เอกสารประกอบการสอน วิชาการผลิตไก่ไข่

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 148

ส่วนประกอบทางเคมีของไข่ ส่วนใหญ่ คือ น้า และมี โปรตีน ไขมนั และเถา้ ในส่วนของ
ไข่แดง เป็นส่วนท่ีมีโภชนะสูงที่สุด คือมีน้าอยเู่ พียง 50 % นอกน้นั เป็นโปรตีนและไขมนั เกือบ
ท้งั หมด และยงั ประกอบดว้ ยวติ ามิน แร่ธาตุ เม็ดสี และโคเลสเตอรอลในปริมาณสูง โปรตีนและ
ไขมนั ในไขแ่ ดงจะมีปริมาณค่อนขา้ งจะคงท่ี จะผนั แปรเพยี งเล็กนอ้ ยตามอาหารที่ไดร้ ับ แตส่ าหรับ

วติ ามิน แร่ธาตุและเมด็ สี จะผนั แปรไปไดม้ ากตามปริมาณ ท่ีมีอยใู่ นอาหารท่ีสัตวป์ ี กไดร้ ับ ซ่ึงจะ

กระทบกระเทือนต่อการการฟักออกเป็นตวั เป็ นอยา่ งยงิ่ ในส่วนของไข่ขาว ส่วนประกอบส่วน
ใหญม่ ีน้าและโปรตีน ส่วนของเปลือกไข่ จะประกอบดว้ ยแคลเซียมคาร์บอเนตเป็นส่วนใหญ่
แสดงในตารางท่ี 24

ตารางท่ี 7.2 แสดงส่วนประกอบทางเคมีของไข่

องคป์ ระกอบ น้าหนกั ไข่ น้า โปรตีน ไขมนั คาร์โบไฮเดรต เถา้
ทางเคมี ท้งั หมด (%)
(%) (%) (%) (%) (%)
ไข่ท้งั ฟอง 100.0
ไข่ขาว 58.0 66.0 12.0 10.0 1 11.0
ไขแ่ ดง 31.0
เปลือกไขแ่ ละ 88.0 11.0 - 1.0 -
เยอ่ื เปลือกไข่ 11.0
48.0 17.0 33.0 1.0 1.0

2.0 6.0 - - 92.0

ท่ีมา : วรวทิ ย์ (2525)

2. การตรวจคุณภาพไข่ไก่
ไขเ่ ป็นของท่ีแตกง่ายและเสื่อมเสียเร็ว การเกบ็ รักษาจึงเป็นปัจจยั ที่สาคญั ที่ทาใหไ้ ดไ้ ข่ที่มี
คุณภาพ ไขใ่ หม่หรือไข่สด เวลาส่องดูจะเห็นช่องอากาศเลก็ ไข่แดงและไข่ขาวขน้ และไม่มีสภาพ
ภายในที่ผดิ ปกติ เหมาะสาหรับเป็นไข่บริโภค ส่วนไข่เก่าเกบ็ หรือไขท่ ี่เก็บรักษาไม่ถูกวธิ ีจะเสื่อม
คุณภาพหรือหมดคุณคา่ ทางโภชนาการ ถา้ เก็บนานเกินกวา่ 2 - 3 สัปดาห์ ไขจ่ ะมีลกั ษณะผวิ ไขด่ า้ น
เวลาส่องจะเห็นเงาไข่แดงไม่อยกู่ ลางไข่ ค่อนขา้ งเป็นเงาทึบ ไขข่ าวอ่อนตวั หรือเหลว ช่องอากาศ
โตมาก เม่ือต่อยไข่ออกดูจะเห็นเน้ือไขเ่ สื่อมสภาพ มีกล่ินผดิ ปกติไมเ่ หมาะที่จะนามาปรุงอาหาร

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 149

2.1 ลกั ษณะของไข่ทเ่ี หมาะสมแก่การบริโภค
2.1.1 ไข่สด สภาพภายนอกเปลือกไข่สะอาด ไมม่ ีรอยแตกร้าว
2.1.2 ไข่ท่ีไมม่ ีจุดเลือด หรือเศษเน้ือติดอยภู่ ายใน
2.1.3 ไขท่ ี่ไม่มีวงเลือด หรือเช้ือกาลงั เจริญตวั
2.1.4 ช่องอากาศไมข่ ยายกวา้ ง
2.1.5 ไข่แดงและไขข่ าวขน้ จะนูนและหนากวา่ ไข่ท่ีเกบ็ ไวน้ าน
2.1.6 คุณค่าทางโภชนาการจะสูง ถา้ วเิ คราะห์ทางเคมี
2.1.7 ปราศจากจุลินทรียแ์ บคทีเรียท่ีทาใหอ้ าหารเป็นพษิ หรือมีเช้ือโรคข้ีขาว

2.2 ลกั ษณะไข่ทมี่ ีมลทนิ และเสียคุณภาพ
2.2.1 ไขบ่ ุบ ร้าวแตก ท่ีเห็นไดด้ ว้ ยสายตาธรรมดา
2.2.2 เวลาส่องไขม่ ีจุดเลือด หรือเน้ือ ฟองอากาศ รา เช้ือลูกไก่ เส้นหรือวงเลือด
2.2.3 ไข่แดงติดเปลือก เนื่องจากการเก็บไขไ่ วใ้ นท่าเดียวนาน ๆ

2.3 การคดั ไข่ตามคุณภาพ
2.3.1 ปัจจัยทมี่ ีผลต่อคุณภาพของไข่ ไข่ดีเลวแตกต่างกนั ข้ึนกบั ปัจจยั ต่าง ๆ ดงั น้ี
1) พนั ธุกรรม ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมที่มีผลต่อคุณภาพไข่ ไดแ้ ก่ ความขน้ เหลวของ

ไขข่ าว การมีจุดเลือด จุดเน้ือในไข่ ขนาดไข่ ลกั ษณะของเปลือกและสีของไข่แดง เป็นตน้
2) อาหาร สารอาหารท่ีมีผลตอ่ คุณภาพ เช่น แคลเซียมกบั วติ ามินดีมีผลตอ่ ลกั ษณะ

ของเปลือก อาหารที่มีวติ ามินเอหรือเมด็ สีเหลืองมาก ทาใหไ้ ข่แดงมีสีเหลืองข้ึน
3) โรงเรือนไก่ไข่ พ้นื เลา้ และพ้นื กรงท่ีสกปรกยอ่ มทาใหไ้ ขส่ กปรกมากข้ึน
4) โรคบางชนิด เช่น โรคนิวคาสเซิล หรือหลอดลมอกั เสบ มีผลทาใหไ้ ข่ลดและมี

ลกั ษณะรูปร่างผดิ ปกติ บูดเบ้ียว ไข่ขาวเป็นน้าเหลว
5) การเก็บรักษาไข่ ไข่ท่ีเกบ็ รักษาไมด่ ี สกปรก ถูกทิ้งใหอ้ ยใู่ นเลา้ นาน ๆ ไมห่ มนั่

เก็บ ภาชนะที่เก็บรักษาไม่ดี หรือเก็บไวน้ าน มีผลทาใหค้ ุณภาพไขล่ ดลง

2.3.2 การเสื่อมคุณภาพของไข่ท้งั เปลือก
ไข่ท้งั เปลือก จะมีคุณภาพดีที่สุดเม่ือออกมาใหม่ๆ หลงั จากน้นั ถา้ มีมาตรการป้องกนั

รักษาที่ดีแลว้ คุณภาพจะค่อยๆ เสื่อมลงทนั ที ซ่ึงการเส่ือมคุณภาพของไข่ อาจเกิดจากสาเหตุ หลาย
ประการ ไดแ้ ก่

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 150

1) เกิดจากการสูญเสียน้า ไข่ท่ีประกอบดว้ ยน้า 65 % จะสูญเสียน้าโดยการระเหยผา่ น

ออกทางรูบนเปลือกไข่ อตั ราการสูญเสียน้าข้ึนกบั อุณหภูมิท่ีเกบ็ ไข่ ความช้ืนของอากาศโดยรอบ

อตั ราการถ่ายเทอากาศ และรูบนเปลือกไข่ ไขท่ ี่เกบ็ ในที่ที่มีอุณหภูมิต่า และความช้ืนสัมพนั ธ์สูง จะ

สูญเสียน้า ในอตั ราท่ีต่ากวา่ ไข่ที่เกบ็ ไวใ้ นอุณหภูมิสูงและความช้ืนสัมพทั ธ์ต่า และไขท่ ี่มีรูบน

เปลือกขนาดใหญ่และมาก กม็ ีโอกาสสูญเสียน้าไดม้ ากกวา่ ไขท่ ี่เปลือกหนา รูบนเปลือกเลก็

2) เกิดจากไขข่ าวเหลว ความสูงของไข่ขาวท่ีอยรู่ อบไขแ่ ดง บอกถึงความสดของของ

ไข่ เม่ือต่อยไข่เกรดเอ เอ. ออกดูจะพบวา่ ไขข่ าวมีลกั ษณะเหนียว หนืด สูงและมีไขแ่ ดงนูนเด่นอยู่

ตรงกลาง ถา้ ไข่ไมส่ ด ความหนืดของไขข่ าวค่อยๆ ลดลงจนเหลวเกือบเป็ นน้า เม่ือต่อยดูไข่ขาวจะ

กระจายวงกวา้ ง ไขแ่ ดงไมน่ ูนเด่น และอยตู่ รงกลางไขข่ าวเหมือนไขส่ ดเกรดเอ เอ. และเมื่อตม้ ไข่ให้

สุกและผา่ ดู จะพบวา่ ไข่สดน้นั ไขแ่ ดงจะอยตู่ รงกลางหรือเกือบกลาง แตไ่ ข่ท่ีไม่สดไข่แดงจะอยู่

ใกลเ้ ปลือกหรือติดกบั เปลือกเลย

3) เกิดจากการสูญเสียของแกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ และการเพิ่มปริมาณแกส๊ ไฮโดรเจน

ไขท่ ่ีเก็บไวใ้ นอุณหภูมิตามปกติจะสูญเสียแกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ ทาใหค้ วามเขม้ ขน้ ของ

ไฮโดรเจนสูงข้ึน เป็ นเหตุให้ไขข่ าวมี pH สูงข้ึนจากระดบั ปกติ ประมาณ 7.6 เป็น 8.2 - 9.5 ทาใหไ้ ข่

ขาวเหลว มีความหนืดลดลง

4) เกิดจากการทางานของแบคทีเรีย ตามธรรมชาตินวลไข่ (cuticle) และเยอื่ หุม้ เปลือก

ไข่ นอกจากจะทาหนา้ ที่ป้องกนั การระเหยของน้าในไข่แลว้ ยงั ทาหนา้ ท่ีเป็นด่านสาคญั ท่ีป้องกนั

ไม่ใหเ้ ช้ือจุลินทรียต์ า่ งๆ เขา้ ไปในไขด่ ว้ ย แตม่ าตรการดงั กล่าวจะไดผ้ ลดีก็ต่อเม่ือไขท่ ่ีออกมา

สะอาดและแหง้ เท่าน้นั ไข่ท่ีเปรอะเป้ื อนอุจจาระ และไข่ที่ถูกนาไปลา้ งไม่ถูกวธิ ี จะเปิ ดทางให้

เช้ือจุลินทรียเ์ ขา้ ไปในไข่ไดง้ ่าย เน่ืองจากไขป่ ระกอบดว้ ยโภชนะที่สมบูรณ์ เช้ือจุลินทรียจ์ ึง

สามารถขยายพนั ธุ์ไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว จนทาใหไ้ ข่เน่าเสียในท่ีสุด

2.3.3 การตรวจคุณภาพไข่ ก่อนนาไข่ส่งตลาดหรือนาไปบริโภค ตอ้ งทาการตรวจโดยการดู

ลกั ษณะภายนอก และส่องไข่ตรวจภายใน เพอ่ื แยกไข่เสียหรือไข่ท่ีมีคุณภาพไมไ่ ดม้ าตรฐานออก

จากไข่ดี กระทาไดด้ งั น้ี

1) การตรวจดูลกั ษณะภายนอก ลกั ษณะที่สังเกตไดด้ ว้ ยตา คือ ขนาด รูปทรงสณั ฐาน

และลกั ษณะเปลือก ส่ิงแรกท่ีผซู้ ้ือพจิ ารณาคือ ความสะอาดของเปลือกไข่ ถดั มากเ็ ป็นขนาดของไข่

รูปทรง และสีเปลือก

ไข่ไก่มีหลายขนาด ไดแ้ ก่ ใหญ่พเิ ศษ (jumbo) ใหญม่ าก (extra large) ใหญ่ (large)
ปานกลาง (medium) เลก็ (small) และเลก็ มากหรือจ๋ิว(peewee)

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 151

รูปทรงของไข่ที่ปกติ คือ ขา้ งหน่ึงป้าน ขา้ งหน่ึงแหลมมน และคอ่ นขา้ งจะค่อยๆ ลาดเรียว
มาทางดา้ นแหลม

ลกั ษณะเปลือก ไดแ้ ก่ เปลือกไขเ่ กล้ียง สะอาดไม่มีส่ิงสกปรกติดอยู่ ไม่บุบหรือแตกร้าว
เปลือกหนาดีสม่าเสมอ และแขง็ แรง สีเปลือก โดยส่วนใหญ่ในเมืองไทยนิยมสีน้าตาล

2) การส่องไข่ ทาไดโ้ ดยการผา่ นไข่ไปปากรูที่มีแสงสวา่ งผา่ น ส่วนมากกระทากนั ใน
หอ้ งมืด สงั เกตสภาพของไข่แดง ไข่ขาว ขนาดช่องอากาศ การส่องไขจ่ ะช่วยคดั ไข่เลวและไข่เสีย
ออกตามลกั ษณะดงั น้ี (ตารางท่ี 7.3)

(1) ไข่เปลือกร้าวภายในจะสังเกตเห็นฟองอากาศ เคล่ือนไปมาภายในไข่น้นั
(2) ไขท่ ี่เกบ็ ไวน้ าน จะสงั เกตเห็นช่องอากาศใหญ่ และเงาไขแ่ ดงค่อนไป
ทางดา้ นใดดา้ นหน่ึง ส่วนไข่ใหม่ปกติ จะเห็นเป็นสีแดงเรื่อ ๆ ไมม่ ีเงาทึบ
(3) ไขม่ ีจุดเลือดหรือเศษเน้ือที่มีขนาดเกินกวา่ มาตรฐาน ไข่ผดิ ปกติต่าง ๆ เช่น ไข่
แดงแฝด ไข่ท่ีมีตวั พยาธิ ไขม่ ีรา
(4) ไขม่ ีวงเลือดหรือเช้ือลูกไก่กาลงั เจริญเติบโต ถา้ เช้ือตายต้งั แต่ระยะแรก จะเห็น
เป็นวงแดงหรือคล้า ถา้ มีเช้ือลูกไก่กาลงั เจริญเติบโต จะเห็นเป็นเส้นโลหิตแดงสดใสเป็นร่างแห
เวลาหมุนไข่ขณะที่ส่องตรวจ จะเห็นเช้ือลูกไก่เคลื่อนไหวไดเ้ ล็กนอ้ ย
(5) ไข่แดงหรือไข่ขาวเหลวหรือแตก เน่ืองจากเกบ็ ไวน้ าน หรือถูกพกั เก็บไวแ้ ลว้
ลกั ษณะของไข่ดีหรือสดน้นั เมื่อส่องไขจ่ ะเห็นเงาไข่แดงอยตู่ รงกลาง มีสีแดงเร่ือ ๆ ไมท่ ึบและไม่มี
ลกั ษณะของมลทินตา่ ง ๆ ดว้ ย

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 152

ตารางท่ี 7.3 แสดงการจาแนกไขด่ ว้ ยการส่องไข่

ส่ิงทต่ี รวจสอบ เกรดเอ เอ เกรดเอ เกรดบี เกรดซี
เปลือกไข่ เปลือกปกติ เหมือนเกรด ไม่แตกร้าว อาจ
สะอาด เอ เอ เบ้ียว หรือมีรอยด่าง ไมแ่ ตกร้าว อาจ
ช่องอากาศ ไมแ่ ตกร้าว บา้ ง แตไ่ มเ่ ปรอะ เบ้ียวบา้ ง มีรอยด่าง
หรือช่องลม เหมือนเกรด ไมเ่ กิน 1/4 " ไม่
ปกติสูงไม่ เอ เอ สูงไมเ่ กิน 3/8" อาจ เปรอะเป้ื อน
ไข่ขาว เกิน 1/8" เคลื่อนไหว แตไ่ มม่ ี อาจสูงกวา่ 3/8" มี
ใส โปร่ง ฟองอากาศ ช่องอากาศ
ไข่แดง ใส ขน้ แสง ขน้ เคล่ือนไหว หรือมี
โปร่งแสง บา้ ง ใส โปร่งแสง อาจ ฟองอากาศ
อาจอยู่ เหลวบา้ ง อาจเหลวหรือเป็ นน้า
อยตู่ รงกลาง ดา้ นขา้ ง แต่ และ ไข่แดงไม่ลอย
ไข่ สีแดง เห็นเงาของ ไขแ่ ดงอยดู่ า้ นขา้ ง อยตู่ รงกลาง
เร่ือ ๆ ไม่มี ขอบไขแ่ ดง เปลือกไข่ เห็นชดั อาจมีสีทึบ แบน
มลทินใด ๆ ปกติ ไมม่ ี เมื่อหมุนไขข่ ณะส่อง เหลว อาจเห็นรอย
ขอ้ ตาหนิ อาจเห็นเงาไขแ่ ดงโต จุดเจริญ ขยายตวั แต่
อ่ืนๆ ข้ึนและอาจมี ตาหนิ ไม่มีเส้น โลหิตอาจมี
อ่ืน ๆ บา้ งแต่ ไม่ จุดเน้ือ หรือจุด
มากนกั เลือดเล็ก ๆ บา้ ง

ท่ีมา : สุวรรณ (2526)

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 153

3) การต่อยไข่ออกตรวจคุณภาพภายใน หลงั จากที่ไขอ่ อกจากแมไ่ ก่แลว้ คุณภาพ
ของไขจ่ ะเส่ือมลงทนั ทีตลอดเวลา จนกวา่ จะถึงมือผบู้ ริโภค ฉะน้นั การตรวจดูสภาพภายนอกและ
การส่องไขด่ ูสภาพภายในไข่ ยงั ไม่เพียงพอสาหรับการจดั คุณภาพไข่ใหไ้ ดม้ าตรฐาน จึงจาเป็นตอ้ ง
ตอ่ ยไขเ่ พ่ือตรวจดูคุณภาพภายใน ตามมาตรฐานดงั น้ี

(1) การดูดว้ ยตาเปล่า ทาไดโ้ ดยการตอ่ ยไข่ลงบนแผน่ กระจก ท่ีมีกระจกเงา
สะทอ้ นภาพใหเ้ ห็นดา้ นล่างของไข่ ตรวจดูท้งั ไขแ่ ดงและไขข่ าว พวกจุดเลือดจุดเน้ือ ถา้ จุดเล็ก ๆ
มกั จะมองไมค่ อ่ ยเห็น ในพวกที่มีไขข่ าวผดิ ปกติอาจจะมองเห็นได้

(2) การดมกล่ิน ตรวจดมอยา่ งธรรมดา กลิ่นท่ีผดิ ปกติ ไดแ้ ก่ กล่ินคาวปลา
กล่ินรา กลิ่นเหมน็ ซ่ึงไมส่ ามารถรู้ไดโ้ ดยการส่องไข่

(3) การดูลกั ษณะไข่ขาว ไข่ขาวเป็นส่วนสาคญั ท่ีแสดงคุณภาพของเน้ือไขไ่ ด้
ถูกตอ้ ง กวา่ การส่องไข่อยา่ งเดียว เช่น ความเหลว หรือสีที่ผดิ ปกติจากธรรมดา

(4) การตรวจวดั คุณภาพจากไขข่ าวขน้ ดว้ ยเครื่องมือมาตรฐานตา่ ง ๆ โดยยดึ หลกั วา่
ไขท่ ี่มีคุณภาพดียอ่ มมีไขข่ าวขน้ หนา และมีปริมาณมากกวา่ ไข่ที่มีคุณภาพต่า

การตรวจคุณภาพภายในของไข่ แสดงในรูปที่ 7.2 ไขท่ ี่ไขข่ าวนูนหนาและ
ขน้ แสดงใหเ้ ห็นวา่ ไข่ไก่ใหมแ่ ละสด ส่วนไข่ท่ีไขข่ าวแบนลง แสดงใหเ้ ห็นวา่ ไข่เก่า และจะค่อย ๆ
เหลวแบนลงตามอายขุ องไข่

ไข่ตม้ ผา่ ซีก

ภาพดา้ นบน

ภาพดา้ นขา้ ง
รูปที่ 7.2 เปรียบเทียบลกั ษณะภายในของไข่แดงและไข่ขาว ระหวา่ งไขใ่ หม่ กบั ไข่เก่า

ซา้ ยมือเป็นไขใ่ หม่และทางขวามือเป็นลกั ษณะไขเ่ ก่า

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 154

4) การต่อยไข่ออกดูและวดั ด้วยเคร่ืองมือมาตรฐาน เป็นการต่อยไขอ่ อกดูเพื่อตรวจ
คุณภาพภายในของไข่วา่ จะเป็นไข่เสียหรือมีจุดเลือด จุดเน้ือเล็กๆ ไข่แดงเล็กหรือสีไขแ่ ดง ไขข่ าว
ผดิ ปกติหรือไม่ เม่ือตอ่ ยไขแ่ ลว้ เทลงบนแผน่ กระจกท่ีมีกระจกเงาอยดู่ า้ นล่างแลว้ จะสามารถ
มองเห็นความผดิ ปกติของไข่แดงหรือไข่ขาวได้ รวมท้งั ดมกล่ิน ดูสี ความขน้ หนาของไขข่ าว ไข่
ขาวมีไขข่ าวขน้ และหนากวา่ ไขเ่ ก่า และค่อย ๆ เหลวแบนลงตามอายไุ ข่ เครื่องมือมาตรฐาน
สาหรับวดั คุณภาพภายในของไขท่ ่ีนิยมมากคือ ฮอกเก็จย์ (Haugh guage) มีหน่วยเป็นฮอกยนู ิต
(Haugh units) เป็นหน่วยที่วดั ความสัมพนั ธ์ระหวา่ ง ความหนาของไข่ขาวกบั น้าหนกั ไข่ มี
คา่ 0 - 100 ยนู ิต ไข่ท่ีมีคุณภาพดี มีคา่ ฮอกยนู ิต 72 - 100 แตถ่ า้ เม่ือต่อยไข่ออกมาแลว้ ไขน่ ้นั มีสี
หรือกล่ินผดิ ปกติ เช่น ไขเ่ สีย ไข่มีกลิ่นคาว ไข่ขาวมีสีเขียวหรือสีชมพู ความผดิ ปกติตา่ ง ๆ
เหล่าน้ีตรวจพบแลว้ ถึงแมว้ า่ ค่า ฮอกยนู ิตจะสูงกต็ าม ตอ้ งถือวา่ เป็นไข่เสีย หรือรับรองคุณภาพ
ไม่ได้ ตอ้ งคดั ทิ้งไป

รูปที่ 7.3 การใชเ้ คร่ืองมือวดั คุณภาพไขไ่ ก่ดว้ ยฮอกเก็จย์
ท่ีมา : https://www.hisex.com/en/news/achieving-good-internal-egg-quality/

มาตรฐานคุณภาพไข่ กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา USDA ไดก้ าหนดค่าฮอก เป็นคา่
มาตรฐาน เพ่ือกาหนดคุณภาพไข่ ท่ีกาหนดโดย แบง่ คุณภาพไขต่ ามค่าฮอกเป็นช่วงระดบั คือ

เกรดดบั เบิล้ เอ (AA) คา่ H.U. อยใู่ นช่วงระหวา่ ง 83-100

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 155

เกรดเอ (A) คา่ H.U. อยใู่ นช่วงระหวา่ ง 59-75
เกรดบี (B) ค่าH.U. อยใู่ นช่วงระหวา่ ง 35-51
เกรดซี (C) คา่ H.U. อยใู่ นช่วงระหวา่ ง 11-21

รูปท่ี 7.4 คุณภาพของไข่ไก่เม่ือวดั ดว้ ยฮอกเกจย์
ที่มา : http://www.foodnetworksolution.com/wiki/word/3127/haugh-unit

ไข่ท่ีออกมาจากแมไ่ ก่ใหมจ่ ะมีความสดใหมแ่ ละมีคุณภาพอยใู่ นช่วงดบั เบิ้ลเอ เม่ือ
เวลาผา่ นไปค่าฮอกลดลง การกาหนดคา่ ฮอกของแตล่ ะประเทศอาจแตกต่างกนั กระทรวงเกษตร
ประเทศไทย กาหนดคุณภาพความสดของไขไ่ ก่ไวด้ งั น้ี

ระดบั ช้นั คุณภาพ AA ค่า H.U. มากกวา่ 72
ระดบั ช้นั คุณภาพ A ค่า H.U. อยใู่ นช่วงระหวา่ ง 60 - 71
ระดบั ช้นั คุณภาพ B ค่า H.U. นอ้ ยกวา่ 60

5) การวเิ คราะห์ทางเคมี เป็นการวเิ คราะห์เพอ่ื ใหท้ ราบจานวนของโปรตีน ไขมนั
เกลือแร่ น้า ไข่ท่ีเกบ็ ไวน้ าน คาร์บอนไดออกไซดอ์ อกไปจากไข่มาก ความเป็นกรด-ด่าง จะเพม่ิ
จาก 7.0 ถึง 9.5 ไข่ขาวเหลวเป็นน้า ไขข่ าวเริ่มเสีย เกิดกลิ่นแอมโมเนีย ไขแ่ ดงมีกล่ินของ
กามะถนั และกรดแลคติก กลายเป็นกล่ินไข่เน่า

6) การตรวจทางจุลนิ ทรีย์ โดยการเพาะเล้ียงเช้ือในอาหารพเิ ศษ เพื่อตรวจดูจานวน
และชนิดของจุลินทรีย์ แบคทีเรียต่าง ๆ จานวนจุลินทรียต์ อ้ งไม่เกิน 500,000 ตวั ตอ่ ไข่แดงและไข่
ขาวหนกั 1 กรัม

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 156

2.4 การจัดเกรดไข่และการจาแนกไข่ตามคุณภาพ นอกจากการตรวจคุณภาพภายนอกและ

ภายในตามมาตรฐาน ตามที่กล่าวมาแลว้ การจดั มาตรฐานโดยการชง่ั น้าหนกั เพ่ือการจดั เกรดไข่ เป็น
วธิ ีที่นิยมทากนั มากในปัจจุบนั เพื่อใหเ้ กิดความยตุ ิธรรม ก่อนที่จะจดั จาหน่ายและเป็ นการกาหนด

ราคาของผลผลิตไข่ การชงั่ น้าหนกั และการแยกขนาดไข่อาจใชเ้ ครื่องคดั ไข่อตั โนมตั ิ แสดง
น้าหนกั ไขต่ ามมาตรฐานไขใ่ นสหรัฐอเมริกาในตารางท่ี 7.4

ตารางท่ี 7.4 แสดงน้าหนกั ไข่ตามมาตรฐานไขใ่ นสหรัฐอเมริกาเปรียบเทียบกบั ตลาดร่วมยโุ รป

ขนาด สหรัฐอเมริกา ตลาดร่วมยุโรป ประเทศไทย
อยา่ งต่าต่อฟอง(กรัม) (กรัม/ฟอง) เบอร์ *
ไข่ใหญ่เกินขนาดหรือไขใ่ หญ่ 0
พิเศษ (Jumbo) 68.3 มากกวา่ 71
ไขใ่ หญ่มาก (Extra large)
ไข่ใหญ่ (Large) 61.7 66 - 70 1
ไข่ขนาดกลาง (Medium) 54.2 61 - 65 2
ไข่เล็ก (Small) 47.5 56 - 60 3
ไข่จิ๋ว (Peewee) 40 51 - 55 4
ต่ากวา่ 40 46 - 50 5
40 - 45 6

ที่มา : สุวรรณ(2526) ; ปฐม (2540 ก) และปฐม (2540 ข )
* ประเทศไทยคดั ขนาดไข่ตามน้าหนกั ตามตลาดร่วมยุโรป โดยแบง่ เป็ นไข่เบอร์ 0 ถึง 6

3. การเกบ็ รักษาคุณภาพไข่

3.1 วธิ ีการเกบ็ ไข่เพื่อให้ได้ไข่ทส่ี ะอาด
ไขท่ ่ีเก็บมาใหม่น้นั ส่วนมากจะมีคุณภาพสูง และคุณภาพจะลดลงตามระยะเวลาการเก็บ ไข่
ที่ใชบ้ ริโภคควรเป็นไขส่ ด หรือผา่ นการตรวจคดั และถูกเกบ็ รักษาไวอ้ ยา่ งถูกวธิ ี เป็นไข่สะอาด
ปราศจากมลทิน พงึ ปฏิบตั ิ ดงั น้ี
3.1.1 เก็บไขจ่ ากเลา้ อยา่ งนอ้ ยวนั ละ 3 เวลา จะช่วยลดจานวนไขบ่ ุบแตก ไข่สกปรก และไข่
ที่เก็บมาแลว้ ควรเกบ็ ไวใ้ นที่เยน็ มีอากาศถ่ายเทตลอดเวลา

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 157

3.1.2 ไข่สดจากเลา้ ควรคดั แยกตามขนาดและคดั ไข่ที่ผดิ ปกติ มีมลทินออก แลว้ เกบ็ ในที่เยน็
ถา้ เก็บระยะนาน ควรเกบ็ ในท่ีเยน็ 30 - 35 ๐ ฟ. หากเกบ็ ระยะส้ัน 1 - 2 สัปดาห์ จะเก็บไวใ้ นท่ีมีความ
เยน็ 55 ๐ ฟ. ก็ได้

3.1.3 เก็บไขไ่ วใ้ นท่ีเยน็ ไมม่ ีกลิ่น เพราะไขด่ ูดกล่ินง่าย
3.1.4 อยา่ เก็บไขไ่ วใ้ นท่ีร้อน ไขจ่ ะเสียง่าย
3.1.5 อยา่ เกบ็ ไขไ่ วใ้ นฟาร์มนาน ควรส่งตลาดจาหน่ายภายใน 3 - 7 วนั ไขท่ ่ีส่งตลาดน้นั ยงิ่
ใหมย่ ง่ิ ดี หรือท่ีเรียกวา่ ไขส่ ด
3.1.6 ควรเช็ดขดั หรือทาให้ไขส่ ะอาด ไมเ่ ปรอะเป้ื อนโดยใชก้ ระดาษทราย ไมใ่ ชน้ ้าลา้ ง
เพราะจะทาใหจ้ ุลินทรียม์ ีโอกาสเขา้ ฟองไข่ไดง้ ่ายข้ึน
3.1.7 ควรเป็ นไขล่ ม คือไขท่ ่ีไม่มีเช้ือตวั ผู้ หรือไขจ่ ากฝงู ตวั เมียลว้ น
3.1.8 หากทาได้ ควรคดั ขายตามขนาด เพราะใหค้ วามยตุ ิธรรมตอ่ ผซู้ ้ือและผขู้ าย

3.2 วธิ ีการเกบ็ รักษาคุณภาพไข่สด
3.2.1 การใช้นา้ มันแร่เคลือบเปลือกไข่ เพือ่ ใหน้ ้ามนั แร่เคลือบปิ ดรูบนเปลือกไข่ ป้องกนั การ
สูญเสียน้า และแก๊สคาร์บอนไดออกไซดอ์ อกจากไข่ เป็นการชะลอการเส่ือมคุณภาพของไข่ ถา้ ไม่
มีน้ามนั แร่อาจใชน้ ้ามนั พชื บริสุทธ์ิก็ได้
3.2.2 การลวกไข่ เป็นวธิ ีการป้องกนั การเส่ือมคุณภาพของไข่โดยการนาไขไ่ ปแช่ในน้าร้อน
อุณหภูมิ ระหวา่ ง 55 - 60 ซ. เป็นเวลา 10 - 15 นาที ก็สามารถรักษาไขใ่ หม้ ีสภาพสดอยไู่ ดน้ าน
3.2.3 การเกบ็ ในห้องเยน็ นบั เป็นอุปกรณ์ที่สาคญั และจาเป็นอยา่ งยง่ิ ในการเกบ็ ไข่ก่อนถึง
มือผบู้ ริโภค ภายหลงั จากเก็บไขม่ าจากฟาร์มแลว้ หรือเม่ือไขม่ าถึงโรงงานบรรจุไขแ่ ลว้ ควรรีบนา
ไขเ่ ขา้ หอ้ งเยน็ ทนั ที เป็นการชะลอการสูญเสียน้า และแกส๊ คาร์บอนไดออกไซดจ์ ากไข่ เพือ่ รักษา
คุณภาพของไข่ ถา้ เกบ็ ไวใ้ นระยะส้นั อุณหภูมิท่ีเหมาะสมควรอยปู่ ระมาณ 11.5  ซ. ( 55 ฟ.) และ
ใหม้ ีความช้ืนสัมพทั ธ์ประมาณ 80 % ถา้ เก็บไวน้ าน 30 - 60 วนั ควรเก็บไวใ้ นอุณหภูมิใกลเ้ คียงจุด
น้าแขง็ คือประมาณ 1.67  ซ. (35  ฟ.) และความช้ืนสมั พทั ธ์ 80 %

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 158

4. การบรรจุหีบห่อและการขนส่ง

โดยธรรมชาติของไขไ่ ก่ จะแตกง่ายเม่ือกระทบกบั ของแขง็ หรือกระทบกนั เอง การ
จดั การบรรจุหีบห่อ เพอ่ื ป้องกนั การบุบ ร้าว แตกของไข่ จึงจาเป็ นตอ้ งมีภาชนะท่ีจดั ทาข้ึนเป็ น
พิเศษ เฉพาะสาหรับการบรรจุไขไ่ ก่ ท้งั น้ีเพอ่ื ความสะดวกในการขนส่งและการเกบ็ รักษา ภาชนะ
บรรจุไขป่ ัจจุบนั ใชเ้ ป็นแผน่ แฟลท จุไขแ่ ผงละ 30 ฟอง ทาดว้ ยพลาสติกหรือกระดาษ (รูปท่ี 7.5)
โดยทวั่ ไปจะใชแ้ ผงไข่น้ีสาหรับบรรจุไขท่ ่ีเกบ็ จากเลา้ ก่อนท่ีจะนาไป คดั ขนาดและจดั เกรด และ
ใชใ้ นการขนส่งไข่ไปยงั ตลาด

รูปท่ี 7.5 แสดงแผงบรรจุไข่เพอื่ การเกบ็ รักษาและขนส่ง

5. ตลาดและปัญหาเกย่ี วกบั การตลาดไข่ไก่

5.1 วถิ ีการตลาด
ตลาดไขไ่ ก่ในประเทศไทย เป็นการขายไขส่ ดท้งั เปลือกท้งั หมด ไมเ่ หมือนต่างประเทศที่
พฒั นาแลว้ ที่นอกจากจะขายในรูปของไข่ท้งั เปลือกแลว้ ยงั ขายในรูปของผลิตภณั ฑไ์ ข่ตา่ งๆ ดว้ ย
ตลาดไขไ่ ก่จากผผู้ ลิตถึงผบู้ ริโภค จะตอ้ งผา่ นคนกลาง อยา่ งนอ้ ย 4 แห่ง คือ (รูปที่ 7.6)
5.1.1 พอ่ คา้ เก็บไข่ ซ่ึงส่วนมากไดแ้ ก่ เอเยน่ อาหารสัตว์ ที่จะใหบ้ ริการไปรับซ้ือไข่ถึงฟาร์ม
หรือใหผ้ เู้ ล้ียงนาไปส่งให้ จากน้นั ก็จะเก็บรวบรวมไข่ ไปส่งยงั ตลาดกลางไขห่ รือลง้ ไข่
5.1.2 พอ่ คา้ ไขร่ ายยอ่ ย เป็ นพอ่ คา้ รายยอ่ ยที่ซ้ือไข่จากฟาร์มเพือ่ ส่งตลาดกลาง หรือส่งให้
ร้านขายปลีก
5.1.3 ตลาดกลางไขไ่ ก่หรือลง้ ไข่ ตลาดกลางไข่ไก่ จะรับไขจ่ ากพอ่ คา้ เก็บไข่ พอ่ คา้ รายยอ่ ย
หรือจากฟาร์มโดยตรง บริษทั อาหารสัตว์ อาจทาหนา้ ที่เป็ นตลาดกลางดว้ ยก็ได้

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 159

5.1.4 ร้านขายปลีกและอ่ืนๆ เช่น ร้านอาหาร โรงแรม โรงพยาบาล หรือร้านทาขนม เป็ นตน้
ผเู้ ล้ียงไก่ไข่บางรายอาจขายไขใ่ นรูปของการทาสญั ญากบั บริษทั ผลิตอาหารสัตว์ โดยทาง
บริษทั จะกาหนดราคาตายตวั ตลอดท้งั ปี ให้ ซ่ึงผเู้ ล้ียงจะไดไ้ ม่ตอ้ งเส่ียงตอ่ การขาดทุน และมีรายได้
แน่นอน

10

พอ่ คา้ เกบ็ ไข่ พอ่ คา้ รายยอ่ ย
(80) (10)

80 10 5 5

ผผู้ ลิตไขเ่ ป็นการคา้ 70 ร้านขายปลีก 83 ผบู้ ริโภค
(100) (90)
และอ่ืนๆ

5 65 (83)

ตลาดกลาง ส่งต่างประเทศ
หรือลง้ ไข่ 10 (10) 2

(75)

3

รูปที่ 7.6 แสดงตวั อยา่ งตลาดไขไ่ ก่ในประเทศไทย (ปฐม ,2540ก)

จากตวั อยา่ งตลาดไขไ่ ก่ในประเทศไทย จะเห็นวา่ ไขส่ ่วนใหญ่(ประมาณ 80 %) จากผผู้ ลิต
จะผา่ นพอ่ คา้ เกบ็ ไข่ ซ่ึงเป็นตวั แทนขายอาหารสัตว์ จะรับซ้ือไข่จากผเู้ ล้ียงตามราคาข้ึนลงของตลาด
หรืออาจทาสัญญากาหนดราคาแน่นอนตลอดท้งั ปี กไ็ ด้ หรือบางรายผเู้ ล้ียงอาจเป็นเพียงผรู้ ับจา้ ง
เล้ียง โดยทางบริษทั เป็นผอู้ อกคา่ ใชจ้ ่ายท้งั หมด นอกจากโรงเรือน อุปกรณ์ และแรงงาน ผเู้ ล้ียงจะ
ไดร้ ับคา่ จา้ งเป็นรายเดือน กบั ค่าสมนาคุณพเิ ศษตามประสิทธิภาพในการเล้ียง และการใหไ้ ข่ของไก่
ก็ได้ ไขจ่ ากพอ่ คา้ เก็บไข่เกือบท้งั หมด (ประมาณ 70 %) กจ็ ะผา่ นไปยงั ตลาดกลางหรือลง้ ไข่ และ
จานวนเพียงเล็กนอ้ ยเท่าน้นั ที่ส่งไปยงั ร้านขายปลีกโดยตรง ท่ีตลาดกลางในขณะเดียวกนั ก็ทาหนา้ ที่
เป็นร้านขายส่งดว้ ย ไข่จากตลาดกลางส่วนใหญ่ จะถูกส่งไปยงั ร้านขายปลีก โรงแรม ภตั ตาคาร
โรงพยาบาล และโรงงานทาขนม และขณะเดียวกนั ตลาดกลางกท็ าการส่งออกไปยงั ตลาด
ต่างประเทศดว้ ย

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 160

5.2 แนวโน้มการตลาด
ตลาดไขไ่ ก่ส่วนใหญอ่ ยภู่ ายในประเทศ ในปัจจุบนั เกษตรกรรายยอ่ ยที่เล้ียงไก่ไขไ่ ดล้ ดลง

เป็นจานวนมาก เน่ืองจากกลไกของตลาด และตน้ ทุนการผลิตท่ีสูงข้ึนทาใหไ้ มส่ ามารถอยไู่ ด้ ผผู้ ลิต
ส่วนใหญ่ก็คือบริษทั ใหญ่ๆ จะเป็นผกู้ าหนดทิศทางของตลาด ดงั น้นั ทิศทางของตลาดจึง
เปล่ียนแปลงจากผลิตเพอื่ บริโภคภายในประเทศ มาเป็ นผลิตเพ่ือการส่งออกดว้ ย ราคาไข่
ภายในประเทศมีการข้ึนลงเป็ นธรรมชาติตามฤดูกาล บางช่วงท่ีราคาไข่ไก่ตกต่ามาก เช่น ในช่วง
เดือนธนั วาคมจนถึงหนา้ ร้อนในเดือนเมษายน เน่ืองจากเป็นช่วงโรงเรียนปิ ดภาคเรียนและฤดูร้อน
หรือช่วงที่มีเทศกาลกินเจ ทาใหค้ วามตอ้ งบริโภคไข่นอ้ ยลงกวา่ ปกติ ดงั น้นั ในช่วงน้ีจึงมีไขอ่ ยใู่ น
ตลาดมากกวา่ ปกติ ในการวางแผนการผลิต จาเป็นตอ้ งพิจารณาการเปล่ียนแปลงราคาในรอบปี
ดว้ ย(รูปท่ี 7.7) ช่วงท่ีไข่ไก่มีราคาสูงในรอบปี คือ นบั จากเดือนมิถุนายนจนถึงเดือนพฤศจิกายนของ
ทุกปี อยา่ งไรกต็ าม บางช่วงท่ีมีการผลิตไขอ่ อกมามากจนไมส่ ามารถบริโภคภายในประเทศไดห้ มด
จาเป็นตอ้ งมีการระบายไข่ออกจาหน่ายต่างประเทศ คือ ฮ่องกง หรือนาเขา้ โรงงานไข่ผงและ
โรงงานผลิตอาหารกุง้ เพ่ือลดจานวนไขท่ ่ีมากเกินพอออกจากวงจร

1.8

1.6

1.4

1.2

1

0.8

0.6 2533 2534
2535 2536
0.4 2537 2538

0.2

0
ม.ค. มี.ค. พ.ค. ก.ค. ก.ย. พ.ย.

รูปที่ 7.7 แสดงการเปลี่ยนแปลงราคาไขไ่ ก่ในประเทศในรอบปี

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 161

5.3 ปัญหาและการแก้ปัญหาเกย่ี วกบั การตลาดไข่ไก่

ตลาดสินคา้ เกษตรในปัจจุบนั ถึงแมจ้ ะดีข้ึน แต่ก็ยงั คงมีปัญหาอยู่ ปัญหาที่เกิดข้ึนในแตล่ ะ
สภาวะการณ์ไม่เหมือนกนั และไดพ้ ยายามท่ีจะแกป้ ัญหาร่วมกนั ของฝ่ ายตา่ ง ๆ ที่เกี่ยวขอ้ งกบั การ
ผลิตไข่ ไม่วา่ จะเป็นบริษทั ผผู้ ลิตลูกไก่ ผเู้ ล้ียงไก่ พอ่ คา้ รวมท้งั รัฐบาลท่ีจะตอ้ งร่วมกนั แกป้ ัญหา
เพอ่ื ใหธ้ ุรกิจไก่ไข่อยไู่ ดแ้ ละผบู้ ริโภคกไ็ ม่เดือดร้อนมากนกั ปัญหาตา่ ง ๆ ที่เคยเกิดข้ึนเก่ียวกบั
การตลาด พอที่จะสรุปไดด้ งั น้ี

5.3.1 ตน้ ทุนการผลิตไขส่ ูงข้ึน เนื่องจากราคาวตั ถุดิบอาหารสตั วบ์ างชนิดที่ตอ้ งนาเขา้ จาก
ต่างประเทศมีราคาแพง ทาใหร้ าคาอาหารสตั วท์ ี่ผลิตในประเทศสูง ส่งผลใหต้ น้ ทุนการผลิตสูงกวา่
ประมาณ 20 - 25 % เม่ือเปรียบเทียบกบั ตน้ ทุนอาหารสตั วข์ องตา่ งประเทศ จึงทาใหไ้ ม่สามารถ
ผลิตไข่ส่งขายตา่ งประเทศได้ การแกป้ ัญหาเกี่ยวกบั เรื่องน้ีรัฐบาลจะตอ้ งเขา้ มาช่วยเหลือ โดยการลด
หรือไม่เกบ็ ค่าเซอร์ชาร์จจากการนาเขา้ วตั ถุดิบอาหารสตั ว์ เช่น กากถวั่ เหลือง ปลาป่ น เพอ่ื ลดตน้ ทุน
การผลิตอาหารสัตวใ์ นประเทศ

5.3.2 ค่าใชจ้ า่ ยตา่ ง ๆ ในเรื่องการเล้ียงไก่ไข่ (ค่าโสหุย้ ) สูงข้ึนเร่ือย ๆ ไม่วา่ จะเป็น
คา่ แรงงาน ท่ีดิน ค่าก่อสร้างโรงเรือน

5.3.3 ค่าแรงงานสูง และขาดแคลนแรงงานท่ีมีคุณภาพในฟาร์ม แรงงานท่ีพอมีฝีมือมกั จะ
อพยพเขา้ ทางานในโรงงานหมด เนื่องจากการขยายตวั ดา้ นอุตสาหกรรมมาก และรัฐขาดนโยบาย
ท่ีแน่ชดั ในเร่ืองของการเกษตรอุตสาหกรรม ดงั น้นั รัฐควรส่งเสริมและสนบั สนุนแรงงานที่เป็ น
ผผู้ ลิตอาหาร เพ่อื เล้ียงประชากรของประเทศ โดยจ่ายค่าแรงงานใหส้ ูงกวา่ แรงงานในโรงงาน
อุตสาหกรรม เพ่ือจูงใจใหท้ างานในฟาร์มมากข้ึน

5.3.4 การเคล่ือนไหวของราคาไข่ไม่เปล่ียนแปลงมากนกั เม่ือเปรียบเทียบกบั สินคา้ ชนิดอ่ืน
ในขณะที่ตน้ ทุนการผลิตสูงข้ึน รวมท้งั วตั ถุดิบอาหารสตั วท์ ่ีสูงข้ึน 3 - 4 เทา่ แต่ราคาไข่ยงั คงเทา่ เดิม
ควรมีการต้งั กฏเกณฑใ์ นการกาหนดราคา โดยการร่วมมือกนั หลาย ๆ ฝ่ าย และรัฐอาจจะตอ้ งใหเ้ งิน
อุดหนุนเพ่ือช่วยพยงุ ราคา ในบางช่วงท่ีราคาไข่ในทอ้ งตลาดต่ากวา่ ราคาตน้ ทุนการผลิตจริง เพ่อื
ไมใ่ หผ้ บู้ ริโภคเดือดร้อนและผเู้ ล้ียงไก่กส็ ามารถอยไู่ ด้

5.3.5 การขยายตวั ของบริษทั ใหญ่ ๆ ท่ีขยายปริมาณการเล้ียง ไมม่ ีการควบคุมปริมาณการ
ผลิต ทาใหม้ ีการแยง่ ตลาด ในบางคร้ังทาใหม้ ีไข่ออกมาในตลาดมากเกินไป ทาใหต้ อ้ งลดราคาลง
หรือ ขายตดั ราคากนั เอง และเป็นสาเหตุใหผ้ ูเ้ ล้ียงรายยอ่ ยลดลง และนบั วนั จะลดลงเร่ือยๆ
โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ในชนบทเพราะไม่สามารถปรับลดตน้ ทุนในการผลิตได้ การแกป้ ัญหาจะตอ้ ง
ร่วมมือกนั หลายฝ่ ายใชม้ าตรการตา่ งๆ เช่น ลดกาลงั การผลิตลูกไก่ไข่ มีการควบคุมตูฟ้ ักลูกไก่ท่ี

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 162

ผลิตออกมามากเกินพอจะตอ้ งทาลายทิง้ หรือทาเป็ นอาหารกงุ้ ไข่ส่วนหน่ึงนาเขา้ โรงงานไข่ผงและ
ส่งออกตลาดตา่ งประเทศ โดยรัฐจะตอ้ งเขา้ มาช่วยเหลือในเรื่องกองทุนตา่ ง ๆ เพอื่ การส่งออกไข่
และจดั หาหรือขยายตลาดตา่ งประเทศ ส่วนตลาดในประเทศ จะตอ้ งมีการรณรงคใ์ หค้ นไทย
บริโภคไข่ใหม้ ากข้ึน เพื่อไมใ่ หไ้ ขใ่ นประเทศลน้ ตลาด และยงั ทาใหร้ าคาไขม่ ีเสถียรภาพ

เอกสารอ้างองิ

กญั ญาณฐั กิติวงค์ และ กรรณิกา แซ่ลิ่ว. 2562. การผลติ และการตลาดไข่ไก่ในประเทศไทย.
วารสารแก่นเกษตร 47 (ฉบบั พเิ ศษ 1) : 889 – 894. URL : https://ag2.kku.ac.th › kaj › PDF
[คน้ เม่ือ 23 ตุลาคม 2562].

กองแผนงาน กรมปศุสัตว.์ 2561. ร่างยทุ ธศาสตร์ไก่ไข่ ฉบบั ที่ 3 (พ.ศ. 2562 – 2566).
URL : http://planning.dld.go.th/th/index.php/th/policy-menu/749-2562-2566.

จิตติมา กนั ตนามลั ลกุล, อจั ฉรา โพธ์ิดี. 2559. กลยุทธ์การผลติ และการตลาดของธุรกจิ ไข่ไก่ใน
ประเทศไทย. วารสารเกษตรพระจอมเกลา้ : 34 (2) : 41-50.
URL : https://www.tci-thaijo.org/index.php/agritechjournal/. [คน้ เมื่อ 23 ตุลาคม 2562].

ปฐม เลาหะเกษตร. 2540. การเลยี้ งสัตว์ปี ก. พมิ พค์ ร้ังที่ 3. นนทบุรี : สหมิตรออฟเซต.
ปรีชา พรามณีโชติ. 2543. เอกสารประกอบการสอนวชิ า การผลติ ไก่ไข่. คณะวชิ าสัตวศาสตร์

วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยสี งขลา
ราชศกั ด์ิ ช่วยชูวงศ.์ 2538. อปุ กรณ์และการใช้เคร่ืองมือในฟาร์มเลยี้ งสัตว์. นครศรีธรรมราช :

ภาควชิ าสตั วศาสตร์ คณะเกษตรศาสตร์ สถาบนั เทคโนโลยรี าชมงคล.

บทที่ 8

การวางแผนการผลติ ไก่ไข่

1. การบันทกึ และจัดเกบ็ ข้อมูลเกยี่ วกบั การผลติ ไก่ไข่

การบนั ทึกและจดั เกบ็ ขอ้ มูลเกี่ยวกบั การเล้ียง เป็นส่ิงที่สาคญั ซ่ึงก่อใหเ้ กิดประโยชน์อยา่ ง

มากต่อผเู้ ล้ียง การเก็บขอ้ มูลการเล้ียงไก่ไข่แต่ละรุ่น สามารถใชเ้ ป็นหลกั ฐานแสดงถึง

ความสามารถของผเู้ ล้ียง และทาใหท้ ราบถึงสภาพการเปล่ียนแปลงที่เกิดข้ึนจากการเล้ียงไก่แต่ละ

รุ่น ในแตล่ ะช่วงเวลา การจดบนั ทึกขอ้ มูลเป็นงานท่ีตอ้ งการความละเอียด และตอ้ งจดบนั ทึกขอ้ มูล

เป็นปัจจุบนั ลงในแบบฟอร์มทุกๆ วนั และสิ่งที่สาคญั ในการบนั ทึกขอ้ มูลคือ ความถูกตอ้ งและ

ความสมบูรณ์ของขอ้ มูลที่บนั ทึก เพราะจะทาใหก้ ารสรุปขอ้ มูลไม่ผดิ พลาด

1.1 ประโยชน์ของการจดบันทกึ ข้อมูล

1.1.1 เป็นการทาประวตั ิการเล้ียงไก่แตล่ ะรุ่น

1.1.2 ทาใหต้ น้ ทุนการผลิตลดลง เช่น การจดบนั ทึกการไขข่ องไก่เป็นรายวนั ทาใหผ้ เู้ ล้ียง

สามารถควบคุมอาหารท่ีกิน และคดั ไก่ท่ีไมไ่ ข่ออกจากฝงู ได้

1.1.3 ทาใหท้ ราบถึงสภาพการผลิตท่ีแทจ้ ริงในฟาร์ม เมื่อเปรียบเทียบกบั มาตรฐานของ

พนั ธุ์

1.1.4 ทาใหร้ ู้ถึงสภาพของฝงู ไก่ไข่ไดใ้ นทนั ทีทนั ใด เช่น การจดบนั ทึกการกินอาหารใน

แตล่ ะวนั ของไก่ ถา้ พบวา่ ไก่กินอาหารลดลง แสดงวา่ มีความผดิ ปกติเกิดข้ึน ผเู้ ล้ียงตอ้ งรีบหาสาเหตุ

และแกไ้ ขโดยทนั ที ทาใหป้ ัญหาน้นั บรรเทาเบาบางลงไปได้

1.1.5 สามารถประเมินผลการทางานของคนงานประจาเลา้ ได้

1.1.6 ขอ้ มูลต่างๆ ท่ีไดจ้ ากการเล้ียงไก่แต่ละรุ่น สามารถใชเ้ ป็นแนวทางในการปรับปรุง

ประสิทธิภาพการผลิตของไก่รุ่นต่อไป

1.2 ประเภทของข้อมูลฟาร์มทค่ี วรจัดเกบ็ ขอ้ มูลฟาร์มที่สาคญั มี 2 กลุ่ม คือ รายละเอียด

เก่ียวกบั ขอ้ มูลฟาร์มในปัจจุบนั และ ขอ้ มูลเกี่ยวกบั ทางเลือกทางธุรกิจฟาร์ม

1.2.1 รายละเอียดขอ้ มูลฟาร์ม เป็นขอ้ มูลที่ตอ้ งบนั ทึกทุกวนั ไดแ้ ก่ ปริมาณการกินอาหาร

ผลผลิตไข่ อตั ราการตาย อตั ราการแลกเปลี่ยนอาหารเป็นไข่ ปริมาณการใชป้ ัจจยั การผลิตตา่ งๆ

รายได้ รายจา่ ย และตน้ ทุนการผลิต ขอ้ มูลท่ีบนั ทึกในแต่ละวนั ตอ้ งเกบ็ รวบรวม และสรุปเก็บไวท้ ุก

ๆ สัปดาห์ เพ่อื จะไดน้ าไปคานวณหาคา่ ตา่ งๆ เช่น ประสิทธิภาพการใชอ้ าหาร เปอร์เซ็นตก์ ารไข่

เป็ นตน้

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 164

1.2.2 ขอ้ มูลเก่ียวกบั ทางเลือกของธุรกิจฟาร์ม เป็นขอ้ มูลเกี่ยวกบั วตั ถุดิบอาหารสัตว์ ยา
และวคั ซีน อาหารสัตวช์ นิดใหม่ แหล่งสินเช่ือ ขา่ วสารเก่ียวกบั ระดบั ราคาผลิตผลของฟาร์ม เป็น
ตน้ เพอื่ ใชเ้ ป็นทางเลือกในการตดั สินใจในการวางแผนฟาร์ม

1.3 การรวบรวมข้อมูลทางด้านสถิติ
1.3.1 การจัดทาแบบฟอร์มการเกบ็ ข้อมูล เพื่อใหก้ ารจดั เก็บขอ้ มูลถูกตอ้ ง สะดวก รวดเร็ว
และเป็นรูปแบบเดียวกนั จึงตอ้ งออกแบบเพ่ือใหส้ ามารถเกบ็ ขอ้ มูลท่ีตอ้ งการท้งั หมด ไดแ้ ก่ แบบ
บนั ทึกประจาสปั ดาห์ของฝงู ไก่สาว แบบสรุปผลการเล้ียงไก่สาว แบบรายงานน้าหนกั ไก่ แบบ
บนั ทึกประจาสัปดาห์สาหรับฝงู ไก่ไข่ สรุปขอ้ มูล 4 สัปดาห์ รายงานการใหย้ าและวคั ซีน แบบ
สรุปผลผลิต เป็นตน้

1.3.2 การบันทกึ ข้อมูล ข้อมูลทจี่ ะต้องบันทกึ ในแบบฟอร์มต่าง ๆ ได้แก่
1. วนั ท่ีรับไก่ พนั ธุ์ไก่ จานวนไก่ท้งั หมด
2. จานวนไก่ตายและคดั ทิ้งในแต่ละวนั
3. จานวนไก่ท่ีเหลือเมื่ออายุ 18 สัปดาห์ และเมื่อสิ้นสุดการเล้ียง
4. น้าหนกั เมื่อเริ่มตน้ เล้ียง และตลอดระยะเวลาการเล้ียง
5. ปริมาณอาหารที่กินในแต่ละวนั
6. สถิติการไข่แต่ละวนั ของแม่ไก่แต่ละตวั
7. จานวนไข่รวมในแต่ละวนั จานวนไขท่ ี่ขายหรือจานวนไข่เขา้ ฟัก
8. จานวนไขท่ ่ีผดิ ปกติหรือคดั ทิง้
9. การใหย้ าและวติ ามิน โดยตอ้ งบนั ทึกชื่อยา บริษทั ท่ีผลิต วนั ท่ีผลิต วนั หมดอายุ ขนาด
ที่ใช้ วนั ท่ีและระยะเวลาที่ใหย้ า
10. การทาวคั ซีน จะตอ้ งบนั ทึกช่ือทางการคา้ บริษทั ผผู้ ลิต วนั หมดอายุ วธิ ีการให้ และ
วนั ท่ีทาวคั ซีน
11. ความยาวแสง และเวลาใหแ้ สง
12. อุณหภูมิสูงสุด-ต่าสุด และความช้ืนสมั พทั ธ์ในแตล่ ะวนั
1.3.3 การคานวณหาค่าต่างๆ จากข้อมูลทไ่ี ด้มา ไดแ้ ก่
1.3.3.1 อตั ราการไข่ (rate of production) หมายถึงเปอร์เซ็นตก์ ารไข่ในระยะเวลาหน่ึง
1.3.3.2 จานวนไก่เมื่อเร่ิมตน้ เล้ียง (hen-housed)จานวนไก่ท่ีมีในวนั ที่ฝงู ไก่เริ่มไข่ได้ 5 %
1.3.3.3 ผลผลิตไขค่ ิดจากจานวนแมไ่ ก่เร่ิมตน้ เล้ียง (hen-housed production) หมายถึง
เปอร์เซ็นตก์ ารไข่ท่ีคิดจากจานวนแมไ่ ก่เมื่อเร่ิมตน้ เล้ียง

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 165

1.3.3.4 ผลผลิตไข่คิดจากจานวนแมไ่ ก่ท่ีเหลืออยใู่ นวนั น้นั (hen-day production) หมายถึง
เปอร์เซ็นตก์ ารไข่ท่ีคิดจากจานวนแมไ่ ก่ท่ีเหลืออยใู่ นวนั น้นั

1.3.3.5 ผลผลิตไขต่ อ่ ปี (annual production) หมายถึง จานวนไข่ที่ไดต้ ่อแมไ่ ก่ 1 ตวั ใน

ระยะเวลาการไข่ 1 ปี
1.3.3.6 น้าหนกั ตวั (body weight) ทาไดโ้ ดยการสุ่มน้าหนกั ไก่ 10 % ของฝงู ทุกสปั ดาห์

และเฉลี่ยน้าหนกั ไก่ท้งั หมดที่ชง่ั ต่อตวั ไก่ เพ่ือใชเ้ ปรียบเทียบกบั น้าหนกั มาตรฐานตามอายไุ ก่แต่ละ
สายพนั ธุ์

1.3.3.7 น้าหนกั ไข่ (egg weight) คิดจากน้าหนกั ไข่ท้งั หมด หารดว้ ยจานวนไขท่ ้งั หมด เพ่อื
ใชเ้ ป็นเกณฑใ์ นการกาหนดน้าหนกั ไขเ่ ขา้ ฟัก

1.3.3.8 อตั ราการเปล่ียนอาหารเป็นไข่ (feed conversion ratio) หมายถึงจานวนอาหารท่ีใช้

เป็นกิโลกรัม ต่อจานวนไข่ท่ีผลิตได้ 1 กิโลกรัม
1.3.3.9 ความสม่าเสมอของฝงู (uniformity) หมายถึง จานวนไก่ท้งั หมดที่มีน้าหนกั อยู่

ระหวา่ ง + 10 % ของน้าหนกั เฉล่ีย ต่อจานวนไก่ท้งั หมดท่ีชงั่
1.3.3.10 อตั ราการเล้ียงรอด (viability) หมายถึงจานวนไก่ที่เล้ียงรอด เมื่อเปรียบเทียบกบั

จานวนไก่ที่เริ่มตน้ เล้ียง แบง่ ออกเป็ น 2 ระยะ คือ
1) อตั ราการเล้ียงรอดต้งั แต่ระยะแรกเกิดจนถึงอายุ 18 สปั ดาห์
2) อตั ราการเล้ียงรอดในระยะไข่ เริ่มต้งั แต่อายุ 18 สัปดาห์ จนถึงปลดขาย เป็นตน้
1.3.3.11 จานวนไก่ไขเ่ ฉล่ีย (average number of layer) คิดจากจานวนไก่ท่ีเริ่มตน้ เล้ียง และ

จานวนไก่ที่เหลืออยหู่ ารดว้ ย 2 เน่ืองจากฝงู ไก่ไข่ ตอ้ งใชร้ ะยะเวลาในการเล้ียงนาน ทาใหจ้ านวน
ไก่ตายและคดั ทิง้ สูง ดงั น้นั การประมาณประสิทธิภาพการผลิตของฝงู บางคร้ังจึงตอ้ งคิดจาก
จานวนไก่เฉลี่ย เช่น การคานวณผลผลิตไข่ หรือการประมาณปริมาณอาหารท่ีกิน ทาใหค้ ่าที่ได้

ใกลเ้ คียงกบั ความจริงมากท่ีสุด

1.3.4 การสร้างกราฟ เพอ่ื ใหง้ ่ายตอ่ การติดตามประสิทธิภาพการผลิตของฝงู ขอ้ มูลต่างๆ

ท่ีบนั ทึก จะตอ้ งถูกปรับใหเ้ ป็นขอ้ มูลตอ่ สัปดาห์ และสร้างเป็นรูปกราฟ เพ่ือใหง้ ่ายต่อการ

เปรียบเทียบความแตกต่างระหวา่ งสภาพการผลิตจริงกบั มาตรฐานประจาพนั ธุ์ ซ่ึงจะเป็นตวั

ช้ีใหเ้ ห็นถึงสภาพการผลิตของผเู้ ล้ียง และสิ่งตา่ งๆ ที่เป็นปัจจยั ผนั แปรที่ทาใหผ้ ลผลิตที่ไดแ้ ตกต่าง
ไปจากมาตรฐาน กราฟที่ควรแสดงไดแ้ ก่ กราฟแสดงผลิตไข่ แสดงปริมาณอาหารท่ีกินในแต่ละ

สปั ดาห์ เพ่อื นามาเปรียบเทียบกบั ผลผลิตไข่ที่ได้ และกราฟแสดงน้าหนกั ตวั เป็นการแสดงน้าหนกั
ตวั ในแตล่ ะระยะเร่ิมตน้ จนถึงปลดขาย

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 166

สปั ดาห์

รูปท่ี 24 กราฟแสดงการให้อาหารและน้าหนกั ตวั ไก่ระยะไก่เลก็ -รุ่น (อาวธุ , 2538)

รูปที่ 25 กราฟแสดงประสิทธิภาพการผลิตไก่ไข่ (อาวธุ , 2538)

2. การวเิ คราะห์ปัจจัยการผลติ ไก่ไข่

ในการผลิตไก่ไข่ เมื่อเริ่มตน้ วางแผนการผลิต จะผลิตมากนอ้ ยแค่ไหน อยา่ งไร ผเู้ ล้ียง
จะตอ้ งคานวณตน้ ทุนการผลิต เพอ่ื จาไดร้ ู้วา่ ผลผลิตที่ออกมาน้นั ใชต้ น้ ทุนการผลิตเท่าไร เทียบกบั

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 167

ราคาซ้ือขายในทอ้ งตลาดแลว้ ผลตอบแทนจากการลงทุนน้นั คุม้ ค่าหรือไม่ หรือจะปรับเปลี่ยน
แผนการผลิตอยา่ งไร

2.1 ปัจจัยการผลติ ท่ีสาคญั ไดแ้ ก่

2.1.1 ทดี่ ิน ผลตอบแทนจากการใชท้ ่ี ดิน เรียกวา่ คา่ เช่า
2.1.2 แรงงาน ผลตอบแทนจากการใชแ้ รงงาน คือ ค่าจา้ ง

2.1.3 ทุน ผลตอบแทนจากการใชท้ ุน เรียกวา่ คา่ ดอกเบ้ีย ทุน หมายถึง อุปกรณ์ เคร่ืองมือ
สิ่งก่อสร้าง เช่น โรงเรือน เป็นตน้ ผลตอบแทนจากการใชเ้ งินทุนซ้ือเคร่ืองมือ อุปกรณ์การผลิต เพอ่ื
ทาการผลิต คือคา่ ดอกเบ้ีย

2.1.4 การประกอบการ ผลตอบแทนจากการประกอบการ เรียกวา่ กาไร

2.2 ค่าใช้จ่ายในการผลติ แบ่งออกเป็ น 2 ลกั ษณะใหญ่ ๆ คือ
2.2.1 ค่าใช้จ่ายคงท่ี (Fixed costs) หมายถึง คา่ ใชจ้ า่ ยท่ีไมเ่ ปล่ียนแปลงไปตามปริมาณการ
ผลิต จดั เป็นตน้ ทุนคงท่ี ซ่ึงไมว่ า่ ผผู้ ลิตจะทาการผลิตมากนอ้ ยแค่ไหนก็ตาม ตน้ ทุนคงที่น้ี จะตายตวั
เสมอ และผผู้ ลิตไม่สามารถจะเปล่ียนแปลงปริมาณการใชป้ ัจจยั ดงั กล่าวได้ ในช่วงระยะเวลาของ
การผลิตน้นั เช่น ท่ีดิน โรงเรือนและอุปกรณ์ต่าง ๆ เป็นตน้ คา่ ใชจ้ ่ายคงที่ น้ี แบ่งออกได้ เป็น
2 ประเภท
2.2.1.1 ค่าใช้จ่ายคงทท่ี เ่ี ป็ นเงินสด หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายท่ีผผู้ ลิตจะตอ้ งจ่ายในรูปของเงินสด
ในจานวนคงท่ีตอ่ ปี เช่น ค่าเช่าท่ีดิน คา่ ภาษี คา่ ประกนั คา่ ดอกเบ้ียของเงินลงทุน เป็ นตน้
2.2.1.2 ค่าใช้จ่ายคงทที่ ไี่ ม่เป็ นเงนิ สด หมายถึง คา่ ใชจ้ ่ายที่ผผู้ ลิตไมไ่ ดจ้ า่ ยออกไปจริงในรูป
ของเงินสด แตถ่ ือวา่ เป็ นส่วนหน่ึงของตน้ ทุนการผลิต ไดแ้ ก่ ค่าเส่ือมราคา หรือค่าสึกหรอของ
โรงเรือน เคร่ืองมือและอุปกรณ์ต่าง ๆ ซ่ึงมูลค่าของมนั จะเปล่ียนแปลงเน่ืองจากการใชง้ านหรือ
ความลา้ สมยั คา่ ใชจ้ ่ายที่เกิดข้ึนจากการใชท้ รัพยส์ ินประเภทน้ี จะเป็นคา่ สึกหรอจากการใช้
เคร่ืองมือน้นั ๆ ในแต่ละปี และจะมีค่าใชจ้ า่ ยเกิดข้ึนทุกปี จนกวา่ จะหมดอายกุ ารใชง้ าน นอกจากน้ี
ยงั มีค่าเสียโอกาส เช่น คา่ ดอกเบ้ียเงินลงทุนของตวั เอง คา่ จา้ งแรงงานคนในครอบครัว คา่ จา้ ง
แรงงานในการจดั การของตนเอง เพราะแรงงานเหล่าน้ี ถา้ ไม่ทาเองกต็ อ้ งจา้ งคนอ่ืนทาให้ จึง
จาเป็นตอ้ งจา่ ยคา่ แรงงาน เป็นคา่ เสียโอกาสใหก้ บั ตนเองและของคนในครอบครัว
2.2.2 ค่าใช้จ่ายผนั แปร (Variable costs) หมายถึง ตน้ ทุนการผลิตท่ีเปลี่ยนแปลงไปตาม
ปริมาณการผลิต ซ่ึงเป็นคา่ ใชจ้ า่ ยท่ีเกิดจากการใชป้ ัจจยั ผนั แปรในการผลิตสัตว์ และปัจจยั ผนั แปร
จะตอ้ งใชห้ มดไปในช่วงการผลิตน้นั ๆ เช่น คา่ พนั ธุ์ คา่ อาหาร คา่ จา้ งแรงงานชว่ั คราว ตน้ ทุนผนั
แปร แบง่ ออกได้ เป็น 2 ประเภท คือ

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 168

2.2.2.1 ต้นทนุ ผนั แปรทเี่ ป็ นเงินสด หมายถึง คา่ ใชจ้ ่ายที่ผผู้ ลิตจ่ายออกไปจริง เป็นเงินสด
จากการใชป้ ัจจยั ผนั แปรตา่ ง ๆ เช่น คา่ พนั ธุ์ ค่าอาหารสัตว์ คา่ จา้ งแรงงานชว่ั คราว

2.2.2.2 ต้นทนุ ผนั แปรทไี่ ม่เป็ นเงนิ สด หมายถึง คา่ ใชจ้ า่ ยท่ีผผู้ ลิตไม่ไดอ้ อกไปจริงเป็ นเงิน
สด อาจเป็นค่าใชจ้ ่ายท่ีคิดให้กบั ปัจจยั การผลิตผนั แปรตา่ ง ๆ ท่ีเป็นของผผู้ ลิตเอง หรือไดร้ ับมาแลว้
กใ็ ชไ้ ปในรูปของสิ่งของ

2.3 การใช้ปัจจัยการผลติ และการตัดสินใจทาการผลติ โดยทว่ั ไป พิจารณา ดงั น้ี
2.3.1 ถา้ ทราบเฉพาะราคาปัจจยั การผลิต จะพยายามผลิตโดยเสียค่าใชจ้ า่ ยตอ่ หน่วย ต่าที่สุด
เช่น ในการผลิตไข่ไก่ หนกั 1 กิโลกรัมหรือ 1 ฟอง จะตอ้ งเสียค่าใชจ้ ่ายต่าท่ีสุด เพราะในตลาด
ท่ีมีการแขง่ ขนั สมบูรณ์ ราคาสินคา้ เกษตรมกั มีราคาเดียว เกษตรกรท่ีเสียคา่ ใชจ้ า่ ยต่าสุด จะได้
ผลตอบแทนสูงสุด ซ่ึงเกษตรกรอาจจะไม่ทราบราคาของผลผลิตล่วงหนา้ จึงยงั ไม่สามารถคิดหา
กาไรหรือผลตอบแทนได้ เพราะฉะน้นั การผลิตจะตอ้ งคานึงถึงคา่ ใชจ้ ่ายต่อหน่วยท่ีต่าสุดก่อน
2.3.2 ในกรณีที่เกษตรกรไม่มีค่าใชจ้ ่ายเป็นตวั เงิน คือ ใชเ้ ฉพาะแรงงานของครอบครัว ใช้
เฉพาะดินของตนเอง โรงเรือนและอุปกรณ์ของตนเอง ไมต่ อ้ งจา้ งคนอื่น การผลิตควรคานึงถึง
รายไดส้ ูงสุดเป็นอนั ดบั แรก รายได้ = จานวนผลผลิต X ราคาผลผลิต
2.3.3 ถา้ ทราบท้งั ราคาผลิตผล และราคาปัจจยั การผลิต ก็จะผลิตตรงจุดที่ไดก้ าไรสูงสุด
หรือไดร้ ายไดส้ ุทธิสูงสุด หรือผลตอบแทนสูงสุด เพราะการคาดคะเนราคา สามารถคานวณหา
ผลตอบแทนไดด้ งั น้ี
รายไดส้ ุทธิ = รายไดร้ วม - ตน้ ทุนผนั แปร

= ราคาผลผลิต X จานวนผลผลิต - ตน้ ทุนผนั แปร
ผลตอบแทนสุทธิ = รายไดร้ วม - (ตน้ ทุนผนั แปร + ตน้ ทุนคงที่ท่ีเป็นเงินสดและไมเ่ ป็นเงินสด

(กาไร)
2.3.4 ถา้ ปัจจยั การผลิตมีหลายชนิด แตล่ ะชนิด สามารถใชแ้ ทนกนั ได้ ใหพ้ ยายามใชป้ ัจจยั
ท่ีมีราคาถูกแทนปัจจยั ที่มีราคาแพงเสมอ
2.3.5 อตั ราผลตอบแทนจากการลงทุน ในกรณีที่เกษตรกรกูเ้ งินมาลงทุน ถา้ อตั รา
ผลตอบแทนหรืออตั รากาไร (% ของกาไร) ยงั สูงกวา่ ดอกเบ้ีย ก็ใหข้ ยายการผลิต โดยกยู้ มื เงินมา
ลงทุนเพ่มิ ข้ึนเรื่อย ๆ จนถึงจุดท่ีทาให้ อตั ราผลตอบแทนจากการลงทุน เทา่ กบั อตั ราดอกเบ้ียเงินกู้
จึงจะหยดุ ขยายการผลิต เช่น กยู้ มื เงิน ร้อยละ 15 ผลตอบแทนจากการลงทุน ควรเท่ากบั หรือ
มากกวา่ ร้อยละ 15

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 169

2.4 การคดิ ค่าสึกหรอหรือค่าเส่ือมราคา
ทรัพยส์ ินบางประเภท มีอายกุ ารใชง้ านนานหลายปี มูลคา่ หรือราคาของมนั จะเปล่ียนแปลง
ไปตามสภาพ เนื่องจากถูกนาไปใชแ้ ลว้ เกิดการสึกหรอ หรือลา้ สมยั ทรัพยส์ ินประเภทน้ี ส่วนมาก
จะเป็นทรัพยส์ ินประกอบการ เช่น เครื่องจกั รกล เคร่ืองมือท่ีใชใ้ นการทาฟาร์มต่าง ๆ และ
ทรัพยส์ ินถาวรบางชนิด เช่น โรงเรือน วธิ ีการคิดค่าเส่ือมราคามีหลายวธิ ี แตว่ ิธีท่ีง่าย และไม่
ซบั ซอ้ น สามารถคานวณไดด้ งั น้ี

คา่ สึกหรอหรือคา่ เสื่อมราคาแตล่ ะปี = ราคาทรัพยส์ ินท่ีซ้ือมา - มูลคา่ ซาก
อายกุ ารใชง้ าน (ปี )

ทรัพยส์ ินบางอยา่ ง ไมจ่ าเป็นตอ้ งคิดมูลค่าซาก เช่น ถงั อาหารพลาสติก รางน้าพลาสติก
สายยาง ดงั น้นั จึงมีมูลค่าซาก เทา่ กบั 0

ค่าเสื่อมราคา = ราคาทรัพยส์ ินที่ซ้ือมา
อายกุ ารใชง้ าน(ปี )

2.5 การคิดค่าเสียโอกาส
คา่ เสียโอกาสของเงินลงทุน ถือเป็นค่าใชจ้ า่ ยประเภทหน่ึง เน่ืองจากเงินจานวนน้ีถา้ ไม่
ลงทุนเล้ียงสัตว์ เกษตรกรก็สามารถนาเงินไปลงทุนในกิจการอ่ืนๆ จะไดผ้ ลตอบแทนในอตั ราหน่ึง
เช่นกนั โดยทว่ั ไป การคิดคา่ เสียโอกาสของเงินลงทุน นิยมใชก้ บั อตั ราดอกเบ้ียเงินฝากประจาท่ี
ไดร้ ับจากธนาคาร หรือสถาบนั การเงิน (แบบที่ 1) ส่วนคา่ เสียโอกาสของเงินลงทุนของตน้ ทุนคงท่ี
ท่ีลงทุนสร้างโรงเรือน ซ้ือเคร่ืองมือและอุปกรณ์ (แบบที่2)

แบบที่ 1 ค่าเสียโอกาสของเงินลงทุน = จานวนเงินท่ีลงทุนในการเล้ียงสัตว์ X อตั ราดอกเบ้ีย
100

แบบที่ 2 ค่าเสียโอกาสของโรงเรือน = ( ราคาทรัพยส์ ินท่ีซ้ือมา+มูลค่าซาก) X อตั ราดอกเบ้ีย

และอุปกรณ์ 2

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 170

2.6 การคดิ ดอกเบยี้

ดอกเบ้ียเป็ นตน้ ทุนส่วนหน่ึง ที่ตอ้ งคิดรวมเขา้ ไปดว้ ย ไมว่ า่ จะเป็นการกยู้ มื เงินทุนจาก
สถาบนั การเงินตา่ งๆ หรือเอาเงินส่วนตวั มาลงทุน การคิดดอกเบ้ีย แบง่ ออกได้ 2 กรณี คือ

1. กรณีกูเ้ งินมาลงทุน คิดอตั ราดอกเบ้ียเงินกูจ้ ากธนาคาร
2. กรณีใชเ้ งินส่วนตวั มาลงทุน ใหค้ ิดอตั ราดอกเบ้ียเงินฝากประจา
การคิดดอกเบ้ีย จึงตอ้ งแยกคิดใหล้ ะเอียดวา่ เป็ นการกูเ้ งินลงทุนท้งั หมด หรือใชเ้ งินส่วนตวั
ลงทุนท้งั หมด หรือกเู้ งินเพียงบางส่วน เช่น กมู้ าสร้างโรงเรือน ซ้ือเคร่ืองมือและอุปกรณ์ต่าง ๆ
ส่วนเงินลงทุนหมุนเวยี นอื่น ๆ อาจใชเ้ งินส่วนตวั ที่มีอยแู่ ลว้
การคิดดอกเบ้ีย แบ่งออกไดด้ งั น้ี

(1) การคิดดอกเบ้ียสาหรับทรัพยส์ ินท่ีมีคา่ เส่ือม
= (ราคาทรัพยส์ ินที่ซ้ือมา + มูลคา่ ซาก) x อตั ราดอกเบ้ีย(%)
2

(2) การคิดดอกเบ้ียสาหรับทรัพยส์ ินที่ไมม่ ีคา่ เส่ือม (มูลคา่ ซาก = 0)

= (ราคาทรัพยส์ ินที่ซ้ือมา) x อตั ราดอกเบ้ีย (%)
2

(3) การคิดดอกเบ้ียสาหรับเงินทุนของตน้ ทุนผนั แปร
= ตน้ ทุนผนั แปรท้งั หมด x อตั ราดอกเบ้ีย (%)

2.7 การคานวณต้นทนุ การผลติ นาขอ้ มูลต่าง ๆ มาคิดเป็ นตน้ ทุนการผลิต ไดแ้ ก่
2.7.1 คา่ โรงเรือน การคิดตน้ ทุนดา้ นโรงเรือนปกติ จะคิดในแง่ของคา่ เส่ือมราคา ซ่ึงจะ
เกี่ยวขอ้ งกบั อายกุ ารใชง้ าน วา่ ยาวนานแค่ไหน การลงทุนค่าก่อสร้างเริ่มตน้ และสภาพของโรงเรือน
2.7.2 อุปกรณ์และเครื่องจกั รกลต่าง ๆ คิดเหมือนโรงเรือน
2.7.3 ค่าอาหารไก่ ซ่ึงคิดเป็นค่าใชจ้ ่ายประมาณ 65 - 80 % ของทุนหมุนเวยี น
2.7.4 คา่ พนั ธุ์
2.7.5 ยารักษาโรคและวคั ซีน
2.7.6 ค่าวสั ดุรองพ้ืน

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 171

2.7.7 ค่าน้าและคา่ ไฟฟ้า
2.7.8 ค่าแรงงาน
2.7.9 คา่ ภาษีท่ีดิน
2.7.10 ค่าเส่ือมของโรงเรือนและอุปกรณ์
2.7.11 คา่ ดอกเบ้ีย
2.7.12 ค่าเสียโอกาส
2.7.13 คา่ ใชจ้ ่ายอ่ืนๆ
2.7.14 รายไดร้ องจากการขายผลผลิต เช่นมูลไก่ ถุงอาหาร

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 172
ร้อยละ
ตารางที่ 27 แสดงรายละเอียดตน้ ทุนการผลิตแต่ละประเภท

รายการ
ต้นทุนผนั แปร
1. ค่าแรงงานช่ัวคราว
2. ค่าวสั ดุ

2.1 คา่ พนั ธุ์
2.2 ค่าอาหาร
2.3 ค่ายาป้องกนั และรักษาโรค
2.4 คา่ น้า ค่าไฟฟ้า คา่ ขนส่ง
2.5 คา่ วสั ดุรองพ้ืน
2.6 คา่ น้ามนั เช้ือเพลิง
3. ค่าใช้จ่ายอื่นๆ
3.1 ค่าซ่อมแซมโรงเรือน
3.2 ค่าซ่อมแซมเคร่ืองมือ และอุปกรณ์ตา่ งๆ
3.3 คา่ ขนส่ง
3.4 คา่ เสียโอกาสเงินทุน
3.5 คา่ บริการทางสัตวแพทย์
รวมต้นทุนผนั แปร
ต้นทนุ คงที่
1. ต้นทุนคงทที่ ไี่ ม่เป็ นเงินสด
1.1 ค่าเช่าท่ีดิน
1.2 ค่าภาษีท่ีดิน
1.3 คา่ เช่าโรงเรือน
1.4 ค่าดอกเบ้ียเงินกูส้ ร้างโรงเรือน
1.5 ค่าดอกเบ้ียเงินกูซ้ ้ืออุปกรณ์
1.6 คา่ ประกนั
1.7 คา่ จา้ งแรงงานประจา

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 173
จานวนเงิน
ตารางท่ี 27 (ต่อ)
รายการ

2. ต้นทุนคงทท่ี ไ่ี ม่เป็ นเงินสด
2.1 ค่าใชท้ ี่ดินของตนเอง
2.2 ค่าเส่ือมราคาโรงเรือน
2.3 คา่ เสียโอกาสโรงเรือน
2.5 ค่าเส่ือมราคาอุปกรณ์ตา่ งๆ
2.6 ค่าเสียโอกาสอุปกรณ์ต่างๆ
2.7 คา่ จา้ งแรงงานคนในครอบครัว
2.8 ค่าจา้ งท่ีคิดใหต้ นเองในฐานะผจู้ ดั การฟาร์ม

รวมต้นทุนคงที่
รวมต้นทุนการผลติ ท้งั หมด
รายได้รอง

1. ขายไก่คดั ทิ้ง
2. ขายมูลไก่
3. ขายไก่ปลด
รวมต้นทุนสุทธิ
คาดคะเนผลผลติ
ต้นทนุ การผลติ ท้งั หมดต่อหน่วยการผลติ (บาท)

ที่มา : อาวธุ (2538)

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 174

ตารางท่ี 28 ตวั อยา่ งการคานวณตน้ ทุนการผลิตไก่ไข่

รายการ ไก่ไข่ อายุ 1 - 22 สปั ดาห์ ไก่ไข่ อายุ 23 - 75 สปั ดาห์

ต้นทุนผนั แปร 1000- 3000- 6000 เฉล่ีย 1000- 3000- 6000 เฉล่ีย
ค่าพนั ธุส์ ตั ว์ 2999 5999 ตวั ข้ึน ทุก 2999 5999 ตวั ข้ึน ทุก
คา่ อาหาร ตวั ตวั ไป ขนาด ตวั ตวั ไป ขนาด
คา่ แรงงาน
ค่ายาป้องกนั และรักษาโรค 16.00 16.00 16.00 16.00 76.14 76.59 63.91 72.75
ค่าน้า คา่ ไฟ ค่าขนส่งและอื่นๆ 43.08 45.88 37.06 41.96 192.91 191.44 187.21 190.97
ค่าอปุ กรณ์
คา่ น้ามนั เช้ือเพลิงและหล่อลื่น 4.44 4.08 1.26 3.46 9.69 8.91 2.75 7.55
คา่ ซ่อมแซมโรงเรือน เครื่องมือ 0.26 0.44 2.42 0.92 0.60 0.96 5.26 2.01
และอุปกรณ์ 0.29 0.66 0.55 0.44 0.63 1.44 1.19 0.96
คา่ เสียโอกาสเงินลงทนุ 10.5% 1.83 0.53 0.08 1.06 4.00 1.16 0.17 2.31
ราคาเม่ือปลดขาย 0.05 0.17 0.09 0.09 0.11 0.37 0.20 0.19
ตน้ ทุนผนั แปรเมื่อหกั ราคาปลด
ขาย - 0.04 0.02 0.01 - 0.09 0.04 0.03

รวมต้นทนุ ผนั แปร 3.17 3.25 2.78 3.07 29.83 29.50 27.38 29.06
ต้นทุนคงท่ี ---- 30.00 30.00 30.00 30.00

ค่าใชท้ ี่ดิน 69.14 71.05 60.24 67.01 283.91 280.46 258.13 275.83
ค่าเส่ือมโรงเรือนและอุปกรณ์
ค่าเสียโอกาสโรงเรือนและ 7.00 5.54 3.67 5.74 15.25 12.10 8.00 12.52
อุปกรณ์ 10.5 % 0.25 0.25 0.15 0.22 0.54 0.55 0.33 0.43
2.46 2.78 1.65 2.30 5.36 6.07 3.59 5.01
รวมต้นทุนการผลติ ท้งั หมด 4.29 2.51 1.87 3.22 9.35 5.48 4.06 7.03
ตน้ ทุนผนั แปรตอ่ ไข่ 1 ฟอง
ต้นทนุ การผลติ ท้งั หมด ต่อไข่ 1 76.14 76.59 68.91 72.75 299.16 292.56 266.18 288.35
ฟอง
ราคาทข่ี ายได้เฉลยี่ ต่อไข่ 1 ฟอง ---- 1.00 1.16 0.97 1.02
---- 1.05 1.21 1.00 1.07

---- 1.32 1.31 1.31 1.32

ดดั แปลงจาก อาวธุ (2538 ; อา้ งถึง กองวจิ ยั เศรษฐกิจการเกษตร ,2536)

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 175

ตัวอย่าง การคานวณหาตน้ ทุนราคาไข่ไก่ ใหค้ านวณหาราคาตน้ ทุนต่อไข่ไก่ 1 ฟอง ซ่ึงเล้ียงไก่

จานวน 3,000 ตวั

ข้อมูล

โรงเรือนเล้ียงไก่ คา่ ก่อสร้างโรงเรือน 300,000 บาท (โดยประมาณ)

อายกุ ารใชง้ าน 20 ปี

ประเมินราคาเป็นของเหลือใช้ 10 %

อุปกรณ์ อุปกรณ์ใหอ้ าหาร น้า และรังไข่ ราคาซ้ือ 50,000 บาท

อายใุ ชง้ าน 10 ปี

ประเมินของเหลือใช้ 0 %

ไก่ไข่ ราคาไก่สาวเม่ืออายุ 18 สัปดาห์ 80 บาท/ตวั

ราคาไก่ปลดเฉลี่ยกิโลกรัมละ 23 บาท

เฉลี่ยไก่ปลดน้าหนกั ตวั ละ 1.6 กิโลกรัม

อตั ราดอกเบ้ีย เปล่ียนแปลงตามธนาคาร 12.5 %

ค่าจา้ งแรงงาน 140 บาท/คน/วนั

วงจรการผลิต รวม 510 วนั (ซ้ือไก่สาวเมื่ออายุ 18 สปั ดาห์)

การใหผ้ ลผลิตไขเ่ ร่ิมหลงั จากซ้ือมา 1 เดือน (30 วนั )

แมไ่ ก่จะปลดหลงั จากใหไ้ ข่แลว้ 15 เดือน (450 วนั )

โรงเรือนวา่ ง 1 เดือน (30 วนั ) สาหรับทาความสะอาด และพกั โรงเรือน

การคาดคะเนตน้ ทุนที่จา่ ย

ไก่สาว อายุ 18 สปั ดาห์ ราคา 80 บาท/ตวั

ไก่กินอาหารเฉล่ีย 115 กรัม/ตวั /วนั (คิดจากจานวนไก่เฉล่ีย)

ราคาอาหารไก่ กิโลกรัมละ 9 บาท

รายจ่ายอื่นๆ สาหรับค่าน้า ค่าไฟฟ้า ยา วคั ซีน และอ่ืนๆ 2500 บาท

ท่ีดิน ค่าเช่าท่ีดิน(ใหเ้ ช่า หรือเช่าเอง) 1200 บาทตอ่ ปี

ค่าภาษีที่ดิน 150 บาท ต่อปี

วธิ ีการหา

ค่าใช้จ่ายทเ่ี ป็ นเงนิ สด

1. ค่าไก่ไข่สาวอายุ 18 สัปดาห์ จานวน 3,000 ตวั ๆ ละ 80 บาท = 240,000 บาท
2. ค่าอาหารจากจานวนไก่เฉลยี่ = 3,000+2,700
2 = 2,850 ตวั

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 176

จานวนวนั ท่ีกินอาหาร 30 + 450 = 480 วนั

จานวนอาหารท่ีไก่กินเฉล่ียต่อวนั = 115 กรัม

ราคาอาหาร กิโลกรัมละ 9 บาท

คา่ อาหาร = 2850 x 480 x 115 x 9 = 1,415,880 บาท
1,000

3. ค่าใช้จ่ายอ่ืนๆ โดยประมาณ

3.1 คา่ ไฟฟ้า ยา วคั ซีน น้า และอ่ืนๆ = 20,000 บาท
= 300 บาท
3.2 คา่ วสั ดุรองพ้ืน 100 กระสอบ ๆ ละ 2 บาท = 213 บาท
3.3 ค่าภาษีที่ดิน 150 บาท/ปี = 150 x 17 เดือน

12 เดือน

3.4 คา่ แรงงาน 1 คน 140 บาท/วนั (140 x 480) = 67,200 บาท
รวม 1,743,593 บาท

ค่าใช้จ่ายทไ่ี ม่เป็ นเงนิ สด
1. คา่ เสื่อมของการลงทุน คิดเป็นเปอร์เซ็นต์ จากเงินตน้ แลว้ หาต่อ 1 วงจรการผลิต

1.1 โรงเรือนไก่ไข่
= 300,000 - 30,000 ตอ่ ปี
20

= 13,500 x 17 = 19,125 บาท

12 5,000 x 17 = 7,083.33 บาท
1.2 อุปกรณ์ = (50,000 - 0 ) = 12

10

1.3 ท่ีดิน คา่ เช่าที่ดิน หรือให้เช่า ตอ่ ปี 1200 บาทต่อปี = 1200 x 17 = 1,700 บาท
12

1.4 ค่าดอกเบ้ีย (ในกรณีที่กูเ้ งินมาลงทุนท้งั หมด) 12.5 % X 17 = 29,218.75 บาท
1.4.1 โรงเรือนไก่ไข่ 12
= (300,000 + 30,000) X
2

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 177

1.4.2 อุปกรณ์ = (50,000 + 0 ) X 12.5 % X 17 = 4,427.08 บาท
2 12

1.4.3 ฝงู ไก่ไข่ (มูลค่าไก่ปลด = 1.6 x 23 x 2,700 = 99,360 บาท)
= (240,000 + 99,360 )X 12.5 % X 17 = 30,047.5 บาท
2 12

รวมตน้ ทุนท้งั หมด = 1,743,593 + 19,125 + 7,083.33 + 1,700 + 29,218.75 +

4,427.08 + 30,047.5

= 1,835,194.66 บาท

1.4.4 รายไดร้ อง

ขายไก่คดั ทิง้ = 7,000 บาท

มูลไก่ = 40,000 บาท

ไก่ปลด = 99,360 บาท

รวมตน้ ทุนสุทธิ 1,835,194.66 - (7,000+40,000+99,360) = 1,688,834.66 บาท

คาดคะเนผลผลติ ไข่

2850 x 450 x 65 % = 833,625 ฟอง

ดงั น้นั ตน้ ทุนการผลิตไข่ 1 ฟอง = 1,688,834.66 = 2.03 บาท

833,625

3. การวางแผนโครงการการผลติ ไก่ไข่
การวางแผนการผลิต เป็นการวางโครงการไวล้ ่วงหนา้ ในอนาคตวา่ จะทาการผลิตอะไร
โดยใชพ้ ้นื ที่อยา่ งมีประสิทธิภาพ และปริมาณการผลิตท่ีสอดคลอ้ งกบั ภาวะตลาด มีการติดตาม
ผลผลิตที่ไดว้ า่ เป็นไปตามมาตรฐานหรือไม่ ตลอดจนวเิ คราะห์ผลการปฏิบตั ิงาน เพือ่ ใชเ้ ป็น
แนวทางในการจดั การฝงู ไก่ในรุ่นตอ่ ไป ทาใหก้ ารเล้ียงมีประสิทธิภาพยงิ่ ข้ึน
3.1 วตั ถุประสงค์ของการวางแผน
3.1.1 เพอื่ การจดั เตรียมการทางบประมาณการเงิน ขอ้ มูลต่างๆ ที่ไดจ้ ากโครงการการผลิตที่
วางไว้ จะเป็นแนวทางประกอบการทางบประมาณการเงินของกิจการ

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 178

3.1.2 เพื่อเป็นแนวทางในการเตรียมการจดั การ ในโครงการการผลิต สามารถบอก
ระยะเวลา รวมท้งั การนาไก่เขา้ เล้ียงและการปลดไก่แก่ ฉะน้นั ในการเตรียมการจดั การฝงู ไก่แต่ละ
ฝงู สามารถจะวางแผนไดใ้ นระยะยาว

3.1.3 เป็นเป้าหมายใหผ้ ปู้ ฏิบตั ิการยดึ ถือ โครงการการผลิตจะบอกถึงประสิทธิภาพการ
ผลิต รวมท้งั รายละเอียดอื่นๆ เช่น ปริมาณไก่ อาหารที่กิน ปริมาณยาและวคั ซีนท่ีใช้ ซ่ึง
ผปู้ ฏิบตั ิงานสามารถยดึ ถือเป็ นแนวทางในการทางาน

3.1.4 เป็นแนวทางในการวางแผนการผลิตสาหรับฝ่ ายอื่นๆ ที่เก่ียวขอ้ ง ไดแ้ ก่ ฝ่ ายผลิต
ลูกไก่ หรือไก่สาว และการวางแผนการขายผลผลิต หรือการหาตลาดไก่ปลด

3.2 ข้อมูลพืน้ ฐานทใ่ี ช้ประกอบการวางแผนการผลติ
การวางแผนการผลิต จะตอ้ งทราบขอ้ มูลพ้ืนฐาน หรือขอ้ มูลต่างๆ เพอ่ื ใชป้ ระกอบการ
เขียนโครงการ ขอ้ มูลเหล่าน้นั ไดแ้ ก่
3.2.1 พ้นื ท่ีการเล้ียงของแตล่ ะฟาร์ม
3.2.2 ที่ต้งั และการกาหนดฝงู ไก่ในฟาร์ม
3.2.3 ขอ้ มูลของฝงู ไก่เดิมที่มีอยใู่ นฟาร์ม
3.2.4 มาตรฐานการเล้ียงไก่ตอ่ พ้นื ที่ ข้ึนกบั พนั ธุ์ไก่ และระบบการเล้ียง
3.2.5 ระยะเวลาการเล้ียงไก่ระยะตา่ งๆ ตลอดการเล้ียง 1 ฝงู ประกอบดว้ ยระยะเวลา

การเล้ียงไก่เลก็ ไก่รุ่น ไก่ไข่ และระยะเวลาการพกั เลา้
3.2.6 คา่ Seasoning value คือค่าที่เราคาดการณ์วา่ เราสามารถผลิตไดเ้ ป็นกี่เปอร์เซ็นตข์ อง

มาตรฐาน ตามช่วงฤดูกาล
3.2.7 ค่ามาตรฐานต่างๆ ที่ใชค้ านวณ
3.2.8 สูตรท่ีใชค้ านวณ

3.3 การวางแผนการผลติ ไก่ไข่
ผทู้ ี่ทาการวางแผน จะตอ้ งทราบขอ้ มูลพ้นื ฐานของไก่ไข่แต่ละพนั ธุ์ ไดแ้ ก่

เปอร์เซ็นตก์ ารไข่ อตั ราการเล้ียงรอด อตั ราการไขข่ องแม่ไก่/ระยะเวลาการใหไ้ ข่ อายกุ ารเล้ียง เป็น
ตน้ เพื่อใชเ้ ป็นขอ้ มูลประกอบการวางแผนการผลิต นอกจากน้ีจะตอ้ งทราบเก่ียวกบั สูตร หรือ
วธิ ีการคานวณหาคา่ ต่าง ๆ ที่ตอ้ งการดว้ ย

ปรีชา พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 179

สูตรต่างๆ ทใี่ ช้คานวณหาค่าสาหรับไก่ไข่
1. ระยะห่างระหวา่ งฝงู

= ระยะการเล้ียงไก่ตลอดรุ่น (ไก่เลก็ + ไก่รุ่น + ไก่ไข่ + ระยะพกั โรงเรือน )

จานวนฝงู
ในกรณีที่นาไก่สาวเขา้ เล้ียง ระยะเวลาที่เล้ียง คือระยะท่ีไก่อยใู่ นเลา้ จริงๆ จะไม่นบั รวม
ในช่วงไก่เลก็ และไก่รุ่น
2. ค่าเฉลี่ยมาตรฐานการผลิตไข่ / ตวั / สัปดาห์

= จานวนไข่ท่ีผลิตไดท้ ้งั หมด/แม่ไก่ 1 ตวั จากจานวนไก่เริ่มตน้ ไข่ (HH)
ระยะเวลาการใหไ้ ขเ่ ป็นสัปดาห์

3. จานวนไขท่ ี่ผลิตได้ / สัปดาห์
= (Ave. PE. Std. / Hen / WK) X HH X SV X Length of Production Period
Length of flock

แทนคา่

Ave. PE. Std./ Hen / WK = คา่ เฉลี่ยมาตรฐานการผลิตไข่ / แม่ / สัปดาห์

Hen House (HH) = จานวนแมไ่ ก่เร่ิมตน้ ไข่

SV = คา่ คาดการณ์วา่ สามารถผลิตไดเ้ ป็นเปอร์เซ็นตข์ องมาตรฐาน

Length of Production Period = ระยะเวลาใหผ้ ลผลิตของไก่เป็นสัปดาห์

Length of flock = ระยะเวลาการเล้ียงไก่ตลอดรุ่น เป็นสัปดาห์

ตวั อย่าง ถา้ ตอ้ งการเล้ียงไก่ไขแ่ บบปล่อยพ้ืน พนั ธุ์อิซ่าบราวน์ จานวน 4,000 ตวั ทา่ นจะวางแผน
และสร้างโรงเรือนอยา่ งไร และจะไดไ้ ขเ่ ฉล่ียสัปดาห์ละประมาณกี่ฟอง

ข้อมูลมาตรฐานไก่ไข่พนั ธ์ุอซิ ่าบราวน์
(1) ไก่เร่ิมไข่สปั ดาห์แรก (5 - 10 % ) เมื่ออายุ 23 สัปดาห์
(2) ปลดไก่เมื่ออายปุ ระมาณ 76 สปั ดาห์
(3) รวมจานวนไข่สะสมจากจานวนไก่เร่ิมตน้ จนถึงอายุ 76 สปั ดาห์ 263 ฟอง
(4) จากช่วงลูกไก่ถึงระยะเริ่มไข่ มีอตั ราการตาย 4 %
(5) พ้นื ที่ใชเ้ ล้ียงไก่ไขป่ ระมาณ 5 ตวั / 1 ตารางเมตร

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 180

3.3.1 การพจิ ารณาขนาดของโรงเรือน

(1) คานวณหาพ้ืนท่ีการเล้ียง

ไก่ไข่ 5 ตวั ตอ้ งการพ้นื ที่เล้ียง 1 ตารางเมตร
4,0500 = 800 ตารางเมตร
ไก่ไข่ 4,000 ตวั “

(2) การพิจารณาสร้างโรงเรือน
สร้างโรงเรือนขนาด 10 X 40 = 400 ตารางเมตร จานวน 2 หลงั แบง่ การใชห้ อ้ งเป็น
หอ้ งละ 10 x 20 = 200 ตารางเมตร เล้ียงไก่ไดฝ้ งู ละ 1,000 ตวั ได้ 2 ฝงู ตอ่ โรงเรือน
หรือสร้างโรงเรือนขนาด 10 x 80 = 800 ตารางเมตร จานวน 1 หลงั แบ่งการใชห้ อ้ งเป็น
หอ้ งละ 10 x 20 = 200 ตารางเมตร เล้ียงไก่ไดฝ้ งู ละ 1000 ตวั ได้ 4 ฝงู ตอ่ โรงเรือน

3.3.2 การทากาหนดของโครงการ จากข้นั ตอนแรก จะทราบขอ้ มูลอยา่ งคร่าว ๆ เก่ียวกบั
ลกั ษณะการจดั ฝงู ไก่ พ้นื ท่ีการเล้ียง จานวนไก่ท่ีตอ้ งสงั่ ซ้ือ เมื่อจะทาการเล้ียงจริง ๆ จะตอ้ งจดั ทา
กาหนดการของโครงการ ไดแ้ ก่

3.3.2.1 หาระยะห่างระหวา่ งฝงู ไก่ จานวนฝงู ไก่จะมีผลต่อระยะห่างระหวา่ งฝงู ไก่ ถา้ มีฝงู
ไก่มาก ระยะห่างระหวา่ งฝงู จะส้ันเขา้ แต่ถา้ มีจานวนฝงู นอ้ ย ระยะห่างระหวา่ งฝงู ก็จะยาวออกไป
แตถ่ า้ จานวนฝงู นอ้ ยหรือเล้ียงไก่ตอ่ ฝงู นอ้ ย จะมีผลทาใหผ้ ลผลิตไขต่ ่อวนั และสัปดาห์ไม่สม่าเสมอ
และถา้ มีฝงู ไก่จานวนมาก ผลผลิตไขต่ อ่ วนั จะมีความสม่าเสมอมาก

สูตร

ระยะระหวา่ งฝงู =ระยะการเล้ียงไก่ตลอดรุ่น(ไก่เลก็ + ไก่รุ่น + ไก่ไข่ +พกั โรงเรือน)

จานวนฝงู

อายไุ ก่เลก็ + ไก่รุ่น 22 สปั ดาห์

อายไุ ก่ไข่ 54 สัปดาห์

ระยะพกั โรงเรือน 4 สปั ดาห์

จานวนฝงู 4 ฝงู

แทนค่า ระยะห่างระหวา่ งฝูง = 22 + 54 + 4 = 80 = 20 สปั ดาห์
44

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 181

แทนค่า ( กรณีสั่งไก่สาว) ระยะระหวา่ งฝงู = 6+ 54 + 4 = 16 สปั ดาห์
4

3.3.2.2 กาหนดวนั เดือน ปี ลงในกระดาษกราฟ
3.3.2.3 กาหนดระยะเวลาการนาไก่เขา้ เล้ียง ควรทาสถิติลงในกระดาษกราฟ โดยใหก้ ารนา
ไก่เขา้ เล้ียงแตล่ ะรุ่นห่างกนั 20 สัปดาห์ (16 สปั ดาห์ กรณีไก่สาว)

3.3.3 การคานวณค่าจานวนไข่ทผ่ี ลติ ได้ท้งั หมด จากข้นั ตอนแรก และขอ้ มูลมาตรฐาน
ประจาพนั ธุ์ไก่ พอที่จะคานวณหาคา่ จานวนไข่ท่ีผลิตไดต้ ่อสัปดาห์ ดงั น้ี

จานวนไขท่ ่ีผลิตได/้ สปั ดาห์ =(Ave. PE std/hen/Wk) (HH) (Ave. SV.) (Length of Prod. Period)

แทนค่า (Length of Flock) x 100

Ave. PE std/hen/Wk = ค่าเฉลี่ยมาตรฐานการผลิตไข่/แม่/สัปดาห์ = 263/54 = 4.87 ฟอง

HH = จานวนแมไ่ ก่เร่ิมตน้ ไข่ = 4,000 ตวั

Ave. SV. = ค่าคาดการณ์ที่สามารถผลิตได(้ % ของมาตรฐาน) = 90 %

Length of Prod. Period = ระยะเวลาท่ีไก่ใหไ้ ข่ = 54 สัปดาห์

Length of Flock = ระยะเวลาการเล้ียงไก่ตลอดรุ่น(เริ่มจากไก่เลก็ ) = 80 สัปดาห์

 จานวนไข่ท่ีผลิตได/้ สปั ดาห์ = 4.87 x 4,000 x 90 x 54 = 11,834 ฟอง
80 x

จานวนผลผลิตไขท่ ่ีคาดวา่ จะไดต้ อ่ สัปดาห์ประ1ม0าณ0 11,834 ฟอง
กรณีท่ีตอ้ งการประมาณจานวนไก่ท่ีเริ่มตน้ ไข่ เม่ือกาหนดความตอ้ งการผลิตไข่ต่อสปั ดาห์

สามารถคานวณได้ โดยการแทนคา่ ในสูตรได้ เช่น สมมติวา่ ตอ้ งการไข่จาหน่ายสปั ดาห์ประมาณ
20,000 ฟอง จะตอ้ งเล้ียงไก่สาวจานวนกี่ตวั
แทนคา่
ผลผลิตไข่/สปั ดาห์ = 4.87 x จานวนไก่เริ่มตน้ ไข่ x 90 x 54

(6 + 54 + 4) x 100

จานวนไก่เริ่มตน้ ไข่ = 20,000 x 64 x 100 = 5,408 ตวั
90 x 54 x 4.87

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลิตไกไ่ ข่ 182

3.3.4 การพจิ ารณาผลผลติ ทไี่ ด้ หลงั จากการคานวณ ใหพ้ ิจารณาค่าที่ได้ วา่ แนวโนม้ ของ

ตวั เลขผลผลิตเป็ นไปไดม้ ากนอ้ ยแคไ่ หน ในแง่การตลาดและความสม่าเสมอ ถา้ ผลผลิตออกมาไม่
พอใจ ใหก้ ลบั ไปทบทวนข้นั ตอนท่ี 1 และ 3 ใหม่

3.3.5 การคานวณอาหาร วคั ซีนและยาต่างๆ สามารถคานวณโดยอาศยั กาหนดการของ
โครงการ ไดแ้ ก่

3.3.5.1 การคานวณอาหาร ไดจ้ ากจานวนแม่ไก่เริ่มตน้ ไข่ (HH) ของฝงู x มาตรฐานตามอายุ
ไก่ในตารางจากคูม่ ือของไก่พนั ธุ์น้นั ๆ

3.3.5.2 การคานวณวคั ซีนและยา ไดจ้ ากจานวนแมไ่ ก่เริ่มตน้ ไข่ x มาตรฐานจากตารางตาม
อายทุ ี่ถึงกาหนดใหย้ าและวคั ซีน จะทราบถึงจานวนไก่ที่จะตอ้ งใหย้ าและวคั ซีนตามโปรแกรมน้นั ๆ

3.3.6 การสั่งจองไก่ สามารถตรวจสอบไดจ้ ากกาหนดการของโครงการ ถึงวนั ที่ เดือน

พ.ศ. ท่ีนาลูกไก่เขา้ เล้ียง ส่วนจานวนท่ีส่ังซ้ือ คานวณไดด้ งั น้ี
การคานวณหาจานวนลูกไก่ท่ีจะสั่งเขา้ มาเล้ียง

ถา้ ส่ังซ้ือลูกไก่เขา้ มาเล้ียง 100 ตวั รับจริงรวมกบั ลูกไก่แถม นนั่ คือจะไดล้ ูกไก่ท้งั หมด 102 ตวั
แต่การเล้ียงลูกไก่จนถึงไก่รุ่น มีอตั ราการเล้ียงรอด 96 % ดงั น้นั เล้ียงไก่ 102 ตวั จนถึงอายุ 22
สปั ดาห์ จะเหลือไก่สาว จานวน = 96 x 102 = 98 ตวั

100

นนั่ คือ ถา้ ตอ้ งการไก่สาวอายุ 22 สปั ดาห์ 98 ตวั ตอ้ งสั่งซ้ือลูกไก่ 100 ตวั
ถา้ ตอ้ งการไก่สาวอายุ 22 สัปดาห์ 4,000 ตวั ตอ้ งสัง่ ซ้ือลูกไก่ =
100 x 4,000
98

= 4,082 ตวั

ท่านตอ้ งซ้ือลูกไก่เพือ่ มาเล้ียงท้งั หมด 4,082 ตวั ถา้ แบง่ เล้ียงเป็นรุ่น ๆ กเ็ อาจานวนรุ่นมา

หารจานวนลูกไก่ท้งั หมด กจ็ ะไดจ้ านวนลูกไก่ที่ตอ้ งส่ังซ้ือแตล่ ะรุ่น

3.3.7 การขายไก่แก่ ประมาณจากมาตรฐานการผลิตของไก่แต่ละพนั ธุ์ วา่ ตลอดระยะเวลา

การผลิต ไก่อาจตาย หรือคดั ทิง้ เนื่องจากไม่ใหไ้ ข่ โดยทวั่ ไป จะมีเปอร์เซ็นตก์ ารคดั ทิ้งประมาณ 10

- 15 % ตลอดระยะเวลาการเล้ียง

จานวนไก่ท่ีปลดขาย

= จานวนไก่เม่ือเร่ิมตน้ ไขฝ่ งู น้นั x มาตรฐานจานวนไก่ที่เหลือในสัปดาห์ท่ีปลดขาย

100

ปรชี า พรามณโี ชติ การผลติ ไกไ่ ข่ 183

3.4 การติดตามผล มีจุดมุ่งหมายเพือ่ ติดตามผลการดาเนินการผลผลิตในระยะเวลาที่ผา่ นมา
และวางแผนการจดั การต่อไปในอนาคต รวมท้งั เพ่ือเป็นแนวทางในการดาเนินวางแผนเกี่ยวกบั การ
จดั การฝงู ไก่ ฝงู อ่ืนๆ ต่อไป

3.4.1 ลกั ษณะของการติดตามผล
3.4.1.1 ติดตามผลเพื่อเปรียบเทียบการผลิต และมาตรฐานการผลิต กบั โครงการการผลิตท่ี
ไดว้ างไว้ ดูแนวโนม้ ความเป็นไปไดข้ องโครงการการผลิต และการเปรียบเทียบกบั มาตรฐานการ
ผลิต ซ่ึงจะเป็นตวั เลขที่จะบอกไดถ้ ึงประสิทธิภาพการผลิตของไก่ฝงู น้นั วา่ ไดม้ าตรฐานหรือไม่
3.4.1.2 ติดตามผลในรูปของการสรุปยอ่ และกราฟ จะเป็นประโยชน์มากสาหรับผคู้ วบคุม
ฝงู เพราะรายละเอียดตา่ งๆ จะบอกถึงสถานการณ์ของฝูงไก่ท่ีเป็นอยใู่ นปัจจุบนั อยา่ งชดั เจน ช่วย
ในการตดั สินใจที่จะวางแผนการจดั การกบั ไก่ฝงู น้นั ไดเ้ ป็ นอยา่ งดี แบบสรุปยอ่ ที่จดั ทาไดแ้ ก่
(1) สรุปผลการผลิตของฝงู
(2) กราฟแสดงผลการผลิต
(3) อตั ราการตายและคดั ทิง้
(4) ปริมาณอาหารที่กิน
(5) น้าหนกั ตวั ไก่ และความสม่าเสมอของฝงู
(6) แสงและสภาพแวดลอ้ มที่มีผลต่อการใหผ้ ลผลิต
(7) การจดั การตา่ ง ๆ กบั ฝงู ไก่ในแตล่ ะระยะ
(8) การใชย้ าและวคั ซีน

3.5 การสรุปผล เป็นการประเมินผลท้งั ระยะส้ันและตลอดช่วงการเล้ียง เป็นแนวทางใน
การเตรียมการจดั การ และวางโครงการการผลิตตอ่ ไป สรุปไดใ้ นรูปของตวั เลขการผลิตจริงกบั
มาตรฐานในแตล่ ะช่วงของปี ซ่ึงเป็นการสรุปขอ้ มูลการผลิตของไก่ท้งั ฝงู