HeArt Work วิชาระบายใจ

HeArt Work วิชาระบายใจ 1

2

วัยั เด็ก็ และวัยั รุ่น�่ ตอนต้น้ (ประถมปลายถึงึ มัธั ยมศึกึ ษา
ตอนต้้น) ถืือเป็็นช่่วงวััยที่�่สำำ�คััญที่�่สุุดช่่วงวััยหนึ่่�ง
เพราะเป็็นวััยที่่�จะต้้องเผชิิญกัับความท้้าทายในการ
แสวงหาตััวตนและความท้้าทายในการดำำ�เนิินชีีวิิต
ที่่�มีีความเปลี่่�ยนแปลงอย่่างรวดเร็็ว ดัังนั้้�น จึึงเป็็น
วััยที่่�อาจประสบกัับปััญหาด้้านสุุขภาพจิิตมากขึ้้�น
เรื่่�อยๆ หนัังสืือ heART work วิิชาระบายใจ เล่่มนี้้�
จึึงได้้รวบรวมองค์์ความรู้�้เกี่่�ยวกัับการดููแลสุุขภาพจิิต
เด็็กและวััยรุ่�่นด้้วยวิิธีีการใช้้กระบวนการศิิลปะ
บำำ�บััด (Art Therapy) ซึ่่�งเป็็นหนึ่่�งในเครื่่�องมืือเพื่่�อ
การดููแลสุุขภาพใจ โดยหวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่า ความรู้�้
และกิิจกรรมต่่างๆ ในหนัังสืือเล่่มนี้้�จะมีีส่่วนเป็็น
ต้้นแบบที่่�นำ�ำ ไปเผยแพร่่และช่่วยให้้เด็็กๆ มีี ‘ใจ’
ที่�่เข้้มแข็็ง พร้้อมจะเติิบโตเป็็นวััยรุ่่�นและผู้�้ใหญ่่ที่่�มีี
คุุณภาพต่่อไปในอนาคต

วิิธีีการใช้้หนัังสืื อ
หนัังสืื อเล่่มนี้้�เป็็ นหนัังสืื อที่่�ใช้้ ในการสร้้างการมีีปฏิิสัั มพัันธ์์กัับเด็็กๆ ในห้้องเรีียน
ได้้ เมื่่�อพบสัั ญลัักษณ์์ Print Out ภายในเล่่ม คุุณครููหรืือผู้้�ปกครองสามารถ
พิิมพ์์หน้้านั้้�นๆ ที่�่แนบอยู่่�ด้านหลัังเล่่ม ออกมาเพื่่�อทำำ�กิิจกรรมกัับเด็็กๆ ในขนาด

กระดาษ A4 หรืือ A3 ตามต้้องการ

HeArt Work วิชาระบายใจ 3

4

ปัญั หาสุุขภาพจิติ เป็น็ ปัญั หาทางสุุขภาพที่ส่� ำ�ำ คัญั ของคนในทุุกช่่วงวัยั
แต่่ช่่วงวััยที่�่สำำ�คััญที่่�สุุดวััยหนึ่่�งก็็คืือช่่วงวััยเด็็กและวััยรุ่�่นตอนต้้น
ปััญหาสุุขภาพจิิตของเด็็กและวััยรุ่�่นสััมพัันธ์์กัับสิ่่�งแวดล้้อมของ
พวกเขา ได้้แก่่ ครอบครััว เพื่่�อน และคุุณครูู อย่่างแยกกัันแทบ
ไม่่ออก ประกอบกัับสัังคมที่�่มีีความซัับซ้้อนและเปลี่�่ยนแปลง
อย่่างรวดเร็็วทำำ�ให้้เด็็กและวััยรุ่�่นในยุุคปััจจุุบัันมีีโอกาสเผชิิญกัับ
ปััญหาสุุขภาพจิติ มากที่่�สุุดช่่วงเวลาหนึ่่�ง

ปััญหาสุุขภาพจิิตในเด็็กและวััยรุ่่�นเป็็นเรื่่�องใหญ่่กว่่าที่�่คิิด
เพราะพวกเขาอยู่่�ในช่่วงวััยที่่�กำ�ำ ลัังเปลี่�่ยนจากวััยเด็็กไปสู่่�วััยผู้้�ใหญ่่
เป็็นช่่วงเวลาสำำ�คััญที่�่เด็็กคนหนึ่่�งจะต้้องพััฒนาทางด้้านร่่างกาย
อารมณ์์ มุุมมอง ความคิิด พร้้อมกัับการค้้นหาตััวตนและพื้้�นที่�่
ในสัังคมให้ก้ ับั ตัวั เองไปพร้อ้ มๆ กััน 

ทุุกวัันนี้้�เราจึึงได้้ยิินเรื่่�องราวเกี่�่ยวกัับปััญหาสุุขภาพจิิตในเด็็ก
และวััยรุ่�่นมากขึ้้�นเรื่่�อยๆ ไม่่น้้อยไปกว่่าปััญหาสุุขภาพจิิตในวััยอื่่�นๆ
ปััญหาเหล่่านี้้�ส่่งผลต่่อการใช้้ชีีวิิตทั้้�งในปััจจุุบัันและอนาคตของ
พวกเขาในหลากหลายมิิติิ เริ่่�มตั้้�งแต่่การสููญเสีียความมั่่�นใจ
ในตััวเอง กลายเป็็นคนที่�่ไม่่มีีความสุุข วิิตกกัังวล เครีียด
เป็น็ โรคซึมึ เศร้้า ทำำ�ร้้ายตัวั เอง ไปจนถึึงการฆ่่าตััวตาย

หากเราปล่่อยให้เ้ ด็ก็ ๆ มีีชีีวิติ แบบนี้้ต� ่่อไปโดยไม่่ได้ร้ ับั การแก้ไ้ ข
ที่เ�่ หมาะสม ปัญั หาสุุขภาพจิติ ที่เ่� ริ่่ม� จากจุุดเล็ก็ ๆ หรือื เรื่่อ� งที่ค�่ ิดิ ว่่าเป็น็
เรื่่อ� งเล่่นๆ อาจสะสมอยู่่ใ� นใจและลุุกลามเกิดิ เป็น็ ปัญั หาใหญ่่ตามมา
ซึ่�ง่ นั่่น� เป็น็ เรื่่�องที่ป�่ ้้องกัันและแก้้ไขได้้หากเราใส่่ใจมากเพีียงพอ

HeArt Work วิชาระบายใจ 5

โสริ่่� งงแเรวีี ยดนล้้ อคืมื อของเด็็ ก

เรามัักได้้ยิินอยู่่�เสมอว่่า ‘โรงเรีียนคืือบ้้านหลัังที่่�สองของเด็็กๆ’ เพราะเด็็ก
เริ่่�มเข้้าโรงเรีียนตั้้�งแต่่ชั้้�นอนุุบาล ขึ้้�นระดัับชั้้�นประถม เปลี่�่ยนผ่่านช่่วง
มััธยม และเข้้าสู่่�รั้้�วมหาวิิทยาลััย เด็็กต้้องใช้้เวลาส่่วนใหญ่่ของชีีวิิต
อยู่่�ในสถาบัันการศึึกษาก่่อนจะก้้าวสู่่�การเป็็นผู้�้ใหญ่่เต็็มตััว เพราะฉะนั้้�น
นอกจากครอบครััวที่่�เด็็กได้้ใช้้เวลาอยู่่�ร่่วมกัันแล้้ว โรงเรีียนที่่�ประกอบด้้วย
เพื่่�อนๆ และคุุณครููจึึงถืือเป็็นอีีกหนึ่่�งสิ่่�งแวดล้้อมที่�่สำำ�คััญในการสร้้าง
ประสบการณ์์ต่่างๆ และหล่่อหลอมความเป็็นตััวตน บุุคลิิก หรืือแม้้แต่่
ระบบความคิดิ ติิดตัวั เด็็กจนกระทั่่�งเติิบโตขึ้้�น
โรงเรีียนจึึงไม่่ได้้มีีหน้้าที่่�เพีียงให้้ความรู้้� เพื่่�อให้้เด็็กถููกประเมิิน
คุุณค่่าความสำำ�เร็็จเป็็นคะแนนสอบ หรืือการจััดลำำ�ดัับเปรีียบเทีียบกัับเพื่่�อน
จนกลายเป็็นพื้้�นที่่�ที่่�ทำำ�ให้้เด็็กรู้้�สึึกเครีียด กดดััน แต่่เราสามารถสร้้างคุุณค่่า
ให้้โรงเรีียนด้้วยการให้้ความสำ�ำ คััญกัับความสััมพัันธ์์ภายในโรงเรีียนกัับเด็็กๆ
ได้้โดยการเป็็นสภาพแวดล้้อมที่่�ส่่งเสริิมการพััฒนาศัักยภาพให้้เหมาะสมกัับ
การเรีียนรู้ข�้ องเด็็กแต่่ละคน

6

บทบาทของครูู

และ ‘วิิชาระบายใจ’

คุุณครููเป็็นผู้�้ มีีบทบาทสำ�ำ คััญในการสร้้างบรรยากาศที่�่ดีีในห้้องเรีียน
ไม่่ว่่าจะด้้วยการออกแบบวิิธีีการสอนหรืือกระบวนการเรีียนรู้�้
รวมถึึงสร้้างพื้้�นที่่�ปลอดภััย เพื่่�อให้้เด็็กสามารถแสดงออกทาง
ความคิิดความรู้�้ สึึกของตนเองได้้อย่่างสบายใจ รวมถึึงการมีี
บทบาทในการช่่วยดููแลสุุขภาพจิิตให้้กัับเด็็กที่�่ยัังไม่่สามารถพอจะ
ดููแลสุุขภาพจิิตของตนเอง เพราะฉะนั้้�นคุุณครููจึึงต้้องสนัับสนุุน
พวกเขาด้ว้ ยการให้ค้ วามรู้แ้� ละประสบการณ์ต์ ่่างๆ ในห้อ้ งเรีียนเพื่่อ� ให้้
เด็ก็ ๆ มีีพััฒนาการด้้านต่่างๆ อย่่างเหมาะสม จััดเตรีียมสิ่่�งแวดล้อ้ ม
และประสบการณ์์ให้้เขาได้้เรีียนรู้�้เท่่าทัันสภาพจิิตใจของตนเอง
เพราะเมื่่อ� เด็ก็ มีีสุุขภาพจิติ ใจที่ด�่ ีี เขาก็จ็ ะสามารถสร้า้ งความสัมั พันั ธ์์
เชิิงบวกและมีีพััฒนาการทางด้้านอารมณ์์ที่�เ่ หมาะสมได้้มากขึ้้น�  

‘วิิชาระบายใจ’ เริ่่�มต้้นตั้้�งโจทย์์การทำ�ำ งานจากแนวคิิด
เบื้้อ� งต้น้ ว่่าเด็็กๆ ยังั ไม่่รู้้�จัักคำำ�ว่่า ‘สุุขภาพจิิต’ และไม่่รู้�้ ‘วิธิ ีีการดููแล
สุุขภาพจิิตของตนเอง’ วิิชาระบายใจจึึงถููกออกแบบให้้คุุณครููได้้มีี
‘เครื่่อ� งมือื ’ ในการดููแลสุุขภาพจิติ ของเด็ก็ ๆ ด้ว้ ยวิธิ ีีการใช้ศ้ ิลิ ปะบำำ�บัดั
(Art Therapy) ซึ่ง่� เป็น็ เครื่่อ� งมือื ประเภทหนึ่่ง� ในหลากหลายเครื่่อ� งมือื
ที่�่ได้้รับั ความนิิยมในปััจจุุบััน

การใช้้ศิิลปะบำำ�บััด (Art Therapy) ไม่่ได้้เป็็นแค่่เพีียงการ
ทำ�ำ งานศิิลปะชิ้้�นหนึ่่�งเท่่านั้้�น แต่่หมายถึึงกิิจกรรมหรืือการสร้้าง
ประสบการณ์์ใหม่่เพื่่�อเป็็นพื้้�นที่�่แสดงออกความเป็็นตััวตนและรัับรู้�้
ศัักยภาพที่�่มีีในตนเอง หััวใจสำำ�คััญคืือการได้้รัับประสบการณ์์จาก
การลงมืือทำ�ำ แบบฝึึกหััดต่่างๆ ให้้เด็็กๆ ได้้ทำ�ำ ความรู้�้ จัักกัับอารมณ์์
ความรู้้�สึกึ และได้เ้ ผชิญิ กับั สภาวะที่อ่� ยู่่ต� รงหน้า้ ไปจนถึงึ กระบวนการ
ยอมรับั ประสบการณ์ท์ ี่เ่� กิดิ ขึ้้น� โดยที่ไ�่ ม่่มีีการตัดั สินิ ผิดิ ถููกใดๆ ทั้้ง� สิ้้น�

HeArt Work วิชาระบายใจ 7

8

HeArt Work วิชาระบายใจ 9

กิจกรรมเล่าเร่ืองด้วยภาพ

เริ่่�มต้น้ บทสนทนาในห้อ้ งเรีียนด้้วยกิจิ กรรมสั้้น� ๆ ประมาณ 30 นาทีี
เพื่่�อเปิดิ โอกาสให้เ้ ด็็กๆ รู้้�สึึกผ่่อนคลายและสำำ�รวจตัวั ตนไปพร้อ้ มกันั  

จุุ ดประสงค์์ :
ฝึึกทัักษะการสื่่�อสาร ทั้้�งการเป็็นผู้�้เล่่าเรื่่�อง
การเป็็นผู้้�ฟัังที่�่ดีีได้้รู้้�จัักตััวตนและเห็็นมุุมมอง
ความคิิดของแต่่ละคนมากขึ้้�น รวมถึึงได้้ฟัังเสีียง
ของตัวั เองจากการเลืือกและอธิบิ ายภาพนั้้�นๆ
อุุ ปกรณ์์ :
ภาพถ่่าย โปสการ์ด์ หรือื ภาพวาด
จำ�ำ นวนมากกว่่า 50 ภาพ
(หรืือตามความเหมาะสมกับั เด็ก็ ในชั้้�นเรีียน)

ขั้�้นตอนการเล่่น:

ตั้้� ง โ จ ทย์์ ต า ม ที่่� คุุ ณ ครูู อ ย า ก
ชวนเด็ก็ ๆ แลกเปลี่่ย� น หรือื ตั้้�ง
โจทย์์เพื่่�อนำ�ำ ไปสู่่�บทเรีียนใน
วิิชานั้้�นๆ เช่่น แนะนำำ�ตััวเอง
วัันนี้้�รู้้�สึึกอย่่างไร สิ่่�งที่่�ชอบทำ�ำ
หรือื ความฝันั ที่ม่� ีี ฯลฯ เพื่่อ� นำำ�ไป
สู่่เ� นื้้�อหา

10

ให้้เด็็กๆ เลืือกภาพที่�่ตนเองชอบ
หรืือตรงกัับความรู้้�สึึกที่่�ต้้องการ
จะสื่่อ� ออกมา จำำ�นวน 3 ภาพ 

นั่่ง� ล้้อมวง ให้้แต่่ละคนอธิิบายภาพที่เ�่ ลือื ก 3 ภาพ
ด้้วย 3 ประโยคสั้้�นๆ โดยใครพร้้อมสามารถเริ่่�ม
แบ่่งปัันก่่อน และในระหว่่างเพื่่�อนกำำ�ลัังเป็็นผู้�้เล่่า
คนอื่่น� ในวงมีีบทบาทเป็น็ ผู้�้ รับั ฟังั ที่่ด� ีี

เมื่่�อแบ่่งปัันจนครบทุุกคนแล้้ว คุุณครููจึึงเริ่่�มเล่่า
เรื่่�องราวของตนเองผ่่านภาพที่่�เลืือก เพื่่�อพาเด็็กๆ
เข้้าสู่่�บทเรีียนในวิิชานั้้น� และสรุุปกิจิ กรรมนี้้�

HeArt Work วิชาระบายใจ 11

กิจกรรมกระจกสะท้อน
เชิญิ ชวนทุุกคนขยับั ร่่างกายเพื่่�อละลายพฤติิกรรม
และกระชัับความสัมั พัันธ์ใ์ นเวลาสั้้น� ๆ ประมาณ 15 นาทีี

จุุ ดประสงค์์ :
ฝึึกทัักษะการสัังเกต ได้้คิิด จิินตนาการ และ
สร้า้ งสรรค์ใ์ นแบบฉบับั ของตนเอง ฝึกึ การถ่่ายทอด
อารมณ์์ รับั รู้�้ ความรู้�้ สึกึ ของกันั และกันั โดยไม่่จำ�ำ เป็น็
ต้้องพููด แต่่แสดงออกผ่่านภาษากาย เพื่่�อนํําไปสู่่�
การเห็็นอกเห็็นใจกััน
ขั้�้นตอนการเล่่น:

เดิินสำำ�รวจทำำ�ความรู้้�จักั
พื้้น� ที่ใ�่ นห้อ้ ง เพื่่�อให้้ร่่างกาย
และอารมณ์์รู้้�สึกึ ผ่่อนคลาย

12

จัับคู่่�กัับคน ที่�่อยู่่�
ใกล้้ตัวั เองที่�่สุุด

ตกลงกัันว่่าใครเป็็นผู้้�นำ�ำ - ผู้�้ตาม โดยคนเป็็นผู้้�นำำ�
เคลื่่�อนไหวแบบไหน อีีกคนจะต้อ้ งเคลื่่อ� นไหวตาม

สลับั กันั เป็น็ ผู้้�นำำ�และผู้�ต้ าม

Tips: คุุ ณครููสามารถเพิ่่�มเติิ มโจทย์์ หรืือสร้้างสถานการณ์์ เพื่่�อความสนุุ กสนาน
มากขึ้�้ น เช่่น โยนลููกบอลเล่่นกััน ตีีเทนนิิส หรืือเวลาโกรธเราแสดงท่่าทีีอย่่างไร

HeArt Work วิชาระบายใจ 13

SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME
SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE
SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME

Tips: การสร้้ างสภาพแวดล้้ อมที่�่ ไว้้ วางใจกัั นได้้ เป็็ นหัั วใจสำำ �คัั ญในการนำำ�ไปสู่่�

14 การเห็็นอกเห็็นใจกััน คุุณครููสามารถสร้้างพื้้�นที่่�ปลอดภััยให้้เด็็กรู้้�สึึ กสบายใจ
กล้้าที่่� จะแสดงออกทางอารมณ์์ และมีี ช่่ วงเวลาในแต่่ ละวัั นให้้ เด็็ กได้้ เปิิ ดใจ
แลกเปลี่่� ยนเรีี ยนรู้้�ร่่ วมกัั น

SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE

สร้้างห้้องเรีียนให้้เป็็ น

พื้้� นที่่� ปลอดภัั ย

ลองให้้เวลาตััวเองประมาณ 5 นาทีี...

SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME SPACE&TIME

HeArt Work วิชาระบายใจ 15

ทำ�ความรู้จักคลังคำ�ศั พท์ทางอารมณ์

ในหนึ่่ง� วันั เรามีีอารมณ์เ์ กิดิ ขึ้้น� หลากหลายรููปแบบ
แ ล ะ อ า ร ม ณ์์ เ ห ล่่ า นั้้� น ก็็ มีี ก า ร เ ป ลี่�่ ย น แ ป ล ง อ ยู่่�
ตลอดเวลา การมีีทัักษะการเชื่่�อมโยงอารมณ์์กัับ
คำ�ำ ศััพท์์ทางอารมณ์์เป็็นกระบวนการที่่�สำำ�คััญใน
การรัับรู้้�อารมณ์์ เพราะยิ่่�งรัับรู้้�และเข้้าใจอารมณ์์
ตนเองมากเท่่าไร ก็็จะสามารถจััดการอารมณ์์
เหล่่านั้้�นได้้ดีียิ่่�งขึ้้�น โดยเฉพาะวััยเด็็ก การมีีคลััง
คำำ�ศััพท์์ทางอารมณ์์ที่�่นอกเหนืือจากคำ�ำ พื้้�นฐาน
เช่น่ โกรธ ดีีใจ สุุข เศร้้า จะทำำ�ให้้เด็็กๆ สามารถ
รับั รู้อ�้ ารมณ์ท์ ี่เ�่ ฉพาะเจาะจงของตนเองและสื่่อ� สาร
ออกมาได้ด้ ีียิ่่ง� ขึ้้น� คุุณครููก็จ็ ะสามารถยื่่น� มือื เข้า้ ไป
ช่่วยเหลืือด้้วยการใช้้เครื่่�องมืือต่่างๆ ในการรัับมืือ
กัับอารมณ์์ที่�่แตกต่่างกัันออกไปได้้

16

เปนั่ยวี่ทเรัยุกกปทสใาลนมคาทรท่ีปาหเรยาคามั่าญรนรถใพนจาันบ ืถอ เปนอิสระ ํสา ึนก ิผด ละอายใจ
มีความสําเ ็รจ ไ มมีคเวปารมไา ํสะเมาบถูมีปคัากนพงญเเ ัลหิพง ่ืยกเอฉย
ิยนดีป ีรดา
หลงเ ขาใจ ิผด วางเปหลลา งโทดาดงเเดฉี่ยเยมวชินาเฉย
มีไคววตาอมคหว ัวางมเข้ีมีเูรปแ ึสลรดกนงก ับวตานงกไดตามะลพใึลองจใจ เไุสปขดยสัรงมบบภดกวาายครพยภูลัองมิใม ัรจบ ส ุนกสนาน ูร ึสก ิผด หดหู ิ้สน ูถหกัวงทอด ้ทิง

มใอกง ลโสชิละดกดุใงนผแว งา ีด มีความสขุ เหงเาบอ่ื หนา ย มอี คติ
ตื่นเตน ุงนงง แปลกใจ เศรา ไมเ ห็นดวย เกลียดชงั
เปน ศัตรู
กลัว
ประหลาดใจ ม ัหศจรรยใจ นา รงั เกียจ ผิดหวัง ตอตาน
ย่ําแย ไมสบายทางจิตใจ

สับสน ท่ึง โกรธ กา วรโามวโเหจ็บหปลวีกดเล่ยี ง ไมชอบ
ไมเ ปนมิตร
ไไมแ ีดมไปพลดอ ัรกเแบปยกกนารตัเวคตาลรกพ ูถกป ิฏเสธ ยอมไจมาํ กนมรนั่นะใวจนกระวาย คบั อขออกงหใจา ง ลงั เล
มีพลัง อับอาย เกลยี ดชัง กราดถเกูกรลย้ี ะขวเพมนุ งดิัเคพเอืสินงียาหศนา

กระตือ ืรอ รน หวาดกลวั วิพากษวจิ ารณ

ไมส าํ คญัไรค า เดอื ดโกดราธลมเโงุคกรือรรา งธํายเคการญย้ี วใจ
ดไมอ ยส มบูรณ ถอนตวั
ตกใจ ขวญั ผวา เสยี ดสี
คลางแคลงใจ
ทวมทน
กังวล กังขา

HeArt Work วิชาระบายใจ 56
17

01

ในตั วฉั นมี อารมณ์ อะไรอยู่ บ้ าง?

จุุ ดประสงค์์ : 58

สำ�ำ รวจอารมณ์์ของตัวั เอง ณ ตอนนี้้� ว่่าฉัันรู้้�สึกึ อย่่างไร
ขั้้�นตอนการเล่่น:

เขีียนระบุุอารมณ์์ โดยเลืือกคำำ�ศััพท์์ทางอารมณ์์จากในวงล้้อ
นำ�ำ มาใส่่ในกรอบ ไม่่ว่่ากำำ�ลัังรู้�้ สึึกอะไรอยู่่� เราสามารถเขีียน
ความรู้้�สึึกนั้้�นลงมาโดยไม่่ต้อ้ งรู้้�สึึกผิดิ

18

02

เกมตามหาอารมณ์

โ อ นไ ซดโ ย ง ลเ
ก ม ฮ ด ฉ ธ อ ก โ ด จ็
จ ด โ ด มั่ น ใ จ ร ต บ
ฟ สุ ข ห ข ด จ ด ค ธ ป
ท ข ด ล บ ส้ิ น ห วั ง ว
ล ส เ ช า มั ด เ ด ม ด
ว ง ด ภ ด ป ณ บ พ โ ก
ลั บ ไ ส นุ ก ส น า น น
ท ก ด มี ค ว า ม สุ ข ข
ปร ะ ห ล า ด ใ จ ด ด

สิ้้�นหวััง โมโห ประหลาดใจ สุุขสงบ เจ็บ็ ปวด
ลังั เล
โกรธ มีความสุข สนุุกสนาน มั่่น� ใจ

HeArt Work วิชาระบายใจ 60
19

03 ชวนเพ่ือนดวลอารมณ์

จุุ ดประสงค์์ : อยากระ2บ1ายอะไรไหม?

พููดคุุยกัับตััวเองและเพื่่อ� น
แลกเปลี่ย่� นความคิดิ เห็็น ให้ก้ ำ�ำ ลัังใจกััน

ขั้�้นตอนการเล่่น:

1. ทั้้ง� สองฝ่่ายทอยลููกเต๋๋า ฝ่่ายไหนทอย 20 ตอนนี้้�มี
ได้้แต้ม้ มากกว่่า ได้้เริ่่ม� เล่่นก่่อน ตอนนี้้�รู้้�สึึ กอย่่างไร
2. เดินิ ตามจำำ�นวนเลขที่ท่� อยได้้ เมื่่อ� ลง
ช่อ่ งไหนให้้บอกเล่่าหรืือทำำ�ตามคำ�ำ สั่่�ง

ของช่อ่ งนั้้�นๆ

13 14
เรื่�องที่่�ทำ�ให้้รู้้�สึึ กผิิด
เรื่ � องที่่�ทำ�ให้้
12 รู้้�สึึ กตื่่�นเต้้น

ปลอบใจเพื่่�อน
1 ประโยค

11 10
สิ่� งที่่�ทำ�ให้้รู้้�สึึ กกลััว ให้้ กำำ �ลัั งใจเพื่่� อน

2 3
3 สิ่� งที่่�ทำ�ให้้ร้้องไห้้ ทำำ�ท่่าทางโกรธ

20

22 23
สิ่� งที่่�รู้้�สึึ กภููมิิ ใจ กอดตััวเอง 10 วิินาทีี

19 18 17
นนี้้�มีีความสุุ ขหรืือเปล่่า ทำำ �ท่่ าทางแปลกใจ
จัั ดการความกัั งวล
อย่่ างไร

16
15

ห้ บอกเรื่ � องที่่�กังวล ชื่่�นชมเพื่่�อนอีีกฝ่่ าย
น อยู่่� ตอนนี้้�

9 8 7
ทำำ�ท่่าทางเสีี ยใจ มอบรอยยิ้้� ม
จัั ดการอารมณ์์
โกรธอย่่ างไร

4 5 6
สิ่� งที่่�ทำ�ให้้มีีความสุุ ข ทำำ�ท่่าทางดีี ใจ
เรื่ � องที่่�ทำ�ให้้
รู้้�สึึ กโกรธ

HeArt Work วิชาระบายใจ 62 - 65
21

22

7 แบบฝึ กหัดจัดการอารมณ์

การจััดการอารมณ์์เป็็นทัักษะในการดููแลจิิตใจของตนเอง เราจึึงชวน
ทุุกคนสร้า้ งประสบการณ์ใ์ หม่่จากการลงมือื ทำ�ำ แบบฝึกึ หัดั 7 อย่่าง ที่จ่� ะ
ช่่วยให้้เราตระหนัักรู้�้อารมณ์์ของตนเองผ่่านกระบวนการศิิลปะบำำ�บััด
หลากหลายรููปแบบ เพื่่อ� ช่่วยให้เ้ ข้า้ ใจและจัดั การอารมณ์ท์ ี่ส่� ่่งผลกระทบ
ทั้้ง� ด้า้ นร่่างกาย จิติ ใจ และพฤติกิ รรมของตนเอง กล่่องปฐมพยาบาลใจนี้้�
จะช่่วยให้เ้ ด็ก็ ๆ รู้�้ จัักอารมณ์์และได้แ้ สดงอารมณ์์อย่่างเข้้าใจธรรมชาติิ
ของตนเอง พร้้อมเป็็นชุุดเครื่่�องมืือสัังเกตสััญญาณ-รีีเช็็ก ‘สุุขภาพใจ’
เบื้้อ� งต้น้ ว่่ายังั ไหวกัันอยู่่ไ� หม 

HeArt Work วิชาระบายใจ 23

แบบฝึ กหัดท่ี ปรอทวัดใจ

อารมณ์ ของฉั นอยู่ ระดั บไหน?

‘ปรอทวััดใจ’ เครื่่�องมืือที่�่จะช่่วยให้้สัังเกตและเข้้าใจว่่าตนเอง
รู้�้ สึึกอย่่างไรด้้วยระดัับสีีความรู้�้ สึึก เพราะเมื่่�อเรารู้�้ จัักอารมณ์์
ของตนเองแล้้ว เราจะเริ่่�มรู้้�ว่่าต้้องมีีวิิธีีจััดการอารมณ์์ที่�่เกิดิ ขึ้้�น
อย่่างไร 

จุุ ดประสงค์์ :

ตระหนัักรู้้�และสำำ�รวจความรู้้�สึึกตนเองกัับเรื่่�องราวต่่างๆ
ณ ขณะนั้้น� หรืือความรู้�้ สึึกที่�่เคยเกิิดขึ้้�นในอดีีตที่�่ผ่่านมา
รวมถึึงได้้รัับฟัังความรู้�้ สึึกของคนอื่่�นว่่าเขารู้้�สึึกอย่่างไรและ
ยัังไหวกันั อยู่่ห� รืือเปล่่า

อุุ ปกรณ์์ :

1. สติิกเกอร์ว์ งกลมสำ�ำ หรัับวัดั ค่่าความรู้้�สึกึ (มีีทั้้ง� หมด 6 สีี)

ความสุุ ข ความกัั งวล ความโกรธ

ความตื่่�นเต้้ น ความทุุ กข์์ ความโดดเดี่่� ยว

2. กระดาษที่�ม่ ีีภาพปรอทขนาดใหญ่่ 1 แผ่่น

Tips: นอกจากเล่่นบนกระดาษแล้้ว คุุณครููยัังสามารถใช้้พื้้�นที่่�ว่างในโรงเรีียนให้้เป็็ น
ประโยชน์์ เพื่่�อให้้เด็็กๆ ได้้เคลื่่�อนไหวร่่างกาย และสามารถเปลี่่�ยนแปลงโจทย์์
24
ได้้ตามเป้้ าหมายที่่�ต้้องการ 

ขั้้�นตอนการเล่่น:

นัักเรีียนทุุกคนจะได้ร้ ัับกระดาษ
ที่่ม� ีีภาพปรอทขนาดใหญ่่

คุุณครููกำ�ำ หนดโจทย์์ให้้เด็็กวััดค่่าความรู้�้ สึึก
ต่่างๆ เช่น่ ความโกรธ ความกังั วล ความตื่่น� เต้น้
ความโดดเดี่�่ยว ความสุุข ความทุุกข์์

จากนั้้�นผู้�้เล่่นสำ�ำ รวจความรู้�้ สึึกของตนเองและนำำ�
สติกิ เกอร์ไ์ ปติดิ ตามระดับั ความรู้้�สึกึ พร้อ้ มบรรยาย
และทำ�ำ ท่่าทางประกอบความรู้้�สึกึ เพื่่อ� สังั เกตภาวะ
อารมณ์์ที่�่เกิดิ ขึ้้น� ว่่าทำำ�งานกัับร่่างกายเราอย่่างไร

HeArt Work วิชาระบายใจ 66
25

แบบฝึ กหัดท่ี ลูกโป่ งฝึ กหายใจ

การนั่่ง� ฝึึกหายใจเข้้า-ออกเฉยๆ อาจเป็็นเรื่่อ� งยากเกิิน
วััยสำ�ำ หรับั เด็ก็ ๆ การเพิ่่ม� จินิ ตนาการ ใส่่เรื่่อ� งราวเข้า้ ไป
จะช่่วยสร้า้ งความสนุุกและความน่่าสนใจในการเรีียนรู้�้

ลมหายใจของตนเองมากขึ้้น�

จุุ ดประสงค์์ :

เมื่่อ� เรามีีความเครีียด กังั วล เศร้า้ อารมณ์เ์ หล่่านี้้จ� ะส่่งผลทางร่่างกาย
ให้เ้ ราหายใจสั้้น� กว่่าที่ค�่ วรจะเป็น็ การฝึกึ การหายใจเข้า้ -ออก ช่่วยให้้
สามารถควบคุุมร่่างกายไปพร้อ้ มกับั อารมณ์ไ์ ด้ด้ ีีขึ้้�น

ขั้�้นตอนการเล่่น:

เด็ก็ ๆ จินิ ตนาการว่่าตนเองกำ�ำ ลังั
ถืือลููกโป่่งอยู่่�ในมือื 1 ลููก

คุุณครููค่่อยๆ สร้้างจิินตนาการให้้กัับเด็็ก
โดยการให้้จิินตนาการว่่ากำ�ำ ลัังเดาะลููกโป่่ง
ในระดับั สููงต่ำ��ำ แตกต่่างกันั , จินิ ตนาการว่่ากำำ�ลังั
โยนลููกโป่่งแลกกัับเพื่่�อน, ประคองลููกโป่่ง
ตามจัังหวะการหายใจ เมื่่�อหายใจเข้้า
ลููกโป่ง่ จะขยายตัวั และเมื่่อ� หายใจออก ลููกโป่ง่
จะยุุบตััวลงตามการหายใจของเรา

หากใครอยากหลับั ตาเพื่่อ�
ช่่วยสร้้างสมาธิิก็็สามารถทำ�ำ
ได้เ้ ลย

26

แบบฝึ กหัดท่ี ลูกบอลจัดการอารมณ์

การเล่่นผ่่านจิินตนาการคล้้ายแบบฝึกึ หััดที่่� 2
แต่่เพิ่่�มการจินิ ตนาการจากลููกโป่ง่ ที่่ม� ีีมวลน้ำำ�� หนักั เบา

เป็็นลููกบอลที่่�มีีมวลและน้ำำ��หนัักเพิ่่�มมากขึ้้�น

จุุ ดประสงค์์ :

การสร้า้ งจิินตนาการช่่วยเพิ่่�มความสนุุก โดยการประสานลมหายใจ
กัับร่่างกาย สร้้างการมีีส่่วนร่่วม และใส่่เรื่่�องราวเข้้าไปจะช่่วยสร้้าง
ความน่่าสนใจในการเรีียนรู้�้
ขั้้�นตอนการเล่่น:

เด็็กๆ จินิ ตนาการว่่ากำำ�ลัังถืือ
ลููกบอลที่่�มีีมวลและน้ำำ�� หนักั

เด็็กๆ สามารถปั้้�นลููกบอลในจิินตนาการได้้ว่่า
ตนเองอยากเล่่นกัับลููกบอลที่่�มีีขนาดและน้ำ�ำ�หนััก
เท่่าไรตามความต้้องการ

HeArt Work วิชาระบายใจ ใช้้จิินตนาการจััดการอารมณ์์ของตนเองด้้วยการ
กระทำำ�กับั ลููกบอลลููกนั้้น� เช่น่ เขวี้้ย� งลููกบอลออกไป
จากตัวั เองให้ไ้ กลที่ส่� ุุด เป็็นต้น้

27

แบบฝึ กหัดท่ี กลับมารู้จักร่างกาย

จุุ ดประสงค์์ :
การใช้ป้ ลายนิ้้�วแตะส่่วนต่่างๆ ของร่่างกาย ทำำ�ให้้
เรากลัับมาเชื่่�อมต่่อกัับร่่างกายและได้้สำำ�รวจ
ความรู้�้ สึึกเฉพาะส่่วนของตนเอง

อุุ ปกรณ์์ :

ดินิ สอสีี

รู้้�สึึ กดีี รู้้�สึึ กสงบ รู้้�สึึ กตื่่�นตระหนก รู้้�สึึ กว่่างเปล่่า

ขั้้�นตอนการเล่่น:

เริ่่ม� จากเด็ก็ ๆ ทำ�ำ มือื เป็น็ รููปถ้ว้ ย

วอร์ม์ ปลายนิ้้ว� เบาๆ ด้ว้ ยการนำ�ำ
ปลายนิ้้�วมาแตะ (tapping)
เคาะเบาๆ ไปตามส่่วนต่่างๆ
ของร่่างกาย ปล่่อยให้้นิ้้�ว
เ ดิิ น ท า ง ไ ป ยัั ง อ วัั ย ว ะ ต่่ า ง ๆ
ตามความรู้�้ สึึก

28

จากนั้้�นให้้ระบายสีี เพื่่�อบัันทึึก
ความรู้�้ สึกึ แต่่ละส่่วนของร่่างกาย
ที่่�ได้้แตะ (tapping) ลงบนภาพ
ประกอบ

Tips: 68
29
การตระหนัั กรู้ �ตนเอง (Self-awareness) หมายถึึ ง
ความสามารถที่่� จะรัั บรู้� และเข้้ าใจความรู้้�สึึ ก
อารมณ์์ และความต้้ องการของตนเอง เข้้ าใจ
ตนเองในด้้านจุุดแข็็งและจุุดที่่�ควรพััฒนา ตลอด
จนผลที่่�เกิิดขึ้�้ นกัับบุุคคลอื่่�น อัันเนื่่�องมาจากความ
รู้้�สึึ ก อารมณ์์ และความต้้องการเหล่่านั้้�นของตน

HeArt Work วิชาระบายใจ

แบบฝึ กหัดท่ี วิธีจัดการอารมณ์ โกรธ

ความโกรธมีีความสััมพัันธ์ก์ ับั ร่่างกายของเราโดยที่�่เราไม่่รู้้�ตัวั
เพราะเวลาโกรธ กล้า้ มเนื้้อ� ของเราจะตึงึ เกร็ง็ ตามธรรมชาติิ
การเปิดิ โอกาสให้้เด็ก็ ๆ ได้ป้ ลดปล่่อยอารมณ์เ์ หล่่านั้้น� ออกมา
ภายใต้้ข้้อตกลงที่ม่� ีีร่่วมกััน และอนุุญาตให้เ้ ด็็กๆ มีีพื้้�นที่�ท่ ี่�่
สามารถพููดคำำ�ต้้องห้้ามหรืือแสดงพฤติิกรรมที่ไ�่ ม่่เหมาะสม

จุุ ดประสงค์์ :

เมื่่�อเด็็กๆ รู้้�สึึกโกรธ ไม่่ควรให้้เด็็กหลีีกเลี่�่ยงที่�่จะรู้้�สึึก ไม่่ว่่าจะเป็็น
การแสดงออกผ่่านพฤติิกรรมหรืือการพููดคำำ�หยาบ ควรให้้เด็็กมีีวิิธีี
การดููแลความโกรธอย่่างถููกต้้อง ภายใต้้กฎและข้้อตกลง 3 ข้้อเพื่่�อ
ช่่วยให้้พวกเขาได้้สะท้้อน ปลดปล่่อย ผ่่อนคลาย และสามารถเรีียนรู้้�
อารมณ์์หรืือพฤติิกรรมของตนเองเพื่่�อยอมรัับว่่ามัันสามารถเกิิดขึ้้�นได้้

กฎและข้้อตกลง:

1. ไม่่ทำ�ำ ร้้ายตััวเอง
2. ไม่่ทำ�ำ ร้า้ ยคนอื่่�น
3. ไม่่ทำ�ำ ลายข้้าวของ

1 ปาเป้ ากระดาษ 70

อุุ ปกรณ์์ :
1. เป้้ากระดาษขนาดใหญ่่ 1 แผ่่น
2. กระดาษสำ�ำ หรัับขยำำ�เพื่่�อใช้ป้ า 3 แผ่่น

30

ขั้้� นตอนการระบายอารมณ์์ :

ทุุกคนจะได้ร้ ับั เป้า้ กระดาษขนาด
ใหญ่่ และกระดาษสำำ�หรัับขยำ�ำ

นำำ�เป้้ากระดาษไปติดิ บนกำ�ำ แพง

เขีียนสิ่่�งที่�่ทำำ�ให้้ไม่่สบายใจ ระบาย 31
อารมณ์์ลงไปในกระดาษ จากนั้้�นขยำ�ำ
กระดาษให้เ้ ป็็นก้้อนกลม

ปากระดาษเข้้าไปที่่�เป้้า โดยโฟกััสแค่่ใน
ขอบเขตพื้้�นที่�ข่ องเป้้ากระดาษแผ่่นนั้้น�

2 ใช้ผ้าสะบัดระบายความโกรธ

อุุ ปกรณ์์ :
ผ้้า 1 ผืืน
ขั้้� นตอนการระบายอารมณ์์ :
1. ยืืนในระยะที่พ่� อดีีกับั กำ�ำ แพง
2. ฟาดปลายผ้า้ เข้า้ ไปที่ก่� ำำ�แพง

HeArt Work วิชาระบายใจ

แบบฝึ กหัดท่ี

กอดปลอบโยนตนเอง

จุุ ดประสงค์์ :

การกอดปลอบโยนตนเองเป็็นเครื่่�องมืือในการแก้้ไขสถานการณ์์
ฉุุกเฉิิน การสอดมืือขวาเข้้าไปที่่�ใต้้รัักแร้้ซ้้ายนั้้�นเป็็นตำำ�แหน่่งที่�่ใกล้้
กับั หัวั ใจ เด็ก็ จะรู้้�สึกึ มั่่น� คงจากจังั หวะการเต้น้ ของหัวั ใจตนเอง ทำ�ำ ให้้
รู้้�สึกึ ผ่่อนคลายมากขึ้้น�

วิิธีีการกอดตััวเอง

สอดมือื ขวาเข้า้ ไปใต้ร้ ักั แร้ซ้ ้า้ ย
และใช้้มืือซ้้ายกอดเข้้ามาที่�่
หัวั ไหล่่

ค่่อยๆ คุุมอารมณ์์ หายใจเข้า้ ออก
ไปเรื่่อ� ยๆ

อาจเอนตััวซ้้ายขวา ขยับั ร่่างกายเล็ก็ น้อ้ ย
พอให้้ร่่างกายได้้เคลื่่�อนไหว

32

แบบฝึ กหัดท่ี พ่ึ งพิ งกั นจั ดการอารมณ์ เศร้ า

เมื่่�อเด็็กเกิิดความรู้�้ สึกึ เศร้า้ โดดเดี่ย�่ ว จะรู้้�สึกึ ว่่าตนเองเบาโหวง
ไม่่มีีน้ำ��ำ หนััก ไม่่มีีความรู้้�สึึกมั่่น� คง วิธิ ีีการจัดั การอารมณ์ด์ ังั กล่่าว

คืือการทํําให้เ้ ด็็กรู้้�สึึกถึึงการได้้รัับการสนับั สนุุน มีีที่�พ่ ึ่่�งพิงิ
ให้้เกิิดความรู้�้ สึกึ ที่่�มั่่�นคงขึ้้�น

จุุ ดประสงค์์ :
ช่่วยสร้า้ งความอุ่น�่ ใจ รู้�้ สึกึ ปลอดภััย ไม่่ว่่าจะวิิธีีการหายใจ อ้้อมกอด
และได้ร้ ัับการพึ่่ง� พิิงจากเพื่่อ� น

อุุ ปกรณ์์ :
หมอน

วิิ ธีี จัั ดการอารมณ์์

ให้้เด็็กสองคนนั่่�งขััดสมาธิิหัันหน้้าไปทาง นำ�ำ หมอนมาคั่่�นระหว่่างเด็็กทั้้�ง

เดีียวกััน สองคน

จากนั้้�นให้้เด็็กคนที่่�ทำ�ำ หน้้าที่�่เป็็น
คนสนัับสนุุนเอนตััวเข้้าหาเด็็ก
คนที่ม�่ ีีความรู้�้ สึกึ เศร้า้

HeArt Work วิชาระบายใจ เด็็กที่�่รู้้�สึึกเศร้้าสามารถบอกความ
ต้อ้ งการได้ว้ ่่าอยากให้เ้ พื่่อ� นเอนตัวั
เข้า้ มาหาด้ว้ ยน้ำำ�� หนักั เท่่าไร มากขึ้้น�
หรืือน้้อยลง

33

34

HeArt Work วิชาระบายใจ 35

วิชาระบายใจ

ใครๆ ก็อ็ อกแบบวิิชาระบายใจได้้
สองตััวอย่่างที่�ย่ กมานี้้เ� ป็็นไอเดีียเบื้้�องต้น้

ตััวอย่่างที่่� 1 “กล่่องรู้�้ ใจ”
ความกลััวและความรู้้�สึึ กไม่่มีีคุุณค่่า

เป็็นกล่่องที่�่เปิิดโอกาสให้้นัักเรีียนได้้
ตรวจเช็็กความรู้�้ สึกึ ในแต่่ละวันั เพื่่�อได้้
ทบทวนความรู้�้ สึึก อารมณ์์ ตััวตนของ
เราเอง โดยไม่่ต้้องลงชื่่�อ

เมื่่อ� ถึงึ เวลา ครููจะนํําจดหมายน้อ้ ยที่เ่� ด็ก็ ๆ เมื่่�อเด็็กๆ และคุุณครููได้้ร่่วมกัันแบ่่งปััน
มาฝากข้้อความ มาสรุุปและแบ่่งปััน ก็็จะทํําให้้ได้้เห็็นมุุมมองที่�่เด็็กๆ สามารถ
สิ่่�งที่�่เป็็นความภาคภููมิิใจ-ความสํําเร็็จ ทํําได้้สํําเร็็จและสิ่่ง� ที่�่ยัังไม่่มั่่�นใจ 
สิ่่�งที่่�ทํําให้้มีีความสุุข และในทางกลับั กััน
ก็จ็ ะได้แ้ บ่่งปันั สิ่่ง� ที่ย�่ ังั ทํําไม่่สํําเร็จ็ หรือื สิ่่ง�
ที่�่กลัวั   

เด็็กๆ สามารถสื่่�อสารออกมาเป็็นรููปวาด
หรืือเรื่่�องเล็็กๆ เช่่น ทํําโจทย์์เลขไม่่ได้้
แต่่ไม่่กล้า้ บอกคุุณครูู กล่่องรู้ใ้� จจึงึ เป็น็ การ
สร้้างพื้้�นที่�่ปลอดภััยไว้้ในห้้องเรีียนที่่�ใครๆ
ก็็สามารถใส่่อารมณ์์ความรู้้�สึึกหรืือตััวตน
ของเราไว้้ได้้

กล่่องรู้้�ใจยัังเป็็นเครื่่�องมือื ที่่�ทำ�ำ หน้า้ ที่�เ่ ป็น็ กลุ่�ม่ สนับั สนุุน (Group Support)
ที่่�เพื่่อ� นในห้อ้ งสามารถสอบถามได้้ว่่า ใครอยากได้้กํําลัังใจบ้้าง 

36

ตััวอย่่างที่่� 2
ความกัังวล

ใช้้ช่่วงเวลาโฮมรููม เช็็กอิินอารมณ์์เด็็กๆ ว่่าวัันนี้้�
มีีความกังั วลอะไรบ้้าง โดยให้้เด็็กๆ แปะสติกิ เกอร์์
บอกระดับั ความกัังวลของตนเอง

HeArt Work วิชาระบายใจ จากนั้้�นให้้เด็ก็ ๆ ลองคิิดว่่ามีีวิิธีีการ
อย่่างไรในการจััดการความกัังวล
แล้ว้ มาแลกเปลี่�ย่ นกันั

72
37

ไ

38

HeArt Work วิชาระบายใจ 39

วาดรูปอารมณ์

ขั้�้นตอนการเล่่น: เติิมหน้้าตาให้้กัับอารมณ์์ต่่างๆ ด้้วยการตััดชิ้้�นส่่วนต่่างๆ
ด้้านล่่างนี้้�ไปแปะลงบนใบหน้้า หรือื สามารถเพิ่่�มเติมิ อารมณ์์
ตามต้อ้ งการได้้ด้ว้ ยตัวั เอง

40

HeArt Work วิชาระบายใจ 74 - 81
41

เขีียนจดหมายถึึงตััวเอง “ดีีจัังเลยที่่�ฉัันมีี…”

จุุ ดประสงค์์ :
ขอบคุุณตััวเองในวัันที่่�ยากลำำ�บาก เป็็นเครื่่�องมืือ
ในเชิิงบวกที่�่ช่่วยในการปฐมพยาบาลสุุขภาพใจ
ให้้ได้้ตระหนัักรู้้�ในคุุณค่่าของตนเอง ทบทวน
ศักั ยภาพ และตระหนัักถึึงตััวตนของเรา

พิิมพ์โ์ ปสต์ก์ าร์์ด เพื่่อ� นำำ�ไปเขีียน
จดหมายถึึงตััวเอง เปิิดเพลง
ที่่�ชอบ เพื่่�อสร้้างบรรยากาศใน
ระหว่่างการเขีียนจดหมาย

Tips: เด็็ กๆ ควรได้้ ฝึึ กทัั กษะการเขีี ยนสำำ �หรัั บใช้้ ดูู แลตนเองในยามฉุุ กเฉิิ น
การเขีียนเป็็ นกิิจกรรมที่่�ถูกแนะนำำ�อย่่างแพร่่หลาย เพราะไม่่ต้้องใช้้ความ
42 สามารถพิิเศษที่่�ยากเกิินไป การเขีียนไม่่มีีผิิดถููก เป็็ นพื้้�นที่่�ดูแลตััวเองด้้วย
การทบทวน สะท้้อนความคิิด จััดการอารมณ์์ และอาจเป็็ นพื้้�นที่�่ที่�่เปิิ ดโอกาส
ให้้ ได้้ค้้นพบ ปล่่อยวาง เข้้าใจ เห็็นคุุณค่่าของตนเอง



ถึง ตัวฉันเอง

44

ป้ั นดินเป็ น ‘ของขวัญ’ ให้ตัวเอง

จุุ ดประสงค์์ : ทบทวนตััวเอง ตระหนัักรู้�้ในคุุณค่่าของตััวเอง แล้้วใช้้ดิินและ
อุุปกรณ์์ตกแต่่งอื่่�นๆ เป็็นเครื่่�องมืือในการสร้้างของขวััญให้้กัับตััวเอง
เพื่่�อสื่่�อสารสิ่่�งที่�่ต้้องการจะบอกกัับตััวเองและคนอื่่�นกิิจกรรมนี้้�
สามารถใช้เ้ ครื่่อ� งมือื การแสดงออกได้อ้ ย่่างหลากหลายเช่น่ การเขีียน
การวาดภาพ หรือื สามารถบููรณาการหัวั ข้อ้ ให้เ้ หมาะสมกับั เครื่่อ� งมือื ได้้

อุุ ปกรณ์์ : 1. ดินิ
2. ของตกแต่่งต่่างๆ เช่น่ ไหมพรม ลููกปัดั
กระดาษสีี เป็็นต้้น

ขั้�้นตอนการเล่่น:

นำ�ำ ดินิ หรือื ดินิ น้ำ�ำ�มันั คนละหนึ่่ง� ก้อ้ น จากนั้้น� เริ่่ม� ด้ว้ ย
การหยิิบ จัับ สััมผััสเพื่่�อให้้เกิิความคุ้้�นเคยกัับดิิน
อาจค่่อยๆ ใช้้ปลายนิ้้�วจิิก จิ้้�ม แบ่่งก้้อนดิินตาม
ความรู้�้ สึกึ ของตนเองไปเรื่่อ� ยๆ

ทบทวนว่่าร่่างกายเรามีีปฏิิกิิริิยาทางอารมณ์์ใน หลัังจากปั้้�นดิินเป็็นรููปร่่างตาม
ขณะนั้้�นอย่่างไร โดยดิินเป็็นเครื่่�องมืือในการ ความพอใจแล้้ว เด็็กๆ สามารถ
ทํํางานกัับประสาทสััมผััส อุุณหภููมิิ น้ำ��ำ หนััก เลือื กอุุปกรณ์์ เช่น่ ไหมพรม ลููกปัดั
ที่่�สััมพัันธ์์กัับน้ำ�ำ�หนัักของอารมณ์์ของเรา หรืือกระดาษสีี เพื่่�อตกแต่่งและ
มอบเป็็นของขวััญให้้ตนเอง

เราพบว่่าดิินจะเปลี่่�ยนแปลงรููปร่่างไปเรื่่�อยๆ ตาม
อารมณ์์ของเรา โดยเรามีีหน้า้ ที่�ป่ ลดปล่่อยมือื ไปตาม
อารมณ์น์ ั้้น� และทํําหน้า้ ที่เ่� ป็็นแต่่เพีียงผู้�้ สัังเกตการณ์์
กิิจกรรมปั้้�นดิินสามารถเป็็นทั้้�งสััญลัักษณ์์ที่่�เป็็น
ตััวแทนของเรา บทบาทของเรา ความภููมิิใจของเรา
สิ่่ง� ที่เ�่ รามีี รวมถึงึ เป็น็ ตัวั เราเอง

HeArt Work วิชาระบายใจ 45

46

HeArt Work วิชาระบายใจ 47

เขีียนความรู้�้ สึกึ และประสบการณ์์ที่ไ่� ด้้ หลัังจากทำำ�
กิจิ กรรมในหนังั สืือเล่่มนี้้�

82
48

HeArt Work วิชาระบายใจ 49

50