น้ำตกในอุทยานแห่งชาติ ภาคเหนือ sec 1 อช.เขาค้อ-ดอยหลวง -

นำ้�ตกขุนพะวอ

ท่ีตั้ง : หมู่ 3 บ้านหนองหลวง ต.สามหม่ืน
อ.แม่ระมาด จ.ตาก
พิกัด : 461149E 1881446N
การเข้าถึง : เดินเท้าจากท่ีทำ�การอุทยานแห่ง-
ชาติขุนพะวอ ไปตามเส้นทางเดินป่า มีขึ้นเขาสูง
พอประมาณแลว้ เดินเลาะไหล่เขาไปในบรรยากาศ
ปา่ ดงดบิ และเบญจพรรณบางชว่ ง แลว้ จงึ ตดั ลงหบุ
เดินเลาะห้วยไปเจอนํ้าตก ระยะทางไป - กลับ
6 กโิ ลเมตร

51

ลักษณะ : เป็นน้าํ ตกขนาดกลางทม่ี คี วามสวยงามมาก
มนี า้ํ ไหลตลอดทง้ั ปี นา้ํ ไหลมาจากล�ำ หว้ ยผกั ไผ่ มคี วามสงู
ประมาณ 70 - 90 เมตร ท้ิงตวั ลงมาจากท่สี ูงอยา่ งแรง
ทำ�ให้มีละอองน้ําฟุ้งกระจายโดยรอบ ตัวนํ้าตกมี 2 ช้ัน
และมีความเป็นธรรมชาติ สภาพป่าโดยรอบเป็นป่า
ดิบชื้น ป่าดิบแล้ง และป่าดิบเขา ตามเส้นทางเดินตาม
สันเขาไปน้ําตกมีสภาพป่าท่ีสวยงาม สามารถมองเห็น
ประเทศเมียนมา และจะสามารถมองดูดวงอาทิตย์ตก
ได้อย่างสวยงาม อากาศหนาวเย็นตลอดทั้งปี
หินบริเวณนํ้าตกแห่งน้ีเป็นหินควอร์ตไซต์
อายุพรแี คมเบยี น เกดิ รอยเลื่อนจัดเห็นเป็นหน้าผา และ
ทำ�ให้น้ําตกสูงชัน ระหว่างทางเดินไปพบหินชีสต์และ
หินดนิ ดาน บางแห่งมสี ายควอตซ์ปรากฏให้เห็นดว้ ย

52

น้�ำ ตกปา่ หมาก ชาวกะเหร่ยี งบ้านป่าหมากชว่ ยกันเกย่ี วขา้ วในนา

ท่ีต้ัง : หมู่ 4 บ้านปา่ หมาก ต.พระวอ อ.แมส่ อด จ.ตาก
พิกัด : 470397E 1872876N
การเข้าถึง : จากทางหลวงหมายเลข 12 (ตาก - แม่สอด) มุ่งหน้าไป
แม่สอด จนถึงด่านตรวจบ้านแม่ละเมา ทางขวามือจะมีแยกเข้าหมู่บ้าน
แม่ละเมา เข้าไปตามทางหลวงหมายเลข 1140 ถงึ บ้านแม่ละเมา จากน้นั
จะมีทางลำ�ลองไปบ้านเลโค๊ะ สภาพทางจะเป็นทางลำ�ลองในป่า มีขึ้นเขา
สูงบางช่วง บางช่วงสลบั ทางปูน จะผ่านบ้านปแู ป้ จนถงึ บา้ นเลโค๊ะ ชว่ งน้ี

ระยะทาง 20 กิโลเมตร จากนั้นจะมเี ส้นทางจากบา้ นเลโค๊ะ
ไปบา้ นปา่ หมาก สภาพทางกจ็ ะเปน็ ทางล�ำ ลองในปา่ ขน้ึ เขา
ลงหว้ ยเหมอื นกัน ระยะทาง 15 กิโลเมตร ถงึ บา้ นปา่ หมาก
ซ่งึ เปน็ หมบู่ า้ นกะเหร่ียงกลางปา่ เข้าไปในหมูบ่ ้าน จะมีทาง
ทะลุออกไปนาชาวบ้าน รถเข้าไปได้จนถึงชายนา จากนั้น
เดนิ เทา้ ราว 200 เมตร ไปในทงุ่ นาจนถงึ นํา้ ตกทอี่ ย่ชู ายนา
อีกฝ่งั หน่งึ
ลักษณะ : เป็นนํ้าตกหินปูน ที่มีแหล่งกำ�เนิดมาจากนํ้า
ใตด้ นิ ทผ่ี ดุ ขน้ึ มา แลว้ ไหลเปน็ ล�ำ ธาร หนิ ปนู สะสมกอ่ ตวั กัน
จนเปน็ หน้าผาสงู ราว 30 เมตร ตกลงในลกั ษณะเอยี งเกอื บ
80 องศา แล้วจึงไหลเป็นลำ�ห้วยผ่านหมู่บ้านป่าหมาก
สุดท้ายจะไหลลงห้วยแม่ละเมา ใกล้กันจะมีถํ้าหินปูน
ภายในถํ้ามีทางเดินกว้าง มีหินงอกหินย้อยเป็นประกาย
สวยงาม

53

น้�ำ ตกหว้ ยกระทงิ

ที่ต้ัง : หมู่ 6 บ้านห้วยกระทงิ ต.พระธาตุ อ.แมร่ ะมาด จ.ตาก
พิกัด : 464902E 1884071N
การเข้าถึง : จากท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ ออกมาใช้ทางหลวงหมายเลข 1175
(แมร่ ะมาด - บ้านตาก) เล้ียวขวาไปราว 15 กโิ ลเมตร จะถงึ หมูบ่ า้ นห้วยกระทงิ เล้ียวขวา
ลงไป 3 กิโลเมตรตามทางเข้าหมู่บ้าน ทางลงหุบไปในหมู่บ้าน จนถึงโรงเรียนบ้านห้วย
กระทิง จอดรถไว้ แล้ว เดินไปตามทาง (มปี ้ายบอกทางเขา้ ) เดนิ เลาะไปหลงั โรงเรยี น เข้าไป
ตามทางเดินในป่า แล้วเลียบลำ�ธารน้ํากว้าง มีหินระเกะระกะ ท่ามกลางป่าไม้ร่มร่ืน ราว
800 เมตร ถงึ น้ําตก
ลักษณะ : เปน็ นํ้าตกหน้าผาหิน ตกลงมาช้ันเดียว สงู ราว 30 เมตร แล้วตกไหลลดหล่ัน
ลงมาตามกองหินต่างระดับ ท่ามกลางต้นไม้ท่ีรายรอบอย่างร่มรื่น บริเวณนี้จะเป็นหิน
ควอรต์ ไซต์และหินแปรเกรดสงู ยุคคารบ์ อรน์ เิ ฟอรัสตอนลา่ ง

54

น้�ำ ตกผึง้ หลวง

ท่ีต้ัง : หมู่ 4 บ้านแสม ต.สามหมน่ื อ.แมร่ ะมาด จ.ตาก
พิกัด :-
การเข้าถึง : จากอำ�เภอบ้านตาก ใช้ทางหลวงหมายเลข 1175 จากบ้านตาก -
แม่ระมาด ไปตามทางเรื่อย ๆ ผ่านวนอุทยานนํ้าตกห้วยตาก แล้วทางจะเร่ิมข้ึนเขา
ผ่านทางแยกขึ้นดอยสอยมาลัย มีหมู่บ้านม้งระหว่างทาง ไปจนถึงด่านตรวจของ
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแมต่ ่นื ซึ่งติดกบั บา้ นแสม เลยจากตรงน้ไี ปราว 2 กิโลเมตร จะ
มชี ว่ งโค้งขน้ึ เขา สังเกตทางซา้ ยมอื จะมศี าลาเล็ก ๆ และลานจอดรถแคบ ๆ รมิ ทาง
จะมลี �ำ ห้วยขนาดกลาง มชี าวบ้านตอ่ ทอ่ นํา้ ออกมาทจี่ ุดจอดรถ จอดรถแล้วเดินเท้า
เลาะไปตามล�ำ ห้วย ราว 20 เมตร ถึงนํา้ ตก
ลักษณะ : เปน็ นาํ้ ตกหน้าผาหนิ สงู ราว 4 เมตร หน้านาํ้ ตกกว้างราว 15 เมตร ตกลง
มาในแนวค่อนข้างดงิ่ สองช้ัน ท้งิ ระยะห่างกัน ราว 10 เมตร แต่ละชัน้ สงู ราว 4 เมตร
แล้วไหลรวมเป็นลำ�ห้วยเล็ก ๆ ที่มีก้อนหินระเกะระกะ ก่อนจะไหลลอดทางหลวง
หมายเลข 1175 ออกไป นา้ํ มตี ลอดปแี ตห่ นา้ แลง้ นา้ํ นอ้ ย หนิ ทพ่ี บบรเิ วณนเ้ี ปน็ หนิ ไนส์
แสดงการเรยี งตวั ของแรส่ ีเข้ม สีจาง แยกกนั อยา่ งชัดเจน

55

เชียงราย อุทยานแห่งชาติ

แมฮ‹ ‹องสอน พะเยา ขุนสถาน
เชียงใหม‹ พื้นที่ 342.49 ตารางกิโลเมตร
นา‹ น ท่ีต้ังท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ : หมู่ 3 บ้านขนุ สถาน ต.สันทะ อ.นาน้อย จ.น่าน
การเดินทาง :
ลำพ�น ลำปาง แพร‹ n ถ้ามาจากแพร ่ ใช้ทางหลวงหมายเลข 101 (ถนนยนตรกิจโกศล) (แพร่ - น่าน) ราว
50 กิโลเมตร ถึงบ้านห้วยแก๊ต ตำ�บลไผ่โทน อำ�เภอร้องกวาง จังหวัดแพร่ ให้เลี้ยวขวาไปตาม
อุตรดติ ถ ทางหลวงหมายเลข 1216 ทางจะข้ึนเขาสูง หักชันเป็นช่วง ๆ ผ่านบ้านม้งขุนสถาน หน่วยวิจัย
ตน้ นาํ้ ขุนสถาน และถึงทางเลย้ี วขึ้นอทุ ยานแหง่ ชาติทางขวามอื ระยะทางประมาณ 26 กิโลเมตร
ตาก สโุ ขทยั ถึงท่ีทำ�การอทุ ยานแหง่ ชาตขิ นุ สถาน
พ�ษณุโลก n หรอื ถา้ มาจากนา่ น ไปตามทางหลวงหมายเลข 101 ถึงอ�ำ เภอเวยี งสา เลยี้ วขวาไปตาม
เพชรบรู ณ ถนนเจ้าฟ้า ทางหลวงหมายเลข 1026 สายอำ�เภอเวยี งสา - อำ�เภอนาน้อย ประมาณ 35 กิโลเมตร

กำแพงเพชร พจ� ต� ร 56

นครสวรรค

อทุ ัยธานี

ถึงอ�ำ เภอนาน้อย ท่แี ยกหนา้ ท่ีวา่ การอ�ำ เภอใหเ้ ล้ยี วขวา ไปตามทางหลวงหมายเลข 1216 ทางจะข้นึ เขาชนั มีชว่ งโคง้ หักศอกบ้าง ระยะทาง
ประมาณ 31 กิโลเมตร ถึงท่ที �ำ การอทุ ยานแห่งชาตขิ ุนสถาน
กว่าจะเป็ นอุทยานแห่งชาติ
ในปี 2541 ศนู ยอ์ ทุ ยานแหง่ ชาติ จงั หวดั นา่ น ไดม้ หี นงั สอื ท่ี กษ 0712.ศอช.จ.นา่ น/1 ลงวนั ท่ี 7 เมษายน 2541 ถงึ สว่ นอทุ ยานแหง่ ชาติ
กรมปา่ ไมใ้ นขณะนน้ั วา่ บรเิ วณพน้ื ทป่ี า่ สงวนแหง่ ชาตปิ า่ หว้ ยแมข่ ะนงิ ปา่ นา้ํ สา และปา่ สาครฝง่ั ซา้ ย และปา่ ฝง่ั ขวาแมน่ า้ํ นา่ นตอนใต้ ในทอ้ งท่ี
อำ�เภอเวยี งสา อ�ำ เภอนานอ้ ย และอ�ำ เภอนาหมน่ื จงั หวดั นา่ น ยงั มคี วามอดุ มสมบรู ณข์ องทรพั ยากรปา่ ไม้ ทรพั ยากรสตั วป์ า่ มลี กั ษณะโดดเดน่
และมีศักยภาพเพียงพอที่จะพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวและนันทนาการสำ�หรับประชาชนได้ มีพื้นที่ประมาณ 380 - 640 ตารางกิโลเมตร
เหมาะสมและสมควรจัดต้ังเป็นอุทยานแห่งชาติ ดังนั้นจึงเห็นควรให้กรมป่าไม้พิจารณาจัดส่งเจ้าหน้าท่ีออกมาสำ�รวจ ประกาศจัดตั้งและ
ควบคมุ พนื้ ที่ดังกลา่ ว เพ่ือประกาศเป็นอุทยานแหง่ ชาตติ อ่ ไป

57

อุทยานแห่งชาติขุนสถานจัดตั้งขึ้นมาเพื่อรักษาพ้ืนท่ีป่าธรรมชาติบนดอยสูง ซึ่งเป็นรอยต่อเชื่อมระหว่างอำ�เภอสอง จังหวัดแพร่
และอำ�เภอนานอ้ ย อ�ำ เภอนาหมน่ื จงั หวดั นา่ น ทกี่ ำ�ลังถูกบกุ รุกแผว้ ถางอย่างหนกั ให้ถกู คุ้มครองในรปู แบบอุทยานแห่งชาติ มกี ารสำ�รวจ
จัดตง้ั ตง้ั แต่ ปี 2541 มีพื้นท่ี 342.49 ตารางกโิ ลเมตร ครอบคลมุ พ้นื ทอ่ี ำ�เภอนานอ้ ย อ�ำ เภอนาหมื่น จงั หวัดน่าน และอ�ำ เภอทา่ ปลา จงั หวดั
อุตรดิตถ์ ประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติเม่ือวันท่ี 25 มีนาคม 2560 เป็นอุทยานแห่งชาติลำ�ดับที่ 130 ของประเทศไทย ปกคลุมด้วยป่า
เบญจพรรณ ป่าเต็งรงั ป่าสนเขา ปา่ ดบิ เขา ปา่ ดิบแลง้
อยู่บนความสงู ต้งั แต่ 120 - 1,726 เมตร จากระดบั ทะเล มแี ม่น้าํ น่านเปน็ แนวกั้นระหวา่ งจังหวัดอตุ รดติ ถ์กบั จงั หวัดน่าน มลี ำ�ธารที่
เกิดจากปา่ ผืนนห้ี ลายสาย ทีล่ ้วนเป็นต้นธารของแมน่ ํา้ น่าน เชน่ หว้ ยนํา้ แหง หว้ ยนา้ํ อูน หว้ ยนํ้าลี และขุนดอยต่าง ๆ เชน่ ดอยจวงปราสาท
(สูง 1,193 เมตร) ดอยแมจ่ อก (สงู 1,469 เมตร) ดอยก่สู ถานหรือดอยธง (สงู 1,634 เมตร) มีจดุ ทน่ี า่ สนใจหลายอยา่ ง เช่น ดอยขนุ สถาน
ซึ่งเปน็ จดุ ชมทวิ ทศั นท์ ม่ี คี วามสวยงามและอากาศเยน็ สบาย ในชว่ งเดอื นกมุ ภาพนั ธ์ ตามเสน้ ทางบนดอยขนุ สถานจะมดี อกนางพญาเสอื โครง่
ออกดอกบานอยา่ งสวยงาม จงึ เปน็ แหลง่ ทอ่ งเที่ยวหนงึ่ ทีไ่ ด้รบั ความนิยมเป็นอย่างมาก

58

ไปอำเภอเว�ยงสา ไปอำเภอเว�ยงสา
1026
101

อำเภอรอŒ งกวาง วดั หŒวยแก็ต 1216 ท่ีวา‹ การอำเภอนานŒอย
เขาŒ เมอื งแพร‹ 101 1216 108ไป3อุทยานแห‹งชาตศิ รน� ‹าน

บาŒ นข�นสถาน

ท่ที ำการอทุ ยานแห‹งชาติขน� สถาน

บŒานปากนาย

อตุ รดติ ถ

ไปบาŒ นหŒวยแกต็ ไปอำเภอเวย� งสา

บาŒ นมงŒ 1026
ข�นสถาน 1216

สถานี อำเภอนานอŒ ย
อนามยั
800 ม. บาŒ นสนั ทะ
1 กม. จอดรถ
1083
สถานี
น้ำตกข�นลี 800 ม. วข�จ�นยั สตถนŒ าอนนุทำ้ ยานแทห่ที ง‹ ำชกาาตรขิ �นสถาน บาŒ นเชตวนั ไปอทุ ยานแห‹งชาตศิ รน� ‹าน
นำ้ ตกตาคลี
หน‹วยจัดการตนŒ น้ำ ไปปากนาย
ข�นสถาน

800 ม. นำ้ ตกผาแดง

น้ำตกลีหลวง

59

น้าํ ตกตระกูลลี น้าํ ตกท้งั สามแห่งน้อี ยู่ในลำ�ห้วยเดียวกัน คือ ห้วยน้าํ ลี และอยู่ในตำ�แหน่งท่ตี ่อเน่อื งกัน ลงไปตามสายน้าํ
เปน็ การเดนิ ลงจากหนา้ ผาทส่ี งู ชนั ทง้ั สามแหง่ เดนิ ยาก ลน่ื และมที าก ขากลบั นกั ทอ่ งเทย่ี วจะเดนิ กลบั ตามทางเดมิ ทเ่ี ดนิ ลงมา
หรอื จะเดนิ ออกทางปลายน�ำ้ ไปทบ่ี า้ นวงั นา้ํ เยน็ หมู่ 5 ต�ำ บลเมอื งล ี อ�ำ เภอนาหมน่ื จงั หวดั นา่ น ใหร้ ถไปรบั ทน่ี น่ั ก็ได้
นกั ทอ่ งเทย่ี วทจ่ี ะไปเทย่ี ว ตอ้ งเตรยี มตวั ใหพ้ รอ้ มในการเดนิ ทาง ไมต่ อ้ งพกั คา้ งแรม แตเ่ ตรยี มอาหารกลางวนั ไปเทา่ นน้ั
สามารถตดิ ตอ่ เจา้ หนา้ ทน่ี �ำ ทาง รถยนตน์ �ำ สง่ และรถไปรบั กลบั ไดท้ ศ่ี นู ยบ์ รกิ ารนกั ทอ่ งเทย่ี วของอทุ ยานแหง่ ชาตขิ นุ สถาน

ภาพ : ศักดาชัย ม่วงพูล

น้ำ�ตกขนุ ลี

ที่ต้ัง : หมู่ 5 บ้านวงั น้าํ เยน็ ต.เมอื งลี อ.นาหมน่ื จ.น่าน
พิกัด : 47Q 657560E 2020767N
การเข้าถึง : เริ่มต้นที่ท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ ออกมาใช้
ทางหลวงหมายเลข 1216 เล้ียวซ้าย จะผ่านสถานีวิจัยต้นนํ้า
ขุนสถาน แล้วถึงบ้านม้งขุนสถาน เล้ียวซ้ายเข้าไปทางสถานี
อนามัย แล้วทะลุออกไปด้านหลัง ทางจะเป็นทางเดินไปไร่
ขึ้นเนินลงเนิน แต่ไม่ชันมาก ราว 1 กิโลเมตร ถึงจุดจอดรถ
เป็นแทงค์นาํ้ ขนาดใหญ่ของกรมชลประทาน แลว้ เดินเทา้ ไปตาม
ทางดิน เลาะเลียบไหล่เขาไป ราว 1 กิโลเมตร ข้ามลำ�ห้วยลี
แล้วไตล่ งไปยังชน้ั ลา่ ง ถึงนํ้าตกขุนลเี ปน็ นํา้ ตกแรก

60

ภาพ : ศกั ดาชยั ม่วงพลู ลักษณะ : นํ้าตกขุนลี เป็นนํ้าตก
หนา้ ผาหนิ ขนาดใหญ่ หนา้ นา้ํ ตกดา้ นบน
แคบแล้วค่อยขยายขึ้น สูงประมาณ
100 เมตร มี 3 ชน้ั ตกลงมาตอ่ เนอ่ื งกนั
ในลักษณะค่อนข้างด่ิง ตกลงมาแล้ว
ยงั ตกไหลไปตามกองหินที่เรียงรายกัน
ไปตามทางชัน แต่ไม่เป็นน้ําตกชัดเจน
บางชว่ งไหลลอดกองหนิ เปน็ ชน้ั ชดั เจน
แคส่ ามชนั้ ด้านบนเทา่ น้นั

61

ภาพ : ศกั ดาชยั ม่วงพูล

นำ�้ ตกตาดลี

ที่ต้ัง : หมู่ 5 บ้านวงั นา้ํ เย็น ต.เมืองลี อ.นาหม่นื จ.นา่ น
พิกัด : 47Q 657568E 2020217N
การเขา้ ถงึ : ตอ่ จากนา้ํ ตกขนุ ลี จะเดนิ เลาะล�ำ หว้ ยไปตามทศิ ทางไหลของนา้ํ ราว 800 เมตร จะถงึ นา้ํ ตกตาดลี ดา้ นบน ตอ้ งไตล่ งไปดา้ นลา่ ง
ลักษณะ : เปน็ นา้ํ ตกท่ีตกลงมาจากหน้าผาหินหนา้ นา้ํ ตกแคบ ๆ ตกลงมาสงู ไม่น้อยกว่า 50 เมตร ลงมายงั ชอ่ งผา ก่อนไหลลงไปเป็นนา้ํ ตก
ลีหลวงต่อไป

62

น�ำ้ ตกลีหลวง

ที่ต้ัง : หมู่ 5 บ้านวังนํ้าเย็น ต.เมืองลี
อ.นาหม่นื จ.น่าน
พิกัด : 47Q 657227E 2019747N
การเขา้ ถงึ : จากนํ้าตกตาดลี ลักษณะ
การเดนิ ก็ยังคงเหมือนเดิม คือ ลดั เลาะมา
ตามลำ�ห้วยขุนลีเช่นเดิม ลำ�ห้วยจะไหล
ผ่านระหว่างหุบเขา ลงไปเร่อื ย ๆ เดินอีก
ราว 800 เมตร ก็จะเจอช้ันบนของน้ําตก
ลหี ลวง ตอ้ งไตห่ นา้ ผาลง คอ่ นขา้ งลน่ื และชนั
ลงไป 200 เมตร ถงึ ชน้ั ลา่ ง

ภาพ : ศักดาชัย มว่ งพูล

63

ลักษณะ : ลักษณะยังคงเหมือนนํ้าตกอีกสองลีก่อนนี้ คือเป็นนํ้าตกหน้าผาหิน ที่หน้านํ้าตกด้านบนแคบ ตกลงแล้วจะกว้างด้านล่าง
ตกลงลาดไหลมาตามชั้นหน้าผาที่สูงดิ่งเกือบ 90 องศา เป็น 3 ชั้นใหญ่ ๆ ตกต่อเนื่องกัน หน้านํ้าตกสูงราว 70 เมตร นํ้าตกทั้งสามลี
มีนํ้าทั้งปี และทากชุกชุม เดินลำ�บาก

64

น้�ำ ตกผาแดง

ท่ีตั้ง : หมู่ 1 บา้ นเชตวนั ต.สนั ทะ อ.นานอ้ ย จ.นา่ น
พิกัด : 47Q 0668135E 2017274N
การเขา้ ถงึ : จากทท่ี �ำ การอทุ ยานแหง่ ชาติ เลย้ี วขวามาตามทางหลวงหมายเลข
1216 ลงไปทางอ�ำ เภอนานอ้ ย ลงไปจนเกอื บถงึ พน้ื ราบ จะเปน็ เขตต�ำ บลสนั ทะ
จะมที างเลย้ี วขวามอื เขา้ ไปบา้ นเชตวนั ถงึ บา้ นเขตวนั แลว้ จะเปน็ ทางเขา้ ไปไร่
ทเ่ี ปน็ ทท่ี �ำ กนิ บนภเู ขา บางชว่ งเปน็ สวนยางพารา แตส่ ว่ นใหญจ่ ะเปน็ ไรข่ า้ วโพด
ทางเปน็ ทางเขา้ ไปในไร่ ไมม่ ปี า้ ยบอก ตอ้ งใชค้ นทร่ี ทู้ าง ราว 8 กโิ ลเมตร จากบา้ น
สนั ทะ จึงไปถึงกระท่อมกลางไร่ แล้วเดินเท้าข้ามเนินเขาเล็ก ๆ ที่เป็นไร่
และสวนยางพารา 100 เมตร จงึ ลงสหู่ บุ หว้ ย แลว้ เดนิ ตามหว้ ยราว 100 เมตร
ถงึ นา้ํ ตกชน้ั บน
ลักษณะ : เปน็ นา้ํ ตกหนิ ปนู มสี องชน้ั ใหญ่ ๆ หา่ งกนั ราว 100 เมตร แตล่ ะชน้ั
สงู ประมาณ 8 เมตร รอบขา้ งเปน็ ปา่ ไผ่ รมิ ล�ำ หว้ ยรม่ รน่ื ดว้ ยตน้ ไม้ แตร่ อบหว้ ย
ถกู ถางท�ำ เปน็ ไรห่ มดแลว้

65

ภาพถ่ายทางอากาศทต่ี ้งั ทท่ี ำ�การอุทยานแห่งชาติแควน้อย

อุทยานแห่งชาติ

แควน้อย
พน้ื ที่ 197.58 ตารางกโิ ลเมตร

เชียงราย ท่ีต้ังที่ทำ�การอทุ ยานแห่งชาติ : หมูท่ ี่ 1 บา้ นคันโซ้ง ต.คนั โซง้ อ.วดั โบสถ์ จ.พิษณโุ ลก
การเดินทาง : จากจังหวัดพิษณุโลก ไปตามทางหลวงหมายเลข 11 ถึงอำ�เภอวัดโบสถ์
แมฮ‹ ‹องสอน พะเยา ข้ามสะพานแล้วชิดขวาเพ่ือกลับรถ แล้วเจอด่านตรวจ เลี้ยวขวาตรงด่านตรวจ ไปตาม
เชียงใหม‹ ทางหลวงหมายเลข 1296 แล้วไปสักระยะจะเจอสามแยกเลี้ยวขวาไปตามถนนสาย
นา‹ น บา้ นปากพาน – บา้ นแกง่ คนั นา จะเหน็ ปา้ ยทางเขา้ อทุ ยานแหง่ ชาติ (ตรงปากทางมปี อ้ มต�ำ รวจ)
เขา้ ไปอกี ราว 4 กโิ ลเมตร ผา่ นดา้ นหนา้ เขอ่ื นและจะขน้ึ เนนิ มที างเขา้ แกง่ สนั ตะเคยี นขวามือ
ลำพ�น ลำปาง แพร‹ ไปจนถึงท่ีทำ�การอุทยานแหง่ ชาติ รวม 72 กิโลเมตร จากตวั เมืองพิษณุโลก
กว่าจะเป็ นอทุ ยานแห่งชาติ
อตุ รดิตถ เดิมพื้นที่หลัก ๆ ในเขตอุทยานแห่งชาติแควน้อย เป็นวนอุทยานอยู่สองแห่งคือ
วนอุทยานแก่งเจ็ดแคว มีแก่งเจ็ดแคว ซึ่งเกิดจากการไหลของลำ�นํ้าแควน้อยผ่านแก่งหิน
ตาก สโุ ขทยั พ�ษณโุ ลก เป็นระยะทางยาว และวนอุทยานภูแดงร้อน ซึ่งมีน้ําตก 2 - 3 แห่งในพ้ืนที่ ก่อนหน้าน้ัน
เพชรบูรณ
66
กำแพงเพชร พ�จต� ร

นครสวรรค

อทุ ัยธานี

มีการบุกรุกแผ้วถางป่าเป็นจำ�นวนมาก เพ่ือทำ�เป็นไร่และท่ีทำ�กิน สำ�นักงานป่าไม้เขตพิษณุโลกจึงเห็นว่า พ้ืนที่ของวนอุทยานแก่งเจ็ดแคว
วนอุทยานภูแดงร้อนและบริเวณใกล้เคียง ยังคงมีสภาพป่าที่สมบูรณ์รวมท้ังมีแหล่งท่องเท่ียวท่ีสวยงามในพื้นที่หลายแห่ง สมควรท่ีจะได้จัด
ต้ังใหเ้ ปน็ อุทยานแห่งชาติ
เดือนพฤษภาคม 2537 จึงส่งเจ้าหน้าที่มาสำ�รวจพ้ืนท่ีป่าสงวนแห่งชาติป่าสองฝั่งลำ�นํ้าแควน้อยและป่าสวนเมี่ยง จังหวัดพิษณุโลก
และพื้นที่ป่าบริเวณใกล้เคียง โดยคลุมพ้ืนที่ของวนอุทยานแก่งเจ็ดแคว ป่าสงวนแห่งชาติป่าสองฝ่ังลำ�นํ้าแควน้อย ในท้องที่ตำ�บลบ้านยาง
ตำ�บลคนั โซ้ง อำ�เภอวัดโบสถ์ จังหวดั พิษณุโลก ปา่ สงวนแห่งชาตปิ า่ สวนเมย่ี ง ทอ้ งทตี่ �ำ บลสวนเม่ยี ง อ�ำ เภอชาตติ ระการ จงั หวัดพิษณุโลก
ปา่ สงวนแห่งชาติปา่ เขากระยาง ในทอ้ งท่ีต�ำ บลหนองกระยาง ตำ�บลบ้านแยง อ�ำ เภอนครไทย และต�ำ บลบา้ นกลาง ต�ำ บลแก่งโสภา อ�ำ เภอ
วงั ทอง จงั หวดั พิษณโุ ลก มีพ้นื ที ่ 244 ตารางกโิ ลเมตร โดยประมาณ

แก่งสันตะเคียน

67

จากการสำ�รวจพบว่าสภาพพื้นที่เป็นป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง ภูเขาไม่สูงมากนัก มีลำ�นํ้าแควน้อยไหลผ่าน ในฤดูแล้ง จะเกิดเป็น
แก่งต่าง ๆ ในแม่นํ้าหลายแห่ง รวมทัง้ แก่งเจด็ แควดว้ ย ปัจจุบันไมม่ ปี ัญหาการบกุ รุกพน้ื ที่ เน่ืองจากไดก้ ันเขตหมู่บ้านและทท่ี ำ�กนิ ของราษฎร
รวมทัง้ พ้ืนท่ี สทก. สปก. ออกจากเขตทีจ่ ะก�ำ หนดเป็นอุทยานแห่งชาติแล้ว โดยทิศเหนือจดกบั เขาอุโมง ทิศใตจ้ ดกบั ทางหลวงหมายเลข 2
ทศิ ตะวนั ออกจดกับบา้ นโปง่ ปะ ทิศตะวนั ตกจดกับบา้ นหนองกะบาก ครอบคลุมพน้ื ที่ 195.79 ตารางกิโลเมตร
เดมิ ใชช้ อ่ื วา่ อทุ ยานแหง่ ชาตแิ กง่ เจด็ แคว ตามชอ่ื แกง่ นา้ํ ใหญใ่ นล�ำ แควนอ้ ย ครน้ั มกี ารสรา้ งเขอ่ื นแควนอ้ ยบ�ำ รงุ แดน อนั เนอ่ื งมาจาก
พระราชดำ�ริ และเปิดใช้งานในปี 2555 ทำ�ให้บริเวณแก่งเจ็ดแควถูกน้ําท่วมไปด้วย จึงมีการเปลี่ยนช่ืออุทยานแห่งชาติแก่งเจ็ดแคว เป็น
อทุ ยานแหง่ ชาตแิ ควน้อย ตามประกาศกรมอุทยานแห่งชาติ สัตวป์ ่า และพันธ์พุ ชื ลงวนั ที่ 31 กรกฎาคม 2561 แล้วย้ายทท่ี ำ�การมาไวบ้ ริเวณ
ใกล้สนั เขือ่ นทางแก่งสันตะเคยี นอย่างเช่นในปจั จุบนั
อุทยานแหง่ ชาติแหง่ น้มี ีลานกางเตน็ ท์และมีทศั นียภาพที่สวยมาก และมีปูเจ็ดแควซึ่งเป็นปูนํ้าจืดหายากอยู่ในพื้นที่ด้วย น้าํ ตกตา่ ง ๆ
ในอุทยานแหง่ ชาตแิ หง่ น้ี จะมนี า้ํ ในฤดฝู น (สงิ หาคม - ตลุ าคม) นอกนน้ั นา้ํ จะนอ้ ยจนแหง้ ไปในทส่ี ดุ แตแ่ กง่ ตา่ ง ๆ ในล�ำ นา้ํ แควนอ้ ย จะโผลข่ น้ึ มา
ในหนา้ แลง้

68

เข่อื นแควน้อยบำ�รุงแดนในพระราชดำ�ริ

เมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2525 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช (รัชกาลท่ี 9) ได้เสด็จ
พระราชด�ำ เนนิ ทรงเปิดเข่อื นนเรศวร และทรงเยี่ยมราษฎร ณ บรเิ วณเข่อื นนเรศวร บ้านหาดใหญ่ ตำ�บลพรหมพริ าม อำ�เภอพรหมพิราม
จังหวดั พษิ ณุโลก ได้พระราชทานพระราชด�ำ รเิ กย่ี วกบั งานชลประทาน ดงั ตอ่ ไปนี้
ควรพจิ ารณาวางโครงการบรเิ วณตอนเหนอื ของทงุ่ สาน เพอ่ื จดั หานา้ํ ใหร้ าษฎรหมบู่ า้ นตา่ ง ๆ นอกเขตชลประทานทงุ่ สาน ซง่ึ
เปน็ พน้ื ทบ่ี รเิ วณทงุ่ สานตอนบนและตอนกลาง สามารถมนี า้ํ ทำ�การเพาะปลกู ไดท้ ง้ั ในฤดฝู น - ฤดแู ลง้ และมนี า้ํ เพอ่ื การอปุ โภคบรโิ ภค
สำ�หรบั ราษฎรหมบู่ า้ นตา่ ง ๆ ดงั กลา่ วตลอดปี นอกจากนน้ั ยงั จะชว่ ยบรรเทาอทุ กภยั สำ�หรบั พน้ื ทเ่ี พาะปลกู บรเิ วณทงุ่ สานอกี ดว้ ย
ควรพจิ ารณาวางโครงการและกอ่ สรา้ งเขอ่ื นเกบ็ กกั นา้ํ แควนอ้ ยในเขตอำ�เภอวดั โบสถ์ จงั หวดั พษิ ณโุ ลก โดยเรง่ ดว่ น เขอ่ื นเกบ็
กกั นา้ํ แควนอ้ ยน้ี ควรพจิ ารณาวางโครงการใหเ้ กบ็ กกั นา้ํ ไวอ้ ยา่ งเตม็ ท่ี เพอ่ื บรรเทาอทุ กภยั ในเขตลมุ่ นา้ํ แควนอ้ ยตอนลา่ ง และจดั หา
นา้ํ สนบั สนนุ โครงการชลประทานพษิ ณโุ ลกและโครงการเจา้ พระยาใหญใ่ หไ้ ดผ้ ลอยา่ งสมบรู ณต์ อ่ ไป สำ�หรบั เขอ่ื นเกบ็ กกั นา้ํ แควนอ้ ยน้ี
การพลงั งานแหง่ ชาตกิ ำ�ลงั ศกึ ษาและจดั ทำ�รายงานความเหมาะสมของโครงการอยู่ และจะไดด้ ำ�เนนิ การกอ่ สรา้ งตอ่ ไป
ควรพิจารณาวางโครงการและก่อสร้างอ่างเก็บนํ้าตามลำ�น้ําสาขาต่าง ๆ ของแควน้อยตอนล่างบริเวณท้ายเข่ือนเก็บกักน้ํา
แควน้อย เพอ่ื จดั หานา้ํ ใหร้ าษฎรหมบู่ า้ นตา่ ง ๆ ในเขตอำ�เภอวดั โบสถ์ จงั หวดั พษิ ณโุ ลก พน้ื ทป่ี ระมาณ 19,000 ไร่ สามารถทำ�การ
เพาะปลกู ไดต้ ลอดปี นอกจากนน้ั ยงั จะชว่ ยบรรเทาอทุ กภยั แกพ่ น้ื ทเ่ี พาะปลกู บรเิ วณทา้ ยอา่ งเกบ็ นา้ํ ตา่ ง ๆ ดงั กลา่ วอกี ดว้ ย
เพื่อเป็นการสนองพระราชดำ�ริพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช กรมชลประทานรับเป็นผู้ดำ�เนินการศึกษา
โครงการเขื่อนแควน้อยตอ่ จากการไฟฟา้ ฝา่ ยผลิตแห่งประเทศไทยเมือ่ กุมภาพนั ธ์ 2535 และเม่อื เดอื นกนั ยายน 2536 กรมชลประทาน
ไดว้ า่ จ้างกล่มุ บริษัททปี่ รกึ ษาใหท้ ำ�การศึกษาทบทวนความเหมาะสม และผลกระทบสง่ิ แวดลอ้ มของโครงการฯ จนแล้วเสร็จ
     และเมื่อวนั ท่ี 16 พฤศจกิ ายน พ.ศ.2545 พระบาทสมเดจ็ พระมหาภูมิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จพระราชดำ�เนิน
พรอ้ มดว้ ยสมเดจ็ พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ไปในพธิ นี อ้ มเกลา้ ฯ ถวายโครงการปลกู ปา่
ถาวรจ�ำ นวน 1,600 ตารางกิโลเมตร เฉลมิ พระเกียรตพิ ระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช เนอื่ งในวโรกาสทรงครองราชย์

69

เป็นปีที่ 50 ในส่วนของบริษทั ปตท.จ�ำ กัด (มหาชน) ณ พื้นทปี่ า่ ชายเลนแปลงปลูกปา่ FPT 29 และ 29/3 อ�ำ เภอปราณบุรี จังหวดั
ประจวบคีรขี นั ธ์ ได้พระราชทานพระราชด�ำ รใิ ห้ นายสวุ ิทย์ คุณกิตติ รองนายกรัฐมนตรี ให้พจิ ารณาความเหมาะสมในการด�ำ เนินการ
ก่อสร้างโครงการเขื่อนแควน้อย อำ�เภอวัดโบสถ์ จังหวัดพิษณุโลก กรมชลประทานจึงได้วางแผนงานที่จะดำ�เนินการก่อสร้างโครงการ
เข่ือนแควน้อย อันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จ.พษิ ณโุ ลก ใน พ.ศ.2546 - 2554 ระยะเวลาด�ำ เนนิ การ 9 ปี โดยในปี พ.ศ.2546 จะขอ
ใชง้ บประมาณจาก กปร. และใช้งบประมาณปกตกิ ่อสร้างโครงการในปีต่อ ๆ ไปจนแล้วเสรจ็
วัตถุประสงค์ของโครงการ เพื่อพัฒนาแหล่งน้ําสำ�หรับการเกษตรในฤดูฝน และฤดูแล้ง ของพื้นที่ทั้งในลุ่มน้ําแควน้อย และ
พื้นที่เพาะปลูกฤดูแล้งของโครงการเจ้าพระยาท่ีมีอยู่แล้วในปัจจุบัน และเพ่ือบรรเทาอุทกภัยในพ้ืนที่เพาะปลูกลุ่มนํ้าแควน้อยตอนล่าง
หรือบริเวณฝ่งั ซ้ายแมน่ ํ้านา่ น เขตอ�ำ เภอวดั โบสถ์ อ�ำ เภอเมอื ง และอำ�เภอวังทอง
1 . บรรเทาอุทกภยั ในเขตจังหวัดพิษณุโลกและลมุ่ น้ําน่านตอนลา่ งประมาณ 120 ตารางกโิ ลเมตร
2. เพ่ือพัฒนาแหล่งน้ําแควน้อยและเพิ่มผลผลิตทางด้านเกษตรให้แก่พ้ืนที่ชลประทานแควน้อย 248 ตารางกิโลเมตร รวมท้ัง
สง่ นํา้ มาเสรมิ ระบบชลประทานในลุ่มน้าํ เจา้ พระยาตอนลา่ งประมาณ 400 ตารางกโิ ลเมตร
3. สง่ น้ําเพือ่ การอปุ โภค - บรโิ ภคประมาณ 47.3 ล้าน ลบ.ม. ต่อปี
4. เป็นแหล่งทอ่ งเทยี่ วส�ำ คญั ของจังหวัดพิษณโุ ลก
5. เสรมิ สร้างอาชีพประมง
การดำ�เนนิ การกอ่ สร้างตลอดระยะเวลา 9 ปี โครงสร้างหลัก ๆ ของเข่ือนแควน้อยบ�ำ รุงแดนฯ ได้เสร็จสมบูรณ์พร้อมใชง้ านในปี
2554 ประกอบด้วยตวั เขอ่ื นหลัก 3 เข่ือนท่ีต�ำ บลคันโช้ง อำ�เภอวัดโบสถ์ ไดแ้ ก่ เขอื่ นปดิ ชอ่ งเขาขาด ลักษณะเป็นเขอื่ นดนิ สูง 16 เมตร
ยาว 640 เมตร เขือ่ นแควนอ้ ย เป็นเข่ือนหินทิ้งดาดหนา้ คอนกรตี สงู จากพืน้ 75 เมตร ยาว 681 เมตร และเข่อื นสนั ตะเคียน ลกั ษณะ
เปน็ เขอื่ นหนิ ท้ิง แกนดนิ เหนยี วสูง 80 เมตรยาว 1,270 เมตร สามารถกักเกบ็ สูงสุด 939 ลา้ นลกู บาศกเ์ มตรและเขอ่ื นทดนํา้ ฝายพญา
แมน ต�ำ บลบา้ นยาง อำ�เภอวัดโบสถ์ อยู่ดา้ นล่างเขือ่ นแควน้อยประมาณ 40 กโิ ลเมตร ท�ำ หนา้ ที่ทดน้ําแควน้อย ส่งนํา้ เขา้ สูร่ ะบบคลอง
ชลประทาน ใหก้ บั พน้ื ทีก่ ารเกษตร 248.27 ตารางกโิ ลเมตร ในพื้นที่ 25 ตำ�บล 4 อำ�เภอ ได้แก่ อำ�เภอวดั โบสถ์ อ�ำ เภอเมืองพษิ ณุโลก
อ�ำ เภอวังทอง อำ�เภอพรหมพริ าม โครงการเขอ่ื นแควนอ้ ยบำ�รุงแดน พระบาทสมเด็จพระมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานช่ือจากเดิม ชื่อโครงการเขอ่ื นแควน้อยอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำ ริ มาเป็นชอื่ เขอ่ื นแควนอ้ ย-
บำ�รงุ แดน ซึ่งหมายถงึ เขื่อนแควนอ้ ยท่ที �ำ ให้มคี วามเจริญขึน้ ในเขตพนื้ ที่

(ขอ้ มลู จากสำ�นกั พฒั นาแหลง่ นํ้าขนาดใหญ่ กรมชลประทาน)

70

ปสู องแคว

ช่อื สามญั : ปูสองแคว

ช่อื วทิ ยาศาสตร์ : Thaipotamon Phitsanulok

วงศ์ : LAND CRAB

ค้นพบ : โดยนายฉลอง นุ้ยฉิม เจา้ หน้าท่เี ขตหา้ มลา่ สัตวป์ า่ เขาน้อย - เขาประดู่ ไดต้ ิดตามศกึ ษาปูชนิดนีน้ านถงึ 1 ปี และไดส้ ่ง ตัวอย่าง
ไปให้ศาสตราจารย์ ดร.ไพบูลย์ นยั เนตร ภาควชิ าชวี วทิ ยา คณะวทิ ยาศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลัยเป็นผ้ศู ึกษา พบวา่ เป็น ปปู า่ พนั ธ์ุ
ใหม่ ซง่ึ ไมเ่ คยพบปสู ายพนั ธน์ุ ใ้ี นทแ่ี หง่ ใดมากอ่ นเลย พบในล�ำ หว้ ยหรอื ตามซอกหนิ ทม่ี นี า้ํ ไหล พน้ื เปน็ หนิ และเปน็ แหลง่ นา้ํ ซบั ในบริเวณพ้ืนที่
เขตห้ามลา่ สตั วป์ า่ เขาน้อย – เขาประดู่ หมู่ 2 ต.บา้ นยาง อ.วัดโบสถ์ จ.พิษณโุ ลก
ลักษณะ : สวยงาม มสี สี นั สดใส ผิดจากปูทพี่ บเหน็ ทั่วไป คือ ขอบใตด้ วงตาของปูจะมีเสน้ สี ขาวโคง้ รับกับลกู ตา กา้ มปูมสี ีนํ้าเงินเขม้
ตลอดก้าม บางตัวก้ามมีสี เช่น ปลายสดุ ของก้ามมสี อี อ่ นฟา้ ควันบหุ รี่ โคนกา้ มเป็นสฟี ้าออ่ น บางตัวมกี ้ามสีเหลอื ง และกา้ มสสี ม้ สดใส
สวยงามมาก สว่ นกระดองปบู างตวั มสี ีเทา และบางตัวมีสีด�ำ สนทิ ขนาดของล�ำ ตวั ปู ประมาณ 5 - 6 เซนตเิ มตร กินพชื นาํ้ และแมลงเป็น
อาหาร ออกหากินบนบกในเวลากลางคืน
ถอื เป็นปสู ายพนั ธห์ุ ายาก ถนิ่ เดียวของพิษณโุ ลก พบในพืน้ ทีท่ เี่ ปน็ ล�ำ ธารชมุ่ เยน็ ร่มครม้ึ ในเขตหา้ มล่าสัตว์ปา่ เขานอ้ ย - เขาประดู่
และอุทยานแห่งชาติแควนอ้ ย ในชว่ งหนา้ ฝน ปูทีเ่ คยขดุ รอู ยใู่ นลำ�หว้ ยล�ำ ธารแหง้ จะออกมาหากนิ ท�ำ ใหพ้ บเห็นได้ง่ายขึน้

ที่มาขอ้ มลู /ภาพ : สำ�นกั บรหิ ารพน้ื ท่อี นุรกั ษท์ ี่ 11 พิษณโุ ลก

71

ไปอำเภอทองแสนขัน

ไปจังหวดั อุตรดิตถ 1143 โชรางตพติ ยราะบกาาลร ไปอำเภอบŒานโคก

11 บŒาน 1237
หวŒ ยทŒองฟาน
1220 อำเภอชาติตระการ
หนว‹ ยพท� กั ษ นำ้ ตก
อทุ ยานแห‹งชาติ สนั ตะเคียน บาŒ นหวŒ ยเหนิ 1143
แก‹งเสแกือ‹งปู†เตŒน
ที่ กค.3 (แก‹งเสือ) ไปอำเภอนครไทย
1295 1220 อทุ ยแทคาีท่ นวำแนกหŒอา‹งยรชาติ

อำเภอวัดโบสถ

ไปจังหวดั สโุ ขทยั 11 2015 บาŒ นหนองปรอ� น้ำตกเกŒาชน้ั
12 12 บŒานทรพั ยไพรวัลย นำ้ ตกหาŒ ชนั้
พษ� ณโุ ลก นำ้ ตกภแู ดงรŒอน
แก‹งซอง
สกโุ ณทยาน หน‹วยพท� ักษอ ุทยาน
แห‹งชาตทิ ี่ กค.1
(ภูแดงรอŒ น)

12 ไปแยกบŒานแยง

อำเภอวังทอง 11 น้ำตกปอย
ไปจังหวัดพ�จต� ร

ไปจังหวดั นครสวรรค

72

น�้ำ ตกภูแดงร้อน

ที่ต้ัง : อยู่ในบริเวณทท่ี �ำ การพทิ ักษ์อุทยานแห่งชาตทิ ่ี คน.1 (ภูแดงร้อน) หมู่ 3 บ้านห้วยพลู ต.แกง่ โสภา อ.วงั ทอง จ.พิษณุโลก
พิกัด : 47Q 6786451E 1870035N
การเขา้ ถึง : ใชท้ างหลวงหมายเลข 12 (วังทอง - เพชรบรู ณ์) ถงึ ตำ�บลทรัพยไ์ พรวัลย์ จะมีตลาดอยู่ตรงหัวโค้ง เลยตลาดไปราว 500 เมตร
มไี ปรษณียท์ รัพยไ์ พรวลั ย ์ แล้วมีทางเลยี้ วเข้าซอยโรงเรยี นห้วยพลู เข้าไปราว 1 กิโลเมตร จะพบทางขวามอื มีป้ายบอกหนา้ ปากทาง เข้าไป
ราว 1.5 กโิ ลเมตร ถึงหนว่ ยพทิ กั ษอ์ ุทยานแห่งชาติ เดินเท้า ราว 50 เมตร ถึงน้าํ ตก
ลักษณะ : เป็นนา้ํ ตกทไี่ หลตกลงมาจากกองหินและชั้นหนิ ดนิ ดาน หนิ โคลน เอยี งเกอื บ 80 องศา สงู ราว 3 - 4 เมตร ลงมาในลำ�ธาร ที่เปน็
กองหนิ ขนาดใหญ่ ระเกะระกะในล�ำ ห้วย มีน้ําเฉพาะฤดฝู นท่ีฝนตกมากๆ (สงิ หาคม - ตุลาคม) นอกน้นั ไม่มีน้ํา

73

นำ้�ตกห้าช้นั

ที่ต้ัง : หมู่ 3 บา้ นห้วยพลู ต.แกง่ โสภา อ.วังทอง จ.พิษณโุ ลก
พิกัด : 47Q 678220E 1871291N
การเข้าถึง : จากหน่วยพทิ ักษ์อทุ ยานแหง่ ชาตทิ ่ี คน.1 (ภแู ดงร้อน) ออกมาจนถึงถนนทเ่ี ขา้ มาจากขา้ งไปรษณีย์ เลย้ี วขวาไปตามทาง ราว
1.2 กิโลเมตร เล้ยี วขวาเข้าซอยห้วยพลู 4/8 เข้าไปตามทางราว 1.7 กิโลเมตร จอดรถแลว้ เดินเทา้ ไปราว 100 เมตร
ลักษณะ : เป็นน้ําตกที่ตกต่อเนือ่ งกนั เป็นชนั้ เลก็ ๆ 5 ชน้ั แบบขั้นบนั ได สงู รวมราว 2.5 เมตร แตม่ ลี านหินกวา้ งราว 30 เมตร ตกลงมาแล้ว
จะเปน็ ลานหินกวา้ ง น้าํ จะไหลแผ่มาตามลานหิน และมีช้นั เลก็ ๆ หา่ ง ๆ กนั บริเวณใกลเ้ คยี งเป็นปา่ เบญจพรรณ ร่มรื่น

74

น�้ำ ตกเก้าชน้ั ในหน้าแล้ง

น้ำ�ตกเกา้ ชัน้

ท่ีต้ัง : หมู่ 3 บา้ นหว้ ยพล ู ต.แก่งโสภา อ.วังทอง จ.พิษณุโลก
พิกัด : 47Q 677206E 1871989N
การเข้าถึง : จากปากซอยหว้ ยพลู 4/8 ท่ีเขา้ น้ําตกห้าช้ัน ใหเ้ ลยเข้าไปตามทางสายหลกั อีกราว 1.5 กโิ ลเมตร ไปจนสุดทางปูน จอดรถ แลว้
เดนิ ไปตามทางซา้ ยมือ ผ่านปา่ ไผ่ ป่าแคระไปราว 500 เมตร ก็จะถงึ ล�ำ หว้ ย เดนิ เลยี บลำ�ห้วยไปราว 100 เมตร ถึงนา้ํ ตกเก้าชนั้
ลักษณะ : เปน็ น้ําตกหินทราย เป็นชัน้ เล็ก ๆ ซ้อน ๆ กนั หลายชั้นรวมราว 3.5 เมตร เป็นวงโคง้ เตม็ ลำ�หว้ ย กว้างราว 25 เมตร ดา้ นล่าง
เปน็ ลานหนิ และลำ�หว้ ยต่อเนอ่ื งกัน มีน้ําเฉพาะฤดูฝน (สิงหาคม - ตุลาคม )

75

แกง่ ปู่เต้น

แก่งปเู่ ต้น แกง่ เสือในชว่ งทีย่ งั จมนำ้�
แก่งเสอื ในช่วง
ท่ยี ังจมน้�ำ

แกง่ ปู่เต้น

น้�ำ ตกแกง่ เสอื -แกง่ ปู่เต้น

ที่ตั้ง : หมู่ 7 บา้ นหว้ ยดี ต.ทา่ สะแก อ.ชาตติ ระการ จ.พษิ ณโุ ลก
พิกัด : แกง่ เสอื 47Q 670815E 1898444N
แกง่ ปูเ่ ตน้ 47Q 670562E 1897907N
การเข้าถึง : ทั้งสองแก่งนี้อยู่ที่เดียวกันและต่อเนื่องกัน ห่างกันไม่มาก โดยเริ่มจากหน้าโรงพยาบาลชาติตระการ เยื้องกันจะมีซอยเข้า
ให้สังเกตปากซอยมีป้ายร้านทำ�ป้ายขนาดใหญ่ เข้าไปตามทางราว 5.5 กิโลเมตร ถึงบ้านห้วยท้องฟาน ถึงหมู่บ้าน จะมีซอยทางซ้ายมือ
(มีป้ายบอกปากทาง) เข้าไปอีกราว 1.5 กิโลเมตรถึงหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติที่ คน.3 (แก่งเสือ) ที่นี่มีลานกางเต็นท์ไว้บริการ หน่วย
พิทักษ์อุทยานแห่งชาติอยู่ติดแก่งเสือ และเดินไปตามทางเลียบลำ�ห้วยอีก ราว 300 เมตร ถึงแก่งปู่เต้น
ลักษณะ : เปน็ แก่งหินกลางล�ำ นํา้ แควน้อย ยิ่งฤดแู ลง้ มาก ๆ ที่ปรมิ าณนํา้ น้อยย่งิ เห็นแก่งโผล่ข้ึนชัดเจน ที่แก่งปเู่ ตน้ มลี านหินกว้าง และแก่ง
หินทส่ี วยงามนา่ ตง้ั แคมป์พักแรม

76

น�ำ้ ตกสันตะเคยี น

ท่ีตั้ง : ใกลท้ ่ที ำ�การอุทยานแห่งชาติ หมู่ 1 บา้ นคนั โซง้ ต.คนั โซง้ อ.วัดโบสถ์ จ.พิษณโุ ลก
พิกัด : 47Q 648764E 1900690N
การเขา้ ถึง : หลังจากเลยี้ วเข้าท่ที ำ�การอทุ ยานแหง่ ชาติ ตรงสามแยกป้อมต�ำ รวจ แลว้ เข้าไปราว 1.5 กิโลเมตร จะขา้ มสะพาน (ขวามือเหน็
แกง่ สนั ตะเคยี น) ขา้ มไปจนสดุ สะพาน พอข้นึ เนินกม็ ลี านจอดเล็ก ๆ ขวามือ แลว้ เดนิ เทา้ ไปราว 100 เมตรตามทาง
ลักษณะ : เปน็ นาํ้ ตกทมี่ ตี น้ กำ�เนิดจากเขาสนั ตะเคียน ซ่ึงเปน็ พื้นที่รอยตอ่ ระหวา่ งอทุ ยานแห่งชาตแิ ควนอ้ ยกบั เขตหา้ มลา่ สตั ว์ป่าเขาน้อย
– เขาประดู่ เปน็ น้าํ ตกหนา้ ผาหนิ ที่น้ําไหลผา่ นหนา้ ผาหินลดหล่ันลงมา จำ�นวน 3 ชน้ั เอียงลาด 45 องศา เป็นทางยาวราว 30 เมตร ตกลง
ยงั ลำ�นํา้ แควนอ้ ยตรงแก่งสนั ตะเคียน มนี ้าํ เฉพาะฤดฝู นเทา่ นัน้
บริเวณนีห้ นิ จะประกอบด้วยหนิ ทรายสีขาว สชี มพคู วอรต์ ซิติก แสดงชั้นขวางเป็นชัน้ หนา มชี ั้นกรวดปนด้านบนและมชี ั้นหนิ ดินดาน
สีเทา สีนาํ้ ตาลแกมแดงแทรกสลับ ยังพบมกี ารวางช้นั เฉียงระดบั
ของชน้ั หนิ อย่ใู นหมวดหินพระวหิ าร อายุประมาณ 180 ล้านปี

77

เชยี งราย อุทยานแห่งชาติ

แม‹ฮอ‹ งสอน พะเยา นา‹ น คลองลาน
เชียงใหม‹ พ้นื ท่ี 300 ตารางกโิ ลเมตร
ลำพน� ลำปาง ที่ตั้งที่ทำ�การอุทยานแห่งชาติ : หมู่ 1 บา้ นคลองลาน ต. คลองลานพัฒนา อ.คลองลาน
แพร‹ จ.กำ�แพงเพชร
การเดินทาง : เดินทางไปอำ�เภอคลองลานได้หลายทาง แล้วให้เริ่มต้นท่ีสี่แยกอำ�เภอ
อุตรดิตถ คลองลาน มีทางเข้าอุทยานแห่งชาติ เข้าไปตามทาง 4 กิโลเมตร ถึงด่านตรวจของอุทยาน
แห่งชาติ เลยด่านตรวจเข้าไปจนสุดทาง จะถึงลานจอดรถ สามารถมองเห็นน้ําตกได้จากตรงน้ี
ตาก สุโขทยั เดินอกี ราว 100 เมตร ถึงตวั นาํ้ ตก
พ�ษณุโลก กว่าจะเป็ นอทุ ยานแห่งชาติ
เพชรบูรณ สบื เนอื่ งจาก นายเทพ ไสยอานนท์ ผ้ตู รวจราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ไดม้ ี
หนงั สอื ท่ี กส 0215/230 วันที่ 24 มีนาคม 2521 ถงึ ปลดั กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ รายงาน
กำแพงเพชร
พ�จ�ตร 78

นครสวรรค

อทุ ยั ธานี

ผลการตรวจราชการทจ่ี งั หวัดก�ำ แพงเพชร เมื่อวันที่ 13 มกราคม 2521 วา่ นา้ํ ตกคลองลาน กงิ่ อำ�เภอคลองลานเปน็ บรเิ วณปา่ ตน้ นาํ้ ล�ำ ธาร
และสถานทพ่ี กั ผอ่ นหยอ่ นใจ แตข่ าดการดแู ลรกั ษาและมกี ารลกั ลอบตดั ไมใ้ ชส้ อย หากปลอ่ ยทง้ิ ไวบ้ รเิ วณปา่ ตน้ นา้ํ ล�ำ ธารกจ็ ะถกู ท�ำ ลายลงไป
ทัง้ นพี้ ้นื ทด่ี ังกลา่ วอยู่ในเขตของศนู ย์พัฒนาสงเคราะห์ชาวเขา กรมปา่ ไมจ้ งึ ได้มีหนังสอื ที ่ กส 0808/1114 ลงวนั ที่ 14 เมษายน 2521 แจ้ง
ให้ป่าไม้เขตนครสวรรค์ตรวจสอบ ซ่ึงก็ได้รับรายงานตามหนังสือท่ี กส 0809(นว) 1596 ลงวันที่ 27 เมษายน 2521 ว่าได้ทำ�การสำ�รวจ
สภาพพื้นท่ีบริเวณนํ้าตกคลองลานไว้แล้ว เพ่ือจะขออนุมัติกรมป่าไม้จัดตั้งเป็นวนอุทยาน เพราะเห็นว่ามีทิวทัศน์สวยงามเป็นที่พักผ่อน
หยอ่ นใจของประชาชน ซึ่งนํา้ ตกคลองลานอยู่ในพน้ื ทสี่ งวนไว้เปน็ พ้ืนทป่ี ่าไม้ 40% ของเขตพน้ื ทีศ่ นู ยพ์ ัฒนาสงเคราะห์ชาวเขากำ�แพงเพชร
กรมประชาสงเคราะห์ ป่าไม้เขตนครสวรรค์จึงได้ประสานงานกับจังหวัดกำ�แพงเพชรและกรมประชาสงเคราะห์ขอใช้พื้นที่บริเวณนํ้าตก
คลองลาน จำ�นวน 5000 ไร่ ที่อยู่ในพื้นท่ีสงวนไว้เป็นพื้นที่ป่าไม้ 40% เพื่อจัดต้ังเป็นวนอุทยาน ซ่ึงกรมประชาสงเคราะห์ไม่ขัดข้อง ทาง
จงั หวัดกำ�แพงเพชรจงึ มหี นงั สือท่ี มท 0714/13/13438 ลงวันที่ 31 สิงหาคม 2521 แจ้งให้กรมปา่ ไมด้ �ำ เนินการจดั ต้งั วนอทุ ยานเพ่ือสงวน
ป่าตน้ นํา้ ลำ�ธารแห่งน้ี

79

กองอทุ ยานแหง่ ชาติ กรมปา่ ไม้ จงึ ไดม้ คี �ำ สง่ั ท่ี 192/2523 ลงวนั ท่ี 28 มกราคม 2523 ใหน้ ายปรชี า จนั ทรศ์ ริ ติ านนท์ นกั วชิ าการ ปา่ ไม้ 4
ไปท�ำ การสำ�รวจและจัดพ้ืนท่ีบรเิ วณป่าคลองลาน จังหวัดกำ�แพงเพชร เพ่อื จดั ต้งั เปน็ อุทยานแห่งชาติ ผลการสำ�รวจปรากฏวา่ พื้นทดี่ ังกลา่ ว
มสี ภาพปา่ ไม้สกั และไม้กระยาเลยสมบรู ณม์ าก เปน็ ปา่ ตน้ นา้ํ ลำ�ธาร สภาพภมู ปิ ระเทศเป็นภเู ขาสงู สลบั ซับซอ้ น ด้านทศิ ตะวนั ออกเป็นที่ราบ
ดินร่วนปนทราย ภูเขาแตล่ ะลกู เชื่อมโยงตดิ ตอ่ กับขุนคลองลานซงึ่ เป็นจดุ สงู สดุ ในบรเิ วณนี้ สูงจากระดับทะเลประมาณ 1,439 เมตร สภาพ
ปา่ สมบูรณ์ ทั้งป่าดิบชนื้ ปา่ ดบิ แลง้ ป่าเบญจพรรณ และป่าเตง็ รัง เปน็ ป่าตน้ นา้ํ ล�ำ ธาร ต้นก�ำ เนิดของแมน่ ้าํ หลายสาย เชน่ คลองขลุง คลอง
สวนหมาก ไหลรวมกันลงสู่แม่นํ้าปิง มีสัตว์ป่านานาชนิดอยู่ในพ้ืนที่ เป็นป่าผืนใหญ่ท่ีเชื่อมต่อกันทางตะวันตกของประเทศ เหมาะสมท่ีจะ
จดั ตง้ั เป็นอุทยานแหง่ ชาติ
กองอทุ ยานแหง่ ชาติ กรมปา่ ไม้ จงึ ไดน้ �ำ เสนอคณะกรรมการอทุ ยานแหง่ ชาติ มมี ติ
ในการประชุมคร้ังท่ี 1/2525 เมื่อวันท่ี 15 มิถุนายน 2525 เห็นสมควรให้ออกพระ-
ราชกฤษฎีกากำ�หนดพื้นท่ีป่าคลองลานเป็นอุทยานแห่งชาติ โดยมีพระราชกฤษฎีกา
กำ�หนดบริเวณท่ีดินป่าคลองลานในท้องที่ตำ�บลโป่งนํ้าร้อน ตำ�บลคลองลาน และ
ต�ำ บลคลองลานพฒั นา อำ�เภอคลองลาน จังหวัดก�ำ แพงเพชร ให้เป็นอทุ ยานแหง่ ชาติ
พ.ศ.2525 ประกาศในราชกิจจานเุ บกษา เลม่ ที่ 99 ตอนท่ี 191 ลงวันที่ 25 ธนั วาคม
2525 นบั เป็นอทุ ยานแห่งชาตแิ ห่งท่ี 44 ของประเทศ มเี นือ้ ท่ี 300 ตารางกิโลเมตร

80

ไปจังหวดั ตาก

เขŒาอุทยานแหง‹ ชาติคลองวงั เจาŒ ตลาด 101 เขาŒ จงั หวัดกำแพงเพชร
วังเจาŒ อบจ.กำแพงเพชร
คลองสวนหมาก - แก‹งเกาะรอŒ ย ไปบŒานหนองแดน
1116
น้ำตก บาŒ นใหมส‹ วุ รรณภูมิ
คลองสวนหมาก หนว‹ ยพ�ทกั ษ
วดั 1139 คลองแมล‹ าย
อุทยานแหง‹ ชาตทิ ่ี คล.4 ถ้ำแสงเพชร
(คลองสวนหมาก)

จงั หวดั กำแพงเพชร

เพนคช้ำลรตจอนกะงำ้ ขนตอ้ำกไหลอุทยาหน(เนพแหว‹ ชหย‹งรนชพจ‹วาะท�ยตขกัพทิอษ)ี่ท� ค กั ลษ.3ค ลออำเงภลอาบนŒานเพชรนยิ ตมลแยากดโคปล†งนอำ้ งรนŒอบ้ำนไŒาหนลมอสมบรู ณ บาŒ น
โคงŒ ว�ไล
อุทยานแห‹งชาติที่ คล.2 ไปจงั หวดั
(คลองน้ำไหล) นครสวรรค

นำ้ ตก เทศบาลคลองลานพัฒนา บŒานหินชะโงก
คลองลาน
คลตอลงาลดาน 1242
ท่ที ำการ
อุทยานแห‹งชาติ อำเภอ
คลองลาน ปางศิลาทอง
ไปอุทยานแหง‹ ชาตแิ มว‹ งก 1072 ไปอำเภอ
ลานสกั

81

น้�ำ ตกคลองลาน

ทตี่ งั้ : อยทู่ เ่ี ดยี วกบั ทท่ี �ำ การอทุ ยานแหง่ ชาติ หมู่ 1
บ้านคลองลาน ต.คลองลานพัฒนา อ.คลองลาน
จ.กำ�แพงเพชร
พิกัด : 99.2752°E  16.1298°N
การเข้าถึง : อยู่เลยท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ
เข้าไปตามถนนราว 500 เมตร สุดทางถนนที่ลาน
จอดรถ แล้วเดินเทา้ ราว 100 เมตร ถึงนา้ํ ตก
ลักษณะ : เป็นน้ําตกท่ีตกจากหน้าผาหินสูง เกิด
จากทิวเขาขุนคลองลาน ซ่ึงมียอดสูง 1,439 เมตร
จากระดับทะเล เหนือหน้าผาน้ําตกเป็นท่ีราบกว้าง
ในฤดูฝนสายน้ําจะไหลจากลำ�ห้วยต่าง ๆ ประมาณ

82

5 สาย ลงสู่แอ่งนา้ํ กลางหุบเขา เกดิ เปน็ วงั นาํ้ ลึกและล�ำ น้ํายาวประมาณ 3 กโิ ลเมตร แล้วไหลผ่านหนา้ ผาตกลงมาเป็นนาํ้ ตกคลองลาน สูง
100 เมตร กว้างประมาณ 40 เมตร บริเวณใตน้ ํา้ ตกเปน็ แอ่งนํา้ ซ่งึ สามารถลงเล่นนํา้ ได้
ทางเข้านํ้าตกคลองลานบริเวณวังน้ําลึก ประกอบด้วยหินออโทไนส์ และหินพาราไนส์ โดยหินออโทไนส์เน้ือค่อนข้างผุปานกลาง
แสดงแนวการเรียงตัวแบบหินไนส์ และบริเวณนํ้าตกคลองลานพบหินแคลก์ - ซิลิเกตท่ีแทรกสลับกับหินไนส์สีเทาแกมเขียวตกผลึกใหม่
แสดงการเรยี งตวั ของแร่อย่างชดั เจน ลักษณะเป็นชัน้

ผักกาดหินคลองลาน

(Damrongia cyanantha Triboun)
พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือตอนล่างท่ีคลองลาน จังหวัดกำ�แพงเพชร ข้ึนบนโขดหินริม
ลำ�ธารในป่าดบิ แลง้ ความสูงประมาณ 300 เมตร เปน็ ไม้ลม้ ลกุ ปเี ดยี ว ใบเดย่ี วรูปรี กวา้ ง 13 - 15
เซนติเมตร ยาว 24 - 25 เซนติเมตร ปลายใบแหลม ดอกสีม่วงออกเป็นช่อ แต่ละช่อมีประมาณ
1 - 13 ดอก ขึ้นได้บรเิ วณทเี่ ป็นผิวหนิ ปนู มีความชืน้ สงู และมีมอสส์ข้นึ ด้วย พบตามซอกหินชว่ งทาง
เดนิ เขา้ น้ําตกคลองลาน

83

น�ำ้ ตกคลองน้ำ�ไหลหรือนำ้�ตกปางควาย

ที่ต้ัง : ต.คลองน้าํ ไหล อ.คลองลาน จ.กำ�แพงเพชร
พิกัด : 16.1942° N, 99.2623° E
การเขา้ ถงึ : อยใู่ นหนว่ ยพทิ กั ษอ์ ทุ ยานแหง่ ชาตทิ ่ี คล.2 (คลองนา้ํ
ไหล) หา่ งจากทท่ี �ำ การอทุ ยานแหง่ ชาตปิ ระมาณ 25 กโิ ลเมตร ใชเ้ สน้
ทางสายอุ้มผาง - คลองลาน กอ่ นถงึ อ�ำ เภอคลองลาน มีทางแยก
ด้านขวาเข้าสู่นํ้าตก เรียกว่า “ถนนปางควาย” ระยะทาง 10.5
กโิ ลเมตร ถงึ นํา้ ตกคลองนาํ้ ไหล
ลักษณะ : น้ําตกคลองนํ้าไหลหรือน้ําตกปางควาย เป็นนํ้าตก
ขนาดกลาง ไหลตกลงมาจากลานหินกว้าง ท่ีไหลลาดลงมา มีช้ัน
นํ้าตกใหญ่ ช้นั เดยี ว แต่มชี นั้ ประกอบรวม 8 ช้ัน ช้ันกลางมีแอง่ นํ้า
ให้เลน่ ได้

84

น�ำ้ ตกคลองสวนหมากหรือแกง่ เกาะร้อย

ที่ตั้ง : หมู่ 2 บา้ นโปง่ น้ํารอ้ น ต.โป่งนํ้าร้อน อ.คลองลาน จ.กำ�แพงเพชร
พิกัด : 47Q 527584E 1805382N
พิกัด : จากกรุงเทพโดยใช้ทางหลวงหมายเลข 2 (สายเอเชีย) ไปยังจังหวัดกำ�แพงเพชร ถึงแยกนครชุมเลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข
1116 ตรงไปยงั ทางหลวงหมายเลข 4003 แล้วเลย้ี วขวาไปทางหลวงหมายเลข 1139 อกี ครัง้ แลว้ จะมีปา้ ย “แกง่ เกาะรอ้ ย” ไปเปน็ ระยะ
จนถงึ ปา้ ย “หนว่ ยพิทักษ์ป่าคลองสวนหมาก” ให้เลย้ี วขวาเขา้ ไป 4 กโิ ลเมตร จะถึงหนว่ ยพิทกั ษอ์ ุทยานแห่งชาตทิ ่ี คล.4 (คลองสวนหมาก)
ท่ีอยู่ริมล�ำ ห้วย
ลักษณะ : คลองสวนหมาก เป็นล�ำ หว้ ยขนาดใหญ่ มีนํา้ ตลอดท้ังปี ในหน้าแลง้ จะมลี านทราย
ริมห้วยหลายแห่ง เกิดจากป่าในอุทยานแห่งชาติคลองลานและป่าอุทยานแห่งชาติคลองวังเจ้า
ไหลมารวมกนั กอ่ นไหลออกนอกพื้นทหี่ ล่อเล้ียงผู้คน การเดินทางของสายนาํ้ นท้ี �ำ ใหเ้ กิดแก่งนา้ํ
หลายแหง่ ส่วนแก่งเกาะรอ้ ย เป็นชอื่ เรียกของแกง่ นํา้ ที่อยเู่ ลยทตี่ ้งั หนว่ ยพิทกั ษ์อทุ ยานแหง่ ชาติ
ลงไปราว 1 กิโลเมตร ปัจจุบันแก่งเกาะร้อยในหน้าแล้งแทบไม่มีนํ้า เพราะมีการมาสร้าง
ฝายกกั น้าํ ไวเ้ หนอื แก่ง
หมวดหินปูนคลองสวนหมาก ประกอบด้วยหินปูนเนื้อดิน แสดงลักษณะเป็นช้ันบาง
และมีการคดโค้งของชั้นหินแบบรอยคดโค้งนอนทับ พบการแผ่กระจายตัวของหมวดหินนี้
บริเวณบา้ นคลองมดแดง อ�ำ เภอคลองลาน บ้านปา่ หมาก บ้านโละโคะ เขาปางมะโอ ซ่งึ อยูท่ าง
ดา้ นตะวนั ตกของจังหวดั ก�ำ แพงเพชร บริเวณหนิ โผลข่ องหมวดหนิ นีช้ ัดเจนไดแ้ ก่ บริเวณคลอง
สวนหมากถดั จากแกง่ เกาะร้อย

85

นาํ้ ตกเพชรจะขอ

ท่ีต้ัง : หน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติท่ี คล.3 (เพชรจะขอ) บ้านเพชรนิยม ต.สักงาม
อ.คลองลาน จ.กำ�แพงเพชร
พิกัด : 47Q 527584E 1800893N
การเข้าถึง : จากตัวเมอื งก�ำ แพงเพชร เขา้ มาทางอ�ำ เภอคลองลาน ถงึ ส่แี ยกคลองนํ้า-
ไหล เล้ียวขวาขบั ตรงไป จะผ่านทางเขา้ นํา้ ตกคลองนํา้ ไหล แล้วผา่ นวัดถํา้ แสงเพชร เจอ
แยกให้เลีย้ วซ้าย เข้าไป ราว 2 กโิ ลเมตร ถงึ หนว่ ยพทิ กั ษ์อทุ ยาน เดนิ เทา้ จากหนว่ ยพทิ กั ษ์
ไปตามทาง ราว 2.5 กโิ ลเมตร
ลักษณะ : เป็นนํ้าตกขนาดกลางที่นับว่าสวยงามอีกแห่งหนึ่งแต่มีนํ้าเฉพาะหน้าฝน
นา้ํ ตกสงู ราว 30 เมตร มี 2 ชน้ั ใหญ่ ๆ เปน็ นา้ํ ตกหนา้ ผาหนิ ทต่ี กลาดลงมาชนั ราว 70 องศา
ลงมายงั แอง่ เบอ้ื งลา่ งกอ่ นจะไหลออกมาลงรว่ มกบั นา้ํ จากคลองนา้ํ ไหล มนี า้ํ เฉพาะหนา้ ฝน
หมายเหตุ : ในพื้นท่ีอุทยานแห่งชาติคลองลานยังมีนํ้าตกลานเท น้ําตกแม่พืช และ
นํ้าตกวังลาน อกี ดว้ ย

86

อุทยานแห่งชาติ

คลองวังเจ้า
พ้นื ท่ี 747 ตารางกโิ ลเมตร

เชียงราย ท่ีตั้งที่ทำ�การอุทยานแห่งชาติ : หมู่ 22 บ้านมอรังงาม ต.โกสัมพี อ.โกสัมพีนคร
จ.กำ�แพงเพชร
แมฮ‹ ‹องสอน พะเยา น‹าน การเดินทาง : สามารถเดนิ ทางได้ 2 เส้นทาง ดงั น้ี
เชียงใหม‹ n จากจังหวัดกำ�แพงเพชร ไปจังหวัดตากตามถนนสายเอเซีย (A1) ถึงสี่แยกตลาดวังเจ้า
ลำพ�น ลำปาง แยกซา้ ยไปทางบ้านนาโบสถ์ ตามทางหลวงหมายเลข 1110 ประมาณ 3 กิโลเมตร ถงึ สามแยก
แพร‹ บ้านเดน่ คา แยกซ้ายไปทางบา้ นหนองแดนและแยกขวาตรงบ้านหนองแดนอีก 7 กิโลเมตร ถงึ ที่
ทำ�การอุทยานแหง่ ชาตคิ ลองวังเจา้ ระยะทางประมาณ 28 กโิ ลเมตร
อตุ รดิตถ n จากจงั หวดั ก�ำ แพงเพชร ไปจงั หวดั ตาก ตามถนนสายเอเซยี (A1) กอ่ นขา้ มสะพานวงั เจา้
ประมาณ 300 เมตร มีแยกซ้ายมือไปบ้านโละโคะ ผ่านบ้านหนองแดนถึงที่ทำ�การอุทยานแห่ง-
ตาก สโุ ขทัย ชาติ ระยะทางรวม ประมาณ 30 กิโลเมตร
พ�ษณโุ ลก
เพชรบูรณ

กำแพงเพชร
พ�จต� ร

นครสวรรค

อุทัยธานี

87

กว่าจะเป็ นอทุ ยานแห่งชาติ
เม่อื วันที่ 7 ธนั วาคม 2531 ครง้ั ทพ่ี นั โทสนน่ั ขจรประศาสน์ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ไดไ้ ปตรวจราชการ ในทอ้ งท่ี
จงั หวัดกำ�แพงเพชร เรอื่ งการบุกรุกท�ำ ลายปา่ ในเขตป่าสงวนแหง่ ชาติ ป่าคลองวงั เจ้า และปา่ คลองสวนหมาก ท้องที่อำ�เภอคลองลาน และ
อำ�เภอเมอื ง จงั หวดั ก�ำ แพงเพชร พอเหน็ พน้ื ทก่ี ม็ คี วามเหน็ วา่ ควรจะจดั ตง้ั เปน็ อทุ ยานแหง่ ชาต ิ เพอ่ื สงวนและรกั ษาพน้ื ทป่ี า่ ไว้
กองอทุ ยานแหง่ ชาติจึงไดม้ ีหนังสอื ด่วนที่สดุ ท่ี กษ. 0713/1499 ลงวันท่ี 20 ธนั วาคม 2331 เสนอกรมปา่ ไม้มคี ำ�สงั่ ท่ี 1914/2531
ลงวนั ท่ี 21 ธันวาคม 2531 ให้นายวิฑูรย์ อรุ ชั โนประกร นกั วิชาการปา่ ไม้ 4 สำ�รวจปา่ บรเิ วณดงั กลา่ วและพืน้ ทใี่ กลเ้ คียงในท้องทจี่ งั หวัดตาก
ผลการสำ�รวจรายงานว่าพื้นที่ป่าคลองวังเจ้า ป่าคลองสวนหมาก จังหวัดกำ�แพงเพชร ได้ประกาศเป็นป่าสงวนแห่งชาติ ตามกฎกระทรวง
ฉบบั ท่ี 448 (พ.ศ.2515) ลงประกาศในราชกจิ จานุเบกษา เลม่ 89 ตอนที่ 175 ลงวนั ท่ี 21 พฤศจิกายน 2515 และป่าประดาง - ป่าวงั เจา้
อำ�เภอเมืองตาก ไดป้ ระกาศเปน็ ปา่ สงวนแห่งชาตติ ามกฎกระทรวง ฉบับที่ 10 (พ.ศ.2507) ลงประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา เล่ม 81 ตอน
116 ลงวนั ท่ี 8 ธันวาคม 2507 จึงเห็นว่าพ้นื ที่นอกจากจะปา่ ไม้ท่ีอุดมสมบูรณเ์ ป็นตน้ นา้ํ ของลำ�ห้วยหลายสายทไ่ี หลลงแมน่ ้าํ ปิง มภี เู ขาสูงใน
พ้นื ท่ี เชน่ เขาเยน็ เขาสน เขาเตา่ ดำ� เขาขนุน เขาขาเข็ง เขาอโี ละโคะ เขาวังเจ้า เขาปง๋ั ใหญ่ ดอยลวกและเขาวงุ้ กระสัง มียอดเขาเย็น เป็น
ยอดเขาทีส่ งู ที่สุด (1,898 เมตร จากระดบั ทะเลปานกลาง) สมควรจดั ตง้ั เปน็ อทุ ยานแหง่ ชาต ิ
ต่อมาจึงมีพระราชกฤษฎีกากำ�หนดให้บริเวณที่ดินป่าประดาง และป่าวังเจ้า ในท้องที่ตำ�บลเชียงทอง อำ�เภอเมืองตาก จังหวัดตาก
และปา่ คลองวงั เจา้ และปา่ คลองสวนหมาก ในทอ้ งที่ต�ำ บลโกสมั พี อ�ำ เภอเมอื งกำ�แพงเพชร และตำ�บลโปง่ นํ้ารอ้ น อ�ำ เภอคลองลาน จังหวัด
กำ�แพงเพชร ใหเ้ ปน็ อุทยานแหง่ ชาติคลองวังเจ้า ประกาศในราชกจิ จานุเบกษา เล่ม 107 ตอน 158 ลงวนั ที่ 29 สิงหาคม 2533 เปน็ อทุ ยาน
แหง่ ชาติลำ�ดับที่ 63 ของประเทศ มเี นื้อท่ที ัง้ หมด 747 ตารางกิโลเมตร
พื้นที่เป็นป่าเต็งรัง เบญจพรรณ ดงดิบแล้ง ดงดิบช้ืน ภูเขาซับซ้อนสูงใหญ่ เป็นพ้ืนท่ีต้นนํ้าของ 2 ลุ่มน้ํา คือ ลุ่มน้ําคลองวังเจ้า
ประกอบดว้ ย คลองแม่ยะมา คลองวงั เจา้ คลองขนุ หมาก คลองแขยง และลุ่มน้ําคลองสวนหมาก ได้แก่ คลองไพร คลองวงุ้ กระสัง คลองพลู
คลองอหี มี คลองสม้ โอ คลองปงั๋ ใหญ่ คลองสวนหมาก คลองเตา่ ดำ� คลองผู้ใหญเ่ ลา คลองนายปู คลองขาแขง้ คลองจ�ำ ปา คลองตะเนาะ และ
คลองปางขบ สายน้าํ จากป่าคลองวงั เจา้ ได้หล่อเลยี้ งประชากรใน จ.ตาก ก�ำ แพงเพชร และในบริเวณใกล้เคียง ล�ำ ห้วยหลายสายในพืน้ ทีไ่ ม่มี
ขาดนํ้าแมเ้ ป็นช่วงฤดรู ้อนกต็ าม

88

ไปจังหวดั ตาก
ตวังลเาจดŒา กิ�งอำเภอวังเจŒา

ไปอำเภอนาโบสถ ไปจังหวดั กำแพงเพชร

1109

ที่ทำการ บŒานหนองแดน
อทุ ยานแหง‹ ชาติ

คลองวังเจŒา

น้ำตกคลองวังเจาŒ ศนู ยบ รก� ารนกั ทอ‹ งเท่ยี ว
นำ้ ตกคลองโปง†
นำ้ ตกคลองสมอกลวŒ ย 1116

น้ำตกกระแตไต‹ไมŒ

ยอดเขาเยน็ น้ำตกนากิ าทราย

บ.โละโคะ เขŒาจงั หวัดกำแพงเพชร

หนว‹ ยพ�ทักษ
อุทยานแห‹งชาติ
ที่ วจ.7 (เตา‹ ดำ)

น้ำตกเต‹าดำ

89

นำ�้ ตกคลองวังเจา้

ที่ตั้ง : หมู่ 22 บ้านมอรังงาม ต.โกสัมพี อ.โกสัมพีนคร
จ.กำ�แพงเพชร
พิกัด : 517074E 1824792 N
การเข้าถึง : ห่างจากท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ เข้าไปทางบ้าน
โละโคะ ประมาณ 1 กิโลเมตร มีทางแยกลงทางขวามือไปราว 60
เมตร จอดรถแลว้ เดนิ เทา้ ลงไปยงั ลานหนิ จะเหน็ นา้ํ ตกอยบู่ นลานหนิ
ลักษณะ : เป็นนํ้าตกช้ันเดียวขนาดกลาง ตกลงจากซอกหิน สูง
ประมาณ 30 เมตร ลงไปในรอ่ งหบุ ผา กอ่ นจะไหลออกไปยังลำ�หว้ ย
เบ้ืองล่าง แล้วไหลผ่านด้านหลังที่ทำ�การอุทยานแห่งชาติ ท่ีมีลาน
กางเต็นทส์ องฝ่งั ธารนาํ้ มปี ริมาณนา้ํ มากตลอดปี

90

นาํ้ ตกเต่าดำ�

ที่ต้ัง : หน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติที่ วจ.7 (เต่าดำ�) หมู่ 8 บ้านชุมนุมไทร
ต.โกสัมพี อ.โกสัมพีนคร จ.กำ�แพงเพชร
พิกัด : 511892E 1802492N
การเข้าถึง : ใช้ถนนทผ่ี า่ นหนา้ ท่ีท�ำ การอทุ ยานแหง่ ชาติ เขาไปตามทาง จะ
ผ่านบ้านโละโคะ (กะเหรี่ยง) และบ้านโละโคะ (ม้ง) จะมีทางลำ�ลองไปจน
กระทั่งสุดทาง ที่หน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติ ห่างจากที่ทำ�การอุทยานแห่ง-
ชาตริ าว 35 เมตร แล้วเดินเทา้ ไปราว 150 เมตร จงึ ลงบนั ไดชนั ไปอีกราว 100
เมตร ถึงน้าํ ตก
ลักษณะ : เปน็ น้ําตกท่ีตกจากหนา้ ผาหนิ ขนาดใหญ่ สงู ราว 100 เมตร มสี อง
ช้ันต่อเนื่องกัน เอียงลาดไหลลงมาแต่ละช้ันมีความสูงมากกว่า 50 เมตร น้ํามี
มากตลอดทง้ั ปี
หมายเหตุ : ท่ีหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติน้ี มีลานกางเต็นท์ มีห้องน้ํา
ไว้บรกิ าร

91

กลมุ่ น�ำ้ ตกคลองสมอกล้วย น้�ำ ตกกระแตไต่ไม้ และน้ำ�ตกนาฬกิ าทราย เปน็ กลุ่มน้ำ�ตกท่ีไปทางเดียวกนั เป็นล�ำ หว้ ย
เดียวกนั เพยี งแต่ชน้ั น�้ำ ตกห่างกัน จึงถือเป็นน�้ำ ตกทีล่ ะแห่งกนั สามารถเท่ียวแบบเดินป่า ใช้เวลาเชา้ ไป - เย็นกลับได ้
ทางเดินไม่ลำ�บากมาก ไม่มีข้นึ เขาชนั น�ำ้ ตกจะสวยในฤดฝู น โดยมรี ายละเอียดดงั นี้

นำ�้ ตกคลองสมอกลว้ ย

ที่ต้ัง : หมู่ 22 บ้านมอรังงาม ต.โกสัมพี อ.โกสัมพีนคร จ.ก�ำ แพงเพชร
พิกัด : 517763E 1824060N
การเข้าถึง : เดินเท้าจากท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ โดยเข้าได้สองทาง คือด้านหน้าศูนย์บริการนักท่องเท่ียว หรือเดินไปด้านหลังศูนย์
บรกิ ารนักท่องเท่ียวกไ็ ด้ ราว 1.2 กิโลเมตร ตามทางเดนิ ในปา่ จะถึงนํ้าตก ถา้ มาจากด้านหลงั ศูนยบ์ รกิ ารนกั ท่องเทีย่ วจะไปอยเู่ หนอื นํ้าตก
แต่ถา้ มาจากด้านหน้าศูนย์บริการ ก็จะอยชู่ นั้ ลา่ งของน้ําตก
ลกั ษณะ : เปน็ นา้ํ ตกขนาดเลก็ ตกลงมาจากหนา้ ผาหนิ สงู ราว 15 เมตร ในหนา้ ฝนจะมสี ายนา้ํ ตกลงมาสองสาย บรรยากาศรม่ รน่ื เขา้ ถงึ ไมย่ าก

92

น้ำ�ตกกระแตไต่ไม้

ที่ต้ัง : หมู่ 22 บ้านมอรงั งาม ต.โกสมั พี อ.โกสมั พีนคร จ.กำ�แพงเพชร
พิกัด : 517280E 1823042N
การเข้าถึง : จากน้าํ ตกคลองสมอกลว้ ย เดินขึ้นไปในทศิ ทางทวนนาํ้ จะมที างเดินป่า เลาะล�ำ ธารบา้ ง เข้าป่าไผ่บ้าง มีทางเดนิ ไปเรื่อย ๆ
ราว 800 เมตร ถึงน้ําตกกระแตไต่ไม้
ลกั ษณะ : ด้านลา่ งนา้ํ ตกเป็นลานหนิ กวา้ ง มแี อ่งหนิ ตื้น ๆ ท่นี ้ําไหลลงมา ตรงจดุ น้ีสามารถมองเห็นชนั้ น้าํ ตกที่ไหลตกลงมาจากหนา้ ผาเป็น
สองช้ัน โดยชัน้ บนตกลงมาแลว้ หกั วกเปน็ อกี ชั้น ตกลงมา ถ้าวดั แนวดิ่งน้ําตกสงู ราว 10 เมตร แต่น้าํ ตก จะตกเอียงลาดมาจนถงึ แอง่ หนิ น้ี
เปน็ ทางยาวราว 60 เมตร เปน็ น้าํ ตกที่น่ามานั่งพักเล่นหรือมาทานขา้ วกลางวนั กด็ ี

93

น�ำ้ ตกนาฬิกาทราย

ที่ต้ัง : หมู่ 22 บา้ นมอรงั งาม ต.โกสัมพี อ.โกสมั พนี คร จ.ก�ำ แพงเพชร
พิกัด : 517212E 1822976N
การเขา้ ถึง : จะอยูเ่ หนอื นา้ํ ตกกระแตไตไ่ ม้ไปทางตน้ นํ้าราว 150 เมตร โดยต้องเลาะขา้ มลำ�ธารแล้วปีนหน้าผาหนิ ข้างน้ําตกขึน้ ไป แล้วจึง
เดินเลาะล�ำ ห้วยไปอีกสักระยะ จึงขา้ มนํา้ แล้วเห็นนํ้าตกนาฬิกาทราย
ลกั ษณะ : เปน็ น้าํ ตกขนาดกลาง ที่ตกลงมาจากหน้าผาหินสูงราว 12 เมตร ท่ามกลางบรรยากาศรม่ ร่ืน ถา้ เปน็ ช่วงนํา้ มาก น้ําจะไหลแยก
เป็นสองสายแล้วมาไขว้กนั แยกเป็นอีกสองสายคลา้ ยนาฬกิ าทราย
หมายเหตุ : นา้ํ ตกทง้ั สามแหง่ อยใู่ นเสน้ ทางการเดนิ เทย่ี ว แบบเชา้ ไป - เยน็ กลบั ได้ หรอื จะพกั แรมขา้ งในกไ็ ด้ ตอ้ งเตรยี มเสบยี งอาหารไป
ทางเดนิ ไมล่ �ำ บากมาก ไมม่ ขี น้ึ เขาชนั ไมม่ ที าก ในชว่ งฤดฝู นจะสวย เพราะมดี อกไมป้ า่ พวกดอกเทยี น เออ้ื งหมายนา ตลอดทางเดนิ หนา้ นา้ํ ตก
นาฬกิ าทรายจะมดี อกลน้ิ มงั กรสสี ม้ ขน้ึ อยหู่ ลายกอ จะออกดอกราวเดอื นกนั ยายน และระหวา่ งชน้ั ใหญ่ ๆ จะมนี า้ํ ตกชน้ั เลก็ ๆ สงู 1 - 2 เมตร
ระหวา่ งทางอกี หลายแหง่ ผสู้ นใจควรเตรยี มตวั ทง้ั เสอ้ื ผา้ และรองเทา้ แบบไปเดนิ ปา่ ไมค่ วรสวมกางเกงขาสน้ั ใสร่ องเทา้ แตะ เพราะถงึ ระยะ
ทางจะสน้ั แตท่ างกเ็ ปน็ ทางเดนิ ปา่ ควรตดิ ตอ่ เจา้ หนา้ ทน่ี �ำ ทางทศ่ี นู ยบ์ รกิ ารนกั ทอ่ งเทย่ี ว

94

นำ้�ตกคลองโปง่ หรือนำ้�ตกคลองน้�ำ แดง

ท่ีตั้ง : อยู่ใจกลางป่าของอทุ ยานแห่งชาติ หมู่ 10 บา้ นโละโคะ ต.โกสัมพี อ.โกสัมพนี คร จ.กำ�แพงเพชร
พิกัด : 505917E 1818385N
การเขา้ ถึง : จะตอ้ งน่งั รถจากท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ เข้าไปทางบา้ นโละโคะ เริ่มเดินทหี่ มูบ่ า้ นก็ได้ หรือกอ่ นถงึ หมู่บ้านราว 3 กิโลเมตร
ถึงจดุ เรม่ิ เดนิ เทา้ เดนิ เขา้ ปา่ ไปตามทางเดนิ ตรวจการณข์ องเจา้ หนา้ ทส่ี ายตรวจ ขน้ึ เนนิ เดนิ ลยุ นา้ํ พรุ อ้ น ดงเฟนิ แลว้ ลงหบุ เขา เดนิ เขา้ ปา่ ตาว
แล้วถงึ น้าํ ตก ระยะทางเดินเทา้ ราว 20 กิโลเมตร
ลักษณะ : เป็นนํ้าตกหินชนวนหนึ่งเดียวของไทย ตกลงมาจากช่องหินแคบ ก่อนจะไหลมาตามชั้นหินชนวนที่พาดขวาง เอียงลาดลงมา
แล้วตกเอยี งลงไปข้างล่าง เข้าป่าต้นตาวไป นา้ํ ตกสูงราว 100 เมตร รปู ทรงนํ้าตกก็ดูแปลกตา ในชว่ งหนา้ แล้งราวเดือนกมุ ภาพันธ์ ตามหน้า
น้าํ ตก จะมีฟอสฟอรสั เรอื งแสงอยู่ เปน็ ที่น่าอศั จรรย์มาก
หมายเหตุ : เปน็ เส้นทางเดินป่าระยะไกลของอทุ ยานแหง่ ชาติน้ี จะเปดิ ใหท้ อ่ งเท่ียวปีละ 3 เดอื น ราวเดือนพฤศจิกายน - มกราคม ผู้ท่มี า
ทอ่ งเท่ยี วจะตอ้ งเปน็ การท่องเท่ยี วแบบเดินปา่ พกั แรมในปา่ ใช้เวลาทง้ั หมด 2 คืน 3 วันก�ำ ลังดี จะไดไ้ ม่เรง่ ถอื เป็นเสน้ ทางเดนิ ปา่ ทน่ี า่ เทยี่ ว
มาก ควรมาในฤดูแล้ง นา้ํ มีตลอดปี ถ้าชว่ งฤดูอ่ืนจะเขา้ หาน้าํ ตกได้ยาก และปริมาณน้าํ จะสวยในช่วงฤดูแล้ง ตดิ ตอ่ ท่อี ทุ ยานแหง่ ชาติคลอง-
วังเจา้ กอ่ นการเดนิ ทาง

ภาพ : VICKIE VEVA

95

เชียงราย อุทยานแห่งชาติ

แมฮ‹ อ‹ งสอน พะเยา น‹าน แจ้ซ้อน
เชียงใหม‹ พื้นท่ี 768 ตารางกิโลเมตร
ลำพ�น ลำปาง
แพร‹ ทต่ี งั้ ทที่ �ำ การอทุ ยานแหง่ ชาติ : 343 หมู่ 11 บา้ นแจซ้ อ้ นเหนอื ต.แจซ้ อ้ น อ.เมอื งปาน
จ.ล�ำ ปาง
อุตรดติ ถ การเดินทาง : อุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อนอยู่ห่างจากตัวเมืองจังหวัดลำ�ปางประมาณ 75
กโิ ลเมตร สามารถเดนิ ทางไปอุทยานแหง่ ชาติได้ง่ายคือ....
ตาก สโุ ขทยั จากตวั เมืองล�ำ ปาง ไปตามทางหลวงหมายเลข 1035 (ล�ำ ปาง - วงั เหนือ) ระยะ
พ�ษณโุ ลก ทาง 58 กิโลเมตร ผา่ นอำ�เภอแจห้ ม่ เลี้ยวซ้ายทส่ี ามแยกบ้านปงคอบ ไปตามเสน้ ทางหลวง
เพชรบรู ณ
96
กำแพงเพชร พจ� ต� ร

นครสวรรค

อทุ ยั ธานี

หมายเลข 1287 (แจห้ ม่ - เมอื งปาน) ระยะทาง 6 กโิ ลเมตร แล้วเลี้ยวขวาไปตามทางหลวงหมายเลข 1252 (ข่วงกอม - ปางแฟน) ระยะทาง
ประมาณ 11 กิโลเมตร แลว้ เลยี้ วซ้ายเขา้ ตามทาง รพช.อีกประมาณ 3 กโิ ลเมตร ถึงทที่ ำ�การอทุ ยานแห่งชาติแจ้ซอ้ น
หรอื จากตวั เมืองล�ำ ปางไปตามทางหลวงแผ่นดนิ หมายเลข 11 (ล�ำ ปาง - ห้างฉตั ร) เลีย้ วขวาท่ีสามแยกบา้ นน้าํ โทง้ ไปตามทางหลวง
หมายเลข 1157 (ลำ�ปาง - ห้วยเป้ง- เมอื งปาน) ระยะทาง 55 กโิ ลเมตร เล้ยี วขวาเขา้ ทางหลวงหมายเลข 1287 (เมืองปาน - แจห้ ม่ ) ประมาณ
2 กิโลเมตร แลว้ เล้ยี วซา้ ยไปตามทางหลวงหมายเลข 1252 (ข่วงกอม - ปางแฟน) อีกประมาณ 11 กิโลเมตร เหน็ ปา้ ยทางเข้าอทุ ยานแหง่ ชาติ
ทางซา้ ยมอื เขา้ ไปตามทาง รพช.อกี ประมาณ 3 กิโลเมตร กจ็ ะถงึ ที่ทำ�การอทุ ยานแหง่ ชาติแจ้ซอ้ น
กว่าจะเป็ นอุทยานแห่งชาติ
ป่าไมเ้ ขตล�ำ ปางไดม้ หี นังสือ ท่ี กษ 0709 (ลป)/4181 ลงวนั ที่ 19 ตุลาคม 2524 เร่อื ง ขอก�ำ หนดพ้นื ทปี่ า่ บริเวณนา้ํ ตกแจ้ซ้อนเปน็
วนอทุ ยาน กองอทุ ยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ จึงมคี �ำ สง่ั ที่ 1648/2524 ลงวันที่ 15 ธนั วาคม 2524 ใหน้ ายนฤทธิ์ ตันสุวรรณ นักวิชาการปา่ ไม้
6 ไปท�ำ การส�ำ รวจ สรปุ ไดว้ า่ สภาพปา่ บรเิ วณดงั กลา่ วเปน็ พน้ื ทท่ี ม่ี จี ดุ เดน่ ทางธรรมชาตสิ วยงามหลายแหง่ มนี า้ํ ตกและนา้ํ พรุ อ้ นไหลตลอดปี เหมาะ
สำ�หรบั จดั เป็นวนอุทยาน ในปีงบประมาณ 2526 กรมปา่ ไม้ จึงไดด้ �ำ เนินการจดั ตั้งวนอทุ ยานแอ่งนาํ้ อนุ่ (วนอุทยานน้าํ ตกแจ้ซอ้ น) บริเวณ

97

ลานดอกสนบ้านปา่ เหมยี้ ง

น้ําตกแจ้ซ้อน ตำ�บลแจ้ซ้อน ก่ิงอำ�เภอเมืองปาน อำ�เภอแจ้ห่ม จังหวัดลำ�ปาง เนื้อท่ีประมาณ 72 ตารางกิโลเมตร กรมป่าไม้ได้อนุมัติให้
จัดต้งั วนอุทยานนา้ํ ตกแจซ้ ้อน เมอ่ื 18 สงิ หาคม 2525 โดยอยใู่ นความดูแลของส�ำ นักงานปา่ ไมเ้ ขตล�ำ ปาง
ต่อมากรมป่าไม้ได้มีหนังสือ ที่ กษ 0713/13868 และ 13870 ลงวันท่ี 2 สิงหาคม 2526 ถึงจังหวัดลำ�ปางและป่าไม้เขตลำ�ปาง
ขอความเห็นที่จะยกฐานะวนอุทยานนํ้าตกแจ้ซ้อน (วนอุทยานแอ่งนํ้าอุ่น) เป็นอุทยานแห่งชาติ ซ่ึงจังหวัดลำ�ปางได้มีหนังสือ ด่วนมาก
ที่ ลป 0009/18356 ลงวนั ท่ี 12 กันยายน 2526 และปา่ ไม้เขตล�ำ ปางได้ใหค้ วามเหน็ ชอบและสนบั สนุน ในการทจ่ี ะก�ำ หนดเปน็ อุทยานแห่ง-
ชาติเพื่อเป็นสถานท่ที อ่ งเที่ยวและพกั ผอ่ นหย่อนใจ เปน็ การสอดคล้องกบั มติคณะรัฐมนตรี เมื่อวนั ที่ 25 มกราคม 2526 ที่กำ�หนดใหจ้ งั หวัด
ลำ�ปาง เปน็ จังหวดั ส่งเสรมิ การท่องเที่ยว
กองอุทยานแหง่ ชาติ ไดด้ ำ�เนนิ การส�ำ รวจขอ้ มลู เพิ่มเติมต่อมาเปน็ ระยะ ๆ และกองอุทยานแหง่ ชาติ สำ�นกั งานป่าไมเ้ ขตล�ำ ปาง และ
ส่วนราชการ องค์กรภาคเอกชนของจังหวัดลำ�ปาง ได้เร่ิมโครงการจัดตกแต่งวนอุทยานนํ้าตกแจ้ซ้อน เพื่อเฉลิมพระเกียรติแด่พระบาท
สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เนื่องในวโรกาสพระชนมายุครบ 60 พรรษา ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2529 ถึงวันที่ 5 ธันวาคม
2530 และเมอ่ื วนั ท่ี 13 กมุ ภาพนั ธ์ 2530 ฯพณฯ พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ นายกรฐั มนตรี ไดเ้ ดนิ ทางไปตรวจราชการวนอุทยานนํ้าตก
แจ้ซ้อน เกิดความประทับใจในธรรมชาติที่สวยงาม จึงเสนอในท่ีประชุมคณะรัฐมนตรีเพ่ือวางแผนพัฒนาให้เป็นสถานท่ีท่องเที่ยวต่อไป
ซ่งึ คณะรฐั มนตรไี ด้มีมติเห็นชอบตามท่ีทา่ นนายกรฐั มนตรเี สนอ เม่อื วนั ท่ี 17 กุมภาพันธ์ 2530 และไดม้ หี นังสอื แจง้ ให้กรมป่าไมด้ �ำ เนนิ การ
ตามสำ�นกั เลขาธิการคณะรัฐมนตรี ท่ี นร 0202/2889 ลงวนั ท่ี 20 กุมภาพันธ์ 2530

98

กองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ จึงมีคำ�ส่ังท่ี 388/2530 ลงวันที่ 4 มีนาคม 2530 ให้นายสุทัศน์ วรรณะเลิศ นักวิชาการป่าไม้ 4
ไปดำ�เนนิ การส�ำ รวจพืน้ ทป่ี ่าบริเวณวนอุทยานนา้ํ ตกแจซ้ ้อน เพือ่ หาข้อมลู เพิ่มเติมประกอบการพจิ ารณาก�ำ หนดขอบเขตพนื้ ที่ เพอื่ ยกระดับ
ฐานะวนอุทยานนาํ้ ตกแจ้ซ้อนเป็นอทุ ยานแหง่ ชาติ อกี ท้ังนายจิรายุ อิศรางกรู ณ อยุธยา รฐั มนตรีประจ�ำ สำ�นกั นายกรัฐมนตรี ผวู้ ่าการการ
ท่องเท่ียวแห่งประเทศไทย อธิบดีกรมป่าไม้ และนายธำ�มรงค์ ประกอบบุญ ผู้อำ�นวยการกองอุทยานแห่งชาติ ได้เดินทางไปเยี่ยมชมและ
ร่วมพิจารณาความเหมาะสมในการวางแนวทางพฒั นาวนอทุ ยานนา้ํ ตกแจซ้ อ้ นเป็นสถานทท่ี ่องเทย่ี ว เมอื่ วันท่ี 6 มิถนุ ายน 2530 และกอง
อทุ ยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ ไดน้ ำ�เสนอคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติ ซง่ึ ได้มีมตใิ นคราวประชมุ คร้ังที่ 1/2530 เม่ือวนั ที่ 18 มถิ ุนายน 2530
เหน็ ชอบในการยกฐานะเปน็ อุทยานแหง่ ชาติ โดยได้มีพระราชกฤษฎีกาก�ำ หนดบริเวณทด่ี ินป่าแมส่ กุ ป่าแม่สอย ป่าแม่ตยุ๋ ฝั่งซา้ ย ปา่ แม่ตุ๋ย
ฝั่งขวา ในท้องท่ีตำ�บลแจ้ซ้อน ตำ�บลเมืองปาน ตำ�บลบ้านขอ ตำ�บลทุ่งกว๋าว อำ�เภอแจ้ห่ม และตำ�บลบ้านคำ� อำ�เภอเมือง จังหวัดลำ�ปาง
เนือ้ ที่ประมาณ 592 ตารางกิโลเมตร ใหเ้ ป็นอุทยานแห่งชาติ ซ่งึ ประกาศในราชกิจจานเุ บกษา เล่ม 105 ตอนท่ี 122 ลงวันท่ี 28 กรกฎาคม
2531 เป็นอุทยานแห่งชาติลำ�ดับท่ี 58 ของประเทศ
ตอ่ มาไดม้ ปี ระกาศขยายเขตอุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อน ตามแผนท่ที า้ ยพระราชกฤษฎกี าขยายเขตอุทยานแห่งชาติป่าแม่สุก ปา่ แมส่ อย
ป่าแม่ตุ๋ยฝั่งซ้าย และป่าแม่ตุ๋ยฝ่ังขวา ในท้องท่ีตำ�บลวังใต้ ตำ�บลร่องเคาะ อำ�เภอวังเหนือ ตำ�บลแม่สุก อำ�เภอแจ้ห่ม และตำ�บลหัวเมือง
ตำ�บลเมอื งปาน อ�ำ เภอเมอื งปาน จงั หวดั ล�ำ ปาง พ.ศ. 2543 เนอ้ื ท่ี 768 ตารางกโิ ลเมตร ประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา เลม่ 117 ตอนท่ี 121 ก
ลงวันท่ี 28 ธันวาคม 2543

ภาพ : รชิ ารด์ แบร์โรว

99

พื้นที่ของอุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อนเป็นทิวเขาส่วนหนึ่งของทิวเขาผีปันนํ้าตะวันตก ทอดตัวตามแนวทิศเหนือสู่ทิศตะวันตกเฉียงใต ้
เร่ือยไปทางทิศใต้จนถึงอำ�เภอแม่พริก ซ่ึงเป็นเขตแบ่งระหว่างจังหวัดลำ�ปางกับจังหวัดเชียงใหม่และจังหวัดลำ�พูน มีความสูงจาก
ระดับทะเลปานกลางต้ังแต่ 300 - 2,031 เมตร มียอดดอยลงั กาเปน็ เขาสงู ท่ีสุด นอกจากน้ี ยังประกอบด้วย ดอยสันผกั กง้ิ ดอยชายแดน ดอย
แม่กา ดอยตะไคร้ ดอยตง๋ ดอยวงั หลวง ดอยห้วยหลอด ผาหลักไก่ ม่อนทางเกา้ ดอยแมบ่ ึก ม่อนจวง ดอยแมม่ อน และดอยแปเมือง พื้นท่ี
ส่วนใหญเ่ ปน็ ปา่ ตน้ นา้ํ ล�ำ ธารชน้ั 1 - A ของลมุ่ นา้ํ วงั ประกอบดว้ ยล�ำ นา้ํ ขนาดตา่ ง ๆ จ�ำ นวนมากทส่ี �ำ คญั ไดแ้ ก่ นา้ํ แมห่ มี นา้ํ แมต่ อ๋ ม นา้ํ แมส่ อย
นา้ํ แม่มอน นา้ํ แมป่ าน นา้ํ แมฮ่ ะ นา้ํ แมป่ อม นา้ํ แมบ่ งึ นา้ํ แม่สุ่ย และนา้ํ แม่คอ่ ม เปน็ ตน้ และเป็นแหลง่ ต้นกำ�เนดิ ของลำ�ห้วยใหญ่ ๆ ทีส่ ำ�คัญ
เป็นสาขาของแม่นา้ํ วงั เชน่ แมน่ า้ํ สอย หว้ ยแม่กา ห้วยแม่ปาน และเปน็ พ้ืนทท่ี มี่ นี า้ํ พรุ อ้ นจากใตด้ ิน กว้างถงึ 2,400 ตารางเมตร จาก 9 บ่อ
มีอัตราการไหลอย่างตอ่ เนอื่ งตลอดเวลา ซง่ึ มอี ัตราการไหลประมาณ 15 ลติ ร/วนิ าที อุณหภมู ริ ะหว่าง 39 - 47 องศาเซลเซยี ส จึงนับเป็น
ความมหัศจรรย์ของพื้นทท่ี ี่มคี วามโดดเดน่ อย่างมาก

100