น้ำตกในอุทยานแห่งชาติ ภาคเหนือ sec 1 อช.เขาค้อ-ดอยหลวง -

ไปอำเภอเชียงคำ

อำเภอจ�น

1021

อำเภอดอกคำใตŒ อำเภอป1ง188 ไปจงั หวดั นา‹ น

ไปอำเภอเมืองพะเยา

1091

1251

น้ำตก อำเภอเชียงมว‹ น ไปจงั หวดั นา‹ น
หŒวยตŒนผึง้
1091
นำ้ ตก 1120
ธารสวรรค
ไปอำเภอลอง
อทุ ดยทอาี่ทยนำภแกหูนาง‹ ารชงาติ

บาŒ นบ‹อเบ้ยี

151

น�ำ้ ตกธารสวรรคห์ รอื น้ำ�ตกบ่อเบยี้

ที่ตั้ง : ที่เดียวกับท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติดอยภูนาง หมู่ 6 บ้านบ่อเบี้ย
ต.บ้านมาง อ.เชยี งมว่ น จ.พะเยา
พิกัด : 47Q 624348E 2085669N
การเข้าถึง : ใช้ทางหลวงหมายเลข 1021 จากจังหวัดพะเยา ถึงอำ�เภอ
ดอกคำ�ใต้เล้ียวขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 1251 ประมาณ 45 กิโลเมตร
พบสามแยก เลย้ี วขวาเข้าทางไปหมู่บา้ นบอ่ เบี้ยประมาณ 4 กโิ ลเมตร ถงึ ที่
ท�ำ การอุทยานแห่งชาติ หรอื ถ้ามาจากแพร่ ใหใ้ ช้ทางหลวงหมายเลข 1120
(แพร่ - เชียงม่วน) แยกเข้าทางหลวงหมายเลข 1091 จากน้ันแยกเข้า
ทางหลวงหมายเลข 1251 อีก 15 กิโลเมตร ถึงท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ
จากลานจอดรถ เดินลงไปตามบันไดปนู แลว้ เดนิ ไปตามทางราว 200 เมตร
ถงึ นํ้าตก
ลักษณะ : เป็นนํ้าตกหินปูนขนาดกลาง เกิดจากลำ�ห้วยสองสบ ห้วยโป่ง
หว้ ยอนู และตานา้ํ บอ่ เบย้ี ไหลมารวมกนั เปน็ หว้ ยแมป่ ง๋ั มที ง้ั หมด 4 ชน้ั ใหญ่ ๆ
ชน้ั สงู สดุ สงู ประมาณ 4 เมตร ตกลงมาเปน็ ท�ำ นบนํา้ ตกชน้ั เล็ก ๆ มากมาย มี
แอง่ น้ําหลายแห่ง ทางอทุ ยานแหง่ ชาตทิ ำ�ทพ่ี กั นงั่ เล่นไว้ ในบรรยากาศร่มร่ืน

152

น้�ำ ตกหว้ ยต้นผง้ึ

ที่ตั้ง : หมู่ 4 บ้านสระใต้ ต.สระ อ.เชียงม่วน จ.พะเยา
พิกัด : 47Q 626433E 2092283N
การเข้าถึง : จากที่ทำ�การอุทยานแห่งชาติ ออกไปถนนหน้าอุทยานแห่งชาติ เลี้ยวขวาไปทางเชียงม่วน เลยป้อมตำ�รวจตรงทางแยกไป
ดอกค�ำ ใต้ไปราว 4 กิโลเมตร ชว่ งกำ�ลังลงเขา จะมีทางแยกเล็ก ๆ ขวามือ เข้าไปตามทางล�ำ ลองราว 150 เมตรจากถนนลาดยาง ถึงลานจอด
รถ แลว้ เดนิ เทา้ ต่อไปตามทางเดินเท้า ข้ามล�ำ ห้วยหลายครง้ั เดนิ ไปราว 1 กโิ ลเมตร เจอน้ําตกชนั้ แรก
ลักษณะ : เปน็ นาํ้ ตกหินปูนขนาดเลก็ ทซี่ กุ ซ่อนตวั อยใู่ นป่าท่ีปกคลุมลำ�หว้ ยจนมิดชดิ ลกั ษณะท่ีเปน็ นํา้ ตกนนั้ มรี าว 6 แห่ง โดยแตล่ ะแหง่
จะเป็นช้ัน นา้ํ ตกเลก็ ๆ ทไี่ หลตกลงมาตอ่ เนื่องกนั หลายชนั้ แตล่ ะชน้ั สงู ไมม่ าก แลว้ มนี ํา้ ตกชน้ั ตอ่ ๆ ไปท้งิ ระยะหา่ งกนั 100 - 200 เมตร
รวมระยะทางท่เี ปน็ นา้ํ ตกราว 2 กิโลเมตร ชนั้ สงู สดุ ราว 30 เมตร มโี ครงสรา้ งของชน้ั หินนา้ํ ตกซึง่ เกดิ จากการพอกของชน้ั ทฟู าหรอื หนิ ปนู
น้ําจืด สวยงาม มีน้ําตลอดท้งั ปี

153

ดอยเวยี งผาสูงตระหงา่ น

เชียงราย อุทยานแห่งชาติ

แม‹ฮ‹องสอน พะเยา ดอยเวียงผา
เชยี งใหม‹ น‹าน พ้ืนที่ 302.87 ตารางกิโลเมตร

ลำพ�น ลำปาง แพร‹

อตุ รดติ ถ ที่ต้ังท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ : หมู่ 8 บ้านหนองป่าซาง ต.ศรีดงเย็น อ.ไชยปราการ
จ.เชยี งใหม่
ตาก สโุ ขทยั การเดินทาง : จากจังหวัดเชียงใหม่ใช้ทางหลวงหมายเลข 107 ไปทางอำ�เภอไชยปราการ ถึง
พ�ษณโุ ลก อ�ำ เภอไชยปราการสงั เกตสหกรณโ์ คนมไชยปราการ เลยไปราว 200 เมตร เลยี้ วขวาไปตามทางอีก
เพชรบรู ณ 12 กโิ ลเมตร จะถึงท่ีทำ�การอุทยานแหง่ ชาตดิ อยเวียงผา

กำแพงเพชร พจ� �ตร

นครสวรรค

อุทัยธานี

154

ทะเลหมอกจากยอดดอยเวยี งผา
ลานกางเต็นท์ยอดดอยเวยี งผา

กว่าจะเป็ นอุทยานแห่งชาติ
คณะรัฐมนตรี ได้มีมติเมื่อวันท่ี 10 มกราคม 2532 กำ�หนดให้ปี พ.ศ.2532 - 2535 ให้เป็นปีแห่งการป้องกันและอนุรักษ์
ทรัพยากรธรรมชาติ และต่อมารัฐมนตรีมีนโยบายท่ีจะอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติของชาติท่ีมีความอุดมสมบูรณ์ไว้ในลักษณะของอุทยาน
แห่งชาติ ส่วนอุทยานแห่งชาติ จึงได้จัดเจ้าหน้าที่ ไปสำ�รวจป่าสงวนแห่งชาติป่าลุ่มนํ้าแม่ฝาง ในท้องท่ีตำ�บลศรีดงเย็น ตำ�บลแม่ทะลบ
อ�ำ เภอไชยปราการ ทอ้ งท่ตี ำ�บลแม่ข่า ตำ�บลแมค่ ะ ของอำ�เภอฝาง ในจงั หวัดเชยี งใหม่ และปา่ สงวนแหง่ ชาตปิ า่ แม่ลาวฝั่งซ้าย ทอ้ งที่ตำ�บล
ป่าแดด ต�ำ บลศรถี อ้ ย ตำ�บลท่ากอ๊ ในเขตจังหวดั เชียงราย เพอ่ื จดั ตงั้ เปน็ อุทยานแห่งชาติ โดยใชช้ ่ือวา่ “อทุ ยานแห่งชาตดิ อยเวยี งผา” มี
เนื้อทป่ี ระมาณ 308 ตารางกิโลเมตร

155

พน้ื ทีเ่ ปน็ ป่าดบิ แลง้ ปา่ เตง็ รัง และป่าเบญจพรรณ ปา่ ดบิ ชืน้ ปา่ สนบางส่วน ภูเขาสงู ใหญ่ ซับซ้อนเรียงราย มยี อดดอยเวยี งผาเปน็
ยอดดอยที่สูงที่สุด 1,834 เมตรจากระดับทะเล บนยอดดอยเป็นลานกางเต็นท์ สามารถเห็นทะเลหมอกในหน้าฝนและหน้าหนาว เป็นต้น
ธารของสายนา้ํ ฝางซงึ่ เปน็ สาขาหน่งึ ของนา้ํ แมล่ าว
แม้ป่าในพ้ืนที่อุทยานแห่งชาติดอยเวียงผาจะไม่มีป่าดิบช้ืน เหมือนอุทยานแห่งชาติอ่ืน ๆ ในเชียงใหม่ แต่ด้วยสภาพป่าเบญจพรรณ
ปา่ เตง็ รงั และป่าดบิ แล้งท่ีสมบูรณ์ ก็ท�ำ ให้เกิดความชุ่มช้นื ในพื้นดนิ ก่อเกิดเป็นล�ำ หว้ ยล�ำ ธารหลายสาย หยดไหลรวมกนั ในร่องเขาแตล่ ะด้าน
กลายเป็นนา้ํ ตกต่าง ๆ ในพน้ื ท.่ี ..

บา้ นพกั รบั รองในอทุ ยานฯ ศูนยบ์ รกิ ารนกั ทอ่ งเทย่ี ว (ชว่ั คราว)

เดนิ ปา่ ดอยเวียงผา กระโถนฤาษี
กะท่าง
156

ไปอำเภอฝาง

ไปอา‹ งขาง 107
1249
109

ทวี่ า‹ การอำเภอไชยปราการ

107 5 กม. 9 กม.
2 กม. 3 กม.
อบต.ศร�ดงเย็น เข�่อนแมท‹ ะลบ บŒานหวŒ ยทราย
10 กม. น้ำตกตาดเหมย บาŒ นหŒวยตŒนตอง
1346 8.5 กม. ไปจงั หวดั เชยี งราย
หŒวยบนาŒ น้ำดิบ น้ำตกป†าซอŒ
หŒวยนทำ้ รตากยขาว เวนด�ยำ้ องตยผกา

ท่ีทำการ
อุทยานแหง‹ ชาติ
ดอยเวย� งผา

น้ำตกแม‹ฝางหลวง
บŒานแมฝ‹ างหลวง

1กม. หนว‹ ยพท� ักษอ ทุ ยานแห‹งชาติท่ี วผ.1 (หวั ฝาย)

ไปอำเภอเชียงดาว

ไปอำเภอพราŒ ว

157

เขือ่ นแมท่ ะลบ

นำ�้ ตกตาดเหมยหรือน้�ำ ตกตาดหมอก

ที่ต้ัง : อยูใ่ นบริเวณหนว่ ยจัดการตน้ นาํ้ แมท่ ะลบหลวง บ้านหว้ ยโป่งพัฒนา ต.แมท่ ะลบ อ.ไชยปราการ จ.เชียงใหม่
พิกัด : 47Q 526057E 2174868N
การเข้าถึง : เรม่ิ ต้นจากทที่ ำ�การอทุ ยานแหง่ ชาติ ออกไปทางหมบู่ ้านหว้ ยโปง่ พัฒนา (จากอทุ ยานแหง่ ชาติ ราว 6.5 กิโลเมตร) แลว้ จะ
เปน็ เสน้ ทางล�ำ ลองขน้ึ เขา ในฤดูฝนเดนิ ทางลำ�บาก ทางแคบ มีร่องยาว ลกึ แตถ่ ้าในฤดแู ลง้ รถจะสามารถขน้ึ ไปได้ จากบ้านห้วยโป่งพัฒนา
ไปถึงหน่วยจัดการต้นนํา้ ราว ราว 3 กิโลเมตร) เมอ่ื ถึงหนว่ ยจดั การต้นนา้ํ แลว้ เดนิ เท้าจากหน่วยจดั การตน้ นา้ํ ไปทางหบุ เขาดา้ นขา้ งราว 120
เมตร จะเหน็ นํา้ ตกตกลงมาจากหนา้ ผาสูงลงสหู่ ุบด้านล่าง
ลักษณะ : ด้านบนเหนือนํา้ ตก สายนาํ้ ถกู แบง่ ออกเป็นสองสาย แตไ่ หลตกลงจากหนา้ ผาหิน ท่หี กั ตกลง 90 องศา สายใหญจ่ ะสูงราว 50
เมตร ส่วนสายเลก็ จะเอยี งตาํ่ ไปอกี ดา้ นสูงราว 30 เมตร ตกลงมายงั หบุ เขาเบ้อื งลา่ งชั้นเดยี ว แต่ระหวา่ งนน้ั จะมชี ะง่อนหินผาเล็ก ๆ ทย่ี ืน่ ออก
มาจากหน้าผา ท�ำ ใหน้ า้ํ ที่ตกลงมากระทบกบั ชะง่อนหนิ เล็ก ๆ เหลา่ นนั้ แลว้ แตกกระจาย เป็นฝอยฟงุ้ ไปทั่วบรเิ วณ ในฤดฝู นนา้ํ มมี ากจะเหน็
เปน็ ชัน้ ชัดเจน แตใ่ นฤดแู ลง้ นา้ํ นอ้ ย น้ําจะเหลือตกถงึ พน้ื ไมม่ าก ท้งั สองสายจะไหลไปรวมกนั แล้วไหลลงไปส่พู ืน้ ราบต่อไป

158

น้ำ�ตกดอยเวียงผา

ที่ตั้ง : หมู่ 8 บา้ นหนองป่าซาง ต.ศรดี งเย็น
อ.ไชยปราการ จ.เชยี งใหม่
พิกัด : 47Q 525124E 2173161N
การเข้าถึง : จากท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติ
ออกไปราว 1 กิโลเมตร มีสามแยกทางขวา
ไปบ้านห้วยนํ้าดิบ (มีป้ายบอกตรงปากทาง)
เข้าไปตามทาง 3 กโิ ลเมตร ถึงบ้านห้วยนาํ้ ดบิ
เลยหมู่บ้านไปอีกราว 300 เมตร ถึงลำ�ห้วย
โป่งแล้วเริ่มเดินทวนนํ้าไปตามลำ�ห้วย ราว 3
กโิ ลเมตร ถึงนา้ํ ตก
ลักษณะ : เป็นนํ้าตกหน้าผาหินที่ไหล
ลดหลัน่ กนั ลงมา มี 3 ชนั้ ชนั้ บน ๆ จะสงู ราว
3 - 4 เมตร ไหลทิ้งระยะห่างกัน ส่วนช้ันสูงสดุ
ตกลงมาชนั้ เดียว เกอื บ 90 องศา สงู ราว 20
เมตร มีนํ้าตลอดท้ังปี แต่ในหน้าแล้งนํ้าก็จะ
ลดลงไปบ้างแต่ไมแ่ หง้

159

นำ้�ตกแม่ฝางหลวง

ที่ต้ัง : หมู่ 10 บ้านมเู ซอร์แมฝ่ างหลวง ต.ศรีดงเยน็ อ.ไชยปราการ จ.เชยี งใหม่
พิกัด : 47Q 522624E 2170173N
การเข้าถึง : มาจากทางเชียงใหม่ ใช้ทางหลวงหมายเลข 107 มุ่งหน้าไปฝาง เมื่อถึงอำ�เภอไชยปราการ จะมีที่ทำ�การ อบต.ศรีดงเย็น
ทางซา้ ยมือ เลยไปอีกไม่ไกลจะเป็นสามแยกไปอำ�เภอพร้าว เขา้ ไปตามทางสายน้ี ราว 5 กโิ ลเมตร จะผา่ นบ้านหวั ฝาย เลยไปอกี ไม่ไกลจะพบ
ทางแยกซา้ ยมือ เข้าไปหนว่ ยพทิ ักษ์อุทยานแหง่ ชาตทิ ่ี วผ.1 (หวั ฝาย) ตรงขา้ มหนว่ ย จะเปน็ ทางเข้าไปบา้ นมเู ซอรแ์ มฝ่ างหลวง (2 กม.จาก
หนา้ หน่วย) เลยหมบู่ า้ นไปอีก 1 กิโลเมตร ถึงจุดจอดรถ แล้วเรมิ่ เดินเท้าทวนนํา้ ไปตามลำ�ห้วย 3 กโิ ลเมตร ถึงนํ้าตกแม่ฝางหลวง
ลักษณะ : เปน็ นํ้าตกหน้าผาหิน มีชนั้ ใหญ่ช้ันเดียว ตกลงมาจากหนา้ ผาสงู ราว 20 เมตร ขนาบข้างด้วยภูเขาหนิ สองฝงั่ มีช้นั ย่อย ๆ เล็ก ๆ
บรรยากาศรม่ รื่นดว้ ยป่าไมส้ องฝั่งหว้ ย มนี ํ้าตลอดทั้งปี หนา้ ฝนเข้าถึงยากเพราะต้องเดินตามลำ�ห้วย

160

นำ�้ ตกหว้ ยทรายขาว

ท่ีต้ัง : อยู่บริเวณทท่ี ำ�การอทุ ยานแห่งชาติ หมู่ 8 บา้ นหนองป่าซาง ต.ศรีดงเย็น อ.ไชยปราการ จ.เชียงใหม่
พิกัด : 47Q 520944E 2175954N
การเข้าถึง : เดนิ ไปตามทางเทา้ ผ่านที่ท�ำ การอุทยานแห่งชาติไปราว 300 เมตร จะเจอน้าํ ตกชน้ั แรก และเดนิ ตอ่ ไปตามลำ�ธารต้องเลาะไป
ตามกอ้ นหินในลำ�ห้วย อีกราว 80 เมตรจะเจอข้นั ที่ 2 ท่ี 3 ตามล�ำ ดบั
ลักษณะ : นํา้ ตกห้วยทรายขาวเปน็ นํา้ ตกผาหินขนาดเล็ก มีทัง้ หมด 3 - 4 ชั้น แตล่ ะช้นั ห่างกนั ราว 30 เมตร นา้ํ ตกแตล่ ะชนั้ สงู ราว 4 - 6
เมตร ชน้ั ลา่ งสดุ สงู ราว 5 เมตร ตกลงมาชน้ั เดยี ว ในบรเิ วณรม่ รน่ื ดว้ ยปา่ ไมเ้ บญจพรรณทร่ี ายรอบรอ่ งหว้ ยนา้ํ ตก ทม่ี แี นวทรายทม่ี าจากนา้ํ ตก
พดั พามา มกี ารจดั บริเวณไวพ้ ักผอ่ นตามแนวทรายใตร้ ม่ ไม ้

161

นำ�้ ตกป่าซอ้

ที่ต้ัง : หมู่ 4 บา้ นมเู ซอร์ ต.ศรถี อ้ ย อ.แมส่ รวย จ.เชียงราย
พิกัด : 47Q 529130E 2173703N
การเข้าถึง : มาได้สองทางคือ จากที่วา่ การอำ�เภอไชยปราการ ไปทางเขื่อนแม่ทะลบ ระยะทาง 9 กิโลเมตร หรืออีกทาง จากท่ที ำ�การ
อุทยานแหง่ ชาติไปสมทบกบั ทางทม่ี าจากตัวอำ�เภอไชยปราการ (10 กิโลเมตร มาสมทบทางแยก) แล้วเล้ยี วขวาไปทางเขอ่ื นแม่ทะลบ แลว้
มีทางไปต่อผ่านบา้ นหว้ ยทราย จนไปสดุ ทบี่ า้ นหว้ ยตน้ ตอง (จากเข่อื นถึงบา้ นหว้ ยต้นตอง 12 กโิ ลเมตร) แลว้ ขบั รถไปตามทางบนสนั เขาราว
6.8 กิโลเมตร จึงถึงหว้ ยป่าซ้อ แลว้ เริ่มเดินเท้า โดยจะเดนิ ทวนน้ําไปตามล�ำ หว้ ย ราว 1.7 กิโลเมตร ถึงนํา้ ตกช้นั ท่ี 1 (รวมระยะทางจากบ้าน
ห้วยตน้ ตองถงึ นํ้าตกราว 8.5 กม.)
ลกั ษณะ : เปน็ นา้ํ ตกผาหนิ ทไ่ี หลผา่ นรอ่ งเขา มสี องขน้ั ใหญ่ ๆ แตร่ ะหวา่ งนน้ั กจ็ ะมชี น้ั เลก็ ๆ 2 - 3 เมตร แตล่ ะชน้ั สงู ไมม่ ากนกั ราว 5 - 10
เมตร บางชน้ั ลดหลน่ั ลาดกนั ลงมา ระหวา่ งสองชน้ั ใหญ่ มชี น้ั ยอ่ ย ๆ อกี หลายแหง่ มนี า้ํ ทง้ั ปี แตห่ นา้ แลง้ นา้ํ อาจจะนอ้ ย

162

ขนุ ชา่ งเคีย่ น

อุทยานแห่งชาติ

ดอยสุเทพ-ปุย
พ้นื ท่ี 257.30 ตารางกิโลเมตร

เชยี งราย ที่ต้ังที่ทำ�การอุทยานแห่งชาติ : เชิงดอยสุเทพ สุดถนนหว้ ยแก้ว (เยื้องกบั อนุสาวรยี ์ครูบา-
ศรีวิชยั ) ถนนห้วยแกว้ หมู่ 2 บ้านห้วยแก้ว ต.สุเทพ อ.เมือง จ.เชยี งใหม่
แมฮ‹ ‹องสอน เชยี งใหม‹ พะเยา การเดินทาง : ใช้ถนนห้วยแก้ว - ดอยสุเทพ ไปจนสุดถนน จะอยู่เย้ืองกับอนุสาวรีย์ครูบา-
ศรวี ชิ ัย และตรงขา้ มกบั ทางเขา้ น้ําตกหว้ ยแกว้
นา‹ น
กว่าจะเป็ นอุทยานแห่งชาติ
ลำพ�น ลำปาง แพร‹ เดิมน้ันดอยสุเทพ เรียกกันว่า “ดอยอ้อยช้าง” ซ่ึงชื่อดอยสุเทพที่เรียกกันในปัจจุบันน้ัน
เปน็ ชอ่ื ที่ได้มาจาก “พระฤาษีวาสุเทพ” ซึ่งเล่ากันว่า เคยบำ�เพ็ญตบะอยู่ที่เขาลูกนี้เมื่อพันกว่าป ี
อุตรดิตถ มาแล้ว แต่เดิมก่อนที่ป่าดอยสุเทพจะได้รับการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ ได้มีพระราช-
กฤษฎีกากำ�หนดให้เป็นป่าหวงห้ามดอยสุเทพ ซ่ึงออกตามความในพระราชบัญญัติหวงห้ามที่ดิน
ตาก สโุ ขทยั รกร้างว่างเปลา่ อันเปน็ สาธารณสมบตั ขิ องชาต ิ พ.ศ.2479 ตามประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา เล่ม
พ�ษณโุ ลก 66 ตอนที่ 28 ลงวันที่ 17 พฤษภาคม 2492 ต่อมาได้รับการประกาศให้เป็นป่าสงวนแห่งชาติ
เพชรบูรณ
163
กำแพงเพชร พจ� �ตร

นครสวรรค

อุทยั ธานี

บา้ นพักของอทุ ยานแห่งชาติ เมอื งเชยี งใหมจ่ ากจดุ ชมทิวทัศน์

ป่าดอยสุเทพตามกฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 25 (พ.ศ.2507) และตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 81 ตอนที่ 124 ลงวนั ท่ี 31 ธันวาคม 2507
และได้มีมตคิ ณะรัฐมนตรีประกาศใหเ้ ปน็ ปา่ สงวนแห่งชาตพิ ิเศษปา่ ดอยสเุ ทพ เม่ือวนั ท่ี 23 มกราคม 2510 ในขณะเดียวกันกองบ�ำ รุง กรม-
ปา่ ไม้ ไดจ้ ัดตั้งสถานีวนกรรมภาคเหนือขึ้นในพื้นที่บริเวณดอยสุเทพเพื่อใช้เป็นสถานที่ทำ�การศึกษาค้นคว้าและวิจัยเกี่ยวกับการปลูกป่า
ในทส่ี ูง การปลูกปา่ ทดแทนพ้ืนท่ีทถ่ี ูกบกุ รุก และการทดลองปลกู พชื พรรณไมต้ ่างถิ่น เช่น สน ยูคาลปิ ตัส และไม้เมืองหนาวอีกหลายชนิด ซงึ่
ยังคงสภาพอยูห่ ลายแปลงในพืน้ ทอ่ี ทุ ยานแห่งชาตใิ นปจั จบุ ัน
ในปี 2516 ทางราชการไดก้ �ำ หนดปา่ ดอยสเุ ทพ จงั หวัดเชยี งใหม่ และป่าอืน่ ๆ ในทอ้ งทจ่ี งั หวดั ต่าง ๆ รวม 14 ป่า ให้เปน็ อุทยานแหง่ -
ชาติ กรมปา่ ไม้จึงส่ง นายปัญญา บุญสมบรู ณ์ นักวชิ าการปา่ ไม้ 7 ออกไปด�ำ เนนิ การส�ำ รวจปา่ ดอยสุเทพ - ปยุ หลังจากน้ันคณะกรรมการ
อุทยานแห่งชาติจึงได้มีมติให้กำ�หนดพื้นท่ีที่เป็นป่าธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ โดยกันพ้ืนท่ีของราษฎรออกไป และมีพระราชกฤษฎีกากำ�หนด
บรเิ วณทดี่ นิ ป่าดอยสเุ ทพ ในทอ้ งทตี่ ำ�บลโป่งแยง ต�ำ บลแมแ่ รม ต�ำ บลแมส่ า ตำ�บลดอนแกว้ อำ�เภอแมร่ ิม ต�ำ บลบา้ นปง ตำ�บลหนองควาย

164

กะท่าง

กระโถนฤาษี ทางเขา้ ขุนชา่ งเคี่ยน

อำ�เภอหางดง และตำ�บลช้างเผือก ตำ�บลสุเทพ ตำ�บลแม่เหียะ อำ�เภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ให้เป็นอุทยานแห่งชาติ โดยประกาศในราช-
กจิ จานเุ บกษา เล่ม 98 ตอนที่ 57 วันท่ี 14 เมษายน 2524 ครอบคลมุ พนื้ ท่ี 161.06 ตารางกโิ ลเมตร เป็นอทุ ยานแห่งชาติล�ำ ดับท่ี 24 ของ
ประเทศ
ตอ่ มาในเดอื นกนั ยายน พ.ศ.2525 ไดม้ พี ระราชกฤษฎกี าขยายขอบเขตอทุ ยานแหง่ ชาตดิ อยสเุ ทพ - ปยุ ครอบคลมุ บรเิ วณนา้ํ ตกแมส่ า
นา้ํ ตกตาดหมอก - วงั ฮาง นา้ํ ตกตาดหมอกฟา้ และพนื้ ทีป่ า่ ตน้ นา้ํ ลำ�ธาร โดยรอบของนา้ํ ตกทงั้ สามแหง่ ในพื้นทีต่ ำ�บลสบเปงิ อำ�เภอแมแ่ ตง
และต�ำ บลแมแ่ รม ตำ�บลโป่งแยง อ�ำ เภอแม่ริม จงั หวดั เชยี งใหม่ เน้อื ท่ี 100 ตารางกโิ ลเมตร รวมเน้อื ทที่ ัง้ สิ้น 261.06 ตารางกโิ ลเมตร โดย
ประกาศในราชกิจจานเุ บกษา เล่ม 99 ตอนท่ี 137 วันท่ี 26 กนั ยายน 2525
ต่อมาในปี 2560 ได้มีการเพิกถอนพ้ืนที่บางส่วนในท้องท่ีอำ�เภอเมืองและอำ�เภอหางดง เนื้อท่ี 3.76 ตารางกิโลเมตรเพื่อเป็นท่ีต้ัง
วัดดอยปุย โครงการเชียงใหม่ไนท์ซาฟารี โครงการอ่างเก็บนา้ํ ห้วยแม่เหียะน้อยและพื้นที่ใช้ประโยชน์ของกรมวิชาการเกษตร สถาบันวิจัย
และพัฒนาพืน้ ทส่ี ูง (องคก์ ารมหาชน) สำ�นักงานพัฒนาพิงคนคร (องคก์ ารมหาชน) มลู นธิ ิโครงการหลวง ศนู ยเ์ มลด็ พนั ธุข์ า้ วเชยี งใหม่ ศนู ย์
สง่ เสริมเทคโนโลยกี ารเกษตรด้านแมลงเศรษฐกิจ จงั หวดั เชยี งใหม่ สำ�นกั งานสง่ เสริมและพฒั นาการเกษตร เขตที่ 6 จงั หวัดเชียงใหม ่ และ
ศนู ยส์ ง่ เสรมิ เทคโนโลยกี ารเกษตรดา้ นอารกั ขาพชื เชียงใหม่ ปจั จุบันคงเหลือพน้ื ที่ 257.30 ตารางกิโลเมตร
อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ - ปุย เป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์ เป็นต้นนา้ํ ลำ�ธารหลายสายที่ก่อกำ�เนิดในป่าแล้วไหลออกไปทุกทิศทางของ
อทุ ยานแห่งชาติ

165

ไปอำเภอปาย ไปอำเภอฝาง
น้ำตกหมอกฟา‡
ตลาดแมม‹ าลัย
3045

1095

3009

น้ำตกตาดหมอก 107

อ.แมร‹ ม�

1096
น้ำตกแม‹สา

ไปอำเภอสะเมิง ดอยปยุ ศูนยบ รก� ารนักท‹องเทยี่ ว

น้ำตก
ไทรนŒอย
ตำหนักภพู �งคร าชนเิ วศ บพŒาักน น้ำตก ท่ที ำการ ไปอำเภอดอยสะเกด็
อทุ ยานแห‹งชาติ
มณฑาธาร ดอยสเุ ทพ-ปยุ

วัดพระธาตดุ อยสุเทพ นำ้ ตก 118 ไปอำเภอแมอ‹ อน
1269 หวŒ ยแกŒว เเใมชหยีอื มงง‹ 1006
นำ้ ตกผาลาด
น้ำตกศรส� งั วาลย 11

108
ไปจงั หวัดลำปาง

ไปอำเภอฮอด

166

นำ้�ตกไทรยอ้ ย

ท่ีตั้ง : หมู่ 1 บ้านช่างเคย่ี น ต.ช้างเผือก อ.เมือง จ.เชียงใหม่
พิกัด : 47Q 491409E 2080719N
การเข้าถึง : เดินเท้ามาตามเส้นทางศึกษาธรรมชาติท่ีไป
ส้ินสุดยังนํ้าตกมณฑาธารจากโซนบ้านพักอุทยานแห่งชาติ ไป
ตามทางเดิน ทางส่วนใหญ่จะลงเขา ในช่วงเดือนมกราคม-
กุมภาพันธ์ จะมีกระโถนฤาษีออกดอกกันหลายจุดตามเส้นทาง
เดนิ เทา้ เปน็ ระยะทางราว. 2 กิโลเมตร จากจดุ เรม่ิ เดินเท้าโซน
บา้ นพกั
ลักษณะ : เป็นนํ้าตกในลำ�ห้วยคอกม้า เป็นน้ําตกหน้าผา
หิน จากความสูงประมาณ 15 เมตร ตกไหลลาดลงมาในแนว
ค่อนข้างด่ิง หน้านํ้าตกด้านบนแคบตํ่าพอไหลลาดลงมาจะแผ่
กว้างออก มีต้นไทรย้อยขนาดใหญ่อยู่ใกล้ ๆ จึงต้ังช่ือตามจุด
สงั เกตใหญน่ ้ ี

167

น้�ำ ตกมณฑาธารหรือน้�ำ ตกสันปา่ ยาง

ที่ต้ัง : หมู่ 1 บ้านช่างเคย่ี น ต.ช้างเผอื ก อ.เมอื ง จ.เชียงใหม่
พิกัด : 47Q 492117E 2080579N
การเข้าถึง : ใชถ้ นนห้วยแกว้ - ดอยสุเทพ ขึน้ ไปดอยสเุ ทพ ราว 5 กโิ ลเมตร จาก
อนุสาวรีย์ครูบาศรีวิชัยจากเชิงดอย จะมีป้ายทางเข้าทางขวามือ เข้าไปอีกราว 3
กิโลเมตร ถึงหน่วยบริการนักท่องเที่ยว จอดรถในลานจอดแล้วเดินอีก 100 เมตร
ถึงนํ้าตก หรือถ้าลงมาจากเส้นทางศึกษาธรรมชาติจากนํ้าตกไทรย้อยลงมาอีก 1
กโิ ลเมตร ถงึ นาํ้ ตกมณฑาธาร
ลักษณะ : เป็นนํ้าตกหน้าผาหินเกิดจากลำ�ห้วยคอกม้า ไหลตกต่อมาจากน้ําตก
ไทรยอ้ ย ท้ิงระยะห่างกัน 800 เมตร มีท้งั หมด 3 ชัน้ ใกล้ ๆ กนั สงู ราว 7 - 15 เมตร
ช้ันล่างสุดตกลาดไหลเป็นทางยาวราว 30 เมตร
บริเวณน้ีเป็นหินอัคนีแทรกซอนไพศาล ชนิดหินแกรนิตที่ถูกแปรสภาพ
บางส่วนเป็นหินไนส์แล้ว เนือ่ งจากแรงทมี่ ากระทำ�หลาย ๆ ปจั จัย เชน่ ความรอ้ น
ความดนั แรงเสยี ดทาน การเปลย่ี นแปลงของเปลอื กโลก เปน็ ต้น หินแกรนติ น้เี ป็น

168

ไบโอไทต ์ มัสโคไวตแ์ กรนติ เน้อื ขนาด
เดียว สีสดเป็นสีขาว - ดำ� สีผุน้ําตาล
ปนแดง เนื้อพื้นขนาดกลางถึงหยาบ
ประกอบด้วยแร่ควอตซ์ เฟลด์สปาร์
ไบโอไทต์ มัสโคไวต์ บางบริเวณพบ
สายแร่ควอร์ตตัดแทรกเข้ามาในเนื้อ
หินขนาดใหญ่ มีอายุไทรแอสซิก
(ประมาณ 200 - 250 ลา้ นปี) โดยการ
เกดิ นา้ํ ตกนน้ั เกดิ จากการเคลอ่ื นตวั ของ
เปลือกโลก ทำ�ให้หินอัคนีแทรกซอน
ถูกยกตัวขึ้นสูงเป็นภูเขา จากน้ัน
กระบวนการกัดกร่อน การปรับระดับ
ผิวแผ่นดิน ซึ่งเปน็ กระบวนการทที่ �ำ ให้
พื้นผิวโลก มีระดับราบหรือลาดเสมอ
กัน ทำ�ให้เกิดภูมิประเทศท่ีต่างระดับ
เม่ือมีน้ําฝนหรือน้ําใต้ดิน (ท่ีมรี ะดบั นา้ํ
ตดั กบั ภมู ปิ ระเทศ) มากระท�ำ นํ้าจงึ ไหล
ไปตามภูมิประเทศเกิดเป็นนํ้าตกใน
ปัจจบุ ัน
ทีม่ าของชื่อนํ้าตกนนั้ มาจากต้น
มณฑา ซึ่งเป็นไม้ยืนต้น ดอกสีขาว
ใบใหญ่ สีเขียวจัด พบเห็นได้ทั่วไป
ตามข้างทาง ที่ศูนย์นี้มีบ้านพักและ
ลานกางเต็นท์ไว้บริการ และยังเป็น
แหล่งดูนกอีกด้วย

169

น้�ำ ตกผาลาด

ที่ต้ัง : หมู่ 1 บา้ นห้วยผาลาด ต.สุเทพ
อ.เมือง จ.เชียงใหม่
พิกัด : 492789E 2078578N
การเข้าถึง : อยู่ริมทางถนนสาย
หว้ ยแก้ว - ดอยสุเทพ ขาข้นึ อยูท่ างขวา
มือ ห่างจากอนุสาวรีย์ครูบาศรีวิชัยราว
2.5 กโิ ลเมตร
ลักษณะ : เป็นน้ําตกชั้นหินต่างระดับ
ขนาดเล็ก สูงราว 4 เมตร ตกไหลลาด
หลั่นลงมาในแนวค่อนข้างด่ิงลงยังลำ�ธาร
เล็ก ๆ ก่อนจะไหลลอดถนนไปรวมยัง
น้าํ ตกหว้ ยแก้ว

170

นำ้�ตกหว้ ยแก้ว

ที่ต้ัง : หมู่ 2 บ้านห้วยแก้ว ต.สุเทพ อ.เมือง
จ.เชียงใหม่
พิกัด : 494156E 2080005N
การเข้าถึง : ต้นทางถนนห้วยแก้ว - ดอยสุเทพ
ทางเข้าอยู่ตรงอนุสาวรีย์ครูบาศรีวิชัย ตรงข้าม
ที่ทำ�การอุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ - ปุย (ห่างจาก
ตัวเมืองเชียงใหม่ 6 กิโลเมตร) นำ�รถเข้าไปจอดใน
ลาน แลว้ เดินเทา้ ประมาณ 100 เมตร
ลักษณะ : เป็นน้ําตกหน้าผาหิน สูงประมาณ 25
เมตร ตกลงมาจากหนา้ ผาสงู ราว 4 เมตร แลว้ จงึ ตก
ไหลลาดลงมาเปน็ ทางยาวราว 30 เมตร ก่อนจะไหล
ลงสพู่ นื้ ล่างต่อไป

171

บริเวณน้ําตกห้วยแก้วเป็นหินอัคนีแทรกซอนไพศาล ชนิดหินแกรนิตท่ีถูกแปรสภาพ บางส่วนเป็นหินไนส์แล้ว เน่ืองจากแรงท่ีมา
กระท�ำ หลาย ๆ ปจั จัย เช่น ความรอ้ น ความดนั แรงเสียดทาน การเปล่ียนแปลงของเปลือกโลก เปน็ ตน้ หินแกรนิตน้เี ปน็ ไบโอไทต์ มสั โคไวต์
แกรนติ เนอ้ื ขนาดเดยี ว สสี ดเปน็ สีขาว - ดำ� สผี ุน้าํ ตาลปนแดง เน้อื พื้นขนาดกลางถึงหยาบ ประกอบดว้ ยแรค่ วอตซ์ เฟลดส์ ปาร์ ไบโอไทต์
มสั โคไวต์ บางบรเิ วณพบสายแร่ควอรต์ ตดั แทรกเขา้ มาในเนอื้ หินขนาดใหญ่ มีอายุไทรแอสซิก (ประมาณ 200 - 250 ล้านปี) โดยการเกดิ
นํ้าตกนั้นเกิดจากการเคลื่อนตัวของเปลือกโลก ทำ�ให้หินอัคนีแทรกซอนถูกยกตัวขึ้นสูงเป็นภูเขา จากน้ันกระบวนการกัดกร่อน (erosion)
การปรับระดบั ผวิ แผน่ ดิน (gradation) ซึ่งเปน็ กระบวนการที่ทำ�ให้พ้ืนผิวโลก มีระดบั ราบหรอื ลาดเสมอกัน ท�ำ ให้เกิดภมู ิประเทศทตี่ า่ งระดบั
เม่ือมีน้าํ ฝนหรอื นํ้าใตด้ ิน (ท่ีมรี ะดบั นาํ้ ตดั กบั ภูมปิ ระเทศ) มากระท�ำ นํ้าจงึ ไหลไปตามภูมิประเทศเกดิ เปน็ น้ําตกหว้ ยแกว้ ในปัจจุบนั

172

นำ�้ ตกวงั บัวบาน

ท่ีตั้ง : หมู่ 2 บา้ นหว้ ยแก้ว ต.สเุ ทพ อ.เมอื ง จ.เชยี งใหม่
พิกัด : -
การเข้าถึง : มาจากตัวเมืองเชียงใหม่ มุ่งหน้าขึ้นดอย
สุเทพ เมื่อผ่านหน้าสวนสัตว์เชียงใหม่ไป อีก 500 เมตร
ก็จะพบกับอนุสาวรีย์ครูบาศรีวิชัย ข้ึนไปตามทางอีก
1.5  กิโลเมตร ก็จะเจอนํ้าตกวังบัวบานอยู่ซ้ายมือตรงมุม
โคง้ ของถนน
ลักษณะ : เกิดจากลำ�นํ้าห้วยแก้ว ที่มีสายนํ้าไหลลาด
ลงมาตามลานหิน ร่องหิน ยาวประมาณ 100 เมตร มี
แอ่งนํ้าเป็นระยะ ๆ โดยมีแอ่งนํ้าและลานหินขนาดใหญ่
คือ วังบัวบาน และมีจุดเด่นคือ ผาเงิบ
บรเิ วณนํ้าตกเป็นชะง่อนผา (Cliff) บริเวณดา้ นบน
เป็นพลาญหินขนาดใหญ่ ท่ีเป็นหินอัคนีแทรกซอนไพศาล
ชนิดหินแกรนิตท่ีถูกแปรสภาพบางส่วนเป็นหินไนส์แล้ว
แล้วหินอัคนีนี้เป็นไลโอไทต์ มัสโคไวต์แกรนิต เน้ือขนาด
เดียว สีสดเป็นสีขาว - ดำ� สีผุน้ําตาลปนแดง เน้ือพื้น
ขนาดกลางถึงหยาบ ประกอบด้วยแร่ควอตซ์ เฟลด์สปาร์
ไบโอไทต์ มสั โคไวต์ บางบริเวณพบสายแรค่ วอร์ตตดั แทรก
เข้ามาในเนื้อหินขนาดใหญ่ มีอายุไทรแอสซิก (ประมาณ
200 - 250 ล้านปี) แรงการเคล่ือนตัวของเปลือกโลก
ทำ�ให้หินอัคนแี ทรกซอนถูกยกตัวขนึ้ สงู เปน็ ภเู ขา แล้วเกดิ
การผุพงั กัดกรอ่ น จนกลายเป็นหนา้ ผา

173

นำ้�ตกตาดหมอก-วังฮาง

ที่ต้ัง : หน่วยพทิ ักษอ์ ุทยานแหง่ ชาติที่ ทป.6 (นํา้ ตก
ตาดหมอก) หมู่ 8 บ้านปางป่าคา ต.แมแ่ รม อ.แม่ริม
จ.เชียงใหม่
พิกัด : 0484568E 2096356N
การเขา้ ถงึ : ใชถ้ นนสายแมร่ มิ - สะเมงิ (ทางหลวง
หมายเลข 1096) ราว 14 กโิ ลเมตร จากอ�ำ เภอแมร่ มิ
ทางเข้าอย่ทู างซ้ายมือติดกับฟาร์มงูแม่ริม แล้วเข้าไป
จากถนนราว 100 เมตร ถึงจุดจอดรถ แล้วเดินเท้า
ไปนา้ํ ตกราว 100 เมตร
ลักษณะ : เกดิ จากล�ำ หว้ ยแม่แรม เปน็ น้ําตกท่มี รี าว
10 ช้ัน ชั้นสูงตกลงมาจากหน้าผาหินสูงประมาณ 15
เมตร ในแนวดง่ิ หนา้ นา้ํ ตกกว้างราว 20 เมตร ตกลง
มาแลว้ ไหลลดั เลาะเปน็ ชัน้ นา้ํ ตกเลก็ ๆ ต่าง ๆ มาตาม
ล�ำ หว้ ย จึงมกั เป็นแหลง่ เล่นนํา้ อยา่ งดี

174

น�ำ้ ตกแมส่ า

ท่ีตั้ง : หนว่ ยพทิ กั ษอ์ ทุ ยานแห่งชาตทิ ี่ ทป.3 (น้ําตกแมส่ า) หมู่ 1 บา้ นทุ่งโป่ง ต.แม่แรม อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่
พิกัด : 0489014E 2090446N
การเขา้ ถึง : ใชถ้ นนแมร่ มิ - สะเมงิ (ทางหลวงหมายเลข 1096) ราวกโิ ลเมตรที่ 7 เลยทางเขา้ นํา้ ตกตาดหมอกไปราว 3 กโิ ลเมตร เห็นปา้ ย
ทางเข้าทางซ้ายมอื เขา้ ไปราว 100 เมตร ตามทางเดิน จะพบเจอนา้ํ ตกเป็นชน้ั ๆ ไป

175

ลักษณะ : เป็นน้าํ ตกที่ตกจากช้นั ผาหิน ไลก่ ันไปตามลำ�นาํ้ มที ั้งหมด 10 ชน้ั แตล่ ะช้นั มกี ารต้งั ช่อื ต่างกัน เชน่ ช้นั ท่ีหน่งึ ผาลาด ชนั้ ทส่ี อง
วังฝาย ช้ันทส่ี ามผาแตก ช้นั ทสี่ วี่ งั สามหม่นื เปน็ ตน้ แตล่ ะชั้นสูงไมม่ ากราวชนั้ ละ 4 - 8 เมตร นํ้าตกจะไหลลาด แตล่ ะชนั้ หา่ งกันราว 20 - 30
เมตร รปู ลักษณแ์ ต่ละชัน้ จะสวยงามแตกต่างกนั บรรยากาศทว่ั ไปร่มร่ืน เหมาะกับการมาพกั ผอ่ น เล่นนํ้า
บรเิ วณนํ้าตกแม่สาเป็นหินอคั นแี ทรกซอนไพศาล ชนิดหินแกรนิตที่ถูกแปรสภาพ บางส่วนเปน็ หนิ ไนสแ์ ลว้ เน่อื งจากแรงที่มากระท�ำ
หลาย ๆ ปัจจัย เช่น ความร้อน ความดัน แรงเสียดทาน การเปล่ียนแปลงของเปลือกโลก เป็นต้น หินแกรนิตนี้เป็นไบโอไทต์ มัสโคไวต์
แกรนติ เนือ้ ขนาดเดียว สีสดเปน็ สีขาว - ดำ� สีผุนาํ้ ตาลปนแดง เน้อื พืน้ ขนาดกลางถึงหยาบ ประกอบดว้ ยแรค่ วอตซ์ เฟลดส์ ปาร ์ ไบโอไทต ์
มัสโคไวต์ บางบริเวณพบสายแร่ควอรต์ ตดั แทรกเขา้ มาในเนอื้ หินขนาดใหญ่ มีอายุไทรแอสซิก (ประมาณ 200 - 250 ล้านป)ี
ในปี พ.ศ. 2505 ป่าไม้เขตเมืองเชียงใหม่เห็นว่าพ้ืนที่บริเวณลำ�ห้วย

แมส่ า มสี ภาพป่าเป็นธรรมชาติ ทิวทศั น์ นา้ํ ตก หน้าผาท่ีสวยงาม เหมาะที่
จะท�ำ การบำ�รุงรักษา จงึ ไดเ้ สนอกรมปา่ ไม้จดั ตงั้ เป็นวนอทุ ยาน เมือ่ วันที่ 31
กรกฎาคม 2505
เดือนกันยายน พ.ศ.2505 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล
อดุยลเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรม
ราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี นั ปหี ลวง ไดเ้ สรจ็ ทอดพระเนตรวนอุทยานน้ําตก
แม่สา เม่ือครั้งเสด็จแปรพระราชฐานประทับ ณ พระตำ�หนักภูพิงค-
ราชนิเวศน์ และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้วนอุทยานนํ้าตกแม่สาเป็น
สถานท่ีเสด็จประพาสอย่างเป็นทางการ ตลอดจนใช้เป็นสถานที่รับรอง
พระราชอาคันตุกะในหลายวาระ

176

น้�ำ ตกหมอกฟา้

ท่ีต้ัง : หน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติที่ ทป.5
(น้ําตกหมอกฟ้า) หมู่ 10 บ้านแมห่ ลอด
ต.สบเปิง อ.แม่แตง จ.เชยี งใหม่
พิกัด : 476301E 2113322
การเขา้ ถึง : มาจากเชยี งใหมโ่ ดยใชท้ างหลวง
หมายเลข.107 (เชียงใหม่ - เชียงดาว - ฝาง)
ถึงเขตอำ�เภอแม่แตงมีสามแยกเล้ียวซ้าย
ไปแม่ฮ่องสอน สายแม่แตง - แม่ฮ่องสอน
(ทางหลวงหมายเลข 1095) ไปตามทางเรอื่ ย ๆ
ราว 20 กิโลเมตร จะเห็นป้ายทางเข้าซ้ายมือ
เข้าไปตามทางอีก 2 กิโลเมตร ถึงลานจอดรถ
แล้วเดินเทา้ ราว 400 เมตร ถึงนํา้ ตก

177

ลักษณะ : เกิดจากลำ�ห้วยแม่ฮาวตอนบน ที่ตกลงมาจากหน้าผาหินขนาดใหญ่ สูงราว 30 เมตร ตกลงมาชั้นเดียวในแนวดิ่ง สู่แอ่งนํ้า
ท่ีเป็นพื้นทรายเบ้ืองล่าง ก่อนจะไหลลงลำ�ธารไหลผ่านที่ทำ�การหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติออกไป เป็นน้ําตกที่สวยงาม เดินทางง่าย
จงึ มผี มู้ าท่องเทย่ี วทกุ วนั
ลักษณะทางธรณีเป็นหินแปรเกรดสูงชนิดหินไนส์ ซ่ึงเป็นหินที่แกร่งและทนทานต่อการกัดกร่อน มีแนวแตกขนาดใหญ่ตัดผ่าน
บริเวณน้ําตก ทำ�ให้มีสภาพเป็นหน้าผาสูงชัน มีลวดลายการเรียงตัวของแร่ประกอบหิน แสดงว่าหินแปรผ่านกระบวนการกดดันและความ
ร้อนที่ทำ�ให้ตวั เมด็ แร่เรยี งตวั และมกี ารตกผลึกใตแ้ รงกดดนั

178

นำ้�ตกศรสี งั วาลย์

ท่ีตั้ง : หนว่ ยพทิ ักษ์อุทยานแห่งชาตทิ ี่ ทป.2 (นา้ํ ตกศรสี งั วาลย)์ หมู่ 4 บา้ นทงุ่
โปง่ ต.บ้านปง อ.หางดง จ.เชียงใหม่
พิกัด : 47Q 486500E 2078000N
การเขา้ ถึง : ใช้ทางหลวงหมายเลข 1269 (หางดง - สะเมิง) ถา้ มาจากทาง
หางดง เม่ือเข้าเขตตำ�บลบ้านปง ถึงบ้านห้วยไร่ จะมีด่านของอุทยานแห่งชาติ
และท่ีต้ังหน่วยพิทักฺษ์อุทยานแห่งชาติท่ี ทป.2 (น้ําตกศรีสังวาลย์) เลยหน่วย
ไปราว 20 เมตร จะมีทางเข้าจะอยู่ทางขวามือ (มีป้ายบอก) เลี้ยวเข้าไปแล้ว
จะเป็นทางลำ�ลอง ทางขึ้นเขาไปเรื่อย ๆ มีชันในบางช่วง เป็นทางดินและมี
ร่องลึก เข้าไปตามทางเรื่อย ๆ จะเจอสามแยก เล้ียวซ้ายเข้าไปตามทางจนสุด
ทาง (ราว 5 กโิ ลเมตร จากทางหลวงหมายเลข 1269) จะมที างเดนิ เลก็ ๆ เดิน
ลงไปในหบุ ห้วยขา้ งลา่ ง ราว 100 เมตร ลงถึงรมิ ล�ำ ห้วย หัวนํ้าตกช้นั ท่ี 3 พอดี
นาํ้ ตกชัน้ 1 - 2 อยู่ทางขวามอื

179

ลักษณะ : นํ้าตกแห่งนี้เกิดจากลำ�ห้วยแม่ปาน
ท่ีเกิดจากดอยสุเทพ ไหลลงทางด้านอำ�เภอหางดง
เดิมนั้นชาวบ้านจึงเรียกว่าน้ําตกแม่ปาน คร้ันปี
2507 สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรง
เสด็จฯ ท่ีนํ้าตกแห่งนี้ และได้พระราชทานนามว่า
“นา้ํ ตกศรสี งั วาลย์” แตน่ นั้ มา
นํ้าตกแห่งนี้เป็นน้ําตกขนาดใหญ่ มีความสูง
รวมทั้งหมดราว 30 เมตร มีทั้งหมด 3 ชั้นใหญ่ ๆ
ชั้น 1 - 2 ตกลาดหลั่นลงมาตามลานหินกว้าง แต่
สายนา้ํ จะแคบ เอียงราว 40 องศา แล้วมชี ้นั เล็ก ๆ
อกี 2 - 3 ชน้ั กอ่ นจะตกลงในผาหนิ ในแนวคอ่ นขา้ งดง่ิ
สูงราว 10 เมตร อีก 1 ชั้น แล้วจึงไหลลงไปใน
ลำ�ธารนํ้าเบื้องล่าง เป็นน้ําตกท่ีสภาพป่าท่ีรายล้อม
เปน็ ปา่ เตง็ รงั ตา่ งจากนา้ํ ตกอน่ื ๆ ในอทุ ยานแหง่ ชาติ
ดอยสุเทพ - ปุย ที่เป็นป่าเบญจพรรณและป่า
ดงดิบแล้ง ดิบชื้น

180

ดอยสอยมาลัย

อุทยานแห่งชาติ

ดอยสอยมาลัย
พื้นท่ี 393.94 ตารางกโิ ลเมตร

เชียงราย ที่ต้ังท่ีทำ�การอทุ ยานแห่งชาติ : หมู่ 7 ต.ตากออก อ.บา้ นตาก จ.ตาก
การเดินทาง : จากตัวเมืองตาก ใช้ถนนพหลโยธิน มุ่งหน้าข้ึนเหนือ เลยทางแยกเข้าอำ�เภอ
แมฮ‹ ‹องสอน พะเยา บ้านตากไปไม่ไกล จะเห็นโรงพยาบาลบ้านตากทางซ้ายมือ เห็นป้ายทางเข้าอุทยานแห่งชาติ
เชียงใหม‹ ทางขวามือ ให้ชิดขวาเตรียมกลับรถ แล้วเข้าไปตามทางตรงป้ายราว 2 กิโลเมตร ถึงท่ีทำ�การ
นา‹ น อทุ ยานแหง่ ชาติ
กว่าจะเป็ นอุทยานแห่งชาติ
ลำพ�น ลำปาง แพร‹ มีการค้นพบต้นไม้ท่ีกลายเป็นหิน ท่ีสมบูรณ์และใหญ่ที่สุดในป่าเต็งรัง พื้นท่ีตำ�บลตากออก
อำ�เภอบา้ นตาก จงั หวดั ตาก ในปี 2546 ดร.ปลอดประสพ สรุ สั วดี ปลดั กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติ
อตุ รดิตถ และสิ่งแวดล้อม และนายสมชัย เพียรสถาพร อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธ์ุพืช

สโุ ขทยั
พษ� ณโุ ลก

ตาก เพชรบูรณ
กำแพงเพชร พ�จต� ร

นครสวรรค

อทุ ัยธานี

181

ส่ังให้นายวชิระ ม่วงแก้ว ผู้อำ�นวยการสำ�นักบริหารจัดการในพ้ืนที่ป่าอนุรักษ์ 12 (ป่าไม้เขตตากเดิม) เข้าดำ�เนินการสำ�รวจศักยภาพเพื่อ
ประกาศเป็น “วนอทุ ยานซากดึกดำ�บรรพ์ไมก้ ลายเป็นหิน” เพอื่ เป็นแหลง่ ท่องเท่ียวเชงิ อนรุ ักษข์ องจังหวัดตาก เม่ือประมาณเดอื นตลุ าคม
2546
ส�ำ นกั บรหิ ารจัดการในพื้นทปี่ า่ อนรุ ักษ์ 12 ไดม้ อบให้นายศักดา แกว้ มรกต และนายจิตติ เสรีวัฒนะ หวั หนา้ หนว่ ยป้องกนั รกั ษาปา่
ท่ี ตก.11 (แมส่ ลิด) ด�ำ เนนิ การสำ�รวจในเบ้ืองตน้ ประมาณเดือนพฤศจิกายน 2546 ส�ำ นักบริหารจัดการในพน้ื ที่ป่าอนรุ กั ษ์ 12 ได้รายงานผล
การสำ�รวจเบื้องตน้ เพ่ือจดั ตั้งเป็น “วนอุทยานซากดึกดำ�บรรพ์ไมก้ ลายเปน็ หิน” เมอื่ วนั ที่ 28 พฤศจกิ ายน 2546 และไดแ้ จ้งแก่นายสวสั ด์ิ
ศรีสุวรรณดี ผ้วู า่ ราชการจังหวัดตาก ใหร้ บั ทราบขอ้ มลู
พื้นทท่ี ีพ่ บไม้กลายเปน็ หนิ อยู่ในเขตปา่ สงวนแห่งชาตแิ มส่ ลดิ - โป่งแดง หมู่ 7 ต.ตากออก อ�ำ เภอบา้ นตาก จังหวัดตาก เปน็ ป่าเตง็ รัง
มีต้นไม้ขนาดกลางและขนาดเล็กข้นึ หนาแนน่ กระจัดกระจายทวั่ ไป
วนอุทยานไม้กลายเป็นหนิ จัดตงั้ ข้ึนตามค�ำ สั่งกรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั วป์ ่า และพนั ธ์พุ ชื ท่ี 2517/2546 ลงวนั ท่ี 29 ธันวาคม 2546
ในเขตป่าสงวนแหง่ ชาติ ปา่ แม่สลดิ - โป่งแดง มพี ้ืนทีป่ ระมาณ 20 ตารางกิโลเมตร และจะท�ำ การส�ำ รวจพนื้ ทเ่ี พิ่มเติมเพอ่ื เตรยี มจัดตั้งใหเ้ ปน็
อทุ ยานแห่งชาตติ ่อไป
เมอ่ื วนั ท่ี 28 พฤษภาคม 2556 ไดม้ กี ารจดั ประชมุ ตดิ ตามแนวทางการแกไ้ ขปญั หาการขอความรว่ มมอื ดา้ นการอนรุ กั ษไ์ มก้ ลายเปน็ หนิ
ในพื้นทีว่ นอทุ ยานไม้กลายเป็นหนิ โดยมีนายธนโรจน์ โพธิสาโร ผอู้ �ำ นวยการสำ�นกั บรหิ ารพื้นที่อนรุ ักษ์ที่ 14 เปน็ ประธานมตทิ ่ีประชุม ให้
วนอุทยานไม้กลายเป็นหิน จดั ท�ำ โครงการพัฒนาวนอุทยานไมก้ ลายเปน็ หนิ สู่ “อุทยานแหง่ ชาติไมก้ ลายเป็นหิน” โดยใหร้ วมกบั วนอทุ ยาน
น้าํ ตกห้วยแม่ไข และวนอุทยานนํ้าตกแก่งห้วยตาก เพอ่ื รวบรวมขอ้ มลู ประกอบการจัดต้งั อุทยานแหง่ ชาตติ ่อไป

182

เมอื่ วันท่ี 5 สิงหาคม 2556 ส�ำ นักบรหิ ารพนื้ ที่อนุรกั ษ์ที่ 14 (ตาก) ดำ�เนินการสำ�รวจรวบรวมขอ้ มูลเบ้ืองต้นของวนอุทยานทั้ง 3 แห่ง
รายงานกรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั วป์ ่า และพนั ธพุ์ ชื เพอ่ื พจิ ารณาจัดตงั้ เปน็ อทุ ยานแห่งชาติไม้กลายเป็นหนิ เมื่อวันท่ี 26 พฤศจกิ ายน 2558
กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธพ์ุ ชื ไดม้ คี �ำ สง่ั กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธพ์ุ ชื ท่ี 3051/2558 ลว. 26 พฤศจกิ ายน พ.ศ.2558
ใหน้ ายนพรัตน์ แกว้ โมรา เจา้ พนกั งานปา่ ไมช้ �ำ นาญงาน ไปปฏบิ ัตงิ านสำ�รวจพ้นื ทีว่ นอทุ ยานไมก้ ลายเปน็ หิน ทอ้ งท่ีตำ�บลตากออก อำ�เภอ
บ้านตาก จังหวัดตาก ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ ป่าแมส่ ลิด - โปง่ แดง มพี ้ืนทปี่ ระมาณ 20 ตารางกโิ ลเมตร วนอทุ ยาน น้ําตกห้วยแมไ่ ข ต�ำ บล
ทุ่งกระเชาะ อ�ำ เภอบ้านตาก ต�ำ บลแมต่ นื่ อำ�เภอแม่ระมาด และตำ�บลหนองบัวเหนือ ตำ�บลแม่ท้อ อ�ำ เภอเมอื ง จังหวดั ตาก ในเขตป่าสงวน
แห่งชาติแม่ท้อ - ห้วยตากฝั่งขวา รวมกับพ้ืนที่ผนวกเพ่ิมเติม 170.97 ตารางกิโลเมตร และวนอุทยานแก่งห้วย-ตาก ท้องท่ีตำ�บลท้องฟ้า
อ�ำ เภอบา้ นตาก และต�ำ บลย่านรี อำ�เภอสามเงา จงั หวัดตาก ในเขตปา่ สงวนแห่งชาติแม่ตน่ื และปา่ สงวนแหง่ ชาติแมท่ อ้ - หว้ ยตากฝง่ั ขวา
รวมกบั พน้ื ทท่ี ผ่ี นวกเพม่ิ เตมิ 202.96 ตารางกโิ ลเมตร รวมเนอ้ื ทท่ี ง้ั หมด 393.94 ตารางกโิ ลเมตร วา่ มคี วามเหมาะสมทจี่ ะกำ�หนดเปน็ อทุ ยาน
แห่งชาติไมก้ ลายเป็นหิน
ต่อมาเมื่อวันท่ี 22 พฤษภาคม 2561 ได้มีประกาศกรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธุพ์ ชื ใหเ้ ปลี่ยนช่อื อทุ ยานแห่งชาตไิ ม้กลาย
เป็นหนิ (เตรยี มการ) เป็น อทุ ยานแหง่ ชาตดิ อยสอยมาลยั (เตรยี มการ) เนอ่ื งจากเหน็ วา่ การก�ำ หนดชื่ออุทยานแห่งชาติ ควรคำ�นึงถงึ แหล่ง
ท่องเทย่ี วที่โดดเด่นและสำ�คญั ของพื้นท่ี รวมถึงเป็นทีย่ อมรบั ของชุมชนในระดบั ทอ้ งถ่นิ
อทุ ยานแหง่ ชาติดอยสอยมาลัย เป็นอุทยานแห่งชาติทร่ี วมพ้ืนทข่ี อง 3 วนอุทยานคือ วนอุทยานไมก้ ลายเป็นหิน วนอุทยานน้าํ ตกห้วย
แมไ่ ข และวนอุทยานน้าํ ตกหว้ ยผาก มีดอยสอยมาลยั และดอยหลวงตาก เปน็ เส้นทางท่องเท่ียวทไี่ ดร้ บั ความนิยม แม้สภาพพ้นื ท่ีจะเป็นปา่
เต็งรงั และป่าเบญจพรรณเป็นส่วนใหญ่ แต่ระบบนเิ วศของป่าก็ยงั ท�ำ หน้าท่ีเปน็ แหล่งตน้ น้าํ ลำ�ธารเป็นอย่างดี แต่ในฤดแู ล้งน้ําตกแตล่ ะแห่ง
นาํ้ จะนอ้ ย ในฤดูฝนจะมนี า้ํ มาก

183

ไปเข�อ่ นภูมพิ ล

ไปอำเภอเถนิ

1107
1

ดอยสอยมาลยั

ไปอำเภอแมร‹ ะมาด น้ำตก ตำบลทŒองฟ‡า ท่ีทำการ
แกง‹ หŒวยตาก อุทยานแหง‹ ชาติ
1175 ดอยสอยมาลัย

1175 วดั พระบรมธาตุ

อำเภอบาŒ นตาก

1107 บŒานทุ‹งกระเชาะ 1

นำ้ ตกวงั แกวŒ 1107 1107

นำ้ ตกตีนชŒาง ไปอำเภอเมอื งตาก ไปอำเภอเมอื งตาก
กลุ‹มน้ำตกหŒวยแม‹ไข นำ้ ตกหนิ หนอ‹

น้ำตกตาดโตน
นำ้ ตกผาลาด

วนอทุ ยานหวŒ ยแม‹ไข (เดมิ )

ไปดอยหลวงตาก

ดอยหลวงตาก

184

กลุ่มน้ําตกในส่วนท่ีเคยอยู่ในวนอุทยานห้วยแม่ไขน้ัน เกิดจากลำ�ห้วยสายเดียวกัน
คอื ล�ำ ห้วยแม่ไข ไหลลงมาตามช้นั หนิ และแกง่ หิน แลว้ เรียกชอ่ื ตา่ ง ๆ กัน คือ

นำ�้ ตกผาลาด

ท่ีต้ัง : หมู่ 10 บา้ นนาโพธ์ิ ต.ทุ่งกระเชาะ อ.บ้านตาก จ.ตาก
พิกัด : 497449E 1879084N
การเข้าถึง : มาจากอำ�เภอบ้านตาก ใชท้ างหลวงหมายเลข 1175 มงุ่ หน้าไปทางแม่ระมาด ผ่านวัดพระบรมธาตไุ ปสกั ครู่ ก่อนถึงตำ�บล
ท้องฟา้ จะเปน็ บา้ นใหม่ มที างแยกซา้ ยมอื เขา้ ไปตามทางหลวงหมายเลข 1107 ถนนจะแลน่ เลยี บคลองตากไปชว่ งหนง่ึ จนถงึ บา้ นทงุ่ กะเชาะ
เลยไปจะเห็นลานถนนกว้าง ๆ ซ้ายมือจะเห็นท่ีทำ�การเทศบาลตำ�บลทุ่งกระเชาะ ตรงน้ีจะมีแยก ให้เล้ียวขวาตรงแยกร้านวัสดุก่อสร้าง
เขา้ ไปตามทาง ราว 700 เมตร จะเจอทางเล้ยี วซา้ ยอีกครั้ง (มีปา้ ยบอก) เข้าไปตามทางลูกรังเร่อื ย ๆ ราว 6 กิโลเมตร จะเจอป้ายทีท่ ำ�การ
วนอทุ ยานห้วยแม่ไขเลย้ี วขวาเขา้ ไป (เล้ียวซ้ายจะไปเส้นทางเดินปา่ ดอยหลวงตาก) ผา่ นด้านหน้าวนอุทยานแห่งชาตไิ ปราว 100 เมตร กจ็ ะ
เจอลานกางเตน็ ท ์ เลยไปตามทางลำ�ลองเร่ือย ๆ อีกราว 100 เมตร ถงึ ลานจอดรถ แล้วเรม่ิ เดินเทา้ ราว 100 เมตร ถงึ นา้ํ ตกผาลาด
ลักษณะ : เป็นน้ําตกลา่ งสุดของลำ�ห้วยแมไ่ ข เชงิ ภหู ินรอ่ งกลา้ เป็นลกั ษณะลานหินแกรนิตกว้างใหญ่ ทลี่ าดเอยี งมาราว 35 องศา ไหลลาด
ลงมาราว 80 เมตร ดา้ นลา่ งเปน็ แอ่งน้าํ กวา้ ง

185

นำ�้ ตกตาดโตน

ที่ต้ัง : หมู่ 10 บ้านนาโพธิ์ ต.ทงุ่ กระเชาะ อ.บ้านตาก จ.ตาก
พิกัด : 497220E 1879173N
การเข้าถึง : เดินต่อจากน้ําตกผาลาดข้ึนไปด้านบนราว 200 เมตร แก่งจะต่อเนื่องกัน โดยเมื่อเราเดินข้ึนไปตามทาง จะมีทางตัดวกลง
ทางขวา มาเจอนํ้าตกตาดโตนได้ แล้วจากนาํ้ ตกตาดโตนกจ็ ะไหลลงไปเปน็ นํ้าตกผาลาด
ลักษณะ : เป็นลานหินแกรนิตกว้าง ช้ันบนสงู 3 เมตร ตกในแนวค่อนขา้ งด่ิง แล้วไหลลาดลงไปตามลานหิน เอียงราว 60 องศา ไหลลาด
ลงไปเปน็ ทางยาวราว 20 เมตร แลว้ จะไหลต่อเนอ่ื งไป เป็นด้านบนของผาลาด ซง่ึ จะเอยี งน้อยกว่าช่วงน้ี

186

น้�ำ ตกหินกองหรอื น้ำ�ตกวงั หนิ หน่อ

ท่ีต้ัง : หมู่ 10 บ้านนาโพธ์ิ ต.ทุ่งกระเชาะ อ.บา้ นตาก จ.ตาก
พิกัด : -
การเขา้ ถึง : เดินต่อจากตาดโตนมาราว 150 เมตร ตามลำ�ห้วย
ลักษณะ : เปน็ แก่งหนิ ท่ีสูงไม่มาก ราวครง่ึ เมตร เปน็ แกง่ ทอี่ ยู่ในล�ำ ธาร มีตน้ ไคร้นา้ํ ขึ้น น้าํ จะไหลลดหลั่นซอกซอนมาตามกองหนิ ด้านบน
จะเป็นลานหนิ กวา้ ง ไหลลาดตอ่ เนอ่ื งกันมา แล้วน้ําตกลงไปในแอง่ นาํ้ กว้างเบือ้ งหนา้

187

น้ำ�ตกตีนช้าง

ที่ต้ัง : หมู่ 10 บ้านนาโพธิ์ ต.ท่งุ กระเชาะ อ.บา้ นตาก จ.ตาก
พิกัด : 496953E 1878935N
การเข้าถึง : เดินต่อจากแก่งนํ้าหินกองมาตามลำ�ธารท่ีมี
กองหินระเกะระกะในหว้ ย ราว 100 เมตร จะถงึ นา้ํ ตกตนี ชา้ ง
ลกั ษณะ : เปน็ นา้ํ ตกหนา้ ผาหนิ แกรนติ ทเ่ี ปน็ ลานผากวา้ ง
ดา้ นบนเหนือหนา้ ผาจะเอียงลาดลงมายาวราว 2 - 3 เมตร
ด้านบนปรากฏกุมภลักษณ์ขนาดใหญ่บนลานหินด้านบน
ดูคล้ายรอยตีนช้าง ซ่ึงเป็นช่ือของน้ําตกด้วย หลังจากนั้น
หน้าผาจะหักดิ่งตกลงไปยังแอ่งน้ําลึกข้างล่าง ด้วยความสูง
ราว 7 เมตร ก่อนจะไหลลงไปตามลำ�ห้วยเรื่อย ๆ เป็นช้ัน
นํ้าตกต่าง ๆ

188

น้ำ�ตกวงั แกว้

ทต่ี ง้ั : หมู่ 10 บา้ นนาโพธ์ิ ต.ทงุ่ กระเชาะ อ.บา้ นตาก จ.ตาก
พิกัด : 496522E 1878982N
การเข้าถึง : เดินเลยนํ้าตกตีนช้างข้ึนไปตามลำ�ธารน้ํา
ราว 200 เมตร ถอื เปน็ แก่งสุดท้ายท่ปี รากฏในล�ำ หว้ ยสายนี้
ลักษณะ : เปน็ แก่งหนิ แกรนิตขนาดใหญ่ ทถี่ ูกนํ้ากดั เซาะ
จนเป็นร่อง สูงราว 5 เมตร ด้านล่างจะเป็นแอ่งนํ้ากว้าง
ถ้ามาในช่วงหน้าแล้งท่ีนํ้าน้อย นํ้าจะไหลลอดผ่านร่องหิน
จนไม่เห็นเป็นน้ําตก ต้องมาช่วงฤดูฝนที่นํ้ามาก ๆ สภาพ
การเปน็ นา้ํ ตกจึงจะปรากฏ

189

แกง่ หว้ ยตาก

ที่ต้ัง : หมู่ 6 บา้ นห้วยพลู ต.ทอ้ งฟา้ อ.บา้ นตาก จ.ตาก
พิกัด : 47Q 493823E 1886134N
การเข้าถึง : ใชท้ างหลวงหมายเลข 1175 จากบ้านตากมุง่ หน้าไปแม่ระมาด ผ่านวัดพระบรมธาตุ - บ้านทอ้ งฟา้ ไปจนถงึ ด่านต�ำ รวจ (ดา่ น
แกง่ เชย) จะมที างเลี้ยวขวาเข้าวนอทุ ยานแก่งห้วยตาก เขา้ ไปราว 100 เมตร ถึงลานจอดรถรมิ ลำ�ธาร
ลักษณะ : เป็นแก่งนํ้าขนาดใหญ่ ท่ีน้ําไหลมาจากเชิงดอยในพื้นท่ีเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ตื่น - ดอยสอยมาลัย ไหลลงทางตะวันออก
กลายเป็นแก่งนา้ํ ตกต่าง ๆ มที ัง้ ชนั้ เล็กชัน้ น้อย ไปจนถึงแก่งนํ้าท่ีสูงราว 7 - 8 เมตร ชนั้ สูงจะเอียงลาด คอ่ นขา้ งชนั และเหน็ ทิวทศั นข์ องภเู ขา
เบอ้ื งหนา้ สภาพแวดลอ้ มเป็นปา่ เบญจพรรณและปา่ เต็งรงั
ที่นี่มลี านกางเตน็ ท์ให้บรกิ ารด้วย

190

เชยี งราย อุทยานแห่งชาติ

แมฮ‹ ‹องสอน พะเยา ดอยหลวง
เชยี งใหม‹ พน้ื ที่ 1,169.48 ตารางกิโลเมตร
นา‹ น
ที่ต้ังท่ีทำ�การอทุ ยานแห่งชาติ : หมู่ 10 บา้ นองิ ดอย ต.แม่เย็น อ.พาน จ.เชียงราย
ลำพ�น ลำปาง แพร‹ การเดินทาง : ถ้ามาจากอำ�เภอเมือง จังหวัดเชียงราย มาตามถนนสายเชียงราย - พะเยา 56
กิโลเมตร ถึงบ้านปูแกง เข้าแยกทางด้านขวามือเป็นทางเข้าสู่หมู่บ้านปูแกงและอุทยานแห่งชาติ
อตุ รดติ ถ ดอยหลวง เขา้ ไประยะทาง 9.5 กิโลเมตร กจ็ ะถงึ น้าํ ตกปแู กง หรอื มาจากอำ�เภอเมอื ง จงั หวดั พะเยา
มาตามถนนสายเชยี งราย - พะเยา ถงึ บา้ นปแู กงระยะทางประมาณ 36 กโิ ลเมตร แยกทางดา้ นซา้ ยมอื
ตาก สโุ ขทยั เปน็ ทางเข้าสูห่ มูบ่ า้ น ปแู กงและอทุ ยานแหง่ ชาติดอยหลวงเชน่ กนั
พ�ษณุโลก
เพชรบรู ณ 191

กำแพงเพชร พจ� ต� ร

นครสวรรค

อทุ ยั ธานี

กว่าจะเป็ นอุทยานแห่งชาติ
อทุ ยานแห่งชาตดิ อยหลวง มอี าณาเขตครอบคลมุ พ้ืนท่รี อยตอ่ ของ 3 จังหวดั คือ เชียงราย ลำ�ปาง และพะเยา เปน็ อทุ ยานแห่งชาติ
ทไ่ี ดย้ กฐานะมาจากวนอทุ ยานน้าํ ตกจ�ำ ปาทอง วนอทุ ยานนํา้ ตกผาเกลด็ นาค วนอทุ ยานน้าํ ตกปูแกง และวนอุทยานน้าํ ตกวังแกว้ รวม 4 แหง่
ท่ีมีพนื้ ทีต่ ิดตอ่ เป็นผนื เดยี วกัน มีสภาพธรรมชาตแิ ละจุดเดน่ เปน็ แหล่งทอ่ งเทีย่ วทมี่ คี วามสวยงามหลายแหง่ ในพ้ืนที ่
โดยทก่ี องอทุ ยานแหง่ ชาติไดม้ ีหนงั สอื ท่ี กส 0708/3430 ลงวันที่ 30 พฤศจิกายน 2524 เสนอกรมป่าไม้ เพื่อขอยกฐานะวนอุทยาน
น้ําตกจำ�ปาทอง วนอุทยานนํ้าตกผาเกล็ดนาค อำ�เภอเมือง จังหวัดพะเยา และวนอุทยานน้ําตกปูแกง อำ�เภอพาน จังหวัดเชียงราย ซ่ึงมี
อาณาเขตตดิ ตอ่ กันและอยใู่ นป่าเทือกเขาดอยหลวงด้วยกันเปน็ อทุ ยานแห่งชาตดิ อยหลวง โดยไดม้ คี ำ�สง่ั กรมปา่ ไม้ ท่ี 1578/2524 ลงวันที ่
1 ธันวาคม 2524 ใหน้ ายธวัชชัย เสถยี รกาล นกั วชิ าการป่าไม้ 4 ไปท�ำ การสำ�รวจเบ้ืองตน้ และท�ำ หน้าท่หี วั หน้าอุทยานแหง่ ชาตดิ อยหลวง
ซง่ึ อุทยานแหง่ ชาตดิ อยหลวงได้มีหนงั สือท่ี กษ 0713 (ดล)/5 ลงวันท่ี 2 มถิ ุนายน 2525 สง่ รายงานการส�ำ รวจ ปรากฏวา่ พ้ืนท่ดี ังกล่าวมี
จุดเดน่ ทางธรรมชาติทส่ี วยงามหลายแหง่ มีสภาพป่าที่อดุ มสมบูรณ์ เหมาะสมทจ่ี ะรวมวนอุทยานท้ังหมด จดั ต้ังเป็นอุทยานแหง่ ชาติ
ต่อมาจงั หวัดลำ�ปางและป่าไมเ้ ขตลำ�ปางไดข้ อใหก้ รมป่าไมจ้ ดั บริเวณวนอทุ ยานนา้ํ ตกวงั แก้ว จังหวดั ลำ�ปาง เป็นอทุ ยานแห่งชาติเพอ่ื
ให้สอดคลอ้ งกับมตคิ ณะรฐั มนตรี เมอ่ื วนั ท่ี 25 มกราคม 2526 ท่กี �ำ หนดให้จังหวดั ล�ำ ปางเปน็ จังหวดั ส่งเสริมการท่องเทยี่ ว ผลการสำ�รวจ
ปรากฏวา่ มพี นื้ ที่เป็นบรเิ วณตดิ ต่ออยู่ในเทอื กเขาดอยหลวง ซ่งึ เปน็ ปา่ ผนื เดยี วกันทัง้ หมดและเป็นป่าต้นนํา้ ลำ�ธารชนั้ ท่ี 1 A ตามมตคิ ณะ-

192

รัฐมนตรี เม่อื วนั ท่ี 28 พฤษภาคม 2528 และเปน็ แหลง่ ตน้ นา้ํ ล�ำ ธารที่สำ�คญั ของล�ำ ห้วยหลายสายซ่งึ ไหลลงสู่กว้านพะเยา พื้นทท่ี สี่ �ำ รวจมี
ธรรมชาตแิ ละจุดเด่นท่ีสวยงามมากมาย เหมาะสำ�หรบั การจดั ตง้ั เป็นอทุ ยานแห่งชาติ
กองอทุ ยานแห่งชาติ กรมปา่ ไม้ จงึ ไดน้ ำ�เสนอคณะกรรมการอทุ ยานแห่งชาตมิ มี ตใิ นการประชุมครงั้ ที่ 4/2523 เม่อื วนั ที่ 30 ตุลาคม
2528 เห็นชอบในหลักการท่ีจะให้ดำ�เนินการออกพระราชกฤษฎีกากำ�หนดพื้นท่ีดังกล่าวเป็นอุทยานแห่งชาติดอยหลวงต่อไปได้ ทั้งนี้ให้กัน
พื้นที่บริเวณท่ีราษฎรถือครองออกเสียก่อน โดยให้ยึดถือแนวทางปฏิบัติตามมติคณะรัฐมนตรี เม่ือวันที่ 12 มิถุนายน 2527 คือ ให้ยึดถือ
ภาพถ่ายทางอากาศปี 2510 เปน็ เกณฑ์พจิ ารณา
กองอทุ ยานแห่งชาติ จึงไดต้ ดิ ตอ่ ประสานงานกับเจา้ หน้าที่ท้องท่ดี �ำ เนินการตรวจสอบ เพื่อดำ�เนนิ การออกประกาศพระราชกฤษฎกี า
กำ�หนดบริเวณท่ีดินป่าแม่ลาวฝั่งขวา ป่าแม่ส้าน และป่าแม่ใจ ในท้องท่ีตำ�บลแม่สรวย ตำ�บลแม่พริก ตำ�บลศรีถ้อย ตำ�บลท่าก๊อ อำ�เภอ
แม่สรวย ต�ำ บลธารทอง ตำ�บลทรายขาว ต�ำ บลสนั กลาง ต�ำ บลปา่ ห่งุ ต�ำ บลม่วงค�ำ ตำ�บลแม่เย็น อำ�เภอพาน ตำ�บลสันสลี ต�ำ บลเวยี ง ต�ำ บล
บ้านโปง่ ต�ำ บลปา่ ง้วิ ตำ�บลหวั ฝาย อ�ำ เภอเวียงป่าเปา้ จังหวดั เชียงราย ตำ�บลปา่ แฝก ต�ำ บลเจริญราษฎร์ ต�ำ บลศรีถอ้ ย ต�ำ บลแมส่ กุ อ�ำ เภอ
แม่ใจ จงั หวดั พะเยา ปา่ ขุนวงั แปลงท่ีสอง ปา่ ขนุ วงั แปลงที่สาม ปา่ ขนุ วงั แปลงที่หนึง่ ปา่ แม่โปง่ และปา่ แม่งาวฝ่งั ซา้ ย ในท้องท่ีต�ำ บลทงุ่ ฮั้ว
ต�ำ บลวงั เหนอื ต�ำ บลวงั ใต้ ตำ�บลรอ่ งเคาะ อ�ำ เภอวงั เหนือ และตำ�บลบ้านรอ้ ง อ�ำ เภองาว จงั หวัดลำ�ปาง และป่าแม่ตา้ํ ป่าแมน่ าเรือ ในทอ้ งท่ี
ตำ�บลบ้านใหม่ ตำ�บลท่าจำ�ปี ตำ�บลบ้านต้ํา ตำ�บลบ้านต๋อม ตำ�บลบ้านสาง ตำ�บลบ้านตุ่น ตำ�บลแม่นาเรือ อำ�เภอพะเยา จังหวัดพะเยา
ให้เปน็ อทุ ยานแหง่ ชาตดิ อยหลวง ซง่ึ ประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา เลม่ 107 ตอนท่ี 61 ลงวนั ท่ี 16 เมษายน 2533 เปน็ อทุ ยานแหง่ ชาตลิ �ำ ดบั ท่ี
61 ของประเทศ มเี นอื้ ที่ท้งั หมดประมาณ 1,170 ตารางกโิ ลเมตร

193

ดอยหนอก อุทยานแห่งชาติดอยหลวง

ต่อมาในปี 2548 ได้มกี ารเพกิ ถอนพนื้ ทีบ่ างสว่ นในท้องทอี่ ำ�เภอแม่ใจ จังหวดั พะเยา เนื้อที่ 0.52 ตารางกิโลเมตรเพ่อื ก่อสรา้ งโครงการ
อา่ งเก็บนา้ํ แม่ใจ ท�ำ ให้คงเหลือพ้นื ท่ี 1,169.48 ตารางกิโลเมตร
สภาพพื้นท่ีเป็นภูเขาสูงชันสลับซับซ้อน โดยมีทิวเขาทอดตัวเป็นแนวยาว ในแนวเหนือ - ใต้ ความยาวประมาณกว่า 70 กิโลเมตร
มคี วามสูงจากระดับทะเลประมาณ 400 - 1,700 เมตร มีบริเวณ “ยอดดอยหลวง” เป็นพื้นที่สูงที่สุดประมาณ 1,694 เมตร และสภาพดิน
เป็นดินลูกรังผสมหินโดยเฉพาะบนยอดเขา ส่วนบริเวณหุบเขาจะมีดินสีดำ�อุดมไปด้วยแร่ธาตุ และหินมีลักษณะเป็นหินกรวดหรือหิน
ปูนทราย เป็นป่าต้นน้ําของแมน่ ้ําวังและกวา๊ นพะเยา ทัง้ ยังมเี ส้นทางเดนิ ป่าขึ้นยอดดอยหนอก เปน็ ที่นยิ มของผู้ทีช่ อบเดินป่ามาก

194

ไปจังหวัดเชียงราย

อำเภอแมส‹ รวย

อำเภอพาน

ทที่ ำการอุทยานแหง‹ ชาตดิ อยหลวง 9.5 กม.

หน‹วยพ�ทกั ษ อำเภอ
อุทยานแห‹งชาตทิ ี่ ดล.6 แมใ‹ จ

(จำปาทอง)

อำเภอเว�ยงปา† เป‡า หนว‹ ยพ�ทกั ษ น้ำตก นำ้ ตก
อุทยานแหง‹ ชาติที่ ดล.1 วงั แกวŒ แมเ‹ หยี่ยน

(น้ำตกวังแกŒว) 10 กม. 8 กม.

12 กม. ไปอำเภอดอกคำใ Œต
นำ้ ตก10 กม. 12.5 กม. ว�ทยาลัยเทคโนโลยีไชยพันธพงษ
จำปาทอง 4 กม.

อำเภอ 1193
วังเหนือ
ไปจงั หวัดเชียงใหม‹ ดอยหนอก น้ำตก
ผาเกล็ดนาค

2 กม. 8 กม. โรงเร�ยน
น้ำตก บาŒ นสาง
ธารนท้ำอตงกบาŒ นหวŒ ยหมŒอ
ตาดหมอก

ไปจังหวัดลำปาง จ�ดชม ว�ทยาลยั
ทวิ ทัศน เกษตรกรรม
สนั ดอยหลวง
พะเยา
195
ไปจังหวดั ลำปาง

น�ำ้ ตกปแู กง

ที่ต้ัง : หมู่ 10 บ้านองิ ดอย ต.แมเ่ ย็น อ.พาน จ.เชียงราย
พิกัด : 99.969075E 19.43494N
การเข้าถึง : อยู่ที่เดียวกันกับท่ีทำ�การอุทยานแห่งชาติดอยหลวง ถ้ามาจากอำ�เภอเมือง จังหวัดเชียงราย มาตามทางหลวงหมายเลข 1
(เชยี งราย - พะเยา) 56 กโิ ลเมตร ถงึ บา้ นปูแกง เลย้ี วแยกขวามือเข้าสหู่ มบู่ า้ น 9.5 กิโลเมตรถงึ ที่ท�ำ การอทุ ยานแห่งชาติ หรอื ถ้ามาจากอ�ำ เภอ
เมอื งพะเยา มาตามทางหลวงหมายเลข 1 ระยะทาง 36 กิโลเมตร ถงึ ทางเข้าบา้ นปูแกงทางดา้ นซ้ายมอื เขา้ ไป 9.5 กโิ ลเมตร ถึงที่ทำ�การ
อุทยานแหง่ ชาติ เลยที่ทำ�การไป 300 เมตร ถึงลานจอดรถนํ้าตก แล้วเดินเท้าราว 100 เมตร ถึงนํ้าตกชั้นแรก เดินขึ้นไปตามทางเรื่อย ๆ
จะพบน้าํ ตกชน้ั ตา่ ง ๆ
ลักษณะ : เปน็ น้าํ ตกหนิ ปนู มที ้ังหมด 9 ชัน้ ท่ไี หลลดหลัน่ กนั ลงมาเปน็ ช้นั ตา่ ง ๆ มแี อง่ น้าํ ใหเ้ ล่นได้ ช้ันที่ 9 จะเป็นชัน้ ที่สวยและสงู ท่สี ุด
บรรยากาศร่มรื่น มีนํ้าตลอดท้ังปี หินปูนนํ้าตกน้ีเป็นหินตะกอนชนิดเน้ือประสม ท่ีรองรับด้วยหินดินดานอยู่ชั้นล่าง อยู่ในยุคไทรแอสซิก

196

(อายุ 200 - 250 ปี) กระบวนการยกตัวของเปลอื กโลก เปน็ ผลใหภ้ มู ิประเทศ
มีความแตกต่างกันมาก เกิดรอยแตกต่าง ๆ ทำ�ให้หินแตก ผุพัง ผุกร่อน
นํ้าในลำ�ห้วยเป็นตัวกลางในการชะล้าง และนำ�พาแร่แคลเซียมคาร์บอเนต
ที่มีอย่ใู นหินปูน มาสะสมและตกตะกอนจับตัวกันเป็นร้ิวคล่ืนบนก้อนหิน
สะสมตัวเปน็ จ�ำ นวนมาก เกิดเป็นหนิ ปนู นาํ้ จดื (tufa) ท�ำ นบ (dam) และเมอื่
เวลาผ่านไปเปน็ เวลานาน การสะสมตัวเพ่ิมมากขนึ้ จงึ เกิดเปน็ นาํ้ ตกหลาย ๆ
ช้นั หนิ ปนู สสี ด สีสดเทาปานกลางถงึ เทาเข้ม เน้ือผลกึ ขนาดละเอยี ด ไมแ่ สดง
ชน้ั ไม่พบซากดึกดำ�บรรพ์ สว่ นหนิ ดนิ ดาน สีสดสเี ทาเข้ม สารเช่อื มประสาน
เปน็ ซลิ กิ าวางตัวอย่างต่อเน่ืองกบั หินปนู

197

น้ำ�ตกแมเ่ หย่ียน

ที่ต้ัง : หมู่ 7 บา้ นเหยี่ยน ต.บ้านใหม่ อ.เมอื ง จ.พะเยา
พิกัด : 99.734956E 19.283908N
การเข้าถึง : จากถนนหมายเลข 1 ปากทางเข้าอุทยาน
แห่งชาติ ลงมาทางด้านตัวเมืองพะเยา จะเลยทางแยกเข้า
อ�ำ เภอแมใ่ จ แยกท่ี 2 จะเจอสแ่ี ยก เลย้ี วขวาเขา้ ไปทางบา้ น
ใหม่ จนถงึ บา้ นใหม่ จะมที างสายยอ่ ยเขา้ ไปยงั นา้ํ ตกแมเ่ หยย่ี น
เข้าไปจนถึงลานจอดรถ แล้วเดินข้ามลำ�ห้วย เดินไปตาม
เสน้ ทางเข้าป่า มีข้ามนํ้า เดินขึ้นเนินเขา และเลาะลง
เดินเลียบลำ�ห้วย จนถึงน้ําตก ระยะทางเดินเท้าราว 1.5
กิโลเมตร
ลักษณะ : เป็นน้าํ ตกผาหินท่ตี กลงมาชนั้ เดียว ลงมายังพ้นื
ล่าง ที่เป็นเหมือนเว้ิงหบุ เขา ดา้ นลา่ งเป็นหินทีถ่ ล่มร่วงลงมา
บรรยากาศร่มร่ืน มีนํ้าตลอดท้งั ปี

198

น�้ำ ตกจ�ำ ปาทอง

ท่ีต้ัง : หน่วยพิทักษ์อุทยานแหง่ ชาติท่ี ดล.6 (จำ�ปาทอง) หมู่ 9 บ้านตํ๋าใน ต.บา้ นตํา๋ อ.เมอื ง จ.พะเยา
พิกัด : 99.739188E 19.211345N
การเขา้ ถึง : จากแยกเข้านํ้าตกแมเ่ หยี่ยนตรงบ้านใหม่ ออกมาทางขวา ราว 12 กิโลเมตร ถึงส่แี ยกตา้ํ นา้ํ ล้อม เลี้ยวซา้ ยเขา้ ไปตามทางราว
12.5 กโิ ลเมตร ถึงหนว่ ยพิทักษ์อทุ ยานแห่งชาติท่ี ดล.6 (จำ�ปาทอง) ขับรถเลยทที่ �ำ การหน่วยพทิ ักษฯ์ ไปราว 600 เมตร ถงึ ลานจอดรถ แล้ว
เดนิ เทา้ ตามทางราว 200 เมตร จะถงึ ล�ำ ธาร แลว้ เดินเลียบลำ�ธารทวนนํ้าไปเรื่อย ๆ จะพบช้ันนา้ํ ตกตา่ ง ๆ
ลักษณะ : เป็นนํ้าตกขนาดเล็ก ทลี่ �ำ ธารนา้ํ ไหลลงมาตามซอกผาหนิ ลดหล่ันกนั ลงมาตามทาง จงึ เกิดเปน็ นาํ้ ตกชั้นตา่ ง ๆ สงู ไม่มาก ราว
2 - 4 เมตร เดินเลียบล�ำ ห้วยไปเรือ่ ย ๆ มีการต้ังชือ่ ชั้นนาํ้ ตกตา่ ง ๆ เชน่ เกล็ดเดือน เกล็ดดาว ค้างคาวเหิน เนินไอยรา ผานางเอียง และ
เคยี งคดู่ าว

199

นำ�้ ตกผาเกลด็ นาค

ที่ต้ัง : ต�ำ บลบ้านสาง อำ�เภอเมืองพะเยา พะเยา
พิกัด : x579648 Y2117498
การเขา้ ถึง : ถ้ามาจากทางหลวงหมายเลข 120 ไปทางวังเหนอื เล้ยี ว
ตรงวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีพะเยา เข้าไปตามทางจนถึงแยก
โรงเรียนบ้านสาง เลย้ี วซ้ายเขา้ ไปตามทาง 8 กโิ ลเมตร ถงึ ปางววั แลว้ เดิน
เทา้ 2 กิโลเมตร จงึ ถงึ นา้ํ ตก
ลักษณะ : นํา้ ตกมี 9 ชั้น เลก็ ๆ เกดิ จากล�ำ ธารสายเล็ก ๆ ที่ตกลงมา
จากชั้นผาหินท่ีไม่สูงมากนัก ราว 2 - 4 เมตร ทิ้งระยะไม่ต่อเนื่องกัน
มีการตั้งชื่อต่าง ๆ เช่น ชั้นวังมน ชั้นผมตูบ ชั้นวังค้างคาว มีนํ้ามาก
ในฤดูฝน พอหน้าแลง้ น้ําแหง้ บรรยากาศรม่ รื่น

200