แผนการนิเทศทางการพยาบาลจิตเวช

96

วตั ถปุ ระสงคเชงิ พฤติกรรม เนือ้ หา (พยาบาล/ผชลฯ) กิจกรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล

ค ว า ม คั บ ข อ ง ใ จ / ไ ม ส ม ห วั ง /

ค ว า ม โ ก ร ธ ห รื อ ถู ก ร ะ ร า น

อาจแสดงออกกับบุคคลอื่นกับ

ตนเอง หรอื สงิ่ แวดลอม - บรรยาย ซกั ถามสาเหตุ - ซักถามสาเหตขุ อง

สาเหตขุ องพฤติกรรมกา วราว ของพฤติกรรมกาวราว พฤติกรรมกาวรา ว

ปจ จัยดานชวี ภาพ ลักษณะพฤตกิ รรม รนุ แรง

1. พนั ธกุ รรม กาวรา ว และ - ใหยกตัวอยาง

2. ฮอรโมน การประเมนิ พฤตกิ รรม จากประสบการณท่ี

3. สารสอ่ื ประสาท กา วรา ว พบเจอมาวา มีส่งิ ใด

ปจ จัยดานจติ ใจ ท่กี ระตุนใหเกิด

1. พืน้ ฐานอารมณ พฤติกรรมกาวรา ว

2. รากฐานดา นการสรา ง

ความสัมพนั ธแ ละความผูกพนั ธ

3. ความนับถือตนเอง

4. ทกั ษะชวี ิต

ปจจัยดานสภาพแวดลอม

1. สภาพแวดลอ มระหวา ง

มารดาตัง้ ครรภและระหวางการ

คลอด

2. การเลีย้ งดู

3. การทารณุ กรรมเด็ก

4. ครอบครวั

5. กลุมเพ่ือน

6. โรงเรยี น

7. สอื่ สารมวลชน

8. วิโอเกมส

9. สถานะทางเศรษฐกิจและ

สงั คม

10. วัฒนธรรมในสังคม

97

วตั ถปุ ระสงคเ ชิงพฤติกรรม เนือ้ หา (พยาบาล/ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
ลกั ษณะของพฤตกิ รรม
กา วรา ว
1. พฤตกิ รรมกา วราวทางคําพูด:
ใชคาํ พูดตําหนิ ติเตยี น
วพิ ากษว จิ ารณพูดในแงร า ย
เสียงดัง ขูตะคอก เอะอะ
อาละวาด วางอํานาจ วาจา
หยาบคาย
2. พฤตกิ รรมกาวรา ว
แสดงออกทางรา งกาย: มีสีหนา
บง้ึ ตึ งแววตาไมเ ปนมติ ร
ทาทางไมพอใจ กระวนกระวาย
อยไู มน่ิง ไมส นใจเรื่องการกนิ
การนอน การขับถาย แบง เปน
3 ลักษณะไดแก
2.1 พฤติกรรมกาวรา ว
ทาํ ลายส่ิงของ ไดแ ก ทุบทําลาย
สง่ิ ของเครอื่ งใช ทุบกระจก
จุดไฟเผา ปดประตูเสียงดงั
2.2 พฤตกิ รรมกา วรา วทําราย
คนอื่น หาเร่ืองวิวาททําราย
และละเมิดสิทธิผูอื่น โดยการ
กัด การตี การผลัก และการใช
อ า วุ ธ ทํ า ร า ย ค น อ่ื น ใ ห ไ ด รั บ
บาดเจ็บ
2.3 พฤติกรรมกา วรา วทาํ ราย
ตนเอง เชน การหยกิ ขว น การ
ใชม ดี กรดี ขอมือ การดึงผม จุด
ไฟเผา และฆาตวั ตาย เปนตน

98

วตั ถปุ ระสงคเ ชิงพฤติกรรม เนื้อหา (พยาบาล/ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
การประเมนิ พฤติกรรมรนุ แรง
1.การแสดงออกทางสีหนา - ซกั ถามวิธีการประเมิน
- สหี นาบ้ึงตึง โกรธ ทาทางไม พฤติกรรมกาวราวรุนแรง
พอใจ แววตาไมเ ปนมิตร
- กัดกรามแนน ดวงตาเปด
กวา ง และแขง็ กราว
- ทาทางเครียดไมผอนคลาย
2. การเคล่ือนไหวและการ
กระทํา
- กระวนกระวายอยูไมนงิ่
เดินไปเดินมา
- ตัวเกร็ง กาํ มือแนน กาํ มดั
- กระแทกหรือกระทําดวย
ความรุนแรง
- หยดุ การกระทําทีท่ าํ อยู
อยา งกระทนั ทีทนั ใด
3. การแสดงออกทางคําพูด
- เงยี บเฉยผดิ ปกติ
- โตต อบดว ยนาํ้ เสยี งหวน ๆ
- พูดกาวราวดา คาํ หยาบ
วจิ ารณ ตําหนิติเตยี น สาปแชง
พูดในแงร าย
- การเปลี่ยนแปลงระดบั
ความรสู กึ และอารมณอ ยาง
ทันทีทันใด
4. ประเมินประวตั ิพฤติกรรม
รนุ แรงจากญาตหิ รือผนู าํ สง
5. ประวัตกิ ารใชสารเสพติด

- Intoxication
- Delirium tremens
- Drug overdose

99

วตั ถปุ ระสงคเชิงพฤติกรรม เนือ้ หา (พยาบาล/ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมินผล

6. การจับกลมุ หวั โจก พดู ยุแย

7. การสะสมอาวธุ

ตวั กระตุน ใหผปู วยจติ เวชมี

พฤติกรรมรนุ แรง

1. เสยี งดังรบกวน

2. ความชุลมุนวนุ วาย

3. คาํ พดู ทไ่ี ปยว่ั ยุอารมณ

4. เสยี งหูแวว ประสาทหลอน

ของผูปวย

5. ความหวาดระแวงของ

ผูปว ย

6. การไมยอมรับอาการของ

ผปู ว ย

การพยาบาลผปู วยพฤติกรรม - การพยาบาลผูปว ยที่มี - ถามกระบวนการ

กา วรา ว พฤติกรรมกาวราว การพยาบาลผปู วย

กระบวนการพยาบาลใน - ยกตวั อยาง case ท่ี ทมี่ ีพฤตกิ รรม

ผูปวยพฤติกรรมกา วราวเปน ส่งิ เคยเกิดเหตุการณ กา วรา วมีอะไรบา ง

ทม่ี คี วามสาํ คัญ เพราะหากไมมี - ฝก สาธติ การเขาจํากดั

การจัดการที่เหมาะสม จะทําให พฤติกรรม โดยดจู าก

ผปู วยไมป ลอดภยั มกี ารเฝา video ฝกรายบุคคล

ระวังอาการผปู ว ยอยา งใกลช ิด และรายกลมุ

หรือไม การดแู ลเหมาะสมกับ - บรรยายสรปุ การ

ผูป วยนน้ั ๆ หรือไม มาตรฐาน พยาบาลผูปว ยท่มี ี

การพยาบาลไดกําหนดการดูแล พฤติกรรมกาวรา วรนุ แรง

ผูปว ยทีม่ ีพฤติกรรมกา วรา ว

เปน การดูแลผูปวยในภาวะ

วกิ ฤตที่มีความสาํ คัญ

ความสาํ คัญ

100

วัตถุประสงคเชงิ พฤติกรรม เนอ้ื หา (พยาบาล/ผชลฯ) กิจกรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
วธิ ีปฏบิ ัตกิ ารพยาบาลผูปว ย
ภาวะวิกฤตทางจิต
1. ประเมนิ ระดบั ความรนุ แรง
ของพฤติกรรมกาวรา ว โดย
ประเมินอาการและอาการ
แสดงออกทเี่ ปน สัญญาณ
พฤติกรรมกาวรา ว เชน การ
แสดงสหี นา บ้งึ ตึง แววตาไม
เปนมิตร การเคลื่อนไหวแบบ
กระวนกระวายอยูไมน่งิ
1.1. พยาบาลประเมินความ
เสี่ยงเพอ่ื พจิ ารณาผูป วยท่เี สี่ยง
ตอการทํารายผอู ื่น ทําลายขาว
ของหรือมีพฤติกรรมกาวราว
ปฏเิ สธการเจ็บปว ยไมร ว มมือใน
การรักษาไดแ กผ ูป วยท่ีมี
พฤติกรรมดงั ตอไปน้ี
- ผปู วยทม่ี ีพฤตกิ รรม
รุนแรง วนุ วาย ควบคุมตนเอง
ไมได หงุดหงิด ประสาทหลอน
หลงผดิ หวาดระแวง
มีพฤติกรรมทํารา ยผูอืน่
- ผปู วยทมี่ ภี าวะวิตกกงั วล
ถงึ ขน้ั วนุ วายกระวนกระวายอยู
นง่ิ ไมได
- ผปู ว ยท่ีมอี าการทางสมอง
สับสน (Delirium) จากการ
หยุดดืม่ สุราทนั ทหี รือมีพยาธิ
สภาพทางสมอง
- ผูปว ยทม่ี ีอาการถอนยา
หลังหยดุ ยาเสพตดิ กระทันหัน

101

วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม เนอ้ื หา (พยาบาล/ผชลฯ) กิจกรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล
มีอาการกระสับกระสาย
วติ กกังวล หงุดหงิด ไมส ามารถ
พกั ผอ นนอนหลับได
- ผูปวย Catatonia บางคน
ทม่ี ีลกั ษณะตน่ื กลัวตลอดเวลา
- ผูปวยปฏิเสธอาการ
เจ็บปวย ไมร วมมอื ในการรักษา
1.2. กรณีประเมนิ อาการพบ
ผูป ว ยมีพฤตกิ รรมดงั กลา ว
ขางตน ใหการพยาบาลดังนี้
1.2.1. สนทนากับผูปวย
เพือ่ ประเมนิ อาการ รวบรวม
ขอมลู ปญหา เพ่ือวางแผนการ
พยาบาล และแจง ใหทราบเร่ือง
สทิ ธิผูปว ย
1.2.2. กรณผี ูปว ยไม
ยนิ ยอมอยโู รงพยาบาล
ไมร ว มมือในการรกั ษา
พยาบาลใหข อมลู แผนการ
รกั ษาแกญาติ/ผูป วย เพื่อ
วางแผนตัดสนิ ในการรกั ษา
เชน การขออนญุ าตเขาจับลอค
ตวั ผปู วยเพือ่ พิจารณาใหย าฉีด
prn หรอื อาจพจิ ารณาใชการ
ผกู ยดึ การนาํ ตวั เขา หองแยก
กรณผี ูป ว ยมาเองและไมย ินยอม
ในการรักษา หรอื ญาตไิ ม
ยนิ ยอม พจิ ารณารายงานแพทย
เพอื่ ตัดสินใจทบทวนแผนการ
รกั ษา

102

วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม เนื้อหา (พยาบาล/ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
1.2.3. กรณญี าตยิ ินยอมให
- ใหส าธติ เทคนิค
ความรว มมือในแผนการรักษา การควบคุมตวั
พยาบาลเตรยี มยา PRN หรอื ยา ผูปว ยท่มี พี ฤติกรรม
Stat dose ตามแผนการรักษา กาวรา วและการผูก
ของแพทย ยึด

1.2.4. บคุ ลากรมีความ
พรอ มอยางนอย 2-4 คนในการ
เขาไปใหการพยาบาลผปู ว ยเพอ่ื
ปอ งกันการมีพฤติกรรมรุนแรง

1.2.5. ถาจําเปนตองจํากัด
พฤติกรรมอธิบายถึงคว าม
จําเปนในการจํากัดพฤติกรรม
โดยใชหองแยกหรือการผูกยึด
ระยะเวลาและสิทธ์ิของผูปวย
ขณะท่ีถูกจํากัดพฤติกรรมให
ผปู วย/ญาติเขาใจ และบันทึกใน
รพจ.9-2 และใหก ารดูแลดังน้ี

ก. ผชู ว ยเหลอื คนไขตอง
ตรวจเยยี่ มอาการดูแลความ
สุขสบายท่วั ๆ ไปของผปู วยทุก
15-30 นาทแี ละเปลี่ยนทา
ผูปว ยทุก 2 ชวั่ โมง

ข. พยาบาลตอ งตรวจเยย่ี ม
อาการดูแลความสุขสบายทัว่ ไป
ของผปู ว ยทุก30 นาที–1 ช่ัวโมง
เพื่อพจิ ารณายกเลกิ การผูกยดึ /
การเขาหองแยก (ถาผปู วยยังมี
พฤติกรรมรนุ แรงตองมีบคุ ลากร
เขาไปพรอ มพยาบาลอยางนอย
1 คนในกรณีจะเปล่ียนทา ให
ผปู วย)

103

วัตถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เน้ือหา (พยาบาล/ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
1.2.6. กรณผี ปู ว ยไดร บั ยา

PRN หรือยา Stat dose
พยาบาลตอ งตรวจเย่ยี มอาการ
และบนั ทึกสญั ญาณชีพตาม
สภาพอาการของผูป วยและ
บนั ทึกการใหยาผปู วยลงใน
แบบบนั ทกึ การใหยาฉีดและ
prn รวมทัง้ อาการ
เปลี่ยนแปลงลงในทกุ ครง้ั
พรอ มทงั้ มีการประเมินผลเปน
ระยะ
- ประเมนิ การเปล่ยี นแปลง
ระดับความรูสกึ และอารมณ
อยางเฉยี บพลัน การศึกษา
ประวตั ิจากญาติเกีย่ วกับ
พฤติกรรมกา วรา วในอดตี
มหี รอื ไมอ ยางไร
2. พยาบาลและพนกั งาน
ชว ยเหลือคนไข ควรดูแลดวย
ทาทางที่เปนมติ ร สงบและให
เกียรติผูป วย เพ่อื ใหผ ปู ว ย
ไววางใจ
3. การวางแผนและการ
ปฏบิ ัตกิ ารพยาบาลผปู วย
กา วรา วไดแ ก

- จัดสิ่งแวดลอ มใหป ลอดภยั
ลดสงิ่ กระตุน เชน ลดเสียงดัง
ลดแสงสวา ง ลดการทมี่ ีคน
พลุกพลาน เพือ่ ลดส่ิงคกุ คาม
4. ประเมนิ การใหยา PRN ตาม
แผนการรกั ษา

104

วตั ถปุ ระสงคเชงิ พฤติกรรม เนือ้ หา (พยาบาล/ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
สรุป
การดูแลผปู ว ยทีม่ ี
พฤติกรรมกาวราวจะมคี ุณภาพ
หรือไมน ้ัน เหตุผลไมไ ดอยทู ่ี
การดูแลผูป ว ยทมี่ ีพฤติกรรม
กาวราวทีไ่ มเหมาะสมเทา น้นั
สาเหตทุ ี่สําคญั คือผดู ูแลเขาใจ
การพยาบาลผปู วยที่มี
พฤติกรรมกาวรา วไดอ ยา ง
ถอ งแทห รือไม
การใชวธิ ีการพยาบาลผูปว ยที่มี
พฤติกรรมกาวราวถูกตอ งตาม
แนวปฏิบัติทีก่ ําหนดหรอื ไม
และผปู ฏิบตั จิ ะใหการพยาบาล
ผูปว ยท่ีมพี ฤติกรรมกา วรา ว
และนาํ ทีมใหเ ขา ใจไดถกู ตอง
และเทีย่ งตรงเพียงใด
ดว ยเหตนุ พี้ ยาบาลผูใหการดูแล
ผปู ว ยตอ งใชความรแู ละทักษะ
ในการดูแลผปู ว ยตาม
แนวปฏบิ ัตกิ ารพยาบาลผปู วย
ท่ีมีพฤติกรรมกา วรา ว
เพอื่ ใหเปน แนวทางวา ผูปว ย
ไดรับการดูแลอยางครอบคลุม
บง บอกถงึ คุณภาพการพยาบาล
และมาตรฐานวิชาชีพ

การประเมนิ ผลการนิเทศ การพยาบาลผูป ว ยจิตเวชท่ีมีพฤติกรรมกาวรา ว
ผรู บั การนิเทศ พยาบาลวชิ าชพี จํานวน ...........คน
พนกั งานชว ยเหลือคนไข จาํ นวน.................คน
ระยะเวลาการนเิ ทศ 45-60 นาที

105

ผลการนเิ ทศ

หัวขอ ระดับรอยละ (n……..)
มาก ปานกลาง นอ ย
1. เน้อื หาการนิเทศมีความนาสนใจ
2. กอนการนิเทศทานมีความรเู พยี งใด
3. หลังการนิเทศทานมคี วามรเู พ่มิ ขึ้น
4. ผูนเิ ทศมีการนิเทศทนี่ าสนใจและเขา ใจงาย
5. การใชอ ุปกรณใ นการนิเทศเหมาะสม
6. เวลาการนเิ ทศเหมาะสม
7. ความพึงพอใจในการนิเทศ

ขอเสนอแนะ
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................

บรรณานุกรม

ภาควิชาการพยาบาลจติ เวชศาสตร วทิ ยาลยั พยาบาลสภากาชาดไทย. (2557). การพยาบาลสขุ ภาพจิตและ
จิตเวช. (พิมพค รงั้ ท1ี่ ). กรุงเทพฯ: โรงพมิ พแหง จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย.

โรงพยาบาลสวนปรงุ . (2558). ระเบียบปฏิบตั บิ รกิ ารแรกรบั ผูปว ย (เอกสารเลขที่ 53). เชียงใหม.
สมภพ เรืองตระกลู . (2542). ตาํ ราจติ เวชศาสตร. (พิมพค รั้งที่ 6). กรุงเทพมหานคร: เรือนแกว.

106

รายช่อื สมาชกิ กลุม

ลําดับ ชื่อ-สกลุ ตาํ แหนง ตําแหนง สงั กัด

(ภายใน) (หนว ยงาน) สถาบันกลั ยาราชนครนิ ทร

1. นายไพโรจน สขุ เกิด ประธาน พยาบาลวิชาชพี รพ. จติ เวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
ชํานาญการพเิ ศษ รพ. จิตเวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
2. นางกนกชนก การะเกสร รองประธาน พยาบาลวิชาชีพ รพ. พระศรีมหาโพธิ์

ชาํ นาญการ รพ. สระแกวราชนครินทร

3. นางสาวจตพุ ร ดาํ เกลี้ยง กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ สถาบนั ราชานุกูล

ชํานาญการ รพ. จติ เวชเลย
ราชนครนิ ทร
4. นางปราณี เอกชนนิยม กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ รพ. จิตเวชขอนแกน
ราชนครนิ ทร
ชาํ นาญการ สถาบันจิตเวชเด็กและ
วยั รุนราชนครนิ ทร
5. นายลวญิ ญวิชญพงศ ภมู จิ นี กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี รพ. จิตเวชนครพนม
ราชนครนิ ทร
ชาํ นาญการ รพ. จิตเวชนครราชสีมา
ราชนครนิ ทร
6. นางสาวอดุ มลกั ษณ หารทา คอ กรรมการ พยาบาลวิชาชพี รพ. จติ เวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
ชาํ นาญการ รพ. จติ เวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
7. นายณรงค ตั้งวงศ กรรมการ พยาบาลวชิ าชีพ

ชํานาญการ

8. นางศิรพิ ร ธงยศ กรรมการ พยาบาลวิชาชพี

ชํานาญการ

9. นางนา้ํ เพชร รตั นโกสัย กรรมการ พยาบาลวชิ าชีพ

ชํานาญการ

10. นางทพิ ยพธู จันทเ รืองทอง กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี

ชาํ นาญการ

11. นายสันทัด ธีรพฒั นพงศ กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ

ชาํ นาญการ

12. นางจรรยา พทุ ธวาศรี กรรมการ พยาบาลวชิ าชีพ

ชํานาญการ

13. นางสาวนันทพร ศรีนิ่ม เลขานุการ พยาบาลวชิ าชพี

ชํานาญการ

107

แผนการนิเทศ
เรื่องการปอ งกันบคุ ลากรทางการพยาบาลถูกผูป วยทาํ รา ย

วัตถปุ ระสงคท ่ัวไป เพ่อื ใหผรู ับการนิเทศมคี วามรูและทกั ษะในการปองกนั ตนเองจากการถูกผูปว ย

ทาํ ราย

วตั ถปุ ระสงคเ ชิงพฤติกรรม หลังจากเสรจ็ สิ้นการสอนผรู บั การนิเทศจะมีความสามารถดังนี้

1. บอกหรอื อธิบายลักษณะผูปว ยจิตเวชท่มี พี ฤติกรรมกาวราวเสยี่ งตอ การทํารา ย

ผอู ่ืน

2. ประเมนิ พฤติกรรมกาวรา วทเี่ สี่ยงตอการทาํ รา ยผูอ่นื

3. ปฏิบตั ิตามแนวทางการปองกันถูกผปู ว ยทาํ รา ย

วธิ ีการนเิ ทศ ใหก ารนิเทศเปน รายกลุม/เดย่ี วโดย

1. สอนสาธติ ทักษะการปองกันตนเอง

2. ศกึ ษาจากกรณีตัวอยางทีผ่ า นมา

สถานที่ OPD/ER/IPD

วันทน่ี ิเทศ ทกุ 3 เดือน/ทุกครัง้ ท่ีมีบุคลากรใหมเขามาปฏบิ ตั งิ าน/ทกุ ครง้ั ท่ีมกี รณผี ปู ว ยมี

พฤติกรรมกาวรา วเส่ยี งตอการทาํ รายผอู นื่

ผูนิเทศ หัวหนา ตกึ /ผตู รวจการนอกเวลา /หวั หนาเวร

ผรู บั การนิเทศ พยาบาลวชิ าชพี /ผูมาปฏบิ ตั ิงานใหม /บุคลากรทางการพยาบาล/นกั ศกึ ษาพยาบาล

ฝก งาน

วิธปี ระเมนิ ผล 1. บอก/อธิบายผูปวยกลมุ เสีย่ งทีม่ อี ันตรายตอ บคุ ลากร

2. ประเมนิ ความเสีย่ งของผปู วยท่มี ีพฤติกรรมกาวรา ว

3. ใหการดูแลตามแนวทางปฏบิ ตั ิการปองกนั บคุ ลากรทางการพยาบาลถูกผปู ว ย

ทาํ รายไดถกู ตองและครบถว น

4. การสาธติ ยอนกลับการปองกันตนเองของผูรับการนเิ ทศ

5. ประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิและบนั ทึกทางการพยาบาลอยางถกู ตองและครบถว นตาม

กระบวนการพยาบาล

108

วตั ถุประสงคเชิงพฤติกรรม เน้อื หา กิจกรรมการนเิ ทศ การประเมินผล

บอกความหมาย พฤติกรรมรุนแรง (Violence - การตรวจเยี่ยมทางการ - การตอบขอซักถาม

ความสาํ คัญของการปองกนั behavior) เปนพฤติกรรมที่ พยาบาล - การสงั เกต

การถูกทํารา ยไดถ ูกตอง พบบอยในโรงพยาบาลจิตเวช - การประชมุ ปรึกษา

ผูปวยท่ีมีพฤติกรรมรุนแรง - การสอน

มักจะแสดงออก โดยไมสามารถ - การใหคาํ ปรกึ ษา

ควบคุมตนเองได ท้ังทางคําพูด แนะนาํ

และการกระทํา เชน ใชคําพูด - การแกป ญ หา

คุกคาม ขมขู ชก ตี ตอย ทํา - การรวมมือในการ

รายผูอื่นจนไดรับบาดเจ็บต้ังแต ปฏบิ ตั ิงาน

ระดบั เล็กนอยถึงรุนแรง ทําลาย

สิ่ ง ข อ ง ดั ง น้ั น ก า ร จั ด ก า ร

พฤติกรรมรุนแรงในผูปว ย

จิตเวช พยาบาลจะตองให

ค ว า ม สํ า คั ญ เ พื่ อ ป อ ง กั น

อนั ตรายตาง ๆ ท่ีอาจเกิดข้ึน

ประเมนิ พฤติกรรมกาวรา ว การปองกนั บุคลากรทางการ - การตรวจเย่ียมทางการ - การสังเกต

ทเ่ี ส่ียงตอการทาํ รา ยผูอื่นได พยาบาลถกู ผูปวยทํารา ย พยาบาล - รายงาน

วิธกี ารปฏบิ ตั ิสาํ หรบั พยาบาล - การประชุมปรึกษา อุบตั กิ ารณ

1. พยาบาลประเมินลักษณะ - การสอน - ขอ รองเรียน

อาการของผูปวยที่มีพฤติกรรม - การใหคาํ ปรึกษา - ตวั ชวี้ ัด

กาวราวและเส่ียงตอการทําราย แนะนาํ

ผอู นื่ - การแกปญ หา

2. กรณีประเมินอาการพบ - การรวมมอื ในการ

ผูปวยมีพฤติกรรมกาวราว ให ปฏิบัตงิ าน

การพยาบาลดังนี้

2.1 สนทนากับผูปวยเพื่อ

ประเมินอาการ รวบรวมปญหา

เพื่อวางแผนการพยาบาลและ

แจง ใหท ราบเร่ืองสิทธิผปู วย

2.2 กรณีผูปวยไมยินยอมอยู

โรงพยาบาล ไมรวมมือในการ

109

วัตถุประสงคเ ชงิ พฤติกรรม เน้ือหา กิจกรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล

รั ก ษ า พ ย า บ า ล ใ ห ข อ มู ล

แ ผ น ก า ร รั ก ษ า แ ก ผู ป ว ย แ ล ะ

ญาติ เพ่ือวางแผนการตดั สนิ ใจ

ในการรักษา พิจารณาใหยา

PRN ข อ อ นุ ญ า ต จํ า กั ด

พฤติกรรมผูปวย โดยการ

ผูกมัด/นาํ ตวั เขาหอ งแยก

กรณีผูปว ยมาเองไมยินยอม

รบั การรักษา พิจารณารายงาน

แพทยเ พอ่ื ทบทวนแผนการ

รักษาอีกครั้ง

2.3 ตองมีบุคลากรอยางนอย

2-4 คน ในการเขาไปจํากัด

พฤติกรรม หรือใหการพยาบาล

เพื่อปองกันอุบัติเหตุจากการ

ปฏิบตั ิงาน

การประเมินผลการนเิ ทศ การปองกนั บุคลากรทางการพยาบาลถูกผูป วยทํารา ย
ผรู ับการนิเทศ พยาบาลวชิ าชีพจาํ นวน ........ คน พนักงานชวยเหลือคนไข จํานวน.................คน
45-60 นาที
ระยะเวลาการนิเทศ

110

ผลการนเิ ทศ

หัวขอ ระดับรอ ยละ (n……..)
มาก ปานกลาง นอย
1. เน้อื หาการนิเทศมคี วามนา สนใจ
2. กอ นการนิเทศทานมีความรเู พยี งใด
3. หลังการนเิ ทศทา นมีความรูเพมิ่ ขึน้
4. ผนู เิ ทศมีการนิเทศทีน่ า สนใจและเขาใจงา ย
5. การใชอปุ กรณในการนิเทศเหมาะสม
6. เวลาการนิเทศเหมาะสม
7. ความพึงพอใจในการนิเทศ

ขอ เสนอแนะ
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................

บรรณานุกรม

กรมสุขภาพจติ และสํานักการพยาบาล. (2556). มาตรฐานการพยาบาลสขุ ภาพจิตและจิตเวช. นนทบุรี: วจิ ิตร
การพิมพ.

เบญจมาภรณ บัวหลวง. (2548). แนวปฏบิ ัตกิ ารพยาบาลทางคลินิกสําหรับการผูกยดึ ผูปวยทีม่ ีพฤติกรรม
กา วราวในโรงพยาบาลอตุ รดิตถ. การคน ควาอสิ ระพยาบาลศาสตรมหาบัณฑติ สาขาสุขภาพจิตและ
การพยาบาลจติ เวช บัณฑิตวิทยาลัย มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม.

111

รายชือ่ สมาชิกกลุม

ลาํ ดบั ชือ่ -สกุล ตาํ แหนง ตาํ แหนง สงั กดั
1. นางศริ พิ ร พรสัมฤทธ์ิ
2. นางวนั ชา สรา งเขต (ภายใน) (หนว ยงาน) สถาบนั ราชานกุ ลู
3. นางระวิวรรณ เติมวาณชิ
4. นางวลิ าสินี หรายลอย ประธาน พยาบาลวิชาชพี รพ. ศรธี ญั ญา
5. นางสาวสรินดา นอ ยสขุ
6. นางสาวนฤมล ศรอี ักษร ชาํ นาญการพเิ ศษ รพ. ศรีธัญญา
7. นางเพชรรัตน มหกิตติไพศาล
8. นางบรรเจิด ทพิ ยน รุ ักษ รองประธาน พยาบาลวิชาชพี รพ. ศรีธญั ญา
9. นางสาวอารมณ ปริศวงศ
10. นางสาวประกอบ ชาตรตั น ชาํ นาญการ รพ. จติ เวชนครสวรรค
11. นางสาวชัดเจน จนั ทรพฒั น ราชนครนิ ทร
กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ รพ. จิตเวชนครสวรรค
ราชนครนิ ทร
ชาํ นาญการ รพ. จิตเวชขอนแกน
ราชนครนิ ทร
กรรมการ พยาบาลวิชาชพี รพ. สวนสราญรมย

ชาํ นาญการ รพ. จิตเวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
กรรมการ พยาบาลวิชาชพี รพ. จิตเวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
ชํานาญการ รพ. จติ เวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
กรรมการ พยาบาลวิชาชพี

ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี

ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี

ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี

ชํานาญการ

กรรมการ พยาบาลวชิ าชีพ

ชํานาญการ

เลขานุการ พยาบาลวิชาชีพ

ชาํ นาญการ

112

แผนการนิเทศ
เร่ืองการปอ งกันการเกิดเดก็ พลัดหลงในหนวยบรกิ าร (OPD)

วัตถุประสงคท่ัวไป เพ่ือใหผรู ับการนิเทศมีความรูและสามารถดูแลปองกันการเกดิ พลัดหลงของเดก็

ในหนวยบรกิ าร

วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม หลังจากเสรจ็ ส้นิ การนิเทศผูรับการนิเทศจะมีความสามารถดงั นี้

1. บอกความหมายของเด็กพลัดหลง

2. อธิบายลักษณะเด็กทม่ี ีความเสี่ยงตอ การพลัดหลงในหนวยบรกิ าร

3. ใหก ารดูแลเพ่ือปอ งกนั การเกดิ การพลดั หลงตามแนวปฏบิ ตั ิในหนว ยบรกิ าร

ไดถ ูกตองและครบถวน

วธิ ีการนิเทศ ใหการนิเทศเปน รายกลมุ /เดีย่ ว โดย

1. Pre-Post conference

2. สอนหนา งาน (On the jobtraining)

3. สอนโดยกรณีศึกษาทเี่ กิดข้ึนจริง(Case conference)

สถานที่ คลนิ ิกพเิ ศษประจาํ โรงพยาบาลจิตเวช

วันที่นิเทศ ทุก 3 เดอื น/ทกุ คร้ังท่ีเกิดอุบัตกิ ารณ

ผนู เิ ทศ พยาบาลหวั หนางาน/พยาบาลหวั หนา คลนิ ิก/พยาบาลหวั หนา ทมี

ผูรบั การนเิ ทศ 1. พยาบาลวิชาชีพ

2. พนักงานชว ยเหลือคนไข

วธิ ปี ระเมนิ ผล 1. ความสนใจฟงและถาม-ตอบของผรู บั การนิเทศ

2. สามารถประเมนิ ความเสย่ี งตอ การเกดิ เด็กพลดั หลงในหนวยบรกิ ารไดถ ูกตอง

วัตถุประสงคเชงิ พฤติกรรม เน้อื หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล

1. ผูร ับการนเิ ทศอธิบาย สวัสดีคะ ดิฉัน/ผม นางสาว/ - กลา วทักทายและ

ปญ หาสขุ ภาพจติ และจิตเวช นาย.........พยาบาลหัวหนางาน/ แนะนําตัว

เดก็ และวัยรนุ ในเด็กท่เี สีย่ ง พยาบาลหัวหนาคลินิกฯ มี

ตอ การพลดั หลงได ความยินดีที่ไดมีโอกาสนิเทศ

ทางการพยาบาลงานในคลินิกฯ

ในชวงระยะเวลาใหบริการ/

ต ร ว จ เ ย่ี ย ม ไ ด นํ า วิ ธี ก า ร

ปฏิบัติงานท่ีมีประโยชนสําหรับ

113

วตั ถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เนื้อหา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล

นําไปปรับใชในคลินิกฯ ที่ดิฉัน/

ผมไดทํางานอยู ในโรคและการ

ปองกันการเกิดเด็กพลัดหลงใน

หนวยบริการซึ่งในโอกาสนี้ได

ศึ ก ษ า สิ่ ง ที่ น า จ ะ เ ป น โ อ ก า ส

พัฒนาของคลินิกฯ โดยหวังวา

ส่ิงท่ีจะนํามานิเทศวันน้ี คงมี

ประโยชนตอทุกคน นะคะ/นะ

ครับ

2. อธบิ ายปญหาสุขภาพจติ บทนํา

และจิตเวชเดก็ และวยั รนุ ที่ นยิ ามการพลดั หลง หมายถึง

เสี่ยงตอการพลดั หลงใน ผูรับบริการเด็กท่ีออกนอกพ้ืนท่ี

หนวยบรกิ าร หรือหนวยบริการตามลําพัง ซน

ไมน่ิง ควบคุมลําบาก และมี

ประวตั ิพลัดหลง/สญู หาย

เดก็ กลุมเส่ียงที่มีโอกาสเกิด

การพลดั หลงในหนว ยบรกิ าร

ไดแ ก

ADHD

โรคสมาธิส้นั คอื กลุมอาการท่ี

เกิดขน้ึ ตง้ั แตว ยั เดก็ (กอ นอายุ 7

ขวบ) ที่เกิดจากความผิดปกติ

ข อ ง ส ม อ ง ซ่ึ ง มี ผ ล ก ร ะ ท บ ต อ

พฤติกรรม อารมณ การเรียน

และการเขาสังคมกับผูอ่ืนของ

เดก็

กลุม อาการนปี้ ระกอบดว ย

- อาการขาดสมาธิ

(attention deficit)

114

วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม เน้ือหา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
- อาการหนุ หนั พลนั แลน

ววู าม (impulsivity)
- อาการซน อยูไมน่ิง

(hyperactivity)
เด็กบางคนอาจจะมีอาการ

ซนและอาการหุนหันพลันแลน
วูวามเปนอาการเดน ซึ่งมักพบ
ไดบอยในเด็กผูชายมากกวา
(อยา งกรณีของนอ งเจ็ท)
แตเด็กท่ี เปนโรคสมาธิส้ันบาง
คนก็อาจจะไมซน แตมีอาการ
ขาดสมาธเิ ปน ปญหาหลัก ซึ่งมัก
พบไดท้ังในเด็กผูหญิงแล ะ
เด็กผูชาย (อยางกรณีของนอง
ดรีม)

โรคสมาธิสั้นน้ีพบไดบอยใน
ทุกประเทศทั่วโลก ในประเทศ
ไทยพบวา ประมาณ 5% ของ
เ ด็ ก ใ น วั ย เ รี ย น ป ว ย เ ป น โ ร ค
ส ม า ธิ ส้ั น ห ม า ย ค ว า ม ว า
หองเรียนหองหน่ึงถามีนักเรียน
อยูประมาณ 50 คน จะมีเด็กที่
ป ว ย เ ป น โ ร ค ส ม า ธิ ส้ั น อ ยู ใ น
หองเรยี นประมาณ 2-3 คน

อาการทีบ่ งชี้วา เด็กอาจมี
โรคสมาธสิ น้ั ไดแก: -

1. อาการขาดสมาธิ
(attention deficit): เด็กจะมี
ลักษณะวอกแวกงาย ขาดความ
ตั้งใจในการทํางาน โดยเฉพาะ

115

วัตถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เนอื้ หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กิจกรรมการนิเทศ การประเมินผล
อยางยิ่งงานท่ีตองใชความคิด
เด็กมักจะแสดงอาการเหมอ
ลอยบอ ย ๆ ฝนกลางวัน ทํางาน
ไ ม เ ส ร็ จ ผ ล ง า น มั ก จ ะ ไ ม
เรียบรอย ตก ๆ หลนๆ ดู
เหมือนสะเพรา ขาดความ
รอบคอบ เด็กมักจะมีลักษณะขี้
ลืม ทําของใชสวนตัวหายเปน
ประจํา มีลักษณะเหมือนไมฟง
เวลาพูดดวย เวลาสั่งใหเด็ก
ทํางานอะไรเด็กมักจะลืมทํา
หรือทําคร่ึงๆ กลางๆ อาการ
ข า ด ส ม า ธิ น้ี มั ก จ ะ มี ต อ เ นื่ อ ง
ติดตัวจนกระท่ังเปนผใู หญ
2. อ า ก า ร ซ น
(hyperactivity): เด็กจะมี
ลักษณะซน อยูไมสุข ยุกยิก
ตลอดเวลา นั่งน่ิง ๆ ไมคอยได
ตองลุกเดิน หรือขยับตัวไปมา
ชอบปนปาย เลนเสียงดัง เลน
ผาดโผน หรอื ทํากิจกรรมที่เสี่ยง
อันตราย มักประสบอุบัติเหตุ
บอยๆ จากความซน และความ
ไมระมัดระวัง พูดมาก พูดไม
หยดุ ชอบแกลงหรอื แหยเ ด็กอืน่
3. อาการหุนหันพลันแลน
(impulsivity) : เด็กจะมี
ลักษณะวูวาม ใจรอน อารมณ
หนุ หันพลันแลน ทําอะไรไปโดย
ไมคิดกอนลวงหนาวาจะมีอะไร

116

วัตถุประสงคเชงิ พฤติกรรม เน้อื หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล
เ กิ ด ข้ึ น ต า ม ม า ข า ด ค ว า ม
ระมัดระวัง เชน วง่ิ ขามถนนโดย
ไมมองรถดี ๆ ซุมซาม ทําขาว
ของแตกหักเสียหาย เวลา
ตองการอะไรกจ็ ะตองใหไดทันที
รอคอยอะไรไมได เวลาอยูใน
หองเรียนมักจะพูดโพลงออกมา
โดยไมขออนุญาตครูกอน มัก
ตอบคําถามโดยท่ีฟงคําถามยัง
ไมทันจบ ชอบพูดแทรกเวลาที่
คนอื่นกําลังคุยกันอยู หรือ
กระโดดเขารวมวงเลนกับเด็ก
คนอ่ืนโดยไมขอกอน
เกณฑในการวนิ ิจฉยั โรค
สมาธสิ ้นั
เกณฑในการวินิจฉัยโรค
สมาธิสั้นท่ีแพทยใชกันอยาง
แพรหลายในปจจุบันคือ เกณฑ
ทีก่ าํ หนดขึ้นและประกาศใชโดย
ส ม า ค ม จิ ต แ พ ท ย อ เ ม ริ กั น
(DSM-IV) โดยแบงกลุมอาการ
ออกเปนสองกลุม ไดแ ก
ก. อาการขาดสมาธิ
(attention deficit): โดยเดก็
จะมอี าการตอไปนี้
1. ไมส ามารถทํางานที่ครูหรอื
พอ แมส่งั จนสําเรจ็
2. ไมมีสมาธิในขณะทาํ งานหรอื
เลน

117

วัตถุประสงคเ ชงิ พฤติกรรม เนอ้ื หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
3. ดูเหมือนไมค อยฟง เวลาพดู
ดว ย
4. ไมสามารถตั้งใจฟง และเก็บ
รายละเอยี ดได ทาํ ใหทํางาน
ผดิ พลาดบอย ๆ
5. ไมค อยเปน ระเบยี บ
6. มีปญ หาหรือพยายาม
หลกี เล่ียงงานที่ตองใชความคิด
หรอื สมาธิ
7. วอกแวกงา ย
8. ทาํ ของใชสว นตวั หรอื ของใช
ที่จาํ เปนสาํ หรบั งานหรอื การ
เรียน หายอยูบอย ๆ
9. ขลี้ มื บอย ๆ
ข. อาการซน อยไู มน่ิง
(hyperactivity) และอาการ
หนุ หันพลนั แลน ววู าม
(impulsivity)
โดยเดก็ จะมีอาการตอไปน้ี
1. ยกุ ยิก อยูไมส ุข
2. นงั่ ไมติดท่ี ลุกเดินบอ ย ๆ
ขณะอยทู ีบ่ านหรือในหองเรียน
3. ชอบวง่ิ หรือปน ปายส่งิ ตาง ๆ
4. พูดมาก พูดไมหยดุ
5. เลน เสียงดัง
6. ตืน่ ตัวตลอดเวลา หรอื ดู
ต่นื เตนงาย
7. ชอบโพลง คาํ ตอบเวลาครู
หรอื พอแมถามโดยทย่ี ังฟง
คาํ ถามไมจ บ

118

วัตถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เนอื้ หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
8. รอคอยไมเ ปน
9. ชอบขดั จงั หวะหรอื
สอดแทรกเวลาผอู นื่ กาํ ลังพดู อยู
หากเด็กคนใดมีลักษณะอาการ
ใน ขอ ก หรือ ขอ ข รวมกัน
มากกวา 6 อาการข้ึนไป เด็กคน
น้ันมีความเปนไปไดสูงที่จะเปน
โรคสมาธิส้นั
ID
ภาวะบกพรองทาง
สติปญ ญา/ภาวะปญญาออ น
(Intellectual Disabilities/
Mental Retardation)
ภาวะบกพรองทาง
สตปิ ญ ญา เปน ภาวะท่ีมี
พฒั นาการบกพรอง ซึ่งทาํ ใหมี
ขอจํากัดดา นสตปิ ญญา
การเรยี นรูและการปรับตัวใน
การดาํ รงชีวติ ประจําวนั
ในปจ จบุ ันเริ่มมกี ารใชค าํ วา
บกพรองทางสตปิ ญ ญา
แทนภาวะปญญาออน มากข้ึน
ในองคกรระดับนานาชาติ เชน
IASSID (International
Association for the
Scientific Study of
Intellectual Disabilities)
WHO (World Health
Organization)

119

วัตถุประสงคเชงิ พฤติกรรม เนือ้ หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล
WPA (World Psychiatry
Association) รวมทั้ง AAMR
(The American Association
on Mental Retardation)
หรือสมาคมบุคคลปญ ญาออน
แหง สหรัฐอเมรกิ า ซ่ึง
ประกอบดว ยสหวชิ าชีพจาก
ทวั่ โลกและกอตัง้ มาเปน
เวลานาน 130 ป ก็ไดเปล่ยี น
ช่อื เปน The American
Association of Intellectual
and Developmental
Disabilities (AAIDD)
เมื่อ 1 มกราคม พ.ศ. 2550
เพอ่ื เสนอแนวทางทจ่ี ะทาํ ให
สังคมยอมรบั ผูบกพรอ งทาง
สติปญ ญามากขนึ้
บุคคลบกพรองทาง
สตปิ ญญามกั มีพฒั นาการดาน
รา งกาย สังคม อารมณ ภาษา
และสติปญ ญาลา ชากวบ ุคคล
ทว่ั ไป
ตามเกณฑของ Diagnostic
and Statistical Manual of
Mental Disorders, Fourth
Edition, Text Revision
(DSM- IV-TR) โดย American
Psychiatric Association
(APA) ในป พ.ศ. 2543 ภาวะ
บกพรองทางสตปิ ญญาหรือ

120

วัตถุประสงคเ ชงิ พฤติกรรม เน้ือหา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
ภาวะปญญาออน หมายถงึ
ภาวะที่มี
1.ระดบั เชาวนปญญาตํา่ กวา
เกณฑเฉล่ีย
2.พฤตกิ รรมการปรบั ตน
บกพรอ งต้ังแต 2 ดา นขนึ้ ไป
จากทงั้ หมด 10 ดา น
3. อาการแสดงกอนอายุ 18 ป
เชาวนปญญา
เกณฑภ าวะบกพรอ งทาง
สตปิ ญญาดานเชาวนปญ ญา คือ
การมรี ะดับเชาวนปญ ญาต่ํากวา
70
พฤติกรรมการปรับตน
หมายถึง การปฏบิ ตั ติ นใน
ชวี ิตประจาํ วันท่ัว ๆ ไป ซง่ึ เปน
ความสามารถของบุคคลนั้นท่ี
จะสามารถดํารงชวี ิตไดด ว ย
ตนเองในสังคม ประกอบดว ย
1. การสอ่ื ความหมาย
(Communication)
2. การดูแลตนเอง (Self-care)
3. การดํารงชีวติ ภายในบาน
(Home living)
4. การปฏสิ ัมพันธก บั ผอู น่ื ใน
สงั คม (Social and
Interpersonal Skills)
5. การใชแหลง ทรพั ยากรใน
ชุมชน

121

วัตถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เนื้อหา (พยาบาล/ ผชลฯ) กิจกรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
(Use of Community
Resources)
6. การควบคมุ ตนเอง (Self-
direction)
7. การนาํ ความรูมาใชใ น
ชีวิตประจําวัน (Functional
Academic Skills)
8. การใชเวลาวา ง (Leisure)
9. การทาํ งาน (Work)
10. การมีสุขอนามัยและความ
ปลอดภัยเบ้ืองตน (Health
and Safety)
การประเมนิ พฤติกรรมการ
ปรับตนตามเกณฑการวินจิ ฉัย
ในป พ.ศ.2535 ซึ่งจะตอง
บกพรองอยางนอ ย 2 ดานจาก
10 ดาน ในทางปฏิบัติไมมี
เครอื่ งมือใดเคร่ืองมือหนึง่ ทจ่ี ะ
ประเมินไดครบท้ัง 10 ดาน
ในคร้ังท่ี 10 เมื่อป พ.ศ.2545
AAMR จงึ ไดป รบั เกณฑการ
วนิ จิ ฉัยเร่ืองพฤตกิ รรมการปรับ
ตนเปนการปฏบิ ัตติ นทต่ี ํ่ากวา
คา เฉลย่ี ในขอ ก หรือ ขอ ข
ดังนี้
ก. ทักษะดานใดดา นหนึ่งใน
3 ดานของพฤตกิ รรมการ
ปรับตน ไดแก ทกั ษะดา น
ความคดิ รวบยอด conceptual
skills) ทักษะดา นสงั คม (social

122

วัตถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เนือ้ หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กิจกรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
skills) หรอื ทกั ษะดา นการ
ปฏบิ ตั ติ น (practical skills)
หรือ
ข. ทักษะทงั้ 3 ดาน ตามขอ
ก โดยดจู ากคะแนนรวมทั้งหมด
ท้งั น้ีการประเมนิ พฤติกรรมการ
ปรบั ตนน้ี AAMR หรือ AAIDD
ไดพ ัฒนาเครื่องมือการประเมิน
คอื Diagnostic Adaptive
Behavior Scale เพ่อื ใหการ
ประเมนิ มีมาตรฐานมากข้นึ
อายทุ ่แี สดงภาวะบกพรอ ง
ทางสติปญ ญาตาม DSM-IV-TR
อาการท่แี สดงภาวะบกพรอง
ทางสตปิ ญ ญาตองแสดงกอน
อายุ 18 ป แตอยา งไรก็ตามเด็ก
ทอี่ ายุตํ่ากวา 2 ป ทมี่ ีอาการ
แสดงภาวะบกพรอ งทาง
สตปิ ญญา ยังไมควรไดร บั การ
วนิ ิจฉยั วา มีความบกพรองทาง
สตปิ ญญา ยกเวน พบความ
บกพรองอยางรุนแรงและ/หรือ
พบภาวะทม่ี ีความสมั พันธสงู กับ
ภาวะบกพรองทางสติปญญา
เชน กลุมอาการดาวน
ดังนั้น เด็กอายตุ ํา่ กวา 2 ป
ท่ไี มมขี อยกเวน ดงั กลาวขางตน
ควรไดร บั การวนิ จิ ฉัยวามภี าวะ
บกพรองทางพัฒนาการและ

123

วัตถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เน้ือหา (พยาบาล/ ผชลฯ) กิจกรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล
ควรตดิ ตามการวินจิ ฉัยตอไป
เม่ือเด็กอายุมากขึน้
ASD
'ออทิซึม' หรือ 'ออทิสติก'
คื อ ภ า ว ะ ร ะ บ บ ป ร ะ ส า ท ที่
ทํางานซับซอน ความผิดปกติ
ทางพัฒนาการ ผูที่ปวยโรคนี้จะ
มีความสามารถเก่ียวกับการเขา
สังคม พัฒนาการทางภาษา
ทักษะการสื่อสารที่ไมเหมือน
เด็กปกติ อาการจะแสดงในวัย
เด็กกอ นอายุ 3 ป หรืออายุ 3 ป
แตยังมีพัฒนาการที่ชากวาปกติ
น่นั เอง
สาเหตุมีหลายสาเหตุมาก
และในปจจุบันยังไมมีสาเหตุที่
ชัดเจนเกี่ยวกับโรค อาการเกิด
จากความแตกตางกันในสมอง
ยีนเหลานั้นจะมีผลกระทบตอ
พฤติกรรมและการคิด และบาง
ขอมูลบอกวา หากครอบครัวมี
ประวัติการปวยออทิสติก เด็กก็
มีโอกาสเปน หรือแมกระทั่งพอ
แม ที่อายุมากท้ังคูหรือมีชวง
อา ยุที่ หา งจ าก ลูก มา ก ก็ มี
โ อ ก า ส เ สี่ ย ง เ ป น อ อ ทิ ส ติ ก ไ ด
นอกจากน้ียังเกี่ยวกับที่คุณแม
ใชยาขณะต้ังครรภ เชนยาตาน
ชัก ปวยโรคเบาหวาน เชื้อหัด
เยอรมนั หรอื การด่มื สรุ า ใชสาร

124

วัตถปุ ระสงคเชงิ พฤติกรรม เนอ้ื หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
เสพติดของคุณแม เปนตน
กม็ สี วนทาํ ใหล กู เปน ไดทงั้ ส้นิ
อาการ พฤติกรรม ของเด็ก
ออทสิ ติก
- ไมมีการพดู คุย พบปะ หรือ
สังสรรคแสดงความคิดเหน็ ใด ๆ
กับผอู ่ืนคนรอบขาง
- ไมรวู ิธเี ลน กับคนอ่นื
- ทําพฤตกิ รรมซ้ํา ๆ
- หลีกเลย่ี งการสบตากับคน
ทว่ั ไป
- ไมพูดคําสัน้ ๆ หรอื 2 คํา
ตดิ กนั พูดไมเ ปนภาษา (ท่ี
เรยี กวาภาษาตางดาว)
- ไมมีสัมพนั ธกบั คนรอบขา ง
การปองกัน ขณะท่ีแพทยบอก
วาออทิซึมน้ันเหนือการควบคุม
ไมมีวิธีท่ีจะปองกันไมใหเกิดขึ้น
ได เพราะในบางรายอาจจะติด
เชื้อต้ังแตในครรภ โดยแพทยก็
ยังไมทราบไดวาทารกท่ีอยูใน
ครรภจะติดเชื้อ และจะเปน
ออทิสตกิ ได
การรักษา เริ่มตนจากพอ
แมคนในครอบครัวดูแลอยางถูก
วิ ธี ก อ น ต า ม ด ว ย แ พ ท ย
นักจิตวิทยา ครูสอนเด็กพิเศษ
ทุ ก ค น ต อ ง เ ป น ที ม เ ดี ย ว กั น
รวมมือกันเพ่ือชวยผูปวยออทิ
ซึมในเบื้องตน ตอมาพัฒนาการ

125

วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม เน้อื หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กิจกรรมการนเิ ทศ การประเมินผล

ด า น วิ ช า ก า ร ต อ ง เ ป น ค ว า ม

รวมมือจากคุณครู การรักษาใน

ผูปวยออทิสติกบอกไมไดวาจะ

ใชเวลานานแคไหนในการรักษา

ก า ร รั ก ษ า จ ะ ข้ึ น อ ยู ที่ ค ว า ม

รุนแรงของโรค อาการเจ็บปวย

ทางกายของเคา อายุท่ีเด็กเร่ิม

เขารับรักษา รูปแบบการเล้ียงดู

มกี ารกระตุนพัฒนาการของเด็ก

เปนระยะๆฝกกิจวัตรประจําวัน

พฤติกรรมบําบัด ดนตรีบําบัด

หรือการบาํ บัดดว ยยา เปน ตน

3. ประเมินผูรบั บริการเด็กที่ เคร่อื งมือประเมนิ เด็กท่ีมีความ

มีความเสยี่ งตอการพลดั หลง เสยี่ งตอ การพลดั หลงในหนว ย

ในหนว ยบรกิ ารได บริการ

(Child Lost 1)

- มีความรนุ แรงของความ

เสี่ยงทจี่ ะเกิดการพลัดหลง

(1) เสีย่ งตอ ปญหาสมาธสิ ้นั

(2) เส่ยี งตอปญหาภาวะ

ออทสิ ตกิ

(3) เสย่ี งตอปญหาภาวะ

บกพรองทางสตปิ ญญา

- ความสามารถในการดูแล

เดก็ ของผูป กครอง

- มปี ระวตั หิ ลบหนี/พลัดหลง

- มีพฤติกรรมที่แสดงวาไม

ยอมอยู/ไมอยากอยโู รงพยาบาล

- เดินออกนอกพนื้ ทห่ี นว ย

บริการตามลําพัง

126

วัตถปุ ระสงคเชิงพฤติกรรม เนอื้ หา (พยาบาล/ ผชลฯ) กจิ กรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล

วธิ ีการใชแบบประเมนิ

เครื่องมือประเมินเด็กที่มีความ

เส่ยี งตอ การพลัดหลงในหนว ย

บริการ (Child Lost 1)

4. ปอ งกันการเกดิ การ แนวทางการเฝา ระวงั

พลดั หลงในหนว ยบรกิ าร - ตดิ สญั ลกั ษณความเส่ียงตอ

ไดถ ูกตองและครบถว น การพลัดหลง

- ดแู ลเด็กอยางใกลช ิด ไมทิ้ง

เดก็ ไวต ามลาํ พัง

- ตรวจนับจาํ นวนเด็กเปน

ระยะ

- เขยี นชือ่ -สกุล ทีอ่ ยู พรอ ม

หมายเลขโทรศัพทท ่ีติดตอ ได

สะดวกใสไวในกระเปาเสื้อหรือ

กางเกงเดก็

- ใหข อ มูลกบั ผปู กครองใน

การดูแลเด็ก

5. ใหก ารดแู ลชวยเหลือเมอื่ แนวทางปฏิบตั เิ มื่อเดก็ พลดั

เกิดการพลดั หลงของ หลง

ผรู บั บรกิ ารเดก็ ในหนวย - แจงบุคลากรใหช วยตามหา

บรกิ ารไดถูกตอง และ เดก็ และแจง แพทยเ จาของไข

ครบถวน - แจงประชาสัมพนั ธ (หมายเลข

ฉกุ เฉินของแตล ะหนวยบริการ)

- หากติดตามเดก็ ไมพบ

(1) แจง ผปู กครองเด็กทราบ

(2) แจง บคุ ลากรและแพทย

เจา ของไข

(3) ประสานนกั สงั คม

สงเคราะหใ หดําเนินการตอ

127

วตั ถุประสงคเ ชงิ พฤติกรรม เนื้อหา (พยาบาล/ ผชลฯ) กิจกรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล

- สรา งการรบั รขู องบคุ ลากร

ในหนวยงานวา มแี นวปฏิบัติใน

การ

พลัดหลง

6. รายงานอบุ ตั ิการณ - แบบรายงานอุบตั กิ ารณ

ผรู ับบริการเด็กทีเ่ กดิ การ ความเสี่ยงเดก็ พลัดหลงใน

พลัดหลงในหนวยบรกิ ารได หนวยบรกิ าร

- วธิ กี ารลงบันทึกแบบ

รายงานความเสี่ยงเด็กพลดั หลง

ในหนวยบรกิ าร

7. จํานวนอบุ ตั ิการณ - สถติ กิ ารเกิดอุบตั ิการณ

ผูร ับบรกิ ารเด็กทีเ่ กดิ การ ความเส่ยี งเด็กพลดั หลงใน

พลดั หลงในหนว ยบรกิ ารได หนวยบริการ

ลดลง

การประเมินผลการนเิ ทศ การปองกันการพลัดหลงของผูรบั บรกิ ารเดก็ ในหนวยบรกิ าร
ผรู ับการนเิ ทศ พยาบาลวชิ าชีพจํานวน ...........คน
พนักงานชวยเหลือคนไข จาํ นวน.................คน
ระยะเวลาการนิเทศ 45-60 นาที

128

ผลการนิเทศ ระดบั รอ ยละ (n……..)
มาก ปานกลาง นอย
หวั ขอ

1. เนอื้ หาการนิเทศมคี วามนาสนใจ
2. กอ นการนเิ ทศทานมคี วามรเู พียงใด
3. หลังการนเิ ทศทานมีความรเู พ่ิมขึ้น
4. ผนู ิเทศมีการนเิ ทศที่นาสนใจและเขา ใจงาย
5. การใชอปุ กรณในการนเิ ทศเหมาะสม
6. เวลาการนิเทศเหมาะสม
7. ความพงึ พอใจในการนิเทศ

ขอเสนอแนะ
..............................................................................................................................................................................
.......................................... ..................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................

บรรณานุกรม

กรมสขุ ภาพจิต สถาบันราชานกุ ูล. (2558). เด็กพลัดหลง (เอกสารประกอบการบรรยาย). กรุงเทพฯ.
โรงพยาบาลยุวประสาทไวทโยปถมั ป. (2558). เด็กพลดั หลง (เอกสารประกอบการบรรยาย). สมทุ รปราการ.

129

รายชอ่ื สมาชิกกลุม

ลําดับ ช่อื -สกลุ ตาํ แหนง ตาํ แหนง สงั กดั
1. นางชมัยพร พรรณนาภพ
2. นางสาวนฤมล สรุ ิยะ (ภายใน) (หนวยงาน) รพ. พระศรีมหาโพธ์ิ
3. นางจฑุ าทิพย พลสวสั ดิ์
4. นายสราวธุ มูสกิ พงษ ประธาน พยาบาลวิชาชีพ รพ. จิตเวชนครราชสมี า
5. นางสาวสภุ าพ แสงดี ราชนครนิ ทร
6. นายศักดส์ิ ิทธ์ิ สนทิ วงศ ณ ชํานาญการพเิ ศษ รพ. จติ เวชสงขลา
อยธุ ยา ราชนครนิ ทร
7. นางสาวพฒุ ชิ าดา จนั ทะคุณ รองประธาน พยาบาลวิชาชีพ รพ. จติ เวชสงขลา
8. นางปณฑารีย ประสาทศรี ราชนครนิ ทร
9. นายทรงภพ ขุนเมือง ชํานาญการ รพ. จิตเวชสงขลา
10. นางปพชิ ญา แสงเออ้ื องั กรู ราชนครนิ ทร
11. นางสาวยวุ ดี ทองหนูนยุ กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ รพ. จิตเวชสงขลา
12. นางสาวภทั ทิรา บวั จันทร ราชนครนิ ทร
ชาํ นาญการ รพ. จติ เวชเลย
ราชนครนิ ทร
กรรมการ พยาบาลวิชาชพี รพ. ศรีธัญญา

ชาํ นาญการ รพ. จิตเวชสระแกว
ราชนครนิ ทร
กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี รพ. สวนปรงุ

ชํานาญการ รพ. จิตเวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
กรรมการ พยาบาลวิชาชพี รพ. จติ เวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี

ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวชิ าชีพ

ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ

ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ

ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ

ชํานาญการ

เลขานกุ าร พยาบาลวิชาชีพ

ชาํ นาญการ

130

แผนการนเิ ทศ
เรอื่ งการพยาบาลเพ่ือปองกันผปู วยหลบหนี

วตั ถุประสงคท ั่วไป เพ่อื ใหผ ูรบั การนเิ ทศมีความรูและปฏบิ ัตกิ ารดูแลผูปว ยเพือ่ ปองกันการหลบหนี

วตั ถปุ ระสงคเ ชงิ พฤติกรรมหลงั จากเสร็จสนิ้ การสอนผูร ับการนิเทศจะมคี วามสามารถดงั น้ี

1. บอกและอธบิ ายความหมาย ลักษณะ อาการ พฤติกรรม ระดับความรุนแรง

และการจัดการเม่ือผูป วยหลบหนีได

2. ใหก ารดแู ลตามแนวปฏบิ ัตกิ ารปองกันผปู วยหลบหนแี ละการจดั การผูป ว ย

หลบหนีไดอ ยา งถูกตองครบถวนตามกระบวนการพยาบาล

วิธีการนิเทศ ใหการนิเทศเปนรายกลุม/เดีย่ ว โดยวธิ ีการ

1. On the job training

2. Pre-Post Conference ขณะรบั สง เวร

3. Coaching (พยาบาลใหม)

4. Mentor

สถานที่ ทุกหอผปู วย

วนั ทน่ี เิ ทศ ทกุ 3 เดอื นและทกุ คร้ังเม่ือเกิดอุบัติการณผ ปู ว ยหลบหนี

ผนู ิเทศ หัวหนา ตกึ /ผูตรวจการนอกเวลา/หวั หนาเวร

ผูรบั การนิเทศ พยาบาลวิชาชีพ/พยาบาลเทคนิค

วิธปี ระเมนิ ผล 1. ประเมิน/สังเกตความสนใจและการถามตอบ การอธิบายความหมายตา ง ๆ

ของผรู บั การนเิ ทศ

2. การปฏบิ ัติตามขัน้ ตอนแนวปฏิบตั ิการปอ งกันผูปว ยหลบหนี

วัตถุประสงคเชงิ พฤติกรรม เนอ้ื หา กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
กลา วทักทายและ พฤติกรรม
เพื่อสรา งสมั พันธภาพ - กลาวทักทาย แนะนําตวั แนะนําตัว แสดงออกจาก
สหี นา ทาทาง
ระหวางผูน ิเทศกับผูรบั การ ผูน เิ ทศ บอกวตั ถปุ ระสงค

นิเทศ และนาํ สูบ รรยากาศ ระยะเวลาการนเิ ทศ และ

การนิเทศท่ดี ี ประโยชนท ่ีจะไดร บั จากการ

นเิ ทศ

131

วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม เน้อื หา กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล

1. บอกและอธิบาย ความหมายของการหลบหนี - กลาวนําเขาสูเน้ือหา ถามตอบ

ความหมายลักษณะ หมายถึง ผูปว ยทม่ี คี ําสั่งรบั ไว ซักถามถงึ ปญหาทพี่ บ บอกความหมาย

อาการ พฤตกิ รรมระดับ รักษาแบบผปู วยในท่มี ี - ยกตัวอยาง case ที่ อธิบายลกั ษณะ

ความรนุ แรงและการ พฤติกรรมพยายามออกนอก เคยหลบหนี อาการและ

จดั การเม่อื ผูป ว ยหลบหนไี ด โรงพยาบาลหรือนอกพนื้ ท่ี - ลักษณะอาการ พฤติกรรมระดับ

ความรบั ผดิ ชอบของ - พฤตกิ รรมหลบหนี ความรุนแรง และ

โรงพยาบาล โดยไมไ ดร ับ เปน อยางไร การจดั การผูปวย

อนญุ าตจากทีมรักษา หลบหนไี ดถกู ตอง

ลกั ษณะอาการและพฤติกรรม

ของผูปว ยทเี่ สี่ยงตอการ

หลบหนี มีลกั ษณะแตกตา งกัน

ออกไปโดยแบงออกไดเ ปน 3

กลุมดังน้ี

1. ผูปวยกลุมเสี่ยงตอการ

หลบหนีคือ ผูปวยที่มีผลการ

ประเมินจากเครื่องมือประเมิน

ความเส่ียงพบวา มีความเส่ียง

หลบหนี มีประวัติ/พฤติกรรม

พยายามหลบหนี ปฏิเสธการ

รกั ษา ตดิ สารเสพติด เปน ตน

2. ผูปวยพยายามหลบหนี

คือ ผูปวยที่มีพฤติกรรม หรือ

การกระทําท่ีแสดงใหเห็นวาจะ

พยายามหลบหนี แอบหลบซอน

ตัวในสถานท่ีตาง ๆ ทั้งในและ

นอกหอผูปวย เชน หลบซอนตัว

อ ยู บ น ช อ ง เ พ ด า น ห อ ง น้ํ า

ทอระบายนํ้า โ รงเพาะชํ า

อาคารบันเทิง หลังตึก พุมไม

ขางตึก หรือโรงบําบัดน้ําเสีย

ตึกกอสรางพยายามวิ่งหลบหนี

เปน ตน

132

วัตถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เนอื้ หา กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล

3. ผปู ว ยหลบหนสี ําเรจ็ คอื

ผปู วยที่มคี ําสงั่ รับไวร ักษาแบบ

ผูปวยในท่มี พี ฤตกิ รรมออกนอก

โรงพยาบาลหรอื นอกพนื้ ท่ี

ความรับผดิ ชอบของ

โรงพยาบาล โดยไมไ ดร ับ

อนญุ าตจากทมี รักษา

ระดับความเสี่ยงของผูปวยที่มี - ยกตัวอยาง case ที่

พฤติกรรมเส่ียงตอการหลบหนี เคยหลบหนี และบอก

จะมีพฤตกิ รรมลักษณะ ดงั น้ี ระดับความเสีย่ งตอ ของ

1. มีพฤติกรรมหลบหน/ี การหลบหนไี ดถูกตอง

หาชอ งทางหลบหนี

2. อยากสารเสพตดิ

3. มปี ระวตั หิ ลบหนี

4. รบเรา ขอกลบั บาน/มภี าระท่ี

ตองดําเนินการ

5. ปฏเิ สธการเจ็บปว ย

ความหมายระดบั ความเส่ียง

- รุนแรงมาก เขาเกณฑขอ 1

หรอื ขอ 2

- รนุ แรงปานกลาง เขาเกณฑ

ขอ 3 หรอื ขอ 4 อยา งนอย 2

ขอ

- รุนแรงนอย เขา เกณฑขอ 5

2. ใหการดูแลตามแนว การพยาบาลผูป วย - ใหอ ธบิ ายการพยาบาล - ใหการพยาบาล
ปฏิบัติการปองกันผปู ว ย
หลบหนีและการจัดการ ตามแนวปฏิบัตกิ ารปอ งกนั ผูปว ยตามแนวปฏิบตั ิ ตามแนวปฏบิ ตั กิ าร
ผปู ว ยหลบหนไี ดอ ยา ง
ถกู ตองครบถว นตาม ผูปวยหลบหนีและ การปอ งกนั ผูปวย ปองกนั ผปู ว ย
กระบวนการพยาบาล
การจัดการผูปวยหลบหนี หลบหนแี ละการจดั การ หลบหนีตามระดับ

กลมุ เสย่ี งหลบหนที ี่ OPD/ER ผปู วยหลบหนี ความเส่ยี งได

ถกู ตอง

133

วตั ถุประสงคเชิงพฤติกรรม เน้อื หา กิจกรรมการนเิ ทศ การประเมินผล

- ซักประวัติและประเมินความ - ตรวจสอบการบันทกึ - บันทกึ ระดบั ความ

เสีย่ งหลบหนี ทางการพยาบาลผปู วย เสย่ี งและแผนการ

- ภายหลังแพทยมีคําส่ังรับ เส่ยี งหรือหลบหนีสําเร็จ ดแู ลไดถูกตอง

ผูปวยไวรักษาแบบผูปวยใน หรอื ไมส ําเร็จจากแบบ

ขอคนพบสําคัญในการดูแลเฝา บนั ทึกทางการพยาบาล

ระวังผูปวยท่ีเส่ียงหลบหนีขณะ - ผูปวยกลุมเสี่ยงตอการ

อยูท ่ี OPD/ER คอื หลบหนี

- จัด Unit หรือพื้นที่เฉพาะ - ผูป วยพยายามหลบหนี

เชน แยกโซนการดูแลผูปวย - ผปู วยหลบหนสี ําเร็จ

พ ร อ ม กั บ ม อ บ ห ม า ย

ผูรับผิดชอบ เฝาระวังอยาง

ใกลชิด

- จํากัดบริเวณ/ผูกยึดในกรณี

จาํ เปน

- รายงานแพทยเพื่อใหการ

รักษา (ใหยา prn ในกรณีท่ี

ผูปวยมีอาการทางจิตซ่ึงอาจ

สงผลใหผูปวยหลบหนีได) เชน

มีหูแวววามีคนสั่งใหห นีไปหรือมี

คนกาํ ลงั ตามฆาจึงตอ งหนี

- ส่ือสารใหทีมบําบัดรักษาท่ี

เก่ียวของทราบวาผูปวยคนใดมี

คว ามเสี่ยงตอการหลบหนี

เพื่อรวมกันสังเกตและเฝาระวัง

การหลบหนขี องผปู วย เชน การ

ติดสติ๊กเกอรสีที่บริเวณปกเส้ือ

แขนเสื้อหรือหนาอกของผูปวย

การลงบันทึกในเวชระเบียน

- จัดระบบ/บริการ fast track

นําสงผูปวยที่มีความเสี่ยงตอ

การหลบหนีเขา IPD ภายใน

เวลา 30 นาที

134

วัตถุประสงคเชงิ พฤติกรรม เนอื้ หา กจิ กรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล

กลมุ เสี่ยงตอการหลบหนี

ณ หอผูปว ยใน

ในการปอ งกนั และบรหิ าร

จัดการผปู ว ยหลบหนี ณ หอ

ผปู ว ยใน ใหย ดึ หลกั 3 ป. คือ

ป.1 ประเมนิ ส่ิงแวดลอ มและ

ประเมนิ ความเสี่ยงตอ การ

หลบหนี

ป.2 ปรบั การรักษาพยาบาล

ป.3 ปลอดภัยและไมหลบหนี

การบนั ทึกการพยาบาลผูปว ย

หลบหนี

- ผูปวยกลุมเส่ียงตอการ

หลบหนี

- ผปู ว ยพยายามหลบหนี

- ผปู ว ยหลบหนสี าํ เร็จ

เชน

- การเขยี นบันทกึ ทางการ

พยาบาล

- แบบบันทึกการจําแนก

ประเภทผปู ว ยท่เี สีย่ งตอ การ

หลบหนี

การประเมินผลและสงตอ - บอกขอมูลการ - บอกขอมลู การ

ขอมูลผลการดูแลตามแนว ประเมินผลและการ ประเมินผลและการ

ปฏิบตั ิการปองกันผปู ว ย สง ตอขอมลู ผลการดูแล สงตอขอมูลผลการ

หลบหนี ตามแนวปฏิบตั กิ าร ดแู ลตามแนว

- ผปู ว ยกลุมเสีย่ งตอการ ปอ งกนั ผปู วยหลบหนี ปฏบิ ัตกิ ารปอ งกนั

หลบหนี - ติดตามการเขียนบันทกึ ผูปว ยหลบหนีได

- ผูป วยพยายามหลบหนี และรายงานอบุ ัติการณ ถกู ตอง

- ผปู วยหลบหนสี ําเร็จ ผปู ว ยหลบหนี -เขียนบนั ทกึ และ

รายงานอบุ ตั ิการณ

ผปู วยหลบหนีตาม

135

วัตถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เนื้อหา กจิ กรรมการนิเทศ การประเมินผล
แนวปฏิบัตไิ ด
เชน การสรปุ รวมจาํ นวนผปู วย ถกู ตอง

ที่มคี วามเสี่ยงตอการหลบหนี

ในชว งเวลานนั้ ๆ

การรายงานและบันทึก

อุบัตกิ ารณผ ูปวยหลบหนี

 ผูเก่ียวของรวมกันทบทวน

วิเคราะหสาเหตุหรือรากเหงา

ปญหา (RCA: Root Cause

Analysis) ท่ีแทจริงของการ

หลบหนี ภายใน 1-7วัน ซึ่งการ
ทํา RCA ควรเนนเปนการ

แกปญหาในเชิงระบบแล ะ

ใหความสําคัญกับการเยียวยา

จิตใจผูปฎิบัติงานท่ีเกี่ยวของ

ผูปวยและญาติเพื่อนําผลของ

การทําn RCA มาเปนแนวทาง

ใ น ก า ร ป อ ง กั น แ ก ไ ข ป ญ ห า

ผูปวยหลบหนีตอไปพรอมท้ัง

รายงานใหผูบังคับบัญชาทราบ

ตามลําดับ (ตามแนวปฏิบัติการ

ปอ งกันและบรหิ ารจัดการผูปวย

หลบหน)ี

136

การประเมนิ ผลการนิเทศ การพยาบาลเพื่อปอ งกันผูปวยหลบหน.ี
พยาบาลวิชาชพี /พยาบาลเทคนิคจาํ นวน ...........คน
ผูรับการนเิ ทศ 30-60 นาที
ระยะเวลาการนเิ ทศ

ผลการนเิ ทศ

หัวขอ ระดบั รอยละ (n……..)
มาก ปานกลาง นอย
1. เน้ือหาการนิเทศมีความนาสนใจ
2.กอนการนเิ ทศทา นมีความรเู พียงใด
3. หลงั การนเิ ทศทานมีความรเู พ่มิ ขนึ้
4. ผนู เิ ทศมีการนิเทศที่นาสนใจและเขาใจงา ย
5. การใชอ ุปกรณในการนิเทศเหมาะสม
6. เวลาการนิเทศเหมาะสม
7. ความพงึ พอใจในการนเิ ทศ

ขอเสนอแนะ
..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

บรรณานุกรม

กองบรหิ ารระบบบรกิ ารสขุ ภาพจิต กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสุข. (2561). แนวปฏิบัติการปองกันและ
บริหารจัดการผูปวยหลบหนี สําหรับสถาบัน/โรงพยาบาลจิตเวช สังกัดกรมสุขภาพจิต. (ฉบับทดลอง
ใช ปรับปรงุ ครั้งที่ 1). กรมสุขภาพจิต.

กลมุ พัฒนาระบบบริหารกรมสุขภาพจิต. (2560). ผลการสํารวจขอ มลู ผปู ว ยหลบหนีสําเรจ็ ของหนวยบรกิ าร
จิตเวช สงั กัดกรมสุขภาพจติ . กรมสุขภาพจิต.

โรงพยาบาลสวนสราญรมย กรมสขุ ภาพจิต. การจดั การความรูจากประสบการณการทํางานของบุคลากร
(2560). คลังความรเู รื่องการปองกนั ผูป ว ยหลบหนี. กรมสุขภาพจติ .

137

รายชื่อสมาชิกกลุม

ลําดบั ช่อื -สกุล ตําแหนง ตําแหนง สงั กัด
1. นางอัมพร สีลากลุ
2. นางสาวจิดารัตน พมิ พดีด (ภายใน) (หนวยงาน) รพ. พระศรีมหาโพธ์ิ
3. นายวานิช จนี ฉาย
4. นางสาวกนกวรรณ บุญอริยะ ประธาน พยาบาลวิชาชพี รพ. จติ เวชขอนแกน
5. นายบรรณวชิ ญ เพชรสุวรรณ ราชนครนิ ทร
6. นายเทียน ปาโต ชํานาญการพเิ ศษ รพ. จิตเวชสงขลา
7. นางสาวใสยา ตะกลู มูล ราชนครนิ ทร
8. นางสาวนศิ ากร แกว พิลา รองประธาน พยาบาลวชิ าชีพ สถาบันจติ เวชศาสตร
9. นางมาลี หนานเจยี ง สมเด็จเจา พระยา
10. นางสาวชนิดา ชาฎโิ กฏ ชํานาญการพเิ ศษ รพ. จิตเวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี รพ. จิตเวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
ชาํ นาญการ รพ. สวนปรงุ

กรรมการ พยาบาลวิชาชพี รพ. จิตเวชนครราชสีมา
ราชนครนิ ทร
ชํานาญการ สถาบนั จติ เวชศาสตร
สมเด็จเจาพระยา
กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี สถาบันกลั ยาณ
ราชนครนิ ทร
ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวิชาชพี

ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ

ชํานาญการ

กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี

ชาํ นาญการ

กรรมการ พยาบาลวชิ าชีพ

ชาํ นาญการ

เลขานกุ าร พยาบาลวชิ าชีพ

ชํานาญการ

138

แผนการนิเทศ
เร่อื งการแยกและการเฝาระวังการแพรก ระจายของเช้ือ

วัตถปุ ระสงคท่ัวไป เพื่อใหผ รู ับการนเิ ทศมคี วามรูและทักษะในการแยกและการเฝาระวังการ

แพรกระจายของเชือ้

วัตถปุ ระสงคเ ชิงพฤติกรรม หลงั จากเสรจ็ ส้ินการสอนผูรบั การนเิ ทศจะมีความสามารถดังนี้

1. ประเมินการแพรกระจายเชื้อของโรคน้ัน

2. จัดพน้ื ท่ีสําหรบั แยกและเฝาระวงั การแพรก ระจายของเชื้อไดอยา งถูกตอง

3. จดั สง่ิ แวดลอ มทเ่ี อ้อื ตอการควบคมุ แลกปองกันการแพรกระจายเช้อื

วิธกี ารนิเทศ ใหก ารนิเทศเปน รายกลุม/เดย่ี ว

1. สอนหนางานโดย ICWN (สปั ดาหละครัง้ )

2. สอนรายกลมุ โดย ICN

3. สาธติ วธิ ีการปฏบิ ัติ

สถานท่ี ทุกหนว ยงานของกลุมภารกิจการพยาบาล

วันท่นี เิ ทศ ทุก 3 เดือนและทกุ ครั้งเมื่อมีรายงาน/แจง การติดเชอ้ื

ผนู เิ ทศ ICN และ ICWN

ผูรบั การนเิ ทศ พยาบาลวิชาชีพ

วธิ ปี ระเมินผล 1. แบบประเมนิ IC-IPD โดยการสงั เกตและสัมภาษณ

2. ประเมนิ อาการ/อาการแสดง.

3. ใหการพยาบาลผูป ว ยตามแนวปฏิบัต.ิ .

4. บันทกึ ทางการพยาบาล

5. รายงานอบุ ตั ิการณ

139

วัตถุประสงคเชงิ พฤติกรรม เน้ือหา กิจกรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
เพ่อื สรางสัมพนั ธภาพ - กลา วทักทาย แนะนาํ ตัว กลา วทักทายและแนะนํา พฤติกรรม
ระหวา งผนู ิเทศกบั ผรู บั การ ผูนเิ ทศ บอกวัตถปุ ระสงค ตวั แสดงออกจาก
นเิ ทศ และนาํ สูบรรยากาศ ระยะเวลาการนเิ ทศ สหี นาทาทาง
การนิเทศทด่ี ี และประโยชนท ่ีจะไดร บั จาก - สอนสาธิตทห่ี นางาน
การนิเทศ โดย ICWN รอยละคาคะแนน
1. ประเมินการแพรกระจาย - แบบประเมิน IC-IPD การประเมินตาม
เชอ้ื ของโรคน้ัน การแยกและการเฝา ระวังการ โดยการสงั เกตและ แนวทางท่ีกําหนด
แพรก ระจายของเชือ้ คือ สัมภาษณ ผา นเกณฑ
การปฏบิ ตั เิ พื่อปองกนั การ
แพรกระจายเช้ือโรคจากผปู วย
ผูต ดิ เช้ือหรือผูทีเ่ ปน พาหะไปสู
ผปู วยอน่ื ญาติผปู ว ย รวมถงึ
บุคลากรในทีมสขุ ภาพ
โดยการแยกหองหรือจํากัด
บริเวณผปู วยหรอื การจดั ให
ผปู ว ยทีเ่ ปน โรคหรอื มีเช้อื ชนิด
เดยี วกนั อยูหองเดยี วกนั
ประกอบดวย

พน้ื ฐานความรเู บื้องตน
1. Airborne Precaution เพ่ือ
ลดการแพรกระจายของเชอ้ื
หรือ ฝนุ ละอองที่มจี ลุ ชีพปะปน
อยู ลดความเส่ยี งตอการแพร
เชอื้ ทางอากาศทเ่ี กดิ จากฝอย
ละอองทมี่ ีขนาดเล็กกวา 5
ไมครอน ซง่ึ สามารถลอยอยูใน
อากาศไดเ ปนเวลานาน
Airborne Precautions:
AP ลอยอยใู นอากาศไดเปน
เวลานาน ผปู วยทีต่ อ งแยก เชน
โรคหดั โรคสกุ ใส วัณโรคปอด

140

วัตถุประสงคเ ชิงพฤติกรรม เน้ือหา กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล

วัณโรคกลอ งเสยี ง SARS

ไขหวัดนก โรคอุบตั ใิ หม/

อุบตั ิซ้ําอ่นื ๆ ทแ่ี พรกระจาย

เชือ้ ทางอากาศ เปน ตน

2. Droplet Precaution เพื่อ

ปองกนั การแพรก ระจายเช้ือ

จากฝอยละอองนาํ้ มูกนํ้าลาย

ซ่งึ มีขนาดใหญกวา 5 ไมครอน

การสมั ผสั เชื้อบริเวณเยอ่ื บุตา

จมกู และปาก ฝอยละอองนํา้ มกู

นํ้าลาย การแพรกระจายเช้ือวธิ ี

น้ี เกิดจากการสัมผสั ใกลช ิด

ระหวางแหลงโรค Droplet

Precautions: DP แพรกระจาย

เช้อื วธิ นี ี้เกิดจากการสัมผสั

ใกลชดิ ระหวางแหลง โรคกับ

ผูสมั ผัสในระยะทางไมเ กนิ 3

ฟตุ ผปู วยทต่ี องแยก เชน

Haemophilus influenza,

Neisseria meningitis

disease, Pneumonia

Diphtheria (Pharyngeal)

Mycoplasma pneumonia

Pertussis Pneumonia

plague (กาฬโรค) และ

Streptococcal pharyngitis,

pneumonia Influenza

Mumps และ Rubella

141

วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม เนอื้ หา กิจกรรมการนเิ ทศ การประเมินผล

3. Contact Precaution เพ่ือ

ลดการแพรกระจายเชื้อ เปน

มาตรการลดความเส่ียงตอ การ

แพรก ระจายเช้อื จากการสัมผัส

โดยตรง (direct contact) เปน

การแพรกระจายเช้ือจากคนสู

คน หรอื จากการสมั ผัสทางออม

(indirect contact) ซึ่งเปนการ

แพรกระจายเชอ้ื จากคนที่

เปน แหลง เช้อื โรค และปนเปอน

สิง่ แวดลอม แลวเชือ้ ทป่ี นเปอน

Contact Precautions: CP

เปน แหลงเช้ือโรค และปนเปอน

ส่งิ แวดลอ ม แลวเชือ้ ทปี่ นเปอน

นน้ั กระจายไปสูอีกคนหนึง่ โดย

การสัมผัสผปู ว ยท่ี ตองแยก เชน

1. ผปู วยตดิ เชอ้ื ด้ือยา หรอื เพาะ

เช้ือพบเชื้อด้ือยาหลายชนดิ

2. ผูปวยอุจจาระรว งทไ่ี ม

สามารถกลน้ั อจุ จาระได

3. ผูปว ยทตี่ ดิ เช้ือบริเวณผวิ หนัง

เชน Herpes simplex

4. viral/hemorrhagic

conjunctivitis

หมายเหตุ

- เนนขอ มลู ความรูตาม

แนวทางปฏิบัติในแตล ะโรค

- แนวปฏบิ ัตเิ นนการนาํ

แนวทางของแตละ

โรงพยาบาล

142

วัตถุประสงคเ ชงิ พฤติกรรม เนอื้ หา กจิ กรรมการนเิ ทศ การประเมนิ ผล
เปนขอ มลู ความรูทจี่ ะสอน
2. จัดพ้นื ท่ีสาํ หรบั แยก ใหกบั ผรู ับการนเิ ทศ - สอนเนือ้ หาตาม
และเฝา ระวงั การ Airborne Precaution แนวทาง SP, WI,
แพรก ระจายของเชื้อตาม Link ตามแนวทาง SP โรควณั Guideline และสาธิตท่ี
แนวทางที่กําหนดไดอยาง โรค สกุ ใส (Varicella Zoster หนางานโดย ICWN
ถกู ตอง Virus) Herpes Zoster - แบบประเมนิ IC-IPD
- PPE Mask N95 เม่ือตอ งเขา โดยการสงั เกตและ
3. จัดส่ิงแวดลอมทเ่ี อ้อื ตอ ไปใหก ารดูแล สัมภาษณ
การควบคมุ และปองกนั การ - Disposable Glove (ถุงมือ)
แพรกระจายเช้ือ - Isolation room ปด ประตู - สอนเน้อื หาตาม
ตลอดเวลาและ WI hand แนวทาง SP, WI,
hygiene, WI PPE, WI การทํา Guideline และสาธติ ที่
ความสะอาดสงิ่ แวดลอ ม หนางานโดย ICWN
- Alcohol hand rub/ - แบบประเมิน IC-IPD
อุปกรณสนบั สนนุ ใหเ พยี งพอ โดยการสังเกตและ
สมั ภาษณ
Droplet Precaution
Link ตามแนวทาง SP โรค
ไขห วัดใหญ PPE
- Surgical Mask เม่อื ตองเขา
ไปใหการดูแล
- Disposable Glove (ถงุ มือ)
- Isolation room ปดประตู
ตลอดเวลาหรอื กรณีหอ งแยก
ไมพอ ตองจัดเตียงหา ง 3 ฟุต
- ลา งมอื ตามมาตรฐาน (WI
hand washing)
และ WI hand hygiene,
WI PPE, WI การทาํ ความ
สะอาดสิ่งแวดลอ ม

143

วตั ถปุ ระสงคเชิงพฤติกรรม เน้ือหา กจิ กรรมการนิเทศ การประเมนิ ผล

- Alcohol hand rub / - สอนเนื้อหาตาม
แนวทาง SP,WI,
อุปกรณส นับสนนุ ใหเ พียงพอ Guideline และสาธิตท่ี
หนา งานโดย ICWN
Contact Precaution - แบบประเมนิ IC-IPD
โดยการสงั เกตและ
Link ตามแนวทาง SP โรค สมั ภาษณ

สุกใส เชอ้ื ดื้อยา หดิ Diarrhea,

Herpes Zoster, Herpes

Simplex, conjunctivitis

และ WI hand hygiene,

WI PPE, WI การทาํ ความ

สะอาดสง่ิ แวดลอ ม

PPE

- Disposable Glove (ถงุ มือ)

- ชุดกาวนก้ันเลอื ดและสารคัด

หลง่ั

- Isolation room ปด ประตู

ตลอดเวลา

- ลางมอื ตามมาตรฐาน (WI

hand washing) WI การทํา

ความสะอาดส่งิ แวดลอ ม

- Alcohol hand rub/

อุปกรณสนบั สนนุ ใหเพียงพอ

การประเมนิ ผลการนิเทศ การแยกและการเฝาระวังการแพรก ระจายของเชอื้
ผูรับการนิเทศ พยาบาลวชิ าชพี
1 ชัว่ โมง
ระยะเวลาการนิเทศ

144

ผลการนิเทศ

หวั ขอ ระดับรอยละ (n……..)
มาก ปานกลาง นอย
1. เนือ้ หาการนิเทศมีความนาสนใจ
2. กอ นการนเิ ทศทานมคี วามรเู พยี งใด
3. หลงั การนเิ ทศทานมคี วามรูเพ่มิ ข้นึ
4. ผนู ิเทศมกี ารนิเทศที่นา สนใจและเขา ใจงาย
5. ผรู บั การนเิ ทศมผี ลการประเมินตามแนวทาง Isolation &

Precaution ทก่ี าํ หนดผานเกณฑ
(>80% = มาก, 60-79% = ปานกลาง, <60% = นอ ย)
6. เวลาการนิเทศเหมาะสม
7. ความพึงพอใจในการนิเทศ

ขอ เสนอแนะ
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................

บรรณานุกรม

กาํ ธร มาลาธรรม และยงค รงคร ุงเร่อื ง. (2560). การปองกันและควบคุมการตดิ เชื้อในโรงพยาบาล: คูมือ
ปฏบิ ัตกิ ารปอ งกันและควบคมุ การติดเช้อื ในโรงพยาบาล. (พิมพครัง้ ท่ี 2). กรุงเทพฯ: อักษรกราฟฟค
แอนดด ีไซน.

อะเค้ือ อุณหเลขกะ. (2560). แนวทางการปองกนั และควบคมุ การติดเชื้อในโรงพยาบาล. (พมิ พครัง้ ที่ 2).
มงิ่ เมือง.

145

รายชอ่ื สมาชกิ กลุม

ลําดบั ชอื่ -สกลุ ตําแหนง ตําแหนง สงั กดั

(ภายใน) (หนวยงาน) สถาบนั จติ เวชศาสตร
สมเด็จเจาพระยา
1. นางวิภา วานชิ กิจ ประธาน พยาบาลวชิ าชพี รพ.จิตเวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
ชํานาญการพิเศษ รพ.จติ เวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
2. นางสาวเขมวนั ต ไมตรีจนั ทร รองประธาน พยาบาลวชิ าชีพ สถาบนั จติ เวชศาสตร
สมเดจ็ เจา พระยา
ชํานาญการ รพ.จติ เวชเลย
ราชนครนิ ทร
3. นางสาวจารวุ รรณ เกอ้ื ทาน กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ รพ.สวนสราญรมย

ชํานาญการ รพ.ศรธี ญั ญา

4. นางสาวศริ ิลดา เลศิ วบิ ูลย กรรมการ พยาบาลวิชาชพี รพ.จติ เวชขอนแกน
ราชนครนิ ทร
อนนั ต ชํานาญการ รพ.จิตเวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
5. นางกัญญาภัทร ปน เจริญ กรรมการ พยาบาลวิชาชพี รพ.สวนปรงุ

ชาํ นาญการ สถาบนั กัลยาราชนครินทร

6. นางกรณิ ี สังขประคอง กรรมการ พยาบาลวชิ าชีพ รพ.สวนสราญรมย

ชาํ นาญการ รพ.จติ เวชสงขลา
ราชนครนิ ทร
7. นางอรอนิ ทร ขาํ คม กรรมการ พยาบาลวชิ าชพี

ชาํ นาญการ

8. นางนภิ า ชาญสวสั ดิ์ กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ

ชาํ นาญการพิเศษ

9. นางสาวพรชนก สวุ รรณพรรค กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ

ชํานาญการ

10. นางสาวสมควร วรรณมณี กรรมการ พยาบาลวิชาชพี

ชาํ นาญการ

11. นายชโิ นรส โพธจิ ันทร กรรมการ พยาบาลวิชาชีพ

ชํานาญการ

12. นางวรัทยา ธนะสันต กรรมการ พยาบาลวชิ าชีพ

ปฏบิ ตั ิการ

13. นางสาวรตั นรตั น พลกลา เลขานกุ าร พยาบาลวิชาชีพ

ชํานาญการ