งานเครื่องยนต์แก๊สโซลีนและดีเซล

แผนการจัดการเรียนรู้
รายวชิ า งานเครื่องยนต์แก๊สโซลีนและดเี ซล

รหัสวชิ า 3101-0002

ตรงตามจุดประสงค์รายวชิ า มาตรฐานรายวชิ าและคาอธิบายรายวชิ า
หลกั สูตรประกาศนียบตั รวชิ าชีพช้ันสูง พทุ ธศักราช 2546

เรียบเรียงโดย
นายสุพชิ ัย แสงสุวรรณ

วทิ ยาลยั เทคนิคอตุ สาหกรรมยานยนต์
สถาบันการอาชีวศึกษาภาคกลาง 1

คานา

เอกสารประกอบการสอน รายวิชา งานเครื่องยนต์แก๊สโซลีนและดีเซล รหัส 3101-0002 ตาม
หลกั สูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ เอกสารประกอบการเรียนการสอน ได้จัดทาข้ึนเพื่อเป็ นเอกสาร
ประกอบการสอนและเป็ นคู่มือในการศึกษาคน้ ควา้ ของผูเ้ รียนหรือเหมาะสาหรับผูเ้ ร่ิมเรียนตลอดจนผู้
ตอ้ งการศึกษาในรายละเอียดของเน้ือหา เอกสารประกอบการสอนน้ีมีท้งั หมด 12 หน่วย ครอบคลุมเน้ือหา
รายวิชาตามหลกั สูตรเรียนเพื่อใหผ้ เู้ รียนไดศ้ ึกษาคน้ ควา้ เขา้ ใจไดโ้ ดยงา่ ยพร้อมอธิบายข้นั ตอนการปฏิบตั ิ
โดยละเอียดเพือ่ ใหผ้ เู้ รียนเรียนรู้ไดจ้ ริง

เอกสารประกอบการสอนน้ีคงเป็นประโยชน์ ต่อผเู้ รียน ครูอาจารย์ และผทู้ ี่สนใจทว่ั ไปเป็นอยา่ งดี
ผเู้ ขียนขอขอบคณุ คณะครูอาจารยท์ กุ ท่านท่ีใหก้ ารสนบั สนุนและส่งเสริมในการจดั ทาเอกสาร
ประกอบการสอนน้ีใหส้ าเร็จลุลว่ งไปดว้ ยดี

(นายสุพิชยั แสงสุวรรณ)
วทิ ยาลยั เทคนิคอุตสาหกรรมยานยนต์

สารบญั

เร่ือง หน้า
คานา ก
สารบญั ข
จุดประสงคร์ ายวชิ า ค
หน่วยการเรียน ง

หน่วยที่ 1 หลกั การทางานของเคร่ืองยนต์ 1
1.1 หลกั การทางานของเครื่องยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะ 3
1.2 ไดอะแกรมเวลาเปิ ด – ปิ ดลิ้นของเคร่ืองยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะ 5
1.3 หลกั การทางานของเครื่องยนตด์ ีเซล 2 จงั หวะ 6

หน่วยที่ 2 ระบบฉีดน้ามันเชื้อเพลงิ 12
2.1 ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง 14
2.2 การทางานของป๊ัมน้ามนั เช้ือเพลิง 14
2.3 หวั ฉีด 15

หน่วยที่ 3 หวั เผาและระบบสตาร์ทเคร่ืองยนต์ดีเซล 21
3.1 หนา้ ท่ีของหวั เผา 23
3.2 ระบบสตาร์ทเคร่ืองยนตด์ ีเซล 24

หน่วยที่ 4 ระบบหล่อล่ืนเครื่องยนต์ดีเซล 30
4.1 หนา้ ที่ของระบบหล่อล่ืน 32
4.2 ระบบหล่อล่ืนแบบวิดสาดและแบบใชแ้ รงฉีด 33
4.3 ระบบป้ัมน้ามนั หล่อล่ืน 34

หน่วยที่ 5 ระบบระบายความร้อนเครื่องยนต์ดีเซล 41
5.1 หนา้ ท่ีของระบบระบายความร้อน 43
5.2 ประเภทของระบบระบายความร้อน 43
5.3 ส่วนประกอบของระบบระบายความร้อน 44

หน่วยที่ 6 ระบบไอดีและระบบไอเสียเคร่ืองยนต์ดเี ซล 55
6.1 หนา้ ที่ของระบบไอเสีย 59
6.2 หนา้ ที่ของซุปเปอร์ชาร์จเจอร์ 61

หน่วยที่ 7 ลูกสูบและแหวนลูกสูบ 68
7.1 หนา้ ท่ีของลกู สูบ 70
7.2 การแบง่ ลกั ษณะของลูกสูบ 71
7.3 แหวนลูกสูบ 72

หน่วยที่ 8 เพลาข้อเหวี่ยงและก้านสูบ 79
8.1 เพลาขอ้ เหว่ียง 81
8.2 หนา้ ท่ีกา้ นสูบ 82
8.3 หนา้ ที่ลอ้ ช่วยแรง 83
8.4 หนา้ ท่ีฝาสูบ 84

หน่วยท่ี 9 เพลาลูกเบีย้ วและเสื้อสูบ 91
9.1 เพลาลกู เบ้ียว 93
9.2 เส้ือสูบ 96
9.3 ปลอกสูบ 97

หน่วยที่ 10 แบตเตอรี่ 104
10.1 หนา้ ที่แบตเตอรี่ 106

10.2 ส่วนประกอบของแบตเตอรี่ 107
10.3 ชนิดของแบตเตอรี่ 108

หน่วยท่ี 11 อ่างนา้ มันเครื่องและประเกน็ 116
11.1 อ่างน้ามนั เครื่อง 118
11.2 ประเก็นฝาสูบ 119

หน่วยที่ 12 การเปลย่ี นถ่ายน้ามนั เคร่ือง 125
12.1 การเปลี่ยนถ่ายน้ามนั เครื่อง 127
ทดสอบปลายภาค 137
อ้างองิ



แผนการสอนรายวชิ า

ช่ือรายวิชา งานเครื่องยนตด์ ีเซล รหัสวชิ า 2101 - 2102
ระดบั ช้ัน
หน่วยกติ ปวช. 2 สาขาวิชา เคร่ืองกล
ภาคเรียนที่
3 จานวนช่ัวโมงรวม 108 ชั่วโมง

1 ปี การศึกษา 2553

จุดประสงค์รายวชิ า
1. เพ่ือใหม้ ีความเขา้ ใจหลกั การทางาน หนา้ ท่ีระบบต่าง ๆ ของเคร่ืองยนตด์ ีเซล

2. เพือ่ ใหส้ ามารถถอดประกอบ ตรวจสภาพชิ้นส่วนระบบต่าง ๆ ของเคร่ืองยนตด์ ีเซล และบารุงรักษา
เครื่องยนตด์ ีเซล

3. เพื่อใหม้ ีกิจนิสยั ที่ดีในการทางาน ดว้ ยความเป็นระเบียบ สะอาด ประณีต ปลอดภยั และรักษา
สภาพแวดลอ้ ม

มาตรฐานรายวิชา
1. เขา้ ใจหลกั การตรวจสอบ บารุงรักษา ปรับแตง่ ชิ้นส่วนเครื่องยนตด์ ีเซล

2. บารุงรักษาเคร่ืองยนตด์ ีเซล

3. ตรวจสภาพชิ้นส่วนของระบบตา่ ง ๆ เคร่ืองยนตด์ ีเซล

4. ถอด ประกอบชิ้นส่วนของระบบต่าง ๆ เคร่ืองยนตด์ ีเซล

5. ปรับแต่งเครื่องยนตด์ ีเซล

คาอธบิ ายรายวชิ า
ศึกษาและปฏิบตั ิงานเก่ียวกบั หลกั การทางาน การถอดประกอบ ตรวจสภาพชิ้นส่วน ระบบฉีดน้ามนั

เช้ือเพลิง ระบบหล่อล่ืน ระบบไอดี ระบบไอเสีย การติดเครื่องยนต์ การปรับแต่ง การบารุงรักษาเคร่ืองยนตด์ ีเซล

ตารางหน่วยการเรียนการสอน

รหัส 2101-2102 วิชา เคร่ืองยนต์ดีเซลจานวน 6 ช่ัวโมง/สัปดาห

สัปดาห์ที่ ชื่อหน่วยและรายการสอน จานวนช่ัวโมง

1 หน่วยท่ี 1 หลกั การทางานของเคร่ืองยนต์ดเี ซล

1.1 หลกั การทางานของเคร่ืองยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะ 6

1.2ไดอะแกรมเวลาเปิ ด – ปิ ด ลิน้ ของเคร่ืองยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะ

1.3 หลกั การทางานของเคร่ืองยนตด์ ีเซล 2 จงั หวะ

2 หน่วยท่ี 2 ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง 6
2.1 ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง
2.2 การทางานของปั๊มน้ามนั เช้ือเพลิง 6
2.3 หวั ฉีด 6

3 หน่วยท่ี 3 หวั เผาและระบบสตาร์ทเครื่องยนต์ดเี ซล
3.1 หนา้ ที่ของหวั เผา

4 3.2 ระบบสตาร์ทเคร่ืองยนตด์ ีเซล

สัปดาห์ที่ ตารางหน่วยการเรียนการสอน จานวนช่ัวโมง
ช่ือหน่วยและรายการสอน 6

5 หน่วยท่ี 4 ระบบหล่อล่ืนเครื่องยนต์ดีเซล
4.1 หนา้ ท่ีของระบบหล่อลื่น

4.2 ระบบหลอ่ ล่ืนแบบวิดสาดและแบบใชแ้ รงฉีด

6 4.3 ระบบป้ัมน้ามนั หล่อล่ืน 6
6
7 หน่วยที่ 5 ระบบระบายความร้อนเคร่ืองยนต์ดเี ซล
5.1 หนา้ ที่ของระบบระบายความร้อน
5.2 ประเภทของระบบระบายความร้อน

8 5.3 ส่วนประกอบของระบบระบายความร้อน 6

สัปดาห์ท่ี ตารางหน่วยการเรียนการสอน จานวน
ชื่อหน่วยและรายการสอน ชั่วโมง

9 หน่วยท่ี 6 ระบบไอดแี ละระบบไอเสียเคร่ืองยนต์ดเี ซล 6
6.1 หนา้ ที่ของระบบไอดี

6.2 หนา้ ที่ของระบบไอเสีย

10 6.3 หนา้ ท่ีของซุปเปอร์ชาร์จเจอร์ 6
6
11 หน่วยที่ 7 ลูกสูบและแหวนลูกสูบ
7.1 หนา้ ท่ีของลกู สูบ 6
7.2 การแบง่ ลกั ษณะของลกู สูบ

12 7.3 แหวนลูกสูบ

สัปดาห์ที่ ตารางหน่วยการเรียนการสอน จานวนช่ัวโมง
ช่ือหน่วยและรายการสอน 6

13 หน่วยที่ 8 เพลาข้อเหวย่ี งและก้านสูบ 6
8.1 หนา้ ที่เพลาขอ้ เหวีย่ ง 6
8.2 หนา้ ที่กา้ นสูบ
8.3 หนา้ ที่ลอ้ ช่วยแรง
8.4หนา้ ที่ฝาสูบ

14 หน่วยท่ี 9 เพลาลกู เบีย้ วและเสื้อสูบ
9.1 เพลาลูกเบ้ียว
9.2 เส้ือสูบ
9.3 ปลอกสูบ

15 หน่วยที่ 10 แบตเตอร่ี
10.1 หนา้ ท่ีแบตเตอรี่
10.2 ส่วนประกอบของแบตเตอร่ี
10.3 ชนิดของแบตเตอร่ี

สัปดาห์ท่ี ชื่อหน่วยและรายการสอน จานวนช่ัวโมง
6
16 หน่วยที่ 11 อ่างนา้ มันเคร่ืองและประเกน็
11.1 อ่างน้ามนั เครื่อง 6
11.2 ประเก็นฝาสูบ 6

17 หน่วยท่ี 12 การเปลย่ี นถ่ายน้ามนั เคร่ือง
12.1 การเปลี่ยนถา่ ยน้ามนั เครื่อง

18 ทดสอบปลายภาค

แผนการเรียนรู้ หน่วยท่ี 1
สอนคร้ังที่ 1
ช่ือวิชา งานเคร่ืองยนตด์ ีเซล จานวน 6 ช่ัวโมง
ชื่อหน่วย หลกั การทางานของเคร่ืองยนต์

หวั ข้อเรื่องและงาน
1.1 หลกั การทางานของเคร่ืองยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะ
1.2 ไดอะแกรมเวลาเปิ ด – ปิ ดลิน้ ของเครื่องยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะ
1.3 หลกั การทางานของเคร่ืองยนตด์ ีเซล 2 จงั หวะ

สาระสาคญั
1. เครื่องยนตด์ ีเซลเป็นเครื่องยนตท์ ี่ดูดอากาศเขา้ ไปภายในกระบอกสูบเพ่อื อดั อากาศใหร้ ้อน
2. ไดอะแกรมลิน้ คือช่วงการเปิ ดปิ ดลิน้ แสดงมุมเปิ ด-ปิ ดลิ้นไอดีและลิ้นไอเสีย
3. เครื่องยนต์ 2 จงั หวะ มีการทางาน 2 ช่วงชกั คอื ช่วงชกั ท่ี 1 คือช่วงชกั ดูดกบั อดั และ ช่วงชกั ท่ี 2 คือ

ช่วงชกั ระเบิดและคาย

สมรรถนะท่พี งึ ประสงค์ ( ความรู้ ทกั ษะ คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ )
1. อธิบายหลกั การทางานของเคร่ืองยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะไดถ้ ูกอยา่ งตอ้ ง
2. อธิบายไดอะแกรมเวลาเปิ ด – ปิ ดลิ้นของเครื่องยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง
3. อธิบายหลกั การทางานของเครื่องยนตด์ ีเซล 2 จงั หวะ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง
4. ความมีวนิ ยั : การแตง่ กาย , การตรงต่อเวลา
5. ความรับผิดชอบ : ทางานเสร็จทนั ตามเวลาท่ีกาหนด
6. ความสนใจใฝ่รู้ : มีความสนใจในการหาความรู้เพิ่มเติม , การกระตือรือร้นท่ีจะเรียนรู้

แผนการสอน
ช่ือวชิ า งานเครื่องยนตด์ ีเซล
ชื่อหน่วย หลกั การทางานของเคร่ืองยนต์

เนื้อหาสาระ
เคร่ืองยนต์ดีเซล (องั กฤษ: diesel engine) เป็นเคร่ืองยนตป์ ระเภทหน่ึง คดิ คน้ โดย นายรูดอลฟ์

ดีเซล (Rudolf Diesel) วิศวกรชาวเยอรมนั ในปี ค.ศ. 1897 อาศยั การทางานของกลจกั ร คาร์โนต์ (Carnot's
cycle) ซ่ึงคิดข้นึ โดยชาวฝรั่งเศสช่ือ ซาร์ดิ คาร์โน ( Sardi carnot) ต้งั แต่ปี ค.ศ. 1824 เคร่ืองยนตช์ นิดน้ี ไม่
มีหวั เทียน การจุดระเบิดอาศยั หลกั การอดั อากาศและเช้ือเพลิง ใหม้ ีความดนั สูงจนเช้ือเพลิงสามารถติดไฟ
ได้

1. หลกั การทางานของเคร่ืองยนต์ดเี ซล
1.1 หลกั การทางานของเคร่ืองยนต์ดเี ซล 4 จังหวะ

รูปท่ี 1.1 จังหวะดดู ( Intake stroke )
1.1.1 จงั หวะดูด ( Intake stroke ) จงั หวะดูดน้นั เร่ิมตน้ จากลกู สูบอยดู่ า้ นบนเคลื่อนที่ลงมาดา้ นล่างเพื่อ
ดูดส่วนผสมไอดี(น้ามนั และอากาศ) เขา้ มาในกระบอกสูบโดยดูดผา่ นทางวาลว์ ไอดี ซ่ึงวาลว์ ไอดีจะปิ ด
เม่ือสิ้นสุดจงั หวะดูดโดยที่การเคลื่อนท่ีของลกู สูบจะข้ึนอยกู่ บั เพลาขอ้ เหวยี่ ง(Crank shaft )

รูปท่ี 1.2 จงั หวะอดั ( Compression stroke )
1.1.2 จงั หวะอดั ( Compression stroke ) เมื่อวาลว์ ไอดีปิ ดเรียบร้อยแลว้ ลกู สูบก็จะเคล่ือนที่จากล่างข้นึ
บนเพอ่ื อดั ส่วนผสมไอดีที่ถูกดูดเขา้ มาท้งั หมด ถกู อดั ตวั ทาใหแ้ รงดนั ในกระบอกสูบสูงข้ึนสมมุติ
อตั ราส่วน กาลงั อดั 10ตอ่ 1 ก็หมายความวา่ ลูกสูบลูกหน่ึงสามารถดูดอากาศเขา้ ไปได้ 10 ลิตรลูกสูบก็
จะตอ้ งอดั อากาศ 10 ลิตรใหเ้ หลือเพยี ง 1 ลิตร

รูปที่ 1.3 จงั หวะระเบดิ หรือจงั หวะกาลงั ( Power stroke )
1.1.3 จงั หวะระเบิดหรือจงั หวะกาลงั ( Power stroke )ในจงั หวะน้ีจะตอ่ เน่ืองกบั จงั หวะท่ีแลค้ อื ใน
ตาแหน่งที่ลกู สูบข้นึ ไปสูงสุดน้นั จะมีการเผาไหมเ้ กิดข้ึน ซ่ึงหวั เทียนเป็นตวั ทาใหเ้ กิดประกายไฟเพอ่ื ไป
จุดส่วนผสมระหวา่ งน้ามนั กบั อากาศใหเ้ กิดการเผาไหม้ และในจงั หวะระเบิดน้ีเองท่ีส่งกาลอั อกมาใหใ้ ช้
งานกนั และลูกสูบก็จะเคลื่อนท่ีลงมาสู่ดา้ นล่าง และวาลว์ ไอเสียก็จะเริ่มเปิ ด

รูปที่ 1. 4 จังหวะคาย ( Exhaust stroke )
1.1.4 จงั หวะคาย ( Exhaust stroke ) เป็นการทางานต่อจากจงั หวะระเบิด เม่ือลกู สูบไดร้ ับแรงกระแทก
มาจากการเผาไหม้ ทาใหล้ ูกสูบเคลื่อนท่ีลงมาสู่ดา้ นล่าง พร้อมกบั เปิ ดวาลว์ ไอเสีย แลว้ ลูกสูบก็จะ
เคลื่อนที่ข้ึนสู่ดา้ นบนพร้อมกบั จดั การกวาดเอาไอเสียออกไปและเมื่อลูกสูบข้ึนไปจนสุด วาลว์ ไอเสียกจ็ ะ
ปิ ด วาลว์ ไอดีกจ็ ะเร่ิมเปิ ดเพ่ือเขา้ สู่การดูดอีกคร้ัง และจะวนอยแู่ บบน้ีไปเร่ือยๆExhaust Stroke

รูปท่ี 1.5 ไดอะแกรมเวลาเปิ ด – ปิ ด ลนิ้ ของเคร่ืองยนต์
1.2 ไดอะแกรมเวลาเปิ ด – ปิ ด ลนิ้ ของเครื่องยนต์ดเี ซล 4 จงั หวะ

ไดอะแกรม (Valve Timing Diagram) คือช่วงชกั การเปิ ดและปิ ดลิ้น แสดงมุมเปิ ด-ปิ ดลิน้ ไอดีและ
ลิ้นไอเสียเปิ ดก่อนศนู ยต์ ายล่าง และเปิ ดเลยศูนยต์ ายบนไปอีกเป็นการเพิม่ เวลาคายไอเสีย จากพลงั งาน
ถา่ ยเทไอเสีย เกิดสุญญากาศช่วยดูดไอดี เพราะลิ้นไอดีเปิ ดก่อนศูนยต์ ายบนและไปเปิ ดหลงั ศนู ยต์ าย
ล่างมีผลใหไ้ อดีบรรจุไดต้ ่อเน่ืองไปเพ่ือใหม้ ีประสิทธิภาพการบรรจุสูงจึงออกแบบใหล้ ิน้ ดีกบั ลิน้ ไอ
เสียเปิ ดเกยกนั (Overlap)

1.3 หลกั การทางานของเคร่ืองยนต์ดีเซล 2 จังหวะ

รูปท่ี 1.6 จังหวะคายและดดู
1.3.1 จงั หวะคายและดูด ลกู สูบจะเคล่ือนท่ีจากจุดศนู ยต์ ายบนลงมาเร่ือยๆ จนผา่ นช่องไอเสีย ไอเสียก็
จะผา่ นออกไปทางช่องน้ีเม่ือลูกสูบเคลื่อนต่อไปอีกเลก็ นอ้ ย ช่องไอดีกจ็ ะเปิ ดใหอ้ ากาศเขา้ ไปในกระบอก
สูบและไลไ่ อเสียออกไปจนหมดสิ้น ลูกสูบจะเคล่ือนลงจนถึงจุดศนู ยต์ ายล่าง

รูปท่ี 1.7 จังหวะอดั และระเบิด
1.3.2 จงั หวะอดั และระเบิด ลกู สูบจะเคล่ือนจากศนู ยต์ ายลา่ งข้ึนไปเร่ือยๆ จนปิ ดช่องไอดีและช่องไอ
เสียตามลาดบั พร้อมกบั อดั อากาศไปดว้ ยเมื่อลูกสูบเคลื่อนเขา้ ใกลจ้ ุดศูนยต์ ายบน หวั ฉีดกจ็ ะทาการฉีด
น้ามนั เช้ือเพลิงใหแ้ ตกเป็นฝอยเลก็ ๆ เขา้ ไปกระทบกบั อากาศท่ีถกู อดั จนร้อน ทาให้เกิดการเผาไหมแ้ ละ
ระเบิดดนั ลกู สูบใหท้ างาน ในขณะเดียวกนั ไอเสียก็จะมีความดนั สูงดว้ ย เม่ือลูกสูบเคลื่อนที่ลงมาเปิ ดช่อง
ไอดี อากาศก็จะเขา้ มาและทาการขบั ไล่ไอเสียออกไปทางช่องไอเสียเหลือไว้ เพยี งแต่ไอดีในหอ้ งเผาไหม้

กจิ กรรมการเรียนการสอน

ข้นั นาเข้าสู่บทเรียน
1. ช้ีแนะเก่ียวกบั การปฏิบตั ิในหอ้ งเรียน
2. ช้ีแจงจุดประสงคข์ องการเรียนรู้
3. กล่าวนา เก่ียวกบั หลกั การาทางานเครื่องยนตด์ ีเซล

ข้นั สอน
1. อธิบายหวั ขอ้ 1.1 เรื่องหลกั การทางานของเครื่องยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะ ผเู้ รียนบนั ทึกตาม
2. ใหน้ กั ศึกษาคนหน่ึงอธิบายหลกั การทางานของเครื่องยนต์ 4 จงั หวะ และใหน้ กั ศึกษาคนอื่นช่วย

อธิบายเพิม่ เติม และช่วยกนั สรุป
3. สรุปหลกั การทางานของเครื่องยนต์ 4 จงั หวะซ้าโดยใชเ้ คร่ืองยนตจ์ ริงเร่ืองการทางานของ

เครื่องยนต์ 4 จงั หวะ
4. อธิบายหวั ขอ้ 1.2 เรื่อง ไดอะแกรมเวลาเปิ ด-ปิ ดลิ้นของเครื่องยนตด์ ีเซล 4
5. ใหน้ กั ศึกษาช่วยอธิบายไดอะแกรมเวลาเปิ ด-ปิ ดลิน้ ของเคร่ืองยนตด์ ีเซล 4 จงั หวะ
6. อธิบายหวั ขอ้ 1.3 เรื่องหลกั การทางานของเครื่องยนตด์ ีเซล 2 จงั หวะผเู้ รียนบนั ทึกตาม
7. ใหน้ กั ศึกษาช่วยกนั อธิบายหลกั การทางานของเคร่ืองยนตด์ ีเซล 2 จงั หวะ
8. ใหน้ กั เรียนทาแบบทดสอบ

ข้ันสรุป ครูสรุปเน้ือหาจากบทเรียน โดยใชเ้ ครื่องฉายภาพ (Projector) และจากเครื่องยนตจ์ ริง

สื่อการเรียนการสอน
1. เอกสารประกอบการสอน
2. เครื่องยนตด์ ีเซลจริง

การวดั และประเมินผล
1. ตรงต่อเวลา
2. ความรับผดิ ชอบต่องานที่มอบหมาย
3. ทดสอบ

แบบทดสอบ

1. เคร่ืองยนต์มีหน้าที่อะไร
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………..

2. หลกั การทางานเคร่ืองยนต์ 4 จงั หวะ คือ
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………….

3. หลกั การทางานของเคร่ืองยนต์ดเี ซล 2 จังหวะ คือ
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………..

เฉลยแบบทดสอบ
1. ตอบ เปล่ียนพลงั งานความร้อนเป็นพลงั งานกล
2. ตอบ ดูด - อดั - ระเบิด – คาย
3. ตอบ คายและดูด – อดั และระเบิด

เอกสารอ้างองิ

1. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. ทฤษฎีดีเซล. กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
2. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. ปฏิบตั ิดีเซล. กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
3. พงศศ์ กั ด์ิ ศิริขนั ธ์ และคณะ. งานเครื่องยนตเ์ บ้ืองตน้ . นนทบุรี : เจริญรุ่งเรืองการพมิ พ,์ 2546.
4. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. การปรับแต่งเคร่ืองยนต.์ กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
5. โตโยตา้ . คมู่ ือการซ่อมเคร่ืองยนต์ L, 2L : บริษทั โตโยตา้ มอเตอร์ประเทศไทย จากดั , 2529.

แผนการสอน หน่วยท่ี 2
ชื่อวิชา งานเครื่องยนตด์ ีเซล สอนคร้ังที่ 2
ชื่อหน่วย ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง จานวน 6 ชั่วโมง

หัวข้อเร่ืองและงาน
2.1 ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง
2.2 การทางานของป๊ัมน้ามนั เช้ือเพลิง
2.3 หวั ฉีด

สาระสาคญั
1. ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิงทาหนา้ ที่ลาเลียงน้ามนั เขา้ ไปสู่เครื่องยนต์ ประกอบดว้ ย ถงั น้ามนั เช้ือเพลิง

น้ามนั เช้ือเพลิง กรองน้ามนั เช้ือเพลิง ป้ัมน้ามนั เช้ือเพลิง คาร์บูเรเตอร์ และหวั ฉีด
2. ป๊ัมน้ามนั เช้ือเพลิงหนา้ ท่ีดูดน้ามนั จากถงั น้ามนั สร้างแรงดนั สูงส่งไปยงั หวั ฉีด
3. หวั ฉีดหนา้ ท่ีฉีดน้ามนั ใหเ้ ป็นฝอยละเอียด เขา้ หอ้ งเผาไหมข้ องเคร่ืองยนต์

สมรรถนะทีพ่ งึ ประสงค์ ( ความรู้ ทกั ษะ คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวชิ าชีพ )
1. สามารถอธิบายระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิงไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง
2. สามารถอธิบายหนา้ ท่ีป๊ัมน้ามนั เช้ือเพลิงไดอ้ ยา่ ไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง
3. สามารถอธิบายหนา้ ท่ีหวั ฉีดไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง
4. ความมีวนิ ยั : การแต่งกาย, การตรงต่อเวลา
5. ความรับผิดชอบ : ทางานเสร็จทนั ตามเวลาท่ีกาหนด
6. ความสนใจใฝ่รู้ : มีความสนใจในการหาความรู้เพมิ่ เติม, การกระตือรือร้นที่จะเรียนรู้
7. ความมีมนุษยส์ มั พนั ธ์ : ยอมรับความคิดเห็นผอู้ ื่น
8. ความอดทน อดกล้นั : มีสติควบคุมอารมณ์ไดด้ ี

เนื้อหาสาระ
2. ระบบฉีดนา้ มนั เชื้อเพลงิ
2.1 ระบบฉีดน้ามนั เชื้อเพลงิ ( Fuel injection system )

รูปท่ี 2.1 ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง ( Fuel injection system )
ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง ( Fuel injection system )หนา้ ที่ของระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิงจะลาเลียง
น้ามนั เขา้ สู่เคร่ืองยนต์ ประกอบดว้ ย ถงั น้ามนั เช้ือเพลิง น้ามนั เช้ือเพลิง กรองน้ามนั เช้ือเพลิง ป้ัมน้ามนั
เช้ือเพลิง และคาร์บูเรเตอร์ หรือหวั ฉีด ระบบน้ามนั เช้ือเพลิงแกส๊ โซลีน (gasoline fuel system) เป็นระบบ
การป้อนน้ามนั เช้ือเพลิงของเครื่องยนตแ์ กส๊ โซลีนซ่ึงประกอบดว้ ย ถงั น้ามนั (fuel tank) ป้ัมน้ามนั (fuel
pump) และคาร์บูเรเตอร์( carburator) หรือหวั ฉีด(injector)
2.2 ป๊ัมน้ามนั เชื้อเพลงิ

รูปท่ี 2.2 ปั๊มนา้ มนั เชื้อเพลงิ
ป๊ัมน้ามนั เช้ือเพลิงจะทาหนา้ ที่ดูดน้ามนั จากถงั น้ามนั สร้างแรงดนั สูงส่งใหห้ วั ฉีดโดยจะควบคุปริมาณ
น้ามนั และช่วงเวลา(Timing) ในการฉีดใหเ้ หมาะสมกบั ความตอ้ งการของเคร่ืองยนตใ์ นสภาวะต่างๆ กนั
เช่น เวลาตอ้ งการใชก้ าลงั มากๆ ในเวลาข้ึนทางชนั หรือบรรทกุ หนกั กต็ อ้ งจ่ายน้ามนั มากกวา่ ปรกติ

2.3 หวั ฉีดเคร่ืองยนต์ดเี ซล

รูปที่ 2.3 หวั ฉีด
หวั ฉีดน้ามนั จะทาหนา้ ท่ีฉีดน้ามนั ให้เป็นฝอยละเอียด เขา้ หอ้ งเผาไหมข้ องเคร่ืองยนต์ ละอองของ
น้ามนั ดีเซลท่ีละเอียดจะสามารถคลกุ เคลา้ กบั อากาศไดด้ ี ทาใหน้ ้ามนั ถกู เผาไหมไ้ ดห้ มด ไม่มีเขม่าตกคา้ ง
เครื่องยนตท์ ่ีมีอายกุ ารใชง้ านมานาน จะเกิดคราบสกปรกที่หวั ฉีด การฉีดของหวั ฉีดไม่เป็นฝอยละเอียด
แรงดนั หวั ฉีดต่ากวา่ มาตรฐานหรือ หวั ฉีดแต่ละตวั จ่ายน้ามนั ไมเ่ ทา่ กนั มีผลใหน้ ้ามนั เผาไหมไ้ ม่หมด มี
ควนั ดา เคร่ืองยนตไ์ มม่ ีกาลงั กินน้ามนั ผิดปกติ

กจิ กรรมการเรียนการสอน

ข้นั นาเข้าสู่บทเรียน
1. กลา่ วนา ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง
2. ช้ีแจงจุดประสงคข์ องการเรียนรู้
3. กล่าวความสาคญั ระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิงเพ่มิ เติม

ข้นั สอน
1. อธิบายหวั ขอ้ 2.1 เรื่องหนา้ ที่ของระบบฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง ผเู้ รียนบนั ทึกตาม
2. อธิบายหวั ขอ้ 2.2 เร่ืองป๊ัมน้ามนั เช้ือเพลิง ผเู้ รียนบนั ทึกตาม
3. ใหน้ กั ศึกษาวาดภาพป้ัมน้ามนั เช้ือเพลิง
4. อธิบายหวั ขอ้ 2.3 เรื่องหวั ฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง
5. ครูสรุปฉีดน้ามนั เช้ือเพลิง
6. ใหน้ กั ศึกษาเขียนรายงานเร่ืองหวั ฉีด
7. ใหน้ กั เรียนทาแบบทดสอบ

ข้นั สรุป ครูสรุปเน้ือหาจากบทเรียน โดยใชเ้ ครื่องฉายภาพ (Projector) และจากเคร่ืองยนตจ์ ริง

ส่ือการเรียนการสอน
1. เอกสารประกอบการสอน
2. เคร่ืองยนตด์ ีเซลจริง

การวดั และประเมินผล
1. ตรงต่อเวลา
2. ความรับผดิ ชอบต่องานที่มอบหมาย
3. ทดสอบ

แบบทดสอบ 2.1

1. ระบบฉีดนา้ มันเชื้อเพลงิ ทาหน้าทีอะไร
………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………………..

2. ป้ัมนา้ มนั เชื้อเพลงิ ทาหน้าทอ่ี ะไร
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………

3. หวั ฉีดทาหน้าทอี่ ะไร
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….

เฉลยแบบทดสอบ 2.1

1. ตอบ ลาเลียงน้ามนั เขา้ สู่เคร่ืองยนต์ ประกอบดว้ ย ถงั น้ามนั เช้ือเพลิง น้ามนั เช้ือเพลิง กรองน้ามนั
เช้ือเพลิง ป้ัมน้ามนั เช้ือเพลิง และคาร์บูเรเตอร์ หรือหวั ฉีด

2. ตอบ ดูดน้ามนั จากถงั น้ามนั สร้างแรงดนั สูงส่งใหห้ วั ฉีด โดยจะควบคุมปริมาณน้ามนั และ
ช่วงเวลา(Timing) ในการฉีดใหเ้ หมาะสมกบั ความตอ้ งการของเคร่ืองยนตใ์ นสภาวะต่างๆ

3. ตอบ ฉีดน้ามนั ใหเ้ ป็นฝอยละเอียด เขา้ หอ้ งเผาไหมข้ องเคร่ืองยนต์ ละอองของน้ามนั ดีเซลท่ี
ละเอียดจะสามารถคลุกเคลา้ กบั อากาศไดด้ ี ทาใหน้ ้ามนั ถูกเผาไหมไ้ ดห้ มด ไมม่ ีเขมา่ ตกคา้ ง
เคร่ืองยนตม์ ีอายกุ ารใชง้ านไดน้ าน

เอกสารอ้างองิ

1. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. ทฤษฎีดีเซล. กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
2. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. ปฏิบตั ิดีเซล. กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
3. พงศศ์ กั ด์ิ ศิริขนั ธ์ และคณะ. งานเครื่องยนตเ์ บ้ืองตน้ . นนทบุรี : เจริญรุ่งเรืองการพมิ พ,์ 2546.
4. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. การปรับแต่งเคร่ืองยนต.์ กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
5. โตโยตา้ . คมู่ ือการซ่อมเคร่ืองยนต์ L, 2L : บริษทั โตโยตา้ มอเตอร์ประเทศไทย จากดั , 2529.

แผนการเรียนรู้ หน่วยที่ 3
สอนคร้ังท่ี 3-4
ช่ือวชิ า งานเคร่ืองยนตด์ ีเซล จานวน 12 ช่ังโมง
ชื่อหน่วย หวั เผาและระบบสตาร์ทเคร่ืองยนตด์ ีเซล

หวั ข้อเรื่อง
3.1 หนา้ ท่ีของหวั เผา
3.2 ระบบสตาร์ทเครื่องยนตด์ ีเซล

สาระสาคญั
1. หวั เผาทาหนา้ ที่เป็นตวั ช่วยทาความร้อนใหอ้ ากาศมีความร้อนข้ึนเพ่ือในการสตาร์ทติดง่ายข้นึ ขณะ
อากาศเคร่ืองยนตเ์ ยน็
2. การสตาร์ทเครื่องยนตด์ ีเซลทาไดโ้ ดยการบิดกุญแจ 3 จงั หวะ คือ AC , ON และ START

สมรรถนะทีพ่ งึ ประสงค์ (ความรู้ ทกั ษะ คณุ ธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณ วิชาชีพ)
1. สามารถอธิบายหนา้ ท่ีหวั เครื่องยนตเ์ ผาไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง
2. สามารถอธิบายการสตาร์ทเครื่องยนตไ์ ดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง
3. ความมีวินยั : การแต่งกาย, การตรงต่อเวลา
4. ความรับผิดชอบ : ทางานเสร็จทนั ตามเวลาที่กาหนด
5. ความสนใจใฝ่รู้ : มีความสนใจในการหาความรู้เพ่ิมเติม, การกระตือรือร้นท่ีจะเรียนรู้
6. ความมีมนุษยส์ มั พนั ธ์ : ยอมรับความคิดเห็นผอู้ ่ืน
7. ความอดทน อดกล้นั : มีสติควบคุมอารมณ์ไดด้ ี
8. ความซื่อสัตยส์ ุจริต : ไม่นาผลงานผอู้ ่ืนมาแอบอา้ งเป็นของตน
9. การประหยดั : ใชว้ สั ดุท่ีเหมาะสมกบั งาน, ปิ ดไฟฟ้าและน้าทกุ คร้ังท่ีเลิกใช้
10. ความกตญั ญกู ตเวที : อาสาช่วยเหลืองานครู – อาจารย์ และส่วนรวม

เนื้อหาสาระ
3. หัวเผาและระบบสตาร์ทเคร่ืองยนต์ ( Diesel engine start system and glow plug )

รูปท่3ี .1 หัวเผา
ใชใ้ นเวลาเมื่อเคร่ืองยนตด์ ีเซลเยน็ ในการสตาร์ทคร้ังแรก หรือในตอนเชา้ กระบวนการอดั ตวั ของอากาศ
อาจไม่ถึงอุณหภมู ิที่จะติดเครื่องได้ หวั เผาจึงเป็นตวั ช่วยท่ีดี หวั เผาเป็นแท่งความร้อนไฟฟ้า สร้างความร้อน
ในหอ้ งเผาไหม้ และเพิ่มอณุ หภูมิอากาศ เม่ือเครื่องยนตเ์ ยน็ ซ่ึงทาใหเ้ ครื่องยนตส์ ตาร์ทไดง้ ่าย ตามท่ี เคลย์
บราเธอร์ตนั (Cley brotherton) เป็นผคู้ ิดคน้ หวั เผาข้ึนมา
3.1 หนา้ ท่ีของหวั เผาควบคุมความเร็ว

รูปที่ 3.2 วงจรไฟหัวเผา

3.1.1 กลอ่ งควบคมุ หวั เผา (Timer) ควบคุมการทางานตามสัญญาณจากเซนเซอร์อุณหภูมิ ป้องกนั
ไม่ใหห้ วั เผาทางานนานจนเกิดความเสียหาย

3.1.2 รีเลยห์ วั เผาตดั ต่อวงจรไฟไปยงั หวั เผาคงท่ี
3.1.3 หวั เผาเปลี่ยนพลงั งานไฟฟ้าเป็นพลงั งานความร้อนโดยความร้อนเกิดท่ีไสห้ วั เผาที่ร้อนแดง
3.1.4 เซนเซอร์อณุ หภูมิน้าหลอ่ เยน็ (Thermo Switch) ทาหนา้ ท่ีส่งสัญญาณไปยงั กลอ่ งควบคุม เพอ่ื
กาหนดเวลาหวั เผา
3.1.5 ไฟเตือนทาหนา้ ที่แสดงความพร้อมท่ีหวั เผา

สีแดง หมายถึง ใหค้ อยอยา่ เพงิ่ ติดเคร่ืองยนต์
สีเขียว หมายถึง พร้อมแลว้ ติดเครื่องได้

3.2 ระบบสตาร์ทเครื่องยนต์ดเี ซล

รูปท3่ี .3 ระบบสตาร์ท
รถยนตเ์ ครื่องยนตเ์ บนซินและเครื่องยนตด์ ีเซลระบบสตาร์ทเครื่องยนตด์ ีเซลจะตอ้ งบิดกุญแจ 3
จงั หวะ คือ AC , ON และ START ผขู้ บั ขปี่ ิ ดกญุ แจรวดเดียว 3 จงั หวะไปท่ี START ถา้ รถยนตร์ ถใหมก่ ็
อาจจะไม่มีปัญหาอะไร แต่ถา้ รถผา่ นการใชง้ านมานาน ๆหรือรถมือสอง อาจตอ้ งสตาร์ทหลายคร้ังก่อนท่ี
เคร่ืองยนตจ์ ะติด และมีวธิ ีการสตาร์ทเครื่องยนตด์ ีเซล
3.2.1. ปิ ดอุปกรณ์ที่ใชร้ ะบบไฟท้งั หมดในรถ เช่น เครื่องปรับอากาศไฟหนา้ และเครื่องเสียงตา่ ง ๆ
เพอื่ ใหแ้ บตเตอร์ร่ีจ่ายไฟเตม็ ที่
3.2.2 เหยบี ครัชใหส้ ุด (สาหรับเกียร์ AUTO ใหเ้ ขา้ เกียร์ที่ตาแหน่ง N หรือ P เพื่อผ่อนแรงมอร์เตอร์
สตาร์ท
3.2.3 บิดกุญแจมาที่ตาแหน่ง ON คา้ งไว้ ตราวจเชค็ ไฟเตือนต่าง (รายละเอียดใหศ้ ึกษาจากค่มู ือรถ) รอ
จนไฟเตือนหวั เผารูปขดสปริงเปล่ียนจาก สีแดงเป็นสีเขยี ว หากเคร่ืองยนตเ์ ยน็ ควรกดแป้นคนั เร่ง 1 คร้ัง

กจิ กรรมการเรียนการสอน

ข้นั นาเข้าสู่บทเรียน
1. ครูกลา่ วนา หวั เผาและระบบสตาร์ทเครื่องยนต์
2. ครูช้ีแจงจุดประสงคข์ องการเรียนรู้
3. ครูอธิบายหวั เผาเคร่ืองยนตแ์ ละระบบสตาร์ทเครื่องยนต์

ข้นั สอน
1. ครูอธิบายหวั ขอ้ 4.1 เร่ืองหนา้ ท่ีของหวั เผาควบคมุ ความเร็ว
2. ครูใหน้ กั ศึกษาเขยี นรายงานหวั เผาเคร่ืองยนตด์ ีเซล
3. ครูครูอธิบายหวั ขอ้ 4.2 เร่ืองระบบสตาร์ทเคร่ืองยนตด์ ีเซล
4. ครูใหน้ กั ศึกษาวาดภาพระบบสตาร์ทเคร่ืองยนตด์ ีเซล
5. ครูใหน้ กั เรียนทาแบบทดสอบ

ข้นั สรุป ครูสรุปเน้ือหาจากบทเรียน โดยใชเ้ คร่ืองฉายภาพ (Projector) และจากเคร่ืองยนตจ์ ริง

สื่อการเรียนการสอน
1. เอกสารประกอบการสอน
2. เคร่ืองยนตด์ ีเซลจริง

การวดั และประเมินผล
1. ตรงต่อเวลา
2. ความรับผดิ ชอบต่องานที่มอบหมาย
3. ทดสอบ

แบบทดสอบ 3.1

1. ไฟเตือนทาหน้าที่แสดงความพร้อมที่หัวเผาเครื่องยนต์ดเี ซล สีแดงหมายถึงอะไร
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….

2. เซนเซอร์อณุ หภูมนิ ้าหล่อเย็น (Thermo Switch) ทาหน้าทีอ่ ะไร
……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

3. จงอธิบายระบบสตาร์ทเคร่ืองยนต์ดเี ซล
. ……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………..
….…………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………..

เฉลยแบบทดสอบ

1. ตอบ สีแดง หมายถึง ใหค้ อยอยา่ เพ่งิ ติดเครื่องยนต์
2. ตอบ ส่งสัญญาณไปยงั กล่องควบคมุ เพ่อื กาหนดเวลาหวั เผาเครื่องยนตด์ ีเซล
3. ตอบ ระบบสตาร์ทเคร่ืองยนตด์ ีเซลจะตอ้ งบิดกุญแจ 3 จงั หวะ คือ AC , ON และ START

เอกสารอ้างองิ

1. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. ทฤษฎีดีเซล. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พเ์ จริญธรรม, 2541.
2. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. ปฏิบตั ิดีเซล. กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
3. พงศศ์ กั ด์ิ ศิริขนั ธ์ และคณะ. งานเคร่ืองยนตเ์ บ้ืองตน้ . นนทบรุ ี : เจริญรุ่งเรืองการพมิ พ,์ 2546.
4. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. การปรับแต่งเครื่องยนต.์ กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
5. โตโยตา้ . คมู่ ือการซ่อมเครื่องยนต์ L, 2L : บริษทั โตโยตา้ มอเตอร์ประเทศไทย จากดั , 2529.

แผนการเรียนรู้ หน่วยที่ 4
สอนคร้ังที่ 5-6
ช่ือวชิ า งานเครื่องยนตด์ ีเซล จานวน 12 ชั่วโมง
ชื่อหน่วย ระบบหล่อล่ืนเครื่องยนตด์ ีเซล

หัวข้อเร่ืองและะงาน
4.1 หนา้ ท่ีของระบบหลอ่ ล่ืน
4.2 ระบบหลอ่ ลื่นแบบวิดสาดและแบบใชแ้ รงฉีด
4.3 ระบบป้ัมน้ามนั หล่อลื่น

สาระสาคัญ
1. ระบบหลอ่ ลื่นมีหนา้ ที่หลอ่ ลื่นชิ้นส่วนท่ีเคลื่อนท่ีของเคร่ืองยนต์ ป้องกนั สนิม ทาความสะอาด

ชิ้นส่วนต่าง ๆ ภายในเครื่องยนต์ ระบายความร้อนออกจากเคร่ืองยนต์ และช่วยอุดรอยร่ัวของแหวน
ลูกสูบ

2. ระบบหลอ่ ลื่นแบบวิดสาดเป็นระบบหล่อลื่นในเคร่ืองยนตส์ ูบเดียวเป็นการระบายความร้อนดว้ ย
อากาศ

3. ระบบป้ัมน้ามนั หล่อลื่นมีหลายแบบ ,แบบเฟื อง,แบบโรเตอร์,แบบเฟื องภายใน

สมรรถนะท่ีพงึ ประสงค์ ( ความรู้ ทักษะ คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ )
1. นกั เรียนสามารถอธิบายหนา้ ที่ระบบหล่อลื่นไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง
2. นกั เรียนสามารถอธิบายระบบหลอ่ ลื่นแบบวิดสาดและระบบใชแ้ รงฉีด
3. นกั เรียนสามารถอธิบายระบบป้ัมน้ามนั หลอ่ ลื่น แบบเฟื อง,แบบโรเตอร์,แบบเฟื องภายใน ไดอ้ ยา่ ง

ถูกตอ้ ง
4. ความมีวินยั : การแต่งกาย, การตรงต่อเวลา
5. ความรับผิดชอบ : ทางานเสร็จทนั ตามเวลาท่ีกาหนด
6. ความสนใจใฝ่รู้ : มีความสนใจในการหาความรู้เพม่ิ เติม, การกระตือรือร้นที่จะเรียนรู้
7. ความมีมนุษยส์ มั พนั ธ์ : ยอมรับความคิดเห็นผอู้ ื่น
8. ความกตญั ญกู ตเวที : อาสาช่วยเหลืองานครู – อาจารย์ และส่วนรวม

เนื้อหาสาระ
4. ระบบหล่อล่ืนเคร่ืองยนต์ดีเซล ( Diesel engine lubricating system )

รูปที่ 4.1 วงจรระบบหล่อลื่น
ในการทางานของเคร่ืองยนต์ มีชิ้นส่วนต่างๆ ของเครื่องยนตเ์ กิดการเคล่ือนไหว ลกั ษณะการ
เคล่ือนไหวตา่ งๆ ดงั กลา่ วเป็นการหมุนการเสียดสีทาใหช้ ิ้นส่วนและเครื่องยนตเ์ กอดการสึกหรอและเกิด
ความร้อนข้ึน ถา้ ไม่ไดร้ ับการระบายความร้อนซีลระหวา่ งชิ้นส่วนน้นั จะทาใหช้ ิ้นส่วนเครื่องยนตเ์ กิดการ
สึกหรออยา่ งรวดเร็วและทาใหเ้ กดการชารุดเสียหายในที่สุด การลดปัญหาดงั กลา่ วสามารถทาไดโ้ ดยการใช้
ระบบหลอ่ ลื่นเขา้ มาช่วยระบบหลอ่ ลื่นส่วนต่างๆ และระบายความร้อน
4.1 หน้าท่ีของระบบหล่อล่ืน

รูปท่ี 4.2 การเตมิ น้ามันหล่อล่ืน
4.1.1 ลดความเสียดทานของชิ้นส่วนต่างๆ ของเครื่องยนตเ์ พื่อลดการสึกหรอ
4.1.2 ระบายความร้อนท่ีเกิดข้ึนจากการเคล่ือนที่และเสียดสีของชิ้นส่วนของเครื่องยนต์
4.1.3 ทาหนา้ ที่เป็นซีลระหวา่ งแหวนลูกสูบกบั ผนงั กระบอกสูบเพอ่ื ป้องกนั การร่ัวของแรงอดั ภายใน
กระบอกสูบ

4.1.4 ระบบหลอ่ ล่ืนช่วยป้องกนั การกดั กร่อนหรือการสึกหรอของหนา้ สัมผสั ชิ้นส่วนเครื่องยนต์
4.1.5 ช่วยพาเศษ หรือเขมา่ ที่เกดจากการทางานของเครื่องยนตไ์ ปยงั ส่วนระบบจากดั

4.2 ระบบป้ัมน้ามนั หล่อลื่นแบบต่าง ๆ ( Type of lubricating system )

รูปที่ 4.3 วงจรน้ามนั หล่อล่ืน

4.2.1 ระบบวดิ สาด ( Splash system ) ระบบหล่อลื่นแบบวิดสาดง่ายและใชม้ ากในเครื่องยนตส์ ูบ
เดียวที่มีการระบายความร้อนดว้ ยอากาศ น้ามนั หล่อลื่นที่อยใู่ นหอ้ งน้ามนั เคร่ืองจะถูกป้ัมดูดส่งน้ามนั จาก
หอ้ งน้ามนั เคร่ืองไปยงั อ่างน้ามนั เคร่ืองซ่ึงอยใู่ ตก้ า้ นสูบที่ปลายกา้ นสูบจะมีเหลก็ วิดสาด (dipper) จุ่มลงใน
อ่างน้ามนั เคร่ืองและวดิ เอาน้ามนั เคร่ืองสาดไปทว่ั ชิ้นส่วนต่างๆ ของเคร่ืองยนต์

4.2.2 ระบบใชแ้ รงฉีด ( Pressure feed system ) ใชก้ นั มากสาหรับเครื่องยนตข์ องรถ
แทรกเตอร์ ซ่ึงมีความยงุ่ ยากและซบั ซอ้ นกวา่ แบบวิดสาด แต่ทาการหล่อลื่นดีกวา่ ระบบหลอ่ ลื่นแบบใช้
แรงฉีดประกอบดว้ ยส่วนต่างๆ ดงั น้ี

4.2.1.1. เคร่ืองกรองน้ามนั ก่อนเขา้ ป้ัม
4.2.1.2 ป้ัม
4.2.1.3 ลิ้นควบคุมความดนั
4.2.1.4 หมอ้ กรองน้ามนั เครื่อง
4.2.1.5 เคร่ืองวดั ความดนั น้ามนั เคร่ือง

4.3 ป้ัมน้ามันหล่อลื่น
4.3.1 ปั๊มน้ามนั เครื่อง ( Oil pump )มีหลายแบบดงั น้ี

รูปที่4.4 รูปเฟ่ื องป้ัมน้ามัน
4.3.1.1 แบบเฟื อง (Gear type) ภายในชุดของป้ัมแบบเฟื องจะมีเฟื องจานวน 2 ตวั ทางานขบกนั อยู่
โดยมีเพลาขบั ชุด

รูปที่ 4.5 เฟื่ องป้ัมแบบโรเตอร์
4.3.1.2 ป้ัมแบบโรเตอร์ (Rotor type) ภายในป้ัมจะประกอบดว้ ยโรเตอร์ตวั ใน และตวั นอก

รูปท่ี 4.6 เฟื่ องป้ัมน้ามัน
4.3.1.3 แบบเฟื องภายใน (Internal gear type) เป็นป้ัมที่เฟื องขบั ต่อโดยตรงกบั เพลาขอ้ เหว่ียง
4.3.2 ลิ้นระบายแรงดนั ( Relief pressure cobe )ลิ้นระบายแรงดนั ทาหนา้ ท่ีรักษาแรงดนั น้ามนั ใน
ช่องทางออกไปยงั หวั ฉีดและตวั กกั แรงดนั น้ามนั ไมใ่ หส้ ูงเกินไป
4.3.3 กรองน้ามนั เครื่อง ( Oil filter )

รูปที่ 4.7 กรองน้าเคร่ือง
เคร่ืองยนตท์ ่ีใชง้ านไปนานๆน้ามนั เคร่ืองที่อยใู่ นเคร่ือง ยนตจ์ ะมีเศษเขมา่ ฝ่นุ ละออง เศษผง และเศษ
โลหะเลก็ ๆ ผสมอยกู่ บั น้ามนั เคร่ือง และในระหวา่ งการทางานของเครื่องยนต์ เศษของฝ่นุ ละอองหรือ
โลหะที่มีขนาดใหญ่จะจมอยขู่ า้ งล่างอา่ งน้ามนั เคร่ือง แต่เศษ ท่ีเลก็ ๆ อาจจะไหลรวมไปตามท่อทางกบั
น้ามนั เคร่ืองไปยงั ผวิ หนา้ แบร่ิงและจบั หรือฝังอยใู่ น ในแบริ่ง ทาใหแ้ บร่ิงและเพลาชารุดเสียหาย ดว้ ยเหตุน้ี
จึงไดม้ ีการออกแบบกรองน้ามนั เครื่อง เพื่อทาหนา้ ท่ีในการกรองเอาเศษ ฝ่นุ ละออง เศษโลหะ และเศษเขมา่
ออกจากน้ามนั เครื่อง โดยทว่ั ไปหมอ้ กรองน้ามนั เคร่ืองจะมีไสก้ รองท่ีทาดว้ ย วสั ดุที่ทาดว้ ยไมห้ รือฝ้ายที่

สามารถรั่วซึมไดง้ ่าย ฝอยโลหะ หรือวสั ดุที่คลา้ ยกนั

กจิ กรรมการเรียนการสอน

ข้นั นาเข้าสู่บทเรียน
1. ครูกลา่ วนา ระบบหล่อล่ืนเครื่องยนตด์ ีเซล
2. ครูช้ีแจงจุดประสงคข์ องการเรียนรู้
3. ครูอธิบายระบบหลอ่ ล่ืนและระบบป้ัมน้ามนั หล่อลื่น

ข้นั สอน
1. ครูอธิบายหวั ขอ้ 4.1 เรื่องหนา้ ที่หนา้ ท่ีของระบบหล่อลื่น ผเู้ รียนบนั ทึกตาม
2. ครูใหน้ กั เรียนเขยี นรายงานเร่ืองระบบหล่อลื่น
3. ครูอธิบายหวั ขอ้ 4.2.1 เรื่องระบบหลอ่ ลื่นแบบวิดสาด
4. ครูใหน้ กั ศึกษาเขยี นรายงาน เร่ืองระบบหล่อลื่นแบบวิดสาด
5. ครูครูอธิบายหวั ขอ้ 4.3 เร่ืองป้ัมน้ามนั หล่อลื่น
6. ครูใหน้ กั ศึกษาวาดภาพ ป้ัมน้ามนั หลอ่ ลื่นป้ัมแบบโรเตอร์
7. ครูใหน้ กั เรียนทาแบบทดสอบ

ข้ันสรุป ครูสรุปเน้ือหาจากบทเรียน โดยใชเ้ ครื่องฉายภาพ (Projector) และจากเคร่ืองยนตจ์ ริง

สื่อการเรียนการสอน
1. เอกสารประกอบการสอน
2. เครื่องยนตด์ ีเซลจริง

การวัดและประเมินผล
1. ตรงตอ่ เวลา
2. ความรับผดิ ชอบต่องานที่มอบหมาย
3. ทดสอบ

แบบทดสอบ 4.1

1. หน้าที่ของระบบหล่อล่ืน คือ
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………

2. ป๊ัมนา้ มนั เครื่อง ( Oil pump ) มีกแ่ี บบ อะไรบ้าง
.......................................................................................................................................................
…………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

เฉลยแบบทดสอบ 4.1

1. ตอบ
1. ลดความเสียดทานของชิ้นส่วนต่างๆ ของเครื่องยนตเ์ พ่ือลดการสึกหรอ
2. ระบายความร้อนที่เกิดข้ึนจากการเคล่ือนท่ีและเสียดสีของชิ้นส่วนของเคร่ืองยนต์
3. ทาหนา้ ที่เป็นซีลระหวา่ งแหวนลกู สูบกบั ผนงั กระบอกสูบเพื่อป้องกนั การร่ัวของแรงอดั

ภายในกระบอกสูบ

2. ตอบ
1. แบบเฟื อง (Gear type) ภายในชุดของป้ัมแบบเฟื องจะมีเฟื องจานวน 2 ตวั ทางานขบกนั อยู่

โดยมีเพลาขบั ชุด
2. ป้ัมแบบโรเตอร์ (Rotor type) ภายในป้ัมจะประกอบดว้ ยโรเตอร์ตวั ใน และตวั นอก

เอกสารอ้างองิ

1. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. ทฤษฎีดีเซล. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พเ์ จริญธรรม, 2541.
2. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. ปฏิบตั ิดีเซล. กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
3. พงศศ์ กั ด์ิ ศิริขนั ธ์ และคณะ. งานเคร่ืองยนตเ์ บ้ืองตน้ . นนทบรุ ี : เจริญรุ่งเรืองการพมิ พ,์ 2546.
4. ศรีณรงค์ ตทู้ องคา และคณะ. การปรับแต่งเครื่องยนต.์ กรุงเทพฯ : โรงพิมพเ์ จริญธรรม, 2541.
5. โตโยตา้ . คมู่ ือการซ่อมเครื่องยนต์ L, 2L : บริษทั โตโยตา้ มอเตอร์ประเทศไทย จากดั , 2529

แผนการเรียนรู้ หน่วยท่ี 5

ชื่อวิชา งานเครื่องยนตด์ ีเซล สอนคร้ังท่ี 7-8
ช่ือหน่วย ระบบระบายความร้อนเครื่องยนตด์ ีเซล จานวน 12 ช่ัวโมง

หัวข้อเร่ือง
5.1 หนา้ ที่ของระบบระบายความร้อน
5.2 ประเภทของระบบระบายความร้อน
5.3 ส่วนประกอบของระบบระบายความร้อน

สาระสาคัญ
1. ระบบระบายความร้อนทาหนา้ ที่รักษาอุณหภมู ิของเคร่ืองยนตใ์ หอ้ ยใู่ นอณุ หภมู ิที่มีความเหมาะสมใน

การทางานไมใ่ หเ้ ครื่องยนตร์ ้อนหรือเยน็ จนเกินไป
2. ระบบระบายความร้อน สามารถแบ่งไดเ้ ป็น 2 ประเภท คือ ระบายความร้อนดว้ ยอากาศและระบาย

ความร้อนดว้ ยน้า
3. ส่วนประกอบของระบบระบายความร้อนคอื ป้ัมน้า วาลว์ น้า พดั ลมระบายความร้อน หมอ้ น้า

สมรรถนะท่พี งึ ประสงค์ (ความรู้ ทักษะ คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณ วชิ าชีพ)
1. นกั เรียนสามารถอธิบายความหนา้ ที่ระบบระบายความร้อนไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง
2. นกั เรียนสามารถอธิบายความร้อนดว้ ยอากาศและระบายความร้อนดว้ ยน้าไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง
3. นกั เรียนสามารถอธิบายส่วนประกอบของระบบระบายความร้อนไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง
4. ความมีวนิ ยั : การแต่งกาย, การตรงต่อเวลา
5. ความรับผิดชอบ : ทางานเสร็จทนั ตามเวลาท่ีกาหนด
6. ความสนใจใฝ่รู้ : มีความสนใจในการหาความรู้เพ่ิมเติม, การกระตือรือร้นท่ีจะเรียนรู้
7. ความมีมนุษยส์ มั พนั ธ์ : ยอมรับความคดิ เห็นผอู้ ื่น
8. ความอดทน อดกล้นั : มีสติควบคุมอารมณ์ไดด้ ี

เนื้อหาสาระ
5. ระบบระบายความร้อนเครื่องยนต์ดเี ซล ( Diesel engine cooling system )
5.1 ความหมายของระบบระบายความร้อน

รูปท่ี 5.1 ระบบระบายความร้อน
พลงั งานความร้อนถกู เปลี่ยนเป็นพลงั งานกลเพอ่ื นาไปใชง้ านน้นั เกิดจากการเผาไหมภ้ ายใน
เคร่ืองยนต์
ความร้อนท่ีเกิดจากาการเผาไหมน้ ้ีมีมากแต่ถกู เปล่ียนเป็นพลงั งานกลนอ้ ย ความร้อนส่วนใหญ่จะสูญเสีย
ไปโดยการถา่ ยเทความร้อนไปที่เส้ือสูบ ฝาสูบ ลกู สูบ และลิ้น ดงั น้นั ถา้ หากชิ้นส่วนต่างๆ เหล่าน้ีไมไ่ ด้
รับการระบายความร้อนที่ดี และเพียงพอแลว้ จะทาใหเ้ คร่ืองยนตไ์ ดร้ ับความเสียหายและก่อใหเ้ กิดอนั ตราย
ได้ การระบายความร้อนในเคร่ืองยนตจ์ ึงมีความสาคญั เพราะถา้ หากวา่ มีการระบายความร้อนนอ้ ยเกินไป
เคร่ืองยนตจ์ ะร้อนมาก
ชิ้นส่วนต่างๆ อาจจะชารุดแตกเสียหาย ลกู สูบและลิ้นอาจจะไหม้ เคร่ืองยนตอ์ าจจะเกิดการน๊อค และ
ระบบหล่อล่ืนจะทางานไดไ้ มด่ ี แตถ่ า้ หากมีการระบายความร้อนมากเกินไป เครื่องยนตจ์ ะเยน็ ทาให้
สิ้นเปลืองน้ามนั เช้ือเพลิง
5.2 หน้าท่ีของระบบระบายความร้อน
ระบบระบายความร้อนทาหนา้ ท่ีรักษาอุณหภูมิของเครื่องยนตใ์ ห้อยใู่ นอุณหภมู ิที่มีความเหมาะสมใน
การทางานไม่ใหเ้ คร่ืองยนตร์ ้อนหรือเยน็ จนเกินไป
5.3ประเภทของระบบระบายความร้อน
5.3.1 ระบบระบายความร้อนดว้ ยอากาศ

การระบายความร้อนดว้ ยอากาศ (Air Cooling System) ส่วนใหญจ่ ะใชก้ บั เครื่องยนตข์ นาดเลก็ สูบ
เดียว โดยการใชอ้ ากาศท่ีผา่ นเครื่องยนตเ์ ป็นตวั รับความร้อนท่ีระบายจากเครื่องยนต์ เส้ือสูบและฝาสูบจะ
ออกแบบใหม้ ีลกั ษณะเป็นครีบเพอ่ื เพิม่ เน้ือที่การระบายความร้อนใหก้ บั อากาศ อาจจะมีพดั ลมติด

อยตู่ รงลอ้ ช่วยแรง และมีแผน่ โลหะบงั คบั ทิศทางลมใหผ้ า่ นบริเวณตวั เคร่ืองเพื่อที่จะให้การระบายความ
ร้อนดีข้นึ

5.3.2 ระบบระบายความร้อนดว้ ยน้า
ระบบระบายความร้อนดว้ ยของเหลว (Liquid Cooling System) ส่วนใหญ่อาศยั น้ารับความร้อนท่ี
ระบายออกจากเคร่ืองยนตแ์ ละใชอ้ ากาศรับความร้อนจากน้า ทาใหน้ ้าเยน็ ลงแลว้ ใหน้ ้าเยน็ น้นั ไหลกลบั ไป
รับความร้อนจากเครื่องใหม่ ระบบระบายความร้อนดว้ ยของเหลวน้ีสามารถควบคุมอุณหภมู ิของ
เคร่ืองยนตไ์ ดด้ ีกวา่ และช่วยใหเ้ ครื่องยนตเ์ ยน็ เร็วกวา่ ระบบระบายความร้อนดว้ ยอากาศ
5.4 ส่วนประกอบของระบบระบายความร้อน
5.4.1 หมอ้ น้า ( Radiator )

รูปท่ี 5.2 หม้อน้า

หนา้ ที่การทางานหมอ้ น้า ( Radiator )
ระบายความร้อนของน้าที่เดินทางมาจากเครื่องยนต์ โดยที่หมอ้ น้าจะมีทอ่ ทางเดินน้า แลว้ ปิ ดดว้ ยครีบ

รังผ้งึ เพื่อระบายความร้อนมาท่ีครีบ เมื่อลมพดั ผา่ นท่อทางเดินน้ากเ็ กิดการถ่ายเทความร้อนไปกบั ลม ทาให้
น้าเยน็ ตวั ลง

ปัญหาหมอ้ น้า ( Radiator )
การรั่วของหมอ้ น้า ถา้ ร่ัวตามตะเขบ็ ตวั ลา่ งจะทาใหส้ งั เกตไดย้ ากเพราะเพราะส่วนของหมอ้ น้าจะบงั

เอาไว้ แต่ถา้ มีการร่ัวซึมในบริเวณอ่ืนจะสังเกตไดง้ ่าย ปัญหาอีกอยา่ งหน่ึงของหมอ้ น้าก็คือการอุดตนั ถา้ มี
การอุดตนั ของหมอ้ น้า ตอ้ งมีการถอดหมอ้ น้าออกมาทาความสะอาดโดยการทะลวงเอาส่ิงสกปรกออกมา
แต่ถา้ เป็นหมอ้ น้ารุ่นใหม่ท่ีเป็นอลูมิเนียมและใชฝ้ าครอบพลาสติกจะใหญ่จะถอดออกมาไม่ได้ การใชน้ ้ายา
ลา้ งหมอ้ น้าแกก้ ารอุดตนั ของหมอ้ น้าส่วนใหญ่จะไดผ้ ลไม่ดีนกั ดงั น้นั ผขู้ บั ขค่ี วรจะมีการป้องกนั การอุดตนั

5.4.2 ป๊ัมน้า ( Water pump )

รูปที่ 5.3 การระบายความร้อน
หนา้ ที่การทางานปั๊มน้า ( Water pump )

ทาใหน้ ้าหมุนเวยี นจากเครื่องไปยงั หมอ้ น้าแลว้ ไหลกลบั เขา้ เครื่องการทางานของ ปั๊มน้าจะอาศยั
สายพานจาก เครื่องยนตม์ าหมนุ และจะมีลกู ปื น มารองรับในการหมนุ
ปัญหาป๊ัมน้า ( Water pump ) สาเหตุท่ีทาใหป้ ั๊มน้าไม่ทางาน สาเหตแุ รกก็คอื สายพานขาด เม่ือสายพาน
ขาดปั๊มน้าก็ไมส่ ามารถหมุน เมื่อป๊ัมน้าไม่หมุนก็ไมม่ ีการไหลเวียนของน้าเพื่อเอาความร้อนออกจาก
เครื่องยนตส์ าเหตุอีกประการหน่ึง คอื การสึกหรอ หรือแตกของลกู ปื นจะทาใหป้ ๊ัมน้าปิ ดตายไม่ยอมหมนุ
หรือหมนุ แบบแกวง่ ตวั ทาใหส้ ่วยอ่ืนของเคร่ืองยนตเ์ สียหายตามไปดว้ ย ส่วนปัญหาที่เจอกนั บ่อยของป๊ัม
น้ากค็ อื ปั๊มน้ารั่ว การตรวจสอบทาโดยการติดเคร่ืองและเร่งเคร่ืองยนตจ์ ะทาใหเ้ ห็นไดช้ ดั เจนวา่ จะมีน้าไหล
ออกมาแตถ่ า้ จอดรถไวเ้ ฉย ๆ โดยไม่มีการติดเคร่ืองยนต์ หรือติดเครื่องในรอบเดินเบาน้าจะไมร่ ่ัวซึมให้
เห็นการรั่วของป๊ัมน้าส่วนมากมกั จะเกิดในบริเวณซิลแกนหมุนน้าจะไหลออกมาทางดา้ นหนา้ และออกจาก
รูระบายอากาศ วิธีดูแลรักษาป๊ัมน้า ( Water pump )

1. ตอ้ งคอยตรวจสอบสายพานใหอ้ ยใู่ นสภาพท่ีใชง้ านได้ อยา่ ใหข้ าด สายพานควรจะเปล่ียนใหม่เมื่อมี
การใชง้ านรถเป็นระยะทาง 40,000 ก.ม

2. เมื่อลูกปื นป๊ัมน้ามีเสียงดงั แสดงวา่ ลูกปื นสึกหรอควรรีบเปล่ียนทนั ที
3. การตรวจสอบแบร่ิงของป้ัมน้า ทาโดยจบั ใบพดั ท้งั ส่วนบนและล่างและโยกไปมาขา้ งหนา้ และขา้ ง
หลงั ถา้ ใบพดั ขยบั ไดแ้ สดงวา่ แบริ่งป้ัมน้าสึกหลอ่ ตอ้ งเปลี่ยนใหม่ แตถ่ า้ ปั๊มน้าไม่มีใบพดั ใหจ้ บั บนพลู เลย์

5.4.3 พดั ลมเครื่องยนต์ ( Engine fan )

รูปที่ 5.4 พดั ลมระบายความร้อน

หนา้ ท่ีการทางานพดั ลมเคร่ืองยนต์ ( Engine fan )
มีหนา้ ที่ดูดลมใหผ้ า่ นรังผ้ึงหมอ้ น้า เพอื่ ระบายความร้อนน้าหล่อเยน็ พดั ลมจะมีปะโยชน์เม่ือรถวงิ่ ดว้ ย

ความเร็วต่าหรือการจอดรถเป็นเวลานาน ๆ เช่น รถติด แตถ่ า้ รถวิ่งดว้ ยความเร็วระดบั 60 กม./ชม.ข้ึนไป จะ
มีกระแสลมที่มาปะทะรังผ้งึ หมอ้ น้า เคร่ืองยนตก์ ไ็ มจ่ าเป็นตอ้ งใชพ้ ดั ลม ในเวลารถติดถา้ พดั ลมมี
ประสิทธิภาพในการทางานไม่เพยี งพอ จะทาใหเ้ คร่ืองยนตม์ ีความร้อนสูง
ปัญหาพดั ลมเคร่ืองยนต์ ( Engine fan )

สาเหตทุ ี่พดั ลมมีประสิทธิภาพในการทางานไม่เพียงพอ เน่ืองมาจาก ใบพดั เสื่อมสภาพไมก่ ินลม ชุด
ฟรีคลทั ชข์ องแกนใบพดั เสื่อม ทาใหใ้ บพดั หมุนชา้ ในรอบต่า
วิธีดูแลรักษาพดั ลมเคร่ืองยนต์ ( Engine fan )

เมื่อชุดฟรีคลทั ชข์ องแกนใบพดั เสื่อม วธิ ีแกไ้ ขตอ้ งอดั น้ายาประเภทพาราฟิ นเพิ่ม หรือเปล่ียนชุด
ฟรีคลทั ชใ์ หม่ ส่วนรถที่ใชพ้ ดั ลมไฟฟ้า จะมีปัญหาเก่ียวกบั ระบบควบคมุ ทาใหใ้ บพดั ไมห่ มนุ หรือหมุนแต่
ไม่เร็วพอเนื่องจากการเส่ือมสภาพของมอเตอร์ใบพดั หรือถ่านสึก ตอ้ งซ่อมหรือเปลี่ยนใหม่