya kepada hukum wasiat.

36

(PAPER ID: 1027)

FILEM MAT KILAU: SATU ANALISIS STANDARD FILEM PATUH SYARIAH

Muhamad Ismail Bin Abdullah
Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)

ismail@kuis.edu.my
ABSTRAK

Filem Mat Kilau, Kebangkitan Pahlawan telah mencetuskan fenomena luar biasa dalam industri perfileman
tanahair. Filem yang diinspirasikan daripada kisah perjuangan pahlawan Melayu ini telah merekodkan jumlah
kutipan hampir RM100 juta. Filem ini telah mendapat liputan meluas sama ada dalam kalangan penggiat industri
mahupun pengkritik filem. Ada pihak yang melabelkan naskhah ini sebagai filem yang melangkaui elemen
sejarah yang sarat dengan nilai-nilai Islam sehingga layak diangkat sebagai filem islamik. Justeru kajian ini cuba
untuk melihat sejauhmana filem ini memenuhi standard filem islamik atau lebih tepat lagi sebagai filem patuh
syariah yang boleh ditonton oleh semua lapisan umur dan masyarakat. Kajian ini mengunakan reka bentuk kajian
kualitatif melalui analisis isi kandungan. Data filem dikutip menggunakan borang pengekodan dan borang
penilaian makna menggunakan analisis tema dan analisis naratif. Seterusnya dapatan ini dipadankan dengan
standard kriteria filem patuh syariah yang sedia ada. Hasil kajian mendapati bahawa filem ini menepati standard
kriteria filem patuh syariah.
Kata kunci: Mat Kilau, patuh syariah, filem, Islamik

37

(PAPER ID: 1028)

KAEDAH
“ORANG YANG MENDAKWA MESTILAH MENDATANGKAN KETERANGAN

MANAKALA BAGI YANG DIDAKWA MESTILAH BERSUMPAH”

Muhammad Yosef Niteh
Lecturer at Universiti Islam Selangor (UIS), Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor, MALAYSIA.

myosef@kuis.edu.my
Ahmad Bin Muhammad Husni
Lecturer at Department of Fiqh & usul al-Fiqh. Kulliyyah of Islamic Revealed Knowledge & Human Sciences,
(KIRKHS) International Islamic Unviersity Malaysia.
ahmedking25@gmail.com & ahmedking@iium.edu.my
Amin Bin Muhammad Husni
Lecturer at Kolej Dar al-Hikmah, Sg. Ramal Dalam, 43000 Kajang, Selangor, Darul Ehsan, Malaysia.

Zainuddin bin Che Seman
Lecturer Universiti Islam Selangor (KUIS), Bandar Seri Putra, 43000 Kajang, Selangor, MALAYSIA

zainuddin@kuis.edu.my

ABSTRAK
Islam adalah agama yang mementingkan keadilan. Keadilan itu dapat dilihat dalam banyak keadaan antaranya
ialah dalam sistem perundangan Islam. Di dalam undang-undang jenayah Islam terdapat beberapa kaedah yang
diguna pakai oleh hakim untuk mensabitkan kesalahan jenayah. Salah satu kaedah yang digunakan ialah “ ‫البينة‬
‫”على المدعي واليمين على من أنكر‬. Maksud al-bayyinah (keterangan) dalam kaedah ini membawa pengertian yang
umum tanpa dapat difahami bentuk keterangan yang dikehendaki mahkamah. Maka artikel ini membincangkan
mengenai bentuk keterangan yang digunakan untuk mensabitkan kesalahan jenayah dan kaedah fiqh “al-
Bayyinah ala Mudda’i wal Yamin ala man Ankara”, (orang yang mendakwa mestilah mendatangkan keterangan
manakala bagi yang didakwa mestilah besumpah). Kajian ini menumpukan rujukan daripada kitab fiqh, qawaid
fiqhhiyah, buku undang-undang keterangan Islam serta melihat beberapa kes yang berkaitan dengan kaedah.
Hasil daripada kajian ini kita dapat memahami konsep kaedah ini dan pengaplikasiannya menurut perundangan
Islam
Kata kunci: perundangan Islam, mahkamah, hakim, al-bayyinah, al-yamin.

38

(PAPER ID: 1029)

KEPERLUAN PENYELESAIAN PERTIKAIAN ALTERNATIF UNTUK
GOLONGAN ORANG KELAINAN UPAYA (OKU) PENDENGARAN DALAM

KES-KES KEKELUARGAAN ORANG ISLAM

Nawal Solehuddin, Azizah Mohd Rapini, Zanariah Dimon, Nora’inan Bahari
Fakulti Syariah dan Undang-undang, Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)

Nurhidayah Muhammad Hashim
Universiti Teknologi Mara (UiTM)

Nur Dayana Mohd Khalil
Penyelidik/ Pelajar Sarjana
Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)

ABSTRAK
Litigasi mahkamah atau kaedah-kaedah penyelesaian pertikaian alternatif akan digunakan oleh pihak-pihak yang
terlibat dengan masalah atau pertikaian untuk menemukan penyelesaian kepada masalah mereka. Di Malaysia,
sekiranya masalah atau isu melibatkan perkahwinan atau kekeluargaan orang Islam, mahkamah yang berkaitan
ialah mahkamah syariah dan antara kaedah-kaedah penyelesaian pertikaian alternatif yang boleh digunakan ialah
tahkim dan sulh. Kertas kerja ini ingin mengkaji perlaksanaan kaedah-kaedah penyelesaian pertikaian alternatif
sekiranya pihak-pihak yang terlibat dengan isu-isu tersebut terdiri daripada golongan orang kelainan upaya
(OKU) pendengaran yang semestinya memerlukan keperluan tertentu seperti jurubahasa dan bentuk keterangan
alternatif untuk menyokong hujah mereka. Kajian ini merupakan gabungan kajian kepustakaan melalui sumber
rujukan perundangan dan kajian lapangan melalui data daripada round table discussion (RTD) melibatkan
beberapa informan antaranya, wakil-wakil NGO berkaitan. Kajian mendapati wujud beberapa aspek teknikal
yang perlu dipertimbangkan dengan sewajarnya apabila melibatkan golongan OKU pendengaran agar
penyelesaian dapat dilaksanakan dengan adil dan saksama.
Kata kunci: OKU pendengaran, penyelesaian pertikaian alternatif, tahkim, sulh

39

(PAPER ID: 1030)

KEBERKESANAN PENDEKATAN SEDIA ADA DALAM MENGURUSKAN KES KESALAHAN
BERKAITAN BERHUBUNG DENGAN AKIDAH IAITU MENDAKWA BUKAN ISLAM SEBAGAI
SATU KESALAHAN JENAYAH SYARIAH: KES KAJIAN DI NEGERI TERENGGANU DARUL

IMAN

Wan Zaharuddin Bin Wan Ismail (Calon Ijazah Sarjana Syariah Undang-Undang), Hammad Bin Mohd
Dahalan & Dr. Azizah Binti Abdul Rashid

Fakulti Syariah Dan Undang-Undang, Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)

ABSTRAK

Menurut sejarah Islam, peristiwa pengisytiharan bukan lagi seorang Islam ini telah berlaku semenjak zaman
awal perkembangan Islam lagi. Sejarah permulaan peristiwa pengisytiharan bukan lagi seorang Islam ini telah
berlaku semenjak zaman Rasulullah SAW lagi semasa Baginda di Mekah dan Madinah. Terdapat sebelas
kumpulan atau kluster yang telah mengisytiharkan mereka bukan lagi seorang pada masa itu, dan diantaranya
berlaku selepas peristiwa Baginda di Israk dan di Mikrajkan di Mekah. Peristiwa pengisytiharan bukan lagi
seorang Islam ini juga berlaku semasa Baginda berada di Madinah iaitu selepas hijrah, di mana al-Harith bin
Suid Ibn al-Samit al-Ansari telah berpaling tadah Ketika peperangan Uhud pada tahun ke tiga hijrah dengan
membunuh sahabatnya al-Mujazzir bin Zaid al-Badawi disebabkan dendam beliau kepada sahabatnya yang telah
membunuh ayahnya. Semasa zaman pemerintahan Abu bakar al-Siddiq peristiwa pengisytiharan bukan lagi
seorang Islam ini semakin menjadi-jadi apabila beliau berhadapan dengan kaum Asad dan Ghaftan yang enggan
membayar zakat kepada kerajaan Islam., Sayidina Abu Bakar berhadapan dengan tugas yang besar untuk
memerangi mereka yang telah mengisytiharkan mereka bukan lagi orang Islam. Lantaran itu Sayidina Abu
Bakar telah mengambil tindakan terhadap golongan ini dengan kata-katanya: “Demi Allah SWT aku akan
memerangi sesiapa yang memisahkan di antara kewajipan solat dan kewajipan mengeluarkan zakat”.
Pengisytiharan bukan lagi seorang Islam merupakan dosa yang paling besar dan jenayah di dalam Islam, sama
ada seseorang itu membuat pengisytiharan bukan lagi seorang Islam dan memasuki agama lain atau pun berada
di dalam kekufuran, kerana ianya mencabul dan mencabar aqidah umat Islam, mereka yang mengisytiharkan
bukan lagi orang Islam bukan sahaja mencabul dan mencabar aqidah umat Islam tetapi menghina ajaran dan
nilai agama Islam itu sendiri yang di syariatkan oleh Allah SWT. Secara umumnya gejala pengisytiharan bukan
lagi seorang Islam ini sering diperbahaskan di dalam forum, seminar dan wacana ilmu tetapi ianya kurang
mendapat perhatian dari media massa. Apakah mungkin ianya satu isu yang sensitif dan tidak boleh
dibincangkan secara terbuka. Walaubagaimana pun isu ini tidak boleh dipandang remeh dan mudah, ianya perlu
ditangani secara berhemah termasuk mengkaji faktor-faktor dalaman dan luaran dalam menangani masalah ini.
Kerana musuh-musuh Islam senantiasa mencari jalan untuk menyesatkan umat Islam supaya tergelincir dari
aqidah Islamiyah yang sebenar. Dalam tempoh dua dekat ini, permohonan pengisytiharan bukan lagi seorang
Islam kian bertambah. Ini disebabkan oleh kerana tidak ada undang-undang yang seragam untuk mengawal
gejala ini. Justeru itu, perlu ada satu penelitian dan penambahbaikkan terhadap garis panduan yang lebih efisyen
dan ampuh di dalam Enekmen Pentadbiran Agama Islam Negeri supaya pemohon terutamanaya golongan
mualaf tidak mudah membuat permohonan untuk mengisytiharkan bukan lagi seorang Islam dan memeluk
agama asal mereka atau agama lain mengikut sesuka hati mereka.

Kata Kunci: Keberkesanan, Kesalahan Jenayah Syariah, Berhubung Dengan Akidah, Mendakwa bukan Islam

40

(PAPER ID: 1031)

PENGARUH AGAMA TERHADAP TINGKAH LAKU PENGGUNA

Mohd.Isa bin Mohd Deni, Fakhri Sungit
Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)

mohdisa@kuis.edu.my, fakhri@kuis.edu.my
ABSTRAK

Pengguna merupakan elemen penting dalam ekonomi. Kuasa pengguna amat berpengaruh sehingga kajian
mengenai tingkah laku pengguna begitu giat dijalankan di seluruh dunia. Terdapat beberapa elemen yang
dikenalpasti mempengaruhi tingkah laku pengguna antaranya ialah unsur agama. Islam sebagai agama yang
syumul memberi garis panduan yang begitu komprehensif dalam kepada penganutnya dalam bermuamalat.
Justeru bagi pengguna Muslim yang komited pertimbangan agama adalah amat penting khususnya dalam
berbelanja. Dalam masa yang sama di pihak peniaga wujud pelbagai strategi pemasaran yang juga mengambil
kira keprihatinan pengguna dalam hal agama. Penggunaan elemen agama seperti simbol, istilah, petikan ayat
suci dan dakwaan kelebihan tertentu telah menjadi trend semasa yang perlu dikaji. Kertas ini akan
membincangkan sejuh mana agama mempengaruhi tingkah laku pengguna dan seterusnya memberi kesan
kepada pemasaran perniagaan. Kajian kualitatif ini dilakukan secara induktif dengan meneliti kajian-kajian
terdahulu sama ada di Malaysia atau luar negara. Dapatan menunjukkan sememangnya agama berperanan dalam
mempengaruhi tingkah laku pengguna di Malaysia, justeru strategi pemasaran perniagaan juga dilihat
mengambil kira faktor ini. Namun ia perlu ditangani dengan berhati-hati kerana unsur agama boleh
disalahgunakan oleh pihak tertentu demi meraih keuntungan perniagaan semata-mata.
Kata kunci: Pengguna, unsur agama, pemasaran pernigaan.

41

(PAPER ID: 1032)

APLIKASI KAEDAH DARAR DALAM PELAKSANAAN EUTANASIA
TERHADAP PESAKIT COVID-19: SATU SOROTAN LITERATUR

Ahmad Misbah Bin Mohamad Hilmi, Muhamad Ismail Bin Abdullah, Mohd Rofaizal Bin Ibrahim, Ismail Bin
Omar, Abdul Hakim Bin Baharudin, Muhammad Bin Shaberi

Fakulti Syariah dan Undang-undang, Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)
Lukman Bin Abd Talib

Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Sains Islam Malaysia (USIM)
ABSTRAK

Eutanasia ialah suatu perbuatan yang mematikan seseorang yang sangat sakit atau sangat tua supaya mereka
tidak lagi menderita (Cambridge dictionary). Ia juga dikenali sebagai mercy killing. Menurut undang-undang
Malaysia, eutanasia tidak dibenarkan untuk dilaksanakan berdasarkan akta 574, Kanun Keseksaan (Fadhlina
Alias, 2021). Menurut syariah Islam eutanasia adalah sesuatu yang diharamkan karena ia termasuk dalam
kategori pembunuhan sengaja (Al-Qatlu Al-’Amad) (Indra Bachri, 2020). Meskipun niatnya baik iaitu untuk
meringankan penderitaan pesakit namun, hukumnya tetap haram walaupun atas permintaan pesakit itu sendiri
atau ahli keluarganya. Namun begitu, ketika pandemik COVID-19 negara kita telah melaksanakan eutanasia
terhadap pesakit yang disahkan positif COVID-19. Pegawai yang terlibat dalam merawat pesakit COVID-19
ketika itu perlu memilih dalam memberikan keutamaan untuk memberikan bantuan pernafasan terhadap pesakit
oleh kerana kekurangan fasiliti (Temu bual Dr. Noriah dan Dr Haiqal, JKNS pada 10 Mei 2022). Hal ini jelas
telah bercanggah dengan hukum syarak dan undang-undang Malaysia yang telah mengharamkan pelaksanaan
eutanasia. Oleh itu, kajian ini dijalankan bertujuan untuk memahami konsep darar dari perspektif Islam. Selain
itu, bertujuan menganalisis aplikasi kaedah darar dalam pelaksanaan eutanasia terhadap pesakit COVID-19.
Kajian ini adalah kajian kualitatif dan data-data diperolehi secara kajian perpustakaan dengan menganalisis
artikel-artikel berkaitan dengan kajian kaedah darar dan pelaksanaan eutanasia. Dapatan awal dalam kajian ini
bahawa kebanyakan kajian melibatkan pelaksanaan eutanasia hanyalah membahas berkaitan pesakit yang sudah
mati otak ataupun dikenali eutanasia pasif. Justeru, kajian berkaitan eutanasia terhadap pesakit yang belum mati
otak seperti pesakit COVID-19 amatlah digalakkan untuk dilaksanakan. Selain itu, dapatan awal bagi kajian ini
bahawa kaedah darar digunakan dalam pelaksanaan eutanasia terhadap pesakit COVID-19. Hal ini kerana
wujudnya darar jika tidak dilaksanakan eutanasia terhadap pesakit COVID-19.

Kata Kunci: Kaedah Darar, Eutanasia, Pesakit, COVID-19

42

(PAPER ID: 1033)

PELAKSANAAN SULH NORMA BAHARU: ANALISIS DI MAHKAMAH
RENDAH SYARIAH WILAYAH PERSEKUTUAN PUTRAJAYA

Tuan Nurhafiza Raja Abdul Aziz
Jabatan Undang-Undang, Fakulti Syariah Dan Undang-Undang, Kolej Unversiti Islam Antarabangsa Selangor.

tuan.nurhafiza@kuis.edu.my
Aiman Izzuddin bin Jamaluddin,
Jabatan Undang-Undang, Fakulti Syariah Dan Undang-Undang, Kolej Unversiti Islam Antarabangsa Selangor.
18BI01117@student.kuis.edu.my

ABSTRAK
Malaysia satu ketika dahulu pernah mendepani satu bentuk kawalan pergerakan melalui penguatkuasaan
Perintah Kawalan Pergerakan (PKP) dalam mengekang penularan virus COVID-19 dari terus merebak. Impak
penguatkuasaan PKP tidak hanya memberikan kesan kepada pembangunan ekonomi negara, malahan turut
mengganggu sektor-sektor pentadbiran negara. Sektor Kehakiman yang menjadi salah satu daripada cabang asas
pentadbiran negara turut terjejas ekoran daripada pelaksanaan PKP, yang menyebabkan semua urusan di
peringkat Mahkamah Syariah seluruh negara ditangguh dan dilaksanakan melalui norma baharu. Oleh itu, kajian
ini bertujuan mengenalpasti pelaksanaan proses sulh norma baharu khususnya semasa pelaksanaan PKP di
Mahkamah Syariah Wilayah Persekutuan Putrajaya. Kajian ini berbentuk kualitatif, menggunakan pengumpulan
data diperoleh daripada penulisan ilmiah seperti tesis, disertasi, buku, jurnal, kertas kerja, seminar prosiding,
laman sesawang yang berautoriti dan temu bual bersama pegawai sulh di Mahkamah Syariah Wilayah
Persekutuan Putrajaya. Hasil kajian mendapati proses sulh norma baharu dilaksanakan melalui tiga keadaan iaitu
pelaksanaan sulh secara bersemuka dengan mengikut SOP, pelaksanaan sulh melalui tele sidang dan
pelaksanaan sulh melalui telefon. Walaupun pelaksanaan sulh norma baharu dianggap kurang berkesan jika
dibandingkan dengan pelaksaan sulh secara bersemuka, namun statistik menunjukkan mahkamah berjaya
mengurangkan kes-kes yang tertangguh disebabkan pelaksaan PKP dengan keperluan penambahbaikan dari
aspek tertentu pada masa akan datang.
Kata Kunci: mahkamah rendah syariah wilayah persekutuan putrajaya, norma baharu, pelaksanaan sulh

43

PAPER ID: 1034

FIQH KEPENGGUNAAN DALAM KONTEKS KELESTARIAN KEHIDUPAN:
SATU ANALISIS MENURUT PERSPEKTIF MAQASID SYARIAH

Fakhri Sungit, Mohd Isa Mohd Deni
Fakulti Syariah Dan Undang-Undang, Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)

fakhri@kuis.edu.my
ABSTRAK

Hakikatnya, dunia Islam pada hari ini merupakan masyarakat pengguna terbesar di dunia. Umat Islam bukan
sahaja mengimport barangan dagangan malah membawa masuk nilai-nilai konsumerisme yang dibawa oleh
dunia lain. Sistem nilai banyak dipengaruhi oleh perubahan sosio-ekonomi dan budaya sehingga mewujudkan
cara dan amalan kepenggunaan tertentu. Dewasa ini, kepenggunaan merupakan satu isu penting yang banyak
dibicarakan kerana muncul isu-isu yang menyentuh soal pertembungan gaya hidup moden dan cara hidup
berasaskan nilai Islam. Secara umumnya, kerakusan manusia dalam aspek kepenggunaan boleh membawa
kerosakan kepada diri, masyarakat dan negara sehingga boleh merosakkan kelestarian dalam kehidupan. Bagi
mengatasi masalah kepenggunaan dalam konteks moden, ilmu tentang fiqh kepenggunaan perlulah difahami
serta mengahayati prinsip maqasid syariah yang dapat menjamin kelestarian kehidupan manusia. Tujuan kertas
kerja ini adalah untuk memahami maksud fiqh kepenggunaan dan menganalisis kesannya terhadap kelestarian
kehidupan berpadukan kepada prinsip maqasid syariah. Bagi mencapai objektif ini, kertas kerja ini
menggunakan data sekunder. Data-data sekunder ini dianalisis secara analisis kandungan. Hasilnya,
kepenggunaan boleh dibahagikan kepada dua iaitu kepenggunaan makro dan mikro. Selain itu, bagi menjamin
kelestarian kehidupan, umat Islam perlu memberi penekanan kefahaman terhadap kepenggunaan kepada
tingkatan keutamaan dalam maqasid syariah iaitu daruriyyat, hajiyyat dan tahsiniyyat.
Kata kunci: fiqh, kepenggunaan, kelestarian, maqasid, syariah

44

(PAPER ID: 1035)

PELAKSANAAN SULH NORMA BAHARU DI MAHKAMAH SYARIAH

Nur Zulfah Binti Md Abdul Salam & Noor Shamimi Afikah Binti Mohammad Fadli
Jabatan Undang-undang, Fakulti Syariah dan Undang-undang, Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor

nurzulfah@kuis.edu.my
ABSTRAK

Sulh norma baharu merupakan inisiatif yang di ambil oleh pihak Jabatan Kehakiman Syariah di negeri-negeri
di Malaysia dalam memastikan proses sulh dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan. Hal ini kerana kewujudan
penyakit berjangkit Covid-19 yang telah mengakibatkan berlakunya lambakan kes sulh tidak selesai. Keperluan
sulh sebelum pandemik yang memerlukan kehadiran pihak-pihak secara fizikal dan melalui prosiding
bersemuka telah membataskan majlis sulh dilaksanakan ketika musim pandemik. Oleh yang demikian,
mahkamah syariah telah menggubal kaedah dan tatacara pelaksanaan sulh norma baharu iaitu pelaksanaan majlis
sulh secara dalam talian bagi mengelakkan penangguhan kes pihak-pihak yang begitu lama. Kajian ini
menggunakan metodologi kualitatif yang menggunakan kaedah temubual,teks penghakiman serta merujuk
penulisan-penulisan ilmiah, jurnal dan buku yang berkaitan perbincangan. Hasil dapatan mendapati,
pelaksanaan sulh norma baharu telah diperkasakan oleh mahkamah syariah sepanjang musim pandemik
tertakluk kepada prosedur, etika dan tatacara yang ditetapkan. Namun, majlis sulh dalam talian ini hanya akan
dilakukan oleh mahkamah syariah sekiranya pihak-pihak dalam kes tersebut mempersetujui kaedah
pengendalian sulh dalam talian. Sekiranya salah satu pihak tidak bersetuju makanya mahkamah syariah tidak
akan melaksanakan majlis sulh melalui dalam talian. Ini bagi mengelakkan wujudnya aduan dan ketidakpuasan
dikalangan mana-mana pihak terhadap prosedur yang dijalankan. Sepanjang pelaksanaan majlis sulh secara
dalam talian ini juga mendapati terdapat banyak kekangan dalam melancarkan perjalanan sulh dalam talian
tersebut yang pastinya sekiranya tidak diatasi ia bakal mendatangkan rasa marah oleh pelanggan terhadap sistem
kehakiman. Walaubagaimanapun, Mahkamah Syariah juga didapati masih mempunyai ruang dan cara tertentu
memperbaiki dan menambah baik kaedah perkhidmatan sulh dalam talian ini supaya ianya dapat diperkasakan
terus secara meluas tertakluk kepada kes-kes tertentu.
Kata Kunci: Sulh, Norma Baharu, Mahkamah Syariah, Majlis Sulh, Online

45