วงจรดิจิทัล

173

2. จากวงจรจุด A, B และจุด C ใหต้ ่อท่ีสวิตช์ A, B และ C ของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั
ส่วนจุด Y0 และ Y1 เป็นเอาตพ์ ตุ ใหต้ ่อที่จุด LED1 และ LED2 ของชุดทดลองดิจิตอล

3. กดสวิตช์ตามสภาวะลอจิกในตารางความจริ งท่ี 4.1.1 สังเกตหลอด LED ติด
คือสภาวะลอจิก 1 ถา้ ดบั คือสภาวะลอจิก 0 บนั ทึกผลที่ไดล้ งตารางความจริงท่ี 4.1.1

ตารางความจริงท่ี 4.1.1

INPUT OUTPUT
AB C Y1 Y0
00 0
10 0
01 0
00 1

สรุปผลการทดลอง
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

4. เปิ ดคู่มือไอซีศึกษาโครงสร้างของไอซีเบอร์ 74148
5. ต่อวงจรตามรูปที่ 4.1.2

174

รูปที่ 4.1.2
6. จากวงจรจุด D0 ถึง D7 และ E ใหต้ ่อที่สวิตช์อินพุตของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั
ส่วนจุด Y0 ถึง Y2 เป็นเอาตพ์ ตุ ใหต้ ่อที่จุด LED1 และ LED2 ของชุดทดลองดิจิตอล
7. กดสวิต ช์ตามสภ า วะ ลอจิ กใน ต า ร า ง คว า มจ ริ ง ท่ี 4.1.2 สังเก ตห ลอด LED
ติด คือสภาวะลอจิก 1 ถา้ ดบั คือสภาวะลอจิก 0 บนั ทึกผลที่ไดล้ งตารางความจริงที่ 4.1.2

175

ตารางความจริงที่ 4.1.2

INPUT OUTPUT
E D0 D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 Y2 Y1 Y0
0 XXXXXXX 0
0XXXXXX0 1
0XXXXX0 1 1
0XXXX0 1 1 1
0XXX0 1 1 1 1
0XX0 1 1 1 1 1
0X0 1 1 1 1 1 1
001111111
011111111
1 XXXXXXXX
X = ลอจิก 1 หรือ 0 กไ็ ด้

สรุปผลการทดลอง
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

คาํ ถามท้ายการทดลอง
จงอธิบายความแตกต่างระหวา่ งไอซีเบอร์ 74148 และ 74147

เฉลยใบงานท่ี 4.1 176
(สปั ดาห์ท่ี 10)
เร่ือง วงจรเข้ารหัส

180

ใบงานที่ 4.2 (สปั ดาห์ท่ี 11)

เร่ือง วงจรถอดรหัส

วตั ถุประสงค์
1. เพื่อใหเ้ ขา้ ใจการทาํ งานของวงจรถอดรหสั
2. ต่อวงจรและทดสอบวงจรถอดรหสั ได้

เคร่ืองมือและอปุ กรณ์ 1 ชุด
1. ชุดทดลองวงจรดิจิตอล 1 ชุด
2. สายต่อวงจร 1 ชุด
3. คู่มือโครงสร้างไอซีท่ีใชใ้ นการทดลอง เบอร์ละ 1 ตวั
4. ไอซีเบอร์ 7404 7408 และ74138

ทฤษฎโี ดยย่อ
วงจรถอดรหัส (Decoder circuit) หมายถึง วงจรท่ีเปลี่ยนอินพุตเลขฐานสองจาํ นวน N

เป็นเอาตพ์ ุตเลขฐานสองจาํ นวน M ตามตอ้ งการ หรือเป็ นวงจรท่ีทาํ หนา้ ท่ี เปลี่ยนกลุ่มของรหสั
เลขฐานสองที่เขา้ มาให้เป็ นเลขฐานอ่ืนตามตอ้ งการ เช่น เปลี่ยนอินพุตรหัส BCD เป็ นรหัส
เลขฐานสิบแลว้ ส่งต่อไปยงั ภาคแสดงผลเพ่อื ใหม้ นุษยร์ ับรู้

ลาํ ดบั ข้ันการทดลอง
1. ต่อวงจรตามรูปที่ 4.2.1.

รูปท่ี 4.2.1

181

2. จากวงจรจุด A และ B ใหต้ ่อที่สวิตชอ์ ินพตุ A และ B ของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั

ส่วนจุด Y0 ถึง Y3 เป็นเอาตพ์ ตุ ของวงจรใหต้ ่อท่ี LED ของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั

3. กดสวิตช์ตามสภาวะลอจิกในตารางความจริ งท่ี 4.2.1 สังเกตหลอด LED

ติด คือสภาวะลอจิก 1 ถา้ ดบั คือสภาวะลอจิก 0 บนั ทึกผลที่ไดล้ งตารางความจริงที่ 4.2.1

อินพตุ ตารางความจริงที่ 4.2.1 Y0
AB
00 เอาตพ์ ตุ
01 Y3 Y2 Y1
10
11

สรุปผลการทดลอง
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

4. เปิ ดคู่มือไอซีศึกษาโครงสร้างของไอซีเบอร์ 74138
5. ต่อวงจรตามรูปท่ี 4.2.2

182

รูปท่ี 4.2.2

6. จากวงจรจุด A ถึง C และ G1, G2A, G2B ใหต้ ่อท่ีสวิตชอ์ ินพุตของชุดทดลองดิจิตอล

ตามลาํ ดบั ส่วนจุด Y0 ถึง Y7 เป็นเอาตพ์ ตุ ของวงจรใหต้ ่อท่ีจุด LED ของชุดทดลองดิจิตอล

7. กดสวิตช์ตามสภาวะลอจิกในตารางความจริ งท่ี 4.2.2 สังเกตหลอด LED

ติด คือสภาวะลอจิก 1 ถา้ ดบั คือสภาวะลอจิก 0 บนั ทึกผลท่ีไดล้ งตารางความจริงท่ี 4.2.2

183

ตารางความจริงที่ 4.2.2

INPUT OUTPUT
Y2 Y3 Y4 Y5
ENABLE C B A Y0 Y1 Y6 Y7
G1 G2B G2A

X 1 1 XXX

0 X X XXX

1 0 0 000

1 0 0 001

1 0 0 010

1 0 0 011

1 0 0 100

1 0 0 101

1 0 0 110

1 0 0 111

X = ลอจิก 1 หรือ 0 กไ็ ด้

สรุปผลการทดลอง

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

คาํ ถามท้ายการทดลอง
ถา้ ตอ้ งการใหเ้ อาตพ์ ตุ Y0 ถึง Y7 ของไอซีเบอร์ 74138 ทาํ งานที่ลอจิก 1 ตอ้ งปฏิบตั ิอยา่ งไร

เฉลยใบงานท่ี 4.2 184
(สปั ดาห์ที่ 11)
เร่ือง วงจรถอดรหัส

188

แบบประเมนิ ผลการปฏิบตั ใิ บงานหน่วยที่ 4

ชื่อ-สกลุ …………………………………………..…….………………เลขที่………...….ช้นั ……..…….กลุ่มที่………....

ที่ รายการประเมินผล ใบงานท่ี 4.1 สรุป
ใบงานที่ 4.2 ผลคะแนน

รวม

1 ผลการปฏบิ ตั งิ าน คะแนน คะแนน
1.1 การเบิกและส่งคืนวสั ดุ-อุปกรณ์
1.2 การต่อวงจรตามท่ีกาํ หนดไดถ้ กู ตอ้ ง เต็ม ทไี่ ด้ เตม็ ทไ่ี ด้ เต็ม ทไ่ี ด้
1.3 บนั ทึกผลการทดลองไดถ้ กู ตอ้ ง (20) (20) (40)
1.4 เสร็จตามเวลาท่ีกาํ หนด 5 5 10
5 5 10
2 การอภปิ ราย 5 5 10
2.1 การต้งั คาํ ถามในการอภิราย 5 5 10
2.2 การตอบคาํ ถามในการอภิปราย (10) (10) (20)
5 5 10
รวมคะแนน 5 5 10

60

คะแนนเตม็ 60 ผลการประเมิน … ผา่ น … ไม่ผา่ น

ขอ้ เสนอแนะ………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

ลงช่ือ…………………………………ผปู้ ระเมิน
(..…………................................)
………/…………/……….

189

เกณฑ์การประเมนิ การปฏบิ ตั ใิ บงาน

คะแนนเตม็ 60 คะแนน 5 คะแนน
ใบงานละ 30 คะแนน หน่วยละ 2 ใบงาน รวม 60 คะแนน 1 คะแนน
เกณฑ์การให้คะแนนแต่ละใบงานดงั นี้ 0 คะแนน

1. ผลการปฏบิ ตั งิ าน (20 คะแนน) 5 คะแนน
1 คะแนน
1.1 การเบกิ และส่งคนื วสั ดุ-อุปกรณ์ (5 คะแนน) 0 คะแนน
ส่งคืนวสั ดุ-อุปกรณ์ครบทุกชิ้น ไม่ชาํ รุดเสียหายไดค้ ะแนน
ส่งคืนวสั ดุ-อุปกรณ์ไม่ครบ ชาํ รุดเสียหาย ติดลบคะแนนชิ้นละ 5 คะแนน
ส่งคืนวสั ดุ-อุปกรณ์ไม่ครบ ชาํ รุดเสียหายเกิน 3 ชิ้นไดค้ ะแนน 1 คะแนน
0 คะแนน
1.2 การต่อวงจรตามทกี่ าํ หนดได้ถูกต้อง (5 คะแนน)
ต่อวงจรถกู ตอ้ งตามท่ีกาํ หนดไดค้ ะแนน 5 คะแนน
ต่อวงจรผดิ ติดลบคะแนนจุดละ 1 คะแนน
ต่อวงจรผดิ เกิน 3 จุดไดค้ ะแนน 3 คะแนน
0 คะแนน
1.3 บนั ทกึ ผลการทดลองได้ถูกต้อง (5 คะแนน)
บนั ทึกผลการทดลองถูกตอ้ งทุกขอ้ ไดค้ ะแนน 1 คะแนน
บนั ทึกผลการทดลองผดิ ติดลบคะแนนขอ้ ละ
บนั ทึกผลการทดลองผดิ เกิน 3 ขอ้ ไดค้ ะแนน 1 คะแนน

1.4 เสร็จตามเวลาทกี่ าํ หนด (5 คะแนน)
ปฏิบตั ิใบงานเสร็จตามเวลาที่กาํ หนดไดค้ ะแนน
ปฏิบตั ิใบงานเกิน 2 นาทีติดลบคะแนน
ปฏิบตั ิใบงานเกิน 5 นาทีติดลบคะแนน
ปฏิบตั ิใบงานเกิน 10 นาทีไดค้ ะแนน

2. การอภปิ ราย

2.1 การต้งั คาํ ถามในการอภิราย
ต้งั คาํ ถามในการอภิปรายไดค้ ะแนนขอ้ ละ

2.2 การตอบคาํ ถามในการอภปิ ราย
ตอบคาํ ถามในการอภิปรายถกู ตอ้ งไดค้ ะแนนขอ้ ละ

190

แบบประเมนิ ผลด้านจิตพสิ ัย

คุณธรรม จริยธรรม พฤตกิ รรมอนั พงึ ประสงค์

พฤติกรรมอนั พึงประสงค์

ลาํ ดบั ช่ือ-นามสกลุ แ ่ตงกาย ูถกระเ ีบยบ รวม
ที่ ใช้วาจา ุสภาพ เ ีรยบ ้รอย คะแนน

ขยัน ้ตังใจ ใ ่ฝ ู้ร
ความ ัรบผิดชอบ ตรงเวลา

ทํางาน ่รวมกับผู้ ื่อน

4 4 444 20
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

เกณฑก์ ารใหค้ ะแนนดงั น้ี
4 หมายถึง พฤติกรรมท่ีแสดงออกอยใู่ นระดบั ดีมาก
3 หมายถึง พฤติกรรมที่แสดงออกอยใู่ นระดบั ดี
2 หมายถึง พฤติกรรมที่แสดงออกอยใู่ นระดบั ปานกลาง
1 หมายถึง พฤติกรรมท่ีแสดงออกอยใู่ นระดบั ควรปรับปรุง

ลงชื่อ…………………………………ผปู้ ระเมิน
(……………………….………..)
………/…………/……….

191

แบบทดสอบหลงั เรียนหน่วยที่ 4

วชิ า ดิจิตอลเบ้ืองตน้ รหสั 2104-2116 เร่ือง วงจรคอมบิเนชนั่ เวลา 20 นาที

คาํ ชี้แจง 1. จงทาํ เครื่องหมาย ° ขอ้ ท่ีถูกตอ้ งที่สุดเพยี งขอ้ เดียวลงในกระดาษคาํ ตอบ
2. คะแนนเตม็ 10 คะแนน

193

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียนหน่วยท่ี 4

วชิ า ดิจิตอลเบ้ืองตน้ รหสั 2104-2116 เรื่อง วงจรคอมบิเนชน่ั

194

บนั ทกึ หลงั การสอน

ผลการเรียนของผู้เรียน
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

ผลการสอนของครู
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

ปัญหาทพ่ี บ / แนวทางแก้ไข
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

ลงชื่อ......................................ครูผสู้ อน ลงช่ือ.....................................หวั หนา้ แผนก
(.....................................) (....................................)

………/………../………. ………/………../……….

ลงชื่อ...........................................รองผอู้ าํ นวยการฝ่ ายวชิ าการ
(........................................)

.………/………../……….

หน่วยที่ 5
วงจรซีเควนเซียล

สาระการเรียนรู้

5.1 คุณลกั ษณะของวงจรซีเควนเชียล
5.2 ชนิดของวงจรซีเควนเชียล

5.2.1 วงจรซีเควนเชียลแบบอะซิงโครนสั
5.2.2 วงจรซีเควนเชียลแบบซิงโครนสั
5.3 วงจรซีเควนเชียลเบ้ืองตน้
5.3.1 อาร์-เอส นอร์เกตแลตช์
5.3.2 อาร์-เอส แนนดเ์ กตแลตช์
5.3.3 อาร์-เอส นอร์เกตแลตชท์ ่ีกระตุน้ ดว้ ยสญั ญาณนาฬิกา
5.3.4 อาร์-เอส แนนดเ์ กตแลตชท์ ่ีกระตุน้ ดว้ ยสญั ญาณนาฬิกา

สาระสําคญั

วงจรซีเควนเชียล หมายถึง วงจรท่ีประกอบดว้ ยวงจรคอมบิเนชน่ั และวงจรป้ อนกลบั
เก็บเอาต์พุตที่ไดใ้ นอดีตส่งกลบั มาเป็ นอินพุตอีกคร้ัง เพ่ือมาพิจารณาในการให้ผลทางเอาต์พุต
ตามความต้องการถ้าพิจารณาตามลักษณะของสัญญาณอินพุตและวงจรป้ อนกลับ แบ่งได้
เป็น 2 ชนิด คือ วงจรซีเควนเชียลแบบซิงโครนสั และวงจรซีเควนเชียลแบบอะซิงโครนสั

196

สมรรถนะทพ่ี งึ ประสงค์

1. อธิบายคุณลกั ษณะของวงจรซีเควนเชียลได้
2. อธิบายคุณลกั ษณะของวงจรซีเควนเชียลแบบซิงโครนสั ได้
3. อธิบายคุณลกั ษณะของวงจรซีเควนเชียลแบบอะซิงโครนสั ได้
4. อธิบายการทาํ งานของวงจรอาร์-เอส นอร์เกตแลตชไ์ ด้
5. อธิบายการทาํ งานของวงจรอาร์-เอส แนนดเ์ กตแลตชไ์ ด้
6. อธิบายการทํางานของวงจรอาร์-เอส นอร์เกตแลตช์ท่ีกระตุ้นด้วยสัญญาณ
นาฬิกาได้
7. อธิบายการทาํ งานของวงจรอาร์-เอส แนนด์เกตแลตช์ที่กระตุ้นด้วยสัญญาณ
นาฬิกาได้
8. แต่งกายถกู ระเบียบ ใชว้ าจาสุภาพ ขยนั ใฝ่ รู้ รับผดิ ชอบ ทาํ งานร่วมกบั ผอู้ ่ืนได้

197

ใบความรู้

เร่ือง วงจรซีเควนเซียล

บทนํา

ในหน่วยน้ีจะศึกษาเก่ียวกบั วงจรดิจิตอลชนิดท่ี 2 คือวงจรซีเควนเชียล ซ่ึงแตกต่าง
จากวงจรคอมบิเนชน่ั ตรงที่วงจรซีเควนเชียล จะนาํ ผลเอาต์พุตป้ อนยอ้ นกลบั มาท่ีอินพุตอีกคร้ัง
วงจรซีเควนเชียลเบ้ืองตน้ น้ี ไดแ้ ก่ แลตช์ (Latch), ฟลิปฟลอป (Flip-Flop) เป็นตน้

5.1 คุณลกั ษณะของวงจรซีเควนเซียล

วงจรซีเควนเชียล (Sequention Circuit) หมายถึง วงจรที่ประกอบด้วย
วงจรคอมบิเนชนั่ และวงจรป้ อนกลบั เก็บเอาตพ์ ตุ ท่ีไดใ้ นอดีตส่งกลบั มาเป็ นอินพตุ อีกคร้ัง เพื่อมา
พจิ ารณาในการใหผ้ ลทางเอาตพ์ ตุ ตามความตอ้ งการ แสดงดงั รูปที่ 5.1

INPUT วงจรคอมบิเนชนั่ OUTPUT
Combination Logic Circuit

วงจรป้ อนกลบั
รูปท่ี 5.1 แผนผงั วงจรซีเควนเซียล

198

5.2 ชนิดของวงจรซีเควนเซียล

วงจรซีเควนเชียลแบ่งออกได้ 2 ชนิด คือ
5.2.1 วงจรซีเควนเชียลแบบซิงโครนัส (Synchronous Sequential Circuit) คือ วงจรซีเควน
เชียลที่มีภาควงจรป้ อนกลบั เป็นหน่วยความจาํ ถูกควบคุมโดยสญั ญาณนาฬิกาจากภายนอก

วงจรคอมบิเนชนั่
INPUT OUTPUT

Combination Logic Circuit

อุปกรณ์หน่วยความจาํ

รูปที่ 5.2 วงจรซีเควนเชียลแบบซิงโครนสั

5.2.2 วงจรซีเควนเชียลแบบอะซิงโครนัส (Asynchronous Sequential Circuit) คือ วงจรซี
เควนเชียลที่มีภาควงจรป้ อนกลบั เป็ นภาคหน่วงเวลา (Time Delay) ตวั ใดตวั หน่ึงไม่ถูกควบคุม
โดยสญั ญาณนาฬิกาจากภายนอก หรือไม่ใชส้ ญั ญาณนาฬิกามาควบคุมการทาํ งาน

INPUT วงจรคอมบิเนชน่ั OUTPUT
Combination Logic Circuit

หน่วงเวลา
รูปท่ี 5.3 วงจรซีเควนเชียลแบบอะซิงโครนสั

199

5.3 วงจรซีเควนเชียลเบือ้ งต้น

วงจรแลตชจ์ ดั เป็นวงจรซีเควนเชียลเบ้ืองตน้ ที่มีการนาํ เอาตพ์ ุตป้ อนกลบั มาเป็ นอินพุต และ
ให้ผลทางเอาตพ์ ุต 2 สถานะ ที่ตรงขา้ มกนั คือ เอาตพ์ ุต Q และ Q กล่าวคือ ถา้ เอาตพ์ ุต Q
เป็นลอจิก 1 เอาตพ์ ุต Q จะเป็นลอจิก 0 และถา้ เอาตพ์ ุต Q เป็นลอจิก 0 เอาตพ์ ุต Q จะเป็นลอจิก
1 หรือเรียกว่า “วงจรไบสเตเบิล” กไ็ ด้ ซ่ึงจะมีการคงสถานะผลของลอจิกน้นั ไวไ้ ดไ้ ม่ว่าอินพตุ เดิม
จะยงั คงอยู่หรือไม่ก็ตาม จึงทาํ ให้แลตช์เป็ นอุปกรณ์หน่วยความจาํ ที่สามารถเก็บขอ้ มูลไวไ้ ดอ้ ีก
ชนิดหน่ึง

INPUT OUTPUT Q
Q
ป้ อนยอ้ นกลบั

รูปท่ี 5.4 วงจรแลตช์
5.3.1 อาร์-เอส นอร์เกตแลตช์

ป้ อนยอ้ นกลบั

(ก)

(ข)
รูปท่ี 5.5 (ก) (ข) วงจรอาร์-เอส นอร์เกตแลตช์

200

ตารางที่ 5.1 ตารางความจริงของวงจรอาร์-เอส นอร์เกตแลตช์

INPUT OUTPUT
RS
00 Q Q
01
10 ไม่เปล่ียนแปลง ไม่เปล่ียนแปลง
11 1 0
0 1

0 (ไม่ใชง้ าน) 0 (ไม่ใชง้ าน)

จากตารางที่ 5.1 อธิบายสภาวะการทาํ งานไดด้ งั น้ี
1. เม่ือ R = 0, S = 0 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q และ Q มีคา่ คงเดิมไม่เปล่ียนแปลงเรียกสภาวะ

น้ีวา่ “ไม่เปลี่ยนแปลง” (No change)
2. เมื่อ R = 0, S = 1 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q = 1 และQ = 0 เรียกสภาวะน้ีวา่ “เซต” (Set)
3. เมื่อ R = 1, S = 0 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q = 0 และQ = 1 เรียกสภาวะน้ีวา่ “รีเซต” (Reset)
4. เมื่อ R = 1, S = 1 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q = 0 และQ = 0 เป็นสภาวะท่ีวงจรกาํ หนดไม่ได้

และไม่สามารถนาํ ไปใชง้ านได้ เรียกสภาวะน้ีวา่ “ไม่ใชง้ าน” (Prohibited)

5.3.2 อาร์-เอส แนนด์เกตแลตช์ ป้ อนยอ้ นกลบั

 

(ก)

(ข)
รูปท่ี 5.6 (ก) (ข) วงจรอาร์-เอส แนนดเ์ กตแลตช์

201

ตารางท่ี 5.2 ตารางความจริงของวงจรอาร์-เอส แนนดเ์ กตแลตช์

INPUT OUTPUT
RS
00 Q Q
01
10 1 (ไม่ใชง้ าน) 1 (ไม่ใชง้ าน)
11 1 0
0 1

ไม่เปลี่ยนแปลง ไม่เปลี่ยนแปลง

จากตารางท่ี 5.2 อธิบายสภาวะการทาํ งานไดด้ งั น้ี
1. เม่ือ R = 0, S = 0 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q = 1 และ Q = 1 เป็นสภาวะท่ีวงจรกาํ หนดไม่ได้ และ

ไม่สามารถนาํ ไปใชง้ านได้ เรียกสภาวะน้ีวา่ “ไม่ใชง้ าน” (Indeterminated)
2. เม่ือ R = 0, S = 1 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q = 1 และ Q = 0 เรียกสภาวะน้ีวา่ “เซต” (Set)
3. เมื่อ R = 1, S = 0 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q = 0 และ Q = 1 เรียกสภาวะน้ีวา่ “รีเซต” (Reset)
4. เม่ือ R = 1, S = 1 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q และ Q มีค่าคงเดิมไม่เปล่ียนแปลงเรียกสภาวะ

น้ีวา่ “ไม่เปล่ียนแปลง” (No change)

5.3.3 อาร์-เอส นอร์เกตแลตช์ทก่ี ระตุ้นด้วยสัญญาณนาฬิกา

รูปที่ 5.7 วงจรอาร์-เอส นอร์เกตแลตชท์ ี่กระตุน้ ดว้ ยสญั ญาณนาฬิกา

202

ตารางที่ 5.3 ตารางความจริงของวงจรอาร์-เอส นอร์เกตแลตชท์ ี่กระตุน้ ดว้ ยสญั ญาณนาฬิกา

INPUT OUTPUT

CLK R SQ Q
10
0 ไม่เปลี่ยนแปลง ไม่เปลี่ยนแปลง

1 01 1 0

1 10 0 1

1 1 1 0 (ไม่ใชง้ าน) 0 (ไม่ใชง้ าน)

จากตารางที่ 5.3 อธิบายสภาวะการทาํ งานไดด้ งั น้ี
1. เม่ือ CLK = 1, R = 0, S = 0 จะไดเ้ อาตพ์ ุต Q และ Q มีค่าคงเดิมไม่เปล่ียนแปลงเรียก

สภาวะน้ีวา่ “ไม่เปล่ียนแปลง” (No change)
2. เม่ือ CLK = 1, R = 0, S = 1 จะไดเ้ อาตพ์ ุต Q = 1 และQ = 0 เรียกสภาวะน้ีว่า

“เซต” (Set)
3. เมื่อ CLK = 1, R = 1, S = 0 จะไดเ้ อาตพ์ ุต Q = 0 และQ = 1 เรียกสภาวะน้ีว่า

“รีเซต” (Reset)
4. เม่ือ CLK = 1, R = 1, S = 1 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q = 0 และQ = 0 เป็นสภาวะท่ีวงจรกาํ หนด

ไม่ได้ และไม่สามารถนาํ ไปใชง้ านได้ เรียกสภาวะน้ีวา่ “ไม่ใชง้ าน” (Prohibited)
สรุปไดว้ ่าวงจรน้ีจะทาํ งานไดต้ ่อเมื่อมีสัญญาณนาฬิกามากระตุน้ เช่น ถา้ ให้อยู่ ในสภาวะ

Set อินพุต R ตอ้ งเป็น 0 อินพุต S ตอ้ งเป็น 1 แต่ถา้ ยงั ไม่ป้ อนสญั ญาณนาฬิกาเอาตพ์ ตุ Q และ Q
จะยงั คงสภาวะเดิมจนกว่าจะป้ อนสัญญาณนาฬิกามากระตุน้ ที่อินพุต เอาตพ์ ุต Q จึงจะเป็ น 1
และเอาตพ์ ตุ Q จะเป็น 0

203

5.3.4 อาร์-เอส แนนด์เกตแลตช์ทก่ี ระตุ้นด้วยสัญญาณ

 

รูปท่ี 5.8 วงจรอาร์-เอส แนนดเ์ กตแลตชท์ ี่กระตุน้ ดว้ ยสญั ญาณนาฬิกา

ตารางที่ 5.4 ตารางความจริงของวงจรอาร์-เอส แนนดเ์ กตแลตชท์ ่ีกระตนุ้ ดว้ ยสญั ญาณนาฬิกา

INPUT OUTPUT

CLK R SQ Q
10
0 1 (ไม่ใชง้ าน) 1 (ไม่ใชง้ าน)

1 01 1 0

1 10 0 1

1 1 1 ไม่เปล่ียนแปลง ไม่เปลี่ยนแปลง

จากตารางที่ 5.4 อธิบายสภาวะการทาํ งานไดด้ งั น้ี
1. เม่ือ CLK = 1, R = 0, S = 0 จะไดเ้ อาตพ์ ุต Q = 1 และ Q = 1 เป็นสภาวะท่ีวงจรกาํ หนด

ไม่ได้ และไม่สามารถนาํ ไปใชง้ านได้ เรียกสภาวะน้ีวา่ “ไม่ใชง้ าน” (Indeterminated)
2. เม่ือ CLK = 1, R = 0, S = 1 จะไดเ้ อาตพ์ ุต Q = 1 และ Q = 0 เรียกสภาวะน้ีว่า

“เซต” (Set)
3. เม่ือ CLK = 1, R = 1, S = 0 จะไดเ้ อาตพ์ ตุ Q = 0 และ Q = 1 เรียกสภาวะน้ีว่า

“รีเซต” (Reset)
4. เมื่อ CLK = 1, R = 1, S = 1 แลว้ จะทาํ ใหไ้ ดเ้ อาตพ์ ุต Q และ Q มีค่าคงเดิม

ไม่เปล่ียนแปลงเรียกสภาวะน้ีวา่ “ไม่เปลี่ยนแปลง” (No change)
สรุปได้ว่าวงจรน้ีจะทาํ งานได้ก็ต่อเมื่อมีสัญญาณนาฬิกามากระตุน้ เช่น ถา้ จะให้อยู่ใน

สภาวะ Reset อินพตุ R ตอ้ งเป็น 1 อินพตุ S ตอ้ งเป็น 0 แต่ถา้ ยงั ไม่ป้ อนสญั ญาณนาฬิกาเอาตพ์ ตุ Q
และQ จะยงั คงสภาวะเดิมจนกวา่ จะป้ อนสญั ญาณนาฬิกา เอาตพ์ ตุ Q จึงจะเป็น 0 และเอาตพ์ ตุ Q
จะเป็น 1

204

บทสรุปเนือ้ หาหน่วยท่ี 5

วงจรซีเควนเชียล หมายถึงวงจรที่ประกอบดว้ ยวงจรคอมบิเนชนั่ และวงจรป้ อนกลบั
ซ่ึงแบ่งออกเป็ น 2 แบบ คือ วงจรซีเควนเชียลแบบซิงโครนสั (Synchronous Sequential Circuit)
และวงจร ซีเควนเชียลแบบอะซิงโครนสั (Asynchronous Sequential Circuit)โดยวงจรซีเควนเชียล
แบบซิงโครนสั จะใชส้ ญั ญาณนาฬิกามาควบคุมในการทาํ งาน

205

กจิ กรรมการเรียนการสอน

ข้ันนํา
1. นกั ศึกษาเขา้ แถวครูผสู้ อนตรวจสอบรายช่ือและตรวจความเรียบร้อย
2. ครูผสู้ อนอบรมคุณธรรม จริยธรรม เร่ือง ความรับผดิ ชอบ
3. ใหน้ กั ศึกษาทาํ แบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยท่ี 5

ข้ันสอน
1. สปั ดาห์ท่ี 12 ครูผสู้ อนบรรยายเน้ือหาหน่วยที่ 5 และสาธิต ตวั อยา่ งโจทย์ ประกอบการบรรยาย
2. ซกั ถาม-ตอบขอ้ สงสยั ระหวา่ งการบรรยาย
3. ใหน้ กั ศึกษาทาํ แบบฝึกหดั หน่วยที่ 5
4. ครูผสู้ อนเฉลยแบบฝึกหดั หน่วยที่ 5
5. แบ่งกลุ่มนกั ศึกษากลุ่มละ 2-3 คน เพอ่ื ปฏิบตั ิใบงานในสปั ดาห์ที่ 13 และ 14
6. สปั ดาห์ท่ี 13 ใหน้ กั ศึกษาปฏิบตั ิใบงานที่ 5.1
7. สปั ดาห์ท่ี 14 ใหน้ กั ศึกษาปฏิบตั ิใบงานท่ี 5.2
8. ครูผสู้ อนเดินไปประเมินผลใบงานท่ีกลุ่มนกั ศึกษาท่ีส่งผลการทดลอง ใหน้ กั ศึกษาในกลุ่ม
ทดลองใบงานใหด้ ู ครูผสู้ อนซกั ถามเพื่อใหน้ กั ศึกษาอภิปรายตอบคาํ ถาม ครูผสู้ อนใหค้ ะแนน
9. นกั ศึกษาเกบ็ วสั ดุ-อุปกรณ์ และชุดทดลอง
10. ครูผสู้ อนเฉลยใบงานการ

ข้นั สรุป
1. ครูผูส้ อนและนักศึกษาร่วมกนั อภิปรายซักถามสรุปขอ้ สงสัย โดยในสัปดาห์ท่ีมีการทดลอง
ใบงานให้แต่ละกลุ่มออกมาอภิปรายซักถามและตอบปัญหา กลุ่มละ5 คาํ ถามโดยกลุ่มสุดทา้ ย
ถามกลุ่มรองสุดทา้ ย ถามต่อๆกนั ไป จนมาถึงกลุ่มท่ี 1 ใหถ้ ามกลุ่มสุดทา้ ย โดยมีครูผสู้ อนร่วมสรุป
คาํ ตอบท่ีถกู ตอ้ งและใหค้ ะแนนการอภิปรายของนกั ศึกษา
2. เม่ือนกั ศึกษาไดศ้ ึกษาหน่วยที่ 5 จบแลว้ ใหน้ กั ศึกษาทาํ แบบทดสอบหลงั เรียนหน่วยที่ 5
3. ครูผสู้ อนแจง้ ผลคะแนนการสอบหน่วยที่ 5
4. นกั ศึกษาทาํ ความสะอาดหอ้ งเรียนตามตารางเวรก่อนเลิกเรียน
5. ครูผสู้ อนบนั ทึกขอ้ มูลหลงั การสอน

206

ส่ือการเรียนการสอน

1. เอกสารประกอบการเรียนการสอนวิชาดิจิตอลเบ้ืองตน้ รหสั วิชา 2104-2116
จดั ทาํ โดยนายพนมไพร ช่วงจน่ั

2. เคร่ืองฉายภาพโปรเจคเตอร์ (ถา้ มี)
3. เคร่ืองคอมพิวเตอร์ PC หรือ Notebook (ถา้ มี)
4. ชุดทดลองดิจิตอล พร้อมอุปกรณ์ (ใชป้ ฏิบตั ิใบงาน)

การวดั ผลประเมนิ ผล

1. แบบทดสอบ
2. ใบงาน
3. แบบประเมินผลคะแนนจิตพสิ ยั

เกณฑ์การวดั ผลประเมนิ ผล

ระหว่างภาค (ใบงาน และแบบทดสอบ) 60 %

ปลายภาค (แบบทดสอบปลายภาค) 20 %

จิตพสิ ัย 20 %

207

แบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยท่ี 5

วชิ า ดิจิตอลเบ้ืองตน้ รหสั 2104-2116 เรื่อง วงจรซีเควนเชียล เวลา 20 นาที

คาํ ชี้แจง 1. จงทาํ เครื่องหมาย ° ขอ้ ท่ีถกู ตอ้ งที่สุดเพยี งขอ้ เดียวลงในกระดาษคาํ ตอบ
2. คะแนนเตม็ 10 คะแนน

210

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียนหน่วยที่ 5

วชิ า ดิจิตอลเบ้ืองตน้ รหสั 2104-2116 เร่ือง วงจรซีเควนเชียล

211

แบบฝึ กหัดหน่วยที่ 5

เร่ือง วงจรซีเควนเชียล

คาํ ชี้แจง จงตอบคาํ ถามต่อไปนี้
1. จงอธิบายความแตกต่างระหวา่ งวงจรคอมบิเนชน่ั และวงจรซีเควนเชียล
2. จงอธิบายคุณลกั ษณะของวงจรซีเควนเชียล
3. วงจรซีเควนเชียลแบ่งออกไดเ้ ป็นก่ีชนิดอะไรบา้ ง

212

เฉลยแบบฝึ กหัดหน่วยท่ี 5

เร่ือง วงจรซีเควนเชียล

คาํ ชี้แจง จงตอบคาํ ถามต่อไปนี้

214

ใบงานที่ 5.1 (สปั ดาห์ท่ี 13)

เรื่อง อาร์-เอส นอร์เกตแลตช์

วตั ถุประสงค์
1. เพ่ือใหเ้ ขา้ ใจการทาํ งานของวงจรอาร์-เอส นอร์เกตแลตช์
2. ต่อวงจรและทดสอบวงจรอาร์-เอส นอร์เกตแลตชไ์ ด้

เครื่องมอื และอปุ กรณ์ 1 ชุด
1. ชุดทดลองวงจรดิจิตอล 1 ชุด
2. สายต่อวงจร 1 ชุด
3. คู่มือโครงสร้างไอซีท่ีใชใ้ นการทดลอง เบอร์ละ 1 ตวั
4. ไอซีเบอร์ 7408 และ7428

ทฤษฎโี ดยย่อ
วงจรอาร์-เอส นอร์เกตแลตช์ เป็ นวงจรท่ีนาํ เอาตพ์ ุตป้ อนยอ้ นกลบั มาเป็ นอินพุต และให้ผล

ทางเอาตพ์ ตุ 2 สถานะท่ีตรงขา้ มกนั คือ เอาตพ์ ุต Q และ Q กล่าวคือถา้ เอาตพ์ ตุ Q เป็นลอจิก 1
เอาตพ์ ุต Q จะเป็นลอจิก 0 และถา้ เอาตพ์ ุต Q เป็นลอจิก 0 เอาตพ์ ุต Q จะเป็นลอจิก 1 ซ่ึงวงจร
อาร์-เอส นอร์เกตแลตชน์ ้นั มีท้งั ไม่ใชส้ ญั ญาณนาฬิกาควบคุมและใชส้ ญั ญาณนาฬิกาควบคุม

ลาํ ดับข้นั การทดลอง
1. ต่อวงจรตามรูปท่ี 5.1.1

รูปที่ 5.1.1

2. จากวงจรจุด R และจุด S ให้ต่อที่สวิตช์อินพุตของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั
ส่วนจุด Q และQ เป็นเอาตพ์ ตุ ใหต้ ่อที่จุด LED1 และ LED2 ของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั

215

3. กดสวิตช์ตามสภาวะลอจิกในตารางความจริ งท่ี 5.1.1 สังเกตหลอด LED ติด
คือสภาวะลอจิก 1 ถา้ ดบั คือสภาวะลอจิก 0 บนั ทึกผลที่ไดล้ งตารางความจริงท่ี 5.1.1

ตารางความจริงที่ 5.1.1

INPUT OUTPUT
RS
00 QQ
01
10
11

4. ต่อวงจรตามรูปท่ี 5.1.2

รูปท่ี 5.1.2

5. จากวงจรจุด R กบั S ใหต้ ่อท่ีสวิตชอ์ ินพุตของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั ส่วนจุด CLK
ใหต้ ่อที่สวิตช์ Clock ของชุดทดลองดิจิตอล ดา้ นเอาตพ์ ตุ Q และ Q ใหต้ ่อท่ีจุด LED1 และ LED2
ของชุดทดลองดิจิตอล

6. กดสวิตช์ตามสภาวะลอจิกในตารางความจริ งที่ 5.1.2 สังเกตหลอด LED ติด
คือสภาวะลอจิก 1 ถา้ ดบั คือสภาวะลอจิก 0 บนั ทึกผลท่ีไดล้ งตารางความจริงที่ 5.1.2

216

ตารางความจริงท่ี 5.1.2

INPUT S OUTPUT
CLK R 0
1 QQ
0 0
0 1
1
1

สรุปผลการทดลอง
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

คาํ ถามท้ายการทดลอง
จงอธิบายความแตกต่างระหวา่ งวงจรรูปท่ี 5.1.1 และวงจรรูปที่ 5.1.2

เฉลยใบงานที่ 5.1 217
(สปั ดาห์ท่ี 13)
เรื่อง อาร์-เอส นอร์เกตแลตช์

220

ใบงานที่ 5.2 (สปั ดาห์ที่ 14)

เร่ือง อาร์-เอส แนนด์เกตแลตช์

วตั ถุประสงค์
1. เพอื่ ใหเ้ ขา้ ใจการทาํ งานของวงจรอาร์-เอส แนนดเ์ กตแลตช์
2. ต่อวงจรและทดสอบวงจรอาร์-เอส แนนดเ์ กตแลตชไ์ ด้

เครื่องมอื และอุปกรณ์ 1 ชุด
1. ชุดทดลองวงจรดิจิตอล 1 ชุด
2. สายต่อวงจร 1 ชุด
3. คู่มือโครงสร้างไอซีที่ใชใ้ นการทดลอง เบอร์ละ 1 ตวั
4. ไอซีเบอร์ 7400 และ7408

ทฤษฎโี ดยย่อ
วงจรอาร์-เอส แนนด์เกตแลตช์ เป็ นวงจรที่นาํ เอาต์พุตป้ อนยอ้ นกลบั มาเป็ นอินพุต

อีกแบบหน่ึงและให้ผลทางเอาตพ์ ุต 2 สถานะท่ีตรงขา้ มกนั คือเอาตพ์ ุต Q และ Q กล่าวคือ
ถา้ เอาตพ์ ตุ Q เป็นลอจิก 1 เอาตพ์ ตุ Q จะเป็นลอจิก 0 และถา้ เอาตพ์ ุต Q เป็นลอจิก 0 เอาตพ์ ตุ Q
จะเป็ นลอจิก 1 ซ่ึงวงจรอาร์-เอส แนนด์เกตแลตช์น้ัน มีท้งั ไม่ใช้สัญญาณนาฬิกาควบคุม
และใชส้ ญั ญาณนาฬิกาควบคุม

ลาํ ดับข้นั การทดลอง
1. ต่อวงจรตามรูปท่ี 5.2.1

รูปที่ 5.2.1

221

2. จากวงจรจุด R และจุด S ใหต้ ่อท่ีสวิตชอ์ ินพุตของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั ส่วนจุด
Q และQ เป็นเอาตพ์ ตุ ใหต้ ่อที่จุด LED1 และ LED2 ของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั

3. กดสวิตช์ตามสภาวะลอจิกในตารางความจริ งท่ี 5.2.1 สังเกตหลอด LED ติด
คือสภาวะลอจิก 1 ถา้ ดบั คือสภาวะลอจิก 0 บนั ทึกผลท่ีไดล้ งตารางความจริงท่ี 5.2.1

ตารางความจริงที่ 5.2.1

INPUT OUTPUT
RS
00 QQ
01
10
11

4. ต่อวงจรตามรูปที่ 5.2.2

รูปที่ 5.2.2

5. จากวงจรจุด R กบั S ใหต้ ่อท่ีสวิตชอ์ ินพตุ ของชุดทดลองดิจิตอลตามลาํ ดบั ส่วนจุด CLK
ใหต้ ่อที่สวิตช์ Clock ของชุดทดลองดิจิตอล ดา้ นเอาตพ์ ตุ Q และ Q ใหต้ ่อที่จุด LED1 และ LED2
ของชุดทดลองดิจิตอล

222

6. กดสวิตช์ตามสภาวะลอจิกในตารางความจริ งที่ 5.2.2 สังเกตหลอด LED ติดคือ
สภาวะลอจิก 1 ถา้ ดบั คือ สภาวะลอจิก 0 บนั ทึกผลท่ีไดล้ งตารางความจริงท่ี 5.2.2

ตารางความจริงท่ี 5.2.2

INPUT S OUTPUT
CLK R 0
1 QQ
0 0
0 1
1
1

สรุปผลการทดลอง

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

คาํ ถามท้ายการทดลอง
จงอธิบายความแตกต่างระหวา่ งวงจรรูปท่ี 5.2.1 และวงจรรูปท่ี 5.2.2

เฉลยใบงานท่ี 5.2 223
(สปั ดาห์ท่ี 14)
เรื่อง อาร์-เอส แนนด์เกตแลตช์

226

แบบประเมนิ ผลการปฏิบตั ใิ บงานหน่วยที่ 5

ชื่อ-สกลุ …………………………………………..…….………………เลขที่………...….ช้นั ……..…….กลุ่มที่………....

ที่ รายการประเมินผล ใบงานท่ี 5.1 สรุป
ใบงานที่ 5.2 ผลคะแนน

รวม

1 ผลการปฏบิ ตั งิ าน คะแนน คะแนน
1.1 การเบิกและส่งคืนวสั ดุ-อุปกรณ์
1.2 การต่อวงจรตามท่ีกาํ หนดไดถ้ กู ตอ้ ง เต็ม ทไี่ ด้ เตม็ ทไ่ี ด้ เต็ม ทไ่ี ด้
1.3 บนั ทึกผลการทดลองไดถ้ กู ตอ้ ง (20) (20) (40)
1.4 เสร็จตามเวลาท่ีกาํ หนด 5 5 10
5 5 10
2 การอภปิ ราย 5 5 10
2.1 การต้งั คาํ ถามในการอภิราย 5 5 10
2.2 การตอบคาํ ถามในการอภิปราย (10) (10) (20)
5 5 10
รวมคะแนน 5 5 10

60

คะแนนเตม็ 60 ผลการประเมิน … ผา่ น … ไม่ผา่ น

ขอ้ เสนอแนะ………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

ลงช่ือ…………………………………ผปู้ ระเมิน
(..…………................................)
………/…………/……….

227

เกณฑ์การประเมนิ การปฏบิ ตั ใิ บงาน

คะแนนเตม็ 60 คะแนน 5 คะแนน
ใบงานละ 30 คะแนน หน่วยละ 2 ใบงาน รวม 60 คะแนน 1 คะแนน
เกณฑ์การให้คะแนนแต่ละใบงานดงั นี้ 0 คะแนน

1. ผลการปฏบิ ตั งิ าน (20 คะแนน) 5 คะแนน
1 คะแนน
1.1 การเบกิ และส่งคนื วสั ดุ-อุปกรณ์ (5 คะแนน) 0 คะแนน
ส่งคืนวสั ดุ-อุปกรณ์ครบทุกชิ้น ไม่ชาํ รุดเสียหายไดค้ ะแนน
ส่งคืนวสั ดุ-อุปกรณ์ไม่ครบ ชาํ รุดเสียหาย ติดลบคะแนนชิ้นละ 5 คะแนน
ส่งคืนวสั ดุ-อุปกรณ์ไม่ครบ ชาํ รุดเสียหายเกิน 3 ชิ้นไดค้ ะแนน 1 คะแนน
0 คะแนน
1.2 การต่อวงจรตามทกี่ าํ หนดได้ถูกต้อง (5 คะแนน)
ต่อวงจรถกู ตอ้ งตามท่ีกาํ หนดไดค้ ะแนน 5 คะแนน
ต่อวงจรผดิ ติดลบคะแนนจุดละ 1 คะแนน
ต่อวงจรผดิ เกิน 3 จุดไดค้ ะแนน 3 คะแนน
0 คะแนน
1.3 บนั ทกึ ผลการทดลองได้ถูกต้อง (5 คะแนน)
บนั ทึกผลการทดลองถูกตอ้ งทุกขอ้ ไดค้ ะแนน 1 คะแนน
บนั ทึกผลการทดลองผดิ ติดลบคะแนนขอ้ ละ
บนั ทึกผลการทดลองผดิ เกิน 3 ขอ้ ไดค้ ะแนน 1 คะแนน

1.4 เสร็จตามเวลาทกี่ าํ หนด (5 คะแนน)
ปฏิบตั ิใบงานเสร็จตามเวลาที่กาํ หนดไดค้ ะแนน
ปฏิบตั ิใบงานเกิน 2 นาทีติดลบคะแนน
ปฏิบตั ิใบงานเกิน 5 นาทีติดลบคะแนน
ปฏิบตั ิใบงานเกิน 10 นาทีไดค้ ะแนน

2. การอภปิ ราย

2.1 การต้งั คาํ ถามในการอภิราย
ต้งั คาํ ถามในการอภิปรายไดค้ ะแนนขอ้ ละ

2.2 การตอบคาํ ถามในการอภปิ ราย
ตอบคาํ ถามในการอภิปรายถกู ตอ้ งไดค้ ะแนนขอ้ ละ

228

แบบประเมนิ ผลด้านจิตพสิ ัย

คุณธรรม จริยธรรม พฤตกิ รรมอนั พงึ ประสงค์

พฤติกรรมอนั พึงประสงค์

ลาํ ดบั ช่ือ-นามสกลุ แ ่ตงกาย ูถกระเ ีบยบ รวม
ที่ ใช้วาจา ุสภาพ เ ีรยบ ้รอย คะแนน

ขยัน ้ตังใจ ใ ่ฝ ู้ร
ความ ัรบผิดชอบ ตรงเวลา

ทํางาน ่รวมกับผู้ ื่อน

4 4 444 20
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

เกณฑก์ ารใหค้ ะแนนดงั น้ี
4 หมายถึง พฤติกรรมท่ีแสดงออกอยใู่ นระดบั ดีมาก
3 หมายถึง พฤติกรรมที่แสดงออกอยใู่ นระดบั ดี
2 หมายถึง พฤติกรรมที่แสดงออกอยใู่ นระดบั ปานกลาง
1 หมายถึง พฤติกรรมท่ีแสดงออกอยใู่ นระดบั ควรปรับปรุง

ลงชื่อ…………………………………ผปู้ ระเมิน
(……………………….………..)
………/…………/……….

229

แบบทดสอบหลงั เรียนหน่วยท่ี 5

วชิ า ดิจิตอลเบ้ืองตน้ รหสั 2104-2116 เร่ือง วงจรซีเควนเชียล เวลา 20 นาที

คาํ ชี้แจง 1. จงทาํ เครื่องหมาย ° ขอ้ ท่ีถูกตอ้ งที่สุดเพยี งขอ้ เดียวลงในกระดาษคาํ ตอบ
2. คะแนนเตม็ 10 คะแนน

232

เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียนหน่วยที่ 5

วชิ า ดิจิตอลเบ้ืองตน้ รหสั 2104-2116 เร่ือง วงจรซีเควนเชียล

233

บนั ทกึ หลงั การสอน

ผลการเรียนของผู้เรียน
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

ผลการสอนของครู
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

ปัญหาทพ่ี บ / แนวทางแก้ไข
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

ลงชื่อ......................................ครูผสู้ อน ลงช่ือ.....................................หวั หนา้ แผนก
(.....................................) (....................................)

………/………../………. ………/………../……….

ลงชื่อ...........................................รองผอู้ าํ นวยการฝ่ ายวชิ าการ
(........................................)

.………/………../……….

หน่วยท่ี 6
วงจรพลั ส์เบือ้ งต้น

สาระการเรียนรู้

6.1 คุณลกั ษณะของสญั ญาณพลั ส์
6.2 วงจรมลั ติไวเบรเตอร์

6.2.1 วงจรอะสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์
6.2.2 วงจรโมโนสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์
6.2.3 วงจรไบสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์

สาระสําคญั

สัญญาณพลั ส์ เป็ นองคป์ ระกอบที่สําคญั สัญญาณหน่ึงของวงจรดิจิตอล โดยการเกิด
ของสัญญาณน้นั ซ้าํ ๆกนั ตลอดเวลา และถา้ ใชใ้ นการอา้ งอิงในการทาํ งานหรือควบคุมการทาํ งาน
จะเรียก อีกอย่างหน่ึงว่า “สัญญาณนาฬิกา” (Clock Pulse) ซ่ึงเกิดจากวงจรมลั ติไวเบรเตอร์
ท้งั 3 ชนิด คือวงจรอะสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์, วงจรโมโนสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์ และวงจร
ไบสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์

สมรรถนะทพ่ี งึ ประสงค์

1. บอกคุณลกั ษณะของสญั ญาณพลั ส์ได้
2. บอกคุณลกั ษณะของวงจรมลั ติไวเบรเตอร์ได้
3. อธิบายการทาํ งานของวงจรอะสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์ได้
4. อธิบายการทาํ งานของวงจรโมโนสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์ได้
5. อธิบายการทาํ งานของวงจรไบสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์ได้
6. แต่งกายถกู ระเบียบ ใชว้ าจาสุภาพ ขยนั ใฝ่ รู้ รับผดิ ชอบ ทาํ งานร่วมกบั ผอู้ ่ืนได้

235

ใบความรู้
เร่ือง วงจรพลั ส์เบือ้ งต้น

บทนํา

วงจรพลั ส์เป็ นวงจรท่ีกาํ เนิดรูปคลื่นพลั ส์ หรือรูปคล่ืนสี่เหลี่ยม ซ่ึงขนาดและความถ่ี
ของรูปคล่ืนท่ีเกิดข้ึนสามารถกาํ หนดไดต้ ามที่เราออกแบบใช้งาน รูปคล่ืนท่ีเกิดจากวงจรพลั ส์
สามารถนําไปใช้ในการควบคุมการทํางานของวงจรทางดิจิตอลได้ เรี ยกสัญญาณน้ีว่า
“สญั ญาณนาฬิกา” (Clock Pulse)

6.1 คุณลกั ษณะของสัญญาณพลั ส์

สญั ญาณพลั ส์ เป็นสญั ญาณที่เกิดข้ึนซ้าํ ๆกนั โดยมีการเปล่ียนแปลงจากระดบั ลอจิก 0
ไปเป็นลอจิก 1 และเปล่ียนจากระดบั ลอจิก 1 เป็นระดบั ลอจิก 0 เปล่ียนวนซ้าํ ๆเช่นน้ีต่อเน่ืองกนั ไป
แสดงดงั รูปที่ 6.1

ขอบขาข้ึนของพลั ส์ ระดบั ลอจิก 1
ขอบขาลงของพลั ส์
ระดบั ลอจิก 0
11
0 0
0

รูปท่ี 6.1 สญั ญาณพลั ส์

236

6.2 วงจรมลั ตไิ วเบรเตอร์

วงจรมัลติไวเบรเตอร์ (Multivibrator) เป็ นวงจรกําเนิดความถ่ีสัญญาณรูปคลื่น
ส่ีเหลี่ยม หรื อรู ปคล่ืนพัลส์ที่มีความสําคัญต่อวงจรดิจิตอลอีกชนิดหน่ึง หรื อเรี ยกวงจร
ที่กาํ เนิดสญั ญาณน้ีว่า “วงจรออสซิลเลเตอร์” (Oscillator Circuit) กไ็ ด้ การทาํ งานของวงจรชนิดน้ี
มีท้ังต้องใช้สัญญาณกระตุ้นจากภายนอก และไม่ต้องใช้สัญญาณกระตุ้นจากภายนอก
วงจรมลั ติไวเบรเตอร์แบ่งออกไดเ้ ป็น 3 ชนิด คือ

1. วงจรอะสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์
2. วงจรโมโนสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์
3. วงจรไบสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์
6.2.1 วงจรอะสเตเบิลมลั ตไิ วเบรเตอร์
วงจรอะสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์ (Astable Multivibrator) คือวงจรท่ีสร้างหรือกาํ เนิด
สัญญาณพลั ส์ดว้ ยตวั ของมนั เอง โดยการที่วงจรทาํ งานและหยดุ ทาํ งานสลบั กนั ไป อยา่ งต่อเน่ือง
จนเกิดความถี่และรูปคล่ืนข้ึน และไม่อาศัยสัญญาณจากภายนอกมากระตุ้น หรือช่วยทาํ งาน
เรียกช่ือวงจรน้ีอีกอยา่ งหน่ึงว่า “วงจรฟรีรันนิ่ง” (Free Running Multivibrator) สามารถสร้าง
ได้จากลอจิกเกตต่อร่วมกับตวั ตา้ นทาน และตวั เก็บประจุ หรืออาจจะสร้างจากไอซีเบอร์ 555
ต่อร่วมกบั ตวั ตา้ นทานและตวั เกบ็ ประจุกไ็ ด้ แสดงดงั วงจรต่อไปน้ี

รูปท่ี 6.2 วงจรอะสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์โดยใช้ NOR Gate

237

รูปที่ 6.3 วงจรอะสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์โดยใช้ NAND Gate

รูปท่ี 6.4 วงจรอะสเตเบิลมลั ติไวเบรเตอร์โดยใช้ NOT Gate
จากรูปที่ 6.2., 6.3., 6.4. จะทาํ งานเหมือนกนั กล่าวคือเป็นลอจิกเกตท่ีต่อในลกั ษณะ
การทาํ งานแบบกลบั สญั ญาณ คือ สญั ญาณเขา้ ลอจิก 1 สญั ญาณออกจะเป็นลอจิก 0 และถา้ สญั ญาณ
เขา้ เป็ นลอจิก 0 สัญญาณออกจะเป็ นลอจิก 1 จากรูปดังกล่าวต่อเป็ นวงจรอะสเตเบิลมลั ติ
ไวเบรเตอร์ ซ่ึงจะไดส้ ญั ญาณออกทางเอาตพ์ ตุ เป็นลอจิก 1 และ 0 สลบั กนั ไป

238

C เกบ็ ประจุ

0

จุดที่1 จุดท่ี2 จุดที่3

รูปที่ 6.5 สภาวะเอาตพ์ ตุ เป็นลอจิก 0
จากรูปที่ 6.5 สามารถอธิบายการทาํ งานของวงจรไดด้ งั น้ีคือ เม่ือสภาวะเอาต์พุต
เป็ นลอจิก 0 จุดท่ี 2 จะเป็ นลอจิก 1 และจุดที่ 1 เป็ นลอจิก 0 ตามลาํ ดบั เน่ืองจากวงจรทาํ งาน
เป็ นนอตเกต หรื ออินเวอร์เตอร์นั่นเอง เมื่อพิจารณาดูแล้วจะเห็นว่าในสภาวะน้ีจะทําให้
ตวั เก็บประจุไดร้ ับกระแสจากจุดท่ี 2 ไหลผ่านตวั ตา้ นทานมาเก็บไวท้ ี่ตวั เก็บประจุจนเต็ม
ในระยะเวลาหน่ึง

C คายประจุ

1

จุดที่1 จุดท่ี2 จุดที่3

รูปที่ 6.6 สภาวะเอาตพ์ ตุ เป็นลอจิก 1