การส่งเสริมและพัฒนาพหุปัญญาเพื่อพัฒนาผู้เรียน

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ชอ่ื กจิ กรรม จุดมุงหมาย เน้ือหา/รายละเอียด

อยางเหมาะสม แกปญหาท่ีผูเรียนคิดขึ้น แลวอภิปรายถึงสิ่งท่ี

ผูเรียนคิดและไดแสดงบทบาทและแบงปนวิธีที่

เห ม า ะ ส ม ใน ก า ร แ ส ด ง ค ว า ม รั ก ต อ เพ่ื อ น ข อ ง

ผเู รียน

ฉนั เกลยี ด เขาใจไดวาพ่ีนองไมใชคูแขง ขันให สวมบทบาทเปนแมหมีและพอหมี เขียนจด

นอ งชายของฉัน พอแมรัก แตเปนคนที่ฉันตองรัก หมายถึงลูกหมี หลังจากเลนบทบาทสมมติแลว

และดแู ล ใหแบงปนบทเรียนที่ผูเรียนไดเรียนรู และสัญญา

กับตัวเองวาผูเรียนจะรกั พอแมและพ่ีนองใหมาก

ขึ้น

มาช่นื ชมกนั เถอะ ช ม เพ่ื อ น แ ล ะ ต น เอ ง ที่ มี ชมและใหกําลังใจเพ่ือนของผูเรียน ซอนเด็กคน

ความเขมแขง็ หน่ึงไวหลังแผนกระดานผา และใหเดก็ ท่เี หลือพูด

ใหกําลังใจเดก็ ท่ีซอนตวั อยู แบง ปนความรูสกึ ของ

ผูเรียนเม่อื ไดยนิ คาํ ชม

ถงึ เพือ่ นของฉนั ลองคิดดูวาทําไมผูเรียนถึงชอบ วาดภาพดูวาผูเรียนคิดวาเพ่ือน ๆ เปนใครและ

เพ่ือนบางคน และแสดงความรูสึก ลองพูดคุยกับพวกเขาวาทําไมคุณถึงชอบหรือไม

ทมี่ ีกบั เพ่ือนคนน้นั ชอบพวกเขา และอภิปรายถึงการที่ผูเรียนได

สารภาพความรูสกึ ที่มีตอเพื่อน และทําอยางไรจึง

จะทาํ ใหผ เู รยี นไดค บกบั เพ่ือน ๆ ตอ ไป

รักษ าสั ญ ญ านี่ คิดถึงคําสัญญาที่เคยใหไวและ ใหเขียนถึงคําสัญญาท่ีคิดวารักษาไดยากท่ีสุด

ยากจงั แสดงใหรูวาคําสัญญาแบบไหน แลวแบ งปนกับ เพื่อน อภิปรายวาผูเรียนมี

ที่ รักษ าไดย าก เพราะเห ตุใด ความรสู กึ อยา งไรกบั กิจกรรมน้ี

ก า ร รั ก ษ า คํ า สั ญ ญ า น้ั น ถึ ง ไ ด มี

ความสาํ คญั

โตขึ้นฉัน อยาก อภิปรายวาผูเรียนชอบทํางาน ทําแถบกระดาษคาดศีรษะท่ีเขียนวา "อนาคต

เปน อะไร แบบไหนในอนาคตและถาจะ ของฉัน" และแนะนําตัวตนในอนาคตของผูเรียน

ทํางานนั้น ผเู รียนตองมีคณุ สมบตั ิ อภิปรายกับเพื่อนผูเรียนถึงงานท่ีพอแมทํา และ

อะไรบาง ถาโตเปนผใู หญผูเรยี นชอบ/อยากทาํ งานอะไร

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 25

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ช่อื กจิ กรรม จุดมุงหมาย เน้ือหา/รายละเอยี ด

กอดฟรี สมั ผัสวาการกอดกันดวยความรัก อานหนังสือ "กอดฟรี" และใหผูเรียนทําตัวแบบ
และการปลอบใจนน้ั เปนอยา งไร ตัวละครตัวเอกที่ถือปาย "กอดฟรี" และกอดคน
ท่ัวไปบนถนน แบงปนความรูสึกของผูเรียนเมื่อ
ผูเ รยี นกอดกบั ผูเรียนคนอ่นื

ท่ีมา: Wee, Shin, & Hanyang (2013)

Tyler และ Loventhal (2011) ศึกษาการประยกุ ตทฤษฎีพหุปญ ญา (MI) เขา กบั กลยทุ ธการสอน
ออนไลนสําหรับนักศึกษาระดับอุดมศึกษา (IHE) ผูเรยี นมีสวนรวมในการประเมินจุดแข็งของตนเอง และ
จุดแข็งทางพหุปญญาของผูเรยี น เพื่อตอบสนองความตองการในการพัฒนาพหปุ ญญาเปนรายบุคคล ทั้งน้ี
ผเู รยี นทีม่ ีความสามารถทางพหปุ ญญาดา นตา ง ๆ จะมลี ักษณะดงั นี้

1) ความสามารถดา นภาษา: ผเู รียนเหลานจี้ ะสามารถพัฒนาทักษะการฟงและเปนนกั พูดทดี่ ี
และมีทักษะการเลาเร่อื ง การอธิบาย การสอน รูจักใชอารมณขัน มีความเขาใจไวยากรณและความหมาย
ของคํา สามารถจดจําขอ มูล การโนมนา วจติ ใจคน และการวิเคราะหภาษา

2) ความสามารถดานตรรกะและคณิตศาสตร ผูเรียนเหลานี้มีแนวคิดในเชิงตรรกะและ
เชิงตัวเลข ทําใหเกิดการเช่ือมตอขอมูลแตละสวนยอย ๆ อยากรูอยากเห็นโลกรอบตัวอยูเสมอ ชอบตั้ง
คําถามและชอบทาํ การทดลอง

3) ความสามารถดา นมติ ิสมั พนั ธ: ผเู รียนเหลา นีร้ บั รูภาพและมิตไิ ดอ ยางแมน ยาํ
4) ความสามารถดานงรางกายและการเคลื่อนไหว: ผูเรยี นเหลาน้ีมีความเชีย่ วชาญในการใช
รา งกายเพื่อแสดงความคดิ และความรสู กึ และสามารถใชมือในการทํางาน หรอื ประดิษฐส ่งิ ตาง ๆ
5) ความสามารถดานดนตรี: ผูเรียนเหลาน้ีมีความสามารถในการรับรู เปล่ียนแปลง และ
แสดงออกเกยี่ วกับรูปแบบดนตรี
6) ความสามารถดานการเขาใจระหวางบุคคล: ผูเรียนเหลาน้ีพยายามมองเห็นสิ่งตาง ๆ
จากมุมมองของคนอื่นเพ่ือที่จะทําความเขาใจวาพวกเขาเหลาน้ันคิดและรูสึกอยางไร มีความสามารถ
ในการจัดการ และพยายามที่จะใหกลุมบรรลุความตกลงและสงเสริมการมีความรวมมือดวยการใชทั้ง
ภาษาพูดและและภาษากาย และมกั จะเปดรบั การสอื่ สารกับผอู ่ืน
7) ความสามารถดานการเขาใจตนเอง: ผูเรียนเหลาน้ีจะคนหาความฝนของเขา คนหา
ความสัมพันธ ความรูสึกภายในของตนเอง ความสัมพันธกับจุดแข็งและจุดออนของผูอื่น ทักษะบางอยาง

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 26

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ของผูเรียน ไดแก การไตรตรองและวิเคราะหตนเอง การตระหนักถึงความรูสึกภายใน การวิเคราะห
ความปรารถนาและความฝน การประเมนิ รปู แบบการคิด การใหเหตุผลกับตนเอง การเขาใจบทบาทของ
ตนในความสมั พนั ธกับผูอ ื่น

8) ความสามารถดานการเขาใจธรรมชาติ: ผูเรียนเหลานี้มีความสามารถในการจดจําและ
จําแนกพืชสัตวและสิ่งตา งๆ ในธรรมชาตไิ ดอ ยา งงา ยดาย

Shearer (2018) ไดทบทวนรายงานการวิจัยทางประสาทวทิ ยาท่ีเก่ียวของกับความสามารถทาง
ปญญามากกวา 500 เรื่อง ซ่ึงพบวา ความสามารถทางปญญาท่ัวไป (G: general intelligence) หรือ
สติปญญา (IQ) และพหุปญญา (MI) สามารถรวมเขาดวยกันผานระบบประสาททั่วไปและระบบประสาท
เฉพาะ ดังท่ีการดเนอร เคยตั้งขอสังเกตวา ผูเรียนแสดงใหเห็นถึงความสามารถทางปญญาที่แตกตางกัน
มาก แมในกลุมท่ีมคี ะแนนของระดับสติปญญา (IQ) ท่ีใกลเคียงกัน ผลการศึกษาทางประสาทวิทยาพบวา
ค ว า ม ส า ม า ร ถ แ บ บ พ หุ ป ญ ญ า ใน แ ต ล ะ ด า น จ ะ มี รู ป แ บ บ ก า ร ก ร ะ ตุ น ร ะ บ บ ป ร ะ ส า ท ท่ี แ ต ก ต า ง กั น
ผลการศึกษาแสดงใหเห็นวา พหุปญญาในแตละดานมีโครงสรางทางระบบประสาทคนละโครงสรางและ
มีความแตกตางจากโครงสรางทางระบบประสาทของระดับปญญาท่ัวไป (G: general intelligence หรอื
IQ) Shearer ไดเสนอแนวคิดวา หลักสูตรและการสอนสามารถเสริมสรางผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนของ
ผูเรียนได ถาใชรูปแบบการบูรณาการของระบบประสาทวิทยาศาสตร แมวาผูเรียนเหลานี้จะมีวัฒนธรรม
ท่ีแตกตางกัน ซึ่งมีหลักการ 5 ขอคือ 1) ทุกคนมีสมองที่ไมเหมือนใคร 2) ตองกระตุนจุดแข็ง 3) รูจักตัวเอง
4) กายมคี วามสมั พนั ธก ับจติ และมีอารมณเ ปนหางเสอื และ 5) ตอ งทาํ ใหม ีความหมาย

ภาพประกอบ 9 ประสาทวิทยาศาสตรเ กี่ยวกบั ความรคู วามเขาใจบุคคล 27
ท่ีมา: Shearer (2018)

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ในชวงสหสั วรรษ ครูจึงตอ งตอบคําถามท่สี าํ คัญตอไปน้ี
1) ทาํ อยางไรจึงจะจัดหอ งเรียน / โรงเรียนเพื่อสรา งบริบทใหเกิดการเรยี นรูสูงสุด
2) ทําอยางไรจึงจะเพ่ิมความยึดม่นั ผกู พันทางปญญาผานสือ่ และการเรียนการสอน
ในหลักสตู ร
3) ทาํ อยางไรจงึ จะสามารถสง เสรมิ ความเปน เลิศทางวชิ าการ
4) ทาํ อยางไรจึงจะสามารถสอนใหผ ูเรียนสามารถถายทอดความรูจากหองเรียน
สชู วี ติ จริง
5) ทาํ อยางไรจึงจะสามารถพัฒนา “เด็กทัง้ คน” และปลกู ฝงใหรกั การเรียนรู
ตลอดชีวติ

ตาราง 3 พหปุ ญ ญาและความเช่ือมโยงกบั สวนของความรคู ิดและตําแหนงของระบบประสาท

พหุปญญา สว นของความรูคิด ระบบประสาทสวนหลัก ระบบประสาทสวนยอย

Interpersonal - การรบั รูทางสังคม - Frontal - Medial – temporal

- ความรูความเขาใจ - Temporal - Amygdala

ระหวา งบคุ คล - Cingulate - Dorsolateral PFC

- ความเปนผนู าํ ทางสังคม - Parietal - Anterior cingulate

ทมี่ ีประสทิ ธผิ ล - Superior temporal sulcus

Intrapersonal - ความตระหนกั ในตนเอง - Frontal - Prefrontal-cortex

- การควบคมุ ตนเอง - Cingulate - Anterior cingulate

- การทําหนาที่พิเศษ - Temporal - Dorsomedial PFC

- การบรหิ ารจัดการตนเอง - Parietal - Lateral prefrontal

และคนอืน่ - Subcortical - Ventromedial

Logical- - ตรรกเชงิ คณิตศาสตร - Frontal - Prefrontal

Mathematical - ตรรกเชิงเหตุผล - Parietal - Intraparietal sulcus

- Temporal - Inferior parietal lobule

Linguistic - การพดู - Temporal - Superior temporal gyrus

- การอาน - Frontal - Inferior frontal gyrus

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 28

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

พหปุ ญญา สว นของความรูคิด ระบบประสาทสวนหลัก ระบบประสาทสวนยอย

- การเขยี น - Parietal - Broca’s area

- การสื่อความหมายหลาย - Posterior inferior frontal

รปู แบบ gyrus

Spatial - การรูค ดิ ดานมติ ิสัมพนั ธ - Frontal - Premotor cortex

- การทํางานกับวตั ถุ - Parietal - Motor cortex

ส่งิ ของ - Temporal - Medial temporal

- ทัศนศลิ ป - Occipital - Prefrontal

- การนาํ ทางแบบมติ ิ

สัมพนั ธ

Musical - การรับรทู างดนตรี - Frontal - Superior temporal gyrus

- ดนตรีและอารมณ -Temporal - Primary auditory cortex

ความรูส ึก -Subcortical - Premotor cortex

- การผลติ ดนตรี - Cerebellum - Basal ganglia

- Supplementary motor

Kinesthetic - การควบคุมการเคล่ือนไหว - Frontal - Motor cortex

ของรางกาย - Parietal - Primary motor

- มีความเช่ียวชาญในการ - Subcortical - Cortex premotor

ใชมอื ท้งั 2 ขา ง cerebellum - Cortex basal ganglia

- ชอบใชส ญั ลกั ษณ

Naturalistic - รปู แบบความคิด - Temporal - Superior temporal sulcus

- เขาใจสง่ิ มชี ีวิต - Subcortical - Amygdala

- เขาใจสตั ว - Brainstem

- เขาใจชวี วทิ ยาของพืช - Thalamus

- Midbrain

- Basal ganglia

ทมี่ า: Shearer (2018)

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 29

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

Mariyana และ Ocih (2017) ไดศึกษาการบูรณาการกิจกรรมในรมและกลางแจงเพื่อเพ่ิม
ศักยภาพพหุปญญ าของเด็กปฐมวัย ดวยการออกแบบสนามเด็กเลนในรมและกลางแจงเพื่อ
จดั สภาพแวดลอ มการเรียนรใู นสถานศกึ ษา

ภาพประกอบ 10 การจัดสภาพแวดลอมการเรยี นรูใ นสถานศกึ ษาแบบบูรณาการ
ท่ีมา: Mariyana & Ocih (2017)

ทั้งน้ีมีวิธีการที่หลากหลายในการสรางบรรยากาศการเรียนรูท่ีเสริมสรางศักยภาพพหุปญญาของ
ผูเรียน ทําใหการเสริมสรางศักยภาพดานพหุปญญากลายเปนแนวคิดพื้นฐานของกระบวนการเรียนรูใน
เด็กปฐมวัย โดยครูซ่ึงตองมีความอดทน เอาใจใสดูแล และรอบรูจะเปนบุคคลสําคัญที่จะเอ้ือใหเกิด
กระบวนการเรยี นรูนี้ ผลการวิจัยพบวา 1) รูปแบบการบูรณาการกิจกรรมในรมและกลางแจงสามารถเพ่ิม
ศักยภาพดา นพหุปญญาของผูเรยี น 2) รูปแบบการบูรณาการกิจกรรมในรมและกลางแจงกับการออกแบบ
กระบวนการเรียนรู หรือ Lesson plan activity แบงออกเปน Daily activity plan (DAP), Weekly
activity plan (WAP), Annual activity plan (AAP) ซ่ึงสวนของพื้นที่กิจกรรมอยางนอยควรประกอบดวย
สวนกลางแจง ไดแก สวนรีไซเคิล ช้ันเรียนแบบกิจกรรมกลมุ ชั้นเรียนอนุบาล สนามเด็กเลน หอง ICT
ท่ีจอดรถ หองปฏิบัติงาน หองอาหารของโรงเรียน อัฒจันทร หองนํ้า หองสมุด สวนหยอม A ถึง Z
มินิฟารม หองแล็บสีเขียวและพื้นที่ปฏิบัติการ ดังนั้นครูผูสอนท่ีมีแนวทางในการสอนท่ีแตกตางกัน
จะสามารถออกแบบการเรยี นรูใหเขาถึงผเู รยี นไดอ ยา งมีประสทิ ธิภาพ

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 30

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ในประเทศไทย มีผูทําการศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนา
ศักยภาพผูเรียนดังน้ี ใน พ.ศ. 2550 พบวา รูปแบบพหุปญญาเพ่ือการเรียนรูสําหรับการจัดการศึกษาใน
บริบทของสังคมไทยที่พัฒนาข้ึน รูปแบบพหุปญญาเพ่ือการเรยี นรู หรือรูปแบบ ACACA เปนแนวทางใน
ก า ร จั ด ป ร ะ ส บ ก า ร ณ ก าร เรี ย น รูท่ี เน น ก าร พั ฒ น า ศั ก ย ภ าพ แ ล ะ ค ว าม ถ นั ด ข อ ง ผู เรีย น เป น สํ าคั ญ
ซึ่งสอดคลองกับการปฏิรูปการศึกษาท่ีเนนผูเรียนเปนศูนยกลางของการเรียนรู โดยการใหผูเรียนไดลงมือ
ปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรูดวยตนเองตามขั้นตอนการจัดประสบการณการเรียนรู 5 ข้ันตอน คือ
1) ข้ันผูเรียนลงมือปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรูดวยตนเองอยางมีชีวิตชีวา (Active learning) 2) ขั้นผูเรียน
ปฏิบัติกิจกรรมกลุมรวมกับผูอื่นในกลุมยอย (Cooperative learning) 3) ขั้นผูเรียนวิเคราะหกิจกรรมการ
เรียนรู (Analysis) 4) ขั้นผูเรียนสามารถสรุปและสรางองคความรูดวยตนเอง (Constructivism) 5) ข้ันผูเรียน
สามารถนําสิ่งท่ีไดเรียนรูไปประยุกตใชไดอยางมีความหมาย (Application) ผลการประเมินพบวารูปแบบ
พหุปญญาเพื่อการเรียนรูสําหรับการจัดการศึกษาในบริบทของสังคมไทย มีประสิทธิภาพในการเพ่ิม
ความสามารถทางพหุปญญา 9 ดานของผูเรียนปฐมวัย โดยมีกลไกที่สําคัญ คอื 1) การปรับเปล่ียนวิธีสอน
ของครู ใหเปนการจัดกระบวนการเรียนรูจัดเน้ือหาสาระและกิจกรรมใหสอดคลองกับความสนใจและ
ความแตกตางของผูเรียน และมีการบูรณาการผสมผสานสาระความรูดานตาง ๆ อยางไดสัดสวนสมดลุ มี
การฝกทักษะ กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณการฝกปฏิบัติลงมือทาํ และการประยุกต
ความรูไปใชเพื่อปองกันและแกไข ปญหา รวมท้ังปลูกฝงคุณธรรมและคานิยมท่ีดีงาม และ 2) การสราง
ความรว มมือของผปู กครองและชมุ ชนเพื่อรวมกันพฒั นาผูเรียนตามศกั ยภาพ (เยาวพา เดชะคุปต, 2550)

Tiantong และ Tongchin (2013) ไดทําการศึกษาเพื่อประเมินการสนับสนุนรปู แบบการเรยี นรู
แบบรวมมือบนเว็บไซต (Web – based collaborative learning model) ดวยการประเมินแบบซิปป
(Stufflebeam’s CIPP evaluation model) นอกจากน้ี การเรียนรูผานเทคโนโลยีที่ทําหนาท่ีเปน
สื่อกลางในการเสรมิ สรา งกิจกรรมกลุม โดยเปนชองทางการมีปฏิสัมพันธระหวางผูเรียนกับครู และผเู รียน
กบั ผูเรียนในขณะที่ทุกคนไมไดอยูประจําในหองเรียน จะเอ้ือการเขาถึงแหลงความรูตามความตองการของ
ผูเรยี นเปนรายบุคคล รวมท้ังการสื่อสาร การแลกเปลี่ยนขาวสาร การรูคดิ และการมีสวนรวมของผูเรียน
อีกดวย ผลจากการศึกษาพบวา การเรียนรูรวมกันบนเว็บไซตสรางความพึงพอใจของผูเรียนที่มีตอ
ประสบการณการเรียนรู สามารถสงเสริมทัศนคติท่ีดีตอเน้ือหาวิชาและเพิ่มความแข็งแกรงทางวิชาการให
ผเู รียนเพราะมคี วามเขาใจทลี่ ึกซงึ้ ยงิ่ ขน้ึ

สุนันท สีพาย และคณะ (2559) ไดศึกษาแนวทางการพัฒนาศักยภาพดานพหุปญญาในเด็ก
ปฐมวัย ผลการศึกษาพบวา การวางแผนแบบบูรณากิจกรรมในเด็กเล็กเพ่ือสงเสริมความสามารถและ

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 31

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

พัฒนาการของพฤติกรรมทางพหุปญญาใหเพ่ิมสูงข้ึนอยา งมีนัยสําคัญทางสถิติ เชน ในดานภาษา ตรรกะ
และคณติ ศาสตร การเคล่ือนไหวทางรา งกาย ดนตรี การเขาใจผูอ ่นื และส่ิงแวดลอ มตามธรรมชาติ

3. แบบคดั กรอง

แบบคัดกรอง (Screening test) เปนวิธีการที่ใชในการระบุตัวตนของเด็กเล็กท่ีอาจมีความเสี่ยง
ตอปญหาสุขภาพพัฒนาการหรือดานอื่น ๆ ทําไดง าย ใชเ วลาไมน านนัก และราคาไมแพง แตจําเปนตองมี
การพิจารณาอยางรอบคอบในการใชขอมูลการคัดกรอง เนื่องจากโปรแกรมการตรวจคัดกรองจะชวยลด
ความเจ็บปวยและความพิการ วิธีการคัดกรองที่ใชอาจรวมถึงการประเมินพัฒนาการของเด็กแตละคน
ไมวาจะโดยการประเมินโดยตรงของเด็กหรือตามรายงานของผูปกครองและผูดูแลคนอื่น ๆ และใช
ประโยชนในการปองกันความลาชาของพัฒนาการ หรือสงเสริมผูเรียนในกลุมพัฒนาการปกติ เปนตน
(Gilliam, Meisels & Mayers, 2005)

การสรางแบบคัดกรอง มีขั้นตอนคลายคลึงกับแบบทดสอบ แบบวัด แบบประเมิน หรือแบบ
วินิจฉัยอ่ืน ๆ โดย อุทุมพร จามรมาน (2532) สรุปวามี 2 ขั้นตอนหลักคือ (1) ขั้นตอนการสราง
จะเปนการศึกษาแนวคิด ทฤษฎี การกาํ หนดขอบเขต การใหความหมายของลักษณะท่ีจะวัด การกําหนด
จํานวนขอสอบและรูปแบบ การเขียนคําช้ีแจง การเขียนขอความ การทดลองใช และการปรับปรุง
เคร่ืองมอื วัด (2) ขั้นตอนการพัฒนาเคร่อื งมือ เปนการนําเครื่องมือที่ปรับปรงุ แลวไปทดลองใชกับกลุมท่ีมี
ขนาดใหญขึ้น เพ่ือวิเคราะหหาความเชอ่ื ม่ันของเครือ่ งมอื วิเคราะหหาเกณฑในการแปลผล และจัดทําคูมือ
ที่เกย่ี วกับการแปลผล และการใชเ ครื่องมือ

ถาหากจําแนกรายละเอยี ดของขัน้ ตอนท้งั สองแลว สามารถแบงเปน ขัน้ ตอนยอยได 9 ข้ัน ดงั นี้
ขนั้ 1 การกําหนดขอบเขตและจดุ มุง หมายในการพฒั นาแบบคดั กรอง เปนการกําหนดกรอบ

ประเด็นเนือ้ หาของพฤติกรรมทต่ี องการจะวดั หรือคดั กรอง และคณุ ลักษณะของกลุม เปาหมายท่ีใชแบบคัด
กรอง โดยอาจมกี ารศกึ ษาถงึ สภาพของพฤตกิ รรมตั้งแตในอดีต ปจจบุ ัน และอนาคต เพื่อเปนแนวทาง
เบอ้ื งตนในการกาํ หนดพฤติกรรมดังกลา วใหตรงกับสภาพความเปนจริงมากทีส่ ดุ

ขั้น 2 การกําหนดโครงสรางและนิยามตัวแปรท่ีจะวัด เปนการศึกษานิยามและทฤษฎี
เอกสารและแบบทดสอบ หรือแบบคดั กรองแบบตาง ๆ ท่ีเก่ียวของกับลักษณะที่ตองการจะวัด เพ่ือใหเกิด
ความชัดเจนในนิยามและลักษณะของพฤติกรรมนั้น ๆ โดยกําหนดไวใหเปนรูปธรรมที่สามารถวัดหรือ
สังเกตได หรือเปนการแปลงจากลักษณะนามธรรมใหเปนรูปธรรม ซึ่งตองเขียนนิยามส่ิงท่ีตองการศึกษา

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 32

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ใหมใ หชัดเจน เพ่ือประโยชนในการสรางแบบคัดกรองใหถูกตอ ง นิยามอาจจะไมเหมือนเดมิ ก็ได แตตองมี
เหตผุ ลสนบั สนุนแนวคดิ ดังกลา ว

ข้ัน 3 เลือกรูปแบบ ชนิด และประเภทของแบบคัดกรอง โดยท่ัวไปการพัฒนาแบบทดสอบ
หรอื แบบคัดกรองแบบหลายชนิด หลายประเภท เชน ประเภทขอความเด่ียว ประเภทขอ ความคู ประเภท
สถานการณ และประเภทภาพ เปนตน นอกจากนี้การกําหนดคําตอบก็มีรูปแบบหลายประเภท เชน
เลือกตอบถูก – ผิด เลือกตอบเพียงคําตอบเดียว เลือกตอบไดมากกวา 1 คําตอบ เลือกตอบใหเรียงลําดับ
ใหเติมขอความสั้น ๆ และอาจเปนมาตราสวนประมาณคา เปนตน ดังนั้นควรมีการพิจารณาใหเหมาะสม
ประเดน็ เน้อื หาและลักษณะกลมุ เปา หมายเปน สําคัญ

ขั้น 4 เขียนขอ คาํ ถามตามนิยามพฤตกิ รรมแตละดาน เปนการสรางขอคําถามหรือลักษณะท่ี
แสดงถงึ พฤติกรรมนนั้ ๆ ใหสอดคลอ งกับโครงสรางและนิยามการวัด ซึ่งในข้ันเริ่มตน ควรสรางคาํ ถามใหมี
จํานวนเปน 2 เทา ของขอคําถามท่ีนําไปใชจริง โดยควรเขียนขอคําถามท่ีเขาใจงายที่สุด มีความชัดเจน
รัดกุม กะทัดรัด ไมใชคําถามซอนคําถาม และมีการเรียงคําถามตามลําดับความคิด คํานึงถึงความสนใจ
และความกระตือรือรน ของผตู อบ

ขั้น 5 ตรวจสอบคุณภาพดานความตรงเชิงเนื้อหา โดยใหผเู ช่ยี วชาญท่ีมีความรูความสามารถ
เฉพาะดานเปนผูตรวจสอบและพิจารณาความถูกตองของนิยาม ภาษา และรูปแบบ รวมท้ังพิจารณาวา
แตละขอคําถามมีความสอดคลอ งกับจดุ มุง หมายของแบบคดั กรองหรือไม แลวพจิ ารณาปรับปรุงแกไข

ขนั้ 6 ตรวจสอบคณุ ภาพดานอํานาจจําแนก เปน การพจิ ารณาถึงความสามารถของแบบคัดกรอง
ในการจําแนกผเู รยี นออกเปน 2 กลุม ตามจุดมงุ หมายของแบบคดั กรอง คือ กลุมที่มีคุณลักษณะที่ตองการ
และกลุมท่ีไมมีคุณลักษณะท่ีตอ งการ โดยการนําแบบคัดกรองไปเก็บขอมูลกับกลุมเปาหมายแลวนําผลมา
วิเคราะห ดว ยการหาคาทหี รือคาสมั ประสิทธ์ิสหสัมพันธระหวางคะแนนรายขอ กับคะแนนรวมจากขออื่น
ๆ ท่ีเหลือท้ังหมด โดยการหาคาสัมประสิทธ์ิของเพียรสัน (Pearson’s product moment correlation
coefficient) คัดเลือกข อคําถามท่ีมีนัยสําคัญ ทางสติติ แสดงวาเปน ขอคําถามท่ี สามารถใช
ในการจําแนกผเู รยี นออกเปน 2 กลุมตามตอ งการ แลวจึงปรบั ปรุงแกไขใหขอคาํ ถามมีความสมบูรณย ง่ิ ขึ้น

ข้ัน 7 ตรวจสอบคุณภาพดา นความเช่ือมั่น เปนการพิจารณาความสามารถของแบบคัดกรอง
ในการท่ีจะวัดพฤติกรรมที่ตองการแลวไดผลคลายคลึงกัน โดยการนําแบบคัดกรองไปเก็บขอมูลกับ
กลุมเปาหมายแลวนําผลมาวิเคราะหดวยวิธีการวัดความสอดคลองภายใน (Internal consistency)
โดยหาคาสัมประสิทธ์ิแอลฟา ของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ซ่งึ ตองไดแค .70 ขึ้นไป
ถือวาผา นเกณฑค วามเชือ่ ม่นั

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 33

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ข้ัน 8 การสรางเกณฑปกติ (Norms) ซ่ึงเปนคะแนนท่ีบงชี้ถึงระดับความสามารถหรอื สําหรับ
แปลความหมายของผูที่ไดรับการคัดกรองวาอยูระดับใดของกลุมประชากรเปาหมาย หากตองการสราง
เกณฑปกติระดับทองถ่ินหรือระดับจังหวัด จะมีการเก็บขอมูลเปาหมายท่ีมีขนาดใหญและมีความเปน
ตัวแทนของประชากร แลวคํานวณคะแนนมาตรฐาน (Standard score) และคาเปอรเซ็นไทล
(Percentile)

ขั้น 9 การจัดทําคูมือการใชแบบคัดกรอง ซึ่งเปนการอธิบายถึงแนวทางและวิธีการในการนํา
แบบคดั กรองไปใช โดยในคูมือดังกลาวมตี อ งมีสวนประกอบของรายละเอียดคือ วัตถุประสงคของแบบคัดกรอง
ลักษณะของแบบคัดกรอง การพัฒนาแบบคดั กรอง คุณภาพของแบบคัดกรอง วิธีการดาํ เนินการคัดกรอง
การตรวจใหคะแนน แปลความหมายคะแนน และการใชเกณฑป กติในการแปลผล

4. งานวิจัยท่ีเกี่ยวของ

เกษตรชัย และหีม และอุทิศ สังขรัตน (2554) ไดพัฒนาแบบคัดกรองพฤติกรรมเส่ียงตอ
การรังแกผูอื่นของผูเรียนโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลาม ในจังหวัดสงขลา ในกลุมผูเรยี นปการศึกษา
2553 จํานวน 1,592 คน ซ่ึงกระบวนการพัฒนาแบบคัดกรอง โดยการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรูเพ่ือ
กาํ หนดนยิ ามเชิงปฏบิ ัติการ การประชุมโตะ กลมเพ่ือสรา งแบบคัดกรองฉบบั รา ง การวเิ คราะหค ุณภาพดา น
ความเที่ยงตรง ความเช่ือม่ัน และการวิเคราะหโครงสรางแบบคัดกรองโดยใชโปรแกรม R ผลการวิจัยพบวา
แบบคัดกรองพฤติกรรมเส่ียงตอการรังแกผูอื่นของผูเรียนชุดท่ี 1 มีขอคําถาม 26 ขอ มีคาดัชนีความ
สอดคลอง 0.80 – 1.00 คาอํานาจจําแนก (คา T) อยูระหวาง 2.98 – 12.44 คาสหสัมพันธระหวาง
คะแนนรายขอกับคะแนนรวมขอที่เหลืออยูระหวาง 0.33 – 0.70 คาสัมประสิทธ์ิอัลฟาของครอนบาค
เทากับ 0.943 ตําแหนงเปอรเซ็นไทลของเกณฑปกติอยูระหวาง 0.04 – 99.96 และคะแนนทีปกติอยู
ในชวง T18 – T84 แบบคัดกรองพฤติกรรมเสี่ยงตอการรังแกผูอื่นของผูเรียนชุดท่ี 2 มีขอคําถาม 28 ขอ
มีคาดัชนีความสอดคลอ ง 1.00 คาอํานาจจําแนก (T) อยูระหวาง 7.27 – 18.65 คาสหสัมพันธระหวาง
คะแนนรายขอกับคะแนนรวมขอที่เหลืออยู 0.28 – 0.82 คาสัมประสิทธ์ิอัลฟาของครอนบาคเทากับ
0.954 ตําแหนงเปอรเซ็นไทลของเกณฑปกติอยูระหวาง 0.29 – 99.96 และคะแนนทีปกติอยูในชว ง T22
– T84

กมลวรรณ อังศรสี ุรพร (2554) ไดศึกษาความสามารถทางพหุปญญาของเดก็ ปฐมวัยท่ีไดรับการ
จัดกิจกรรมตามรูปแบบพหุปญญาเพ่ือการเรียนรูโดยใชนิทานเปนสื่อ กลุมตัวอยางคือ ผูเรียนปฐมวัย
ช้ันอนุบาล 1 ภาคการศึกษาท่ี 2 ปการศึกษา 2553 โรงเรียนสาธิตพัฒนา เครื่องมือคือ แผนการจัด

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 34

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

กิจกรรมตามรูปแบบพหุปญญาเพ่ือการเรียนรู โดยใชนิทานเปนสื่อและแบบสังเกตพฤติกรรม
ความสามารถทางพหุปญญาซ่ึงมีคาความเช่ือมั่น 0.85 ผลการวิจัยพบวา เด็กปฐมวัยที่ไดรับการจัด
กจิ กรรมตามรูปแบบพหุปญญาเพ่ือการเรียนรูโดยใชน ิทานเปนสื่อมีพัฒนาการทางพหุปญญาเกือบทุกดาน
อยูในระดับสูง ยกเวน ดานรางกายและการเคล่ือนไหว และดานธรรมชาติอยูในระดับปานกลาง โดยมี
แนวโนมสูงขึ้นในแตละชวงของการเปรียบเทียบ เดก็ ปฐมวัยที่ไดรบั การจัดกิจกรรมตามรปู แบบพหุปญญา
เพ่ือการเรียนรูโดยใชนิทานเปนส่ือมีความสามารถทางพหุปญญาท้ัง 9 ดาน สูงขึ้นอยางมีนัยสําคัญทาง
สถติ ทิ ่รี ะดบั .05 ในเกือบทุกชวงของการเปรยี บเทยี บ

เนตรดาว มุงหมาย ประสาท เนืองเฉลิม และประยูรวงศ จันทรา (2556) ผลการจัดการเรียนรู
วทิ ยาศาสตรตามแนวคดิ พหปุ ญ ญา เรื่องบรรยากาศในชวี ติ ประจําวันช้ันมัธยมศึกษาปท่ี 1 การวิจัยมีความ
มุงหมายเพ่ือเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเรียนช้ันมัธยมศึกษาปท่ี 1 ท่ีไดรับการเรียนรูตาม
แนวคิดพหุปญญาระหวางกอนเรียนและหลังเรียน เพ่ือศึกษาพัฒนาการดานพหุปญญาของผูเรียนช้ัน
มัธยมศกึ ษาปที่ 1 ที่ไดร ับการเรยี นรูตามแนวคดิ พหุปญญา และศึกษาความมุงม่ันในการทาํ งานของผูเรยี น
ชนั้ มัธยมศึกษาปท่ี 1 ท่ไี ดรับการเรยี นรูต ามแนวคิดพหุปญ ญา กลมุ ตัวอยางที่ใชในการศกึ ษาเปน ผูเรยี นช้ัน
มัธยมศึกษาปท่ี 1 โรงเรยี นนาจานศึกษา อําเภอสีชมพู จังหวัดขอนแกน ภาคเรียนท่ี 2 ปการศึกษา 2554
จํานวน 41 คน โดยการสุมแบบแบงกลุม (Cluster random sampling) เคร่ืองมือท่ีใชในการวิจัยไดแก
1) แผนการจัดการเรียนรูตามแนวคิดพหุปญญา 6 แผน 2) แบบผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี นวิชาวิทยาศาสตร
จํานวน 30 ขอ มีคาอํานาจจําแนกรายขอระหวาง 0.22 – 0.82 ความเช่ือม่ันของแบบทดสอบทั้งฉบับ
เทากับ 0.82 3) แบบวัดพัฒนาการดานพหุปญญา จํานวน 8 ดาน เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5
ระดับ พบวา ระดับความเหมาะสมมีคาเฉล่ียเทากับ 4.74 4) แบบวัดความมุงม่ันในการทํางานจํานวน 20
ขอ เปนแบบมาตราสวน ประมาณ คา 5 ระดับ มีคาอํานาจจําแนกรายขอตั้งแต 0.36 – 0.78
คาความเช่ือมั่นทั้งฉบับเทากับ 0.91 สถิติที่ใชในการวิเคราะหขอมูล ไดแก คาเฉล่ีย สวนเบ่ียงเบน
มาตรฐาน รอยละ และทดสอบสมมติฐานดว ย Dependent samples t–test ผลการวิจัยพบวา ผูเรียนท่ี
ไดรับการจัดการเรียนรูตามแนวคิดพหุปญญามีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสูงขึ้น พัฒนาการ
พหุปญญาสงู ขน้ึ และผูเรยี นมีความมงุ มั่นในการทาํ งานอยูในระดบั มากที่สุด

สุภาภรณ ปนกลํ่า (2557) ศึกษาผลการใชกิจกรรมศิลปะเชิงพหุปญญาตามแนวคิดของโฮเวิรด
การดเนอรที่สงเสริมความสุขและทักษะทางศิลปะในเด็กปฐมวัย มีวัตถุประสงคของการวิจัยเพ่ือ ศึกษา
ความสุขของเด็กปฐมวัยโดยใชกิจกรรมศิลปะเชิงพหุ ปญญาตามแนวคิดของการดเนอร เพื่อศึกษา
ผลการศึกษาทักษะทางศิลปะของเด็กปฐมวัยโดยใชกิจกรรมศิลปะ เชิงพหุปญญาตามแนวคิดของ
การดเนอร และ ศึกษาผลการศึกษาความพึงพอใจของเด็กปฐมวัยตอรูปแบบ กิจกรรมศิลปะเพ่ือสงเสริม

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 35

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ความสุขและทักษะทางศิลปะเชิงพหุปญญาตามแนวคิดของการดเนอร กลุมตัวอยางคือ ผูเรียนชนั้ อนุบาล
ปที่ 3 โรงเรียนสาธิตมหาวทิ ยาลัยศิลปากร จํานวน 50 คน ทดลองในภาคเรียนท่ี 1 ป การศกึ ษา 2557 ใช
เวลาในการทดลองสัปดาหละ 2 คร้งั ครั้งละ 50 นาที เปน ระยะเวลา 8 สัปดาห รวมท้งั หมด 16 คาบเรียน
เครื่องมือท่ีใชในการวิจัยคร้ังนี้ คือ กิจกรรมศิลปะเชิงพหุปญญาตามแนวคิดของการดเนอร ที่สงเสริม
ความสุขและทักษะทางศิลปะในเด็กปฐมวัยแบบประเมินความสุข กอนและหลังทดลอง แบบประเมิน
ทักษะศิลปะสําหรับเด็กปฐมวัย และ แบบสอบถามความพึงพอใจสําหรับเด็กปฐมวัย การวิเคราะหขอมูล
โดยหา คาสถิติพื้นฐานของคะแนนเฉล่ียรอยละ มัชฌิมเลขคณิต (Mean) และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
(Standard Deviation) ของกลุมทดลองและกลุมควบคุม และการทดสอบคา (t – test) แบบ Dependent
ผลการวิจัย พบวา ความสุขของเด็กปฐมวัยหลังการเขารวมกิจกรรมเชิงพหุปญญาตามแนวคิดของ
การดเนอร สูงกวากอนเขารวมกิจกรรมอยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ีระดับ 0.01 โดยกอนเขารวมกิจกรรม
ศิลปะมีคาเฉลี่ยเทากับ 42.93 และหลังรวมกิจกรรมศิลปะมีคาเฉล่ียเทากับ 49.77 ทักษะศิลปะของเด็ก
หลังการเขารวมกิจกรรมเชิงพหุปญญาตามแนวคิดของการดเนอร เพ่ือสงเสริมความสุขและทักษะศิลปะ
ของเด็กปฐมวัยในภาพรวมอยูในระดับสูงมีคาเฉลี่ย 7.82 และ มีคาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 1.40 และ
ความพึงพอใจท่ีมีตอกิจกรรมเชิงพหุปญญาตามแนวคิดของการดเนอรเพ่ือสงเสริมความสุขและทักษะ
ศิลปะของเด็กปฐมวัยในภาพรวมอยูในระดับมากที่สุด มีคาเฉล่ีย 9.31 และมีคาสวนเบ่ยี งเบนมาตรฐาน
1.53 และ เด็ก ๆ มีพฤติกรรมสนใจตอการเรียนรูในระดบั มากท่สี ุด

วชิรา แสนโกศิก (2561) งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงคเพ่ือพัฒนาแอปพลิเคชันฝกการรูจักและเขาใจ
ตนเองสําหรับเพิ่มเชาวนปญญา ดานการรูจักและเขาใจตนเองของผูเ รียนระดับประถมศึกษา เพื่อสราง
แบบวัดเชาวนปญญาดานการรูจักและเขา ใจตนเอง และ เพื่อศึกษาผลการใชแ อปพลิเคชนั ฝกการรูจักและ
เขาใจตนเอง โดยการเปรียบเทียบคะแนนเชาวนปญญาดานการรูจักตนเองจากแบบวัดกระดาษดินสอ
และคาเฉลี่ยความถูกตองและระยะเวลาตอบสนองจากแบบวัดดว ยคอมพิวเตอร ระหวางกอนกับหลังการ
ใชแอปพลเิ คชัน และทดสอบปฏิสัมพันธระหวางเพศกับเชาวนปญญาทั่วไป หลังการใชแอปพลิเคชันกลุม
ตัวอยางเปนผูเรียนระดับประถมศึกษา จํานวน 80 คน เครื่องมือที่ใชในการวิจัย คือ 1) แอปพลิเคชันฝก
การรูจักและเขาใจตนเอง 2) แบบวัดเชาวนปญญาดานการรูจักและเขาใจตนเองกระดาษดินสอ และ
คอมพิวเตอร 3) เคร่ืองวัดคลื่นไฟฟาสมองชนิดพกพา Emotiv Epoc+ จํานวน 14 อิเล็กโทรด วิเคราะห
ขอมูล ดวยคาเฉล่ีย สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติทดสอบที วิเคราะหความแปรปรวนสองทาง
ผลการวิจัยปรากฏวา 1) แอปพลิเคชันฝกการรูจักและเขาใจตนเองเปน Desktop application
บนจอคอมพิวเตอรป ระกอบดวย 6 กิจกรรม มีความเหมาะสมในการเพ่ิมเชาวนปญญาดานการรจู ักและ
เขาใจตนเองระดับมากท่ีสุด 2) แบบวัดเชาวนปญญาดานการรูจักและเขาใจตนเองกระดาษดินสอมีคา

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 36

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ความเที่ยงและแบบวัดดวยคอมพิวเตอรมีความตรงเชิงเน้ือหาในระดับสูง 3) ผลการใชแอปพลิเคชันฝก
การรูจักและเขาใจตนเอง วัดดวยแบบวัดกระดาษดินสอ แบบวัดคอมพิวเตอร และเครื่องวัดคล่ืนไฟฟา
สมอง พบวาคะแนนเชาวนปญญาดานการรูจัก และเขาใจตนเองหลังการทดลองของกลุมตัวอยางสูงกวา
กอนการทดลองอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 05 โดยพบความแตกตางระหวางเพศตอคะแนน
เชาวนปญญาดานการรูจักและเขาใจตนเองดวยแบบวัดกระดาษดินสอ และ ระหวางกลุมเชาวนปญญา
ท่ัวไปสูงกับเชาวนปญญาท่ัวไปตํ่าตอคะแนนเชาวนปญญาดานการรูจักและเขาใจตนเอง ดวยแบบวัด
คอมพิวเตอร และคาพลังงานสัมบูรณข องคลื่นไฟฟาสมองของกลุมตัวอยาง มีชวงความถ่ีคลื่นไฟฟาสมอง
Theta Alpha และ Lower Beta หลงั ทดลองสงู กวา กอนการทดลองทีต่ ําแหนง AF3 F7 F3 FC5 FC6 F4
F8 AF4 P7 P8 T7 และ T8 และปรากฏผลปฏิสัมพันธระหวางเพศกับเชาวนปญญาทัว่ ไป พบทัง้ จากแบบ
วัดกระดาษดินสอ แบบวัดคอมพิวเตอร และคลื่นไฟฟาสมอง สรุปไดวา แอปพลิเคชันฝกการรูจักและ
เขาใจตนเองสามารถเพ่ิมเชาวนป ญญาดานการรูจักและเขาใจ ตนเองของผูเรียนระดับประถมศกึ ษาได

5. กรอบแนวความคดิ ในการวิจัย

จากการศึกษาแนวคิดและทฤษฎีที่เก่ียวของกับรูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญา
เพื่อการพัฒนาศักยภาพผูเรียน ขางตน พบวา การพัฒนาศักยภาพผูเรียนในทุก ๆ การศึกษาเปนการพัฒนา
ผานกระบวนการเรียนรูทั้งในหองเรียนและนอกหองเรียน โดยมีสื่อชวยในการสงเสริมความสามารถ
ดา นตาง ๆ ของผเู รยี น

จากแนวคิดของ Biggs (1989) รูปแบบ 3 – P ของกระบวนการเรียนรู ในระยะ 1 – P เรียกวาระยะ
Presage หรือ ระยะทํานายหรือ ปจจัยทํานาย มี 2 องคประกอบ ไดแก 1) คุณลักษณะของผูเรียน เชน
ประสบการณการเรียนรูท่ีมีอยูกอน และความรูความเขาใจในปจจุบัน และ 2) บริบทการเรียนรูของครูและ
โรงเรียน เชน โครงสรางบทเรียน วิธีการสอน และการประเมินผล ในระยะ 2 – P เรียกวาระยะ Process
หรือ กระบวนการ มี 2 องคประกอบ ไดแก 1) ความเชื่อเก่ียวกับบริบทโรงเรยี นของผูเรียน เชน ท่ีโรงเรียนนี้
มีการสอนท่ีดี และ 2) การเขาถึงการเรียนรูของผูเรียน เชน ผูเรียนมีวิธีการเรียนรูอยางไร เชน เรียนแบบ
ลึกซ้ึงหรือเรยี นแบบผิวเผิน และระยะ 3 – P เรียกวา ระยะ Product หรอื ผลลัพธ ไดแก ผลลัพธการเรียนรู
ของผูเรียน เชน ผูเรียนไดเรยี นรูอ ะไร ในเชิงคณุ ภาพและปรมิ าณ จากรูปแบบ 3 – P ของกระบวนการเรยี นรู
อธิบายวา คุณลักษณะของผูเรียนและบริบทการเรยี นรูของครูและโรงเรียนสงผลตอความเช่ือเกี่ยวกับบริบท
โรงเรียนของผูเรียน การเขาถึงการเรียนรูของผูเรียน และผลลัพธการเรียนรูของผูเรียน ในขณะท่ี บริบทการ
เรยี นรขู องครแู ละโรงเรยี นสงผลตอ ความเชื่อเกยี่ วกับบริบทโรงเรียนของผูเรียนเพียงอยางเดียว

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 37

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

เม่ือเชื่อมโยงเขากับรูปแบบของ Carroll (1963) ซ่ึงเปนรูปแบบการเรียนรูของโรงเรียน กลาววา
ผลสัมฤทธ์ิทางวิชาการของโรงเรยี น เกิดจากปจจัยหลกั ดานความสามารถทางปญญา (Aptitude) คอื เวลาท่ี
จําเปนตองใชในการเรียนรู ซึ่งจะสงผลตอ 1) โอกาสในการเรียนรู น่ันคือ เวลาท่ีเพียงพอตอการเรียนรู
2) ความสามารถในการเขาใจวิธีการสอน 3) คุณภาพของสถานการณในการสอน และ 4) ความพากเพียร คือ
เวลาท่ีผูเรียนอยากเรียนรู อีกท้ัง รูปแบบการเรียนรูบนเว็บไซต จะสงเสริมใหผูเรียนมีการเรียนรู
แบบรวมมือ หรอื รปู แบบการนาํ ICT มาใชในหองเรยี น (Dix, 2007)

รปู แบบการจัดการเรียนรูที่สงเสริมศักยภาพพหุปญญาของผูเรียน จะเปนรูปแบบการบูรณาการ
ไดแก Mariyana และ Ocih (2017) นําเสนอการบูรณาการกิจกรรมในรมและกลางแจง และการบูรณาการ
กิจกรรมในรมและกลางแจงเขากับการออกแบบกระบวนการเรียนรู และ Elliott’s model เสนอวา
กลยุทธการสอนของครทู ่ีสอดคลอ งกับมิติของพหุปญญาท้ัง 9 ดาน (Elliot, 1991 อางใน Yaumi, Sirate
& Patak, 2018) ในขณะที่กลไกที่ทําใหระบบขับเคลื่อนตอไปได ประยุกตจาก Elliott’s model (Elliot,
1991) คือการใหคําปรึกษาชวยเพ่ิมประสิทธิภาพของครูในการออกแบบกลยุทธการสอนการและกิจกรรม
การเรียนรู รวมท้ังการสรางความสามัคคีในระดับผูบริหาร ครู และชุมชน ดังแสดงความสัมพันธใน
กรอบการวิจยั ในภาพประกอบ 11

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 38

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

คุณลักษณะของผูเ รียน: ความเช่ือของผเู รียน การเขาถึงการเรียนรู ผลลัพธการเรียนรู
ผลการประเมินจาก เกี่ยวกบั บริบทของ ของผเู รียน: ผูเรียน ของผเู รียน: สงิ่ ที่
แบบคัดกรองเชาวนปญญา โรงเรียน: เชน การ เรยี นแบบลึกหรือต้นื ผูเรยี นไดเรียนรเู ชงิ
สอนทด่ี ี คุณภาพและปริมาณ
ครูและบริบทการเรียนรขู อง กลยุทธการสอน: การ
โรงเรียน: เชน โครงสรา ง สอนเพื่อเพิ่มศักยภาพ
บทเรียน, วธิ ีการสอน และ ทางพหุปญญา 9 ดา น
การประเมินผล

กลไกสนบั สนุนการพัฒนาศักยภาพพหุปญญา:
การสนับสนุน 4 M จากสงั คมและชมุ ชน

ภาพประกอบ 11 กรอบแนวคดิ ในการวิจัย

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 39

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

บทที
วิธีดาํ เนินการ

การวิจัยคร้ังน้ีเปน การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนา
ศักยภาพผูเรียน ใชระเบียบวิธีวิจัยผสานวิธีแบบลําดับ (Sequential mixed – method research)
ประกอบดวยการวิจัย 2 ระยะ การวิจัยระยะท่ี 1 คือ การพัฒนารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริม
พหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผูเรียน และระยะที่ 2 คือ การจัดทําขอเสนอเชิงนโยบายการพัฒนา
รูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผูเรียนท่ีเหมาะสมสําหรับ
ประเทศไทย การดําเนนิ การวจิ ยั มีรายละเอยี ดดังนี้

1. การพัฒนารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพ
ผเู รยี น

ในข้ันตอนการพัฒนารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพ
ผูเรียนประกอบดวย การดําเนินการ 3 สวนคือ 1) การศึกษาและทบทวนวรรณกรรมที่เกยี่ วของท้ังในและ
ตางประเทศท่ีเก่ียวของกับรูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสรมิ พหปุ ญญาเพื่อการพัฒนาศกั ยภาพผูเรียน
และแบบคัดกรองพหุปญญา 2) การสังเคราะหรูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการ
พัฒนาศกั ยภาพผูเรียน และการสังเคราะหแบบคัดกรองพหุปญญา และ 3) การพัฒนารูปแบบและกลไกการ
พัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผูเรียนและแบบคัดกรองพหุปญญา การดําเนินการใน
แตละสวนมีรายละเอียดดังนี้

1.1 การศึกษาและทบทวนวรรณกรรมที่เกย่ี วของทั้งในและตางประเทศท่ีเกี่ยวของกับรูปแบบ
และกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญ ญาเพื่อการพัฒนาศกั ยภาพผูเรยี น และแบบคดั กรองพหุปญญา

ในขั้นตอนนี้คณะนกั วิจัยทําการสืบคนเอกสารและงานวิจัยท่ีเกี่ยวของจากการสืบคนผานฐานขอมูล
อิเล็กทรอนิกสทั้งในและตางประเทศ เชน จากคลังขอมูลงานวิจัยไทย (TNRR: Thai National Research)
และจากเครือขายหองสมุดอุดมศึกษาในประเทศไทย (ThaiLIS) ยอนหลัง 15 ป (เผยแพรระหวาง พ.ศ.
2550 – 2564) เพ่ือใหไดสารสนเทศที่นํามาใชในการสรางรูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริม
พหุปญ ญาเพื่อการพฒั นาศักยภาพผูเรียน และแบบคดั กรองพหุปญญา

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 40

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

1.2 การสังเคราะหรูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพ
ผูเรยี น และการสงั เคราะหแบบคดั กรองพหปุ ญญา

เม่ือไดสารสนเทศจากการสืบคนเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของแลว จะนําสารสนเทศที่ไดมาเขาสู
การดาํ เนนิ งานขั้นตอไป ซึง่ ประกอบดวย 3 ขั้นตอนยอ ยคอื

1) การกําหนดโครงสรางและรายละเอียดของรูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุ
ปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผูเรียน และโครงสรางและสาระของแบบคัดกรองพหุปญญา ดวยการสรุป
เน้ือหาแบบอปุ นยั (Analytical induction)

2) การนํารปู แบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผูเรียน
ที่สงั เคราะหข ้ึนไปพัฒนาผานกระบวนการประชุมสนทนากลุม (Focus group) ของผใู หขอมลู สําคญั (Key
informants) เพื่อวิพากษและปรับปรุงรูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนา
ศักยภาพผูเรียน ทั้งน้ี ผูใหขอมูลสําคัญ 5 กลุม จํานวน 93 คน ประกอบดวย ผูทรงคุณวุฒิและ
ผูที่มีสวนเก่ียวของกับการดําเนินงานดานการจัดการศึกษา ในปการศึกษา 2563 ของสถานศึกษาสังกัด
การศกึ ษาข้ันพนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ โดยกาํ หนดเกณฑค ุณสมบัติ ไดแก

(1) ผูทรงคุณวฒุ ิทางการศึกษาและจติ วิทยา 1 คน และมีประสบการณดานการจัดการศึกษา
และจิตวทิ ยา อยางนอย 10 ป จํานวน 1 คน

(2) ผูที่มีสวนเกี่ยวของกับการปฏิบัติงานดานการจัดการศึกษา ไดแก ศึกษาธิการ
จงั หวัด (ศจธ.) ผูอํานวยการสํานกั งานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา (ผอ.สพท.) และ ผูบริหารสถานศึกษา ท่ีมาจาก
โรงเรียนหรอื จังหวัดเดียวกันกับผูเรียนที่เปนกลุมตัวอยาง มีจํานวนอยางนอย 1 คน จาก 1 โรงเรยี น และ
มีจํานวนรวม 30 คน ในการศึกษาครัง้ น้ีมผี ูเขารว มประชุมสนทนากลมุ 21 คน

(3) ครูผูสอน อยางนอย 1 คน จาก 1 โรงเรียน ท่ีเปนโรงเรียนเดียวกันกับผูเรียนท่ีเปน
กลมุ ตัวอยาง มีจาํ นวนรวม 30 คน ในการศึกษาครงั้ นี้มีผูเขา รว มประชุมสนทนากลมุ 22 คน

(4) ผูป กครอง อยางนอย 1 คน จาก 1 โรงเรียน และเปนผูปกครองของผเู รียนท่ีเปนกลุม
ตัวอยาง มจี ํานวนรวม 30 คน ในการศกึ ษาครั้งนี้มีผูเขา รวมประชุมสนทนากลมุ 20 คน

(5) ผูเรียนชั้นประถมศึกษาหรือมัธยมศึกษา อยางนอย 1 คน จาก 1 โรงเรียนที่มี
นักเรยี นเปน กลมุ ตัวอยา ง มจี าํ นวนรวม 30 คน ในการศึกษาคร้งั นม้ี ีผูเขารวมประชุมสนทนากลุม 29 คน

3) การนําแบบคัดกรองพหุปญญาไปทดลองใชในสภาพเชิงประจักษ เพ่ือพัฒนาคุณภาพใหได
มาตรฐาน โดยการนําไปใชในการสังเกตพฤติกรรมของผูเรียน โดนครูผูสอนและผูปกครองผูเรยี น ในขั้นตอนน้ี
มีรายละเอียดของการดาํ เนนิ การดังน้ี

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 41

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

3.1) ประชากรและกลุม ตัวอยา ง มีจํานวน 3 กลมุ ไดแก ผเู รยี น ครูผสู อน และผูป กครอง
3.1.1) ประชากรและกลุมตัวอยางผูเรียน คือ ผูเรียนชั้นประถมศึกษาตอนตน

ประถมศกึ ษาตอนปลาย มัธยมศกึ ษาตอนตน และมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย ในการเก็บขอ มูลคร้ังท่ี 1 สําหรบั
การตรวจสอบความเชื่อมั่นของแบบคัดกรองพหุปญญา ใชกลุมตัวอยางผูเรียนคละช้ัน จํานวน 100 คน
ในการเก็บขอมูลคร้ังที่ 2 เพื่อการวิเคราะหองคประกอบของพหุปญญาท่ีสังเคราะหขึ้น ใชกลุมตัวอยาง
ผูเรยี นจํานวน 620 คน (กําหนดขนาดตัวอยางโดยใชเกณฑสําหรับการวิเคราะหองคประกอบ ตามเกณฑ
ของ Hair (Hair, Ringle, & Sarstedt, 2013) คือขนาดกลุมตัวอยางควรมีประมาณ 10 ตัวอยางตอการ
ประมาณคา 1 พารามิเตอร และตองไมนอยกวา 100 คน) กลุมตัวอยางผูเรียนนี้ มาจาก 5 ภูมิภาค ไดแก
ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก ภาคกลาง และภาคใต กลุมตัวอยาง ไดรับการคัดเลือก
ดว ยวธิ ีการสมุ แบบหลายข้นั ตอน (Multi – stage random sampling) ในข้ันตน สุม เลอื กจังหวัดในแตละ
ภูมิภาค ๆ ละ 6 จังหวัด รวมจํานวน 30 จังหวัด ข้ันตอไปคือ สุมเลือกโรงเรียนจากแตละจังหวัด ๆ ละ
1 โรงเรียน ยกเวน กรงุ เทพมหานครสุมเลือก 2 โรงเรียน รวมจาํ นวน 31 โรงเรียนแลวจึงสุมเลือกผูเรียนจาก
แตละโรงเรียน ๆ ละ 20 คน รวมจํานวน 620 คน ในแตละข้ันใชวิธีการสุมอยางงาย (Simple random
sampling) โดยใหครูผูสอน 1 คน และผูปกครอง 1 คน เปนผูสังเกตพฤติกรรมผูเรียนที่เปนกลุมตัวอยาง
คนเดียวกัน ผลการเก็บรวบรวมขอมูลพบวา ไดขอมูลจาก 24 จังหวัด 25 โรงเรียน รวมจํานวนผูเรียน
ท่ีเปนกลุมตัวอยาง จํานวน 620 คน แตมีขอมูลตอบกลับท่ีมีความสมบูรณ จํานวน 460 คน คิดเปน
รอยละ 74.19

3.1.2) ประชากรและกลุมตัวอยางครูผูสอน คัดเลือกดวยการกําหนดเกณฑ
คุณสมบตั ิท่สี ัมพันธกับผูเรยี น คือเปน ครูผสู อนผูเรียนท่ีเปนกลุมตวั อยา ง และสามารถใหขอมูลได มีจาํ นวน
460 คน คดิ เปน รอ ยละ 74.19

3.1.3) ประชากรและกลุมตัวอยางผูปกครอง คัดเลือกดวยการกําหนดเกณฑ
คุณสมบัติที่สัมพันธกับผูเรียน คือเปนผูปกครองของผูเรียนท่ีเปนกลุมตัวอยาง และสามารถใหขอมูลได มี
จํานวน 460 คน คิดเปนรอ ยละ 74.19

3.2) เคร่ืองมือวิจัย คือแบบคัดกรองความถนัดดานพหุปญญา ซ่ึงเปนแบบสังเกต
พฤตกิ รรมของผูเรยี นทป่ี ระเมนิ โดยครูและผปู กครอง โดยมวี ธิ ีการสรางและพัฒนาเครือ่ งมือ ดงั นี้

3.2.1) ขน้ั ตอนการสรา งเครื่องมือ
(1) การนําสารสนเทศจากการวิเคราะหเอกสารและงานวิจัยที่เก่ียวของกับการสราง

แบบคัดกรอง พหุปญญามาใชในการกําหนดนิยาม องคประกอบ และลักษณะของตัวบงช้ีเชาวนปญญา 9
ดา น ตามทฤษฎีของการดเนอร ดังน้ี

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 42

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

 เชาวนปญญาดานภาษา (Linguistic intelligence) คือ ความสามารถใน
การใชภาษา เขา ใจคาํ ส่ังและความหมายของคํา ชอบอา นเขยี น เลา เรอ่ื ง หรอื อธบิ ายไดชัดเจน

 เช าวน ป ญ ญ าด าน ตรรกะและคณิ ตศาสตร (Logical mathematical
intelligence) คือความสามารถในการใชตัวเลข การเห็นความสัมพันธแบบแผนตรรกศาสตร การคิด
เชงิ เหตผุ ล

 เชาวนปญญาดานมิติสัมพันธ (Spatial intelligence) คือ ความสามารถใน
การมองเห็นความสัมพันธของพืน้ ท่ี สามารถแสดงออกดวยภาพ มองเห็นรูปลักษณของส่ิงตาง ๆ สามารถ
หาทศิ ทางได

 เชาวน ป ญ ญ าดานรางกายและการเคลื่ อนไหว (Bodily – kinesthetic
intelligence) คอื ความสามารถในการใชรางกายของตนเองแสดงความคดิ ความรสู ึก สามารถควบคุมการ
เคลื่อนไหวของรา งกายไดด ี ชอบการเคล่ือนไหว สมั ผสั พดู และใชภ าษากาย

 เชาวนปญญาดานดนตรี (Musical intelligence) คือ ความสามารถทาง
ดนตรี รองเพลง เลนดนตรี ตอบสนองตอเสียงเพลง แยกแยะจําทํานอง เรียนรูจังหวะดนตรีไดดี ไวตอ
เสียง คิดทวงทํานองจังหวะได

 เชาวนปญญาดานการเขาใจระหวางบุคคล (Interpersonal intelligence)
คือ ความสามารถดานมนุษยสัมพันธ โดยมีการเขาใจ อารมณ ความรูสึก ความคิดและเจตนาของผูอ่ืน
รวมทงั้ ความไวในการสงั เกตนํ้าเสียง ใบหนา ทา ทาง เขา ใจผอู น่ื

 เชาวนปญญาดานการเขาใจตนเอง (Intrapersonal intelligence) คือ
ความสามารถในการรจู ักตนเองและสามารถประพฤตติ นไดดีจากการรูจักตนนี้ มีสมาธิดี มีจิตใจออนโยน
มีความเขา ใจตนเอง

 เช าวน ป ญ ญ าด าน ธรรม ช าติ วิท ย า (Naturalist intelligence) คื อ
ความสามารถในการเขาใจการเปล่ียนแปลงของธรรมชาติและปรากฏการณตามธรรมชาติ เขาใจ
ความสําคัญของตนเองกับสิ่งแวดลอม ตระหนักถึงความสามารถของตนที่จะมีสวนรวมในการอนุรักษ
ธรรมชาติ

 เชาวนปญญาดานการดํารงอยูของชีวิต (Existential intelligence) คือ
ความสามารถเกี่ยวกับการจับประเด็นคําถามเกี่ยวกับการดํารงอยูของมนุษย เรียนรูบริบทของการดํารงอยู
ของมนุษย เขา ใจความสมั พนั ธของโลกท่ีเปนกายภาพและโลกของจิตใจ เขาใจสจั ธรรมของโลกและชวี ิต

(2) ลักษณะของเคร่ืองมือคัดกรองพหุปญญา เปนแบบสังเกตพฤติกรรม
(Behavioral observation) โดยใชแนวทางการสรางแบบประเมินพฤติกรรมของ Meleen (2020) และ

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 43

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

อารี สัณหฉวี (2552) ซ่ึงวัดพฤติกรรมที่ใชในการสะทอนเชาวนปญญาของผูเรียนในแตละดานขณะท่ี
ผเู รียนมสี ว นรวมในกจิ กรรมการเรียนรู และพฤตกิ รรมผูเรียนขณะท่มี ีกิจกรรมท่ัวไปในวถิ ีชีวติ ขณะท่อี ยูกับ
ผูปกครอง ในการสังเคราะหเร่ิมตน มีจํานวนพฤติกรรมที่สังเกต 57 พฤติกรรม มีเกณฑการใหคะแนน
พฤตกิ รรม และการแปลผลคะแนน ดงั นี้

เกณฑก ารใหค ะแนนพฤตกิ รรม
- การปฏบิ ตั สิ มํา่ เสมอมีคะแนนเทากับ 3
- การปฏิบตั บิ อ ยครง้ั มีคะแนนเทา กบั 2
- การปฏบิ ัตนิ าน ๆ คร้ังมีคะแนนเทากับ 1

การแปลผลคะแนน
- การแปลผลแยกแตละดา น
- คะแนน 1 – 57 แปลวา ผูเรียนมีเชาวนป ญญาดา นนั้นในระดับนอย
คะแนน 58 – 114 แปลวา ผูเรยี นมีเชาวนปญ ญาดานนั้นในระดับมาก
คะแนน 115 – 171 แปลวา ผูเ รียนมีความโดดเดน ของเชาวนป ญญาดานนั้น

(3) การตรวจสอบคุณภาพเคร่ืองมือ โดยตรวจสอบคณุ ภาพของเครื่องมือคดั กรอง
พหุปญ ญาของ 3 ดาน ไดแ ก

(3.1) ความเที่ยงตรง (Validity) ในการศึกษาคร้ังนี้ จะตรวจสอบความ
เท่ียงตรงเชิงเนอ้ื หา (Content validity) คอื การที่เครื่องมือหรือขอคําถามแตละขอสามารถวัดไดตรงและ
ครอบคลุมสาระสําคัญท่ีตองการ เชน สามารถวัดพฤติกรรมท่ีสะทอนองคประกอบของพหุปญญาแตละ
ดานได โดยผูทรงคุณวุฒิ พิจารณาถึงความสอดคลองระหวางวัตถุประสงคกับแบบทดสอบโดยพิจารณา
เปนรายขอ และหาคาสัมประสิทธ์ิความสอดคลอง (Index of item – objective congruence: IOC)
ในการศึกษาคร้ังนี้ ตรวจสอบความเที่ยงตรง โดยผูเชี่ยวชาญดานจิตวิทยา การวัดผล และการศึกษา
จาํ นวน 3 คน พิจารณาขอสอบแตล ะขอ มีความสอดคลองกับวัตถุประสงคเชิงพฤติกรรมหรอื ไม ถามคี วาม
สอดคลองผูเชี่ยวชาญจะใหคา เปน “+1” แตถาผูเช่ียวชาญเห็นวาขอสอบขอนั้นไมมีความสอดคลองกับ
วัตถุประสงคจะใหคาเปน “– 1” และในกรณีที่ผูเชี่ยวชาญไมแนใจวาขอสอบขอน้ันมีความสอดคลองกับ
วัตถปุ ระสงคหรือไมก็จะใหคาเปน “0”เปนรายขอ ถา ขอใดมคี า IOC ตั้งแต 0.6 ขน้ึ ไป จงึ จะถือวา ขอสอบ
ขอนั้นสามารถวัดไดสอดคลองกับวัตถุประสงคเ ชงิ พฤติกรรม ผลการวิเคราะหความสอดคลองพบวา มีคา
ความสอดคลองอยูระหวา ง 0.67 – 1.00

(3.2) ความเช่ือมั่น (Reliability) ในการศึกษาคร้ังนี้ จะตรวจสอบความคงที่
ในการวัดหรือความคงเสนคงวาของผลการวดั โดยใชวิธีการวดั ความสอดคลองของผูประเมินหรือเคร่ืองมือ
หลายชนิดวัดในสิ่งเดยี วกัน เพอื่ พิจารณาดูวาสิ่งที่วดั สิ่งเดียวกนั โดยผูวัดหลายคนใหผลการวัดไดสอดคลอง

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 44

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

กัน ของขอมูลชนิดตอเนื่อง โดยใช สัมประสิทธิ์สหสัมพันธภายในชั้น (Intraclass correlation
coefficient) [Terry K. Koo & Mae Y. Li, 2016 อางใน สายวรุณ สุกกํ่า เอกสิริ แกนศักด์ิศิริ และ
อุทุมพร โดมทอง. (ม.ป.ป.)] ดวยการนําแบบคัดกรองไปทดลองใช คร้ังที่ 1 กับผูเรียน 4 กลุมคือ ผูเรียน
ชนั้ ประถมศึกษาตอนตน ประถมศกึ ษาตอนปลาย มัธยมศกึ ษาตอนตน และมัธยมศกึ ษาตอนปลาย จาํ นวน
100 คน แบบคละช้ันเรียน และตรวจสอบความเชอ่ื ม่ันดวยการทดสอบคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธภายใน
ชั้น (Intraclass correlation coefficient) พบวา มีคาเทากับ 0.998 ถือไดวา มีคาความเชื่อม่ันใน
ระดับสูง หลังการปรับปรุงและพัฒนาแลว และเมื่อนําไปใชในสภาพเชิงประจักษพบวา มีคาความเชือ่ ม่ัน
จากการวิเคราะหดวยสมั ประสทิ ธ์ิอลั ฟาของครอนบาคพบวา มคี วามเชอื่ มัน่ ท้งั ฉบับท่ี 0.87

(3.3) อํานาจจําแนก (Discrimination) ในการศึกษาครั้งนี้ ตรวจสอบ
ประสิทธิภาพของแบบคัดกรองพหุปญญาที่เปนแบบสังเกตพฤติกรรมขอคําถามในการจําแนกผูตอบท่ีมี
ความสามารถแตกตางกันคือ กลุมที่มีระดับพหุปญญาโดดเดนออกจากกลุมท่ีมีระดบั พหุปญญาปกติ โดย
ใชการทดสอบ t – test ผลการวิเคราะหคร้ังน้ี พบวา แบบคัดกรองพหุปญญา มีคุณภาพดานอํานาจ
จําแนกอยางมีนัยสําคัญทางสถิติท่ี ระดับ <.001 หลังการปรับปรุงและพัฒนาแลว และเม่ือนําไปใชใน
สภาพเชิงประจักษพ บวา มคี า อาํ นาจจําแนกรายขอ อยูระหวา ง 0.22 – 0.52 ถอื วา มีอํานาจจําแนกดี

3.3 การเกบ็ รวบรวมขอมูล
คณะนักวิจัยเร่ิมดําเนินการประสานและเก็บรวบรวมขอมูลกับนักวิจัยเครือขายในพ้ืนท่ี
เปาหมาย หลังจากไดรับการรับรองจริยธรรมการวิจัยในมนุษย จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ตาม
หนังสือรับรอง หมายเลข SWUEC/E – 529/2563 โดยนักวิจัยเครือขายในพ้ืนท่ี ไดแก ศึกษานิเทศก
ผูบริหารสถานศึกษา และครูผูสอน จะทําหนาท่ีประสานความรวมมือในการในการเก็บรวบรวมขอมูลท้ัง
ขอมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพกับกลุมตัวอยางและกลุมผูใหขอมูลสําคัญ รวมทั้งการขออนุญาตจาก
ผูแทนโดยชอบธรรมโดยตรง ประกอบดวยการช้ีแจงรายละเอียดของโครงการวิจัย วิธีการเก็บรวบรวม
ขอมูล วิธีการเก็บรักษาขอมูลเปนความลับ การเปดเผยผลการวิเคราะหในภาพรวม ไมเปดเผยขอมูล
สว นบคุ คล กอนท่ีจะดาํ เนินการเกบ็ รวบรวมขอมูลตามวันเวลาทน่ี ัดหมาย (ภาคผนวก 4)

3.4 การวิเคราะหขอมูล
การวิเคราะหขอมูลในการวจิ ัยคร้ังน้ี ประกอบดวย
1) การวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณ ดวย คาสัมประสิทธิ์ความสอดคลอง (Index of Item
– Objective Congruence: IOC) สั ม ป ระ สิ ท ธ์ิ ส ห สั ม พั น ธ ภ าย ใน ชั้ น (Intraclass correlation
coefficient) สถิตพิ ื้นฐาน ไดแก รอยละ คาเฉล่ีย และความเบ่ียงเบนมาตรฐาน การวิเคราะหเปรียบเทียบ

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 45

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ดวย t – test และการวิเคราะหองคประกอบหลัก (Principal component analysis: PCA) ดวย
Program R

2) การวิเคราะหขอมูลเชิงคุณภาพ ดวยการสรุปเน้ือหาแบบอุปนัย (Analytical
induction)

2. การจัดทําขอเสนอเชิงนโยบายการพัฒนารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริม
พหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผูเรยี นท่ีเหมาะสมสาํ หรับประเทศไทย

ผูวิจัยนําสารสนเทศจากผลการวิเคราะหขอมูลข้ันที่ 1 มาใชในการสรางขอเสนอเชิงนโยบาย
การพัฒนารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผูเรียนที่เหมาะสม
สําหรับประเทศไทย ดวยการวเิ คราะหเ น้ือหาแบบอุปนัย (Analytical induction) จากน้นั จึงนําเขารับฟง
การวิพากษจากการประชุมสนทนากลุม (Focus group) กับผูทรงคุณวุฒิและผูที่มีสวนเก่ียวของกับการ
ดําเนินงานดานการจัดการศึกษา จํานวน 5 คน ไดแก (1) ผูทรงคุณวุฒิดานการศึกษาและจิตวทิ ยา จํานวน
1 คน (2) ผูแทนกระทรวงศึกษาธิการ จํานวน 1 คน (3) ผูแทนสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา 1 คน และ
(4) ผเู ชย่ี วชาญดา นการศกึ ษาอกี 2 คน จากนั้นจึงนาํ ขอเสนอแนะจากการประชุมสนทนากลมุ มาปรับปรงุ
ขอเสนอเชิงนโยบายการพัฒนารปู แบบและกลไกการพัฒนาและสง เสรมิ พหุปญญาเพือ่ การพัฒนาศักยภาพ
ผูเรียนทีเ่ หมาะสมสาํ หรับประเทศไทยอีกคร้งั หน่งึ

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 46

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

บทที
ผลการวิเคราะหข์ อ้ มลู

การนําเสนอผลการวิเคราะหขอมูลของการวิจัยแบงออกเปน 2 ตอน ตอนแรกคือ ผลการพัฒนา
รูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผูเรียน และ ตอน 2 คือ
ผลการพฒั นาแบบคดั กรองพหุปญ ญา ดงั รายละเอียดตอไปนี้

1. ผลการพัฒนารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนา
ศกั ยภาพผูเรียน

การนําเสนอผลการวิเคราะหของการวิจยั ระยะที่ 1 แบงออกเปน 4 สวนคอื 1) ผลการศึกษาและ
ทบทวนวรรณกรรมท่ีเก่ียวของทั้งในและตางประเทศ 2) ผลการศึกษาการดําเนินงานของหนวยปฏิบัติ
และ 3) ผลการพัฒนารปู แบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญ ญาเพือ่ การพัฒนาศักยภาพผูเรียน

1.1 ผลการศกึ ษาและทบทวนวรรณกรรมทเี่ ก่ียวของทั้งในและตางประเทศ
ผลการศกึ ษาและทบทวนวรรณกรรมทําใหไดสารสนเทศเกี่ยวกับรูปแบบและกลไกการพัฒนาและ
สงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผูเรียนท่ีเคยมีการศึกษาวิจัยในประเทศไทยและตางประเทศ
สามารถจาํ แนกได 3 รปู แบบท่เี ปน หลัก ดังนี้

(1) รูปแบบ ACACA เปนการพัฒนาพหุปญญาเพ่ือการเรียนรูสําหรับการจัดการศึกษา
ในบริบทของสังคมไทย ที่เนนใหผูเรียนไดลงมือปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรูดวยตนเองตามขั้นตอน
การจัดประสบการณการเรียนรู 5 ข้ันตอน คือ ข้ัน 1 ผูเรียนลงมือปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรูดวยตนเอง
อยางมีชีวิตชวี า (Active Learning) ขั้น 2 ผูเรียนปฏิบัติกิจกรรมกลุมรวมกับผูอ่ืนในกลุมยอย (Cooperative
Learning) ขั้ น 3 ผู เรียนวิ เคราะห กิ จกรรมการเรียน รู (Analysis) ข้ัน 4 ผู เรียนสามารถสรุปแล
ะสรางองคความรูดวยตนเอง (Constructivism) ขั้น 5 ผูเรียนสามารถนําส่ิงที่ไดเรียนรูไปประยุกตใชไดอยาง
มีความหมาย (Application) รูป แบ บ ACACA น้ี มีป ระสิ ทธิภ าพ ใน ก ารเพิ่ มความสาม ารถทาง
พหุปญญา 9 ดานของผูเรียนปฐมวัย โดยมีกลไกท่ีสําคัญ คือ 1) การปรับเปลี่ยนวิธีสอนของครู ใหเปน
การจัดกระบวนการเรียนรจู ัดเนื้อหาสาระและกิจกรรมใหสอดคลองกับความสนใจและความแตกตางของ
ผูเรียน และมีการบูรณาการผสมผสานสาระความรูดานตาง ๆ อยางไดสัดสวนสมดุล มีการฝกทักษะ
กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณการฝกปฏิบัติลงมือทํา และการประยุกตความรูไปใช
เพื่อปองกันและแกไข ปญหา รวมท้ังปลูกฝงคุณธรรมและคานิยมที่ดีงาม และ 2) การความรวมมือของ
ผูป กครองและชมุ ชนเพอื่ รวมกนั พัฒนาผูเรยี นตามศกั ยภาพ (เยาวพา เดชะคุปต, 2550)

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 47

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

(2) รูปแบบการบูรณาการกับหลักสูตร มีการดําเนินการท้ังในประเทศไทยและตางประเทศ
กลาวคอื ประเทศไทย โดยกระทรวงศึกษาธิการ ต้ังแตใน พ.ศ. 2558 กระทรวงศึกษาธิการ มีนโยบายดาน
การศึกษา “การลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู: Mordorate Class More Knowledge” เพื่อเตรียมผูเรียนให
พรอ มในโลกที่มกี ารเปล่ยี นแปลงอยางพลวัต จะตองสง เสริมและพัฒนาใหมที ักษะ ในศตวรรษที่ 21 ทักษะ
การทํางาน ทักษะการดํารงชีวิต และที่สําคัญจะตองเปนผูท่ีมีคุณธรรม จริยธรรม และมีสุขภาวะ โดย
กําหนดเปาหมายการพัฒนา 4H ไดแก Head (พัฒนาสมอง) Heart (พัฒนาจิตใจ) Hand (พัฒนาทักษะ
การปฏิบัติ) และ Health (พัฒนาสุขภาพ) ใหเช่ือมโยงกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน
พุทธศักราช 2551 โดยมีการบูรณาการทฤษฎีพหุปญญาเขากับแนวคิดทฤษฎีการเรียนรูสําหรับผูเรียน
(ภาพประกอบ 1) ที่นําไปสูการจัดกิจกรรมเพ่ิมเวลารู (4H) มีทั้งที่เปนกิจกรรมท่ีกําหนดใหเรียนและ
กิจกรรมที่เลือกเรียน แตเม่อื ศึกษาการดําเนินงานของสถานศกึ ษาในการสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนา
ศักยภาพผูเรียนในข้ันตนดวยการสํารวจจากโรงเรียนใน 5 ภูมิภาค ของประเทศไทย จํานวนรวม 7
โรงเรียน พบวา การดาํ เนินการของโรงเรียนในปจจุบนั พบวา ยังมีการดําเนินงานในบางโรงเรียน แตไมได
เปนไปอยางทั่วถึงท้ังระบบของสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ตัวอยางการจัดกิจกรรมนอกเวลาเรียนท่ีเนนการ
พัฒนาพหปุ ญญา 8 ดา น มดี ังน้ี

1) ดา นภาษา โดยจดั กิจกรรมใหผูเรียนไดเรียนรศู ัพทใหม ๆ
2) ดานคณติ ศาสตรและตรรกะ โดยสง เสรมิ ใหจัดกิจกรรมหรือเกมการแกป ญหา
3) ดานดนตรี สง เสรมิ การเลน ดนตรี รองเพลง การเตน
4) ดานรา งกายและการเคลื่อนไหว สง เสริมใหจดั กิจกรรมกีฬา ศิลปะและงานฝมอื

ใหมคี วามสนุกสนานและพัฒนาความวองไว
5) ดา นมติ ิสมั พนั ธ เนนการจัดกิจกรรมรปู แบบการคดิ และสื่อสารดวยภาพ
6) ดานการเขาใจระหวา งบุคคล จัดกจิ กรรมสรา งความสมั พันธและการทาํ งาน

รวมกับผูอน่ื
7) ดานการเขา ใจตนเอง สง เสรมิ กิจกรรมสรางความเชอ่ื มั่นใหแ กผ ูเรียน
8) ดานธรรมชาติวิทยา โดยสง เสรมิ ใหผเู รียนรักธรรมชาติ ตนไม สตั ว

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 48

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ภาพประกอบ 12 กรอบนโยบาย “ลดเวลาเรยี น เพิ่มเวลารู”

ที่มา: http://hp.anamai.moph.go.th/ewt_dl_link.php?nid=486

ในตางประเทศ การดเนอร ไดออกแบบโครงการ Project Spectrum (Gardner, 1998
อางใน เยาวพา เดชะคุปต, 2551) เปนโครงการวิจัยของการดเนอรและคณะ ท่ีดําเนินการตั้งแตป ค.ศ.
1984 ถึงป ค.ศ. 1988 ในโครงการน้ีมีการพัฒนาหลักสูตรสําหรับเด็กกอนวัยเรียนและประถมศึกษา
ตอนตน เพื่อพัฒนาพหุปญญา 8 ดาน ทําการทดลองกับโรงเรียนของรัฐในเมือง Somerville และ
Roxbury มลรัฐ Massachusetts ผลงานของ Project spectrum ข้ึนอยูกับความเช่ือท่ีวาเด็กแตละคน
มีความโดดเดนของเชาวนปญญาท่ีแตกตางกัน 8 ดาน ความสามารถท่ีแตกตางกันหรือสเปกตรัมของ
เชาวนปญญา ซ่ึงสามารถเพิ่มพูนไดดวยโอกาสทางการศึกษา เชน สภาพแวดลอมที่เต็มไปดวยส่ือและ
กิจกรรมกระตุน การกําหนดเน้ือหาการสอน และกิจกรรมที่สงเสริมปญญา แตละดานท่ีจัดทําข้ึนเฉพาะ
โดยมุงเนนใหเด็กใชวิธีการคิด แกปญหาและพัฒนาการเรียนรูภายใตบรรยากาศท่ีสงเสริมความรวมมือ
แนวทางแบบสเปกตรัมเนนการระบุจุดแข็งของเด็ก ๆ และใชขอมูลนี้เปนพ้ืนฐานสําหรับโปรแกรม
การศึกษาเฉพาะบุคคล ไดนําเสนอกิจกรรมสงเสริมพหุปญญาใหกับเด็กอนุบาล ในบริบทของสังคม
อเมริกันที่ยอมรับ และการด เนอร ยังเชื่อวาบทบาททางวัฒนธรรม เกือบทุกบทบาท ไมวาจะซับซอนมาก
เพียงไรจะตองอาศัยปญญาหลายดาน ผสมผสานกันอยางเหมาะสม ซ่ึงจะทําใหคนเราประสบความสําเร็จ
ในการพัฒนาพหุปญญา (Harvard Graduate School of Education, 2021)

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 49

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ตัวอยางในประเทศไทย ไดมีโรงเรียนระดับปฐมวัยแหงหนึ่งท่ีบูรณาการทฤษฎีพหุปญญาและ
แนวคิด The Project Spectrum Activities ของการดเนอร (1999) มาดําเนินการในหลักสูตร โดยเลือกใช
การสอนแบบโครงงาน (The Project Approach) ท่ีเรียกวา "ฟารมแสนสนุก" (www.jutiporn.ac.th) แบง
ออกเปน 3 ระยะคือ ระยะเรมิ่ ตน โครงงาน คุณครแู ละเด็กนําขอมลู เก่ียวกบั เรือ่ งที่ตนสนใจมานําเสนอหนา
ชั้นเรียนและรวมกันลงคะแนนเลือกเร่ืองท่ีจะจัดโครงงาน ระยะพัฒนาโครงงาน เด็กและครูสืบคนขอมูล
จากแหลงเรียนรูตาง ๆ ท้ังทางอินเตอรเน็ต หนังสือและการสืบเสาะขอมูลจากผูรู ประมวลความรูท่ีได
สรุปและสรางสรรคช้ินงาน ระยะสรุปโครงงาน เด็กรวมกันวางแผนการนําเสนอผลงาน โดยมีกิจกรรม
พิเศษ (Enrichment Program) ซ่ึงเปนกจิ กรรมสนกุ และสรา งสรรค แบง ออกเปน

1) กิจกรรมหลังเวลาเรียน (After school program) เวลาเรียน ทุกวันจันทร – ศุกร เวลา
14.30 – 16.30 น. ไดแก (1) กิจกรรมศิลปะสําหรับเด็ก (K1 – K3) เปนการจัดกิจกรรมสอนศิลปะเชิง
จินตนาการเพื่อสงเสริมความคิดริเริ่มสรางสรรค มุงเนนใหเด็กมีความภาคภูมิใจในตนเอง โดยเด็กจะได
เรียนรูผานกิจกรรมท่ีหลากหลายทั้งการวาดภาพ และ ระบายสี โดยใชสีชนิดตาง ๆ เชน สีชอลคน้ํามัน
สีนํ้า สีโปสเตอร สีไม สีเมจิก ฯลฯ การพิมพภาพ การพับกระดาษ และ การประดิษฐสรางสรรค
(2) กิจกรรมคณิตศาสตรพ้ืนฐาน (Nursery – K3) เปนการเสริมสรางพ้ืนฐานทางคณิตศาสตร เพ่ือสราง
ทัศนคติท่ีดีตอการเรียนคณิตศาสตร (3) ภาษาอังกฤษ (Nursery – K3) เปนการเสริมทักษะการใช
ภาษาอังกฤษผานกิจกรรมที่หลากหลายและสนุกสนานเพ่ือใหเด็กเขาใจความหมายและจดจําคําศัพทได
เปนอยางดี และสรา งทัศนคติที่ดีตอการเรียนภาษาอังกฤษและการใชภาษาอังกฤษ (4) นาฏศิลป (K1 –
K3) เปนการปลูกฝงใหเด็กรวมสืบสานและอนุรักษศิลปวัฒนธรรมไทยสงเสรมิ ใหเด็กไดมีพัฒนาการดาน
อารมณ จิตใจท่ีออนโยน ผานกิจกรรมการเคลื่อนไหวตามจังหวะดนตรี สามารถแสดงออกไดเหมาะสม
ตามวัย และรวมแสดงในกิจกรรมการแสดงตาง ๆ ทั้งในโรงเรียนและนอกโรงเรียน (5) ดนตรีไทย (K1 –
K3): เสริมสรางสุนทรียภาพทางดนตรีไปกับการเรียน ขิม เด็กจะมีพัฒนาการดานจังหวะดนตรี มีสมาธิ
ความคิดสรางสรรคที่ดี (6) กิจกรรมทําอาหารสรางสรรค (Nursery – K3) : Kids cooking เปนการเปด
โอกาสใหเด็กไดเรียนรูจักวัตถุดิบ กระบวนการผลิตและการคิดสรางสรรครายการอาหารคาวหวาน
ตลอดจนเรียนรคู ุณคาและสารอาหารท่ีมีประโยชนในวัตถุดิบตาง ๆ นอกจากน้ียังไดฝกทักษะการทํางาน
รว มกับผูอื่น เชน การแบงหนาที่และการรอคอยตามลําดับ ทักษะทางคณิตศาสตรทั้งจากการช่ัง ตวง วัด
และการกะปริมาณ และทักษะทางวิทยาศาสตรจากการเรียนรูผานประสานสัมผัสทั้งหนา เชน ชิมรส
ดมกล่ิน ฟงเสียง และการสังเกตความเปลี่ยนแปลงของอาหารท่ีปรุง ดว ยกรรมวิธีตาง ๆ ซ่ึงเปนการกระตุน
ใหเด็กไดสนุกกับการเรียนรู เกิดทักษะท่ีดีทางการคดิ และการทํางานรวมกับผูอื่น (7) นักวิทยาศาสตรนอ ย
(K1 – K3) ออกแบบมาเพื่อพัฒนาธรรมชาติของเด็กสูการเปนนักวิทยาศาสตรตัวนอย ดวยการพัฒนา

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 50

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ทักษะการต้ังสมมติฐาน การบันทึกขอมูลอยางมีระบบ และการวิเคราะหขอมูล ตลอดจนการนําความรูไป
ปรบั ใชใ นชีวิตประจําวัน กิจกรรมประกอบดว ย (ก) การทดลองเคมีและการผลิตเคมีท่ีมีใชในบาน เชน สบู
แชมพู ลิปสติก (ข) การเรียนรูเรื่องพืช สัตวและธรรมชาติ เชน การสกัดสี กลิ่นและน้ํามันจากพืช
การศึกษาชีวิตสัตว และการสังเกตธรรมชาติรอบตัว (ค) การเรียนรูเร่ืองพลังงานลม แมเหล็ก ไฟฟา นํ้า
และแสงอาทิตย เชน การประดิษฐสิ่งของและของเลน การศึกษาคุณสมบัติของแมเหล็ก น้ํา และ
แสงอาทติ ยทน่ี าํ มาใชในชวี ิตประจาํ วัน

กิจกรรมเสริมทักษะวันเสาร (Saturday program) สงเสริมการเตรียมความพรอมสําหรับ
เด็ก K1 และ K2 และปูพื้นฐานและพัฒนาสูการสอบคัดเลือกสําหรับเด็ก K3 เพ่ือเรียนตอในระดับ
ประถมศึกษา โดยการเรยี นกลุมเลก็ กลมุ ละ 5 – 6 คน เพื่อการศึกษาและพัฒนาเปนรายบุคคล เด็กจะได
รวมกิจกรรมตาง ๆ ไดแก (1) ทักษะคณิตศาสตรแ ละเชาวนปญญา ใหค วามสําคัญกับการเรียนรูผานการ
เลนและการนําไปใชประโยชนไดจรงิ โดยผานการฝกฝนหลายรูปแบบทั้งการเลนเกมคณติ ศาสตร การจัด
สถานการณจําลอง และการเรียนรูจากประสบการณตรง เพ่ือเชื่อมโยงการเรียนรูใหเด็กเขาใจแนวคิดและ
หลักการตาง ๆ ไดดีย่ิงขึ้น (2) ภาษาไทย มีความมุงเนน เพ่ือปูพื้นฐานการฟงการอาน และการเขียนผาน
กจิ กรรมที่สนุกสนาน ทง้ั การฟงนิทาน แตงเพลง แตงคําคลองจองและเขียน Diary เพอ่ื ฝกลีลามือใหพรอม
และพัฒนาทกั ษะทางภาษา นอกจากนี้ยังมีการฝกอานจับใจความ การตีความและการอา นคําสั่ง ตลอดจน
การปูพ้ืนฐานการเรียนรหู ลักภาษาไทยท่ีสําคัญเพ่ือวางรากฐานการเรียนรูที่ดีในอนาคต (3) ศิลปสรางสรรค
เปนการจัดกิจกรรมสอนศิลปะเชิงจินตนาการเพื่อเสริมสรางความคิดริเริ่มสรางสรรค มุงเนนใหเด็กเรียนรู
เทคนิคตาง ๆ และสามารถนํามาสรางผลงานใหเกิดความสวยงาม เพื่อใหเดก็ มีความภาคภูมิใจในตนเอง
โดยเด็ก ๆ จะไดเรียนรู ผานกิจกรรมท่ีหลากหลาย อาทิ เชน การวาดภาพ และระบายสี พิมพภาพ
พบั กระดาษ การประดิษฐ สรางสรรค ซ่ึงจะสงเสรมิ ใหเด็กมคี วามคดิ สรางสรรค มีจินตนาการและการรับรู
ความงามทางศิลปะไดดีย่ิงข้ึนนอกจากน้ี ศิลปะยังเปนกิจกรรมท่ีสงเสริมการใชสมาธิ ควบคูไปกับการคิด
อันจะเปนรากฐานอนั สําคัญในการเรยี นรูดา นอนื่

(3) รูปแบบบูรณาการกับการจัดการเรียนรู ซึ่งมีการจําแนกออกตามโครงสรางการบูรณาการ
ไดเ ปน 6 รปู แบบยอย คือ

(3.1) การบูรณาการกับพ้ืนที่จัดการเรียนรู จากผลการศึกษาของกรุงเทพมหานคร ที่ได
ทดลองใชจัดการเรียนรูแบบพหุปญญาในหลักสูตรสถานศึกษาของโรงเรียนมีวิชาพลศึกษา ดนตรี ชมรม
บาํ เพ็ญประโยชน ชมรมโตวาที ชมรมหมากรกุ วิชาศลิ ปะ ซง่ึ ชว ยสงเสริมพัฒนาปญญา 8 ดาน โดยใหค รูจัด
มุมหรือศูนยหรือฐานท่ีสัมพันธกับเชาวนปญญาดานตาง ๆ ในหองเรียน เชน มุมหนังสือ มุมเกมการศึกษา
มุมวิทยาศาสตร มุมศิลปะ ฯลฯ มุมเหลานี้อาจจะมีตลอดปหรือจดั เปนครงั้ คราว เชน ครั้งละ 2 – 3 วัน

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 51

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

หรือ 2 – 3 สัปดาห บางครั้งก็อาจจะมีมุมเปดบาง ตามท่ีผูเ รียนจัด เชน จัดมุมภาพการตูน วาดภาพจาก
หนังสอื ท่ผี ูเรียนอาน การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่สมั พันธกับเชาวนปญ ญาแตละดาน ไดแก 1) ดาน
ภาษา ไดแก รองเพลง "ความหมายการคูณ” พรอมแสดง ทาทางประกอบเพลง อธิบายความหมายของ
การคูณ รวมแสดงความคิดเห็นและสรุปความรู 2) ดานตรรกะคณิตศาสตร ไดแก การสรางประโยคการ
บวกและการคูณ อธิบายความหมายของการคูณ รวมแสดงความคิดเห็นและสรุปความรู 3) ดานดนตรี
ไดแก ผูเรียนรวมกันรองเพลง ความหมายการคูณ” ผูเรียนปรบมือ รองเพลงตามจังหวะพรอมแสดง
ทาทางประกอบเพลง 4) ดานรางกายและการเคล่ือนไหว ไดแก แสดงทาทางประกอบเพลง และเลนเกม
5) ดานมิติสัมพันธ ไดแก การวาดภาพประกอบเพื่อสรางประโยคการบวกและการคูณ 6) ดานการเขาใจ
ระหวา งบุคคล ไดแก แบงกลมุ ผูเรียนเพ่ือสรางประโยคการบวกและการคูณ 7) ดานการรูจักตนเอง ไดแ ก
สรุปความรู และทําแบบฝกเสริมทักษะกิจกรรมท่ี 1 เรื่อง ความหมายของการคูณ และ 8) ดานธรรมชาติ
วิทยา ไดแก ใชวัสดุท่ีหาไดรอบตัว เชน ดินสอ ในการอธิบายและสรปุ ความรูเรอื่ ง ความหมายของการคณู
(ครูบา นนอก, ม.ป.ป.)

(3.2) การบูรณาการกับกลยุทธการสอนดวย Elliott’s model โดยครูผูสอนจะเปน
ผูออกแบบกลยุทธการสอนของครูที่บูรณาการเขากับเชาวนปญญาแตละดาน เพื่อใหสามารถพัฒนา
พหปุ ญ ญาของผเู รยี น (Yaumi & Patak, 2018) ดังแสดงในตาราง 4

ตาราง 4 กลยทุ ธการสอนของครูเพอื่ พัฒนาพหปุ ญ ญาของผูเรียน

พหปุ ญญา กลยุทธการสอน

Verbal – ระดมความคิด (Brainstorming) เลาเร่ือง (Storytelling) เขียนบทความ (Journal
linguistic writing) อา นอตั ชีวประวตั ิ (Reading biography)

Logic – การคิดวิเคราะห (Critical thinking) ทดลองการตอบคําถามแนวโสเครตีส
mathematic (Experiment socrates question) การแกปญหา (Problem-solving)

Visual – spatial ผังความคดิ (Mind mapping) การสรา งภาพ (Visualization) วาดเขยี น (Colorful
paper) ระบายสี (Painting) สเกต็ ภาพ (Sketching)

Bodily – นําเท่ียว (Field trip) บทบาทสมมติ (Role play) เลนโขน (Pantomime) ปฏิบัติ
kinesthetic (Practice) สาธติ (Demonstration)

Music – เคร่ืองเลนแผนเสียง (Discography) เครื่องดนตรี (Instrumental) เคร่ืองบันทึก

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 52

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

พหปุ ญญา กลยทุ ธการสอน

rhythmic (Recording) เครื่องเลนเพลงที่มีหนวยความจําระดบั สูง (Playing super memory
music)

Interpersonal การตอจิ๊กซอว (Jigsaw) เพื่อนสอนเพื่อน (Peer teaching) การทํางานเปนทีม
(Teamwork) การทาํ งานกลมุ (Group study)

Intrapersonal งานเด่ียว (Personal task/study) การสะทอนกลับ (Reflection) การเรียนแบบ
นําตนเอง (Self – directed learning) การใชส มาธิ (Concentration)

Naturalistic เรีย น รูผ าน ธรรม ช าติ (Learning through nature) ห น าต างสูก ารเรียน รู
(Windows onto learning) พืชเปนอปุ กรณประกอบฉาก (Plants as props) สัตว
เล้ียงในหองเรียน (Pet – in – the – classroom) เลียนเสียงสัตว (Imitating
animal sounds)

Existential – การตอบสนองตอปรากฏการณท่ีแทจริง (Responding real phenomena) งาน
spiritual การกุศลและการเรียนรู (Charity and learning) การอานบทกวีโรแมนติก
(Reading the romantic poem) การเขียนเรียงความสะทอนความคิดเห็น
(Writing a reflective essay)

ทีม่ า: Yaumi & Patak (2018)

(3.3) การบูรณาการกับกลยุทธการสอนออนไลน (On – line instruction) โดย
Tyler และ Loventhal (2011) ไดศึกษาการประยุกตทฤษฎีพหุปญญา (MI) เขากับกลยุทธการสอน
ออนไลนสําหรับนักศึกษาระดับอุดมศึกษา (IHE) ผูเรยี นมีสวนรวมในการประเมินจุดแข็งของตนเอง และ
จดุ แข็งทางพหุปญญาของผูเรยี น เพือ่ ตอบสนองความตอ งการในการพัฒนาพหปุ ญญาเปนรายบุคคล ทั้งนี้
ผูเรียนทีม่ คี วามสามารถทางพหปุ ญญาดานตาง ๆ จะมีลักษณะดังน้ี

• เชาวนปญญาดานภาษา: ความสามารถในการใชคําอยางมีประสิทธิภาพ ท้ังโดย
การพูด (เชน นักเลาเร่ือง นักพูด หรือนักการเมือง) การเขียน (เชน เขียนคําประพันธ เขียนบทละคร
บทบรรณาธิการ หรือเขียนขาว) ผูเรียนเหลาน้ีจะสามารถพัฒนาทักษะการฟงและเปนนักพูดท่ีดี และมี
ทักษะการเลาเร่อื ง การอธิบาย การสอน รูจักใชอารมณขัน มีความเขาใจไวยากรณและความหมายของคํา
สามารถจดจาํ ขอมูล การโนมนาวจิตใจคน และการวเิ คราะหภาษา

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 53

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

• เชาวนปญญาดานตรรกะและคณิตศาสตร ความสามารถในการใชตัวเลขอยางมี
ประสิทธิภาพ (เชน นักคณิตศาสตร นักบัญชี ภาษี หรอื นักสถิติ) รูจักคิดหาเหตุผล (เชน นักวิทยาศาสตร
โปรแกรมเมอร คอมพิวเตอร หรือ นักตรรกะ) ผูเรียนเหลานี้มีแนวคิดในเชิงตรรกะและเชิงตัวเลข ทําให
เกิดการเช่ือมตอขอมูลแตละสวนยอย ๆ อยากรูอยากเห็นโลกรอบตัวอยูเสมอ ชอบต้ังคําถามและชอบ
ทาํ การทดลอง

• เชาวนปญญาดานมิตสิ ัมพันธ: ความสามารถในการรับรโู ลกที่เปนภาพและมิติไดอยาง
แมนยํา (เชน นายพราน ลูกเสอื หรือคนนําทาง) และทําการเปลีย่ นแปลงตามการรับรูน้ัน (เชน มัณฑนา
กร สถาปนกิ ศลิ ปน หรือนักประดิษฐ)

• เชาวนปญญาดานรางกายและการเคล่ือนไหว: ความเชี่ยวชาญในการใชรา งกายเพื่อ
แสดงความคดิ และความรูสึก (เชน นักแสดง นักแสดงละครใบ นักกีฬา หรอื นักเตน) และสามารถใชมือใน
การทาํ งาน หรอื ประดษิ ฐส ง่ิ ตาง ๆ (เชน ชา งฝม ือ ประตมิ ากร ชา งกล หรอื ศัลยแพทย)

• เชาวนปญญาดานดนตรี: ความสามารถในการรับรู (เชน ผูสนใจดนตรี รักดนตรี)
แยกแยะ (เชน นักวิจารณดนตรี) เปล่ียนแปลง (เชน นักแตงเพลง) และแสดงออก (เชน นักแสดง)
เก่ียวกบั รูปแบบดนตรี

• เชาวนปญญาดานการเขาใจผูอ่ืน: ความสามารถในการรับรูและสรางความแตกตาง
ในอารมณ ความต้ังใจ แรงจูงใจ และความรสู ึกของผูอ่ืน ผูเรียนเหลาน้ีพยายามมองเห็นส่ิงตาง ๆ จาก
มุมมองของคนอ่ืนเพื่อท่ีจะทําความเขาใจวาพวกเขาเหลานั้นคิดและรูสึกอยางไร มีความสามารถในการ
จัดการ และพยายามท่ีจะใหกลุมบรรลุความตกลงและสงเสริมการมีความรวมมือดวยการใชท้ังภาษาพูด
และภาษากาย และมักจะเปด รบั การสื่อสารกบั ผูอ่นื

• เชาวนปญญาดานการเขาใจตนเอง: รูจักตัวเองและมีความสามารถในการปรับตัว
บนพ้ืนฐานของความรูน้ัน ผูเรียนเหลาน้ีจะคนหาความฝนของเขา ความสัมพันธ ความรูสึกภายในของ
ตนเอง ความสัมพันธกับจุดแข็งและจุดออนของผูอ่ืน ทกั ษะบางอยางของผูเ รียน ไดแก การไตรตรองและ
วิเคราะหตนเอง การตระหนักถึงความรูสึกภายใน การวิเคราะหความปรารถนาและความฝน การประเมิน
รปู แบบการคดิ การใหเหตผุ ลกบั ตนเอง การเขา ใจบทบาทของตนในความสัมพนั ธก ับผูอื่น

• เชาวนปญ ญาดานธรรมชาติวิทยา: ความสามารถในการจดจาํ และจําแนกพืชสัตวและ
สง่ิ ตาง ๆ ในธรรมชาตไิ ดอยางงา ยดาย (อารม สตรอง, 2537)

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 54

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

(3.4) การบูรณาการกับกลยุทธการเรียนรูพหุปญญา (MI – strategy) ซึ่ง Winarti,
Yuanita และ Nur ประยุกตจากกิจกรรมการเรียนรูของ Gagne (1977) รว มกับการฝกกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร ซ่ึงกลยุทธการเรียนรูมี 6 ข้ันตอน ไดแก 1) การสะทอนตนเอง (Self – reflection) ซึ่ง
ผูเรียนจะแสดงความคดิ เห็นเกี่ยวกับตนเอง พฤติกรรมการเรียน และงานอดิเรกของผูเรียน 2) ครูแนะนํา
แนวคิดเกี่ยวกับการฝกกระบวนการทางวิทยาศาสตร (Practices Science Process Skills: SPS)
3) ผูเรียนจะต้ังประเด็นคําถามเกี่ยวกับเน้ือหาในรายวิชาที่จะเรียน 4) ต้ังประเด็นคําถามเชิงลึกเชื่อมโยง
กบั ศกั ยภาพดา นพหุปญญาผานการปฏิบัติกระบวนการทางวิทยาศาสตร 5) ผูเ รียนตองแสดงใหเ หน็ ถึงการ
มีความรูความเขาใจผานกิจกรรมท่ีสอดคลองกับลักษณะทางพหุปญญาของผูเรียนที่เดนชดั ในดานตาง ๆ
และ (6) สรุปบทเรียน ทั้งนี้ กิจกรรมในข้ันตอน 1 ถึง 4 จัดเปนกิจกรรมกลุม ในขั้นตอนท่ี 5 จะจัดกลุม
แยกตามลักษณะทางพหุปญญา และในขน้ั ตอนท่ี 6 จะเปน การนําเสนอรายบคุ คล (Winarti, Yuanita &
Nur, 2018)

(3.5) การบูรณาการกับการเรียนรูจากบทบาทสมมติแบบออกอากาศ (Pod Class
Role Play) โดยใชบทบาทสมมติรวมกับการถายทอดกิจกรรมในชั้นเรียน ซ่ึง Wee, Shin และ Kim ได
ศกึ ษาถึงการสงเสริมพหุปญญาดานการเขาใจระหวางบุคคลและการเขาใจตนเองดวยการใชบทบาทสมมติ
ในเด็กเล็กที่มีความแตกตางทางสังคมและวัฒนธรรมในโรงเรียนสาธิตแหงหน่ึง โดยใชหลักสูตรฐาน
พหุปญญาและมีการถายทอดสถานการณในช้ันเรียนออกอากาศรวมดวย (Pod class) กิจกรรมบทบาท
สมมติของผูเรียนที่แสดง เปนกิจกรรมจากประสบการณของผูเรียนหรือสิ่งท่ีผูเรียนสนใจ เชน
ความสัมพันธกับเพื่อนหรือความขัดแยงกับคนในครอบครัว ครูจะแนะนําใหผูเรียนแสดงบทบาทหลาย ๆ
แบบ กระตุนใหผูเรียนรูจักใชคําพูดของตนเองรวมอภิปราย และแสดงความคิดเห็น โดยใชคําถามเปน
ตัวกระตุน นอกจากจะทําใหผูเรยี นรูจักแสดงความคดิ เห็นแลวยังทําใหผูเรียนรูจกั รับฟงความคิดเหน็ ของ
ผูเรยี นคนอ่ืน ๆ กระบวนการเหลานี้ชวยใหผูเรยี นมีความเขาใจผูที่มีความคิดและประสบการณท ่ีแตกตา ง
จากตนเองมากขึ้น กลยุทธที่ครูใชค อื การพูด การเขยี น การแสดงทา ทาง กระตุนใหผูเรยี นมีสว นรวมและมี
ใจจดจอ มีความสนใจตอเนื่อง ในดานการอภิปราย ครูจะใหวิธีการต้ังคําถาม และเลาเร่ืองของตนเอง หรือ
แกลงทําตัวเปนคนอื่น ใชแผนปา ยผา หรือใชตุกตา ในขณะที่ผูเรียนจะแสดงออกท้ังการพูดหรือการแสดง
ทาทาง ในบางครั้งจะมี Field trip เพ่ือใหคนในชุมชนใหความสนใจและมีสวนรวม ในชวง 5 นาทีสุดทาย
ของคาบ จะเปนเวลาในการสะทอนวา ผูเรียนไดทําอะไรบาง ผูเรียนชอบอะไรมากที่สุด ผูเรียนสนใจอะไร
มากท่ีสุดในระหวางการทํากิจกรรม แมวาการเช่ือมโยงประสบการณกับการแสดงออกอาจจะทําไดยาก
แตการท่ีผูเรียนไดพูดทาํ ใหผูเรียนสามารถเปล่ียนประสบการณใหเปนคําพูดท่ีมีความเปนรูปธรรมมากข้ึน

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 55

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

และเสริมสรางพหุปญญาดานการเขาใจตนเองของผูเรียน Wee, Shin & Kim (2013) ทั้งน้ีกิจกรรม
บทบาทสมมติมลี ักษณะในตาราง 5

ตาราง 5 กิจกรรมบทบาทสมมติเพ่อื พัฒนาเชาวนปญญาดานการเขา ใจระหวางบคุ คล และการเขา ใจตนเอง

ชอื่ กิจกรรม จดุ มงุ หมาย เนื้อหา/รายละเอยี ด

จิตใจของฉนั เขาใจความคิดและความรูสึกของ สรางจินตนาการวามีรานท่ีผเู รียนสามารถซื้ออะไรก็
(My Mind) คนอืน่ และของผูเรยี นเอง และคิดถึง ไดตามท่ีคิด จากนั้นก็วาดรูปหรือปนแปงสิ่งของท่ี
วิธกี ารทีจ่ ะทําใหคนอ่ืนมีความสุข ผูเรียนตองการซื้อ แบงปนความคิดกับสิ่งของที่

ผูเรยี นซ้ือกบั เพ่อื น ๆ

ระหวา งเพ่ือน เขาใจจิตใจของเพ่ือนและใหเพื่อน อภิปรายเก่ียวกับตัวละครจากเร่ืองราวบนแผนปาย

ตามนน้ั ผาและคนหาวิธีการแกปญหาที่ตัวละครตองเผชิญ

ผู เรี ย น รู สึ ก อ ย า ง ไร ห ลั ง จ า ก ส ว ม บ ท บ า ท นี้ แ ล ะ

แ บ งป น กั บ เพื่ อ น ผู เรี ย น ว า ไ ด พ บ เจ อ เห ตุ ก า ร ณ

เหมอื นกันหรือไม

ฉันชอบเธอ แสดงความรูสึกชอบท่ีมีตอผูอ่ืน ใหนกึ ถึงสถานการณท่ีเกิดขน้ึ และลองใชวิธีแกปญหา

อยางเหมาะสม ท่ผี เู รียนคดิ ขึ้น แลวอภิปรายถึงส่ิงท่ีผูเรียนคิดและได

แสดงบทบาทและแบงปนวิธีท่ีเหมาะสมในการแสดง

ความรักตอ เพ่ือนของผูเรยี น

ฉันเกลยี ด เขาใจไดวาพ่ีนองไมใชคูแขงขันให สวมบทบาทเปนแมหมีและพอหมี เขียนจดหมายถึง
นองชายของฉัน
พอแมรัก แตเปนคนท่ีฉันตองรัก ลูกหมี หลังจากเลนบทบาทสมมติแลว ใหแบงปน

และดูแล บทเรียนท่ีผูเรียนไดเรียนรู และสัญญากับตัวเองวา

ผเู รยี นจะรักพอแมแ ละพีน่ อ งใหมากขน้ึ

มาช่ืนชมกนั เถอะ ช ม เ พ่ื อ น แ ล ะ ต น เอ ง ท่ี มี ชมและใหกําลังใจเพื่อนของผูเรียน ซอนเดก็ คนหนึ่ง

ความเขม แข็ง ไวหลังแผนกระดานผา และใหเด็กท่ีเหลือพูดให

กําลังใจเด็กท่ีซอนตัวอยู แบงปนความรูสึกของ

ผูเรยี นเมอื่ ไดย นิ คาํ ชม

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 56

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ชือ่ กิจกรรม จดุ มงุ หมาย เนอ้ื หา/รายละเอียด

ถงึ เพอื่ นของฉัน ลองคดิ ดูวาทําไมผูเรียนถึงชอบเพื่อน วาดภาพดูวาผูเรียนคิดวาเพ่ือน ๆ เปนใครและลอง

บางคน และแสดงความรูสึกท่ีมีกับ พูดคุยกับพวกเขาวาทําไมคุณถึงชอบหรือไมชอบ

เพื่อนคนนัน้ พวกเขา และอภิปรายถึงการท่ีผูเรียนไดสารภาพ

ความรูสึกท่ีมีตอเพื่อน และทําอยางไรจึงจะทําให

ผเู รียนไดค บกบั เพ่ือน ๆ ตอไป

รักษ าสั ญ ญ านี่ คิดถึงคําสัญญาทเ่ี คยใหไ วและแสดง ใหเขียนถึงคําสัญญาท่ีคิดวารักษาไดยากท่ีสุด แลว
ยากจงั ใหรูวาคําสัญญาแบบไหนที่รักษาได แบงปนกับเพื่อน อภิปรายวาผูเรียนมีความรูสึก

ยาก เพราะเหตุใดการรักษาคํา อยางไรกับกิจกรรมน้ี
สัญญานน้ั ถงึ ไดม คี วามสาํ คญั

โตขึ้นฉัน อย าก อภิปรายวาผูเรียนชอบทํางานแบบ ทําแถบกระดาษคาดศีรษะที่เขียนวา "อนาคตของ

เปนอะไร ไหนในอนาคตและถาจะทํางานนั้น ฉัน" และแนะนําตัวตน ใน อน าคตของผูเรีย น

ผเู รยี นตอ งมีคุณสมบัติอะไรบา ง อภปิ รายกับเพ่อื นผูเรียนถงึ งานท่ีพอแมทาํ และถาโต

เปน ผูใหญผ ูเรยี นชอบ/อยากทํางานอะไร

กอดฟรี สัมผัสวาการกอดกันดวยความรัก อานหนังสือ "กอดฟรี" และใหผูเรียนทําตัวแบบตัว
และการปลอบใจนนั้ เปน อยางไร ละครตัวเอกท่ีถือปาย "กอดฟรี" และกอดคนท่ัวไป

บนถนน แบงปนความรสู กึ ของผเู รยี นเม่ือผเู รียนกอด
กบั ผเู รียนคนอ่ืน

ทม่ี า: Wee, Shin, & Hanyang. (2013)

(3.6) การบูรณาการกับการจัดสภาพแวดลอมการเรียนรูในรมและกลางแจง
(Indoor Outdoor Playground Learning Environment) Mariyana และ Ocih (2017) ไดศึกษา
การบูรณาการกิจกรรมในรมและกลางแจงเพ่ือเพ่ิมศักยภาพพหุปญญาของเด็กปฐมวัย ดวยการออกแบบ
สนามเด็กเลน ในรม และกลางแจงเพอ่ื จัดสภาพแวดลอ มการเรยี นรูในสถานศกึ ษา

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 57

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ภาพประกอบ 13 การจัดสภาพแวดลอ มการเรียนรูเพ่ือเพ่ิมศกั ยภาพพหุปญญาของเด็กปฐมวยั

ท่ีมา: Mariyana & Ocih (2017)

ท้ังน้ีมีวิธีการที่หลากหลายในการสรางบรรยากาศการเรียนรูที่เสริมสรางศักยภาพดาน
พหุปญญาของผูเรียน ทําใหการเสริมสรางศักยภาพดานพหุปญญากลายเปนแนวคิดพ้ืนฐานของ
กระบวนการเรียนรใู นเด็กปฐมวยั โดยครซู ่งึ ตองมีความอดทน เอาใจใสดูแล และรอบรูจะเปนบคุ คลสําคญั
ท่ีจะเอ้ือใหเกิดกระบวนการเรียนรูนี้ ผลการวิจัยพบวา 1) รูปแบบการบูรณาการกิจกรรมในรมและ
กลางแจงสามารถเพ่ิมศักยภาพดานพหุปญญาของผูเรียน 2) รูปแบบการบูรณาการกิจกรรมในรมและ
กลางแจงกับกระบวนการเรียนรูท่ีออกแบบหรือ Lesson plan activity แบงออกเปน Daily activity
plan (DAP), Weekly activity plan (WAP) และ Annual activity plan (AAP) ซึ่งสวนของพ้ื นที่
กิจกรรมอยางนอยควรประกอบดวย สวนกลางแจง ไดแก สวนรีไซเคิล ช้ันเรียนแบบกิจกรรมกลุม
ช้ันเรยี นอนุบาล สนามเด็กเลน หอ ง ICT ท่ีจอดรถ หอ งปฏิบัตงิ าน หอ งอาหารของโรงเรยี น อัฒจันทร
หอ งน้ํา หอ งสมุด สวนหยอม A ถึง Z มินิฟารม หอ งแลบ็ สเี ขยี วและพ้นื ท่ีปฏบิ ัตกิ าร ดังน้ันครูผสู อนที่มี
แนวทางในการสอนทแี่ ตกตางกนั จะสามารถออกแบบการเรยี นรูใหเขา ถึงผูเรยี นไดอ ยา งมปี ระสิทธิภาพ

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 58

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

1.2 ผลการศึกษาการดําเนนิ งานของหนวยปฏิบัติ
จากการศึกษาการดําเนินงานของสถานศึกษาดวยการสํารวจจากการสัมภาษณเชิงลึกผูท่ีมีสวน
เกี่ยวของกับการจัดการศึกษา จากโรงเรียนใน 5 ภูมิภาค ของประเทศไทย จํานวนรวม 26 โรงเรียน
ผลการศกึ ษาพบวา ในปจจุบัน โรงเรียนมีการพัฒนาผูเรียนหลายดา น และมีการใชแนวคิด ตาง ๆ มาใชใน
การพฒั นาผเู รียน ไดแ ก

1) เศรษฐกิจพอเพียง ในโรงเรียนพ้ืนท่ีชนบท เปนการเนนกิจกรรมท่ีเกี่ยวของกับวิถีชีวิต
ไดแก กิจกรรมเลี้ยงไกไข เลี้ยงปลาดุก ปลูกผักสวนครัว เพาะเห็ดนางฟา แลวนํารายไดมาเขาบัญชี
ออมทรพั ย

2) จิตปญญา ที่มุงเนนการเรียนรูภายในตนเองเปนหลัก ซึ่งจะเกิดจากการเรียนรูที่ทําให
ผูเรียนไดตระหนักถึงส่ิงที่เกิดข้ึนภายในตนเอง ผานกิจกรรมที่สนับสนุนใหเกิดการเรียนรู ทําใหเห็น
ความเช่อื มโยงของเพื่อนมนษุ ย

3) วิถีพุทธ เปนโรงเรียนในวิถีแหงปญญา ผูเรียนจะมีการพัฒนาอยางบูรณาการตามหลัก
ไตรสกิ ขาสูความเปน พทุ ธ ผูเขาถึงธรรม ซง่ึ ทาํ ใหเปนอสิ ระ โดยมีชีวติ ทดี่ ี เจรญิ งอกงามมีความสุข

4) การพัฒนาสมองซีกซายและซีกขวา โดยท่ีสมองซีกซายทําหนาที่ในเร่ืองของการใชภาษา
การเขียน การอาน ทักษะดานตัวเลข การใชเหตุผล การควบคุม การพูด ทักษะดานวิทยาศาสตร การ
ควบคุมการทํางานของมือขวา เราอาจเรียกการทํางานของสมองซีกน้ีไดวาเปน “สวนของการตัดสิน”
สมองซีกขวาทําหนาที่ในเร่ืองของความเขาใจการเห็นภาพสามมิติ ความรูสึกดื่มดํ่าตอศิลปะ ความมี
สนุ ทรยี ะดา นดนตรี เพลง และการใชจ ินตนาการในการดําเนินชวี ิต รวมทั้งทําหนาที่ควบคมุ การทํางานของ
มอื ซา ยเราอาจเรยี กสมองสวนน้ีวา “สวนของการสรางสรรค”

5) การจัดการเรียนรูเพ่ือใหผูเรียนมีทักษะที่สําคัญในการดํารงชีวิตในศตวรรษที่ 21 ไดแก
พ้ืนฐานความคิดเชิงคํานวณ (Computational thinking) พ้ืนฐานความรดู านเทคโนโลยีดิจิทัล (Digital
technology) และพ้ืนฐานการรูเทาทันสื่อและขาวสาร (Media and Information Literacy) สําหรับ
การพัฒนาพหุปญ ญาของผเู รยี น

6) การพัฒนาผูเรียนผานกิจกรรมเสริมการเรียนรู โดยจัดเปนชุมนุมคณิตศาสตร กีฬา ดนตรี
ศิลปะ ซึ่งผูเรียนสามารถเลือกเขาชุมนุมตาง ๆ ตามความสนใจ และกิจกรรมบําเพ็ญประโยชนที่ผูเรียน
ตองเขา รวมกิจกรรมทกุ คน

เมื่อพิจารณาจะเห็นไดวา ยังไมมีความชัดเจนวา มีการหลอมรวมแนวทางการพัฒนาผเู รียนไปใน
ทิศทางเดียวกัน หรือมีการพัฒนาพหุปญญาอยางตอเนื่อง และยังมีความแตกตางกันอยูมากในแตละ
โรงเรยี น

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 59

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

1.3 ผลการพัฒนารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพ
ผูเ รยี น

การนําเสนอผลการวิเคราะหขอมูลมี 2 สวนคือ สวนแรกคือ ผลการสังเคราะหรูปแบบและกลไก
การพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผูเรียนจากสารสนเทศ ที่ไดจากการวิเคราะห
เอกสารและงานวิจัยท่ีเกี่ยวของ และสวนท่ีสองคือ ผลการพัฒนารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริม
พหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผูเรียน ที่ปรับปรุงจากผลการประชุมสนทนากลุม (Focus group) ผูให
ขอมลู สําคญั ดงั รายละเอยี ดตอ ไปนี้

1.3.1 ผลการสังเคราะหรูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนา
ศกั ยภาพผเู รียน

ผลการสังเคราะหจากการวิเคราะหเอกสารและงานวิจัยท่ีเก่ียวของไดรูปแบบและกลไก
การพัฒนาและสงเสรมิ พหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผูเรียน ดังนี้

รูปแบบการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผูเรียน คือ “รูปแบบ A2D
หรือ AAD” เรียกวา รูปแบบ A Square D ประกอบดวยอักษรยอ 3 ตัวคือ “A” 2 ตัวอักษร และ “D” 1
ตัวอักษร โดยอักษร “A” ตัวแรก คือ “Area” หมายถึง องคประกอบดานพ้ืนที่ อักษร “A” ตัวท่ีสอง คือ
“Activity” หมายถึง องคประกอบดานกิจกรรม และ อักษร “D” คือ Digital Platform หมายถึง
องคประกอบดา นดิจทิ ลั แพลตฟอรม

กลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาของผเู รียน ที่ขับเคล่ือนรูปแบบ A2D มี 8 กลไก ไดแ ก
1) สายสัมพันธระหวางพอแมกับลูก 2) การประเมินการเรียนรูของผูเรียน 3) พีระมิดการเรยี นรู 4) การจัด
กิจกรรมการเรียนรูแบบกลุมยอย 5) สภาพแวดลอมทางวัฒนธรรม 6) การใชเทคโนโลยีเพ่ือการเรียนรู
7) การสรางแรงจงู ใจภายในของผูเรียน และ 8) การเรียนรูเชงิ รกุ ของผูเรยี น ดงั แสดงในภาพประกอบ 14

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 60

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

สายสัมพันธ ภาษา การประเมิน
กับพอ แม ข้ันการเรียนรู
พ้นื ที่
การเรียนรู ตรรกะ ปรามดิ
เชงิ รุก คณติ ศาสตร การสอน

การดํารงอยู
ของชวี ิต

ธรรมชาติ พหุ รางกายและ
ปญ ญา การเคล่ือนไหว
ดจิ ทิ ัล กิจกรรม
แพลตฟอรม มิติสัมพันธ

ความเขาใจ ความสมั พนั ธ ดนตรี กิจกรรม
ตนเอง ระหวา งบุคคล
กลุมยอย
แรงจูงใจ
ภายใน สภาพแวดลอม
ทางวัฒนธรรม
เทคโนโลยี
เพ่ือการสอน

ภาพประกอบ 14 รูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหปุ ญญาเพื่อการพฒั นาศักยภาพผูเรียน A2D

จากภาพประกอบ 14 รูปแบบการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผูเรียน
A2D มอี งคประกอบ 3 ดาน ดังรายละเอียดตอ ไปนี้

องคประกอบ 1 ดานพ้ืนที่ (Area) พ้ืนท่ีและสภาพแวดลอมสําหรับผูเรียนจะตองกระตุน
การเรยี นรูเชิงรกุ (Active learning) สาํ หรับการเรยี นรทู ีเ่ พ่ิมเชาวนปญ ญาของผเู รยี นแตละดาน ดงั น้ี

1) ผเู รียนท่ีมีเชาวนปญญาดานภาษา (Linguistic intelligence) เปนผูที่เรียนรภู าษาได
อยางรวดเรว็ เปนผูท่ีมีคําคม (Word smart) การสงเสริมใหความเขาใจภาษาไดอยางลึกซ้ึงท้ัง 4 ทักษะคือ
การพูด การเขียน การอาน และการฟงในขณะเดียวกันจะเปนผูที่มีทักษะการจํา (Good retention
skills) และมีความสุขและสนุกกับการอาน การเขียน การจัดสรรพ้ืนท่ีตองมีความสงบสําหรบั การอานหนังสือ

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 61

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

การเขียน และการฝกพูด สภาพแวดลอมในพื้นที่ตองมีขอมูลทางวรรณกรรม วรรณคดี บทประพันธ บกกวี
วาทกรรม อตั ชีวประวตั ิของบุคคลสาํ คญั ท้งั ที่เปนภาษาแมและภาษาอ่นื ๆ ท่ีเขา ถึงไดง าย

2) ผูเรียนท่ีมีเชาวนปญญาดานตรรกะและคณิตศาสตร (Logical mathematical
intelligence) เปนผูที่มีความสามารถสูงดานตวั เลข (Number smart) มีความสามารถดานกระบวนการ
คดิ ข้ันสูง เปนผทู ี่มีทักษะเชิงตรรกะ ทักษะการแกปญหา มีความคดิ สรางสรรค และมคี วามสามารถในการ
จัดการมาต้ังแตเกิด (Innate skills) และมีทักษะในการรับรูขอมูลจากการมองภาพ (Adept visual
learner) มีความสุขกับการทํางานที่เก่ียวของกันการประมาณคา เชน การช่ังน้ําหนัก การวัดขนาด
การคํานวณ และการจัดระเบียบ การจัดสรรพื้นท่ีจะตองมีพื้นท่ีใหผูเรียนไดฝกการทดลองตาง ๆ การจัด
สภาพแวดลอมท่ีมีภาพที่มีสีสัน มีแสงท่ีสะทอนแงมุมตาง ๆ มีภาพแผนภูมิ แผนผัง สไลด VDO และมี
อุปกรณที่สามารถนํามาประยุกตเขากับ การประมาณคา เชน การช่ังน้ําหนัก การวัดขนาด การคํานวณ
และการจัดระเบียบสงิ่ ของตาง ๆ

3) ผูเรยี นท่ีมีเชาวนปญญาดานมิตสิ ัมพันธ (Spatial intelligence) จะมีความสามารถ
ในการมองเห็นความงามของภาพในเชิงของพื้นท่ี มักจะมีศักยภาพในการเรียนรูสุนทรียศาสตรและ
วิทยาศาสตร มีความเช่ียวชาญในการสรา งภาพและจําเปน ภาพ มีความคิดสรางสรรคแ ละมีศลิ ปะ คดิ อยาง
เปนระบบ แตจะมีปญหาถาพบส่ิงที่ไมเ ปนระเบียบและมีรายละเอียดยอย ๆ การจัดสรรพื้นท่ีจะตองมีพื้นท่ี
เปด สําหรับการจัดระเบียบ หรือการสรางสรรคงานศิลปะ ตองมีความสมดุลและความสมบรู ณจึงจะชว ยให
ผูเรียนสามารถจดจําหรือเลียนแบบภาพในความคิด มีการจัดโครงสราง จัดระเบียบ กําหนดรหัส หรือ
การกําหนดคา การจัดสภาพแวดลอมตองเปนระเบียบเรียบรอย เพราะถาไมเรียบรอย หรือขาดตอน
จะเปนอุปสรรคตอการเรียนรูของผูเรียนกลมุ นี้

4) ผูเรียนที่มีเชาวนปญญาดานรางกายและการเคล่ือนไหว (Bodily – kinesthetic
intelligence) จะเรียนรูดีท่ีสุดผานประสบการณการปฏิบัติ มีการรับรจู ากการสัมผัส ความสามารถของ
ผูเรียนจะเพ่ิมข้ึนไดถาผูเรียนไดฝกแสดงความคิดเห็นและความรูสึกผานการเคลื่อนไหวหรือใชอวัยวะ
สวนตาง ๆ ของรางกาย ตลอดจนความสามารถในการใชมือเพื่อผลิตหรือเปล่ียนแปลงส่ิงตาง ๆ
เชาวนปญญาดานน้ีจะรวมถึงทักษะที่จับตองได เชน การประสานงาน ความสมดุล พลงั ความคลองแคลว
ความยืดหยุนและความเร็ว การจัดสรรพ้ืนที่จะตองมีพื้นที่เปดสําหรับการเคล่ือนไหวรางกาย เชน การ
เตนราํ การเลนกฬี า และการแขง ขันกฬี า

5) ผูเรยี นที่มีปญญาทางดนตรี (Musical intelligence) การดเนอรกลาววา ผูเรียนที่มี
ปญญาทางดนตรีจะควบคูกับการมีปญญาทางภาษา แมในการศึกษาในผูเรียนที่มีอายุยังนอยยังไมมี
หลักฐานสนับสนุนวา การฝกฝนดนตรเี มื่ออายุยังนอยจะมีความสัมพันธกับความเจริญงอกงามทางดนตรี

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 62

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

เม่ือเปนผใู หญ แตใ นบริบททางการศึกษากลับพบวา ปญญาทางดนตรอี าจจะมีความสัมพันธกับผลสมั ฤทธิ์
ทางการเรียน แมวา อาจจะไมเกิดข้ึนเสมอไปในทุกสาขาวิชา อยางไรก็ดี ปญญาทางดนตรีน้ัน เก่ียวของ
กับการแสดงทางดนตรี การแตงเพลง และรูปแบบสุนทรียะทางดนตรี การจัดสรรพ้ืนท่ีจะตองมีพื้นท่ี
สําหรับการฟงดนตรี การแตงเพลง เปนพ้ืนที่เก็บเสียง หรือมีหูฟง (Headphones) การจัดสภาพแวดลอม
ทม่ี ีเสยี งดนตรี เชน ดนตรคี ลาสสิก และแคมเบล กลาววา ผเู รียนควรมเี ครื่องดนตรเี ปน ของตนเอง

6) ผูเรียนท่ีมีเชาวนปญญาดานการเขาใจระหวา งบุคคล (Interpersonal intelligence) จะ
มีความสามารถทํางานกับผูอื่น สามารถทําความเขาใจผูอ่ืน และทํางานรวมกันกับผูอ่ืนไดอยางมี
ประสิทธิภาพ เรียนรูไดดีท่ีสุดในสถานการณแบบกลุม สามารถส่ือสารไดดีท้ังแบบสื่อสารแบบ
วจั นะและอวัจนะ และยังเปนผูฟงที่ดีอีกดวย ชอบทํางานและแกปญหารวมกันกับกลุมเพ่ือน เลน เกมแบบ
กลุม และเลนกีฬาประเภททีม การจดั สรรพ้ืนท่ีจะตองมีขนาดใหญสําหรับการทํางานกลุม การประชุมกลุม
หรือพื้นท่ีสําหรับทีมงาน การจัดสภาพแวดลอมใหมีบรรยากาศของการอภิปราย และการแลกเปลี่ยน
ความคดิ เห็น

7) ผูเรียนท่ีมีเชาวนปญญาดานการเขาใจตนเอง (Intrapersonal intelligence) จะมี
ความรูความเขาใจตนเองอยางถูกตองและมีทักษะในการแกปญหา มีความเขาใจอารมณและความรูสึก
ตามธรรมชาติของมนุษยวามีความตองการมากกวาความตองการพ้ืนฐานในการดํารงชีวิตพราะยังมี
แรงจูงใจอ่ืน ๆ อีก ผูเรียนกลุมน้ีจะมีอัตลักษณสวนบุคคลท่ีมีอิทธิพลตอกระบวนการปรับตัวใหเขากับ
สภาพแวดลอมของตน การจัดสรรพ้ืนท่ีจะตองมีพ้ืนที่สําหรับการมีกิจกรรมสวนบุคคล การจัดสภาพแวดลอม
ที่มีความสงบที่ทําใหผูเรียนมีเวลาสําหรับการสะทอนตนเอง ไดฝกสมาธิ และฝกฝนทักษะใหม ๆ ของ
ตนเอง

8) ผูเรียนท่ีมีเชาวนปญญาดานธรรมชาติวิทยา (Naturalist intelligence) จะมี
ความสามารถในการจดจํา รูจกั พันธุพืชและพันธุสัตวท ่ีอยูรายรอบตัว สามารถระบุพืชการกอ ตัวของสภาพ
อากาศหรือสัตวตาง ๆ ไดอยางงายดาย มีความรอบรูเก่ียวกับปรากฏการณตามธรรมชาติ และออนไหว
ตอการเปล่ียนแปลงของสภาพแวดลอมรอบตัว การจัดสรรพ้ืนที่จะตองเปนพ้ืนท่ีไดสัมผัสธรรมชาติ หรือ
เปนสวนพฤกษศาสตรหรือพิพิธภัณฑสัตวในรม การจัดสภาพแวดลอมเปนธรรมชาติ และไดใกลชิดกับ
พรรณพืชและสัตวตา ง ๆ

9) ผูเรียนท่ีมีเชาวนปญญาดานการดํารงอยูของชีวิต (Existential intelligence) เปนผูท่ีมี
ความไวหรือมีสรรถนะในการทําความเขาใจสัจธรรมของโลกและชีวิต จิตวิญญาณ คุณคาของความเปน
มนุษย ความหมายของการดํารงอยูของมนุษย ที่สัมพันธกับโลกและจักรวาล การจัดสรรพื้นท่ีจะตองเปน
พ้ืนท่ีสําหรับการมีกิจกรรมทางจิต มีความสงบ สันติ เพ่ือใหไดเปดรับประสบการณทางจิต การใหความรกั

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 63

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ความเมตตา และการคนหาความหมายของชีวิต การจัดสภาพแวดลอมตองสงบ ประกอบดวยสุนทรียะ
ทางศลิ ปะและดนตรี

นอกจากนี้ มีขอเสนอแนะใหในสถานศึกษาหน่ึง ๆ ควรจัดใหมีจัดสรรพื้นท่ีแบบศูนยการ
เรียนรู ใหมีจํานวน 7 รูปแบบ เพื่อใหผูเรียนไดเรียนรแู ละพัฒนาเชาวนปญญาไดทั้ง 7 วัน คือ 1) การบม
เพาะ (Build models) 2) การเตนรํา (Dance) 3) การรวมมือกันในการตัดสินใจ (Make collaborative
decisions) 4) แตงเพลง (Create songs) 5) แกปญหา (Solve deductive reasoning problems)
6) อา น (Read) 7) เขยี น (Write) และ 8) วาดภาพ (Illustrate) ศนู ยการเรียนรดู ังกลาว ไดแก

1) ศูนยปฏิบัติงานรายบุคคล (Personal work center) สําหรับการพัฒนาเชาวน
ปญญาดานการเขาใจตนเอง (Intrapersonal Intelligence) ผูเรียนจะไดศึกษา สํารวจในส่ิงที่ผูเรียนมี
ความสนใจดวยกระบวนการวิจัย และมีการสะทอนผล หรอื ดว ยโครงงาน

2) ศู น ยป ฏิ บั ติ งาน กลุ ม (Working together center) สําหรับ การพั ฒ น า
เชาวนปญญาดานการเขาใจระหวางบุคคล (Interpersonal intelligence) ผูเรียนจะไดพัฒนาทักษะการ
เรยี นรแู บบรวมมือมกี ารระดมความคดิ เห็น การอภปิ รายตามประเด็นท่กี ําหนดข้ึนในแตละวนั

3) ศูนยด นตรี (Music center) สําหรบั การพัฒนาเชาวนปญญาดานดนตรี (Musical
intelligence) ผูเรียนจะไดพฒั นาการแตงเพลงและรองเพลงเกี่ยวกับเน้อื หาวิชาท่ีเรียน สรางเครอ่ื งดนตรีของ
ตวั เองและเรยี นรูตามจังหวะดนตรี

4) ศูนยศิลปะ (Art center) สําหรับการพัฒนาเชาวนปญญาดานมิติสัมพันธ
(Spatial Intelligence) ผูเรียนจะไดศึกษาคนควาการใชสื่อ จัดทํางานกราฟก แผนภาพ รูปภาพตาม
เน้อื หาวชิ าท่ีเรยี น

5) ศูนยบมเพาะ (Building center) สําหรับการพัฒนาเชาวนปญญาดานรางกาย
และการเคลื่อนไหว (Bodily – kinesthetic intelligence) ผูเรียนจะไดสรางเสริมความแข็งแรง
ความคลองแคลวปราดเปรียว สรางบทละคร ตัวละคร และการฟอนรํา เตนรําท่ีสัมพันธก ับเน้ือหาที่เรียนใน
วนั นนั้ ๆ

6) ศูนยการอาน (Reading center) สําหรับการพัฒนาเชาวนปญญาดานภาษา
(Linguistic intelligence) ผูเรียนจะไดอาน ไดเขียน และเรียนรูจากหลาย ๆ แพลตฟอรม ท้ังแบบด้ังเดิม
และสมยั ใหม พวกเขาวิเคราะหและจัดระเบียบขอมลู ใหมด ว ยการเขยี น เรียบเรยี งในแบบลายลักษณอ ักษร

7) ศูนยคณิตศาสตรและวิทยาศาสตร (Math & Science center) สําหรับการ
พัฒนาเชาวนปญญาดานตรรกและคณิตศาสตร (Logical/Mathematical intelligence) ผูเรียนจะได

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 64

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

ศึกษาการเลนเกม คณิตศาสตร การจัดการแนวคิดทางคณิตศาสตร การทดลองวิทยาศาสตร การใหเหตุผล
เชิงนิรนัยและการแกป ญ หา

องคประกอบ 2 ดานกิจกรรม (Activity) ประกอบดวยกิจกรรมและเกมท่ีสงเสริมการเรียนรู
และพัฒนาพหปุ ญ ญาในแตละดา น ดงั รายละเอยี ดในตาราง 6

ตาราง 6 แนวทางการจัดกิจกรรม และเกมท่ีสงเสรมิ พหปุ ญญาเพ่ือการพัฒนาศกั ยภาพผูเรียน

พหุปญญา การจดั กิจกรรม การเลน เกม

ดานภาษา  การอานหนังสือ อานนิทาน เรื่องเลา  ปรศิ นาคาํ ไขว (Crossword)

 การเขียนเร่ืองสั้นสาํ หรบั จดหมายขา วในชั้น  เกมคําศพั ท และเกม

เรยี น ประมวลผลคํา เชน Scrabble,

 การเขียนบทความสารคดสี ําหรับหนังสือ/ Scrabble Junior หรือ Boggle

วารสารของโรงเรียน

 การเขียนจดหมายถึงบรรณาธิการเพ่ือ

วิจารณบ ทความ

 เขียนถึงตัวแทนของฝายปกครองหรือ

หนว ยงานปกครองในทองถ่ินเก่ียวกับปญ หา

ในโรงเรียนหรอื ทอ งถ่ิน

 การใชทรัพยากรดจิ ิทลั และการเผยแพร

ความรู เชน หองสมุดอิเล็กทรอนิกส

 การสรางบทกวสี าํ หรับหนังสือกวนี ิพนธใน

ชนั้ เรยี น

 การประกวดกวนี ิพนธ

 การศึกษานสิ ยั ของผูพูดทดี่ ี

 การเลาเรื่องใหชั้นเรียน

 การโตวาที

 การพบปะนักเขียน นักกวี นักเลา เร่ืองและ

นกั พดู

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 65

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

พหปุ ญ ญา การจดั กิจกรรม การเลน เกม
ดา นตรรกะ
คณติ ศาสตร  การทําแบบฝกหดั การคํานวณ  การเลน เกมคณิตศาสตร เชน

ดานมิติสัมพันธ  การวิเคราะหทฤษฎีและโปรแกรม โดมิโน หมากรุก หมากฮอส
คอมพิวเตอร หมากขุม (Mancala)

 การฝกคิดและแกปญหาเชิงเหตแุ ละผล  จัดลาํ ดับภาพ/การจดั

 การคนหารปู แบบ/แบบแผนตา ง ๆ ใน เรยี งลําดับ

หอ งเรียน โรงเรียน ชมุ ชน และบา น  การแกปรศิ นาโดยใชเหตผุ ล

 การคนควา ทดลองตามแนวคิดทาง แบบนิรนยั

วิทยาศาสตร  การวางแผนการเงนิ ของธุรกิจ

 การใชซอฟตแวรคณติ ศาสตรแ ละวิทยาศาสตร จําลอง

เชน Math Blaster ซงึ่ ชวยเสรมิ ทักษะทาง  การเลนเกมหลบหนีออกจาก

คณิตศาสตรหรือ King's Rule ซงึ่ เปนฝก พนื้ ที่อนั ตราย เชน เกมเขา

ความคิดเชงิ ตรรกะ วงกต

 การใชชดุ เคร่ืองมือวิทยาศาสตรสาํ หรบั

โปรแกรมวทิ ยาศาสตร

 การออกแบบรหัสตัวอักษรและตวั เลข

 การสรางสรรคและการเปรยี บเทียบ

 การถายภาพสาํ หรับงานทมี่ อบหมาย และ  การเลน เกมตอ ภาพหรือเกมการ

จดหมายขาวในช้นั เรียน และโรงเรยี น เห็นและการคดิ เกมรบู ิคหรอื

 ถา ยภาพสําหรบั รายงานประจําปของ เกมตอบล็อค

โรงเรียน จดหมายขาวของโรงเรยี น หรอื งาน

วทิ ยาศาสตร

 การจัดแสดงโปสเตอร สไลด งานศิลปะ การ

จัดนทิ รรศการ และการเยี่ยมชมพิพิธภณั ฑ

 การใชดินเหนียวหรือแปงปนแสดงแนวคิด

ของเน้ือหาจากบทเรยี น

 การใชแ บบจาํ ลองภาพ (Pictorial models)

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 66

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

พหปุ ญญา การจดั กิจกรรม การเลนเกม

ดานรา งกายและ เชน Flow charts Visual maps
การเคลื่อนไหว
Venn diagrams Timelines เปน ตน

 การจดบันทกึ โดยใช Concept mapping

Mind mapping และ Clustering เปน ตน

 การใชห นุ มอื (Puppets) เพือ่ แสดงแนวคดิ

ที่เรยี นรูจากชน้ั เรยี น

 การใชแผนที่เพอ่ื ศึกษาตาํ แหนงทาง

ภมู ศิ าสตรเพื่อนาํ มาอภปิ รายในชนั้ เรียน

 วาดภาพประกอบบทประพนั ธโ ดยใช

ซอฟตแ วรคอมพิวเตอรสาํ หรับเรยี นในช้นั

เรยี น

 การใชซ อฟตแวรระบบเสมอื นจรงิ (Virtual

– reality system software)

 การสรา งเครื่องแตงกายสําหรับการแสดง  เกมทใ่ี ชความเรว็ ของกลา มเนื้อ

 การออกแบบอุปกรณประกอบฉากสาํ หรบั รางกายเชน บอรด เกม Twister
การเลนและการแสดง และ Simon says

 การแสดงแนวคิดตา ง ๆ เชน "ดาวเคราะห  การเลน เกมลาสมบัติ
ผเู รียน" ลอมรอบ "ดวงอาทติ ยผ เู รียน" (Scavenger hunt) คนหาไอ
หรือผเู รียนเรยี งตัวกันเพ่ือแสดงเหตกุ ารณ เทม็ ตา ง ๆ

ในตามประวัติศาสตร  เกมจาํ ลองการเคลือ่ นไหวแบบ

 การมีกิจกรรมการละเลนชว งพักระหวา ง อิเลก็ ทรอนกิ ส (Electronic
วัน motion – simulation
games)
 การสรา งวตั ถุโดยใชบ ล็อกลูกบาศกหรือ

Legos เพือ่ แสดงเนือ้ หาที่ไดเรียนรู

 การชมภาพยนต วีดิโอออกกาํ ลงั กาย

 การออกกําลังกายตามจังหวะดนตรี

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 67

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

พหปุ ญ ญา การจดั กิจกรรม การเลนเกม
ดา นดนตรี
 การแตง เพลงและดนตรขี องตนเองจาก  การแขงขันการจับจังหวะดนตรี
ดา นการเขาใจ
ระหวางบุคคล เนื้อหาท่ีเรียน หรือการตอเพลง แตง เพลง

 แตง เน้อื เพลงใหมล งในบทเพลงแลว นาํ ไป

แสดงในชน้ั เรยี น

 นาํ บทประพนั ธไปแตงเปน เพลงแลวนาํ ไป

แสดงในชั้นเรยี น

 การฟง ดนตรี และคอนเสิรตฟงเพลงจาก

ยคุ ประวตั ศิ าสตรทีแ่ ตกตางกัน

 การใชจังหวะและการปรบมือเพื่อจดจาํ

เนื้อหาวชิ าตา ง ๆ

 การฟงซีดที ส่ี อนแนวคิดตา ง ๆ เชน

Schoolhouse rock ซ่งึ เปน การต ูน

คลาสสิกพรอมเพลงเพราะ ๆ ที่เดก็ จะรอง

ตามไดท้ังวัน เพื่อชวยใหเด็ก ๆ ในยุค 70

จดจาํ รัฐธรรมนญู และวิธสี รา งกฎหมายที่

แทจริง และรูจักหนา ท่ีพลเมอื งและ

การเมือง)

 ทํางานในกลุม เปนทมี รวมมอื ออกแบบ  การแขงขนั เปนทีม การเลน

งานและทาํ งาน เปนทีม

 จับคทู าํ งานเพอ่ื เรยี นรูเนื้อหาคณติ ศาสตร  การอภิปราย และการทํางาน

และวชิ าอื่น ๆ เปน กลมุ

 สมั ภาษณผูท ี่มีประสบการณเกี่ยวกบั

เน้ือหารายวิชาท่ีเรยี น (เชน นกั เทคนิคใน

หองปฏิบัตกิ ารเพ่ือเรยี นรูวชิ าวทิ ยาศาสตร

ชีวภาพ เปน ตน)

 ตวิ หรอื สอนผูเรียนที่อายนุ อยกวา หรือ

เพ่ือนรว มชัน้

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 68

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

พหปุ ญญา การจดั กิจกรรม การเลนเกม
ดา นการเขาใจ
ตนเอง  การเลน หนุ ละคร  การเปลย่ี นแปลงพฤตกิ รรม
และงานอดิเรก
ดา นธรรมชาติ  การเขียนสะทอนความคิดเห็นของตนเอง
เกี่ยวกบั เนอ้ื หาท่ีเรียน  การสะสม จดั หมวดหมู หรือ
ดูแลสัตวแ ละพชื การทํานาย
 การเขียนบทความจากมุมมองของตนเอง ชนดิ สายพันธุ หรอื จาํ แนก
เก่ยี วกับบุคคลสาํ คญั ในประวัติศาสตร หมวดหมูสัตวแ ละพืช

 การเขยี นไดอารี่ อนุทนิ หรือบนั ทกึ
ความจาํ

 การเขยี นอัตชวี ประวัติสะทอ นชวี ิต
การเปน นกั อา นของตนเอง

 การเขียนเปาหมายของตนเองในอนาคต
และเสนทางการทาํ ใหบรรลเุ ปาหมาย

 การใชซอฟตแ วรทีช่ วยใหท าํ งานไดดวย
ตัวคนเดยี ว เชน ซอฟตแวรชว ยการ
ตัดสนิ ใจ ซอฟตแวรท างเลอื ก หรอื
ซอฟตแ วรการเลอื กอาชีพ

 บนั ทึกสะสมตลอดทง้ั ป

 ทาํ สมดุ บันทกึ ติดภาพสาํ หรบั บทประพนั ธ
บันทกึ หรอื และบนั ทึกสะทอน
ความคดิ เห็น

 การทําสวนขวดแกว ตูปลา สัตวเลีย้ ง
การเย่ียมชมฟารม

 การดแู ลตน ไมในหองเรยี น

 การดแู ลสัตวเลี้ยงในหองเรียน

 การทําสวนขวดแกว ตปู ลา สัตวเลีย้ ง

 การจัดหมวดหมู จาํ แนกวตั ถุธรรมชาติ
เชน ใบไมและหนิ

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 69

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพื่อการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

พหุปญ ญา การจดั กจิ กรรม การเลน เกม

ดานการดาํ รงอยู  การศกึ ษาวิจยั แหลงทีอ่ ยูอาศัยของสตั ว  เกมอวกาศ
ของชีวิต
 การเฝาสงั เกตสภาพแวดลอ มทาง
ธรรมชาติ

 การเยีย่ มชมฟารม

 การจัดระเบยี บหรือมีสว นรว มในการทาํ
ความสะอาดสวนสาธารณะ/สนามเดก็ เลน

 การรณรงคก ารรไี ซเคิล

 การใชแอปพลเิ คชนั การสอ่ื สารการแกโจทย
ปญหาเพ่ือการเปลย่ี นแปลงโลกรอบตัว

องคประกอบ 3 ดานดิจิทัลแพลตฟอรม (Digital Platform) คือ ฐานดิจิทัล หรือ
แอปพลิเคชัน หรือ โปรแกรมคอมพิวเตอรสําเร็จรูปท่ี เสริมสราง สงเสริม และ สนับสนุนการเรยี นรูและ
พัฒนาเชาวนป ญ ญาทงั้ 9 ดา น ดังรายละเอยี ดในตาราง 7

ตาราง 7 แนวทางการสนบั สนุนดิจิทัลแพลตฟอรมท่สี งเสรมิ พหุปญ ญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผูเรียน

พหปุ ญญา ดจิ ิทลั แพลตฟอรม
ดา นภาษา การเขาถึงขอมลู ผา นฐานขอมูลระดับโลกและเครอื ขายคอมพวิ เตอร เชน
Khan academy
ดานตรรกะคณิตศาสตร เทคโนโลยมี ัลตมิ เี ดยี โปรแกรมคอมพิวเตอร
เกมคอมพิวเตอร
ดานมติ ิสัมพันธ โปรแกรม Graphic design
ดา นรา งกายและการเคลื่อนไหว วีดโิ อ หรอื เกม หรือ โปรแกรมกีฬาและฝก การเคล่ือนไหว
ESGN: E – sports platform
ดานดนตรี เทคโนโลยมี ัลตมิ ีเดยี Live music booking platform,
Shared piano, Platform music contest
ดานการเขาใจระหวางบุคคล Youtuber, Vlogger, Pickle, Content creator

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 70

พหปุ ญญา การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน
ดา นการเขา ใจตนเอง
ดานธรรมชาติวิทยา ดิจทิ ลั แพลตฟอรม
ดานการดาํ รงอยขู องชวี ิต Meditation and mindfulness application
Application: Global forest watch หรือ Global fishing watch เปน ตน
เทคโนโลยีอวกาศ เชน GISTDA, NASA ames research center,
International space station (ISS) of Russia, Web 2.0 project ที่มี
รูปแบบของการส่อื สารเปน แบบสองทาง (Two way communication)
เพ่อื ใหมคี วามรวมมอื ระดบั เครือขา ยใหมกี ารเปลีย่ นแปลงโลก

กลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาของผูเรียน ประกอบดวย 8 กลไก ไดแก 1) สาย
สัมพันธระหวางพอแมกับลูก 2) การประเมินการเรียนรูของผูเรียน 3) พีระมดิ การเรียนรู 4) การจัดกิจกรรม
การเรียนรูแบบกลุมยอย 5) สภาพแวดลอมทางวัฒนธรรม 6) การใชเทคโนโลยีเพื่อการเรียนรู 7) การสราง
แรงจูงใจภายในของผเู รยี น และ 8) การเรยี นรูเ ชงิ รกุ ของผเู รยี น มีรายละเอียดดงั ตอไปน้ี

กลไก 1 สายสมั พันธระหวางพอแมกับลูก

ความสัมพันธใกลชิดระหวางพอแมกับลูก จะทําใหพอแมมีความเขาใจ รูสึกไดถึง
ศักยภาพของลูก สิ่งท่ีลูกชน่ื ชอบ รวมท้ังความตองการในการพัฒนาตนเองของลูก การที่จะมีสายสัมพันธ
แนบแนน ระหวางกันไดน ้ันพอแมจะตองปฏบิ ตั สิ ิ่งตอไปนอ้ี ยางสม่ําเสมอ ไดแก

1.1 การพูดคุยกับลูก จดจํา เอาใจใสในสิ่งตาง ๆ ที่ลูกไดบอกเลาใหฟง เพ่ือแสดงให
เห็นวา พอแมมีความใสใจพวกเขา แตตองไมคาดหวังวา พวกเขาจะบอกใหพอแมรูเร่ืองของพวกเขา
ในคราวเดียว เพราะตอ งใชเ วลาในการสรางสายสมั พนั ธ โดยเฉพาะในลกู ที่อยูในวัยรุน

1.2 ใหความสนใจในสิ่งท่ีลูกสนใจ พอแมสามารถแสดงความสนใจไดดวยการรวมทํา
กจิ กรรมท่ลี ูกชอบ และแสดงใหลูกเห็นวา คณุ ใหค วามสาํ คญั และใหคุณคา กบั ส่ิงท่ีลูกสนใจ

1.3 ใหความสนใจกับแรงบันดาลใจของลูก ถาสังเกตเห็นวา สิ่งใดที่ทําใหลูกมี
ความสนใจเปนพิเศษหรือมีทักษะดานใดเปนพิเศษ ก็จะตองใหการสนับสนุนในการเพ่ิมพูนทักษะเหลานั้น
เชน การเลนดนตรี การประกอบหนุ ยนต เปน ตน

1.4 ใหเวลากับลูกแตละคนแบบตัวตอ ตัว เพื่อสรางสายสัมพันธที่เชิงลึกระหวางพอแม
กบั ลกู แตล ะคน

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 71

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

กลไก 2 การประเมินการเรียนรูของผูเรยี น
ความเขาใจของครเู กี่ยวกับข้ันตอนการประเมนิ การเรียนรูของผูเรียน จากทฤษฎีด้ังเดิม
ของ Bloom ในป ค.ศ. 1956 นั้น Lorin Anderson ไดปรับปรุงใหม เพื่อใหปรับใชกับผูเรียนในศตวรรษ
ที่ 21 ไดดีย่ิงขึ้น ดวยการแทนท่ีคํานามดวยคํากิริยาเพื่อใหเห็นเปนการกระทําท่ีชัดเจนมากขึ้น ดังแสดง
ในภาพประกอบ 15

ภาพประกอบ 15 การประเมินการเรียนรูของผูเรยี น

ทมี่ า: Wilson (2001a)

Bloom’s Taxonomy of the Cognitive Domain

1956 2001

ขัน้ 1 ความรู (Knowledge) หมายถงึ ความจาํ ขั้น 1 จํา (Remember) หมายถงึ การระลกึ ได

หรอื ความสามารถในการระลึกไดจากสง่ิ ท่ีเคย หรือการดงึ ขอมลู จากความจําทมี่ อี ยูม าใช

เรยี นรมู ากอน เชน ชอื่ บุคคล สถานท่ี เน้ือหาท่อี ยู ในการนิยาม ใหขอเท็จจรงิ หรือรายการขอ มูลตาง ๆ

ในบทเรยี น คาํ กริยาที่เกย่ี วขอ ง ไดแก รู บอก ระบุ หรือทอ งส่งิ ที่เคยเรียนรมู ากอนใหฟง

และ ระลกึ ได เปนตน

ขั้น 2 ความเขา ใจ (Comprehension) ขนั้ 2 เขาใจ (Understanding) หมายถึง การให

หมายถึง ความสามารถในการจับความหรือให ความหมายดวยวิธีการตา ง ๆ เชน การเขยี นหรือ

ความหมายของเนือ้ หาที่เรียน คาํ กรยิ าท่เี กยี่ วของ วาดกราฟ หรือการใชวิธกี ารอื่น ๆ ในการตีความ

ไดแก อธิบาย ตีความ บอกความแตกตาง การยกตัวอยาง การจัดจําแนก การสรปุ ความ

บรรยาย แปลความ เปน ตน การเปรยี บเทียบ หรอื การอธิบาย

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 72

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสง เสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

Bloom’s Taxonomy of the Cognitive Domain

1956 2001

ขน้ั 3 การนําไปใช (Application) หมายถึง ขน้ั 3 ประยกุ ตใช (Applying) หมายถึง การ

ความสามารถในการใชสิง่ ที่ไดเรียนรู หรือนําสง่ิ ดําเนินการหรอื การใชกระบวนการทค่ี ิดขึ้นเองเพ่ือ

ท่ไี ดเรียนรไู ปใชในสถานการณใหมหรือใน นําเอาผลผลิตจากการเรียนรู เชน แบบจําลอง

สภาพการท่ีกาํ หนดขน้ึ คํากริยาที่เกีย่ วของคือ รูปแบบการนาํ เสนอ การสัมภาษณ หรือตนแบบ

ประยุกตใช จัดการ ฝกปฏิบัติ สาธิต ทดลอง มาปรับใช

คํานวณ หรือ แสดง เปน ตน

ขนั้ 4 การวิเคราะห (Analysis) หมายถึง ขั้น 4 วเิ คราะห (Analyzing) หมายถึง การแยก

ความสามารถในการแยกแยะหรอื จําแนกความ เน้ือหาหรอื ความคดิ รวบยอดออกเปน สวน ๆ แลวจงึ

แตกตา งของเนอ้ื หาออกเปนองคประกอบยอย พิจารณาวา มสี วนใดสมั พันธกัน หรอื เกย่ี วขอ งกนั ดวย

เพอ่ื ใหมีความเขา ใจโครงสรางทด่ี ีกวาเดิม สว นใดหรอื ตลอดท้ังโครงสราง สมองจะทาํ การ

คํากริยาที่เกีย่ วของ ไดแก วิเคราะห เปรยี บเทียบ แยกแยะ จดั ระบบพรอมใหเหตุผลประกอบ รวมทั้ง

เจาะลกึ สืบเสาะ ตรวจสอบ ความชดั เจน แยกความแตกตา งระหวา งองคป ระกอบหรือสวนใด

จดั ประเภท ความแตกตาง ตรงขามกนั หมวดหมู สว นหน่ึง เมือ่ ผูเรยี นวิเคราะหสมองก็จะทาํ งาน

คนหา ตรวจจบั สํารวจ จาํ แนก อนุมาน ทดลอง โดยการสรา งแผนความคิดท่ี สาํ รวจ ผังภาพ หรือ

กล่นั กรอง คนพบ สืบสอบ แยก แยกแยะ แผนภูมิ

แยกจากกนั เปน ตน

ขน้ั 5 การสงั เคราะห (Synthesis) หมายถึง ข้ัน 5 ประเมนิ (Evaluating) หมายถึง การ

ความสามารถนาํ ความรสู ว นยอยทมี่ ีอยูมา ตัดสินใจภายใตเกณฑตดั สนิ และมาตรฐาน ผา นการ

เชอื่ มโยงเขา ดวยกนั เกิดเปนความรูใหม คาํ กรยิ าที่ ตรวจสอบ และวิพากษ ซง่ึ การวิพากษ แนะนาํ

เกี่ยวขอ ง ไดแ ก ประพนั ธ ผลิต ออกแบบ การรายงานเปน ผลผลติ เพยี งบางสวนทีส่ ามารถสราง

ประดิษฐ จัดเตรียม ทาํ นาย ปรับปรุง บอกกลา ว ข้นึ เพื่อแสดงใหเห็นถงึ กระบวนการประเมินผล ซ่งึ มา

แผน แนะนาํ กอรูป รวบรวม จดั ตง้ั ต้ังคา กอ นขั้นการสรางสรรค

เอกสารทว่ั ไป ผสมผสาน สมั พนั ธ ขอเสนอ พฒั นา

จัดระเบียบ สรา ง จัดระบบ กอกาํ เนดิ สรางคาํ

เขียน เสนอ

ข้ัน 6 การประเมินผล (Evaluation) หมายถึง ขัน้ 6 สรา งสรรค (Creating) หมายถงึ การนําเอา

ความสามารถในการตดั สนิ ใจตรวจสอบ และ สว นประกอบทมี่ ีอยูมาเชือ่ มสัมพันธกนั ทําใหเ กดิ

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ 73

การศึกษารูปแบบและกลไกการพัฒนาและสงเสริมพหุปญญาเพ่ือการพัฒนาศักยภาพผเู รียน

Bloom’s Taxonomy of the Cognitive Domain

1956 2001

วพิ ากษคุณคา ของเนือ้ หาตามวตั ถปุ ระสงคการ สิง่ ใหม รปู แบบใหม โครงสรางใหม หรือ ระบบใหม

เรยี นรู กรยิ าท่ีเก่ียวของ ไดแก ตดั สิน ประเมนิ ทแ่ี ตกตา งจากเดิม การเชือ่ มสัมพนั ธในการ

เปรยี บเทียบ ประเมนิ ผล สรุป วดั อนมุ าน โตแ ยง สรา งสรรคจะตองใชว ิธกี ารใหม หรอื มีการสังเคราะห

ตดั สนิ ใจ เลือก อัตรา คัดเลอื ก สว นใดสวนหนึ่งไปเปน ส่งิ ใหม ทาํ ใหเกิดการ

ประมาณคา ตรวจสอบ พิจารณา ประเมนิ วิจารณ สรา งสรรคท่ีเกิดรูปแบบใหมหรือผลิตภณั ฑใหม

อางอิง

กลไก 3 พีระมดิ การเรียนรู (Learning Pyramid)
พีระมิดการเรียนรู มีชื่อเรียกที่แตกตางกันหลายชื่อ เชน Learning cone pyramid of
retention หรือ Cone of learning หรือPyramid of learning และ Cone of experience แนวคิดน้ีปรากฏ
ข้ึนในป พ. ศ. 2497 ในหนังสือชื่อ Audio – Visual methods in teaching โดยอธิบายถึงแบบจําลองท่ี
ไดรับการพัฒนาคร้ังแรกโดยหองปฏิบัติการฝกอบรมแหงชาติใน Bethel รัฐ Maine ซ่ึงเปนแบบจําลองที่
อธบิ ายถึงอตั ราการจําเน้ือหาท่ีไดเ รียนรจู ากวิธกี ารเรียนรทู ่ีแตกตางกันดังแสดงในภาพประกอบ 16

ภาพประกอบ 16 ปรามดิ การเรียนรู 74
ท่ีมา: Atkinson (2021)

https://tracyharringtonatkinson.com/the-learning-pyramid/

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ