HeArt Work วิชาระบายใจ 1
2
วัยั เด็ก็ และวัยั รุ่น�่ ตอนต้น้ (ประถมปลายถึงึ มัธั ยมศึกึ ษา
ตอนต้้น) ถืือเป็็นช่่วงวััยที่�่สำำ�คััญที่�่สุุดช่่วงวััยหนึ่่�ง
เพราะเป็็นวััยที่่�จะต้้องเผชิิญกัับความท้้าทายในการ
แสวงหาตััวตนและความท้้าทายในการดำำ�เนิินชีีวิิต
ที่่�มีีความเปลี่่�ยนแปลงอย่่างรวดเร็็ว ดัังนั้้�น จึึงเป็็น
วััยที่่�อาจประสบกัับปััญหาด้้านสุุขภาพจิิตมากขึ้้�น
เรื่่�อยๆ หนัังสืือ heART work วิิชาระบายใจ เล่่มนี้้�
จึึงได้้รวบรวมองค์์ความรู้�้เกี่่�ยวกัับการดููแลสุุขภาพจิิต
เด็็กและวััยรุ่�่นด้้วยวิิธีีการใช้้กระบวนการศิิลปะ
บำำ�บััด (Art Therapy) ซึ่่�งเป็็นหนึ่่�งในเครื่่�องมืือเพื่่�อ
การดููแลสุุขภาพใจ โดยหวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่า ความรู้�้
และกิิจกรรมต่่างๆ ในหนัังสืือเล่่มนี้้�จะมีีส่่วนเป็็น
ต้้นแบบที่่�นำ�ำ ไปเผยแพร่่และช่่วยให้้เด็็กๆ มีี ‘ใจ’
ที่�่เข้้มแข็็ง พร้้อมจะเติิบโตเป็็นวััยรุ่่�นและผู้�้ใหญ่่ที่่�มีี
คุุณภาพต่่อไปในอนาคต
วิิธีีการใช้้หนัังสืื อ
หนัังสืื อเล่่มนี้้�เป็็ นหนัังสืื อที่่�ใช้้ ในการสร้้างการมีีปฏิิสัั มพัันธ์์กัับเด็็กๆ ในห้้องเรีียน
ได้้ เมื่่�อพบสัั ญลัักษณ์์ Print Out ภายในเล่่ม คุุณครููหรืือผู้้�ปกครองสามารถ
พิิมพ์์หน้้านั้้�นๆ ที่�่แนบอยู่่�ด้านหลัังเล่่ม ออกมาเพื่่�อทำำ�กิิจกรรมกัับเด็็กๆ ในขนาด
กระดาษ A4 หรืือ A3 ตามต้้องการ
HeArt Work วิชาระบายใจ 3
4
ปัญั หาสุุขภาพจิติ เป็น็ ปัญั หาทางสุุขภาพที่ส่� ำ�ำ คัญั ของคนในทุุกช่่วงวัยั
แต่่ช่่วงวััยที่�่สำำ�คััญที่่�สุุดวััยหนึ่่�งก็็คืือช่่วงวััยเด็็กและวััยรุ่�่นตอนต้้น
ปััญหาสุุขภาพจิิตของเด็็กและวััยรุ่�่นสััมพัันธ์์กัับสิ่่�งแวดล้้อมของ
พวกเขา ได้้แก่่ ครอบครััว เพื่่�อน และคุุณครูู อย่่างแยกกัันแทบ
ไม่่ออก ประกอบกัับสัังคมที่�่มีีความซัับซ้้อนและเปลี่�่ยนแปลง
อย่่างรวดเร็็วทำำ�ให้้เด็็กและวััยรุ่�่นในยุุคปััจจุุบัันมีีโอกาสเผชิิญกัับ
ปััญหาสุุขภาพจิติ มากที่่�สุุดช่่วงเวลาหนึ่่�ง
ปััญหาสุุขภาพจิิตในเด็็กและวััยรุ่่�นเป็็นเรื่่�องใหญ่่กว่่าที่�่คิิด
เพราะพวกเขาอยู่่�ในช่่วงวััยที่่�กำ�ำ ลัังเปลี่�่ยนจากวััยเด็็กไปสู่่�วััยผู้้�ใหญ่่
เป็็นช่่วงเวลาสำำ�คััญที่�่เด็็กคนหนึ่่�งจะต้้องพััฒนาทางด้้านร่่างกาย
อารมณ์์ มุุมมอง ความคิิด พร้้อมกัับการค้้นหาตััวตนและพื้้�นที่�่
ในสัังคมให้ก้ ับั ตัวั เองไปพร้อ้ มๆ กััน
ทุุกวัันนี้้�เราจึึงได้้ยิินเรื่่�องราวเกี่�่ยวกัับปััญหาสุุขภาพจิิตในเด็็ก
และวััยรุ่�่นมากขึ้้�นเรื่่�อยๆ ไม่่น้้อยไปกว่่าปััญหาสุุขภาพจิิตในวััยอื่่�นๆ
ปััญหาเหล่่านี้้�ส่่งผลต่่อการใช้้ชีีวิิตทั้้�งในปััจจุุบัันและอนาคตของ
พวกเขาในหลากหลายมิิติิ เริ่่�มตั้้�งแต่่การสููญเสีียความมั่่�นใจ
ในตััวเอง กลายเป็็นคนที่�่ไม่่มีีความสุุข วิิตกกัังวล เครีียด
เป็น็ โรคซึมึ เศร้้า ทำำ�ร้้ายตัวั เอง ไปจนถึึงการฆ่่าตััวตาย
หากเราปล่่อยให้เ้ ด็ก็ ๆ มีีชีีวิติ แบบนี้้ต� ่่อไปโดยไม่่ได้ร้ ับั การแก้ไ้ ข
ที่เ�่ หมาะสม ปัญั หาสุุขภาพจิติ ที่เ่� ริ่่ม� จากจุุดเล็ก็ ๆ หรือื เรื่่อ� งที่ค�่ ิดิ ว่่าเป็น็
เรื่่อ� งเล่่นๆ อาจสะสมอยู่่ใ� นใจและลุุกลามเกิดิ เป็น็ ปัญั หาใหญ่่ตามมา
ซึ่�ง่ นั่่น� เป็น็ เรื่่�องที่ป�่ ้้องกัันและแก้้ไขได้้หากเราใส่่ใจมากเพีียงพอ
HeArt Work วิชาระบายใจ 5
โสริ่่� งงแเรวีี ยดนล้้ อคืมื อของเด็็ ก
เรามัักได้้ยิินอยู่่�เสมอว่่า ‘โรงเรีียนคืือบ้้านหลัังที่่�สองของเด็็กๆ’ เพราะเด็็ก
เริ่่�มเข้้าโรงเรีียนตั้้�งแต่่ชั้้�นอนุุบาล ขึ้้�นระดัับชั้้�นประถม เปลี่�่ยนผ่่านช่่วง
มััธยม และเข้้าสู่่�รั้้�วมหาวิิทยาลััย เด็็กต้้องใช้้เวลาส่่วนใหญ่่ของชีีวิิต
อยู่่�ในสถาบัันการศึึกษาก่่อนจะก้้าวสู่่�การเป็็นผู้�้ใหญ่่เต็็มตััว เพราะฉะนั้้�น
นอกจากครอบครััวที่่�เด็็กได้้ใช้้เวลาอยู่่�ร่่วมกัันแล้้ว โรงเรีียนที่่�ประกอบด้้วย
เพื่่�อนๆ และคุุณครููจึึงถืือเป็็นอีีกหนึ่่�งสิ่่�งแวดล้้อมที่�่สำำ�คััญในการสร้้าง
ประสบการณ์์ต่่างๆ และหล่่อหลอมความเป็็นตััวตน บุุคลิิก หรืือแม้้แต่่
ระบบความคิดิ ติิดตัวั เด็็กจนกระทั่่�งเติิบโตขึ้้�น
โรงเรีียนจึึงไม่่ได้้มีีหน้้าที่่�เพีียงให้้ความรู้้� เพื่่�อให้้เด็็กถููกประเมิิน
คุุณค่่าความสำำ�เร็็จเป็็นคะแนนสอบ หรืือการจััดลำำ�ดัับเปรีียบเทีียบกัับเพื่่�อน
จนกลายเป็็นพื้้�นที่่�ที่่�ทำำ�ให้้เด็็กรู้้�สึึกเครีียด กดดััน แต่่เราสามารถสร้้างคุุณค่่า
ให้้โรงเรีียนด้้วยการให้้ความสำ�ำ คััญกัับความสััมพัันธ์์ภายในโรงเรีียนกัับเด็็กๆ
ได้้โดยการเป็็นสภาพแวดล้้อมที่่�ส่่งเสริิมการพััฒนาศัักยภาพให้้เหมาะสมกัับ
การเรีียนรู้ข�้ องเด็็กแต่่ละคน
6
บทบาทของครูู
และ ‘วิิชาระบายใจ’
คุุณครููเป็็นผู้�้ มีีบทบาทสำ�ำ คััญในการสร้้างบรรยากาศที่�่ดีีในห้้องเรีียน
ไม่่ว่่าจะด้้วยการออกแบบวิิธีีการสอนหรืือกระบวนการเรีียนรู้�้
รวมถึึงสร้้างพื้้�นที่่�ปลอดภััย เพื่่�อให้้เด็็กสามารถแสดงออกทาง
ความคิิดความรู้�้ สึึกของตนเองได้้อย่่างสบายใจ รวมถึึงการมีี
บทบาทในการช่่วยดููแลสุุขภาพจิิตให้้กัับเด็็กที่�่ยัังไม่่สามารถพอจะ
ดููแลสุุขภาพจิิตของตนเอง เพราะฉะนั้้�นคุุณครููจึึงต้้องสนัับสนุุน
พวกเขาด้ว้ ยการให้ค้ วามรู้แ้� ละประสบการณ์ต์ ่่างๆ ในห้อ้ งเรีียนเพื่่อ� ให้้
เด็ก็ ๆ มีีพััฒนาการด้้านต่่างๆ อย่่างเหมาะสม จััดเตรีียมสิ่่�งแวดล้อ้ ม
และประสบการณ์์ให้้เขาได้้เรีียนรู้�้เท่่าทัันสภาพจิิตใจของตนเอง
เพราะเมื่่อ� เด็ก็ มีีสุุขภาพจิติ ใจที่ด�่ ีี เขาก็จ็ ะสามารถสร้า้ งความสัมั พันั ธ์์
เชิิงบวกและมีีพััฒนาการทางด้้านอารมณ์์ที่�เ่ หมาะสมได้้มากขึ้้น�
‘วิิชาระบายใจ’ เริ่่�มต้้นตั้้�งโจทย์์การทำ�ำ งานจากแนวคิิด
เบื้้อ� งต้น้ ว่่าเด็็กๆ ยังั ไม่่รู้้�จัักคำำ�ว่่า ‘สุุขภาพจิิต’ และไม่่รู้�้ ‘วิธิ ีีการดููแล
สุุขภาพจิิตของตนเอง’ วิิชาระบายใจจึึงถููกออกแบบให้้คุุณครููได้้มีี
‘เครื่่อ� งมือื ’ ในการดููแลสุุขภาพจิติ ของเด็ก็ ๆ ด้ว้ ยวิธิ ีีการใช้ศ้ ิลิ ปะบำำ�บัดั
(Art Therapy) ซึ่ง่� เป็น็ เครื่่อ� งมือื ประเภทหนึ่่ง� ในหลากหลายเครื่่อ� งมือื
ที่�่ได้้รับั ความนิิยมในปััจจุุบััน
การใช้้ศิิลปะบำำ�บััด (Art Therapy) ไม่่ได้้เป็็นแค่่เพีียงการ
ทำ�ำ งานศิิลปะชิ้้�นหนึ่่�งเท่่านั้้�น แต่่หมายถึึงกิิจกรรมหรืือการสร้้าง
ประสบการณ์์ใหม่่เพื่่�อเป็็นพื้้�นที่�่แสดงออกความเป็็นตััวตนและรัับรู้�้
ศัักยภาพที่�่มีีในตนเอง หััวใจสำำ�คััญคืือการได้้รัับประสบการณ์์จาก
การลงมืือทำ�ำ แบบฝึึกหััดต่่างๆ ให้้เด็็กๆ ได้้ทำ�ำ ความรู้�้ จัักกัับอารมณ์์
ความรู้้�สึกึ และได้เ้ ผชิญิ กับั สภาวะที่อ่� ยู่่ต� รงหน้า้ ไปจนถึงึ กระบวนการ
ยอมรับั ประสบการณ์ท์ ี่เ่� กิดิ ขึ้้น� โดยที่ไ�่ ม่่มีีการตัดั สินิ ผิดิ ถููกใดๆ ทั้้ง� สิ้้น�
HeArt Work วิชาระบายใจ 7
8
HeArt Work วิชาระบายใจ 9
กิจกรรมเล่าเร่ืองด้วยภาพ
เริ่่�มต้น้ บทสนทนาในห้อ้ งเรีียนด้้วยกิจิ กรรมสั้้น� ๆ ประมาณ 30 นาทีี
เพื่่�อเปิดิ โอกาสให้เ้ ด็็กๆ รู้้�สึึกผ่่อนคลายและสำำ�รวจตัวั ตนไปพร้อ้ มกันั
จุุ ดประสงค์์ :
ฝึึกทัักษะการสื่่�อสาร ทั้้�งการเป็็นผู้�้เล่่าเรื่่�อง
การเป็็นผู้้�ฟัังที่�่ดีีได้้รู้้�จัักตััวตนและเห็็นมุุมมอง
ความคิิดของแต่่ละคนมากขึ้้�น รวมถึึงได้้ฟัังเสีียง
ของตัวั เองจากการเลืือกและอธิบิ ายภาพนั้้�นๆ
อุุ ปกรณ์์ :
ภาพถ่่าย โปสการ์ด์ หรือื ภาพวาด
จำ�ำ นวนมากกว่่า 50 ภาพ
(หรืือตามความเหมาะสมกับั เด็ก็ ในชั้้�นเรีียน)
ขั้�้นตอนการเล่่น:
ตั้้� ง โ จ ทย์์ ต า ม ที่่� คุุ ณ ครูู อ ย า ก
ชวนเด็ก็ ๆ แลกเปลี่่ย� น หรือื ตั้้�ง
โจทย์์เพื่่�อนำ�ำ ไปสู่่�บทเรีียนใน
วิิชานั้้�นๆ เช่่น แนะนำำ�ตััวเอง
วัันนี้้�รู้้�สึึกอย่่างไร สิ่่�งที่่�ชอบทำ�ำ
หรือื ความฝันั ที่ม่� ีี ฯลฯ เพื่่อ� นำำ�ไป
สู่่เ� นื้้�อหา
10
ให้้เด็็กๆ เลืือกภาพที่�่ตนเองชอบ
หรืือตรงกัับความรู้้�สึึกที่่�ต้้องการ
จะสื่่อ� ออกมา จำำ�นวน 3 ภาพ
นั่่ง� ล้้อมวง ให้้แต่่ละคนอธิิบายภาพที่เ�่ ลือื ก 3 ภาพ
ด้้วย 3 ประโยคสั้้�นๆ โดยใครพร้้อมสามารถเริ่่�ม
แบ่่งปัันก่่อน และในระหว่่างเพื่่�อนกำำ�ลัังเป็็นผู้�้เล่่า
คนอื่่น� ในวงมีีบทบาทเป็น็ ผู้�้ รับั ฟังั ที่่ด� ีี
เมื่่�อแบ่่งปัันจนครบทุุกคนแล้้ว คุุณครููจึึงเริ่่�มเล่่า
เรื่่�องราวของตนเองผ่่านภาพที่่�เลืือก เพื่่�อพาเด็็กๆ
เข้้าสู่่�บทเรีียนในวิิชานั้้น� และสรุุปกิจิ กรรมนี้้�
HeArt Work วิชาระบายใจ 11
กิจกรรมกระจกสะท้อน
เชิญิ ชวนทุุกคนขยับั ร่่างกายเพื่่�อละลายพฤติิกรรม
และกระชัับความสัมั พัันธ์ใ์ นเวลาสั้้น� ๆ ประมาณ 15 นาทีี
จุุ ดประสงค์์ :
ฝึึกทัักษะการสัังเกต ได้้คิิด จิินตนาการ และ
สร้า้ งสรรค์ใ์ นแบบฉบับั ของตนเอง ฝึกึ การถ่่ายทอด
อารมณ์์ รับั รู้�้ ความรู้�้ สึกึ ของกันั และกันั โดยไม่่จำ�ำ เป็น็
ต้้องพููด แต่่แสดงออกผ่่านภาษากาย เพื่่�อนํําไปสู่่�
การเห็็นอกเห็็นใจกััน
ขั้�้นตอนการเล่่น:
เดิินสำำ�รวจทำำ�ความรู้้�จักั
พื้้น� ที่ใ�่ นห้อ้ ง เพื่่�อให้้ร่่างกาย
และอารมณ์์รู้้�สึกึ ผ่่อนคลาย
12
จัับคู่่�กัับคน ที่�่อยู่่�
ใกล้้ตัวั เองที่�่สุุด
ตกลงกัันว่่าใครเป็็นผู้้�นำ�ำ - ผู้�้ตาม โดยคนเป็็นผู้้�นำำ�
เคลื่่�อนไหวแบบไหน อีีกคนจะต้อ้ งเคลื่่อ� นไหวตาม
สลับั กันั เป็น็ ผู้้�นำำ�และผู้�ต้ าม
Tips: คุุ ณครููสามารถเพิ่่�มเติิ มโจทย์์ หรืือสร้้างสถานการณ์์ เพื่่�อความสนุุ กสนาน
มากขึ้�้ น เช่่น โยนลููกบอลเล่่นกััน ตีีเทนนิิส หรืือเวลาโกรธเราแสดงท่่าทีีอย่่างไร
HeArt Work วิชาระบายใจ 13
SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME
SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE
SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME
Tips: การสร้้ างสภาพแวดล้้ อมที่�่ ไว้้ วางใจกัั นได้้ เป็็ นหัั วใจสำำ �คัั ญในการนำำ�ไปสู่่�
14 การเห็็นอกเห็็นใจกััน คุุณครููสามารถสร้้างพื้้�นที่่�ปลอดภััยให้้เด็็กรู้้�สึึ กสบายใจ
กล้้าที่่� จะแสดงออกทางอารมณ์์ และมีี ช่่ วงเวลาในแต่่ ละวัั นให้้ เด็็ กได้้ เปิิ ดใจ
แลกเปลี่่� ยนเรีี ยนรู้้�ร่่ วมกัั น
SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE
สร้้างห้้องเรีียนให้้เป็็ น
พื้้� นที่่� ปลอดภัั ย
ลองให้้เวลาตััวเองประมาณ 5 นาทีี...
SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME
HeArt Work วิชาระบายใจ 15
ทำ�ความรู้จักคลังคำ�ศั พท์ทางอารมณ์
ในหนึ่่ง� วันั เรามีีอารมณ์เ์ กิดิ ขึ้้น� หลากหลายรููปแบบ
แ ล ะ อ า ร ม ณ์์ เ ห ล่่ า นั้้� น ก็็ มีี ก า ร เ ป ลี่�่ ย น แ ป ล ง อ ยู่่�
ตลอดเวลา การมีีทัักษะการเชื่่�อมโยงอารมณ์์กัับ
คำ�ำ ศััพท์์ทางอารมณ์์เป็็นกระบวนการที่่�สำำ�คััญใน
การรัับรู้้�อารมณ์์ เพราะยิ่่�งรัับรู้้�และเข้้าใจอารมณ์์
ตนเองมากเท่่าไร ก็็จะสามารถจััดการอารมณ์์
เหล่่านั้้�นได้้ดีียิ่่�งขึ้้�น โดยเฉพาะวััยเด็็ก การมีีคลััง
คำำ�ศััพท์์ทางอารมณ์์ที่�่นอกเหนืือจากคำ�ำ พื้้�นฐาน
เช่น่ โกรธ ดีีใจ สุุข เศร้้า จะทำำ�ให้้เด็็กๆ สามารถ
รับั รู้อ�้ ารมณ์ท์ ี่เ�่ ฉพาะเจาะจงของตนเองและสื่่อ� สาร
ออกมาได้ด้ ีียิ่่ง� ขึ้้น� คุุณครููก็จ็ ะสามารถยื่่น� มือื เข้า้ ไป
ช่่วยเหลืือด้้วยการใช้้เครื่่�องมืือต่่างๆ ในการรัับมืือ
กัับอารมณ์์ที่�่แตกต่่างกัันออกไปได้้
16
เปนั่ยวี่ทเรัยุกกปทสใาลนมคาทรท่ีปาหเรยาคามั่าญรนรถใพนจาันบ ืถอ เปนอิสระ ํสา ึนก ิผด ละอายใจ
มีความสําเ ็รจ ไ มมีคเวปารมไา ํสะเมาบถูมีปคัากนพงญเเ ัลหิพง ่ืยกเอฉย
ิยนดีป ีรดา
หลงเ ขาใจ ิผด วางเปหลลา งโทดาดงเเดฉี่ยเยมวชินาเฉย
มีไคววตาอมคหว ัวางมเข้ีมีเูรปแ ึสลรดกนงก ับวตานงกไดตามะลพใึลองจใจ เไุสปขดยสัรงมบบภดกวาายครพยภูลัองมิใม ัรจบ ส ุนกสนาน ูร ึสก ิผด หดหู ิ้สน ูถหกัวงทอด ้ทิง
มใอกง ลโสชิละดกดุใงนผแว งา ีด มีความสขุ เหงเาบอ่ื หนา ย มอี คติ
ตื่นเตน ุงนงง แปลกใจ เศรา ไมเ ห็นดวย เกลียดชงั
เปน ศัตรู
กลัว
ประหลาดใจ ม ัหศจรรยใจ นา รงั เกียจ ผิดหวัง ตอตาน
ย่ําแย ไมสบายทางจิตใจ
สับสน ท่ึง โกรธ กา วรโามวโเหจ็บหปลวีกดเล่ยี ง ไมชอบ
ไมเ ปนมิตร
ไไมแ ีดมไปพลดอ ัรกเแบปยกกนารตัเวคตาลรกพ ูถกป ิฏเสธ ยอมไจมาํ กนมรนั่นะใวจนกระวาย คบั อขออกงหใจา ง ลงั เล
มีพลัง อับอาย เกลยี ดชัง กราดถเกูกรลย้ี ะขวเพมนุ งดิัเคพเอืสินงียาหศนา
กระตือ ืรอ รน หวาดกลวั วิพากษวจิ ารณ
ไมส าํ คญัไรค า เดอื ดโกดราธลมเโงุคกรือรรา งธํายเคการญย้ี วใจ
ดไมอ ยส มบูรณ ถอนตวั
ตกใจ ขวญั ผวา เสยี ดสี
คลางแคลงใจ
ทวมทน
กังวล กังขา
HeArt Work วิชาระบายใจ 56
17
01
ในตั วฉั นมี อารมณ์ อะไรอยู่ บ้ าง?
จุุ ดประสงค์์ : 58
สำ�ำ รวจอารมณ์์ของตัวั เอง ณ ตอนนี้้� ว่่าฉัันรู้้�สึกึ อย่่างไร
ขั้้�นตอนการเล่่น:
เขีียนระบุุอารมณ์์ โดยเลืือกคำำ�ศััพท์์ทางอารมณ์์จากในวงล้้อ
นำ�ำ มาใส่่ในกรอบ ไม่่ว่่ากำำ�ลัังรู้�้ สึึกอะไรอยู่่� เราสามารถเขีียน
ความรู้้�สึึกนั้้�นลงมาโดยไม่่ต้อ้ งรู้้�สึึกผิดิ
18
02
เกมตามหาอารมณ์
โ อ นไ ซดโ ย ง ลเ
ก ม ฮ ด ฉ ธ อ ก โ ด จ็
จ ด โ ด มั่ น ใ จ ร ต บ
ฟ สุ ข ห ข ด จ ด ค ธ ป
ท ข ด ล บ ส้ิ น ห วั ง ว
ล ส เ ช า มั ด เ ด ม ด
ว ง ด ภ ด ป ณ บ พ โ ก
ลั บ ไ ส นุ ก ส น า น น
ท ก ด มี ค ว า ม สุ ข ข
ปร ะ ห ล า ด ใ จ ด ด
สิ้้�นหวััง โมโห ประหลาดใจ สุุขสงบ เจ็บ็ ปวด
ลังั เล
โกรธ มีความสุข สนุุกสนาน มั่่น� ใจ
HeArt Work วิชาระบายใจ 60
19
03 ชวนเพ่ือนดวลอารมณ์
จุุ ดประสงค์์ : อยากระ2บ1ายอะไรไหม?
พููดคุุยกัับตััวเองและเพื่่อ� น
แลกเปลี่ย่� นความคิดิ เห็็น ให้ก้ ำ�ำ ลัังใจกััน
ขั้�้นตอนการเล่่น:
1. ทั้้ง� สองฝ่่ายทอยลููกเต๋๋า ฝ่่ายไหนทอย 20 ตอนนี้้�มี
ได้้แต้ม้ มากกว่่า ได้้เริ่่ม� เล่่นก่่อน ตอนนี้้�รู้้�สึึ กอย่่างไร
2. เดินิ ตามจำำ�นวนเลขที่ท่� อยได้้ เมื่่อ� ลง
ช่อ่ งไหนให้้บอกเล่่าหรืือทำำ�ตามคำ�ำ สั่่�ง
ของช่อ่ งนั้้�นๆ
13 14
เรื่�องที่่�ทำ�ให้้รู้้�สึึ กผิิด
เรื่ � องที่่�ทำ�ให้้
12 รู้้�สึึ กตื่่�นเต้้น
ปลอบใจเพื่่�อน
1 ประโยค
11 10
สิ่� งที่่�ทำ�ให้้รู้้�สึึ กกลััว ให้้ กำำ �ลัั งใจเพื่่� อน
2 3
3 สิ่� งที่่�ทำ�ให้้ร้้องไห้้ ทำำ�ท่่าทางโกรธ
20
22 23
สิ่� งที่่�รู้้�สึึ กภููมิิ ใจ กอดตััวเอง 10 วิินาทีี
19 18 17
นนี้้�มีีความสุุ ขหรืือเปล่่า ทำำ �ท่่ าทางแปลกใจ
จัั ดการความกัั งวล
อย่่ างไร
16
15
ห้ บอกเรื่ � องที่่�กังวล ชื่่�นชมเพื่่�อนอีีกฝ่่ าย
น อยู่่� ตอนนี้้�
9 8 7
ทำำ�ท่่าทางเสีี ยใจ มอบรอยยิ้้� ม
จัั ดการอารมณ์์
โกรธอย่่ างไร
4 5 6
สิ่� งที่่�ทำ�ให้้มีีความสุุ ข ทำำ�ท่่าทางดีี ใจ
เรื่ � องที่่�ทำ�ให้้
รู้้�สึึ กโกรธ
HeArt Work วิชาระบายใจ 62 - 65
21
22
7 แบบฝึ กหัดจัดการอารมณ์
การจััดการอารมณ์์เป็็นทัักษะในการดููแลจิิตใจของตนเอง เราจึึงชวน
ทุุกคนสร้า้ งประสบการณ์ใ์ หม่่จากการลงมือื ทำ�ำ แบบฝึกึ หัดั 7 อย่่าง ที่จ่� ะ
ช่่วยให้้เราตระหนัักรู้�้อารมณ์์ของตนเองผ่่านกระบวนการศิิลปะบำำ�บััด
หลากหลายรููปแบบ เพื่่อ� ช่่วยให้เ้ ข้า้ ใจและจัดั การอารมณ์ท์ ี่ส่� ่่งผลกระทบ
ทั้้ง� ด้า้ นร่่างกาย จิติ ใจ และพฤติกิ รรมของตนเอง กล่่องปฐมพยาบาลใจนี้้�
จะช่่วยให้เ้ ด็ก็ ๆ รู้�้ จัักอารมณ์์และได้แ้ สดงอารมณ์์อย่่างเข้้าใจธรรมชาติิ
ของตนเอง พร้้อมเป็็นชุุดเครื่่�องมืือสัังเกตสััญญาณ-รีีเช็็ก ‘สุุขภาพใจ’
เบื้้อ� งต้น้ ว่่ายังั ไหวกัันอยู่่ไ� หม
HeArt Work วิชาระบายใจ 23
แบบฝึ กหัดท่ี ปรอทวัดใจ
อารมณ์ ของฉั นอยู่ ระดั บไหน?
‘ปรอทวััดใจ’ เครื่่�องมืือที่�่จะช่่วยให้้สัังเกตและเข้้าใจว่่าตนเอง
รู้�้ สึึกอย่่างไรด้้วยระดัับสีีความรู้�้ สึึก เพราะเมื่่�อเรารู้�้ จัักอารมณ์์
ของตนเองแล้้ว เราจะเริ่่�มรู้้�ว่่าต้้องมีีวิิธีีจััดการอารมณ์์ที่�่เกิดิ ขึ้้�น
อย่่างไร
จุุ ดประสงค์์ :
ตระหนัักรู้้�และสำำ�รวจความรู้้�สึึกตนเองกัับเรื่่�องราวต่่างๆ
ณ ขณะนั้้น� หรืือความรู้�้ สึึกที่�่เคยเกิิดขึ้้�นในอดีีตที่�่ผ่่านมา
รวมถึึงได้้รัับฟัังความรู้�้ สึึกของคนอื่่�นว่่าเขารู้้�สึึกอย่่างไรและ
ยัังไหวกันั อยู่่ห� รืือเปล่่า
อุุ ปกรณ์์ :
1. สติิกเกอร์ว์ งกลมสำ�ำ หรัับวัดั ค่่าความรู้้�สึกึ (มีีทั้้ง� หมด 6 สีี)
ความสุุ ข ความกัั งวล ความโกรธ
ความตื่่�นเต้้ น ความทุุ กข์์ ความโดดเดี่่� ยว
2. กระดาษที่�ม่ ีีภาพปรอทขนาดใหญ่่ 1 แผ่่น
Tips: นอกจากเล่่นบนกระดาษแล้้ว คุุณครููยัังสามารถใช้้พื้้�นที่่�ว่างในโรงเรีียนให้้เป็็ น
ประโยชน์์ เพื่่�อให้้เด็็กๆ ได้้เคลื่่�อนไหวร่่างกาย และสามารถเปลี่่�ยนแปลงโจทย์์
24
ได้้ตามเป้้ าหมายที่่�ต้้องการ
ขั้้�นตอนการเล่่น:
นัักเรีียนทุุกคนจะได้ร้ ัับกระดาษ
ที่่ม� ีีภาพปรอทขนาดใหญ่่
คุุณครููกำ�ำ หนดโจทย์์ให้้เด็็กวััดค่่าความรู้�้ สึึก
ต่่างๆ เช่น่ ความโกรธ ความกังั วล ความตื่่น� เต้น้
ความโดดเดี่�่ยว ความสุุข ความทุุกข์์
จากนั้้�นผู้�้เล่่นสำ�ำ รวจความรู้�้ สึึกของตนเองและนำำ�
สติกิ เกอร์ไ์ ปติดิ ตามระดับั ความรู้้�สึกึ พร้อ้ มบรรยาย
และทำ�ำ ท่่าทางประกอบความรู้้�สึกึ เพื่่อ� สังั เกตภาวะ
อารมณ์์ที่�่เกิดิ ขึ้้น� ว่่าทำำ�งานกัับร่่างกายเราอย่่างไร
HeArt Work วิชาระบายใจ 66
25
แบบฝึ กหัดท่ี ลูกโป่ งฝึ กหายใจ
การนั่่ง� ฝึึกหายใจเข้้า-ออกเฉยๆ อาจเป็็นเรื่่อ� งยากเกิิน
วััยสำ�ำ หรับั เด็ก็ ๆ การเพิ่่ม� จินิ ตนาการ ใส่่เรื่่อ� งราวเข้า้ ไป
จะช่่วยสร้า้ งความสนุุกและความน่่าสนใจในการเรีียนรู้�้
ลมหายใจของตนเองมากขึ้้น�
จุุ ดประสงค์์ :
เมื่่อ� เรามีีความเครีียด กังั วล เศร้า้ อารมณ์เ์ หล่่านี้้จ� ะส่่งผลทางร่่างกาย
ให้เ้ ราหายใจสั้้น� กว่่าที่ค�่ วรจะเป็น็ การฝึกึ การหายใจเข้า้ -ออก ช่่วยให้้
สามารถควบคุุมร่่างกายไปพร้อ้ มกับั อารมณ์ไ์ ด้ด้ ีีขึ้้�น
ขั้�้นตอนการเล่่น:
เด็ก็ ๆ จินิ ตนาการว่่าตนเองกำ�ำ ลังั
ถืือลููกโป่่งอยู่่�ในมือื 1 ลููก
คุุณครููค่่อยๆ สร้้างจิินตนาการให้้กัับเด็็ก
โดยการให้้จิินตนาการว่่ากำ�ำ ลัังเดาะลููกโป่่ง
ในระดับั สููงต่ำ��ำ แตกต่่างกันั , จินิ ตนาการว่่ากำำ�ลังั
โยนลููกโป่่งแลกกัับเพื่่�อน, ประคองลููกโป่่ง
ตามจัังหวะการหายใจ เมื่่�อหายใจเข้้า
ลููกโป่ง่ จะขยายตัวั และเมื่่อ� หายใจออก ลููกโป่ง่
จะยุุบตััวลงตามการหายใจของเรา
หากใครอยากหลับั ตาเพื่่อ�
ช่่วยสร้้างสมาธิิก็็สามารถทำ�ำ
ได้เ้ ลย
26
แบบฝึ กหัดท่ี ลูกบอลจัดการอารมณ์
การเล่่นผ่่านจิินตนาการคล้้ายแบบฝึกึ หััดที่่� 2
แต่่เพิ่่�มการจินิ ตนาการจากลููกโป่ง่ ที่่ม� ีีมวลน้ำำ�� หนักั เบา
เป็็นลููกบอลที่่�มีีมวลและน้ำำ��หนัักเพิ่่�มมากขึ้้�น
จุุ ดประสงค์์ :
การสร้า้ งจิินตนาการช่่วยเพิ่่�มความสนุุก โดยการประสานลมหายใจ
กัับร่่างกาย สร้้างการมีีส่่วนร่่วม และใส่่เรื่่�องราวเข้้าไปจะช่่วยสร้้าง
ความน่่าสนใจในการเรีียนรู้�้
ขั้้�นตอนการเล่่น:
เด็็กๆ จินิ ตนาการว่่ากำำ�ลัังถืือ
ลููกบอลที่่�มีีมวลและน้ำำ�� หนักั
เด็็กๆ สามารถปั้้�นลููกบอลในจิินตนาการได้้ว่่า
ตนเองอยากเล่่นกัับลููกบอลที่่�มีีขนาดและน้ำ�ำ�หนััก
เท่่าไรตามความต้้องการ
HeArt Work วิชาระบายใจ ใช้้จิินตนาการจััดการอารมณ์์ของตนเองด้้วยการ
กระทำำ�กับั ลููกบอลลููกนั้้น� เช่น่ เขวี้้ย� งลููกบอลออกไป
จากตัวั เองให้ไ้ กลที่ส่� ุุด เป็็นต้น้
27
แบบฝึ กหัดท่ี กลับมารู้จักร่างกาย
จุุ ดประสงค์์ :
การใช้ป้ ลายนิ้้�วแตะส่่วนต่่างๆ ของร่่างกาย ทำำ�ให้้
เรากลัับมาเชื่่�อมต่่อกัับร่่างกายและได้้สำำ�รวจ
ความรู้�้ สึึกเฉพาะส่่วนของตนเอง
อุุ ปกรณ์์ :
ดินิ สอสีี
รู้้�สึึ กดีี รู้้�สึึ กสงบ รู้้�สึึ กตื่่�นตระหนก รู้้�สึึ กว่่างเปล่่า
ขั้้�นตอนการเล่่น:
เริ่่ม� จากเด็ก็ ๆ ทำ�ำ มือื เป็น็ รููปถ้ว้ ย
วอร์ม์ ปลายนิ้้ว� เบาๆ ด้ว้ ยการนำ�ำ
ปลายนิ้้�วมาแตะ (tapping)
เคาะเบาๆ ไปตามส่่วนต่่างๆ
ของร่่างกาย ปล่่อยให้้นิ้้�ว
เ ดิิ น ท า ง ไ ป ยัั ง อ วัั ย ว ะ ต่่ า ง ๆ
ตามความรู้�้ สึึก
28
จากนั้้�นให้้ระบายสีี เพื่่�อบัันทึึก
ความรู้�้ สึกึ แต่่ละส่่วนของร่่างกาย
ที่่�ได้้แตะ (tapping) ลงบนภาพ
ประกอบ
Tips: 68
29
การตระหนัั กรู้ �ตนเอง (Self-awareness) หมายถึึ ง
ความสามารถที่่� จะรัั บรู้� และเข้้ าใจความรู้้�สึึ ก
อารมณ์์ และความต้้ องการของตนเอง เข้้ าใจ
ตนเองในด้้านจุุดแข็็งและจุุดที่่�ควรพััฒนา ตลอด
จนผลที่่�เกิิดขึ้�้ นกัับบุุคคลอื่่�น อัันเนื่่�องมาจากความ
รู้้�สึึ ก อารมณ์์ และความต้้องการเหล่่านั้้�นของตน
HeArt Work วิชาระบายใจ
แบบฝึ กหัดท่ี วิธีจัดการอารมณ์ โกรธ
ความโกรธมีีความสััมพัันธ์ก์ ับั ร่่างกายของเราโดยที่�่เราไม่่รู้้�ตัวั
เพราะเวลาโกรธ กล้า้ มเนื้้อ� ของเราจะตึงึ เกร็ง็ ตามธรรมชาติิ
การเปิดิ โอกาสให้้เด็ก็ ๆ ได้ป้ ลดปล่่อยอารมณ์เ์ หล่่านั้้น� ออกมา
ภายใต้้ข้้อตกลงที่ม่� ีีร่่วมกััน และอนุุญาตให้เ้ ด็็กๆ มีีพื้้�นที่�ท่ ี่�่
สามารถพููดคำำ�ต้้องห้้ามหรืือแสดงพฤติิกรรมที่ไ�่ ม่่เหมาะสม
จุุ ดประสงค์์ :
เมื่่�อเด็็กๆ รู้้�สึึกโกรธ ไม่่ควรให้้เด็็กหลีีกเลี่�่ยงที่�่จะรู้้�สึึก ไม่่ว่่าจะเป็็น
การแสดงออกผ่่านพฤติิกรรมหรืือการพููดคำำ�หยาบ ควรให้้เด็็กมีีวิิธีี
การดููแลความโกรธอย่่างถููกต้้อง ภายใต้้กฎและข้้อตกลง 3 ข้้อเพื่่�อ
ช่่วยให้้พวกเขาได้้สะท้้อน ปลดปล่่อย ผ่่อนคลาย และสามารถเรีียนรู้้�
อารมณ์์หรืือพฤติิกรรมของตนเองเพื่่�อยอมรัับว่่ามัันสามารถเกิิดขึ้้�นได้้
กฎและข้้อตกลง:
1. ไม่่ทำ�ำ ร้้ายตััวเอง
2. ไม่่ทำ�ำ ร้า้ ยคนอื่่�น
3. ไม่่ทำ�ำ ลายข้้าวของ
1 ปาเป้ ากระดาษ 70
อุุ ปกรณ์์ :
1. เป้้ากระดาษขนาดใหญ่่ 1 แผ่่น
2. กระดาษสำ�ำ หรัับขยำำ�เพื่่�อใช้ป้ า 3 แผ่่น
30
ขั้้� นตอนการระบายอารมณ์์ :
ทุุกคนจะได้ร้ ับั เป้า้ กระดาษขนาด
ใหญ่่ และกระดาษสำำ�หรัับขยำ�ำ
นำำ�เป้้ากระดาษไปติดิ บนกำ�ำ แพง
เขีียนสิ่่�งที่�่ทำำ�ให้้ไม่่สบายใจ ระบาย 31
อารมณ์์ลงไปในกระดาษ จากนั้้�นขยำ�ำ
กระดาษให้เ้ ป็็นก้้อนกลม
ปากระดาษเข้้าไปที่่�เป้้า โดยโฟกััสแค่่ใน
ขอบเขตพื้้�นที่�ข่ องเป้้ากระดาษแผ่่นนั้้น�
2 ใช้ผ้าสะบัดระบายความโกรธ
อุุ ปกรณ์์ :
ผ้้า 1 ผืืน
ขั้้� นตอนการระบายอารมณ์์ :
1. ยืืนในระยะที่พ่� อดีีกับั กำ�ำ แพง
2. ฟาดปลายผ้า้ เข้า้ ไปที่ก่� ำำ�แพง
HeArt Work วิชาระบายใจ
แบบฝึ กหัดท่ี
กอดปลอบโยนตนเอง
จุุ ดประสงค์์ :
การกอดปลอบโยนตนเองเป็็นเครื่่�องมืือในการแก้้ไขสถานการณ์์
ฉุุกเฉิิน การสอดมืือขวาเข้้าไปที่่�ใต้้รัักแร้้ซ้้ายนั้้�นเป็็นตำำ�แหน่่งที่�่ใกล้้
กับั หัวั ใจ เด็ก็ จะรู้้�สึกึ มั่่น� คงจากจังั หวะการเต้น้ ของหัวั ใจตนเอง ทำ�ำ ให้้
รู้้�สึกึ ผ่่อนคลายมากขึ้้น�
วิิธีีการกอดตััวเอง
สอดมือื ขวาเข้า้ ไปใต้ร้ ักั แร้ซ้ ้า้ ย
และใช้้มืือซ้้ายกอดเข้้ามาที่�่
หัวั ไหล่่
ค่่อยๆ คุุมอารมณ์์ หายใจเข้า้ ออก
ไปเรื่่อ� ยๆ
อาจเอนตััวซ้้ายขวา ขยับั ร่่างกายเล็ก็ น้อ้ ย
พอให้้ร่่างกายได้้เคลื่่�อนไหว
32
แบบฝึ กหัดท่ี พ่ึ งพิ งกั นจั ดการอารมณ์ เศร้ า
เมื่่�อเด็็กเกิิดความรู้�้ สึกึ เศร้า้ โดดเดี่ย�่ ว จะรู้้�สึกึ ว่่าตนเองเบาโหวง
ไม่่มีีน้ำ��ำ หนััก ไม่่มีีความรู้้�สึึกมั่่น� คง วิธิ ีีการจัดั การอารมณ์ด์ ังั กล่่าว
คืือการทํําให้เ้ ด็็กรู้้�สึึกถึึงการได้้รัับการสนับั สนุุน มีีที่�พ่ ึ่่�งพิงิ
ให้้เกิิดความรู้�้ สึกึ ที่่�มั่่�นคงขึ้้�น
จุุ ดประสงค์์ :
ช่่วยสร้า้ งความอุ่น�่ ใจ รู้�้ สึกึ ปลอดภััย ไม่่ว่่าจะวิิธีีการหายใจ อ้้อมกอด
และได้ร้ ัับการพึ่่ง� พิิงจากเพื่่อ� น
อุุ ปกรณ์์ :
หมอน
วิิ ธีี จัั ดการอารมณ์์
ให้้เด็็กสองคนนั่่�งขััดสมาธิิหัันหน้้าไปทาง นำ�ำ หมอนมาคั่่�นระหว่่างเด็็กทั้้�ง
เดีียวกััน สองคน
จากนั้้�นให้้เด็็กคนที่่�ทำ�ำ หน้้าที่�่เป็็น
คนสนัับสนุุนเอนตััวเข้้าหาเด็็ก
คนที่ม�่ ีีความรู้�้ สึกึ เศร้า้
HeArt Work วิชาระบายใจ เด็็กที่�่รู้้�สึึกเศร้้าสามารถบอกความ
ต้อ้ งการได้ว้ ่่าอยากให้เ้ พื่่อ� นเอนตัวั
เข้า้ มาหาด้ว้ ยน้ำำ�� หนักั เท่่าไร มากขึ้้น�
หรืือน้้อยลง
33
34
HeArt Work วิชาระบายใจ 35
วิชาระบายใจ
ใครๆ ก็อ็ อกแบบวิิชาระบายใจได้้
สองตััวอย่่างที่�ย่ กมานี้้เ� ป็็นไอเดีียเบื้้�องต้น้
ตััวอย่่างที่่� 1 “กล่่องรู้�้ ใจ”
ความกลััวและความรู้้�สึึ กไม่่มีีคุุณค่่า
เป็็นกล่่องที่�่เปิิดโอกาสให้้นัักเรีียนได้้
ตรวจเช็็กความรู้�้ สึกึ ในแต่่ละวันั เพื่่�อได้้
ทบทวนความรู้�้ สึึก อารมณ์์ ตััวตนของ
เราเอง โดยไม่่ต้้องลงชื่่�อ
เมื่่อ� ถึงึ เวลา ครููจะนํําจดหมายน้อ้ ยที่เ่� ด็ก็ ๆ เมื่่�อเด็็กๆ และคุุณครููได้้ร่่วมกัันแบ่่งปััน
มาฝากข้้อความ มาสรุุปและแบ่่งปััน ก็็จะทํําให้้ได้้เห็็นมุุมมองที่�่เด็็กๆ สามารถ
สิ่่�งที่�่เป็็นความภาคภููมิิใจ-ความสํําเร็็จ ทํําได้้สํําเร็็จและสิ่่ง� ที่�่ยัังไม่่มั่่�นใจ
สิ่่�งที่่�ทํําให้้มีีความสุุข และในทางกลับั กััน
ก็จ็ ะได้แ้ บ่่งปันั สิ่่ง� ที่ย�่ ังั ทํําไม่่สํําเร็จ็ หรือื สิ่่ง�
ที่�่กลัวั
เด็็กๆ สามารถสื่่�อสารออกมาเป็็นรููปวาด
หรืือเรื่่�องเล็็กๆ เช่่น ทํําโจทย์์เลขไม่่ได้้
แต่่ไม่่กล้า้ บอกคุุณครูู กล่่องรู้ใ้� จจึงึ เป็น็ การ
สร้้างพื้้�นที่�่ปลอดภััยไว้้ในห้้องเรีียนที่่�ใครๆ
ก็็สามารถใส่่อารมณ์์ความรู้้�สึึกหรืือตััวตน
ของเราไว้้ได้้
กล่่องรู้้�ใจยัังเป็็นเครื่่�องมือื ที่่�ทำ�ำ หน้า้ ที่�เ่ ป็น็ กลุ่�ม่ สนับั สนุุน (Group Support)
ที่่�เพื่่อ� นในห้อ้ งสามารถสอบถามได้้ว่่า ใครอยากได้้กํําลัังใจบ้้าง
36
ตััวอย่่างที่่� 2
ความกัังวล
ใช้้ช่่วงเวลาโฮมรููม เช็็กอิินอารมณ์์เด็็กๆ ว่่าวัันนี้้�
มีีความกังั วลอะไรบ้้าง โดยให้้เด็็กๆ แปะสติกิ เกอร์์
บอกระดับั ความกัังวลของตนเอง
HeArt Work วิชาระบายใจ จากนั้้�นให้้เด็ก็ ๆ ลองคิิดว่่ามีีวิิธีีการ
อย่่างไรในการจััดการความกัังวล
แล้ว้ มาแลกเปลี่�ย่ นกันั
72
37
ไ
38
HeArt Work วิชาระบายใจ 39
วาดรูปอารมณ์
ขั้�้นตอนการเล่่น: เติิมหน้้าตาให้้กัับอารมณ์์ต่่างๆ ด้้วยการตััดชิ้้�นส่่วนต่่างๆ
ด้้านล่่างนี้้�ไปแปะลงบนใบหน้้า หรือื สามารถเพิ่่�มเติมิ อารมณ์์
ตามต้อ้ งการได้้ด้ว้ ยตัวั เอง
40
HeArt Work วิชาระบายใจ 74 - 81
41
เขีียนจดหมายถึึงตััวเอง “ดีีจัังเลยที่่�ฉัันมีี…”
จุุ ดประสงค์์ :
ขอบคุุณตััวเองในวัันที่่�ยากลำำ�บาก เป็็นเครื่่�องมืือ
ในเชิิงบวกที่�่ช่่วยในการปฐมพยาบาลสุุขภาพใจ
ให้้ได้้ตระหนัักรู้้�ในคุุณค่่าของตนเอง ทบทวน
ศักั ยภาพ และตระหนัักถึึงตััวตนของเรา
พิิมพ์โ์ ปสต์ก์ าร์์ด เพื่่อ� นำำ�ไปเขีียน
จดหมายถึึงตััวเอง เปิิดเพลง
ที่่�ชอบ เพื่่�อสร้้างบรรยากาศใน
ระหว่่างการเขีียนจดหมาย
Tips: เด็็ กๆ ควรได้้ ฝึึ กทัั กษะการเขีี ยนสำำ �หรัั บใช้้ ดูู แลตนเองในยามฉุุ กเฉิิ น
การเขีียนเป็็ นกิิจกรรมที่่�ถูกแนะนำำ�อย่่างแพร่่หลาย เพราะไม่่ต้้องใช้้ความ
42 สามารถพิิเศษที่่�ยากเกิินไป การเขีียนไม่่มีีผิิดถููก เป็็ นพื้้�นที่่�ดูแลตััวเองด้้วย
การทบทวน สะท้้อนความคิิด จััดการอารมณ์์ และอาจเป็็ นพื้้�นที่�่ที่�่เปิิ ดโอกาส
ให้้ ได้้ค้้นพบ ปล่่อยวาง เข้้าใจ เห็็นคุุณค่่าของตนเอง
ถึง ตัวฉันเอง
44
ป้ั นดินเป็ น ‘ของขวัญ’ ให้ตัวเอง
จุุ ดประสงค์์ : ทบทวนตััวเอง ตระหนัักรู้�้ในคุุณค่่าของตััวเอง แล้้วใช้้ดิินและ
อุุปกรณ์์ตกแต่่งอื่่�นๆ เป็็นเครื่่�องมืือในการสร้้างของขวััญให้้กัับตััวเอง
เพื่่�อสื่่�อสารสิ่่�งที่�่ต้้องการจะบอกกัับตััวเองและคนอื่่�นกิิจกรรมนี้้�
สามารถใช้เ้ ครื่่อ� งมือื การแสดงออกได้อ้ ย่่างหลากหลายเช่น่ การเขีียน
การวาดภาพ หรือื สามารถบููรณาการหัวั ข้อ้ ให้เ้ หมาะสมกับั เครื่่อ� งมือื ได้้
อุุ ปกรณ์์ : 1. ดินิ
2. ของตกแต่่งต่่างๆ เช่น่ ไหมพรม ลููกปัดั
กระดาษสีี เป็็นต้้น
ขั้�้นตอนการเล่่น:
นำ�ำ ดินิ หรือื ดินิ น้ำ�ำ�มันั คนละหนึ่่ง� ก้อ้ น จากนั้้น� เริ่่ม� ด้ว้ ย
การหยิิบ จัับ สััมผััสเพื่่�อให้้เกิิความคุ้้�นเคยกัับดิิน
อาจค่่อยๆ ใช้้ปลายนิ้้�วจิิก จิ้้�ม แบ่่งก้้อนดิินตาม
ความรู้�้ สึกึ ของตนเองไปเรื่่อ� ยๆ
ทบทวนว่่าร่่างกายเรามีีปฏิิกิิริิยาทางอารมณ์์ใน หลัังจากปั้้�นดิินเป็็นรููปร่่างตาม
ขณะนั้้�นอย่่างไร โดยดิินเป็็นเครื่่�องมืือในการ ความพอใจแล้้ว เด็็กๆ สามารถ
ทํํางานกัับประสาทสััมผััส อุุณหภููมิิ น้ำ��ำ หนััก เลือื กอุุปกรณ์์ เช่น่ ไหมพรม ลููกปัดั
ที่่�สััมพัันธ์์กัับน้ำ�ำ�หนัักของอารมณ์์ของเรา หรืือกระดาษสีี เพื่่�อตกแต่่งและ
มอบเป็็นของขวััญให้้ตนเอง
เราพบว่่าดิินจะเปลี่่�ยนแปลงรููปร่่างไปเรื่่�อยๆ ตาม
อารมณ์์ของเรา โดยเรามีีหน้า้ ที่�ป่ ลดปล่่อยมือื ไปตาม
อารมณ์น์ ั้้น� และทํําหน้า้ ที่เ่� ป็็นแต่่เพีียงผู้�้ สัังเกตการณ์์
กิิจกรรมปั้้�นดิินสามารถเป็็นทั้้�งสััญลัักษณ์์ที่่�เป็็น
ตััวแทนของเรา บทบาทของเรา ความภููมิิใจของเรา
สิ่่ง� ที่เ�่ รามีี รวมถึงึ เป็น็ ตัวั เราเอง
HeArt Work วิชาระบายใจ 45
46
HeArt Work วิชาระบายใจ 47
เขีียนความรู้�้ สึกึ และประสบการณ์์ที่ไ่� ด้้ หลัังจากทำำ�
กิจิ กรรมในหนังั สืือเล่่มนี้้�
82
48
HeArt Work วิชาระบายใจ 49
50