เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ

ป้าปลมื้ ....

ลม้าย มานะการ
วนั นี้ มนี อ้ งสนทิ มากคนหนงึ่ ทกั มาวา่ “พล่ี มา้ ยคะ่ ตอนนพี้ ช่ี ว่ ย
ใครอยบู่ า้ ง... ปลาจะสมทบดว้ ย ชว่ งนไ้ี มไ่ ดเ้ ขา้ เฟซบกุ๊ เลยไมไ่ ดข้ า่ วอะไร
จากใคร... เผอื่ มคี นเดอื ดรอ้ นทจี่ ะชว่ ยกนั ไดค้ ะ่ ”
น้�ำตาซึมเลยค่ะ ในยามคนทุกข์ยากและทับซ้อนจากวิกฤต
ประเทศ ดว้ ยโควดิ -19 รอบ 1, 2, 3, 4
ยงั มคี นแบบนี้ .. ปลมื้ คำ� ถามนอ้ งมากคะ่ ในคำ� ถามทม่ี หี วั ใจ
อยา่ งน้ี
เลยนกึ ยอ้ นไปปที แ่ี ลว้ ตอน ดร. รงุ่ พทั ธธ์ รี า ม.มหดิ ล อนิ บอ็ ก
มาถามวา่ “พลี่ มา้ ยอยากทำ� งานกบั เดก็ และเยาวชนนอกระบบการศกึ ษา
ไหม บรา บรา บรา... แตไ่ มม่ คี า่ ตอบแทนอะไรเลยนะคะ มแี ตเ่ งนิ อดุ หนนุ
เดก็ หวั ละ 3,000”
“ตอบตกลงซคิ ะ จะรออะไร”
..เราตอ้ งเรมิ่ ตน้ จากการคน้ หาครพู เี่ ลย้ี ง เขาและเธอจะทำ� งาน
หรอื ไมท่ ำ� งานอะไรกแ็ ลว้ แต่ ชวนกนั มาเลยคะ่ ..ใหเ้ ขามหี วั ใจเพอ่ื เดก็ นอก
ระบบเหลา่ นี้ กพ็ อ...แลว้ การคน้ หาและทาบทามกเ็ รม่ิ ขยบั จากคนนี้ ถงึ
คนนนั้ จนครบ 20 คนในวนั เดยี ว
เรมิ่ แบบเดยี วกบั ดร. รงุ่ พดู เลย “นอ้ ง...คะ อยากทำ� งานกบั
เดก็ และเยาวชนนอกระบบการศกึ ษาไหม... แตไ่ มม่ คี า่ ตอบแทนอะไรเลย
นะคะ มแี ตเ่ งนิ อดุ หนนุ เดก็ หวั ละ 3,000 บาท” คำ� ตอบทไ่ี ดร้ บั จากทกุ
คน เหมอื นกบั ทพ่ี ลี่ มา้ ย ตอบ ดร. รงุ่ แลว้ การคน้ หาเดก็ และเยาวชน

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 99

นอกระบบกเ็ รมิ่ ขน้ึ แตใ่ ชเ้ วลาเกอื บเดอื น ..เกดิ อะไรขน้ึ เดก็ ไมม่ นั่ ใจพ่ี เดก็
ลงั เล เดก็ กลวั เดก็ ไมเ่ ชอื่ เดก็ มคี ำ� ถามเยอะ หนตู อบไมไ่ ด้ เขาอยากรวู้ า่ เรา
ชว่ ยเขาตลอดจนเขาพงึ่ ตวั เองไดไ้ หม เขาไมก่ ลา้ พ ี่ ...โอเคนะ แลว้ มเี ดก็ ทไี่ ว้
วางใจเรา แลว้ บอกวา่ เราจะไปดว้ ยกนั ไหม มพี ี่ ..เอาละ เราจะเรม่ิ ทำ� งาน
กบั คนกลมุ่ นี้
มคี ำ� ตอบทนี่ า่ หว่ งกวา่ นน้ั พ่ีอะไรเหรอ คอื พอ่ แมเ่ ขาไมเ่ ชอื่ เรา พอ่
แมเ่ ขาอายทเี่ ดก็ จะเขา้ รว่ มโครงการ พอ่ แมบ่ อกไมไ่ วใ้ จลกู หรอก เดยี๋ วไปทำ�
ขายหนา้ ตอนใหเ้ รยี นกอ็ อกกลางคนั เหลวไหล เหลอื ขอ บรา..บรา..บรา..
ทำ� ไมเขาดถู กู ลกู ตวั เองจงั พี่ เดก็ คนหนงึ่ แอบกระซบิ กบั หนวู า่ “ผมอยากเขา้
รว่ มพี่ ทำ� ไงดี ชว่ ยพดู กบั แมผ่ มหนอ่ ย” โอเค ได้ ๆ ใหเ้ ขาอารมณด์ ี ๆ กอ่ น
นะ คอ่ ยมาพดู ใหม ่ อมื ..แลว้ พอ่ แมบ่ างคนเขาวา่ เงนิ แค่ 3,000 บาทจะทำ�
อะไรได้ เขาไมใ่ หล้ กู เขา้ รว่ มโครงการกบั เราพ่ี
โอเค..แลว้ มเี ดก็ ทพ่ี อ่ แมส่ นบั สนนุ ไหมคะ ..มพี ่ี ..งน้ั เราจะเรม่ิ จาก
เดก็ กลมุ่ นี้ ...
ครพู เ่ี ลยี้ ง กสศ. ทมี่ หี วั ใจของปตั ตาน ี 20 คน เดก็ และเยาวชน
นอกระบบการศกึ ษาทเ่ี ตม็ ใจจะเดนิ ไปกบั เรา 109 คน เราเรม่ิ ทำ� งานกนั
ตอ่ ตามกระบวนการทวี่ างกนั ไว้ ..ทำ� แบบสอบถามเพอ่ื ทราบขอ้ มลู สว่ นตวั
เทา่ ทจี่ ำ� เปน็ ขอ้ มลู ความตอ้ งการ/ความฝนั ของเดก็ อนั นเี้ ปน็ โอกาสทค่ี รพู ี่
เลยี้ งไดใ้ กลช้ ดิ เดก็ มากขนึ้ ครพู เ่ี ลยี้ งเรมิ่ รสู้ กึ ไดว้ า่ “คร”ู คอื คนทพ่ี เิ ศษ
เราไมไ่ ดเ้ ปน็ ครใู นตำ� แหนง่ หนา้ ท่ี แตเ่ ราเปน็ ครนู อกระบบทรี่ จู้ กั
ฟงั ดว้ ยหวั ใจ รจู้ กั พดู ดว้ ยเมตตา ..
กาลเวลาในกระบวนการทำ� งานพวกเราตอ้ งเรยี นรู้เพมิ่ ทกั ษะการ
ทำ� งานทข่ี าด เมอื่ เราเรม่ิ เหน็ ความตอ้ งการของพวกเขา เราเรม่ิ การทบทวน
ตนเอง มคี วามเกง่ อะไรไหม มคี วามชำ� นาญทกั ษะอะไรหรอื เปลา่ เปน็ ครทู ่ี
พรอ้ มสอนและฝกึ ฝนเดก็ ในบางเรอ่ื งไดไ้ หม ฉนั มอี ะไรแบง่ ปนั ไดบ้ า้ ง พรอ้ ม
แบง่ ปนั หรอื เปลา่ แลว้ เรายงั มองไปวา่ มใี ครอกี ไหมนอกจาก 20 คนของเรา

100 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ในพนื้ ทน่ี ้ี ทจี่ ะแบง่ ปนั ความรู้ ประสบการณ์ ทกั ษะและโอกาสอน่ื ๆ ใหแ้ ก่
พวกเธอและเขา ลกู ศษิ ยข์ องเราไดเ้ ดนิ ทางไปถงึ ความตอ้ งการจำ� เปน็ หรอื
ความฝนั ทงั้ ใกลไ้ กลของเขา เราเตรยี มเปน็ ตวั ตอ่ ทาบทามใหท้ นั ที แลว้ เรา..
ปลมื้ มาก
มคี นอน่ื อกี ไมน่ อ้ ยทอี่ ยากสนบั สนนุ เดก็ และเยาวชนนอกระบบ
ของเรา...ดใี จจงั
ครตู อ้ ม.. และครพู านี เรม่ิ พบเดก็ ทอี่ ยากเรยี นเสรมิ สวย ตดั ผม
แตง่ หนา้ แลว้ กำ� หนดหลกั สตู รกนั และเรม่ิ การอบรมทดี่ งึ คนในชมุ ชนมา
เปน็ หนุ่ ..สนกุ คะ่ เกนิ คาดเลยคะ่ ตอนหลงั มพี ระสงฆใ์ นพน้ื ทบ่ี อกวา่ ทา่ น
จะหางบมาสมทบใหเ้ ดก็ เราเปดิ รา้ นเสรมิ สวยทง้ั 2 รา้ นเลย.. สาธคุ ะ่ พระ
อาจารย์
ครญู าญา่ .. มเี พจขายสนิ คา้ ขายสนิ คา้ ออนไลน์ ระดบั บรมครู
เลยนะ เธอนดั รวมเดก็ ทสี่ นใจขายสนิ คา้ ออนไลน์ อบ อบ รม รม จนลกู
ศษิ ยเ์ กง่ มเี พจขายสนิ คา้ ออนไลน์ เลยี้ งตวั เองและครอบครวั .. มรี ายได้
และความสขุ คะ่
ครยู ะห์ ..เจา้ แมข่ นมพน้ื เมอื ง ตง้ั แต่ กรอื โปะ๊ ลมื กลนื ตะโก้
พรกิ ทรงเครอ่ื ง นำ�้ ดมื่ สมนุ ไพร ฯลฯ ยงั ไมเ่ คยสอนใครแบบจรงิ จงั กลบั
ไปทบทวนสตู รขนม นำ�้ ดม่ื สอนกนั เลย ตงั้ แตพ่ นื้ ฐานถงึ ชน้ั สงู มเี งนิ เหลอื
นะ ถงึ จะไดห้ วั ละ 3,000 นะครยู ะห์ ชวนเดก็ ๆ ไปซอื้ อปุ กรณท์ ำ� ขนม
เอาไวใ้ ชท้ บี่ า้ นดว้ ย .. ดใี จสดุ ๆ
ครพู ร และครปู อง..ดแู ลเดก็ แค่ 2 คน คนหนง่ึ เปดิ รา้ นขายโรตี
อยแู่ ลว้ นำ� งบเราไปตอ่ ยอดเลย อกี คนตอ้ งการเลยี้ งแพะนม แตม่ นั แพง
เหลอื เกนิ ไมไ่ หว มพี น้ื ฐานเลยี้ งแพะเนอื้ อยแู่ ลว้ เลย้ี งเพมิ่ เถอะ ขายแพะ
เนอื้ คอ่ ยนำ� เงนิ ไปซอื้ แพะนม ซอื้ แพะเนอื้ ก็ 3,000 ไมพ่ ออกี ครทู ง้ั สอง
เดนิ สายพรอ้ มเดก็ ตดิ ตอ่ นอ้ งเอม็ แหง่ เครอ่ื งปน้ั ดนิ เผาเบญจเมธา ระดบั
สง่ ตา่ งประเทศ มเี ลย้ี งแพะดว้ ย ไปเจอกนั คอและหวั ใจเดยี วกนั ใหแ้ พะ
มากอ่ นเลย 2 ตวั เงนิ คา่ แพะคอ่ ยวา่ กนั ..สดุ ยอด

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 101

ครนู งุ .. บณั ฑติ อาสาศนู ยอ์ ำ� นวยการบรหิ ารจงั หวดั ชายแดน
ภาคใต้ (ศอ.บต.) บอกวา่ วยั รนุ่ ชายทแ่ี มล่ าน 10 คนนะ อยากเปดิ รา้ น
ซอ่ มและขายโทรศพั ทม์ อื ถอื รวมตวั กนั เลย ชวนครสู ารพดั ชา่ งยะลามา
สอน มผี ใู้ หญใ่ จดี ตงั้ แตผ่ ใู้ หญบ่ า้ น อบต. ปลดั ประจำ� ตำ� บล สนบั สนนุ
หมด สถานทเ่ี ปดิ รา้ นมพี รอ้ ม.. มรี า้ นแลว้ นะคะ ...เยยี่ มมากลกู
ครนู .ี .ครจู าก กศน. มวี ยั รนุ่ ทด่ี แู ลอยู่ 12 คน แบง่ เปน็ 2 กลมุ่
สาว ๆ ขายออนไลนแ์ ละมหี นา้ รา้ นขายอาหาร ของกนิ เลน่ หมารา่ อยา่ ง
เท่ ใชท้ นุ ของ กศน. เรยี น อบรม ออนไลน์ ตอ่ ยอดดว้ ย กสศ. ลงทนุ เพมิ่
.. กลายเปน็ เถา้ แกน่ อ้ ย...นะ สว่ นหนมุ่ ๆ มแี รงมาก ไปทำ� แปลงเกษตร
ปลกู ผกั เลยี้ งปลา เปน็ เกษตรกร ในพน้ื ทที่ คี่ รนู สี นบั สนนุ ในสว่ น กศน.
จดั ให้ ทดี่ ใี หญค่ อื อยใู่ กลเ้ ขตทหาร มนี ายพลทา่ นหนง่ึ เหน็ เราลงเฟซ เรอ่ื ง
ราวเดก็ ๆ เลยมาสนบั สนนุ ตอ่ ยอด ดว้ ยงานเกษตรและปศสุ ตั ว.์ . รสิ กี
แท้ ๆ คะ่
ครยู นั หแ์ ละครซู อ ..หนมุ่ สายเพอื่ ชวี ติ และเยาวชน 5 คนแหง่ ดนิ
แดนทเุ รยี นพรเี มยี่ มตำ� บลทรายขาว เปน็ กลมุ่ เดยี วทเ่ี ปน็ ชาวพทุ ธ ตดั สนิ
ใจรว่ มกนั เลย้ี งหมขู พี้ รา้ 12 ตวั มผี ใู้ หญส่ นบั สนนุ ทท่ี าง และอปุ กรณท์ ำ�
คอกหมู เรมิ่ สะสางทท่ี าง ทำ� เรอื นใหห้ มนู อ้ ย จดั เวรยามชว่ ยกนั ดแู ลเลยี้ ง
ดู ทำ� อาหารพนื้ เมอื ง ปลายขา้ ว รำ� ผกั บอนตามถน่ิ เพอ่ื ลดรายจา่ ย หลงั
จาก 4 เดอื น วนั นห้ี มขู ายดบิ ขายดี พอมกี ำ� ไร.. แบง่ ปนั กนั
ครนู จั วา บณั ฑติ จบมาไมน่ าน เรยี นทางดา้ นภาษา มคี รอบครวั
เลยตอ้ งอยดู่ แู ล ..ครอู าสาคนสดุ ทา้ ย ดแู ลเดก็ กวา่ 10 คน ไปขอใหพ้ ส่ี าว
ตวั เองคอื ครนู ี มาสอนตดั เยบ็ เสอ้ื ผา้ ใหล้ กู ศษิ ย์ จบแลว้ คนมจี กั รเยบ็ ผา้
ไปมอี าชพี ตดั เยบ็ ...วนั รายอนี้ มชี ดุ รายอตดั เยบ็ เองใหช้ นื่ ใจ
ครู ผอ. ตมุ้ ..ขา้ ราชการทอ้ งถนิ่ คนเดยี ว ยอมมาเปน็ ครพู เี่ ลย้ี ง
ทงั้ ทม่ี เี วลาวา่ งจำ� กดั เธอเจอคำ� สบประมาทวา่ มาทำ� งานกบั ภาคประชา
สงั คมจะไหวเหรอ เราใหก้ ำ� ลงั ใจเธอกนั ก็ ผอ.เอง กม็ หี วั ใจประชาสงั คม
นะ อกี อยา่ งมคี นสบประมาทเยาวชนนอกระบบวา่ ชว่ ยยงั ไงกไ็ ปไมร่ อด

102 โอกาส สันติภาพ ความรัก

เสยี เวลาเปลา่ ..ในทส่ี ดุ เธอฝา่ ดา่ นไดห้ มดเลยนะ ทกุ กระทง ไมห่ ลงทาง
ลปุ ระสบความสำ� เรจ็ เธอดแู ลเดก็ 3 คน คนหนง่ึ ขายขนมหวานออนไลน์
คนหนงึ่ ขายเสอ้ื ผา้ มอื สองทง้ั ออนไลนอ์ อฟไลน์ คนหนง่ึ เปดิ รา้ นขายผา้
และของใช้ ..ประสบผลสำ� เรจ็ ทกุ คน ทสี่ ำ� คญั ทง้ั ครแู ละเดก็ ผา่ นบท
ทดสอบดว้ ยหวั ใจทเี่ มตตา แขง็ แกรง่ และมงุ่ มน่ั ..เราจะสไู้ ปดว้ ยกนั นะ
ครนู ี ครตู า บางตาวา ...มเี ดก็ ในความดแู ล 18 คน หนกั ไมเ่ บา
แตเ่ ธอกพ็ าขบวนเดก็ ๆ ไปอยา่ งเปน็ แผง ขา้ มผา่ นวกิ ฤตโิ ควดิ -19 ทผ่ี ลกั
เดก็ ทงั้ หมดออกจากการทำ� งานทปี่ ระเทศมาเลเซยี ดว้ ยความมมุ านะ
และงบนอ้ ยนดิ ของ กสศ. มาเปดิ รา้ นซอ่ มจกั รยานรา้ นแรกในชมุ ชน เปน็
แมค่ า้ ขายของหนา้ รา้ น ขายออนไลน์ ขายปลาในตลาดสด แปรรปู อาหาร
ทะเลสมกบั เปน็ พนื้ ทที่ ะเล .. ทงั้ ครู ทง้ั เดก็ ..ยม้ิ แกม้ ปรทิ กุ วนั
ครดู า ครมู ล ครนู ี พลี่ มา้ ย .. เรา 4 คนปลกุ ปลำ�้ กบั โควดิ -19
เพ่ือให้มีการอบรมเด็กด้านช่างและอาหารการกิน เราได้รับความร่วม
มอื อยา่ งดจี าก อาจารยธ์ งชัย วิทยาลยั การอาชีพปตั ตาน ี อาจารย์ที่
วทิ ยาลยั สารพดั ชา่ งยะลา และพมี่ าเรยี ม แมใ่ หญข่ องเยาวชนในจงั หวดั
ชายแดนภาคใต้ เพื่อให้มีการอบรมแบบมาตรฐานและหนังสือรับรอง

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 103

จากหนว่ ยงานรฐั เปน็ ประกาศนยี บตั รทเ่ี ยาวชนนอกระบบจะไดภ้ มู ใิ จ
..แตโ่ ควดิ -19 รอบ 3 พรากมนั ไป อยา่ งไรกต็ ามเราไมท่ อ้ นะ ..นงั่ สมุ หวั
หาทางออกรว่ มกนั กบั ผปู้ กครองและเดก็ ๆ ในทสี่ ดุ กลมุ่ ชายหนมุ่ เรา
ตกลงซอื้ อปุ กรณท์ จ่ี ำ� เปน็ สำ� หรบั ชา่ งไวก้ อ่ น สว่ นสาว ๆ กต็ ดั สนิ ใจเปดิ
มมุ บา้ นและตลาดชมุ ชน ขายอาหาร ขนม นำ�้ ไปกอ่ นเลย... ผลคอื ..มี
รายไดเ้ พม่ิ ใหค้ รอบครวั ดใี จดว้ ยนะ
ครเู พญ็ ครฮู าฟสะห์ ครกู ะ๊ ครเู สา๊ ะ ไมม่ เี ดก็ ในการดแู ลโดยตรง
ถือว่าดีเหมือนกันนะ เพราะครูคือคนท่ีมีเวลา ช่วยดูภาพรวม ให้ค�ำ
ปรกึ ษา และอำ� นวยความสะดวกใหก้ บั ทมี งานทกุ พนื้ ท่ี ..โชคดกี วา่ ใครที่
ไดร้ จู้ กั ทำ� งานรว่ มกบั ครแู ละเดก็ เกอื บทกุ คน
สำ� หรบั พี่ (ปา้ ) ลมา้ ย มหี นา้ ทดี่ แู ลภาพรวม สำ� หรบั กสศ. ที่
ปตั ตานี อาจทำ� ไมไ่ ดด้ แี ละทง้ั หมด แตท่ ำ� อยา่ งทร่ี บั ปากกบั ดร. รงุ่ แลว้
นะคะ ตวั เองกอ็ มิ่ เอมใจกบั สงิ่ ทที่ ำ� ดว้ ยกนั สว่ นนอ้ งปลา ทถ่ี ามพมี่ า พ่ี
ไมร่ วู้ า่ นคี่ อื คำ� ตอบหรอื เปลา่
และอยากบอกสรปุ สดุ ทา้ ยวา่ ...หว้ งเวลา 10 เดอื นนี้ ...ปลมื้ ทกุ
คน ...ปลมื้ ไปดว้ ยกนั คะ่

104 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ยะลา

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 105

106 โอกาส สันติภาพ ความรัก

จ.ยะลา

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 107

108 โอกาส สันติภาพ ความรัก

กวา่ จะเปน็ .. ต้นกล้า

รจุ ิรดา วงศแ์ กว้
พนื้ ทส่ี แี ดง คำ� นต้ี ดิ อยใู่ นหวั ของฉนั มาตลอด
ทำ� ไมทกุ คนชอบเรยี กพน้ื ทบ่ี า้ นเราวา่ “พนื้ ทส่ี แี ดง” ฟงั แลว้
หดหู่ ไมม่ คี วามสดใสเอาเสยี เลย เหมอื นวา่ บา้ นเราเปน็ พนื้ ทอี่ นั ตราย ทงั้
ทจ่ี รงิ แลว้ มคี วามนา่ อยมู่ ากกวา่ ชมุ ชนเมอื งเสยี อกี
ฉนั เตบิ โตทน่ี ่ี ฉนั มคี วามสขุ ถงึ จะเปน็ ความสขุ แบบบา้ น ๆ ตาม
ชนบท พวกเรากร็ กั กนั ฉนั มเี พอ่ื น พน่ี อ้ ง ทง้ั พทุ ธและมสุ ลมิ ถงึ เราจะตา่ ง
ศาสนา แตพ่ วกเรากม็ หี วั ใจดวงเดยี วกนั ทกุ คนรกั และผกู พนั กนั เหมอื น
พนี่ อ้ ง มคี วามรกั และภมู ใิ จในบา้ นเกดิ
แลว้ ใครกนั ใครกนั นะ ทม่ี าทำ� ใหภ้ าพบา้ นของฉนั เปลย่ี นไป ...
ฉนั และเพอ่ื น ๆ รวมกลมุ่ กนั ทำ� กจิ กรรมเยอะแยะมากมาย เพยี ง
เพอื่ หวงั จะเปน็ ดวงดาวเลก็ ๆ ทค่ี อยสอ่ งแสงรบิ หรใ่ี หค้ นทวั่ ไปไดร้ บั รวู้ า่
ยงั มแี สงสวา่ งอยทู่ ป่ี ลายฟา้ ทร่ี อรวมกนั ทำ� ใหพ้ นื้ ทเ่ี ราเกดิ สนั ตสิ ขุ อกี ครง้ั
พวกเราเตบิ โตขน้ึ พรอ้ มกบั คำ� วา่ “สถานการณค์ วามรนุ แรง”
ใชแ่ ลว้ มนั หมายถงึ สงครามหรอื อะไร พวกเราไมแ่ นใ่ จ เกบ็ ความ
สงสยั เอาไวก้ อ่ น
แตส่ งิ่ หนง่ึ ทพี่ วกเรารู้ คอื เราไมเ่ คยทอดทงิ้ กนั ในความเปน็
เพอ่ื น เปน็ คนไทยหวั ใจเดยี วกนั เราจะชว่ ยกนั ทำ� ทกุ อยา่ งเทา่ ทจี่ ะทำ� ได้
ตามความสามารถของเยาวชนกลมุ่ เลก็ ๆ มงุ่ เหน็ ความรกั ความสามคั คี
เปน็ ทห่ี นงึ่ พวกเราอยากชว่ ย อยากทำ� อะไรกไ็ ดท้ ท่ี ำ� ใหเ้ กดิ รอยยม้ิ มนั
คอื ความสขุ เอาจรงิ ๆ นะ เดก็ ๆ มคี ำ� ถามอยากถามผใู้ หญม่ ากมาย

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 109

เราอยากถามวา่ ทำ� ไม สนั ตสิ ขุ จงึ ไมเ่ กดิ ขน้ึ ในชายแดนใต้ พวก
เราตอ้ งเจออปุ สรรคมากมายในการทำ� งาน เจอมาจรงิ ๆ คำ� วา่
ทำ� ดไี ดด้ มี ที ไ่ี หน
ทำ� ชวั่ ไดด้ มี ถี มไป
ปญั หาอยหู่ นใด
จงเกบ็ ความสงสยั ไวใ้ นใจ
อยา่ พดู มนั ออกมา
ฉนั อยากเลา่ ใหฟ้ งั ตน้ กลา้ พนั ธใ์ุ หม่ เกดิ จากการรวมตวั กนั ของ
เดก็ ๆ ทงั้ เดก็ ดแี ละเดก็ ไมด่ ี (ของใครบางคน) เราเกดิ จากคำ� วา่ เพอ่ื น เรา
ตอ้ งอยกู่ นั แบบเพอื่ นไมท่ งิ้ เพอื่ น มคี นเคยบอกวา่ เพอ่ื นชวั่ ๆ ไปคบกบั มนั
ทำ� ไม
คำ� นยี้ งิ่ ตอกยำ�้ ความรสู้ กึ ปวดรา้ วในหวั ใจเดก็ อยา่ งพวกเรายงิ่ นกั
ฉนั เหน็ แมแ่ ละนา้ ๆ ทำ� งานเพอื่ เดก็ และเยาวชนมาตงั้ แตเ่ รม่ิ
จำ� ความได้ กจ็ ะมรี งุ่ เปน็ พกั ๆ รว่ งเปน็ ครงั้ คราว พวกเรากเ็ คยถาม
แมเ่ หมอื นกนั วา่
มนั มอี ะไรเหรอ?
ทำ� ไมเขาถงึ ไมเ่ หน็ คณุ คา่ ?
ไมเ่ หน็ ความสามารถของเดก็ ?
แมก่ ต็ อบแคว่ า่ มนั ยงั ไมใ่ ชเ่ วลา
วนั น้ี ฉนั เจอคำ� ตอบใหก้ บั ตวั เองและผองเพอื่ น พวกเราไดเ้ จอ
กับแม่มดอารี แม่มดแสนสวยจากนิทานเด็ก ซึ่งใจดีที่สุด พร้อมท่ีจะ
หนนุ เสรมิ พวกเราทกุ อยา่ ง อยากทำ� อะไรกข็ อใหบ้ อก เพยี งพวกเรามี

110 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ความตง้ั ใจ มคี วามพยายาม ทกุ อยา่ งจะเกดิ ขนึ้ ไดอ้ ยา่ งกบั เนรมติ เธอ
คอื ปา้ รงุ่ ของพวกเรา ปา้ รงุ่ คอื แมม่ ดอารี ผทู้ บ่ี นั ดาลใหต้ น้ กลา้ เขม้ แขง็
ตอ่ ยอดขน้ึ มาเปน็ ตน้ กลา้ พนั ธใ์ุ หม่ พรอ้ มกา้ วเดนิ ไปขา้ งหนา้ ไมว่ า่ จะมี
อปุ สรรคมากเพยี งใด เรากพ็ รอ้ มลยุ เสมอ เพราะพวกเรามพี น้ื ทป่ี ลอดภยั
ทปี่ ลอดภยั จรงิ ๆ พวกเราสามารถพดู และทำ� ทกุ อยา่ งได ้ โดยมผี ใู้ หญใ่ จดี
คอยแนะนำ� หนนุ เสรมิ
พวกเราดีใจมากท่ีได้รับโอกาสจากโครงการพัฒนาศักยภาพ
ครแู ละเดก็ นอกระบบ โดยเครอื ขา่ ยเชงิ พน้ื ทภี่ าคใตต้ อนลา่ ง ทำ� ใหเ้ รา
สามารถรวมตวั กนั อยา่ งเขม้ แขง็ อกี ครงั้ ขบั เคลอื่ นงานตา่ ง ๆ ไปขา้ งหนา้
อยา่ งมน่ั คงขนึ้ รสู้ กึ ไดถ้ งึ ความมงุ่ มนั่ ทมุ่ เทของเพอื่ น ๆ ทหี่ ลดุ ออกจาก
ระบบการศกึ ษา เพอ่ื น ๆ ไดร้ บั โอกาสใหฝ้ กึ ทกั ษะอาชพี ตา่ ง ๆ ตาม
ความตอ้ งการและความถนดั ของตวั เอง จนสามารถสรา้ งอาชพี สรา้ ง
งาน มผี ลติ ภณั ฑจ์ ำ� หนา่ ย มรี ายไดท้ เี่ กดิ ขนึ้ จากนำ�้ พกั นำ�้ แรงของตวั เอง
สามารถสรา้ งความภมู ใิ จใหก้ บั ครอบครวั และพอ่ แมไ่ ด้
หลงั จากวนั นน้ั ผา่ นมาเกอื บครงึ่ ปี เดก็ หลงั หอ้ ง เดก็ ตดิ เกมส์
เดก็ ไรค้ า่ สามารถกลบั มายนื ในสงั คมไดอ้ กี ครงั้ ดว้ ยความภาคภมู ิ พวกเรา
แบง่ งานแบง่ หนา้ ทค่ี วามรบั ผดิ ชอบตามความถนดั เราจดั ตงั้ คณะทำ� งาน
เพอื่ บรหิ ารจดั การกลมุ่ ใหเ้ ปน็ ระบบมากขนึ้ เพอ่ื น ๆ ทเ่ี รยี นรฝู้ กึ ทกั ษะ
ดา้ นชา่ งตา่ ง ๆ กแ็ ยกกนั ทำ� งานตามทไ่ี ดเ้ รยี นรมู้ า
กลมุ่ ซอ่ มมอเตอรไ์ ซค์ มรี า้ นเลก็ ๆ อยทู่ ต่ี ำ� บลบาโระ๊ รบั ปะ
เปลยี่ นยาง ถา่ ยนำ้� มนั เครอื่ ง เปลยี่ นกา้ นลอ้ หมุ้ เบาะ มรี ายไดส้ ามารถ
เลยี้ งตวั เองได้ มเี วลาอยดู่ ว้ ยกนั ในกลมุ่ เพอ่ื น ไดท้ ำ� งานดว้ ย พดู คยุ กนั ไป
หยอกลอ้ กนั อยา่ งมคี วามสขุ
กลมุ่ ชา่ งตดั ผม เราเปดิ รา้ นเลก็ ๆ ไวท้ ศี่ นู ยย์ อ่ ยตำ� บลบาโระ๊ รบั
ตดั ผมในราคาไมเ่ กนิ 50 บาท กระแสตอบรบั พอสมควร พวกเพอ่ื น ๆ ยงั

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 111

อยากไปฝกึ ทกั ษะการออกแบบทรงผมและการตดั ผมแบบแฟชน่ั กลมุ่
นจ้ี ะมกี ารตดั ผมฟรใี หก้ บั ผสู้ งู อายแุ ละผปู้ ว่ ยตดิ เตยี ง ซง่ึ พวกเราจะไป
บรกิ ารใหถ้ งึ บา้ น
กลมุ่ ชา่ งเชอ่ื มโลหะ จะมเี พอ่ื น ๆ รบั ทำ� งานเชอ่ื มอยใู่ นพน้ื ที่
กวู งิ พวกเขารบั ซอ่ มงานเหลก็ ตา่ ง ๆ เชน่ เกา้ อใ้ี นโรงเรยี นตาดกี า ทำ� ราว
ตากผา้ ชนั้ วางรองเทา้ ชว่ งนเ้ี รากห็ า่ งหายกนั ไปบา้ ง จากสถานการณ์
โควดิ -19
กลุ่มงานช่างไฟฟ้า เพ่ือนของเราได้ไปท�ำงานเป็นลูกมือของ
ผใู้ หญ่ใจดีท่มี อบโอกาสให้เยาวชนไดม้ ีงานท�ำ มีรายได้ และไดเ้ รียนรู้
วชิ าชพี ทกั ษะตา่ ง ๆ เพมิ่ เตมิ
กลมุ่ ตดั เยบ็ เสอื้ ผา้ เพอ่ื นของเราไดฝ้ กึ เรยี นการตดั เยบ็ กบั ครพู ี่
เลยี้ งคนสวยอยา่ งนา้ มสั นอกเวลาเรยี น ทำ� กนั ไปดว้ ยใจรกั ตอนนเี้ พอ่ื น ๆ
ไดร้ บั โอกาสจากทางผใู้ หญใ่ จดใี หต้ ดั เยบ็ ชดุ อาบายะจำ� นวน 40 ชดุ นบั
เปน็ โอกาสดมี าก ๆ เลยทเี ดยี ว
กลมุ่ เบเกอร่ี เพอื่ น ๆ รวมตวั กนั เรยี นรกู้ ารทำ� ขนมตา่ ง ๆ จาก
น้าดี ครูพ่ีเล้ียงอีกคนที่น่ารักกับพวกเราเสมอ อยากกินอะไรให้บอก
อยากทำ� อะไรไดห้ มด ตอนนร้ี อใหห้ มดสถานการณโ์ ควดิ -19 พวกเราจะ
เปดิ ตวั ตน้ กลา้ คาเฟ่ เพอื่ เปน็ ทร่ี วมตวั ของสมาชกิ ตน้ กลา้ ฯ ในการทำ�
อาหาร เครอ่ื งดม่ื และขนมขายในชมุ ชน
มาถึงกลุ่มสุดท้ายท่ีท�ำให้พวกเราภูมิใจในความเป็นเยาวชน
ต้นกล้าพันธุ์ใหม่ คือ กลุ่มไม้ไผ่ ซึ่งเริ่มแรก พวกเราไปเรียนรู้การท�ำ
เฟอรน์ เิ จอรไ์ มไ้ ผจ่ ากครเู ขยี ว ทำ� เกา้ อ้ี ทำ� โตะ๊ แตม่ าพฒั นาตวั เองจาก
โจทยข์ องปา้ รงุ่ ใหค้ ดิ งานเลก็ ๆ แตม่ รี าคา นา่ สนใจ สง่ ขายงา่ ย ทำ� ให้
พวกเรามผี ลติ ภณั ฑข์ องกลมุ่ คอื ชดุ กาแฟกำ� ปง ซง่ึ เรามไี มไ้ ผท่ ลี่ กู คา้
สามารถออกแบบไดต้ ามตอ้ งการ นำ� ภาพมาเลเซอรล์ งบนชน้ิ งาน สรา้ ง
มลู คา่ เพม่ิ ใหก้ บั สนิ คา้ จากภาพลายเสน้ ทผี่ า่ นฝมี อื การวาดจากเยาวชนใน

112 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ระบบ สง่ ตอ่ สกู่ ารสรา้ งรปู ภาพบนชนิ้ งานดว้ ยฝมี อื ของเยาวชนนอกระบบ
ทพี่ วกเรารว่ มดว้ ยชว่ ยกนั ผลติ ชนิ้ งานขนึ้ มาตามความตอ้ งการของลกู คา้
จนเปน็ ทส่ี นใจของตลาด ไดร้ บั ออเดอรเ์ ขา้ มาเรอ่ื ย ๆ
นอกจากนน้ั ทมี ครพู เี่ ลย้ี ง ทป่ี รกึ ษาของพวกเรา ยงั ชว่ ยกนั
ทำ� ผลติ ภณั ฑก์ ระเปา๋ สานเสน้ พลาสตกิ วางจำ� หนา่ ย ชว่ ยหารายไดม้ า
สนบั สนนุ คา่ ขนมในการทำ� กจิ กรรมของพวกเราอกี ดว้ ย โดยการบรหิ าร
จดั การรายรบั รายจา่ ย เราจะทำ� บญั ชเี อาไว้ เพอื่ ใหท้ ราบตน้ ทนุ กำ� ไร
และนำ� รายไดส้ ว่ นหนงึ่ มาทำ� กจิ กรรมสาธารณประโยชน์ คนื กำ� ไรใหส้ งั คม
ฉนั และเพอ่ื นๆ ภมู ใิ จกบั การเปลย่ี นแปลงตวั เองในครงั้ นเ้ี ปน็
อยา่ งมาก พวกเรามองเหน็ ทางทจี่ ะพฒั นาตวั เองไปขา้ งหนา้ กา้ วผา่ นคำ�
วา่ “เดก็ เลว” ไปไดอ้ ยา่ งภาคภมู ิ พวกเราไมใ่ ชแ่ คว่ ยั รนุ่ หลงั เขา แตพ่ วก
เราคอื คนทจ่ี ะนำ� การเปลย่ี นแปลงมาสชู่ มุ ชน พวกเราเชอ่ื อยา่ งนน้ั
ขอบคณุ ผใู้ หญใ่ จดที กุ ทา่ นทม่ี อบโอกาสดี ๆ ใหเ้ ยาวชนชายแดน
ใต้ เดนิ ไปสจู่ ดุ หมาย
พวกเราสญั ญาวา่ จะทำ� ใหด้ ที ส่ี ดุ

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 113

114 โอกาส สันติภาพ ความรัก

“ทุกการงานทน่ี ำ�ไปสคู่ วามดี”

มฮู ำ�หมัดอาลี วาเต๊ะ
ชว่ งสายของวนั หยดุ (วนั ท่ี 26 พฤษภาคม 2564 ; วนั วสิ าขบชู า)
อาจารยอ์ าลี ไดย้ นิ เสยี งขอ้ ความจากแอพพลเิ คชน่ั messenger ดงั ขน้ึ
ทำ� ใหต้ น่ื ขนึ้ มาจากการนอนพกั ผอ่ น และเปดิ ipad เพอ่ื อา่ นขอ้ ความ ใน
chat ...
ไมม่ ชี อ่ื /ไมม่ รี ปู โปรไฟล์ : อสั สะลามอุ ะลยั กมุ
Al wateh : วะอะลยั กมุ สลาม
ไมม่ ชี อื่ /ไมม่ รี ปู โปรไฟล์ : สบายดไี หมครบั อาจารย์
Al wateh : อลั ฮมั ดลุ ลิ ลาห์ สบายดคี รบั ใครนิ ไมเ่ หน็ มรี ปู เลย
ไมม่ ชี อื่ /ไมม่ รี ปู โปรไฟล ์ : ผมเองครบั (สง่ รปู การต์ นู )
Al wateh : ใครอะ ไมค่ นุ้ เลย
ไมม่ ชี อ่ื /ไมม่ รี ปู โปรไฟล์ : อคั ยาร ครบั
Al wateh : ออ้ วา่ ไง สบายดไี หม
ไมม่ ชี อ่ื /ไมม่ รี ปู โปรไฟล์ : สบายดคี รบั อาจารยท์ ำ� อะไรอยคู่ รบั
Al wateh : นอนเลน่ เรอ่ื ย ๆ เธอละ่
ไมม่ ชี อ่ื /ไมม่ รี ปู โปรไฟล ์ : กค็ ยุ กบั อาจารยอ์ ยไู่ งครบั
Al wateh : 555 เออเนอะ ถกู ของเธอ วา่ แตม่ อี ะไรถงึ ทกั มาได้
ไมม่ ชี อ่ื /ไมม่ รี ปู โปรไฟล์ : กจ็ ะบอกอาจารยว์ า่ ผมจะไมไ่ ปเรยี น
ทป่ี อเนาะนน้ั แลว้ ครบั
Al wateh : อา้ ว ทำ� ไมละ่ เกดิ อะไรขนึ้ !!!

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 115

‫ اخيار‬อ่านว่า “อัคยาร” มาจากภาษาอาหรับ เป็น ‫ج�ع‬
(พหพู จน)์ ของคำ� วา่ �‫ خ ي‬ซงึ่ แปลวา่ “ทกุ การงานทน่ี ำ� ไปสคู่ วามด”ี เปน็
บตุ รคนท่ี 3 จากจำ� นวนพนี่ อ้ งทงั้ หมด 5 คน เกดิ ในครอบครวั ของชาว
ประมง ปจั จบุ นั อาศยั อยกู่ บั ครอบครวั เนอื่ งจากสถานการณก์ ารแพร่
ระบาดของเชอ้ื โควดิ -19 ทำ� ใหส้ ถาบนั ศกึ ษาปอเนาะปดิ บวกกบั เขาได้
ตัดสินใจและปรึกษากับครอบครัวแล้วว่าจะไม่ไปเรียนท่ีสถาบันศึกษา
ปอเนาะแหง่ นนั้ แลว้ เนอ่ื งจากทต่ี ง้ั อยไู่ กลจากบา้ น และตอ้ งเสยี คา่ อาหาร
เดอื นละ 1,200 บาท พส่ี าวกำ� ลงั เรยี นในระดบั อดุ มศกึ ษาในมหาวทิ ยาลยั
ช่ือดังแห่งหน่ึงในจังหวัดยะลา และพ่ีชายก�ำลังศึกษาอยู่ในระดับช้ัน
มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 5 ในโรงเรยี นเอกชนสอนศาสนาอสิ ลามชอื่ ดงั แหง่ หนงึ่
ในจงั หวดั นราธวิ าส นอกจากนมี้ นี อ้ ง ๆ อกี สองคนกำ� ลงั ศกึ ษาในระดบั
ชนั้ ประถมศกึ ษาทโ่ี รงเรยี นใกลบ้ า้ น
ทำ� ใหเ้ ขาตดั สนิ ใจทจี่ ะไมไ่ ปเรยี นตอ่ เพอื่ ประหยดั คา่ ใชจ้ า่ ยของ
ครอบครวั และตอ้ งการทำ� งานหารายไดเ้ สรมิ เพอื่ พฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ของ
ครอบครวั ตอ่ ไป
“อคั ยาร” เดก็ หนมุ่ อายุ 16 ปี จากชมุ ชนปาตาบาระ ต.ปะเส
ยะวอ อ.สายบรุ ี จ.ปตั ตานี เปน็ หนง่ึ ในเยาวชนนอกระบบฯ ทเี่ ขา้ รว่ ม
โครงการสนบั สนนุ การพฒั นาครแู ละเดก็ นอกระบบการศกึ ษาโดยเครอื
ขา่ ยเชงิ พน้ื ท่ี : ภาคใตต้ อนลา่ ง (พทั ลงุ ปตั ตานี ยะลา และนราธวิ าส)
กลุ่มช่างไฟฟ้า ที่สถาบันศึกษาปอเนาะมัดรอซะห์ตะห์ฟิซุลกุรอานดา
รลุ อามาน หมทู่ ี่ 2 ต.หว้ ยกระทงิ อ.กรงปนิ งั จ.ยะลา โดยการไดร้ บั การ
สนบั สนนุ จาก กศน. อ.กรงปนิ งั จ.ยะลา ซง่ึ ประสานงานโดย อาจารย์
มฮู ำ� หมดั อาล ี วาเตะ๊ ซงึ่ รบั ผดิ ชอบพนื้ ทดี่ งั กลา่ ว
อคั ยาร เลา่ ใหฟ้ งั วา่ สมยั กอ่ นชมุ ชนปาตาบาระเปน็ ทร่ี าบสงู
ชาวบา้ นสว่ นใหญท่ ำ� การเกษตร มอี ยคู่ รงั้ หนงึ่ นำ้� คลองและนำ�้ ทะเลไหล
มารวมกนั จงึ เกดิ เปน็ นำ้� กรอ่ ย ชาวบา้ นในพน้ื ทไ่ี มส่ ามารถทำ� การเกษตร

116 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ได้ ทำ� ใหไ้ มม่ อี าชพี จากนน้ั คนในชมุ ชนกเ็ รม่ิ มาทำ� ประมงพน้ื บา้ น แมบ่ า้ น
หนั มาสานกระจดู ฉกี ใบจากตากขายเพอ่ื ทำ� ยาสบู สว่ นยายของอคั ยารไป
รบั ปลาจากชาวประมงมาตากแหง้ ทำ� ปลาเคม็ สรา้ งอาชพี แกค่ รอบครวั
จากนนั้ สมาชกิ ในชมุ ชนจงึ เรม่ิ หนั มาทำ� บา้ ง เมอ่ื เหน็ วา่ สามารถสรา้ งราย
ไดใ้ หแ้ กค่ รอบครวั ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี
Akhyar : อาบี (พอ่ ) บอกวา่ สง่ เรยี นไดเ้ ฉพาะปนี ี้ อาบแี กแ่ ลว้
อาจจะไมม่ เี งนิ สง่ ใหเ้ รยี น ตอ้ งทำ� งานเลย้ี งตวั เอง และตอ้ งตอ่ กศน.ดว้ ย
ใหจ้ บ ม.6
Al Wateh : จะทำ� งานอะไร คดิ วา่ ชวี ติ การทำ� งาน มนั งา่ ยหรอื
Akhyar : ไมง่ า่ ยหรอก ผมคนไมเ่ รยี น ตอ้ งอดทน
Al Wateh : ใจเยน็ ๆ มอี ะไรคอ่ ย ๆ เลา่ มา อาจารยย์ นิ ดรี บั ฟงั
และพรอ้ มชว่ ยเสมอ
Akhyar : ขอบคณุ ครบั ลงุ ของผมเปน็ ผรู้ บั เหมาเดนิ สายไฟ ผม
จะไปทำ� งานกบั ลงุ เพราะมพี น้ื ฐานชา่ งไฟแลว้ ชว่ งทเี่ รยี นในปอเนาะ
โครงการสนบั สนนุ การพฒั นาครแู ละเดก็ นอกระบบการศกึ ษา
โดยเครอื ขา่ ยเชงิ พน้ื ท่ี : ภาคใตต้ อนลา่ ง (พทั ลงุ ปตั ตานี ยะลา และ
นราธวิ าส) พนื้ ทอี่ ำ� เภอกรงปนิ งั จงั หวดั ยะลา มเี ยาวชนนอกระบบฯ ทง้ั
สน้ิ 100 คน จากการทำ� แบบสอบถามและประชมุ ระดมสมองทำ� ใหม้ ขี อ้
สรปุ วา่ เยาวชนนอกระบบฯ ในสถาบนั ปอเนาะ ฯ สนใจทจ่ี ะฝกึ อบรม
หลกั สตู รอาชพี ทง้ั หมด 5 กลมุ่ อาชพี คอื 1.กลมุ่ เศรษฐกจิ พอเพยี ง (ปลกู
ผกั เลย้ี งปลา เลย้ี งไก)่ 2.กลมุ่ ชา่ งไฟฟา้ 3.กลมุ่ ชา่ งเชอื่ มเหลก็ 4.กลมุ่ ชา่ ง
กอ่ สรา้ ง และ 5.กลมุ่ ชา่ งซอ่ มจกั รยานยนต์ โดยแบง่ กลมุ่ ๆ ละ 20 คน
สถาบนั ศกึ ษาปอเนาะมดั รอซะหต์ ะหฟ์ ซิ ลุ กรุ อาน ดารลุ อามาน
ตง้ั อยเู่ ลขที่ เลขท่ี 48 หมทู่ ่ี 2 ต.หว้ ยกระทงิ อ.กรงปนิ งั จ.ยะลา มปี รชั ญา/
วสิ ยั ทศั น์ คอื มคี วามรู้ ใฝเ่ รยี นรู้ มคี ณุ ธรรม นำ� พาสงั คม กอ่ ตง้ั เมอื่ วนั ที่
20 พฤศจกิ ายน 2549 และจดทะเบยี นสถาบนั ปอเนาะฯ เมอื่ วนั ที่ 12

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 117

ธนั วาคม 2550 เลขทที่ ะเบยี น 3950100290236/2550 ดว้ ยความรว่ ม
มอื ของชาวบา้ น หมบู่ า้ นแบหอ หมบู่ า้ นตปู า และชาวบา้ นในพนื้ ทต่ี ำ� บล
หว้ ยกระทงิ เปน็ สว่ นใหญ่ ปจั จบุ นั กอ่ ตง้ั มาเปน็ เวลา 14 ปี โดยมนี าย
ฮารน ดีเยาะ ต�ำแหน่งโต๊ะครู เป็นผู้บริหารสถาบันศึกษาปอเนาะฯ
นายมะสอและ ดเี ยาะ ตำ� แหนง่ โตะ๊ อหิ มา่ ม เปน็ รองผบู้ รหิ ารสถาบนั
ศึกษาปอเนาะฯ นายอายุ เจะมิง ต�ำแหน่งคอเต็บ เป็นรองผู้บริหาร
สถาบนั ศกึ ษาปอเนาะ และมผี ชู้ ว่ ยโตะ๊ ครรู วม 17 คน ปจั จบุ นั มผี เู้ รยี น
ทงั้ สนิ้ ประมาณ 300 คน (มาจากในพนื้ ท่ี และตา่ งจงั หวดั )
สถาบนั ศกึ ษาปอเนาะแหง่ นมี้ รี ะบบการจดั การเรยี นการสอน
3 ระบบ คอื 1.ระบบฮาฟซิ (ทอ่ งจำ� อลั กรุ อาน) 2.ระบบสอนกตี าบ (ฝกึ
อา่ นและเขยี นภาษาอาหรบั และภาษามลาย)ู 3.ระบบสอนสามญั (กศน.)
ระดบั ม.ตน้ และ ม.ปลาย และมกี ารสง่ เสรมิ กจิ กรรมดา้ นทกั ษะอาชพี
โดยการสร้าง “ห้องเรียนอาชีพ” ข้ึนเพ่ือให้ผู้เรียนในสถาบันศึกษา
ปอเนาะไดฝ้ กึ ทกั ษะอาชพี ดา้ นตา่ ง ๆ ไปพรอ้ ม ๆ กบั การเรยี นดา้ นศาสนา
และ กศน. ประกอบดว้ ย 1.กลมุ่ อาชพี ดา้ นการเกษตร (เศรษฐกจิ พอเพยี ง)
เชน่ 1.1 การเลย้ี งปลาดกุ 1.2 การเลยี้ งไกพ่ นื้ บา้ น 1.3 การปลกู พชื ผกั
สวนครวั เปน็ ตน้ 2.กลมุ่ อาชพี ดา้ นงานชา่ ง เชน่ 2.1 ชา่ งกอ่ สรา้ ง ฉาบปนู
ทาส ี 2.2 ชา่ งไฟฟา้ 2.3 ชา่ งเชอื่ มโลหะ และ 2.4 ชา่ งซอ่ มจกั รยานยนต์
นอกจากน้ี มกี ารสง่ เสริมกจิ กรรมด้านการพฒั นาทกั ษะชวี ิต
ประกอบดว้ ย 1.อบรมใหค้ วามรู้ เรอื่ งโทษภยั ของยาเสพตดิ 2.การรจู้ กั
พงึ่ พาตนเอง เชน่ ทำ� กบั ขา้ ว ซกั ผา้ การดแู ลรกั ษาความสะอาด เปน็ ตน้
3.ออกดะวะห์ 24 ชว่ั โมง (ทมี่ สั ยดิ ตา่ งหมบู่ า้ นใกล้ ๆ สถาบนั ศกึ ษาปอ
เนาะฯ) รวมถงึ การสง่ เสรมิ กจิ กรรมดา้ นการพฒั นาสงั คม และ ชมุ ชน
เช่น 1.ทุก ๆ เย็นของวันอาทิตย์ในแต่ละสัปดาห์ จะหมุนเวียนส่งผู้
เรยี นไปพบปะเยยี่ มเยยี นชาวบา้ น 2.สง่ ตวั แทนผเู้ รยี นไปเปน็ อหิ มา่ มนำ�

118 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ละหมาดในชว่ งเดอื นรอมฎอน (ถอื ศลี อด) 3.สง่ ผเู้ รยี นไปชว่ ยทำ� บญุ งาน
ศพ ละหมาดศพ และอา่ นอลั กรุ อาน 4.ทกุ ๆ วนั ศกุ รจ์ ะสง่ ตวั แทนไปอา่ น
คตุ บะหท์ ม่ี สั ยดิ 5.เวลามงี านชมุ นมุ ดะวะหท์ ม่ี รั กสั ตาเซะ จะสง่ ตวั แทนไป
ใหบ้ รกิ ารผทู้ มี่ าชมุ นมุ และพฒั นาสถานที่ ทงั้ กอ่ นและหลงั จดั งาน และยงั
มกี ารสง่ เสรมิ กจิ กรรมดา้ นกฬี าและนนั ทนาการ คอื 1.ตอนเยน็ ของทกุ ๆ
วนั สง่ เสรมิ ใหเ้ ลน่ กฬี าเพอื่ ออกกำ� ลงั กาย เปน็ เวลา 1 ชว่ั โมง ตง้ั แตเ่ วลา
16.30–17.30 น. 2.วนั หยดุ เรยี นประจำ� สปั ดาหเ์ ปน็ เวลา 1 วนั (วนั เสาร)์
3.ทกุ ๆ 4 เดอื น จะจดั มหกรรมกฬี าเพอ่ื สรา้ งความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งผเู้ รยี น
1 ครง้ั
Al Wateh : เธอจะทำ� ไหวหรอ ยงั เดก็ อยเู่ ลย มนั เสยี่ งอนั ตราย
นะ คยุ กบั พอ่ แมแ่ ลว้ ยงั พอจะมที างอน่ื ไหม ขายของออนไลน์ แบบนลี้ ะ่
สนใจไหม
Akhyar : ผมพดู ไมค่ ลอ่ ง พดู ตดิ ดว้ ยครบั
Al Wateh : ชว่ งแรก ๆ แคโ่ พสตใ์ นเฟซบกุ๊ กอ่ น พอคนสนใจ
เขากจ็ ะทกั มาถามเอง หลงั จากนน้ั คอ่ ยไลฟ์ อาจจะขอใหพ้ สี่ าว พช่ี าย มา
ชว่ ยไลฟก์ อ่ นกไ็ ด้ คอ่ ย ๆ ดเู ขาทำ� คอ่ ย ๆ ฝกึ ไป ในหมบู่ า้ นพอจะมขี องดี
ของขน้ึ ชอื่ อะไรไหม ทพ่ี อจะเอามาขายออนไลนไ์ ด้
Akhyar : มคี รบั บา้ นผม มปี ลาเคม็ อรอ่ ย แตต่ อ้ งซอื้ ของเคา้
กอ่ น บา้ นผมไมม่ เี งนิ
Al Wateh : ดเี ลย ๆ ลองไปคยุ กบั บา้ นทเ่ี ขาทำ� ปลาเคม็ ดนู ะ
วา่ ถา้ จะขอเอามาขายออนไลนก์ อ่ นไดไ้ หม พอมยี อดออเดอรจ์ ากลกู คา้
แลว้ ลกู คา้ โอนเงนิ มาให้ คอ่ ยเอามาจา่ ยใหเ้ จา้ ของปลา เพราะตอนนเี้ รา
ไมม่ เี งนิ ลงทนุ เลยสกั บาท แลว้ เกบ็ เงนิ กำ� ไรไวเ้ รยี น งานสมยั นไ้ี มจ่ ำ� เปน็
ตอ้ งใชแ้ รง แคเ่ รารจู้ กั ใชส้ มอง คดิ เยอะ ๆ อาจารยม์ องวา่ มนั เปน็ โอกาส
ทดี่ มี าก ๆ เลยทเี่ ธอจะหาเงนิ เขา้ บา้ นทด่ี ที สี่ ดุ ในตอนนี้

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 119

120 โอกาส สันติภาพ ความรัก

Akhyar : ยอ ๆ อนิ ซาอลั ลอฮ. นา่ สนใจมากเลยครบั อาจารย์
Al Wateh : เอาเลย เรม่ิ เลย ไปคยุ วนั นเี้ ลย เรมิ่ เรว็ สำ� เรจ็ เรว็
มเี งนิ เรว็ สมยั นคี้ นเขานยิ มสง่ั ของออนไลน์ ชอบอยบู่ า้ น สง่ั ของ โอนเงนิ
แลว้ ของกม็ าสง่ ถงึ หนา้ ประตบู า้ น ลองหาคลปิ ของบงั ฮาซนั อาหารทะเล
ตากแหง้ ในยทู บู ดนู ะ เขากเ็ รมิ่ ตน้ จากไมม่ อี ะไรเลย เขาทำ� ได้ เรากต็ อ้ ง
ทำ� ได้
Akhyar : ยอ ๆ ตรมี อกาเซะ จะคยุ กบั คนในบา้ นดู
วนั ตอ่ มา ........
Akhyar : อาจารย์ ๆ แมเ่ หน็ ดว้ ย (สตกิ๊ เกอรห์ นา้ ยมิ้ 3 หนา้ )
Al Wateh : ลยุ เลย !!
Akhyar : ผมไมก่ ลา้
Al Wateh : ยอ้ นไปดคู ลปิ บงั ฮาซนั ใหม่
Akhyar : คบั ( สตกิ เกอรร์ ปู หวั ใจ )
หลายวนั ผา่ นไป ..................................
Akhyar : สง่ รปู ปลาเคม็ ใสถ่ งุ ซลี
Al Wateh : เยยี่ มเลย แตอ่ าจารยว์ า่ ยงั ขาดอะไรไปนดิ หนงึ่ ถา้
เรามแี บรนดเ์ ปน็ ของตวั เองตดิ ไว้ มสี ตกิ เกอรส์ วย ๆ จะทำ� ใหส้ นิ คา้ ของเรา
ดดู ี มคี วามนา่ เชอ่ื ถอื ลกู คา้ จดจำ� สนิ คา้ ของเราไดง้ า่ ย และขายไดร้ าคาสงู
ขน้ึ นะ
Akhyar : ทำ� ยงั ไงอะจารย์ ผมทำ� ไมเ่ ปน็
Al Wateh : เดยี๋ วอาจารยจ์ ะลองออกแบบใหด้ นู ะ ขอขอ้ มลู
ชอื่ แบรนด์ ทอี่ ยู่ และเบอรต์ ดิ ตอ่ ดว้ ยครบั
Akhyar : Akhyar (อคั ยาร) ปลาเคม็ สด สะอาด อรอ่ ย
ปาตาบาระ ปะเสยะวอ สายบรุ ี โทร. 098 073 0940, 090 921 8214

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 121

Al Wateh : สง่ รปู สตกิ เกอรท์ อี่ อกแบบเสรจ็ แลว้
Akhyar : วา้ ว สวย เอาแบบนเี้ ลยครบั อาจารย์ ทำ� สตกิ เกอร์
แบบนอ้ี กี อนั ไดไ้ หมคบั เกยี่ วกบั เบเกอรี่ ขนมปงั เคก้ ของอมุ มี (แม)่ จะ
ขายออนไลนด์ ว้ ย (สง่ รปู ขนม 5 รปู )
วนั ตอ่ มา .........................
Akhyar : (สง่ รปู สตกิ เกอรท์ พ่ี มิ พจ์ ากรา้ น) พอ่ ไปทำ� ทรี่ า้ นแลว้
นะครบั อาจารย์ แผน่ ละ 40 บาท ได้ 70 ดวง
Al Wateh : (กดไลค์ ตวั โตทสี่ ดุ )
16 มถิ นุ ายน 2564 เวลา 21.12 น.
Akhyar : (สง่ รปู แคปเจอรห์ นา้ จอ ทโี่ พสตข์ าย ในเฟสบกุ๊
ชอ่ื “ใบไม้ สเี ขยี ว”)
ขายไดแ้ ลว้ ครบั จารย์
(สตกิ เกอรห์ นา้ ยมิ้ มคี วามสขุ )
เปน็ คนจากจงั หวดั อบุ ลราชธานี
สัง่ ปลาหางแขง็ 1 แพ็ก และปลาเม็ดขนุนอีก 1 แพก็ คา่ ส่ง
35 บาทเอง
ขอบคณุ อาจารยม์ ากเลยครบั สำ� หรบั ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ ง
ตอนนท้ี ง้ั แม่ พส่ี าว และพช่ี าย ตา่ งชว่ ยกนั โพสตข์ ายกนั หมด
เลยครบั
Al Wateh : ดว้ ยความยนิ ดคี รบั
ทกุ ๆ การงานทนี่ ำ� ไปสคู่ วามดี ยอ่ มนำ� ไปสคู่ วามสำ� เรจ็ ” อนิ
ซาอลั ลอฮ. (หากเปน็ ความประสงคข์ องอลั ลอฮ.)
Akhyar : (กดหวั ใจทขี่ อ้ ความ)

122 โอกาส สันติภาพ ความรัก

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 123

124 โอกาส สันติภาพ ความรัก

กะเบ่อ...เบรอ่ นิ!

ปฐมาวดี ทองธรรมชาติ

วยั รนุ่ คอื วยั ทม่ี คี วามฝนั ความหวงั รกั อสิ ระ ฉนั มอี สิ รภาพ
ทางความคดิ มจี นิ ตนาการ
ในความเปน็ ตวั ฉนั อยากทจี่ ะทำ� ความฝนั ของฉนั ใหเ้ ปน็ จรงิ ฉนั
คน้ พบตวั เองในแบบของฉนั ฉนั กา้ วออกมาหาประสบการณใ์ นโลกกวา้ ง
ดว้ ยการกา้ วออกมาจากชวี ติ ในรว้ั มหาวทิ ยาลยั เพอ่ื ใชท้ กั ษะชวี ติ ในแบบ
ของฉนั ในการเตบิ โตขนึ้ เปน็ ผใู้ หญ่ คดิ วา่ ตวั เองเปน็ วยั รนุ่ มไี ฟ ไฟแหง่
ความคดิ ในตอนนน้ั ฉนั มองวา่ การปลกู ฝงั คา่ นยิ ม “ยง่ิ เรยี นเกง่ ยง่ิ เรยี น
สงู ยง่ิ มอี าชพี มนั่ คง ยง่ิ ประสบความสำ� เรจ็ ” ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งจรงิ เพราะฉนั เหน็
หลายคนจบปรญิ ญาตรอี อกมาวา่ งงาน การเขา้ ถงึ ขอ้ มลู ทางอนิ เตอรเ์ นต็
การเปดิ กวา้ งของระบบตา่ ง ๆ
ทำ� ใหฉ้ นั มคี ำ� ถามกบั ตวั เองวา่ ทำ� ไมเราตอ้ งเรยี นในหอ้ งเรยี น
ตอ้ งเนน้ การอา่ น ทอ่ งจำ� แทนการทำ� ใหร้ จู้ รงิ

ฉนั : พอ่ –แม่ ลกู ขอหลบ(กลบั ) บา้ นนะ ไม่
อยากเรยี นแลว้ พอ่ : ไมไ่ ดแ้ หละ เรยี นไปเปน็ ปแี ลว้ หลบ
ฉนั : ลกู ทำ� ไดน้ ิ ใหล้ กู หลบนะ
มาบา้ นลกู จะทำ� ไหร?่ พอ่ : เงยี บ (ไมม่ คี ำ� พดู ใด ๆ ออกมา)



เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 125

ฉนั รวู้ า่ พอ่ ผดิ หวงั ในตวั ฉนั พอ่ อยากเหน็ ฉนั เรยี นจบออกมา มี
งานทำ� มน่ั คง และแอบไดย้ นิ พอ่ พดู กบั แมว่ า่ “หมดไปหลายบาทแลว้ นนั่
หลกั แสนแลว้ นะ”
ฉนั กระซบิ กบั ตวั เองเบา ๆ วา่ “เดย๊ี วลกู หลบมาหาเบยี้ คนื ให้
พอ่ นะ”
เมอ่ื ฉนั มานง่ั คยุ กบั แมแ่ คส่ องคน ทำ� ใหเ้ กดิ ความมนั่ ใจ ฉนั โชค
ดที แ่ี มเ่ ขา้ ใจในตวั ตนของฉนั หรอื จะเพราะแมข่ เ้ี กยี จรำ� คาญ กไ็ มอ่ าจเดาได้
ฉนั : แมว่ า่ พรอื่ (วา่ ยงั ไง) ลกู หลบมาอยบู่ า้ นนะ
แม่ : ไหนวา่ รกั ทะเล (ฉนั เรยี นมหาวทิ ยาลยั วลยั ลกั ษณ์ คณะ
วศิ วกรรมศาสตร์ หลกั สตู รเทคโนโลยกี ารจดั การทรพั ยากรทางทะเลและ
ชายฝง่ั )
ฉนั : มนั ไมใ่ ชท่ ช่ี อบ ไมเ่ หมอื นทค่ี ดิ
แม่ : อมื !! อยไู่ มห่ รอยแหละ
ฉนั : ลนุ้ ระลกึ ถกู หลา่ ว!! : ไมพ่ รอ่ื กะแมใ่ หเ้ รยี นลกู กเ็ รยี น
แม่ : เดยี๊ วคอ่ ยชว่ นพอ่ ไปขนของหลบ
เย!้ ! ฉนั จำ� สายตาของแมใ่ นวนั นนั้ ไดด้ ี แมไ่ มไ่ ดร้ สู้ กึ ผดิ หวงั ในตวั
ฉนั แมย่ งั ยมิ้ และพดู กบั ฉนั วา่ “คอ่ ยถา้ ฟงั 555” ฉนั กง็ งวา่ แมพ่ ดู อะไร
แตต่ อนนนั้ ไมไ่ ดต้ ดิ ใจ เพราะฉนั ไดใ้ นสงิ่ ทฉี่ นั ตอ้ งการแลว้
** ทำ� ไมเรายงั ตอ้ งเรยี นแบบมคี ำ� ตอบ ถกู หรอื ผดิ ในเมอื่ เรา
สามารถตอบคำ� ถามไดห้ ลากหลาย วชิ าเรยี นทส่ี อนตามหนงั สอื ในแบบ
เดมิ ๆ เรามสี ทิ ธคิ์ ดิ วเิ คราะห์ เรอื่ งราวทอี่ ยากรบู้ างเรอื่ ง Google บอก
ไดด้ กี วา่ ในตำ� ราทอี่ าจารยใ์ หท้ อ่ งสอบเสยี อกี แตเ่ รากย็ งั โดนบงั คบั ใหเ้ รยี น
แบบทอ่ งจำ� รว้ั มหาวทิ ยาลยั ไมใ่ ชค่ วามฝนั ของฉนั เสยี แลว้
ในวนั ทฉ่ี นั กลบั มาอยบู่ า้ น ฉนั ไมไ่ ดท้ ง้ิ การเรยี น ฉนั ลงทะเบยี น
เรยี นกบั มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช มเี วลาอยกู่ บั ตวั เอง ไดเ้ หน็ บา้ น
เกดิ ในบรบิ ทของชมุ ชนทเ่ี ยาวชนไมม่ สี ว่ นรว่ ม ฉนั ไดพ้ ดู คยุ กบั เพอ่ื น ๆ ทม่ี ี

126 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ความคดิ เหมอื นกนั รวมตวั กนั สรา้ งพลงั ของเยาวชน ขบั เคลอ่ื นกจิ กรรม
สรา้ งสรรค์ ในตอนนนั้ ฉนั รสู้ กึ หงดุ หงดิ กบั กรอบคดิ ของชมุ ชน ฉนั ขอแม่
เขา้ ประชมุ หมบู่ า้ น เกดิ ความรสู้ กึ วา้ วนุ่ กบั สงิ่ ทไ่ี ดร้ บั การสะทอ้ นกลบั มา
“ใสท่ ไี่ มเ่ รยี นละ่ ไปไมร่ ดิ เนาะ”
“แลว้ อทิ ำ� ไหรก่ นิ ใหแ้ มม่ งึ เลยี้ งเฮอ้ ”
“เสยี ดายนะ เรยี นเกง่ แตเ่ อาตวั ไมร่ อด”
“กะเบอ่ มนั เบรอ่ นิ สอบไดแ้ ลว้ ไมเ่ รยี น”
อยั ยะ!! ผใู้ หญเ่ ขาเอาอะไรเปน็ ตวั ชว้ี ดั
ฉนั กลบั มาหาคำ� ตอบใหต้ วั เอง ความรสู้ กึ ในตอนนนั้ นเ่ี ราไม่
เขา้ ใจผใู้ หญ่ หรอื ผใู้ หญไ่ มเ่ ขา้ ใจเรา เราไมอ่ ยากฟงั คำ� พดู พวกนน้ั และ
ผใู้ หญเ่ หลา่ นน้ั ไมเ่ คยคดิ จะฟงั เรา พวกเขามองวา่ เราเปน็ เดก็ โง่ อวดเกง่
อวดดี ตวั ฉนั มองพวกเขาวา่ เปน็ ผใู้ หญใ่ จแคบทก่ี ลวั การเปลย่ี นแปลง คดิ
และทำ� อะไรแบบเดมิ ๆ เราเหมอื นสอื่ สารกนั คนละภาษา คนละคลน่ื
ความถ่ี แมเ่ ดนิ เขา้ มาลบู หวั ฉนั
“พรอ่ื อะ ไดฟ้ งั แลว้ หมา้ ย 55555” เสยี งแมห่ วั เราะ บาดลกึ
เขา้ ไปในหวั ใจ “ทำ� ใหเ้ ขาแล (มอง) วา่ ลกู ทำ� ได”้ แมพ่ ดู แลว้ เดนิ ออกไป
ฉนั มองวา่ ตวั เองโตแลว้ ทำ� นนั่ ทำ� นไ่ี ดแ้ ลว้ คดิ เอง ตดั สนิ ใจเอง
ได้ เลอื กทางเดนิ ของตวั เอง แตใ่ นสายตาของผใู้ หญม่ องวา่ ฉนั ยงั เดก็ ขาด
ประสบการณย์ งั ตอ้ งการความชว่ ยเหลอื ตอ้ งทำ� ตามความคดิ ตามคำ�
แนะนำ� ของผใู้ หญ่ ไมม่ สี ทิ ธค์ิ ดิ ตา่ ง ฉนั และเพอื่ น ๆ ในขณะนน้ั เปน็ วยั
รนุ่ คนรนุ่ ใหมท่ รี่ อ้ นวชิ า อยากสรา้ งโลก สรา้ งอาณาจกั รในแบบทพี่ วก
เราอยากอยู่ อยากเปน็ สว่ นหนง่ึ ของการเปลยี่ นแปลง อยากมพี น้ื ทส่ี ว่ น
ตวั มเี วลา มโี อกาสสรา้ งตวั ตนของตวั เอง พวกเรารวมตวั กนั ขบั เคลอ่ื น
กจิ กรรมตา่ ง ๆ ปลกู ปา่ ตน้ นำ้� เกบ็ ขยะในชมุ ชน สอนหนงั สอื นอ้ ง ฝกึ รำ�

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 127

มโนราห์ เลน่ ดนตรี ทำ� ทมี ฟตุ บอล และแนน่ อน ผใู้ หญท่ กุ คนเคยผา่ นการ
เปน็ วยั รนุ่ มากอ่ น โดยหลกั ทฤษฎผี ใู้ หญเ่ ขา้ ใจเดก็ รนุ่ ใหม่ แตใ่ นความเปน็
จรงิ มนั ไมใ่ ชเ่ ลย
“โหมเดก็ เบลอ่ นี่ มนั หาเรอ่ื งไมไ่ ปเรยี น”
นค่ี อื ประโยคคำ� พดู ชน่ื ชมจากผนู้ ำ� ชมุ ชนของฉนั ในยคุ นน้ั เมอื่
โลกยงั คงเปดิ กวา้ ง ทำ� ใหเ้ ดก็ ๆ สามารถพดู คยุ เขา้ ถงึ กนั มากขน้ึ โดย
ผา่ นระบบการสอื่ สาร พวกเราเหน็ ปญั หาทต่ี อ้ งเผชญิ รว่ มกนั ปญั หาสง่ิ
แวดลอ้ มในชมุ ชนทท่ี วคี วามรนุ แรงขน้ึ เรอื่ ย ๆ บา้ นฉนั เปน็ พน้ื ทท่ี เี่ ปน็
ปา่ ตน้ นำ�้ มคี วามอดุ มสมบรู ณ์ สง่ นำ�้ ไปยงั พน้ื ทต่ี า่ ง ๆ ใหป้ ระชาชนไดใ้ ช้
วนั นนี้ ำ้� ในชมุ ชนมไี มพ่ อใช้ พวกผใู้ หญเ่ สนอวา่ ตอ้ งทำ� ฝาย ทำ� ทกี่ กั เกบ็ นำ�้
เดก็ ๆ อยา่ งเราคยุ กนั วา่ ตอ้ งหยดุ ทำ� ลายปา่ หยดุ หารายไดจ้ ากการขาย
ไมใ้ หญ่ สงิ่ ทสี่ ะทอ้ นกลบั มา “เบรอ่ แลว้ หลา่ วโหมเดก็ น”ี่ ฉนั เรม่ิ มองเหน็
ความหลากหลายของผคู้ น สงั คม ชมุ ชน รปู แบบการทำ� งาน วถิ ชี วี ติ ทแ่ี ตก
ตา่ ง บรบิ ทของการเอาตวั รอด ตา่ งคนตา่ งอยู่ สว่ นหนงึ่ พวกเราทำ� ได้ อกี
สว่ นหนง่ึ ไมส่ ามารถทำ� ใหผ้ ใู้ หญเ่ หลา่ นน้ั ยอมรบั ตวั ตนของพวกเรา ดว้ ย
เหตจุ ากคา่ นยิ มและกรอบคดิ แบบปดิ กนั้ อสิ ระทางความคดิ ไมย่ อมรบั
ความแตกตา่ ง
ฉนั และเพอ่ื น ๆ เรม่ิ หาคำ� ตอบในสงิ่ ทอ่ี ยากรู้ เราหาบทเรยี น
จากทกั ษะชวี ติ การคา้ ขาย การลงทนุ การจดั การตวั เอง สขุ ภาวะ พวก
เราพบวา่ โรงเรยี นไดส้ อนเราในหลาย ๆ เรอ่ื ง แมแ้ ตเ่ รอื่ งเพศศกึ ษาซง่ึ
เป็นเรื่องส�ำคัญในชีวิตจริง แต่ครูไม่กล้าที่จะสอน ฉันมองเห็นปัญหา
การถกู ลว่ งละเมดิ ทางเพศ การบลู ลก่ี ลนั่ แกลง้ กนั ในโรงเรยี น การแยก
เดก็ นกั เรยี นหนา้ หอ้ ง หลงั หอ้ งออกเปน็ เดก็ เรยี นกบั เดก็ เลว ปญั หาใหญ่
ทพี่ บบอ่ ยมาก เยาวชนกลายเปน็ คณุ แมว่ ยั ใส ตง้ั ทอ้ งในวยั เรยี น นคี่ อื

128 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ปญั หาทเ่ี กดิ ขนึ้ จรงิ ปญั หาทเ่ี กดิ กบั เดก็ แตค่ รแู ละโรงเรยี นไมก่ ลา้ ยอม
รบั ปญั หา เพราะกลวั การทำ� ใหเ้ สอ่ื มเสยี ชอื่ เสยี ง ปลอ่ ยใหเ้ ดก็ ออกไป
เผชิญชะตากรรมบนความไม่พร้อม ท�ำไมเยาวชนผู้ซ่ึงเป็นผู้ได้รับผล
กระทบโดยตรงกลบั ไมไ่ ดเ้ ปน็ แกนหลกั ในการหาทางแกป้ ญั หา ผใู้ หญว่ าง
ระบบการจดั การ คดิ แทน ทำ� แทน วางแผนเองหมด จนทกุ วนั นเ้ี ดก็ ๆ ท่ี
ตอ้ งออกจากโรงเรยี นมาอยแู่ บบหลดุ ลอย บางคนไมร่ ดู้ ว้ ยซำ�้ วา่ ลกู ทเี่ กดิ
มาจะตอ้ งเลยี้ งยงั ไง เยาวชนอยา่ งพวกเราแทบไมม่ บี ทบาทอะไรเลย ไม่
เคยอยใู่ นสายตาของผใู้ หญด่ ว้ ยซำ้�
อยากใหม้ องวา่ พวกเราสามารถทำ� อะไรไดม้ ากมาย หากใหเ้ รา
เขา้ ไปมสี ว่ นรว่ มออกความคดิ เหน็ จนทำ� ใหฉ้ นั และเพอ่ื น ๆ เรม่ิ รสู้ กึ ทอ้
หยดุ ความกระตอื รอื รน้ ทจ่ี ะทำ� เพอื่ ผอู้ นื่ แทบจะลม้ เลกิ ความคดิ ทร่ี สู้ กึ
วา่ ฉนั สามารถทำ� และเปน็ อะไรกไ็ ด้ ฉนั เรมิ่ กลบั มาอยกู่ บั ตวั เอง มองทกุ
อยา่ งใหผ้ า่ นไปอยา่ งเลอื่ นลอย ไมเ่ ขา้ ไปขอ้ งเกย่ี ว ทำ� ชวี ติ ของตวั เองให้
ดกี พ็ อ
วนั หนงึ่ แมม่ าบอกวา่ “ไปทำ� ในสง่ิ ทอี่ ยากทำ� กนั ”
ฉันมองหน้าแม่ “ไม่เอาแล้ว เบื่อ อย่าไปให้เพ่ือนว่า เบร่อ
หลา่ วตะ่ ”
แม่ : เออนะ สกั ทหี ลา่ ว คดิ วา่ ทำ� เพอ่ื นอ้ ง สปายมนั กว็ ยั รนุ่
อย ู่ โหมเพอ่ื นมนั เหลย
ฉนั : เอากเ็ อา (ยม้ิ เหงา)
แมบ่ อกวา่ ปา้ ลมา้ ย (คณุ ละมา้ ย มานะการ) ไอดอลแมเ่ คา้ แหละ
ชวนแมไ่ ปทำ� งานชว่ ยเหลอื เยาวชนรว่ มกบั ปา้ รงุ่ (อาจารย์ ดร.พทั ธธ์ รี า
นาคอไุ รรตั น)์ จากมหาวทิ ยาลยั มหดิ ล ผา่ นโครงการพฒั นาศกั ยภาพ
ครแู ละเดก็ นอกระบบ โดยเครอื ขา่ ยเชงิ พนื้ ทภ่ี าคใตต้ อนลา่ ง (พทั ลงุ ,
ปตั ตาน,ี ยะลา, นราธวิ าส) สนบั สนนุ โดย กสศ. / กองทนุ สรา้ งความ
เสมอภาคทางการศกึ ษา

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 129

แมแ่ ละพี่ ๆ รวมทมี กนั ลงพน้ื ทร่ี วบรวมนอ้ ง ๆ เยาวชนทม่ี อี ยู่
กบั พวกเราและยงั ดอ้ ยโอกาสเขา้ รว่ มโครงการ
เอาละส!ิ ! “เดก็ คดิ เดก็ ทำ� ผใู้ หญห่ นนุ ”
โมเดลนเี้ กดิ ขน้ึ จรงิ แลว้ ครง้ั นพี้ วกเราไดร้ วมตวั กนั ดงึ จดุ แขง็
แตล่ ะคนออกมาสรา้ งพลงั ความเปลย่ี นแปลงใหเ้ ยาวชนในพน้ื ที่ รว่ มกนั
ขบั เคลอ่ื นงานใหเ้ กดิ ประโยชนส์ งู สดุ ตอ่ เยาวชน ฉนั และพ่ี ๆ กา้ วมาเปน็
ครนู อกระบบ เยาวชนมบี ทบาทรว่ มในการสรา้ งอนาคตของตวั เอง เลอื ก
ในสง่ิ ทเ่ี ขาอยากเปน็ หนนุ เสรมิ ใหเ้ ขาไดเ้ รยี นรใู้ นสงิ่ ทเ่ี ขาตอ้ งการ สง่ เสรมิ
ใหพ้ วกเขา มอี าชพี มรี ายได้
ความคดิ สรา้ งสรรค์ ความสามารถ จติ สาธารณะ ของเดก็ ๆ
เมอื่ มาสานพลงั กบั ทศั นะของครพู เี่ ลยี้ ง ผา่ นการเรยี นรู้ การหนนุ เสรมิ
เปดิ พน้ื ทป่ี ลอดภยั เดก็ ๆ ไดก้ า้ วเขา้ สกู่ ระบวนการเรยี นรอู้ าชพี ตามท่ี
ตนตอ้ งการ ผา่ นการฝกึ ทกั ษะ เรยี นรเู้ ทคนคิ เลก็ ๆ มาปรบั ใช้ วนั นพ้ี วก
เขาสามารถสรา้ งรายไดใ้ หก้ บั ตวั เองแลว้ พวกเขายงั รวมตวั กนั สง่ ตอ่ สงิ่
ดี ๆ ใหก้ บั เยาวชนรนุ่ ตอ่ ไปไดอ้ กี ดว้ ย
ฉันภูมิใจท่ีวันนี้สิ่งที่ฉันคาดหวังได้เร่ิมเป็นจริงแล้ว เยาวชน
มพี ื้นท่ี มโี อกาสได้สง่ เสียง แสดงพลังออกมา เราหลดุ พน้ จากการถกู
ครอบงำ� ทางความคดิ พวกเราขอสง่ ตอ่ พลงั ความตอ้ งการการทำ� งานดา้ น
เยาวชนแบบไมม่ ี ขอ้ จำ� กดั ใหพ้ วกเขาไดป้ ลดปลอ่ ยศกั ยภาพอยา่ งเตม็ ที่
เดก็ ทกุ คนตอ้ งการการรบั ฟงั อยา่ งตง้ั ใจ เขา้ ใจ และใหก้ ำ� ลงั ใจ หวั ใจของ
ฉนั พองโตในฐานะ “ครนู อกระบบ”
ฉันขอบคุณผู้ใหญ่ใจดีท่ีมองเห็นคุณค่าและศักยภาพของ
เยาวชน ขอบคุณ กสศ. และมูลนิธิสันติภาพและวัฒนธรรม ที่ลงมา
ตง้ั คำ� ถามชวนคดิ ชว่ ยเสรมิ แตง่ กระตนุ้ การตอ่ ยอด ชว่ ยปลดลอ็ กหา
แนวทางใหเ้ ยาวชนกลมุ่ ตน้ กลา้ พนั ธใ์ุ หมไ่ ดเ้ ตบิ โตขนึ้ อยา่ งเปน็ รปู ธรรม
พวกเราจะขบั เคลอ่ื นการหนนุ เสรมิ การฝกึ ทกั ษะอาชพี ใหก้ บั เยาวชนใน

130 โอกาส สันติภาพ ความรัก

พน้ื ท่ี ใหเ้ ขาไดท้ ำ� ในสงิ่ ทอี่ ยากทำ� สง่ เสรมิ ใหน้ ำ� ความรแู้ ละประสบการณ์
นอกหอ้ งเรยี นมาประยกุ ตใ์ ชก้ บั บรบิ ทของชมุ ชน
พวกเราเชอื่ มน่ั วา่ เยาวชนสามารถเปน็ สว่ นหนงึ่ ของการรว่ มกนั
แกป้ ญั หาเรอ้ื รงั ของชมุ ชน ดว้ ยการจดุ ประกายความหวงั สรา้ งไอเดยี ใหม่
ๆ ใหเ้ กดิ ขน้ึ รว่ มกนั สรา้ งความเปลยี่ นแปลงใหเ้ กดิ ขนึ้ ในชมุ ชนบา้ นเราได้
อยา่ งแนน่ อน
อยากบอกแมว่ า่ “โหมเ๋ ราไมเ่ บรอ่ ทนี ”ิ นะแมน่ ะ

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 131

132 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ชวี ิตใหม่ทปี่ อเนาะแบหอ

ไดลามี ปซู ู
สวสั ดคี รบั ผมชอ่ื นายไดลามี ปซู ู อยบู่ า้ นเลขที่ 100 ม.6 ต.ปยู ดุ
อ.เมอื งจ.ปตั ตานี94000ปจั จบุ นั กำ� ลงั ศกึ ษาอลั กรอุ านและกตี าบทสี่ ถาบนั
ศกึ ษาปอเนาะมดั รอซะหต์ ะหฟ์ ซิ ลุ กรุ อานดารลุ อามาน หมทู่ ่ี 2 บา้ นแบหอ
ต.หว้ ยกระทงิ อ.กรงปนิ งั จ.ยะลา
ผมจบการศกึ ษาในระดบั ประถมศกึ ษาและมธั ยมศกึ ษาตอนตน้
จากโรงเรยี นบา้ นปยู ดุ หลงั จากนน้ั ดว้ ยความเปน็ วยั รนุ่ ชว่ งอายุ 15-16 ปี
พฤตกิ รรมของผมเรม่ิ เปลย่ี นไปในทศิ ทางทไี่ มค่ อ่ ยดเี ทา่ ทค่ี วร เชน่ ชอบเทยี่ ว
ตดิ เพอื่ นกลบั บา้ นดกึ อยากลองเสพสงิ่ เสพตดิ เรม่ิ ตดิ เกมส์ไมค่ อ่ ยมคี วามรบั
ผดิ ชอบในทสี่ ดุ พอ่ แมจ่ งึ ตดั สนิ ใจพามาสง่ ทส่ี ถาบนั ศกึ ษาปอเนาะมดั รอซะห์
ตะหฟ์ ซิ ลุ กรุ อานดารลุ อามาน หรอื “ปอเนาะแบหอ” ดว้ ยเหตทุ ส่ี ถานศกึ ษา
แหง่ นต้ี งั้ อยหู่ า่ งไกลจากตวั เมอื ง มกี ฎระเบยี บทเี่ ขม้ งวด ไมม่ ยี าเสพตดิ และมี
กฎหา้ มใชโ้ ทรศพั ทม์ อื ถอื อกี ดว้ ย
เมอื่ มาอยทู่ นี่ ี่การเรยี นของผมกด็ ขี น้ึ มโี อกาสไดเ้ ลา่ เรยี นดา้ นศาสนา
ควบคกู่ บั กศน. ไปดว้ ย กระทง่ั สำ� เรจ็ การศกึ ษาระดบั ชน้ั มธั ยมศกึ ษาตอน
ปลาย
จากประสบการณท์ ไ่ี ดเ้ รยี นในสถาบนั ศกึ ษาปอเนาะแหง่ นเ้ี ปน็
เวลา 3 ปี ทำ� ใหค้ วามเปน็ อยขู่ องผมดขี น้ึ มาก รจู้ กั ดแู ลตวั เอง มคี วามคดิ ทจี่ ะ
ปรบั ปรงุ และพฒั นาเพอ่ื สว่ นรวม ทส่ี ำ� คญั ไดเ้ หน็ ไดร้ บั รปู้ ญั หาของสถาบนั
ศกึ ษาปอเนาะแหง่ น้ี เชน่ ปญั หาเรอื่ งขยะและความสะอาด จงึ มคี วามคดิ วา่
จะหาวธิ กี ารจดั การแกไ้ ขปญั หาขยะ รวมถงึ การสรา้ งระเบยี บทดี่ ี เชน่ การ
วางรองเทา้ ใหเ้ ปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ย การตากผา้ ใหเ้ ปน็ ทเี่ ปน็ ทาง ฯลฯ

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 133

134 โอกาส สันติภาพ ความรัก

อยา่ งไรกต็ าม ดว้ ยสถานการณโ์ รคโควดิ -19 ระบาด สง่ ผลกระทบ
ตอ่ ชวี ติ ประจำ� วนั การศกึ ษาเลา่ เรยี น และดา้ นเศรษฐกจิ ทำ� ใหผ้ มไมม่ ี
เครอ่ื งมอื และเงนิ ทนุ ทจ่ี ะทำ� ทกุ อยา่ งตามความตงั้ ใจ ทกุ อยา่ งทคี่ ดิ และ
วางแผนไวก้ เ็ ปน็ ไดแ้ คค่ วามฝนั ของผม
วนั หนง่ึ ความหวงั กเ็ กดิ ขน้ึ เมอ่ื อาจารยจ์ าก กศน.อำ� เภอกรง
ปนิ งั มาแจง้ ขา่ ววา่ มโี ครงการทจี่ ะสง่ เสรมิ การเรยี นรดู้ า้ นอาชพี สำ� หรบั
เด็กนอกระบบการศึกษาท่ีอยู่ในปอเนาะ โดยได้รับงบประมาณจาก
กสศ. และ สถาบนั สนั ตภิ าพ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล ผมเลยสนใจทจี่ ะเขา้
รว่ มโครงการน้ี ผมและเพอื่ น ๆ จำ� นวนหนง่ึ อาสาทจี่ ะฝกึ และศกึ ษาดา้ น
ชา่ งเชอ่ื ม พอไดเ้ ขา้ รว่ มในโครงการ ทำ� ใหไ้ ดเ้ รยี นรทู้ กั ษะการฝกึ อาชพี
กบั ทมี ครพู เี่ ลยี้ งของโครงการฯ ทำ� ใหต้ วั เองมที กั ษะดา้ นการเชอื่ มเหลก็
จนสามารถประดษิ ฐท์ ส่ี ำ� หรบั คดั แยกขยะไดส้ ำ� เรจ็ นบั เปน็ งานชน้ิ แรก
ของผมท่ีสามารถใช้แก้ปัญหาในปอเนาะและสามารถสร้างรายได้เพ่ิม
สปั ดาหล์ ะ 500-600 บาท จากคา่ แรงทชี่ าวบา้ นจา้ งใหไ้ ปเชอ่ื มเหลก็
ตา่ ง ๆ สามารถใชเ้ งนิ ทไ่ี ดม้ าชว่ ยลดคา่ ใชจ้ า่ ยของสถาบนั ปอเนาะ เชน่
ซอ้ื นำ�้ มนั เครอื่ งปน่ั ไฟเวลาไฟดบั เพราะทปี่ อเนาะไฟดบั บอ่ ย บางทคี รง้ั
หนงึ่ ตอ้ งใชน้ ำ้� มนั เปน็ เงนิ 500–1,000 บาทตอ่ วนั
ถงึ เวลาน้ี ผมรสู้ กึ ภมู ใิ จในตวั เองทไี่ ดท้ ำ� ประโยชนต์ อ่ สว่ นรวม
ต้องขอขอบคุณโครงการฯ และครูพ่ีเลี้ยงที่ให้การสนับสนุนทุกอย่าง
ความรสู้ กึ จากใจของผมหากเปน็ ไปได้ อยากใหม้ กี ารสนบั สนนุ โครงการ
ลกั ษณะนใี้ หต้ อ่ เนอื่ ง เพอ่ื ใหก้ ลมุ่ เดก็ ๆ รนุ่ ตอ่ ไปไดม้ โี อกาสศกึ ษา มคี วาม
รู้ และไดฝ้ กึ ทกั ษะดา้ นอาชพี เพอ่ื เปน็ ทนุ ทดี่ ใี หช้ วี ติ ขา้ งหนา้
ในอนาคตจะได้เป็นผู้น�ำครอบครัวท่ีเข้มแข็ง มีอาชีพ และ
สามารถเลยี้ งดคู รอบครวั ได้ เชน่ เสน้ ทางทผ่ี มกำ� ลงั เลอื กเดนิ ...

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 135

136 โอกาส สันติภาพ ความรัก

กา้ วต่อไป...

ไอร์นี แอดะสง

ฉนั ตดั สนิ ใจอยนู่ านมากพอสมควร กอ่ นทจี่ ะตกปากรบั คำ� ใน
การเขา้ มาทำ� หนา้ ทเี่ ปน็ พเ่ี ลยี้ งดแู ลเยาวชนนอกระบบการศกึ ษา มนั คง
วนุ่ วายนา่ ดู
ใจหนึ่งไม่อยากให้ชีวิตที่เรียบง่ายและสงบสุขของฉัน
เปลยี่ นแปลงไป
แตส่ ดุ ทา้ ยฉนั กต็ อบตกลงดว้ ยคำ� พดู งา่ ย ๆ วา่ “ลองด”ู

กา้ วแรก เขา้ ใจ
แค่จะเข้าใจค�ำว่าเด็กเยาวชนนอกระบบการศึกษา ก็ใช้เวลา
ในการแลกเปลยี่ นถกเถยี งอยา่ งเขม้ ขน้ เพราะทกุ คนสว่ นใหญจ่ ะเขา้ ใจ
คำ� วา่ นอกระบบการศกึ ษากค็ อื “เดก็ ทเี่ รยี น กศน.” เทา่ นน้ั แตใ่ นทส่ี ดุ
เราเจอนยิ ามรว่ มทส่ี ามารถเขา้ ใจตรงกนั รวม ๆ ไดว้ า่ คอื กลมุ่ เดก็ และ
เยาวชนอายไุ มเ่ กนิ 25 ปที ไ่ี มไ่ ดเ้ รยี นเลย เรยี นไมจ่ บภาคบงั คบั หรอื ไม่
สามารถเรยี นตอ่ ในระบบทมี่ ไี ด้ ดว้ ยปจั จยั ทางเศรษฐกจิ สงั คมและอน่ื ๆ
คอื กลมุ่ คนเปา้ หมายทเี่ รามาเสรมิ ใหโ้ อกาสในการในชวี ติ ใน
เรอื่ งการเรยี นตอ่ การอบรมใหค้ วามรหู้ รอื การเสรมิ เพมิ่ ทกั ษะดา้ นอาชพี
ทกุ อยา่ งขนึ้ อยกู่ บั ความตอ้ งการและความเปน็ ไปได้ ในเงอื่ นไข
ของเวลาและการสนบั สนนุ

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 137

กา้ วสอง คน้ หา
คดิ วา่ เยาวชนนอกระบบการศกึ ษาในหมบู่ า้ นคงไมไ่ ดเ้ ยอะมาก
แตต่ อ้ งตกใจกบั ตวั เลข เมอ่ื ไดร้ บั แบบสอบถามและบนั ทกึ ขอ้ มลู คน้ หาไป
เรอ่ื ย ๆ พบวา่ ในชมุ ชนของฉนั มเี ดก็ นอกระบบการศกึ ษามากถงึ เกอื บ
30 คน เปน็ สถานการณท์ นี่ า่ เปน็ หว่ งมาก ๆ เขาเปน็ กลมุ่ คนเปราะบาง
ทจ่ี ำ� เปน็ ตอ้ งใหโ้ อกาส สว่ นใหญจ่ ะมพี น้ื ฐานครอบครวั ทย่ี ากจน พอ่ แมม่ ี
ลกู หลายคน อาชพี หลกั คอื เปน็ เกษตรกรหรอื เปน็ ลกู จา้ งภาคเกษตร ดงั
นน้ั เมอ่ื เรยี นจบภาคบงั คบั ชน้ั ประถม พอ่ แมก่ จ็ ะใหล้ กู เรยี นเอกชนสอน
ศาสนา
บางคนเรยี นไดเ้ พยี งนดิ เดยี วกจ็ ำ� เปน็ ตอ้ งออกเพอื่ ใหน้ อ้ ง ๆ ได้
มโี อกาสเรยี น
บางคนตอ้ งอพยพยา้ ยแรงงานทตี่ า่ งประเทศ
บางคนกต็ อ้ งอยบู่ า้ นวา่ งงาน หรอื รบั จา้ งตามโอกาสทม่ี คี นจา้ ง
จนถงึ สถานการณข์ องโรคโควดิ -19 ระบาดในชว่ งกลางปี 2563
จนถงึ ตน้ ปี 2564 ยงิ่ ทำ� ใหส้ ถานการณข์ องเยาวชนนอกระบบวา่ งงานมาก
ยง่ิ ขนึ้ บางสว่ นยงั เสยี่ งกบั การใกลช้ ดิ กลมุ่ ยาเสพตดิ ดว้ ย
“เฮอ้ ” ฉนั ถอนหายใจเฮอื กใหญ่ คดิ ในใจอยา่ งมงุ่ มนั่ วา่ ตอ้ งทำ�
อะไรสกั อยา่ ง
ปลอ่ ยใหส้ ถานการณแ์ บบนผี้ า่ นไปเฉย ๆ โดยทำ� เปน็ ไมร่ บั รไู้ ม่
ไดแ้ ลว้

138 โอกาส สันติภาพ ความรัก

กา้ วสาม โอกาส
เมอื่ กองทนุ เพอ่ื ความเสมอภาคทางการศกึ ษา หรอื เรยี กสนั้ ๆ วา่
“กสศ.” รว่ มกบั มลู นธิ สิ นั ตภิ าพและวฒั นธรรม สถาบนั สทิ ธมิ นษุ ยชนและ
สนั ตศิ กึ ษา มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล สนบั สนนุ เยาวชนในการดำ� เนนิ งานสรา้ ง
โอกาสในพนื้ ท่ี เราจงึ มวี ธิ เี ลก็ ๆ ในชมุ ชนรว่ มกบั เยาวชนบา้ นโตะ๊ พราน
ตำ� บลทา่ ธง อำ� เภอรามนั จงั หวดั ยะลา รว่ มกนั ออกแบบและวางแผน
กจิ กรรม ทท่ี กุ คนเหน็ รว่ มกนั วา่ จะสามารถสรา้ งรายไดม้ าสรา้ งความเขม้
แขง็ ใหก้ บั เยาวชนคนสดุ ทา้ ย
จงึ ไดข้ อ้ สรปุ รว่ มกนั วา่ เปน็ กจิ กรรมทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การเกษตร
เพราะสอดคลอ้ งกบั บรบิ ทของพนื้ ท่ี
หลงั จากนนั้ เพยี ง 2 เดอื น โรงเพาะเหด็ นางฟา้ จงึ เกดิ ขนึ้ จาก
พลงั และความรว่ มมอื ของกลมุ่ เยาวชน รวมถงึ บอ่ เลย้ี งปลาดกุ กป็ รากฏ
ขน้ึ เรยี งรายอยใู่ นสวนยางของคณุ ลงุ ทอี่ นญุ าตใหเ้ ยาวชนไดใ้ ชพ้ น้ื ทอ่ี ยา่ ง
เตม็ ใจ สว่ นอกี มมุ หนง่ึ เปน็ แหลง่ ปลกู ผกั สวนครวั และการเลย้ี งไกพ่ นื้ เมอื ง
โชคดี เห็ดท่ีซ้ือมาสามารถให้ผลผลิตได้ในสัปดาห์แรกท่ีซ้ือ ท�ำให้เรา
สามารถมรี ายไดจ้ ากการจำ� หนา่ ยใหค้ นในชมุ ชนไดท้ นั ที ขณะทปี่ ลาดกุ
สถานการณไ์ มค่ อ่ ยดนี กั เนอื่ งจากไมม่ ที กั ษะในการดแู ลทด่ี ี ทำ� ใหเ้ หมอื น
ตวั ชาและยงั ขาดความรเู้ รอื่ งของการสรา้ งแหลง่ อาหาร โดยไมต่ อ้ งซอื้
อาหารสำ� เรจ็ รปู เราจำ� เปน็ ตอ้ งหาขอ้ มลู เพม่ิ เตมิ ในสว่ นนี้ สำ� หรบั สวน
ผักและไก่พ้ืนเมืองน้ันสามารถด�ำเนินการได้อย่างไม่ติดขัดอะไร จะมี
ชว่ งหนา้ รอ้ นเดอื นมนี าคมและเมษายนเทา่ นน้ั ทจ่ี ำ� เปน็ ตอ้ งใชน้ ำ้� ในการ
ดแู ลใหด้ มี ากขน้ึ
กจิ กรรมการดำ� เนนิ งานเหลา่ น้ี ในแงผ่ ลตอบแทนกำ� ไรทเ่ี ปน็
ตวั เงนิ คงไมค่ อ่ ยเปน็ ทนี่ า่ พอใจนกั แตห่ ากพจิ ารณาในแงก่ ารสรา้ งความ
ภาคภมู ใิ จใหเ้ ยาวชน รวมถงึ การสรา้ งโอกาสในการรวมกลมุ่ กนั ทำ� สง่ิ ดี ๆ
ถอื วา่ ยอดเยย่ี ม เหมอื นเปน็ คนรกั ทเ่ี กนิ ความคาดหมาย

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 139

140 โอกาส สันติภาพ ความรัก

กา้ วตอ่ ไป
สถานการณโ์ ควดิ -19 รอบใหมใ่ นปี 2564 สง่ ผลกระทบกบั
สงั คมอยา่ งหนกั หนว่ ง รวมถงึ ชมุ ชนของเราเชน่ กนั แตอ่ ยา่ งนอ้ ยดที ส่ี ดุ
เรากส็ ามารถพงึ่ พาแหลง่ อาหารทางการเกษตรทอี่ ยรู่ อบบา้ นและรอบ
ชมุ ชนของกลมุ่ เยาวชนได้ เยาวชนมกี ารรวมกลมุ่ กนั และวางแผนเพอ่ื ทำ�
กจิ กรรมดี ๆ ใหช้ มุ ชนมากขน้ึ
เยาวชนสะท้อนวา่ อยากได้รับการส่งเสรมิ ต่อไป แต่อยากให้
ขยายการสนบั สนนุ ใหก้ บั กลมุ่ เยาวชนทอ่ี ยนู่ อกในระบบการศกึ ษาดว้ ย
เชน่ กนั เพราะลกั ษณะพนื้ ฐานทางครอบครวั ไมแ่ ตกตา่ งกนั
เชอื่ มนั่ วา่ พลงั ระหวา่ ง 2 กลมุ่ นสี้ ามารถทำ� อะไรอยา่ งมพี ลงั
เสรมิ กนั และกนั ไดอ้ ยา่ งเกนิ ความคาดหมาย

บทสรปุ การเรยี นรขู้ องฉนั
ฉันจ�ำไม่ได้เหมือนกันว่าบันทึกข้อความน้ีจากไหน แต่เข้าใจ
และเหน็ ดว้ ยกบั ประโยคนอ้ี ย่างยงิ่ ในฐานะมนุษยธ์ รรมดาคนหนึ่ง เรา
ควรตระหนกั วา่ ...
“ไมว่ า่ การทำ� ความดนี นั้ จะดเู ลก็ นอ้ ยสกั เพยี งใดหากแตค่ วามจรงิ
แลว้ ไดส้ รา้ งความแตกตา่ งอยา่ งแนน่ อน ดงั นนั้ จงสรา้ งความแตกตา่ งใหเ้ กดิ
ขนึ้ ในวนั น้ี ทำ� บางสง่ิ บางอยา่ งทด่ี เี พอ่ื ผอู้ นื่ และคณุ จะพบกบั ความสขุ ”
ชว่ งทผี่ า่ นมา แมจ้ ะเหนอ่ื ยกายและอาจทอ้ ใจในบางครา แต่
ปลายทางของความทมุ่ เทนนั้ สะทอ้ นคำ� ตอบบอกกบั ใจฉนั ตลอดมาวา่

“ฉนั มคี วามสขุ ในสง่ิ ทฉี่ นั ตดั สนิ ใจทำ� ”

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 141

142 โอกาส สันติภาพ ความรัก

ผมรกั ไผ่

ไพศาล เจะ๊ ยอ
ผมชอ่ื “ตา” ครบั ผมอยบู่ า้ น ชว่ ยแมข่ ายของในตลาด ปกติ
แลว้ ผมไมไ่ ดช้ อบขายของ รสู้ กึ เขนิ เวลาอยกู่ บั คนเยอะ ๆ
แตผ่ มตอ้ งชว่ ยแมท่ ำ� งาน เพราะมนั เปน็ หนา้ ทข่ี องผม
ผมมโี อกาสไดไ้ ปเรยี นทำ� เกา้ อไ้ี มไ่ ผก่ บั ครเู ขยี ว รสู้ กึ ชอบทไ่ี ด้
ทำ� งานกบั ตวั เอง ไดค้ ดิ เอง ทำ� เอง ไมต่ อ้ งเจอคนเยอะ ๆ ไมต่ อ้ งพดู มาก
ผมรสู้ กึ ไมม่ นั่ ใจเวลาทตี่ อ้ งพดู กบั คนไมร่ จู้ กั
เมอ่ื ไดเ้ รยี นรเู้ รอ่ื งราวการทำ� ไมไ้ ผ่ ผมไดท้ ำ� เกา้ อี้ ทำ� โตะ๊ แคร่
เพอ่ื จำ� หนา่ ย มเี งนิ มรี ายไดเ้ ขา้ มา ผมและเพอ่ื น ๆ สนกุ ทไี่ ดใ้ ชเ้ วลาอยดู่ ว้ ย
กนั มากขนึ้ ไดช้ ว่ ยกนั ทำ� งานแบบสบาย ๆ ไมต่ อ้ งกงั วลวา่ จะเจอใครมา
วนุ่ วาย พวกเราหดั ทำ� แกว้ ไมไ้ ผ่ ทำ� ชดุ ดรปิ กาแฟ ทแี รกกไ็ มส่ วยเพราะ
ไมม่ เี ครอ่ื งมอื แมเ่ ปยี และพวกพ่ี ๆ ชว่ ยกนั คดิ ชว่ ยวางแผน ใหเ้ ราทำ� รปู
ใสล่ งในแกว้ มเี พอ่ื นผหู้ ญงิ ออกแบบรปู ให้ พ่ี ๆ พาไปเลเซอรท์ รี่ า้ น ผม
ดใี จมาก จากแกว้ ทไ่ี มม่ รี าคา พวกเราสามารถทำ� ใหม้ มี ลู คา่ ขนึ้ มาไดจ้ าก
การรว่ มมอื รว่ มใจกนั งานของพวกผมไดข้ ายในหนา้ Facebook มตี ลาด
ออนไลน์ พวกเรารสู้ กึ ทง่ึ กบั ผลงานของตวั เอง
ผมดใี จมากทม่ี ผี ใู้ หญใ่ จดใี หค้ วามสำ� คญั กบั พวกเรา คอยชแ้ี นะ
ชน้ี ำ� สง่ เสรมิ ใหพ้ วกเราทำ� กจิ กรรมดี ๆ

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 143

ในสงั คมยงั มนี ำ้� ใจอกี มากมายทคี่ อยสง่ ตอ่ ใหพ้ วกเรา
ขอบคณุ อาจารยร์ งุ่ ทดี่ แู ลพวกเราเดก็ ขาดโอกาสในพนื้ ทใ่ี หก้ ลาย
เปน็ คนมโี อกาสไดส้ ง่ ตอ่ ความหวงั และกำ� ลงั ใจใหเ้ พอ่ื น ๆ ไดม้ าเรยี นรรู้ ว่ มกนั

ขอบคณุ กสศ. ทใ่ี หเ้ ครอื่ งมอื ในการทำ� งาน
ขอบคณุ ลงุ ผกู้ ารทใี่ หเ้ ครอ่ื งเลเซอร์ ทำ� ใหล้ ดคา่ ใชจ้ า่ ยลงไปเยอะ

“พวกเราสญั ญาวา่ จะตง้ั ใจทำ� งาน ทำ� กจิ กรรม
เปน็ คนดขี องสงั คมตลอดไปครบั ”

144 โอกาส สันติภาพ ความรัก

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 145

146 โอกาส สันติภาพ ความรัก

มจั ฉานุ

ฮาราฟนี อาเย๊าะ
ผมกับเพื่อนๆ อยู่ในหมู่บ้านท่ีมีคนเยอะแยะ มีผู้น�ำเก่งๆ มี
โครงการเขา้ มา เหน็ เขาทำ� กนั มากมายไปหมด แตพ่ วกผมไมม่ โี อกาสได้
เขา้ รว่ ม
เขามองพวกผมเปน็ เดก็ เกเร หาวา่ เปน็ พวกผมไรค้ า่
พวกเราอยดู่ ว้ ยกนั ทำ� งานดว้ ยกนั กห็ าวา่ มวั่ สมุ จบั กลมุ่ แจง้
ตำ� รวจมาตรวจ
พวกเราอยรู่ วมกนั เขากว็ า่ พวกเราตงั้ แกง๊
เรากเ็ ลยตง้ั ชอื่ แกง๊ วา่ “มจั ฉาน”ุ
ผมไมเ่ ขา้ ใจเหมอื นกนั วา่ พวกเขาคดิ อะไร มองวยั รนุ่ เปน็ อะไร
ทำ� ไมตอ้ งยดั เยยี ดวา่ พวกผมไมด่ ี พวกผมมคี วามคดิ มคี วามรสู้ กึ อยาก
ทำ� อะไรเหมอื นคนอน่ื นะครบั แตพ่ วกคณุ นนั่ แหละทไี่ มใ่ หโ้ อกาส ทำ� ให้
พวกผมตอ้ งอยกู่ นั แบบนี้ แตก่ ไ็ มเ่ คยทำ� อะไรใหใ้ ครเดอื ดรอ้ น ผมรวู้ า่ ผม
ไมไ่ ดท้ ำ� ประโยชนอ์ ะไรมากมาย นง่ั เลน่ เกมกนั พดู คยุ หวั เราะกนั ผา่ น
ไปแตล่ ะวนั แทบไมไ่ ดอ้ ะไรเลย
ถามว่าผมอยากท�ำไหม “อยากท�ำครับ แต่ไม่รู้จะท�ำอะไร
เหมอื นกนั ”
พวกผมอยากเรียนต่อ ก็เรียนไม่ได้ เขาบอกว่าพวกผมเกเร
โรงเรยี นไมอ่ ยากมนี กั เรยี นแบบพวกผม

เรื่องเล่าเยาวชนนอกระบบ 147

วนั หนงึ่ สปายบอกผมวา่ ใหม้ าฝกึ อาชีพกับแมเ่ ปีย อยากทำ�
อะไรให้พวกเราคุยกันดู พวกเราอยากซ่อมรถมอเตอร์ไซค์เพราะชอบ
แตง่ รถ แลว้ พวกเรากไ็ ดเ้ รยี นซอ่ มรถ ผมกบั เพอื่ นไดห้ ดั ปะยางรถ เปลย่ี น
นำ้� มนั เครอ่ื ง เปลย่ี นกา้ นลอ้ ทำ� ไดห้ ลายอยา่ ง แมเ่ ปยี บอกวา่ เราไดร้ บั การ
สนบั สนนุ จาก กสศ. และมหาวทิ ยาลยั มหดิ ล
ผมไมร่ จู้ กั หรอกวา่ กสศ. คอื อะไร แตผ่ มอยากขอบคณุ ที่ กสศ.
ทำ� ใหผ้ มมอี าชพี ทำ� ใหพ้ วกผมมคี ณุ คา่ ในสงั คม ทำ� ใหค้ รอบครวั ยอมรบั
วา่ ผมทำ� ได้ ผมไดท้ ำ� กจิ กรรมอยา่ งอนื่ อกี มากมายในการชว่ ยเหลอื สงั คม
ชว่ ยเพอื่ น ๆ รสู้ กึ ภมู ใิ จในตวั เอง ทใี่ นวนั นพ้ี วกเราทำ� ใหเ้ ขาเหน็ แลว้ วา่
วยั รนุ่ ทำ� เพอ่ื สงั คมไดม้ ากกวา่ ทเ่ี ขาคดิ ตอนนผ้ี มมรี า้ นเลก็ ๆ รบั ซอ่ มรถ
มอเตอรไ์ ซค์ ปะเปลยี่ นยาง ตดั โซ่ ถา่ ยนำ�้ มนั เครอื่ ง แตง่ อปุ กรณร์ ถ ผม
และเพอ่ื น ๆ มรี ายไดเ้ ลยี้ งตวั เอง
แมว้ า่ จะไมม่ ากนกั แตผ่ มและเพอื่ น ๆ กภ็ มู ใิ จในตวั เองทพ่ี วก
เราทำ� ได้
ผมขอเป็นตัวแทนเพื่อน ๆ ท่ีได้รับโอกาสจากโครงการน้ี
ขอบคณุ กสศ. ขอบคณุ พี่ ๆ เพอื่ น ๆ ทชี่ ว่ ยกนั ทำ� ใหพ้ วกผมพบคณุ คา่
ในตวั เอง
“มัจฉานุ” ท่ีใคร ๆ พากันดูถูกว่าเป็นเด็กเกเร วันน้ีพวกเรา
มีงานท�ำ มีรายได้เล้ียงตัวเอง มีหน้าที่รับผิดชอบ ช่วยเหลือสังคมได้
แล้วครับ

148 โอกาส สันติภาพ ความรัก