urednik Branko Vukušić
Vesna Pešić O
TROJANSKO-SLOVENSKOJ
lektura i korektura
MISTERIJI
Ivan Ristić
štampa
Foto-futura
plasman i marketing
064/1661754
dizajn
Dimitri Vladimir
izdavač
Pešić i sinovi
Beograd, Topličin venac 17
tel/fax: 183-740
e mail: dimitri@drenik.net
sva prava zadržava izdavač
ISBN 86-7540-022-5
Na naslovnoj strani knjige: "Mislilac iz Černa v o d e " Ova knjiga pripremljena je u cilju upoznavanja
(neolitska kultura starost 6500 godina, rumuska strana čitalačke publike sa novim istraživačkim temama o
drevnoj evropskoj prošlosti, poreklu Slovena i mestu
delte Dunava) slovenske civilizacije u praistoriji Evrope u okviru
biblioteke "Tragom Slovena".
Najstariji, predantički naziv Dunava je bio Černa, čiju su
tragovi u germanizovanom izvorištu u Crnoj šumi (Švarcvald). Izvorno Novija istraživanja pokazuju da se "homerovska"
slovenski naziv sačuvan je u kasnijem neslovenskom okruženju u još pitanja Troje i trojanske civilizacije, koja je pokrenuo
nekim neolitskim i kasnijim podunavskim predantičkim kulturama. Meksikanac Roberto Salinas Prajs, prepliću sa ništa
Černika, neolitsko naselje u Muteniji (Vlaška) koje predstavlja ranu manje misterioznim pitanjem porekla Slovena i danas
fazu Bojan kulture (5-4 milenijum s. e.), neolitska kultura Kocofeni u najmnogobrojnije porodice evropskih naroda.
Srednjem Podunavlju u Transilvaniji, Banatu razvila se pod uticajem
Černa vode III, sve do Černjagovske kulture u Rumuniji, Moldaviji i Osnovne ideje Salinasa izložene u radovima
Ukrajini pre rimskih, potom germanskih osvajanja (Il-V vek n. e). Više "Homerova šlepa publika" i "Atlas homerovske
neolitskih i mlađih kultura Balkana i podunavlja imaju takođe geogralije" dobijaju novu afirmaciju. Čitaocima koji nisu
slovenofonične nazive: Jezero (Ezero), kultura bronzanog doba u imali prilike da se svojevremeno upoznaju sa njegovim
Bugarskoj, nastavak neolitskih kultura Marica, Veselinovo, Gumelnica, tezama o Troji i Trojancima želimo da pružimo osnovne
kao i neolitsko nalazište Izvor (Izvoare) u Mildaviji, koje pripada informacije o toj temi, ali i da na nju podsetimo one koji su
Kukateni kulturi. Keramika kulture Jezero ima paralele sa kulturom je možda već i zaboravili. Korisno je najaviti nameru
Černa voda, građevinski horizonti Jezero Vl-ll su sinhroni sa izdavačke kuće "Pešić i sinovi" da objavi novo prerađeno i
maloazijskom Trojom Ml. U vezi sa indoarijevskim-trojanskim stazama dopunjeno izdanje "Homerove slepe publike", kao i
nije slučajan naziv nalazišta neolitske, prekukatenske kulture Trajan. "Atlasa homerovske geogralije".
Kultura Golaseča (X-V vek s. e.) u sevemoj Italiji nije izgubila svoj
slovenski naziv, za razliku od germanizovane kulture Lužičkih Srba Autor Branko Vukušićje povodom naše promocije
(Lausitz), u Nemačkoj. Sve ovo teško je objasniti zvanič-nom tezom o teza Salinasa priredio tekst pod naslovom O
pojavi Slovena u istoriji Evrope tek u VI veku n.e. TROJANSKO-SLOVENSKOJ MISTERIJI koji predstavlja
izvode iz dve knjige ovog autora "DREVNA AMERIKA -
Na zadnjim koricama: "Pogrebna zlatna maska iz varvarika ili autohtona civilizacija" i "SLOVENI -
Trebeništa" INDIJANCI EVROPE", koje su takođe u pripremi za
objavljivanje u izdanju "Pešić i sinovi".
(kod Ohrida, VI vek s.e.)
Na kraju, objavljujemo intervju koji je Roberto
Ova maska gotovo je istovetna sa Šlimanovom, pronađenoj u Salinas dao nedeljniku NIN prilikom svoje nedavne posete
Maloazijskoj Troji i pripisanoj mitološkom Agamemnonu, maskama Jugoslaviji.
otkrivenim u Atrijevskoj riznici u Mikeni i drugim kulturama Balkana.
Nedavno otkrivene kod Ohrida, makedonske pogrebne maske
očigledno kriju deo slovensko-trojanske misterije, čiji su nepobitni
istorijska pripadnost makedonskim vladarima, slovenski karakter
makedonske države, slovenski naziv makedonske prestonice Izvori
koji je Filip II promenio u Filipi. "Prijamovo blago" i "Agamemnonova
zlatna maska" ostaju u sferi mitologije. Kult sunca iz makedonske
Vergine, izvorna arijevska svastika, otkrivena širom Evrope, ukazuje
na vedsku tradiciju slovenske civilizacije i arijevsko-slovensko-
trojanske veze.
SALINASOVA TEZA -
DVADESET GODINA KASNIJE
Prošlo je dvadeset godina od objavljivanja hipo-
teze Meksikanca Roberta Salinas Prajsa o tome da legen-
darna Troja nije bila u Maloj Aziji, nego na jugoslovenskoj
obali Jadrana.
U javnosti je zaboravljeno čime je to Salinas
uznemirio naučnike, čuvare neprikosnovene istine o našoj
prošlosti i uzburkao širu javnost. U međuvremenu rastao
je interes među slovenskim istraživačima o poreklu Slove-
na, za Salinasov rad u vezi trojanskih istraživanja i novih
odgovora na staro "homerovsko pitanje". Ono potiče još
iz antičkih vremena, Salinas ga ponovo pokreće u svetlo-
sti novih saznanja - gde se zaista nalazila i u kom
vremenu je cvetala trojanska civilizacija, ko su autori
"Ilijade i Odiseje". Po tezama Salinasa istorijsko geo-
grafska saznanja o trojanskoj civilizaciji i posle arhe-
oloških otkrića 19. i 20. veka i drugih saznanja o evro-
mediteranskim civilizacijama i dalje ostaju u mitološkoj
magli. Savremena nauka raspolaže mogućnostima da se
sa velikom preciznošću utvrde istorijsko vreme nastanka
arheoloških nalaza (metod karbon 14) i etničko poreklo
tvoraca određenih kultura (DNK). Zato nema opravdanja
misteriji oko trojanske civilizacije koja je ostavila tako
duboke tragove u evropskoj kulturnoj baštini i činjenici da
istorijska istina o njoj ostane zaodenuta mitološkim velom,
kojim je prekrivena još od antičkih vremena. To su razlozi
koji opravdavaju ponovno pokretanje drevnog "homerov-
skog pitanja" - ko su zapravo bili Trojanci?
Evidentno je, takođe, da je Salinasova teza u
neposrednoj vezi sa novijim istraživanjima slovenskih
pobornika autohtonističke škole o poreklu Slovena. Novija skom pitanju", koje potiče još iz antičkih vremena. On
saznanja opovrgavaju važeću teoriju o Slovenima kao polazi od premise da Troja nije bila u Maloj Aziji, nego na
neistorijskim varvarima koji su se pojavili u istoriji Evrope jugoslovenskoj obali Jadrana.
"niotkuda" u 6. veku n.e i kojima ne pripada uloga u
stvaranju autentične istorije i civilizacije Evrope. U prvom poglavlju (Ilijada) on ukazuje na to da
pažljiv čitalac teško može da dovede njen sadržaj i
Salinasova teza o Trojanskoj civilizaciji počiva na događaje u određeni geografski i istorijski kontekst. Osta-
analizi veličanstvenih dela te civilizacije Ilijadi i Odiseji, ju mnoge nedoumice oko povezivanja lokaliteta Troje na
koje sadrže ne samo opis fatalnog boja u kome je Troja brdu Hisarlik u Maloj Aziji sa stvarnim događajima. Na
uništena, već su i neiscrpan izvor vrednosti i saznanja i primer, da li naracija počinje na jednom od ostrva ili na
najbogatije nasleđe savremene civilizacije. Iza mitoloških kopnu? Ahila koji se povukao iz čitavog poduhvata kasnije
ličnosti i događanja počiva istorijska istina tog vremenu, posećuje Prijam na trojanskom kopnu, dok Danajci vrše
mesta Troje i naroda koji su učestvovali u njenom rušenju, napad sa mora na kopno. Salinas navodi više autora koji
a kriju se iza Ahejaca, Danajaca i njihovih saveznika. su ukazivali na neusklađenosti opisanih događaja u Ilijadi
sa topografijom maloazijske Troje. Nijedan od opisa Iliosa
Salinas je svoje teze izložio u radu pod naslovom prema tekstu Ilijade ne odgovara arheološkom sloju koji je
"Homerova šlepa publika". Podsećamo na njen sadržaj. po Šlimanu bio označen kao Troja 8, pošavši od toga da
je naselje tog sloja bilo srušeno u zemljotresu a ne u
"Homerova šlepa publika" požaru. Pored toga, strane sveta su pogrešne, sunce
izlazi na pogrešnoj strani, reke teku suprotno tekstu
(Prikaz koji sledi rađen je na osnovu originalnog, Ilijade, planine su drugačije raspoređene, saveznici prema
engleskog izdanja knjige "Homers blind audience", - An "katalogu brodova" dolaze sa nelogičnih strana, ako se
essay on the Iliad s geographical prerequisites \or the site prihvati da je Troja u Maloj Aziji itd... Za sve nelogičnosti
01 Ilios, by Roberto Salinas Priče, San Antonio 1983. odgovor je daje faktografska nepreciznost Ilijade posledi-
Knjiga je objavljena na srpskom u izdanju izdavačke kuće ca toga što je nastala usmenim predanjem, odnosno što
"Rad" 1985. god.) je Homer bio šlep. Mada su po Strabonu, koji je smatran
najboljim antičkim poznavaocem homerovske geografije,
Sam naslov Salinasove knjige je sugestivan. događaji u Ilijadi verodostojni.
Tobožnje slepilo Homera poslužilo je helenskim istori-
čarima kao objašnjenje za nesklad između događaja koje Od antičkih vremena bilo je brojnih pretpostavki o
nam Homer opisuje i mesta koja su sa njima u vezi. Za mestu homerovskog Iliosa - Troje, odnosno stvarnog
Salinasa nije bio šlep Homer, naprotiv, slepi smo mi, mesta i porekla trojanske civilizacije. Međutim, nije bilo
njegova publika koja prihvata takva objašnjenja. interesa da se na sva pitanja traže odgovori. Šlimanovim
lociranjem Troje na brdu Hisarlik pitanje se smatralo
U predgovoru svoje knjige, Salinas kaže da je rešenim, a njegovo otkriće "ugaonim kamenom"
osnovni cilj njegovog rada novi prilaz starom "homerov- konačnog uključenja trojanske civilizacije u helensko
8
nasleđe. Tako je "Hisarlik postao mesto kontakta između homerovska ostrva; planine Biokova i Veleža takođe su
iluzornog sveta Ilijade i istorijskog okvira stvarnosti". na pravoj strani; reka Skamander (Neretva) i njene pritoke
teku u pravom smeru, itd. Pošto navodi dokaze u prilog
Pre Šlimanovog otkrića legenda o opsadi Troje, svoje hipoteze, Salinas postavlja pitanje - ko je, kada i
stvarana je stolećima usmenim predanjem i na kraju zašto imao interes da preseli Troju sa Balkana i
uobličena u najveće literarno delo svih vremena. Ilijada i Evrope u Malu Aziju? Dolazi do zaključka da je Šliman
Odiseja kao vrhunska dela jedne civilizacije omogućavaju krajem 19. veka otkrio Troju tamo gde su je Grci, od
nam razumevanje ne samo homerovskog doba iz vreme- vremena kada su prevodili Ilijadu i Odiseju na grčki i
na njihovog definitivnog uobličavanja, nego nam daju prisvajali bogato trojansko nasleđe, namerno smeštali u
značajna saznanja o prehomerovskom društvu. Malu Aziju. U vreme kada su Grci osnivali prvu trgovačku
koloniju na maloazijskom tlu, lokalitet na brdu Hisarlik je
Posle Šlimanovog otkrića, istraživanja home- bio napušten već više vekova. Međutim, lokalitet je, sam
rovskog, prethomerovskog doba i trojanskog porekla po sebi, bez obzira na početnu zbrku oko sloja koji je
Ilijade i Odiseje bila su zanemarena. Trojansko nasleđe trebalo da bude homerovska Troja (8 - 7 b2), savremenoj
je konačno smešteno u helensko, a dalja trojanska arheologiji poslužio za konačnu, naučnu verifikaciju toga
istraživanja su svedena na oubličavanje proto-istorij- pitanja. Novo pitanje - zašto su Grci imali interes da
ske slike Helade. Međutim, Salinas se vraća na pitanje - prebace Troju sa Balkana u Malu Aziju blizu svoje
ako su, kako kaže Strabon, Ilijada i Odiseja pouzdan trgovačke kolonije, mada za Salinasa nije homerovsko
dokumenat, a događaji koje opisuje verodostojni, onda se pitanje, ima ključni značaj za ćelu knjigu... Jer, premeš-
ona nikako ne može povezati sa mestom u Maloj Aziji, tanjem Ilijade u odgovarajući geografski, helenski kon-
gde je Šliman otkrio Troju. tekst, zauzima se "polazna osnova grčke istorije", što je
predstavljalo klasičnu političku manipulaciju. Zato su i
U drugom poglavlju svoje knjige (Homerovski grčke reakcije na Salinasovu hipotezu bile skoro isto tako
položaj Iliosa) Salinas dokazuje da je vezivanje opsade žestoke kao i nekih naših naučnika.
Troje za lokalitet u Maloj Aziji nespojivo sa tekstom Ilijade.
U nekim antičkim i kasnijim izvorima Salinas je naišao na U trećoj glavi (Korpus homerovske geografije)
pretpostavke o tome da je Troja bila u Evropi, na Balkanu, Salinas razmatra homerovsku geografiju kao vrlo preciznu
a ne u Maloj Aziji. Na primer, jedan vizantijski autor, strukturu naziva mesta i imena (toponima i etnonima).
geograf iz 10. veka n.e. Stefanos, opisujući propast Troje i Priroda homerovskog sveta nije pitanje špekulacije o
izgradnju Rima, kaže da se Troja nalazila u Evropi, zapa- tome da li je Homer bio svestan svih činjenica, ,da li je
dno od Makedonije. Posle višegodišnjeg traganja na poznavao geografiju i si. Radi se, kako kaže Salinas, o
obalama Jadrana, Salinas je konačno zaključio da je "parametrima geografske sintakse u jeziku geograiske
mesto Troje (grada Ilios) u delti Neretve. Za razliku od gramatike", o metodu klasiranja informacija neposredno ili
maloazijske Troje ova lokacija potpuno je u skladu sa posredno vezanih za Trojanski rat. Salinasovo "čitanje"
opisima u Ilijadi, sve se poklapa, nema nikakvih geo- Homera otkriva nam da nema ničeg nejasnog u
grafskih nelogičnosti, niti su strane sveta pogrešno homerovskoj geografiji, informacije koje se iz nje mogu
raspoređene. Neretvanska dolina na ušću reke; zapadno
od neretvanske Troje (današnje Gabele) su brojna 11
10
dobiti imaju enciklopedijske razmere. Salinas ih deli u 5 primer, Satnios je identifikovao kao Cetinu, tamošnja
grupa. plemena "ratoborne Lelege" uvrstio je u trojanske savez-
nike, pošto su se nalazili na obalnom području čijih je
Prva grupa je Katalog brodova i predstavlja spisak sedam gradova razbesneli Ahil zapalio posle ubistva
učesnika Trojanskog rata u skladu sa katalogom brodova Patrokla. Identifikovao ih je na Dalmatinskoj obali kao
koji prati Ilijadu. Spisak je pravljen u grčkoj redakciji naselja u Stonskom zalivu, Omiš (Pedazos), Makarsku
prilikom prevođenja i priređivanja Ilijade i Odiseje u skladu (Makar) itd, kao i planinu Biokovo (Ida). Lelezi su, po Sali-
sa tezom da je Troja bila u Maloj Aziji, a da su anti- nasu, preci ili potomci Ilira, Dalmata. (Interesantno je da
trojanske snage došle iz Grčke. Salinas smatra da je se u jednom od slovenskih jezika - ukrajinskom tako
Troja bila na Balkanu, a da su glavne antitrojanske snage nazivaju rode, ptice selice, a da je to pojam vezan za
došle sa Zapada, iz Italije, Sicilije, sa Sardinije, Korzike, Pelazge).
ukazuje na mesta odakle su došli, narode kojima su
pripadali. U obimnoj četvrtoj glavi koja nosi naslov Osam
geografskih poređenja, su argumenti u prilog tezi da Troja
U drugoj grupi su Trojanske snage (spoljne), nikako nije mogla biti u Maloj Aziji, na brdu Hisarlik, nego
odnosno trojanski saveznici koji su učestvovali u boju. I taj na Balkanu, na Dalmatinskoj obali Jadrana. Kao dokaze
spisak je prateći tekst Ilijade. Od osam učesnika na spis- Salinas je obradio i uporedio osam geonima iz prethodne
ku tri su lokalni saveznici Troje sa Balkanskog kopna, a četvrte grupe o Troji - more, ostrva, reke, planine, oblasti,
pet su saveznici koji su došli sa Apeninskog poluostrva. plemena, gradove. Na primer, nikakvog mora iz koga se
rađa sunce u Troji nema istočno od Male Azije (citira
Treća grupa je sastavljena na osnovu rezultata mesta iz 7, 17. i 19. poglavlja Ilijade). Zvezda Špica, koja
izučavanja Ilijade, od naroda i mesta koji se ne pominju ni u vreme žetve najviše šija na nebu iznad mora, se
u Katalogu brodova, ni u Trojanskim snagama, niti se identifikuje kao Sirius koji se oko 1200. god s.e, u vreme
smatraju trojanskim u užem smislu. Radi se o geograf- trojanskog rata, u maloazijskoj Troji nikada nije pojavljivao
skim (planine, ostrva, reke, jezera) i društvenim nazivima iznad mora. Na Dalmatinskoj obali sunce uglavnom izra-
(oblastima, plemenima, naseljima, imenima) koja se na nja iz mora tokom godine. Za astronomske podatke za
njih odnose. poređenja položaja sunca i zvezda u tom dobu Salinasu
je pomagao meksički astronom Guillermo Mallen
Četvrta grupa, takođe rezultat izučavanja Ilijade, Fullerton.
obuhvata oblasti Troje u širem smislu. Podeljena je kao i
prethodna u dve grupe po geografskom i socijalnom Povezivati ostrva u Egejskom moru sa scenom iz
kriterijumu. 13. poglavlja Ilijade, sa Zevsom i Posejdonom u vreme
zalaska sunca, planinom Ida i vrhom Samosa, morskom
Peta grupa odnosi se na sam sveti grad Troja- pećinom Posejdona Imbros, između Tenedosa i Lem-
naca, Ilios oko koga se vodio Trojanski rat. Ona je najviše nosa, je nemoguće. Nasuprot tome, u Dalmatinskom
i razrađena, sa najviše argumenata u prilog evropsko- kontekstu sve se odlično uklapa - Biokovo i vrh Pelješca,
dalmatinske lokacije Troje - Iliosa. Informacije o trojan- ostrva Tenedos (Korčula), Lemnos (Vis) i Imbros (Bišev-
skom svetilištu Iliosu su više topografskog nego geograf-
skog karaktera. Salinas navodi kako je analizom teksta 13
Ilijade sklapao mozaik i rešavao određene nazive. Na
12
ska plava pećina) leže upravo na pravcu o kome je reč u ušća reke Skamander i Agamemnovog tabora i brana na
dijalogu između Zevsa i Posejdona. obali mora, na desnoj strani od ušća reke. Tu se još
govori o drugoj ravnici na levoj obali reke. Kao u dolini
Postojeći sistem reka u Maloj Aziji je nemoguće Neretve, današnje Hutovo blato, za razliku od Troje u
povezati sa opisima iz Ilijade prema kome Posejdon i Maloj Aziji, odgovara tom opisu. Još manje se može po-
Apoio upućuju moćnu snagu reke Skamander i njenih vezati ime Dardanije sa Malom Azijom, dok se na Balkanu
planinskih pritoka na zidine Troje da je potope. Malo- i posle trojanskih vremena često registruje kao jedna od
azijska reka Menderes, koja je identifikovana sa Skaman- značajnih ilirskih oblasti.1
derom iz Ilijade, nema preteču snagu svog toka kako je
Homer opisuje, dok je povezivanje sa plahovitom Neret- Od plemena koja su učestvovala u trojanskom
vom i njenim pritokama Ramom, Bunom, Bregavom, boju kao saveznici Trojanaca, Salinas se posebno bavi
Trebižatom vrlo logično. Salinas je poistovetio svih sedam Mizijcima (Zahvaljujući praslovenskim istraživanjima sada
pritoka homerovskog Skamandera sa pritokama Neretve. se zna da se pod imenom Mezi, Tribali, Rašani podra-
On je, takođe, bio oduševljen naknadnim saznanjem o zumevaju ilirsko-slovenski preci Srba). Međutim, Salinas
jednom naizgled nevažnom detalju koji daje prednost njihovu postojbinu prema Ilijadi nalazi tada u Italiji gde i
dalmatinskoj u odnosu na maloazijsku Troju. Metaforična Tračane, a ne u Maloj Aziji. Tako se i homerovski Eneti -
scena u Ilijadi u kojoj zbog zapaljenih brodova prilikom Veneti (odnosno Raseni) nalaze posle propasti Troje i
opsade Troje, Skamander proključa i površina mu se velikih komešanja naroda ("narodi s mora") na Apenin-
zabeli od belih trbuha jegulja skuvanih u vreloj vodi, skom poluostrvu a ne u Maloj Aziji, a Tračani na Balkanu.
slikovito govori o njihovom velikom prisustvu. Delta Neret-
ve je i danas poznata po bogatstvu jegulja kojih u malo- U pogledu homerovskih gradova Salinas posebno
azijskom Skamanderu nikada nije bilo! ističe primer grada Makar (Makarska) koji je sačuvan do
današnjih dana kao istoimeno staro naselje iznad Makar-
Za homerovske Planine, Salinas navodi jedno ske. U Maloj Aziji nema tragova naselju tog imena. Prema
mesto iz 14. poglavlja Ilijade u kome je opisano cik-cak 24. poglavlju Ilijade Makar je kod ostrva Lesbos (Brač).
putovanje boginje Here iz Trakije u Troju, preko Atosa, Naselje je dobilo ime po vladaru Makaru, kao što je Vis
Imbrosa, po kome bi mesec trebalo da se kreće sa dobio ime po kćerki svog vladara Isa. I ostale gradove i
zapada na istok i da mesečina osvetli morsku površinu naselja koji se pominju u vezi trojanskog boja Salinas je
tamo gde mora nema. Bila je to loša konstrukcija prilikom pronašao na Dalmatinskoj obali.
prevođenja Ilijade na grčki i smeštanja trojanske civili-
zacije u helenski prostor. U dalmatinskoj okolini Troje, U Dardaniji, čije centralne oblasti zauzima današnja Raška
gledano sa Gargarosa, vrha Biokova prema Visu i Hvaru, oblast sa Kosovom i Metohijom, u predantičkim vremenima bio
svi astronomski podaci se potpuno poklapaju, što Salinas je jedan od centara neolitske vinčanske kulture. Arheološka
potkrepljuje odgovarajućim mapama. nalazišta govore o kontinuitetu razvoja sve do ilirskog perioda
pre rimske okupacije.To je jedan od argumenata za balkansku
U pogledu oblasti koja je scenario Trojanskog boja tezu o Troji. Dardanija je bila jedna od oblasti slovensko-ilirskih
u 10. poglavlju Ilijade precizno se određuje ravnica Dardanaca, odnosno Tribala, Rašana predaka Srba.
između zidina grada Iliosa u dubini kopna, uzvodno od
15
14
U Ilijadi pojam mesta ima određeni naziv kao Inače, antičko ime Brača bilo je Bratia koje je ilirsko-
toponim za razliku od uopštenih položaja u određenim slovenskog porekla. Homerovska Askanija predstavlja
fazama bitke. Na primer, mesto gde je Hera smestila obalne oblasti južno od Troje - Iliosa, odnosno, po Salina-
svoju konjicu, ispregla konje iz kočija i hranila ih ambro- su, južno od Pelješca. Ova oblast je, pre ili kasnije od
zijom, najverovatnije je na ušću Skamandera. Interesan- Homera, bila vezana za Ardijejce, Dukleate i druge ilirsko-
tne su u vezi sa tim Salinasove pretpostavke o sastavu slovenske oblasti pre rimske okupacije, do Albanije i
ambrozije i halucinogenim efektima nekih gljiva koje su se Grčke, odnosno velike makedonske države, uključujući
koristile pri njenoj pripremi. poslednju ilirsku kraljicu Teutu. U Ilijadi se pominju samo
ostrvlja koja su pripadala toj oblasti kao Tenedos (Kor-
Peta glava (Kratak opis Troje) posvećena je čula), Aegilips, Elaphites (Sipan, Lopud i Koločep),
analizi podataka iz Ilijade o širem pojmu Troje kao Zacvnthos, Melita (Mljet) i Echinae, Ladesta , Lagosta
naroda, ne samo kao jednog od trojanskih gradova gde (Lastovo).
se odigrao "kosovski boj" trojanske civilizacije. Među
geonimima koji ulaze u širi pojam Troje, Salinas je utvrdio Na Korčuli je, po Salinasu, Agamemnon sagradio,
njih desetak. Grupisao ih je u tri osnovne oblasti - Troju, zahvaljujući tadašnjim gustim, crnim šumama na ostrvu,
Frigiju i Dardaniju. Salinas smatra da je Frigija bila obalna najveći deo brodova za opsadu Troje, uključujući i čuve-
oblast severno od Troje - Iliosa, Askanija južnije, a Dar- nog trojanskog konja koji je presudio ishod desetogo-
danija prema kopnu, unutrašnjosti Balkana. dišnje opsade Troje.
Frigija prema Salinasu, zauzima obalni deo Troje Naziv Mljeta, koji u korenu ima značenje "sličan
severno od mesta Trojanskog boja. U predantičkim vre- divljem psu", odnosi se na mungose, prirodne neprijatelje
menima, pre i posle rimske okupacije ilirskih oblasti, to je zmija kojih je, očigledno, bilo i u to doba na ostrvu.
bila Dalmacija. U Ilijadi se pominje više ostrva za koje
Salinas tvrdi da su Lesbos (Brač), Lecton, Pharos (Hvar), Lanac Konavoskih ostrva (Sipan, Lopud, Koločep)
Lemnos, Issa (Vis), Imbros (Biševo). Interesantan je po- Salinas dovodi u vezu sa jezičkim korenima kao "ostn/lje
datak koji u vezi sa Bracom ovde pominje Salinas, još iz koza i jelena".
predhomerovskih vremena. U pismima Mutavalis iz hetit-
skih arhiva oko 1300. god s.e. pominje se "blagosloveni" Lastovo u svom homerovskom nazivu ukazuje na
Makar, kao kralj Lesbosa i lek za kosu koji odatle potiče. bogatstvo morskih ježeva i rakova, što podseća i na latin-
Salinas pominje i ćelavu lezbosku pesnikinju Sapo čije ski naziv Ladesta, odnosno španski ladilla, kao što ita-
ime je slično baskijskoj reci zapoa, odnosno spanskoj lijanski lagosta liči na špansku langostu.
sapo (zapo) žaba, što otvara mogućnosti novih traganja.2
Dardania je pojam trojanske unutrašnjosti prema
Misterija Baska na Iberijskom poluostrvu i Berbera u kopnu Balkana bez određenih granica u Ilijadi, u kojoj se
Zapadnom Mediteranu, pored etrurske misterije na Apeninskom samo baca pogled prema unutartrojanskim kopnenim
i trojansko-slovenske na Balkanskom poluostrvu, predstavlja oblastima u balkanskim prostranstvima. U Ilijadi, kopno je
deo još nerasvetljenih pitanja - ko su bili starosedeoci u vezano isključivo za sam grad Troju - Ilios i područje
16 evromediteranskim oblastima pre nego što su ih pokorili
Rimljani.
17
gornjeg toka Neretve. Sva mesta u toj oblasti delte zimskog ekvinocija. Spoljni markeri, njih 50, izgleda da su
Neretve na levoj i desnoj strani reke su se višestruko povezani sa mesecom, za razliku od Stounhendža gde ih
pominjala u toku bitke i Salinas je za svako od njih našao ima 56 i vezani su za sunce. U odajama se pojavljivala i
sadašnji naziv i mesto. Afrodita, a pravio ih je "najbolji majstor Troje".
Ovaj pokušaj određivanja trojanskih oblasti, U gradu duž Centralne avenije bile su raspo-
odnosno geografskog određenja trojanske države i civi- ređene nastambe Prijamove brojne familije, a u vreme
lizacije, počivao je na ograničenim izvorima Ilijade i stoga opsade Troje bile su pune trojanskih izbeglica pred Danaj-
ima ograničeni domet, kaže Salinas. Jer, bilo je moguće skim pokoljima.
da se iz Ilijade dobiju samo informacije o širim trojanskim
oblastima i plemenima, ograničeno i posredno u meri u Sa Osmatračnice na zapadnoj strani grada pružao
kojoj je to bilo vezano za trojanski boj. se pogled na ravnicu sa leve i desne strane Neretve. Na
tom vidikovcu je Agamemnonova žena Helena, koju je
U poglavlju šest (Preliminarni pregled Iliosa) je Pariš kidnapovao i zbog koje je, navodno, i došlo do
težište Salinasovih istraživanja o mestu trojanskog svetili- trojanskog boja, bila "pozvana od Prijama da posmatra
šta Ilios, oko koga se vodio Trojanski boj. U delti Neretve svog bivšeg gospodara i svoj narod" (Poglavlje 3. Ilijade).
smešta se trojanska priča o desetogodišnjem boju iz
Ilijade. Povezivanjem događanja iz Ilijade sa lokalitetima u Na južnom uglu nekadašnjih Zidina Iliosa naziru
delti, Salinas pokazuje da je Homer, odnosno autor Ilija- se rimski ostaci ovalne kule u sastavu utvrđenja. Među
de, bio vrlo intimno povezan sa scenarijem boja, da tim ostacima su i ruševine Hrama Atine.
zaista nije bio šlep. To ilustruje na primerima mesta
Prijamove palate-svetilišta Apolona, Prijamovih štala, zidi- Sedmo poglavlje knjige nosi naslov "Nemikensko
na, osmatračnica, kuće Hektora i Hekabe itd. nasleđe Helade" i u njemu Salinas zaključuje razmatra-
nje geografskog konteksta Trojanskog rata, odnosno
U 6. poglavlju Ilijade govori se o Aleksandrovim Iliosa na Dalmatinskoj, a ne na Maloazijskoj obali, kolevke
odajama u kojima stanuje Hektorov brat Aleksandar trojanske civilizacije na Balkanu, a ne u Maloj Aziji. U
("slavni Hektor je žurno izlazio na kapiju, sa njim je bio ovom poglavlju on otvara pitanje istorije, hronologije
njegov brat Aleksandar", poglavlje 7. Ilijade). Ime Alek- trojanske civilizacije. To zaslužuje posebnu pažnju s
sandar koje se javlja u Ilijadi je vrlo tipično za istorijski obzirom na njegova kasnija istraživanja i povezivanja
poznate makedonsko-slovenske kraljeve, mnogo pre no trojanskog sa slovensko-ilirskim nasleđem.
što je "varvarska" Makedonija pokorila grčke polise, čak
pre nego što je Ilijada prevedena na grčki. To, takođe, Polazeći od premise da su geografske informacije
može da upućuje na tezu o balkanskoj Troji, o poveza- iz Ilijade verodostojne, Salinas postavlja pitanje kakva
nosti trojanske i slovenske misterije. istorijska pozadina može da se utvrdi na osnovu ostalih
homerovskih geonima? Teza o Dalmatinskoj Troji izaziva
Interesantno je Salinasovo zapažanje u vezi Prija- mnoge istorijske kontradikcije, do te mere da izgleda bolje
move palate (Svetilište Apolona). On je uočio ostatke da se pomirimo sa tim da sve ostane kako jeste. Međutim,
nekadašnje ovalne platforne za megalitsku opservatoriju. pošto se homerovski stav smatra neoborivim, jedina alter-
Njena osovina se prostire u pravcu izlaska sunca u vreme nativa je nastaviti sa pokušajem izgradnje koherentne
istorijsko-hronološke strukture koja je u osnovi mitolo-
18
19
gizovane legende Ilijade i Odiseje. Teškoću predstavlja mitovi su posejana širom evromediteranskog prostora, od
činjenica da su velika imena antičke literature krajnje Atlanta na Gibraltaru čak do Prometeja na Kavkazu, od
ignorisala stvarnu homerovsku tradiciju i njen istorijski Krita do Hiperboreje, da bi se tako obeležio helenski
značaj. Njima je odgovarala legendarno-mitološka magla kulturni prostor). Salinas kategorički tvrdi: "sadašnje
kojom je prikrivano sve vezano za Ilijadu i Odiseju za stanje grčkih mitova kao slika života u drevnim vreme-
istinite činjenice, istorijsko vreme i geografsko mesto nima liči na dečju kutiju punu nesređenih poštanskih
njihovog nastanka. Tako je, uglavnom, ostalo i posle markica koje tek traže Masiranje po zemljama, dobu,
antičkih vremena, uprkos novim arheološkim i drugim vrednosti itd". Neki grčki mitovi su dobri jer daju
otkrićima. Ostale su u prvom planu mitološke, mistične, mogućnost otkrivanja istorijskog i geografskog smisla u
literarne, filozofske, religiozne i druge vrednosti Ilijade i njima. Drugi su loši i beskorisni jer sadrže namernu
Odiseje, jer se nije čitalo pažljivo "između redova". istorijsku aberaciju. Činjenica je da svi veliki grčki mitovi
imaju trojansko poreklo, a da trojanska civilizacija
Salinas vrlo krirički ističe ulogu Grčke u prisvajanju uprkos svim arheološkim i paleografskim otkrićima, i dalje
celokupnog trojanskog nasleđa, koje je počelo još u ostaje istorijski nedefinisana, homerovsko pitanje je i dalje
antičko doba sa prevođenjem Ilijade i Odiseje sa otvoreno. Ti mitovi vezani za Troju postali su, nekako i
"nepoznatog jezika" na grčki i preuzimanjem trojanskog negde, poseban literarni žanr u punom smislu. Pošto je
nasleđa kao autentično grčkog od strane Rimljana. jezik mita poetičan imao je religioznu funkciju slično
Salinas kaže da je kasnije uporno ignorisana mogućnost Starom zavetu u judeo-hrišćanskoj civilizaciji.
"namemog iskrivljavanja njihovog značaja i istoričnosti.
Pojednostavljena slika kulturnog porekla Helade, matice Salinas zatim razotkriva mitološki zamagljenu
njihovog jezika, mita, religije, tehnologije, običaja itd, istorijsku osnovu u nekim od najpoznatijih antičkih
upućuje da je grčki nacionalni karakter proizišao iz mitova koji su do nas došli uglavnom kao grčki - o krit-
nasleđa Mikenske civilizacije... Ali, takva slika grčke skom princu Skamanderu i njegovom drugu Teukrosu, o
protoistorije je faktički iskrivljena i istorijski anahrona". Kadmu i njegovoj sestri Europi, Samotračkoj misteriji,
Helenska protoistorija je toliko maglovita i velika je teš- Dardanu - Tračaninu iz Kortone, Tezeju, Minotauru itd.
koća shvatiti je. Na isti način je čitaocu Ilijade teško da
poveže morfologiju Troje sa postojećim terenom u Maloj Iza mita o kritskom princu Skamanderu i njegovom
Aziji. Salinas smatra da se ne može isključiti određeni prijatelju iz mladosti Teukrosu, pretku Krićana, Salinas
uticaj dorske invazije sa severa na Herojsko doba Grčke i otkriva istorijske činjenice o Troji i Kritu, odnosno minoj-
njihovu mitologiju, ali se ignoriše činjenica da su koreni skoj civilizaciji, iza mita o princu Eneju seme kasnijeg
dorske invazije u Italiji. Pitanjem kako je došlo do heleni- mita o Romulu i Remu, osnivačima Rima. Prema Grku
zacije Troje, Salinas se bavi kasnije u glavi osam. Lvcophronu (iz 4. veka s.e. prema njegovom delu
"Aleksandra'), koji upućuje na trojansko-minojsku vezu,
Sama reč "mit" ima homerovsko poreklo u zna- moglo bi se zaključiti da su Krićani došli iz Podunavlja,
čenju "poredak stvari", "sređena priča". Nije to priča uzeta odnosno iz Troje na Balkanu. Prema Strabonovoj verziji
iz narodne mašte, nego smišljen i razvijen mit sa tog mita, znajući da on smišljeno navodi na helenizaciju
određenim parametrima. (Mesta za koja su vezani grčki Troje, Teukrosovi Krićani su došli u Troju, a ne obratno. U
20 21
svakom slučaju, ime homerovskog Krita je preživelo i je tradicija Orfeja, narodnih pesama u desetercu uz gusle
propast minojske civilizacije (u erupciji vulkana Tera izrazito trojanska tradicija. U Troji su postojale biblioteke
najverovatnije u 14. veku s.e.) i propast Troje (12. vek koje su kasnije uništene i teško je dokazati gde su se
s.e.) i pojavljuje se 860. g. s.e. u vezi sa Rimom. (Sada je nalazile. Možda u Tebi koju je osnovao Kadmo (ali to je
poznato da su Etrurci istorijski osnivači Rima, ali u rimskoj trojanska, a ne kasnija grčka Teba). Najveće antitrojanske
preradi etrurskog mita to su Rimljani. Slično je bilo sa snage pod Menelajem i Agamemnonom došle su sa
helenizacijom Troje i neobična preciznot datuma za ta Apeninskog poluostrva. Odiseja nosi ime po njenom
vremena - za osnivanje Rima fiksiran je datum 753. g. s.e, verovatnom autoru. U povratku kući, sa teretom krivice da
za trojanski boj 1183. g. s.e). je izdao Trojance u korist Agamemnona, Odiseja su
progonili bogovi, tokom njegovog dugog lutanja po
Mit o Kadmu i njegovoj sestri Europi za kojom Jadranu. Salinas se poziva na Dubrovčanina Aristida
ovaj, po nalogu oca Agenora traga, pruža takođe, moguć- Vučetića koji ovu tezu iznosi u svojoj knjizi.
nosti za otkrivanje istorijske osnove. Europa je bila
zavedena od Zevsa pretvorenog u bika i poslata morem u U zaključku ovog poglavlja Salinas je kategoričan:
Kretu (to jest Rim), gde je rodila sinove. Kadmo ubija bika "Nomenklatura iz Kataloga brodova kao ni mitovi Heroj-
(ili zmaja) zavodnika od čijih posejanih zuba niče Sparta, skog doba Grčke ni u najmanjoj meri ne odražavaju
ali ta homerovska Sparta, po Salinasovom tumačenju mikensku civilizaciju iz koje bi, veruje se, mogli da potiču
Kataloga brodova nalazila se u dolini reke Po u Italiji, Grci".
izme-đu današnjeg Trsta i Venecije. Kadmo je posle
došao u Iliriju, tragajući za Europom, oženio se Harmo- Osma glava nosi naslov Dorska i jonska migracija.
nijom, doneo im pismo. Postepenu dezintegraciju i slom mikenskog društva (oko
1400. g. s.e, pre razaranja Troje, 7 b2, u Maloj Aziji)
Dardanov sin Erihton imao je sina Trosa koji je bio pratilo je u Grčkoj Mračno doba u periodu od oko 1100.
osnivač Troje, a Ilios je dobio ime po njegovom sinu, itd... do 776. g. s.e. To je vreme Dorske invazije sa severa iz
opštih ilirskih oblasti. Dorska plemena su razorila ono što
Grčko Herojsko doba počinje završetkom trojan- je ostalo od mikenske kulture, preplavila južne delove
skog rata. Salinas zapaža da homerovski mitovi nisu Grčke i prešla na južne obale Male Azije. Iz priča o
nastavili da žive u posle-trojanskim vremenima. Kvazi- dorskoj invaziji se može zaključiti da se radilo o mešavini
istorijske informacije pohranjene u mitovima su prestale, zalutalih Danajaca i beskućnih Trojanaca.
događaji su izgubili svoje mitološko obeležje i poetiku
mitova. Činjenica da su mitovi naglo prestali govori o Po Grku Eratostenu hronologija tog doba izgleda
njihovom namemom ukidanju kao žanra. Pretvoreni su u ovako:
rasute, nepovezane ostatke nestalog literarnog dela.
1313. g. s.e. - Kadmo uvodi alfabetsko pismo
Svodeći zaključke o istoričnosti Ilijade, Salinas 1183. g. s.e. - propast Troje
smatra da je Homer u svom delu govorio o "Troji kao 1103. g. s.e. - povratak Heraklida (Dorska invazija)
savezu brojnih ilirskih plemena". Trojanci su poznavali 1O43.g. s.e. - Jonska invazija (Jonska kolonizacija)
pismo, zato nije bilo potrebno smišljati način usmenog 884. g. s.e. - Likurgovi zakoni
prenošenja tako velikog teksta kako bi se sačuvao. Mada 776. g. s.e. - Prve olimpijske igre
22 23
Ovakva preciznost u datumima grčkih hroničara mestu Atine, pre Dorske invazije, nalazio Pelazgion, grad
antike sama po sebi deluje vrlo nepouzdano i veštački balkanskih starosedlaca Pelazga, ilirsko-slovenskih pre-
konstruisano za istoriju tog doba. daka). Čudnom kombinacijom dorske invazije koja je
došla iz ilirskih oblasti Balkana i jonske invazije iz Italije,
Dorsku invaziju koja se dogodila oko 1100. g. s.e, stvaraju se grčke kolonije na obali Male Azije u kojima se
arheološka otkrića dokumentuju zajedno sa poznavanjem govori mešavina jonskih i dorskih dijalekata. Čak je utvr-
proizvodnje i obrade gvozda. Legende o povratku Hera- đeno da se navodno eolski dijalekt govorio u okolini
klida, tj. dece Herakla, poistovećuju sa Dorskom invazi- Šlimanove Troje 8 u 7. veku s.e. Salinas daje kritičku sliku
jom. Međutim, nelogično je da Heraklo ide u Iliriju, a grčke protoistorije kakvu znamo, od Herojskog doba do
njegova deca se vraćaju da je ponovo pokore i donose iz prvih olimpijskih igara.
Ilirije grčki protojezik. Ovakva kretanja arheologija ne
potvrđuje, mada su postojali određeni kontakti između "Tako je već oko 1000. g. s.e. Helada posedovala
Mikenskog i Ilirskog sveta. Salinas navodi primer da je u nešto što izvorno nije bilo njeno - homerovsko ime, kult
Dalmaciji otkrivena zlatna pogrebna maska, slična onoj Atine, neke značajne pretke u Herojskom dobu, itd", kaže
koju je Šliman pripisao Agamemnonu. Salinas. Atina je za sebe prigrabila primat u tome. Već
oko 900. g. s.e. u keramici iz geometrijskog perioda nalazi
Zatim dolazi do Dorske invazije iz ilirskih oblasti se sličnost sa Ilijadom, kao da se radilo o njihovim
Balkana i Jonske invazije Atinjana u cilju kolonizacije savremenicima. Izgleda verovatnije da je keramika geo-
Maloazijske obale, nešto sevemije od mesta gde su stigli metrijskog perioda nekim putem bila inspirisana starom
Dorani. Datum je, naravno, vrlo precizan - 1043. g. s.e. Atinom iz Tarentuma, kao što je bio inspirisan Platon za
Međutim, Salinas postavlja pitanje: koja Atina, ona njegovu legendu o Atlantidi.4 Međutim, i Sparta, pomorsko
homerovska iz Kataloga brodova u oblasti Tarentuma na trgovački rival Atine, gradila je mit o svom primatu u
jugu Italije, koja je kasnije poznata i kao Velika Grčka stvaranju grčke slave.
(Magna Greda) ili još nepostojeća grčka Atina u Beotiji?3
Arheološka istraživanja Atine iz Beotije pokazuju da je Godine 884. s.e. (opet preciznost datuma!) Likurg
ona nastajala postepeno od malog naselja na mestu osniva spartansku državu od ostataka dorske zajednice.
srušenog Pelazgona do velikog grada, koji je dobio To što je i Sparta dobila naziv poznat iz Kataloga brodova
homerovsko ime. (Arheološki podaci potvrđuju da se na govori da su neka sećanja o tim vremenima, doneta
dorskom invazijom, očigledno u to vreme bila sačuvana.
Takva pitanja se ne postavljaju oko sličnih preseljavanja u
naše doba. Mnoge španske Meride, Kartagine, Valensije Manje je poznato daje Platon pokrenuo mit o Atlantidi, moćnoj
posejane su po Latinskoj Americi, ili britanski istoimeni gradovi prepotopskoj nestaloj civilizaciji, na osnovu dvadesetgodišnjeg
po Severnoj Americi, Australiji ili Kanadi. Zna se i da je američki boravka u progonstvu u Egiptu, impresioniran egipatskom
Novi Jork prevazišao višestruko svog engleskog imenjaka. Tako kulturom. Kao veliki atinski patriota, on se uključio u tadašnje
je po Salinasu bilo sa Atinom u antičko doba, ali se izbrisalo ili napore za stvaranje mita o najvećoj slavi i drevnosti Atine.
namerno zaboravilo koja je Atina izvorna, ona na jugu Italije u Navodno, Atinjani su još stariji i napredniji od Atlanta, čak su
Tarentumu, Velikoj Grčkoj, ili ona u Beotiji. Sve to može ličiti i zahvaljujući Atinjanima, ovi bili zaustavljeni u pokušaju da
na pitanje otkuda Troja u Maloj Aziji. pokore Grčku.
24 25
Zato otpada verzija o osnivanju Sparte linijom Pelopida, 8, pokazuje da je tada u ceremonijama igara bila još
pošto je Likurg putovao u Troju da traži savete iz zako- prisutna homerovska tradicija, saznanja o Ilijadi. Home-
nodavstva. To nadmetanje između Atine i Sparte oko ridi, narodni pevači, rapsodi homerovskih epova i Ilijada
trojanskog porekla obeležiće vekovima njihove sukobe i su posle igara uneti u grčko kulturno nasleđe, kada su
opšti rivalitet za primat među grčkim gradovima - polisima. Ilijada i Odiseja bile prevedene na grčki, kada je izvršena
Navodna Troja u Maloj Aziji na brdu Hisarlik bila je tada grčka redakcija, definitivna helenizacija trojanskog (dru-
već oko četiri stotine godina napuštena - od 1100. do 700. gim recima makedonsko-ilirskog) nasleđa.
g. s.e. Zato je logičnije Likurgovo dorsko poreklo. Ova
dosta maglovita protoistorijska konstrukcija završava se U zaključku, Salinas kaže da grčki kulturni identitet
helenizacijom Olimpijskih igara 776. g. s.e. koje su ima u najmanju ruku bikulturalan karakter. Nije se razvio
nastale u zajedničkom svetilištu balkanskih pelazgijsko- samo iznutra, na autohton način, nego uz postepeno
ilirskih starosedelaca. Bilo je to vreme makedonske drža- ugrađivanje i prisvajanje spoljnih, tuđih uticaja, ostataka
ve koja će tek kasnije biti helenizovana, o čemu ima više mikenske civilizacije, dorskih i jonskih invazija.
informacija koje se istorijski i arheološki mogu pratiti bez
mitološkog zamagljivanja. U glavi devet, Maloazijska Troja, Salinas se vraća
na ključno pitanje svojih istraživanja - zašto je Grcima
O samim olimpijskim igrama, helenizovanim kao i odgovarala priča o maloaziskoj Troji, čime je to bilo
celokupno trojansko-pelazgijsko nasleđe, znalo se već motivisano? Njegov je odgovor - iz političkih razloga.
dosta iz negrčkih izvora. Igre su se održavale davno pre
trojanskog rata i bile vezane za kult Zevsa u Dodoni. Homeridi su se zaista pojavljivali sa svojim rapso-
Novina je bilo njihovo premeštanje u grčki vremenski i dijama, najverovatnije u Olimpiji, kao zabavljački deo
geografski prostor, na planinu Olimp kao sedište bogova i igara. (Slično običaju sačuvanom kod jugoslovenskih
u svetilište Olimpiju, na granici sa Makedonijom. Naziv naroda sa guslama i guslarima.) Heksametar Ilijade i
Olimpa kod Homera je bio nebeski panteon bogova i Odiseje bio je prilagođen guslarskom desetercu, pesme
boginja a ne planina, olimpijski Zevs sa svojim hramom u dugog epskog sadržaja su recitovane, pevane uz gusle i
Olimpiji jednostavno je preuzet iz homerovskog panteona. tako usmeno prenošene sa generacije na generaciju.
(Ime Olimpije su nosile mnoge makedonsko-ilirske prin- Zato je u grčkom prisvajanju homerovskih tekstova
ceze. Makedonski vladari su bili pokrovitelji svetilišta pre insistirano na njihovom usmenom prenošenju, pošto
nego je ono helenizovano). Zahvaljujući svom pomorsko- pismo nije bilo poznato u Grčkoj sve do negde 750. g. s.e.
trgovačkom prosperitetu grčki gradovi, pose-bno Atina, Ali Ilijadu je, zbog njenog literarno bogatog, delikatnog
postali su bogati ktitori i pokrovitelji igara u svetilištu, kao i teksta i unutrašnje harmonije, skoro nemoguće bilo
tadašnji ilirsko-makedonski i drugi vladari. Kult nije bio prenositi usmeno. To naravno nije isključivalo da rapsodi -
samo grčki, zahvatao je mnoge oblasti Balkana i Medi- guslari pripreme zgusnutu verziju ili neke epizode sa
terana, svako je imao svoje praznike (svoju slavu!) u tom posebnom pričom za usmeno pevanje uz gusle. Homeridi
svetilištu. Hronologija perioda vezanog za Olimpijske igre su u početku bili trojanski sveštenici koji su jedini imali
između 756. i 700. g. s.e, do vremena maloazijske Troje pristup svetim homerovskim tekstovima.
26 Grci su u prvom susretu sa Ilijadom bili više
impresionirani njenim intelektualnim nego zabavnim
27
sadržajem. Uočili su u njenom sadržaju nešto važnije od Međutim, helenizacija Kataloga brodova, sa svim
popularne potrošnje, umetničke vrednosti i literarnog mogućim posledicama koje su iz toga proisticale, bila je
dometa - neprocenjive vrednosti istorijskih informacija nespojiva sa Trojom na Balkanu, Iliosom u Iliriji, na dal-
sadržanih u njoj. Oslanjajući se na bogatstvo informacija i matinskoj obali. Nije bilo moguće izbaciti iz sećanja
ugled Ilijade kao neiscrpnog izvora mitova i legendi, dorsku invaziju naroda, niti izmisliti neki drugi pravac
stvorena je istorijska legitimnost Helade. Oko 700. g. s.e. odakle su nesumnjivo došli - sa severa, iz ilirskih oblasti
grčki gradovi su kroz svoju trgovačku komunikaciju već na jug u Grčku. Najbolje i najednostavnije rešenje za taj
upoznali mnoge kulturne vrednosti Danajaca i Trojanaca. problem bilo je dislociranje mesta Iliosa u Malu Aziju,
Postepeno, neke od tih vrednosti su pozajmljivali i zamena paralele Italija - dalmatinska obala sa paralelom
prisvajali, uključujući trojanske, mitološke motive u svojim Grčka - Mala Azija. Sa znalačkom redakcijom Ilijade, za-
umetničkim i trgovačkim radionicama. Ono što je bilo nemarivanjem nekih detalja, Katalog brodova je mogao
politički poželjno postalo je i istorijski izvodljivo, prerađena izdržati probu da je Troja u Maloj Aziji. Tako se postepeno
je nomenklatura Ilijade, kako bi se grčko poreklo kao uobličavao konačni i zvanični tekst Ilijade i Odiseje u
drevno i autentično vezalo za Herojsko doba. grčkoj redakciji, uz razna ubacivanja gde i kada je bilo
potrebno. Oblasti odakle su došle celokupne grčke
Katalog brodova je, na taj način izvučen iz svog antitrojanske snage za opsadu Troje smeštene su na mali
izvornog geografskog konteksta, prebačen u Heladu i prostor koji predstavlja pojam Grčke - na kopno južno od
postao vrhunski izvor za sva pitanja vezana za istoriju i Termopila sa ostrvima i severno od Termopila do Olimpa,
poreklo Helade u Herojskom dobu. U tom cilju prostor a Troja je prebačena u Malu Aziju. "Tako je počela
Grčke je preimenovan na sređen, zaokružen način. komedija grešaka, sve dalje od istine i sve dublje u
Prisvajanjem Kataloga brodova bilo je moguće preuzeti misteriju", kaže Salinas.
Ilijadu i Odiseju od njenih autentičnih tvoraca. Ali to je
takođe imalo za posledicu da je istorija Helade ostala Još u antičko vreme bilo je Grka koji su se
nenapisana, zarobljena u sleri mitologije i legendi, sa usuđivali da misle drugačije o zvaničnoj verziji
Ilijadom kao opštom slikom slavne prošlosti. Čitava homerovskih tekstova i prošlosti Grčke. Na primer,
Helada, zajedno sa gradovima preimenovana je u skladu Hesiod, grčki pesnik polovine 7. veka s.e, veliki znalac
sa "svojom" slavnom prošloću. Već sledeće generacije su homerovskih tekstova, ali po definiciji i najpoznatiji
zaboravile ranije nazive mesta, koja su sada nosila grčku "nehomerovac", možda čak "antihomerovac". On je bio
nomenklaturu sa odgovarajućim istorijskim asocijacijama. proizvod vremena prosperiteta i trgovačke ekspanzije
Grčka je tako kulturne vrednosti trojanske civilizacije grčkih polisa i ponosa autentično grčkom kulturom. Po
proglasila nestalim, preuzela ih i proglasila svojim njemu, Grcima nije bilo potrebno da se oduševljavaju,
(logikom bogatih trgovaca koji su u stanju da dođu u zanose i ponose tuđom prošlošću i pesništvom, da je
posed svake vrednosti). Slavni "Povratak Heraklida" bio je prisvajaju. Postoji i drugačija poezija, drugi izvori za
stoga potvrda da je nekada davno protogrcki jezik otišao istoriju, drugačije škole mišljenja... Mudrost je po njemu
iz rodne zemlje daleko na sever do Ilirije, gde je Ilijada "čitati tačno sadašnjost, a ići u skladu sa prilikama".
navodno bila komponovana na grčkom. Međutim, Hesiod je bio ličnost a Homer institucija. U
28 29
međusobnom nadmetanju pobedio je pragmatizam - Ilijadi i Odiseji kao proizvodima autentične ervopske
grciziranje Homera uz Troju u Maloj Aziji. civilizacije na Balkanu. Svojim delom Salinas je
razotkrio istorijsko-geografsku osnovu koju je skrivao
U poslednjoj, desetoj glavi (Postskriptum) Salinas trojanski mit, otvorio put razrešavanju trojanske misterije.
kaže da nema podataka da je Homer bio šlep. U himni Time je neočekivano otvorio put jednog novog pitanja
jonske škole homerovske tradicije, naprotiv, koren imena iz predantičke istorije Evrope, pitanja misterije
autora Ilijade je "oči". U vreme Pizistrata (7. vek s.e.) Slovena.
kada su prevedene i redigovane Ilijada i Odiseja i
uključene u redovne Panatinske festivale Homerovo "Atlas Homerove geograiije"
slepilo, odnosno oči, bile su simbol njegove poetske vizije
iznutra. Kasnije je, međutim, slepilo Homera poslužilo kao U ovoj knjizi (Atlas 01 Homeric Geography,
objašnjenje za nemogućnost da se Ilijada stavi u uverljiv compilled by Roberto Salinas Priče, Scylax Press Ine,
geografski kontekst. San Antonio 1992.), Salinas precizira svoja saznanja
posle "Homerove slepe publike" i nagoveštava pravce
Salinas je u svojim višegodišnjim istraživanjima daljih istraživanja.
upravo nastojao da izvuče geografske informacije iz
Ilijade uz odgovarajući geografski i istorijski kontekst, Geografija Homerove Troje i Homerove Itake u
kao dve strane iste medalje. To nije bilo lako, naprotiv, za vezi sa trojanskim bojem smeštena je u "Homerovoj
to je bila potrebna izuzetna hrabrost zbog tereta tradicije, slepoj publici" u centralni deo jugoslovenske jadranske
univerzalnog značaja teme i opšteprihvaćenog zvaničnog, obale. Ovde se Salinas bavi delom Homerove geografije
akademskog stava koji se smatra nedodirljivom dogmom. vezanim za Grke i svetski poredak nakon pada Troje.
Ni klasična literatura i homerovski tekstovi ne pred- Polazi od osnovnog pitanja - zašto su Troja i Itaka o
stavljaju, kao što se misli, celovitu podršku maloazijskoj kojima Ilijada i Odiseja nose tako elokventna svedo-
lokaciji Troje, drugačija čitanja tih izvora pokazuju da je čanstva namerno izbrisane iz istorijskog sećanja? Salinas
homerovsko pitanje bilo otvoreno još u klasično vreme. kaže da je "opšte neznanje o Troji ili potpuno ignorisanje
Posle hrabre Salinasove postavke ostala je potreba za istrorijske realnosti Troje tokom antičkog perioda teško
arheološkim argumentima i daljim istraživanjima na loka- razumeti, posebno u svetlu svuda prisutnog uticaja Ilijade
litetu Iliosa i okoline, za daljom multidisciplinarnom prove- i Odiseje na grčku misao i život". Koliko je Salinasu
rom svih argumenata u prilog nove teze, ispravljanja poznato "kod grčkih pisaca od Hesioda nadalje nigde
mogućih grešaka novim otkrićima. nema jasnih odrednica za lokaciju Troje među ilirskim
narodima sa severa". Tako je bilo za vreme Vergilijeve
Salinas je posle objavljivanja "Homerove slepe (70-19. g. s.e.) Velike Eneide, u kojoj su dati neki podaci o
publike" još uvereniji u svojoj tezi o balkanskoj kolevci trojanskom poreklu Rimljana. Salinas citira jevrejskog
trojanske civilizacije. Nova značajna arheološka i druga
otkrića u pravcu povezivanja trojanskog sa ilirsko- 31
slovenskim pitanjem daju mu sve više za pravo. Danas je
sve aktuelnija hipoteza o Trojancima kao precima
Slovena, o trojanskoj civilizaciji kao praslovenskoj,
30
istoričara Josifa (37-93. g. n.e.) koji je gledao na Grke sa 4. Spisak homerovskih geonima
prezirom zbog njihove nepažnje u čuvanju istorijskih Za našu temu najinteresantnije je poglavlje o
podataka, govoreći da nisu znali ništa o svojoj istoriji i da istorijskom kontekstu - Ahajcima, Trojancima i Trojanskim
je "običaj daljeg prenošenja istorije bio bolje čuvan od migracijama, posebno deo o "Novom Ilirskom poretku".
strane varvara (Slovena), nego kod Grka". Ali, i pored Po Salinasu, ilirski identitet je nastao iz etničkih,
pretpostavke da su pojedini antički naučnici mogli imati socijalnih i političkih institucija Troje, drugim recima, Iliri
dovoljno saznanja o homerovskim spisima i bili svesni su neposredni naslednici Trojanaca. Ma koliko važeći
njihovog istorijskog porekla, ipak ostaje pitanje koje je pojam Trojanaca i Ilira podrazumeva dve različite etničke
postavio Salinas - zašto ili kako je Troja izgubljena? grupe koje su neodvojive. To je posledica mešanja dose-
ljenih etničkih grupa sa autohtonim, starosedelačkim
Grci su imali dovoljno mogućnosti za razumevanje stanovništvom. Zato se može reći da "svi Trojanci nisu
pravih istorijskih činjenica o antici, kaže Salinas. Zato Iliri, niti su svi Iliri Trojanci", ali imaju zajedničku etničku
smatra da je možda suvišno insistirati na važnosti osnovu (Kao što se kaže da "svi Sloveni nisu Srbi, ali svi
Homera za razumevanje grčkog smisla za istoričnost. Srbi jesu Sloveni", zajednička je etnička osnova svim
Bitno je shvatanje "kako su nastale i razvijale se Slovenima).
institucionalne predpostavke naše zapadne civilizacije. Da Salinasovo poistovećivanje Slovena i Ilira
lije istorijska činjenica daje Grčka kolevka naše zapadne osvetljava na nov način radove slovenskih autora 19.
civilizacije ili je to humanitarna iluzija", kaže Salinas. On veka (Šafarik i dr.) o autohtonosti Slovena. Pojam
sumnja da je "trojanska" tradicija koju su razneli raseljeni ilirskog i slovenskog, odnosno južnoslovenskog, bili
Trojanci posle pada Troje, opstala u Evropi posle toliko su sinonimi sve do 19. veka i germansko-nordijske
vekova. Sigurno je da je, tradicija kao neka vrsta kulturne doseljeničke teorije o Slovenima. To je od posebnog
pupčane vrpce, imala daleko važniji istorijski smisao nego značaja za rehabilitaciju zaboravljenih i odbačenih teza
što je to prikazano značenjem Troje u Maloj Aziji. Grčka, slovenskih autohtonista, kao i za dalja trojansko-ilirsko-
čiji narod je u suštini proizišao iz danajskih (tj. netro- slovenska istraživanja.
janskih) plemena i klanova, koji su mrzeli i konačno Od važnosti je i stav Salinasa o "ilirskom rastu i
osvojili Troju, nastojala je da se usredsredi na svoje ekspanzionizmu", koji dovodi u vezu sa rastom make-
interese radije nego da slavi narod koji nije bio njen nego donske imperije, utemeljenjem olimpijskih igara 776. g.
neprijateljski. Dok je Rim - preokupiran svojim tradi- s.e. u Olimpiji. Po Salinasu, Olimpija je ilirsko ime za nebo
cionalnim trojanskim nasleđem - postao sveprisutan u (Olimpija je inače staro makedonsko-ilirsko ime, često
Evropi među potomcima raseljenih Trojanaca, dotle je među makedonskim princezama, te se tako i majka
Grčka, suprotno tome, ostala sveprisutna samo u Aleksandra Makedonskog, takođe zvala Olimpija). Make-
zemljama na istoku Evrope". donsko, slovensko-ilirska imperija, najveća imperijia
Starog sveta iz vremena 1. milenijuma s.e., koja je osta-
Sadržaj Atlasa podeljen je u četiri poglavlja: vila najdublji trag u svetskoj civilizaciji i koja je zatim
1. Ideja homerovske geografije
2. Istorijski kontekst 33
3. Atlas homerovske geografije
32
helenizovana, jedna je od najjačih argumenata za potvrdu Salinasov prikaz invazije Troje
ove Salinasove teze. na Balkanu od strane Danajskih
snaga sa Apeninskog poluostrva
Ukazivanje Salinasa na rast "ilirskog ekspan- pod Menelajem i Agamemnonom.
zionizma" otvara značajna pitanja istorije Balkana pre
Grčke i Rima, posebno kasnijeg odnosa Makedonije i
ostalih Ilira i grčkih gradova - polisa. Grčka mitologija
obiluje mitovima o borbi "plemenitih Lapita", koji
simbolišu civilizovane Grke protiv divljih Kentaura,
poluživotinjskih bića koja simbolišu varvare. Odgovor na
pitanje - ko su ti varvari? može se naći u "ilirskom
ekspanzionizmu" moćne slovensko-makedonske države.
Otvaranjem trojanske misterije pokreće se mo-
gućnost šireg preispitivanja predantičke istorije Evrope.
Mnoge arheološke, istorijske, antropološke, piktografske
činjenice koje su otkrivane poslednjih decenija upućuju na
Salinasovu Troju na Balkanu, pružajući argumentaciju za
osporavanje vladajuće teorije o Slovenima. Sve više
slovenskih i ne samo slovenskih, autora uočava po-
vezanost trojanske i slovenske misterije.
Salinasovo tumačenje Dorske seobe u Heladu sastavljene od mešavine
Danajaca i Trojanaca iz trojansko-ilirskih oblasti Balkana. Za njom je sledi-
la Jonska invazija iz oblasti Tarentuma na jugu Apenina koji su osnovali
34 Atinu u Beotiji. Oni su naselili zapadne obale Male Azije, eolski dijalekt iz
vremena Slimanove Troje VIII je kasnijeg porekla.oko 700 god s.e.
Prikaz grčke kolonizacije od VIII- VI veka s.e. Salinas ukazuje na paradok- Salinasova slika trojansko-ilirskih oblasti u „užem smislu,, /propii dicti/
salno veću gustinu grčkih „kolonija,, u oblasti Velike Grčke na jugu Italije /
Magna Graecia/ u odnosu na „matične,, gradove polise. Za razliku od infor- Sadi t 6 t a ^ §t r O j a n s k o s v e t 0 Š 'r a d a I l i o s a m e s t a Trojanske bitke prema
macija Herodota, snažan rast grčkih gradova- polisa u Grčkoj je posledica
trgovine sa njihovim spoljnim kolonijama.
Salinasova skica Ahejske dominacije u Zapadnom Mediteranu.Njihovo DREVNA AMERIKA I DREVNA EVROPA
poreklo je semitsko, sidonsko-feničansko sa Bliskog Istoka. Iz mesavine sa
indoevropskim Pelazgima nastali su razni italsko-grčki dijalekti. Prema zvaničnoj istoriografiji istorija i civilizacija
Amerike počinju "otkrićem", dok je prekolumbovska
Amerika bila naseljena divljacima, varvarima. Imajući u
vidu da Amerika - "Novi svet" predstavlja produžetak
zapadnoevropske civilizacije, tu tezu nametnula je
zapadnoevropska istoriografija. Ona je osporena arhe-
ološkim i drugim otkrićima u 19. i 20. veku posle
dekolonizacije Amerike. Novijim otkrićima i saznanjima
upotpunjuje se sasvim obrnuta slika o Drevnoj Americi i
stvarnoj ulozi evropske civilizacije u Novom svetu.
Lažnom slikom o narodima koji su naseljavali Ameriku pre
"otkrića" i njihovim kulturama skrivana je istina da je
okupacija Amerike predstavljala, u stvari, kraj autentičnih,
miroljubivih, visokorazvijenih civilizacija, naprednijih od
one koja im je silom nametnuta. Konkvistadorskom tezom
o "varvarskim" domorocima Amerike prikrivana je tako
istina o do tada, najvećem genocidu i pljački u istoriji
čovečanstva. Iza predstave o anonimnim varvarima -
"Indijancima", izronila su svedočanstva ne samo o civili-
zacijama koje su se tragično "susrele" sa evropskim
osvajačima (Asteci, Maje, Inke), već i o mnogim,
milenijumima starijim (Olmeci, Ćavini, Tiauanako i dr.).
Vladajuća akademska teza da istorija evropske
civilizacije počinje od Grčke i Rima, da je Drevna
Evropa bila varvarska, takođe, je dovedena u pitanje
arheološkim i drugim otkrićima 19. i 20. veka. S obzirom
da se iz tamnih dubina evroazijske i evromediteranske
"varvarike" pojavljuju razvijene hiljadugodišnje civilizacije,
naprednije od onih koje su ih pokorile i prisvojile,
35
neizbežno se nameće poređenje o Slovenima kao ove najveće porodice evropskih "varvara" počinje,
Indijancima Evrope. Teze R. Salinasa Prajsa, koje su navodno, tek njihovim pokrštavanjem u 9-10. veku n.e.
povod ovog rada, bacaju novo svetio na zaboravljena, ili
odbačena otkrića velikih slovenskih, i ne samo slovenskih Teško je poverovati u ovu priču posle svih otkrića i
istraživača o poreklu i drevnosti Slovena. Revolucio- brojne literature o poreklu Slovena i slovenske civilizacije.
narnim otkrićima prof Pešića, da je klasičnim civili- Daleko je logičnije prihvatiti da je istina obrnuta kao i u
zacijama Helade i Rima prethodila razvijena proto- slučaju Drevne Amerike, naime, da se rimskom oku-
slovenska civilizacija koja je iznedrila najstarije pismo pacijom završava slovenska autentična pismenost i
Evrope, stvara se nova, revidirana slika o predantičkoj civilizacija, kao i španskim osvajanjima civilizacija američ-
Evropi i mestu Slovena u stvaranju evropske civilizacije. kih naroda. Prof. Pešić je svojom sistematizacijom vin-
čanskog pisma, najstarijeg do sad poznatog pisma
Podsetimo se nekih činjenica o Slovenima. Ovi Evrope (VI milenijum s.e.), već ukazao na te "neuočene"
"varvari", Indijanci Evrope i danas su najveća porodica srodnosti, utvrdivši da je pismo neolitske Vince ishodište
evropskih naroda. Preko 300 miliona Slovena, potomaka mnogih kasnijih, predantičkih pisama evromediteranskih
evropskih starosedelaca i danas živi širom Evrope od oblasti, da je identično sa etrurskim, slično sa minojskim,
Istočnih (Rusi, Ukrajinci, Belorusi), Zapadnih (Poljaci, tripoljskim, sa kasnijim venetskim i još kasnijim runama. A
Česi, Slovaci) do Južnih Slovena (Slovenci, Hrvati, pismo je vrhunsko obeležje svake civilizacije, dokaz njene
Makedonci, Crnogorci, Bugari, Srbi). Mnogi tragovi pri- autentičnosti. Polazeći od sličnosti pisama i drugih
sustva Slovena nalaze se širom Evrope, gde je nekoliko etnokulturnih karakteristika predantičkih evromedi-
starih slovenskih naroda nestalo ili asimilovano pod teranskih kultura dolazi se do zaključka o njihovom
raznim okupatorima. U toku poslednje dve hiljade godina zajedničkom etničkom stablu, o protoslovenskim karakte-
smenjivali su se rimski osvajači nad Slovenima Balkana i ristikama i do uverljivih argumenata da su Sloveni ne
Podunavlja, germanski nad Slovenima Centralne i samo najveća, nego i najstarija porodica evropskih
Zapadne Evrope, Mađari nad Slovenima Srednjeg Podu- naroda, da su čak kolevka evropske civilizacije.
navlja, mongolsko-tatarski nad Slovenima Istočne Evrope,
Turci i Germani nad Južnim Slovenima. Najveće Malo je poznato da je germanska teza o
posledice po slovenstvo su nastale na prostorima pod Slovenima kao evropskim došljacima i varvarima,
hiljadugodisnjom germanskom okupacijom gde je nestalo narodima "bez korena i stabla", kako kaže genijalni
ili germanizovano nekoliko starih slovenskih naroda Šafarik, "smišljena politička podvala" 19. veka, u vreme
(Prusi, Lužički Srbi, Baltički Veneti i dr). Usledilo je potom, pangermanskih planova širenja na slovenski "životni
da je upravo "germanskom" ili "nordijskom" tezom naj- prostor". Pre toga bila je poznata istina o Slovenima kao
mnogobrojnija porodica evropskih naroda proglašena evropskim starosedeocima, ne samo kod slovenskih
evropskim skorojevićima, da su odjednom, izronili autora od 16-19. veka, nego i zapadnih istoričara,
"niotkuda" tek u 6-7. veku n.e., pošto su u vreme uključujući i germanske.
propasti Zapadnorimskog carstva bili izbačeni iz evropske
istorije. U verziji germanske škole civilizacija, pismenost Uporedo sa tezom o Slovenima kao neistorijskom
narodu, varvarima i skorojevićima Evrope, nastala je i
36 indoevropska teza o "germansko-arijevskoj civiliza-
37
čiji", iz koje su Sloveni, najstariji Indoevropejci, bili popularna slična izreka - "Isuviše smo daleko od boga, a
isključeni. "Teorija o indoevropskim jezicima je maska iza suviše blizu Sjedinjenim Državama'). Herder upućuje
koje su se političan postarali da sakriju istinske vrednosti ohrabrenje i nadu Slovenima koji su tada uglavnom u
slovenske civilizacije", kaže prof Pešić. Na indoger- austrougarskom i turskom ropstvu: "Vi ćete, nekada
manskoj teoriji je kasnije nastao monstruozni Hitlerov vredni i srećni narodi, najzad probuđeni iz svog dugog,
nacizam i teza o Slovenima kao nižoj rasi. tromog sna, oslobođeni ropskih lanaca smeti da koristite
svoje lepe krajeve od Jadranskog mora do Karpata, od
Aleksandar Petrović u svom izuzetnom delu Dona do Moldave kao vlastitu svojinu i slaviti svoje stare
"Praistorija Srba" ("Pešići sinovi", 2000.), citira svetkovine mirne marljivosti i trgovine". Nažalost, on nije
germanskog autora iz 1791. godine - Johana Godfrida mogao ni da sanja šta će u sledećih 200 godina, njegova
Herdera, koji govori o Slovenima potpuno drugačije od nacija u pangermanskom zanosu, uraditi Slovenima.
njegovih kasnijih sunarodnika, sa nepristrasnim "Evrocentristička Evropa se uplašila buđenja slovenske
poznavanjem slovenskog bića i očiglednim poštovanjem. civilizacije i svim silama je zapela da je odbaci kao
On kaže da su Sloveni "zauzimali više mesta na zemlji nestvarnu", kaže prof Pešić. Sloveni su, tako, izbačeni iz
nego u istoriji". Kao miroljubivi, neagresivni narodi bili su evropske istorije kao varvari i evropski došljaci u 6. veku
žrtve osvajačkih ratova od strane "surovijih suseda - n.e.
Nemaca, Mađara, Tatara, Turaka", koji su uspevali da ih
potisnu i "umanje njihov etnički i istorijski značaj". Bili su Nije pomogla borba Šafarika, Surovjeckog,
"darežljivi, gostoljubivi do raspikućnosti, voleli su mir i genijalnog Lomonosova i mnogih drugih slovenskih
slobodu u svojoj zemlji"... Sagradili su mnoge pomorske i naučnika za istinu o Slovenima. "Dobri" slovenski đaci
trgovačke gradove, među njima Vinetu na Baltiku, koja je bečke i berlinske škole podanički su prihvatili nove teze i
bila "slovenski Amsterdam", Kijev, Novgorod. U Nemačkoj ugradili ih u nacionalnu istoriografiju. Sloveni su i fizički
su se bavili rudarstvom, metalurgijom, proizvodnjom nestajali, germanizovani u Nemačkoj i Zapadnoj Evropi
tekstila, trgovinom. "0 Slovene su se jako ogrešile mnoge (Lužički Srbi, Prusi, Baltički Veneti i dr.). Ostali su bili pod
nacije, a najviše narodi nemačkog stabla" Osvajački ratovi austrougarskom i turskom vlašću u vreme formiranja
pod Karlom Velikim imali su "kao povod korist, a hriš- evropskih nacionalnih država.
ćansku veru za izgovor". To što su počeli Franci dovršili
su Sasi... u njihovim zemljama "Sloveni su istrebljeni ili Sloveni- Indijanci, slične sudbine
pretvoreni u robove"... njihovu trgovinu na Baltiku i grad
Vinetu "uništili su Skandinavski Germani. Njihovi ostaci u Sloveni su trajno obeleženi još u antičko vreme
Nemačkoj nalik su na ono što su Španci uradili Peruan- kao anonimni varvari, robovi. Slično je bilo sa pojmom
cima" (odnosno svim domorocima - Indijancima Amerike). Indijanac koji je nastao iz zablude Kolumba da je stigao u
Jedan Nemac krajem 18. veka već govori o Slovenima Indiju "sa obratne strane". Pojam se zadržao gurajući u
kao Indijancima Evrope! On kaže da je nesreća miro- anonimnost imena starosedelačkih naroda Amerike.
ljubivih Slovena, koji su stanovali u "najlepšim krajevima
Evrope" što su "za susede dobili Nemce". (U Meksiku je 39
38
Zajedničko i jednom i drugom pojmu jeste da ni slovenski oblasti Sloveni nisu nalazili ili da u datoj istorijskoj eposi
ni američki narodi nisu sebe tako nazivali, ime su im oni nisu imali pismenost, pa se nalazi prećutkuju, pripisuju
nametnuli njihovi okupatori, a zbirnim nazivom osvajača drugim istorijskim narodima, datiraju u kasniju epohu ili
brisan je njihov nacionalni, kulturni, verski identitet, i oni jednostavno proglašavaju falsifikatima. Takvu je sudbinu
su postajali anonimni robovi. Jedno od objašnjenja po- doživela i Veles knjiga kapitalno delo slovenske istorije i
rekla imena Sloven i jeste sinonim za roba u rimsko civilizacije, o kojoj zvanična istoriografija i dalje ćuti. Dra-
vreme, kada su pokoreni Sloveni uistinu bili najveći izvor gocenost ovog dela sadržana je u pogledu na svet
robovske snage za imperiju. Tako se ime Slovena prema autentične slovenske civilizacije, pregledu njene istorije u
latinskom zadržalo i u ostalim zapadnim jezicima, na pr. trajanju od najmanje dve hiljade godina pre hrišćanstva,
na engleskom slave-Slave, španskom eselavo-Eslavo itd. potvrđujući tako slovensku pismenost koja je za zvaničnu
nauku primljena tek sa hrišćanstvom i Ćirilom. U duhu
Bitan preduslov svakog pokušaja traganja za naših poređenja Veles knjiga ima sličan značaj za
istinom o poreklu Slovena, rekonstrukcijom istorijske Slovene kao otkriće i prevod svete knjige Ćilam Balam i tri
istine jeste uklanjanje, zanemarivanje osnovne prepreke kodeksa (pariški, dresdenski i madridski) za Maje.
"smišljene političke podvale" o Slovenima, vladajuće
germansko-nordijske, zapadne istoriografske teze. Svojim Pre te, ne tako davne, "podvale" o Slovenima u
do danas neprevaziđenim, pionirskim poduhvatom, Šafa- 19. veku bilo je poznato da drevno domorodačko sta-
rik je razobličio lažne teze o Slovenima u i danas aktu- novništvo Evrope pre rimske okupacije nije govorilo ni
elnim, kapitalnim delima: "Poreklo Slovena" i "Slovenske grčki, ni latinski, još manje galski ili germanski, anglo-
drevnosti". saksonski. Stoga je dešifrovanje kojem su etničkom
stablu pripadale novootkrivene, "nestale" predantičke
Problem izvora otežava preispitivanje zvanične civilizacije, preko ovih jezika bilo nemoguće. Pošto je
istine o Slovenima u Drevnoj Evropi kao i Indijanaca u slovenska istoriografija podanički prihvatila "istinu" o
Drevnoj Americi. Mada su starosedeoci Amerike i Evrope svojoj prošlosti, nikom drugom nije bilo u interesu da traži
imali svoju sopstvenu istoriju i pismenost dokazi o tome, "slovensku vezu" kod predantičkih kultura Evrope. Time je
njihove knjige i biblioteke su uništavane, tragovi brisani, a izgledalo da je svaka dalja priča o Slovenima u istoriji
oni proglašavani za neistoirijske narode i varvare. Istinu o Evrope završena.
njima pisali su okupatori, ugradivši je kasnije u sve
udžbenike i enciklopedije sveta. U tom pogledu slična je Međutim, posle arheoloških otkrića u 19. i 20. veku
pouzdanost primitivnih, inkvizitorskih španskih hroničara o zvanična istina se sve više dovodila u sumnju. Lingvisti
konkvisti i divljim Indijancima u Americi i rimskih hroničara su, posebno primenom "slovenskog ključa" za deši-
i istoričara antike Tacita, Strabona, Plinija, uključujući i frovanje nekih predantičkih napisa, otvorili novi put
"oca istorije" Herodota o varvarima Evrope. utvrđivanja etnoistorijskog karaktera misterioznih, "nesta-
lih", evromediteranskih kultura i naroda. Danas mnogi
Problem izvora i argumenata za slovensku istraživači tragaju za odgovorima na pitanja:
predantičku istoriju i pismenost i pored arheoloških
otkrića, egzistira i dalje zbog odnosa istorijske nauke - koji narodi su bili tvorci čudesnih dela koja je
prema tim nalazima. Polazi se od premise da se u datoj otkrivala i otkriva arheologija od Urala do Atlantika, na
40 41
Balkanu i Podunavlju, od Baltika do Krita? Ko su tvorci Centralne Amerike ili bespućima Anda prava čuda Drevne
nedavno otkrivenog kružnog grada Arkaim na Uralu, u Amerike - stotine, čak hiljade piramida Tiauakana, Monte
centru jedne od najstarijih evroazijskih civilizacija, koji je Albana, Teotiuakana, Palenkea, Ušmala, Tule, Čićen Ice,
prototip mnogih kasnijih gradova observatohja širom Kopana, Tikala itd. ili neponovljiva graditeljska dela and-
Evrope sve do (barem dve hiljade godina mlađeg ali vrlo skih civilizacija sa Tiauanakom, Ćavinom de Uantarom,
čuvenog) Stounhendža? Ko su tvorci najstarijeg naselja Saksauamanom, velelepnim Macu Pikćuom itd. Pored
Evrope u Lepenskom Viru, "neolitske revolucije", naj- nesrećnih Maja, Inka, Asteka, koji su bili neposredne žrtve
starije metalurgije, zemljoradnje, najstarijeg pisma Evrope konkiste, izronile su iz dubine milenijuma mnogo starije
- vinčanskog, nastalog na području današnjeg Beograda, kulture Olmeka, Tiauakanaca, Ćavina i drugih.
u Srednjem Podunavlju, epicentru najstarije evropske
civilizacije? Kada je poljski naučnik Poznanski, početkom
prošlog veka, posle tridesetogodišnjeg istraživanja kultu-
Međutim, i pored obilja podataka, istina o Drevnoj re Tiauanaka u bolivijskim Andima, izneo hipoteze o
Evropi se teško probija, kao što je bilo i u slučaju Drevne starosti ove civilizacije od 16 hiljada godina, bio je pro-
Amerike. glašen za fantastu i odbačen. Danas neki američki
istraživači potvrđuju teze Poznaskog, ali ih pripisuju svom
Put ka istini o Americi vodio je najpre od onih senzacionalnom otkriću. Ova kultura i neke druge kao
najmlađih kultura i naroda koji su imali nesreću da dođu u Olmečka, čak se dovode u vezu sa potomcima prepo-
neposredan susret sa evropskim osvajačima - Asteci, topske, mitološke Atlantide koja je, po tezama atlantologa,
Maje, Kećue, Ajmare i dr, čija je kultura i nasleđe bilo doživela svoj procvat i propast upravo u tom delu sveta.
najsurovije uništeno, i nad kojima je izvršen najveći Čudesna otkrića koja su počela da izranjaju iz kolo-
genocid u istoriji, a sami proglašeni divljacima, čak kani- nijalnog mraka, najpre su u duhu evrocentrizma bila pripi-
balima. Njihovi gradovi, prebogate biblioteke, veličan- sivana Rimljanima, Grcima, zatim Feničanima ili izgu-
stvena i autentična umetnička dela uništena su. Nijedan bljenim jevrejskim plemenima. Na kraju, nekim "nestalim"
od "živih" gradova tih "najmlađih" naroda nije preživeo. Od narodima ili vanzemaljcima, sve kako bi se sakrila istina
najvećeg grada svog vremena na planeti Tenoćtitlana, dobro poznata onima koji su iste civilizacije uništili. Na
prestonice Asteka, nije ostao "ni kamen na kamenu". "svemirskom rasizmu", mistifikovanom tumačenju osnov-
Međutim, ostali su "mrtvi", velelepni već napušteni nih činjenica o delima "nestalih" ili vanzemaljaca koje su
gradovi, koje konkistadori nisu nikada ni upoznali jer su ih radoznalcima bile nepoznate, Deniken zarađuje bogatstvo
smatrali bezopasnim, mrtvim ostacima nestalih naroda. U i postaje popularan i čitan u ćelom svetu. Mistifikacijom se
njima su sačuvani uklesani ostaci alfabeta, u Kopanu u prikriva prava istina o zločinu nad istinskim tvorcima ovih
Hondurasu čitave knjige Maja pisma. Bila su to dela civilizacija, čiji su preživeli potomci danas dovedeni do
kultura koje su se u tzv. Novom svetu razvijale u stvarnog varvarstva i bede. Jer, kako prihvatiti jedno-
miroljubivoj evoluciji, dostizale svoj zenit i smenjivale se stavnu istinu da su ta veličanstvena ostvarenja Drevne
bez ratova i međusobnih razaranja, toliko karakterističnih Amerike ostvarili preci današnjih bednih "Indijanaca"? Bilo
za civilizacije Starog sveta, koje su ih uništile. Arheologija bi to priznanje zločina nad njima.
je, posle dekolonizacije, obilato otkrivala po džunglama
43
42
Slično je bilo u Evropi. Najviše podataka o rimske okupacije Balkana, pri čemu su Sloveni
"varvarskim" savremenicima Grčke i Rima sačuvano je nezaobilazni.
pod raznim nazivima kao: Etrurci, Veneti, Iliri, Sarmati,
Tračani, Kimeri, Skiti, Kelti, Makedonci, itd. Arheologija Tragove drevnih predantičkih kultura Evrope
nam tek otkriva i druge "nestale", mnogo starije kulture za najlakše je bilo otkriti preko "varvarskih" naroda Evrope,
koje ni Grci ni Rimljani nisu znali, poput Minojske, antičkih savremenika, koji su potpali pod rimsku vlast i
Tripoljske, Hetitske, Trojanske itd. Međutim, ostalo je postali njihovi robovi ili su, pak, Rimljani sa njima bili u
otvoreno pitanje kog su oni etničkog porekla, pošto se dodiru i ratovima. Sada je poznato koji se narodi kriju iza
znalo da ne pripadaju Grcima ili Rimljanima. anonimnih varvara pod raznim nazivima poput: Veneti,
Iliri, Kelti, Sarmati, Tračani, Dačani, Dardanci, Rašani,
Arheološka otkrića mogu biti najznačaniji Makedonci i dr. Ali, svojevremeno, u antičkim vremenima,
doprinos formiranju istinske slike o skrivenoj prošlosti pitanje ko su bili svi ti narodi, kom etničkom stablu su
Drevne Evrope i Amerike, obzirom da su pismene tragove pripadali, nije se ni pokretalo. Pripadali su jednostavno
njihovi okupatori nemilosrdno uništili. Međutim, ni arheo- varvarskom svetu. I pored toga, njihovo nasleđe je
logija nije od pomoći ukoliko se njena otkrića ne uvrste u ugrađeno u grčko-rimsku antiku i nekritički uneto u zajed-
istinski etno-istorijski kontekst, ukoliko se ne potvrde nički fond zapadne civilizacije. Isti postupak je primenjen
multidsiciplinarnim istraživanjima, pre svega pismenim naknadno i u vezi nasleđa evromediteranskih kultura koje
dokazima. Gradovi Drevne Amerike bili su "nemo ka- nisu bile poznate ni Grcima ni Rimljanima, već su otkri-
menje" pre nego što su pisani spomenici "progovorili", a vane zahvaljujući arheološkim otkrićima (na primer
njihov jezik i verovanja posvedočila usmena tradicija minojska, hetitska i dr. Tako se sada može reći da su
naroda, pamćenje, ali iznad svega pismo kao vrhunsko Sloveni zauzimali najznačajnije mesto među pred-
obeležje autentičnosti svake civilizacije. Kada je Maja antičkim "varvarima" Evrope, da je domorodačko
pismo delimično dešifrovano, bilo je poznato da su tvorci nasleđe Evrope praslovensko, da je prisvojeno od
Maja kulture preci istog naroda kome su pripadali i strane njihovih pokoritelja i ugrađeno u temelje zapadno-
preživeli potomci. evropske civilizacije.
Slično se dogodilo i sa istinom o evropskim U tu svrhu vratimo se na vezu između trojanske
domorocima. Arheološki nalazi su najpre svedočili o misterije i porekla Slovena.
"nestalim", misterioznim narodima dok nisu stigli rezultati
drugih istraživanja, pre svega njihovih pisama i jezika. 45
Pokazalo se da je na području Balkana i Srednjeg
Podunavlja bio centar najstarije evropske "neolitske
revolucije" u kome su se u periodu od više milenijuma,
neprekidno razvijale bogate kulture. Praslovenskim
istraživanjima uspostavlja se etnokulturna veza i
kontinuitet između mlađih i starijih kultura od neolita do
44
TROJANSKO-SLOVENSKA MISTERIJA trojanske tragedije - grad Troju - Ilios u Maloj Aziji na brdu
Hisarlik, približno gde joj je bilo određeno mesto još u
Šlimanova Troja u Maloj Aziji - Salinasova teza o Troji antičko doba. Zašto je mesto Troje bilo određeno u Maloj
na Balkanu Aziji objašnjava nam Salinas. Koliko je to otkriće bilo
naučno zasnovano pokazao je sam Šliman u odgovorima
Istorijska je činjenica da su Ilijada i Odiseja na sumnjičava pitanja naučnika - "tačnoje, rođen sam da
prevedene sa Grcima nepoznatog jezika za vreme bleliram".
Pizistrata u 7. veku s.e. Bilo je to bar 500 godina posle
datuma koji su sami Grci odredili za datum trojanskog Šlimanov "blef" - Troja u Maloj Aziji, bez kritičke
boja (1183. g. s.e.). Elijan, grčki učitelj govorništva u Rimu naučne verifikacije ušao je u sve udžbenike i enci-
(3. vek n.e.) saopštava, skoro hiljadu i po godina posle klopedije sveta kao konačna, istorijska istina o Troji.
pada Troje, da je ovaj jezik pripadao ilirskim Brigima, Nauka je samo, na osnovu kasnijih arheoloških otkrića,
srodnicima Dardanaca iz porodice drevnih Pelazga. Već promenila Šlimanov sloj na brdu Hisarlik, za koji je
smo rekli da se na mestu gde je kasnije sagrađena grčka utvrđeno da je stariji od vremena legendarne Troje preko
Atina, pre dorskih invazija, nalazio pelaški grad Pelazgon. hiljadu godina (2400 g. s.e.), za onaj koji je bio bliži
Od Pizistrata do današnje zvanične verzije, koja je vremenu po kome je još u antičko doba "utvrđen" datum
urađena u Aleksandriji u 3. veku s.e, bilo je više uglavnom trojanskog boja (1183 g. s.e.). Nije bio problem otkriti
grčkih dorada Ilijade. Aristotel je raspolagao drugačijom tragove drevnih kultura u Maloj Aziji, isto kao i na
verzijom od nama poznate. Platon u svojoj "Republici" Balkanu. Mala Azija u kojoj je u toku III i II milenijuma s.e.
moli oproštaj od Homera što su brisana neka mesta "koja cvetala hetitska civilizacija i mlađa lidijska, karijska i druge
vređaju moralna osećanja Grka", čime se podrazumeva krezovski bogate civilizacije prepuna je arheoloških
da ni za njega Homer nije bio Grk. Sve pouzdane lokaliteta. Njihovo bogatstvo i veza sa bliskoistočnim
istorijske činjenice o Troji dalje su zamagljivane helen- kulturama još u antičko doba privukle su stanovništvo
skom mitologijom do današnjih dana, a drevno "homersko grčkih trgovačkih gradova da na maloazijskim obalama
pitanje", kako smo već pomenuli, bilo je "rešeno" nastanjuju svoje pomorsko-trgovačke kolonije.
helenizacijom trojanske civilizacije, da bi rimskom okupa-
cijom njeno nasleđe ugrađeno u temelje zapadne Postoje, takođe, sumnje u autentičnost nakita koji je
civilizacije. Šliman otkrio na maloazijskom lokalitetu Troje. Proglasio
ga je Prijamovim blagom, zlatnu masku Agamemnovom,
Bogati nemački trgovac i arheolog amater Hajnrih ženski nakit i ogrlice Jeleninim itd. Bio je to simboličan
Šliman (1822-1890) je 1873. konačno "otkrio" i mesto poklon njegovoj mladoj supruzi Grkinji. Sumnje počivaju
na tome što je, uoči objavljivanja da je otkrio Prijamovo
46 blago, Šliman otpustio sve radnike sa nalazišta, a nakit su
otkrili samo on i njegova supruga. Ima arheoloških indicija
za sumnju da je blago možda otkriveno na nekom drugom
lokalitetu. Na primer, nekoliko decenija posle Šlimanove
maske Agamemnona, otkrivena je u Makedoniji maska iz
47
Trebeništa, vrlo slična Agamemnovoj. Nedavno je u Sloveni, za njega su svi bili Grci, uključujući i Homera, u
Makedoniji otkrivena još jedna zlatna maska na nekropoli skladu sa tada upravo^ obnarodovanom germanskom
Samuilovog grada u Ohridu, koja je identična onoj iz idejom da o Slovenima ria Balkanu, ili u Maloj Aziji tada
Trebeništa, takođe iz ohridske oblasti. "Prijamovo blago" i nije moglo biti govora.
posle Šlimana pratile su misterije i polemike. Šliman ga je
poklonio berlinskom muzeju, a posle II svetskog rata Salinasova teza je komplementarna sa tezama prof.
"nestalo" je i pojavilo se u Rusiji, odakle je nedavno Pešića i mnogih slovenskih autohtonista da su Sloveni
vraćeno Nemačkoj i postavio se kao međunarodni starosedeoci Evrope, Balkana i Mediterana. Trojanska
problem kome zapravo pripada (Turskoj, Grčkoj ili civilizacija koja je cvetala na Balkanu i Podunavlju,
Nemačkoj, jer Makedonci su odavno izbačeni iz igre). I bila je pelazgijska, ilirska, protoslovenska.
pored svega nejasnog, Šlimanu je pripala svetska slava, a
za nauku je homersko pitanje bilo definitivno rešeno. Oni Neki ruski autori, ne znajući za Salinasove teze,
koji se usude da to dovedu u sumnju proglašavaju se izražavaju sumnju u helenističku verziju homerskog mita.
neznalicama. J.A.Šilov kaže: "Već dve hiljade godina Evropejci smatraju
da njihova istorija počinje sa Grčkom, preciznije opsadom
Teza Roberta Salinasa Prajsa da je trojanska i zauzećem Troje u Maloj Aziji. Međutim, sami pobednici
civilizacija cvetala na slovensko-ilirskom Balkanu, u su zaboravili "Istoriju" svog Herodota, da njihova civili-
vreme kada Grci još nisu postojali kao narod, predstavlja zacija počinje na ruševinama neke Pelazgije, koju je
ogroman podsticaj praslovenskim istraživanjima Balkana i osnovao mitološki Hiperborejac - Pelazg. Grčka je tražila
evromediteranskih prostora. Mesto trojanskog "kosovskog poreklo svojih bogova najpre u Egiptu, zatim u Pelazgiji,
boja" sveti trojanski grad Ilios (krije drevno slovensko Hiperboreji, tvrdeći na kraju da ih je izmislio Pelazgo-
božanstvo Peruna, Gromovnika, odnosno Iliju) nalazi se Trojanac Homer, koga su proglasili Grkom. Pošto "otac
na teritoriji ilirsko-slovenskih Dalmata. Salinas kaže da su: istorije" nije našao Slovene ni na Balkanu, ni u
"Homeridi ("deca Homera"), rapsodi, guslari, pevali o Pricrnomorju - "nije ih ni bilo", ironiše Šilov. Prof Pešić
dalmatinskoj Troji i o "ilirskom narodu kao glavnom citira Gregorija Dankovskog (1829) da je homerski,
junaku trojanske tragedije". Ta tradicija je ostala živa do trojanski jezik, supstrat praslovenskih jezika - jezik
danas na jugoslovenskim prostorima. Na primer, način Pelazga. Pismo, jezik, običaji, religija, društveno uređenje
stvaranja srpskih narodnih pesama koje je Vuk sabirao u Trojanaca, uočili su već prvi grčki prevodioci Ilijade,
cikluse (ciklus o kosovskom boju) upućuje na moguće odnose se na ljude "drugačije od naših", na vreme vrlo
sklapanje trojanskih ciklusa u velike spevove, kao što su daleke, najdublje prošlosti.
Ilijada i Odiseja. Pitanje ko je autor tih veličanstvenih dela
- jedan čovek, Homer, ili brojni, anonimni autori - narod, U Evropi, na Balkanu i Mediteranu u višemi-
nije od važnosti, već odgovor ko su zapravo bili Trojanci i lenijumskom kontinuitetu i mirnoj evoluciji smenjivale su
gde je nastala civilizacija koja je stvorila takva dela? se razne kulture u svim periodima predantičke praistorije -
od neolita, bronzanog, gvozdenog doba, do rimske oku-
Nemca Šlimana, međutim, nisu mučila pitanja - da pacije. Taj kontinuitet od Lepenskog Vira, Starčeva, Vince
li su Trojanci "nestali narod", ili su to drevni Pelazgi, Iliri, do ilirsko-slovenskih kultura pre rimske okupacije,
direktnih predaka svih današnjih južnoslovenskih naroda,
48
49
arheologija stalno dokumentuje i pored toga što je vrlo vrlo značajna hetitska civilizacija što, takođe, dovodi u
mali procenat lokaliteta otkriven i obrađen. Ovaj konti- pitanje Troju u Maloj Aziji.
nuitet trajao je preko 5 hiljada godina pre Grčke i
Rima. Grci su svojom maloazijskom Trojom smišljeno Zvanična istorija kaže da se Sloveni pojavljuju na
uspeli da spreče povezivanje trojanskog sa bogatim Balkanu tek u 7. veku n.e. Međutim, kod svih predantičkih
balkansko-podunavskim nasleđem. evromediteranskih kultura prisutni su slovenski tragovi koji
se ne mogu objasniti zvaničnom vladajućom tezom da
Po novijim praslovenskim istraživanjima pojavljuje Slovena nema na Balkanu pre 6. veka n.e, u vreme
se još jedna znatno starija trojansko-praslovenska veza - propasti zapadnorimske imperije Međutim, mnogobrojni
hiperborejska prepotopska arijevska prošlost. Iz zajed- izvori upravo potvrđuju da su pojam Ilira i Slovena bili
ničkog arijevskog etničkog stabla izdvojila su se tri sinonimi još tada, da je tako ostalo i kroz ceo Srednji vek
ogranka: induski, iranski i indoevropski. Osnovno, naj- do germanske teorije u 19. veku. Pojam Ilirije kao
starije jezgro indoevropskih Arijevaca su Sloveni. To sinonima sa Južne Slovene poštovali su i austrougarski
potvrđuje slovenska mitologija, tradicija, arheološka okupatori i Napoleon u svojoj administrativnoj upravi. U
otkrića kao i novootkriveno kapitalno delo praslovenske austrougarskom parlamentu je postojala slovenska, zatim
pismenosti Veles knjiga. Hiperboreja je arijevska pra- ilirska deputacija za Južne Slovene. Za italijanske huma-
domovina, trojanske staze su arijevske. Saznanja o niste kuatroćenta Ilirija je bila Skjavonija, itd. Ilirske
Troji na Balkanu bila su živa sve do Šlimanove teze. Na predantičke kulture se mogu objasniti jedino kao direktni
osnovu ovih saznanja dubrovačko-dalmatinski pesnik Ivan preci današnjih južnoslovenskih naroda.
Gundulić u svom "Osmanu" kaže:
Nameće se zaključak da Salinasove trojansko-
"Pri moru, ukraj srpskih strana, u pržinah pusta žala, ilirske veze, odnosno slovenske povezanosti, "Ho-
leži Troja ukopana od grčkoga ognja pala." mersko pitanje", misterija Troje i trojanske civilizacije,
sadrže "slovensko pitanje" - tajnu porekla Slovena i
Ponovimo još jednom da je vladajući akademski slovenske civilizacije.
stav o Troji u Maloj Aziji zaodenut u mitološki veo i da ne
počiva na etnoistorijskim činjenicama, dok se s druge 51
strane u evromediteranskoj oblasti, u predantičko istorijski
definisano vreme i na arheološki potvrđenoj teritoriji,
razvio niz kultura. Neke od njih, kao na primer minojska
civilizacija na Kritu, vrlo su prisutne u mitovima u Ilijadi i
Odiseji, mada su se nesumnjivo istorijski ugasile (u 14.
veku s.e.) pre navodnog datuma Trojanskog boja (1183.
s.e.) Većina balkansko-podunavskih kultura su, takođe,
mitološki vrlo prisutne u Ilijadi i Odiseji, ali se ne mogu
povezati sa Trojom u Maloj Aziji. S druge strane, u Maloj
Aziji u istorijsko vreme (od 2300-700. g. s.e.) cvetala je
50
PITANJE POREKLA KOD NEKIH civilizacija je dobila naziv minojska po mitološkoj ličnosti
PREDANTIČKIH EVROMEDITERANSKIH Minoju, sinu boga Zevsa, koji je u helenističkom maniru
proglašen za istorijsku ličnost - kralja Krita. Ni grčki, ni
KULTURA rimski autori nisu znali za njeno postojanje, jer je nastala
nekoliko milenijuma pre Grčke i Rima, a ugasila se skoro
Zahvaljujući pre svega arheologiji, svet je upoznao hiljadu godina pre Perikla u Atini. I pored toga, ubrzo
nekoliko naprednih civilizacija "nestalih" za vreme rimske posle Evansovih otkrića krajem 19. veka, bila je uvrštena
okupacije (ili Grčka i Rim nisu ni znali za njihovo po- u nasleđe Helade.
stojanje jer su se zaista ugasile pre istorijskih saznanja o
njima). Ostalo je nejasno u kakvoj vezi one mogu biti sa Minojska civlizacija je stvorila tri vrste pisma koja i
trojanskom civilizacijom koja, takođe pripada tom vreme- pored autentičnosti ove kulture, upućuju na neke još
nu i prostoru. starije izvore. Dešifrovano je samo najmlađe, minojsko
pismo ("linearno B"). Novija istraživanja su pokazala da
Osvmućemo se ukratko na slovenske tragove kod je ovo pismo najbliže mikensko-makedonskom pismu,
nekih predantičkih evromeditenanskih kultura - Minojci, otkrivenom na lokalitetu Cerje kod Skoplja u Makedoniji i
Hetiti, Mikenci, Etrurci, Kelti. Najviše ćemo se poza- slično mnogo starijem vinčanskom. Prema profesoru
baviti Ilirsko-slovenskim kulturama, posebno najpozna- Pešiću, to govori o srodnosti minojske civilizacije sa
tijom od svih, predantičkom Makedonskom državom i pelazgijskim, protoslovenskim kulturama Balkana.
svetskom imperijom.
I jezik Minojaca pripada evroarijevskom, pelaz-
Minojska civilizacija gijskom, protoslovenskom etničkom stablu. Arheološko-
istorijske informacije upućuju na vezu minojske sa mito-
Pre stotinak godina arheologija je na Kritu otkrila loškom trojanskom, odnosno sa njenom balkansko-
jednu od najblistavijih i najdugotrajnijih civilizacija Starog podunavskom kolevkom. Gašenje minojske civilizacije
sveta Minojsku (od 3400-1400. g. s.e.). Pre tog otkrića povezuje se mitološki sa istorijski još neo-bjašnjenim
znalo se iz egipatskih izvora, za misterioznu evropsku vremenima nestanka trojanske civilizacije, pojavom
kulturu za čije postojanje Grci nisu znali. Na primer, u mikenske na Balkanu i burnom selidbom "naroda sa
Egiptu je bilo otkriveno oko 800 minojskih vaza. Otkrivač mora", koja je zahvatila široke oblasti Balkana i
ove autentične civilizacije, kraljevske palate u Knososu, Mediterana u 13-12. veku s.e.
bio je A. Evans (kao i freske Beli anđeo u Mileševu). Ova
Mikenska civilizacija
52
Najvažniji centar Mikenske kulture (18-12. v. s.e.),
Mikenu u Argolidi, otkrio je, takođe, Šliman. Kao i Troja i
Mikena je uvrštena u helensko nasleđe, ali je etnoistorijski
53
obavijena helenskom mitološkom maglom. Tako je dalo dragocene podatke o ovoj autentičnoj, dugotrajnoj,
Mikenu osnovao legendarni Persej, a proslavio ne manje prosperitetnoj civilizaciji, čije je mesto nedovoljno priznato
mitološki Agamemnon. Srušena je u 12. veku s.e. u u opštoj kulturnoj baštini čovečanstva. Njeno otkriće je
vreme propasti trojanske civilizacije. Ostaje nejasno ko su posebno značajno za dalja praslovenska istraživanja jer
istinski tvorci mikenske kulture, jer kao ni Trojanci oni nisu govori o tipično arijevsko-slovenskoj etnokulturnoj tole-
bili Grci, mada su pripisani mitološkom, "herojskom dobu" ranciji, otvorenosti hetitskog društva, vrlo različitoj od
Grčke. Jer, u istorijsko vreme na istom području Balkana robovlasničkih despotija. U imperiji Aleksandra Make-
već je postojala makedonska država, a za Makedonce donskog ostvareno je kasnije na širim evroazijskim
sami Grci kažu da nisu Grci nego njeni najveći, "var- prostorima to uzajamano kreativno prožimanje kultura,
varski" neprijatelji. Nije moguće istorijski "preskočiti" umesto nasilnog nametanja samo jedne vladajuće i
Makedonce i uspostavi vezu Grčke sa Mikenom, u vreme uništenja prethodnih.
kada još nisu postojali grčki gradovi polisi, još manje
pojam grčke države. U hetitskoj arhivi pronađeni su tekstovi na osam
različitih jezika, među kojima se hetitski zove jednostavno
Navodna maska Agamemnona iz Šlimanove Troje "našili", odnosno "naški". To deluje slavofonično poput
istovetna je sa pogrebnim maskama iz Trebeništa u mnoštva završetaka na - aš, iš, oš, složenih deklinacija,
Ohridu, nedavno otkrivenim maskama u Samuilovom tipično slovenskih gramatičkih formi i brojnih reci sličnih
gradu, iz "Atrijeve riznice" pronađenim u Mikeni na slovenskim jezicima. Zamenice su slične slovenskim
Peloponezu, među nalazima u grobnici makedonskih jezicima - "meš" - mi, "šumeš" - ti, "miš" - moj, "tiš" - tvoj
vladara u Vergini. Za razliku od mitskog Agamemnona iz itd. Koreni mnogih hetitskih reci su, takođe, slični
Šlimanove Troje, za ove nalaze je moguće tačno utvrditi slovenskim. Tako hetitsku reč "svit-svet" ne treba pre-
kada su istorijski nastali i kojim vladarima i ličnostima su voditi, "vada" je voda (bliska ruskom izgovoru), a vodeni
pripadali. Kad bi se na nepristrasan naučni način veri- "vedenaš" itd. Zabeleženo je da je Aleksandar Make-
fikovalo otkuda te sličnosti, verovatno bi to bio veliki donski naišao na hetitskoj teritoriji na toliko poznatih reci
doprinos razjašnjenju trojanske i slovenske misterije. "kao daje došao kući".
Hetiti Hetitsku tradiciju u Maloj Aziji nastavio je narod
Muški (što zvuči slavofonično). Ostaci te "muške kulture"
Otkriće hetitske arhive u Hatuši (Bugazkej u otkriveni su na brdu Bor nedaleko od Hatuše.
današnjoj Turskoj) iz 2400-2200. g. s.e. sa 10.000
glinenih tablica, bilo je svetska senzacija 1906. g. Pismo Utvrđena je takođe i velika srodnost između Hetita
je dešifrovao pomoću "slovenskog ključa" češki lingvista i Etruraca. Hetitska reč "ras" - ris, odnosno "kap ras" -
Bedžih Hrozni, pošto su kao i na primeru Etruraca, propali sveti ris je vrlo značajna. Koren je isti kao i za etrurski
svi pokušaji dešifrovanja uz pomoć drugih jezika. To je "kapen" - sveštenik ili slovenski "kapišće" - svetilište. Ime
Etruraca Rasi, Raseni, Rašani je istog porekla.
54
Velika sličnost hetitskog i etrurskog jezika govori o
njihovom zajedničkom etničkom arijevsko-praslovenskom
55
stablu. A Sloveni su, za zvaničnu istoriju, prostorno i u bekstvo i napustite nas i svu zemlju Rašansku i
vremenski daleko hiljadama godina. predadoste nas razjarenim Italima, ćelu zemlju i sve nas
rasute po Italiji u bedi izdate od svojih vođa koji ne
Otkriće hetitske civilizacije pomaže osvetljavanju pomisliše na svoje naraštaje i sve Slovene koji su mogli
istorije evromediteranskih oblasti između egipatske, imati srećnu sudbinu, pa neka je hvala tim izdajničkim
vavilonske i minojske civilizacije kao i rasvetljavanju sinovima".
trojanske misterije, odnosno "homerovskog pitanja". To je
prostor i vreme trećeg i drugog milenijuma s.e, najviše Misterija porekla Etruraca, zajedno sa trojanskom,
zamagljenih grčkom mitologijom. stvorena je još u antička vremena. Od Herodota potiče
verzija o njihovom maloazijskom poreklu. Međutim, novi
Etrurci autori su više za balkansko-podunavsko poreklo Etruraca.
Srodstvo sa pelazgijsko-ilirsko-slovenskim domorocima
Etrurci (2-1. milenijum s.e.) su dugo bili "uno Balkana i Podunavlja potvrđuju mnogi arheološki nalazi.
popolo misterioso", dok njihova autentična kultura nije Etrurci su sami sebe nazivali Rasenima, Rašanima.
zablistala zahvaljući arheologiji. Danas je poznato da je Na kamenoj ploči iz Kremone pominje se trojanska reka
"Rim grobnica Etrurije a Etrurija kolevka Rima". Ras, koja je drevno-arijevskog porekla. Mnogi poznati
toponimi i etnonimi širom Evrope sa tim korenom, saču-
Etrurci su imali pismo vrlo slično mnogo starijem vani su i do danas. Ime Rusa je tog porekla, stari Srbi-
vinčanskom. Posle ponovnog otkrića etrurske civilizacije Tribali su, takođe Rašani, osnivač prve srpske države
smatralo se da pismenost Evrope počinje sa trojanskom Nemanja je bio župan Raške, tu je i reka Raška u Istri itd.
civilizacijom, da je etrursko pismo trojanskog porekla i da Mnoge etrurske reci srodne slovenskim jezicima ostale su
je od Etruraca rašireno Evropom. I pored naredbe rim- skrivene u latinskoj transkripciji kao na pr. Etrurska reč
skog senata, kako saopštava Tit Uvije, da se "potpuno goloseča (golosetia). U Veles knjizi "goloseča" je mesto
unište sve knjige i sva dokumenta, koji su imali bilo kakve gde je vođena žestoka bitka - "seča" sa neprijateljima,
veze sa Etrurcima", etrursko pismo je sačuvano i na kraju "prsa u prsa". Najstariji etrurski naziv za Rim je Gorčin
dešifrovano. Najveći sačuvani tekst je sa "zagrebačke (Gortin) itd.
mumije". Jezik Etruraca, kako je još Dionizije Halikamaški
rekao - "ne liči ni na jedan drugi jezik". Mnogobrojni Neki ruski autori ukazuju na jednu tipično
pokušaji dešifrovanja preko latinskog i drugih jezika bili su slovensku karakteristiku, međusobnu neslogu, koja navo-
bezuspešni. Uspeh je postignut opet preko "slovenskog di na praslovenski "genetski fond" kod Etruraca. Neka od
ključa", zahvaljujući radovima i naših etruskologa kao što imena 12 etrurskih gradova-polisa zvuče slovenski:
su Pešić i Bilbija. Pokazalo se da jezik Etruraca pripada Volčina, Kosa, Luka, Artana, Vada, Maljuta i dr. Dru-
arijevsko-praslovenskom stablu. Na primer, Pešićev pre- štveno uređenje bilo je ustanovljeno na principu veća,
vod etrurske zlatne ploče iz Pirgija glasi: "...boginja baci tipično arijevsko-slovenske saborne demokratije, pri čemu
prokletstvo na nas Slovene koji su ovde Uveli a vi pođoste vođe i vojni komandanti birani godišnje glasanjem. Protiv
Rimljana su ratovali pojedinačno a ne u savezu i tako su
56
57
potpali pod rimsku vlast svi etrurski gradovi, jedan po bilo opasnosti da ih neko poveže sa Slovenima jer su oni,
jedan. navodno, vekovima još daleko od Evrope, pa se Keltima
pripisuje autohtonost i mnoge slovensko-venetske kulture
Kelti po Zapadnoj Evropi. Ima pokušaja da se Kelti dovedu u
vezu sa Anglosaksoncima ili Germanima, mada je isto-
Među predantičkim staroevropskim kulturama Kelti rijski poznato da se Germani pojavljuju u Evropi u prvim
zauzimaju posebno mesto. Njihovi tragovi su doku- vekovima nove ere, a Anglosaksonci znatno kasnije.
mentovani u istoriji Evrope od 6-1. veka s.e, kada su ih Zloupotrebom Kelta pokušava se spasiti već dobro
posle vekovnih galskih ratova pokorili Rimljani. Kasnije su poljuljana germanska, zapadna teorija, što predstavlja
ih na kontinentu pokorili zajedno sa zapadnorimskom novu, anglosaksonsku varijantu germanske škole o
imperijom novodošli "germanski varvari", a na britanskim Slovenima.
ostrvima Anglosaksonci. Irci, Velšani, Škoti, Kamrijci-
Kimerijci na ostrvima i Bretonci u Francuskoj, smatraju se Procvat keltske kulture vremenski sledi etrursku,
preživelim potomcima keltskih starosedelaca Evrope. prepliće se sa balkanskim ilirsko-slovenskim kulturama.
Navedimo neke istorijske podatke iz 335. g. s.e, u vreme
Grci su nazivali Keltima jedno od plemena među tridesetgodišnjeg mira između Gala i Rima i priprema
Hiperborejcima severno od Grčke, na Balkanu i Aleksandra Makedonskog za svetski pohod, kada prima
Podunavlju. Sada znamo da Kelti kao i Sloveni pripadaju keltske izaslanike na Dunavu. Posle moćnih ilirskih
zajedničkom pelazgijsko-evroarijevskom stablu u bal- Tribala, predaka Srba, Aleksandar se osigurao da mu
kansko-podunavskoj kolevci, odakle su se kao i brojna Kelti, očigledni rivali, ne prave probleme za vreme po-
druga srodna plemena raseljavali širom Evrope. Kasnije hoda. (U toku kampanje u Vavilonu 324. g. s.e. Alek-
su poznati najviše kao Gali u Zapadnoj Evropi kuda su se sandar takođe prima keltske izaslanike.) Međutim, odmah
pomerali slivom Dunava. Najpre je Latenska, halštatska posle njegove smrti, oni kreću u ofanzivu na Balkanu i
kultura gvozdenog doba Evrope u gornjem Podunavlju, nanose poraz Auterijatima, ilirskim precima Bosanaca,
Austriji i Švajcarskoj uvrštena u keltsku. Brojna literatura o vrše pohod na Trakiju (298. g. s.e.), prodiru u Makedoniju
Keltima, njihovo prisustvo u Evropi pomera s pravom, u pod vlašću Ptolomeja Keraunosa (280 g. s.e.), stižu do
sve dublju prošlost, pa se i megalitske kulture Bretanje i Delfa koji su pod makedonskom vlašću, iz Trakije prelaze
Britanije sa Karnakom, Stounhenžom pripisuju keltskoj, u Malu Aziju i formiraju Galatiju na Bosforu. U to vreme
druidskoj kulturi. Pri tome, naravno, nema ni pomena o Skordisci se naseljavaju između Save i Dunava.
Slovenima u Evropi.
Kelti se u toku nekoliko stotina godina javljaju na
Mesto Kelta u istoriji Evrope je vrlo specifično. raznim mestima širom evromediteranskog prostora - od
Obzirom da su Sloveni isključeni iz evropske istorije sve Iberije, širom Evrope do Balkana i Male Azije, učestvuju
što je arheologija otkrivala širom Evrope, a nije se moglo kao plaćenici kod makedonsko-egipatskih, sicilijanskih
pripisati Rimljanima ili Grcima smatrano je keltskim. Nije vladara, bore se na strani Hanibalovih Kartaginjana itd.
Očigledno da se pod imenom Kelta mogu naći i neki drugi
58 slovenski srodnici, pošto za zvaničnu istoriografiju
59
Slovena "još nema" u Evropi. Istraživači koji bez sumnje Ko su Pelazgi (Pelasti) ?
prihvataju doseljeničku tezu o Slovenima, najradije
Keltima pripisuju nalaze koje ne mogu pripisati Grcima ili Veliki srpski naučnik Milan Budimir u svojoj knjizi
Rimljanima, pa je to slučaj i sa poslednjim otkrićem "Grci i Pelasti' navodi da su Pelasti najstarije stanovništvo
keltskog utvrđenja na Juhom. Balkana i Evromediterana. Prema grčkim izvorima,
Pelazgi su severni, borealni narodi. Iliri, odnosno Tračani,
Istaknuti srpski naučnik, keltolog prof. dr. Ranka Tribali, Makedonci, Dalmate, Auterijati, Dardanci i druga
Kuić, član Velške akademije nauka u svom delu "Srpsko- plemena, koje znamo kao pretke Slovena, razvili su se od
keltske paralele" (Banja Luka 2000.) navodi do sada pelazgijskog, odnosno evroarijevskog etničkog stabla, čije
nepoznate dokaze etno-kultume srodnosti Kelta i Slo- se grane pružaju širom Evrope i Mediterana, uključujući
vena. Otkuda slovenski tragovi kod preživelih potomaka Kelte i Venete, do Crnog, Kaspijskog, Baltičkog, Severnog
Kelta u dalekoj Britaniji? Jer, Rimljani su bili okupatori u mora. Preko Krita i minojske civlizacije šire se na jug do
Britaniji približno koliko i na Balkanu. U rimskim mapama i egipatskog carstva i na istok do Palestine, a po indo-
administrativnim spisima iz tog vremena u Britaniji, pose- evropskim tezama do Indije. Dokazana je srodnost
bno Irskoj, Škotskoj, Velsu mnoga imena reka, planina i pelazgijskog, filistejskog i hananskog pisma na kome je
drugih toponima i etnonima podudarna su sa imenima u nastala Biblija. U filistejskom gradu Ekronu otkrivene su
današnjoj Srbiji i drugim delovima bivše Jugoslavije. pločice sa pismom koje upućuju na vinčansko, najstarije
Neverovatan je spisak reka: Soča, Bojana, Buna, Mo- na pelazgijskom području, pa bismo mogli zaključiti da su
rava, Pek, Tisa, Una, Sana, Korana, Malena, Vedra, oni Grcima dali pismo, a ne Feničani kako je opšte-
Dobra, Vardar, i dr, čak i ukrajinski Don, češka Vltava, prihvaćeno prema grčkim izvorima.
bugarska Osma itd. Spisak planina je takođe veliki:
Orjen, Korab, Mosor, Šator, Durmitor, Pirlitor i dr. Ime Pelazg se tumači na razne načine. Po
Kraljevska prestonica i sveto brdo u irskoj je Tara, staro Hesiodu ono znači "najstariji", "onaj iz davnina", što
arijevsko ime. ukazuje na arijevsko poreklo Pelazga. Na Balkanu se
pojavljuje mnoštvo arijevskih nalaza uključujući i jedan od
Odakle sve to ako Kelti nisu bili u dodiru sa najdrevnijih arijevskih simbola - svastika (kukasti krst).
Slovenima? Sloveni su se, navodno, doselili na Balkan (Ovaj mnogoznačni arijevski simbol Hitler je prisvojio
čitavih 700 godina kasnije no što se beleži poslednje obrnuvši opravac kretanja njegovih krakova, umesto
prisutvo Kelta na Balkanu. Primer rimskog perioda iz arijevsko-vedskog s leva na desno.) Boginja Demetra je
"Keltsko-srpskih paralela" prof. Kuić, ilustruje sledeće: na pelaško božanstvo, a njeno ime sadrži arijevski pojam
jednom nadgrobnom spomeniku iz rimskog perioda na "zemlja i majka". Njen kult se javlja još kod Vinčanaca,
Kosovu (1. vek n.e.), tzv. prištinskojploči, na latinskom se zatim Minojaca, Sarmata, Ilira, odnosno Slovena. Prema
pominje srpska reč "praotac". Britanskoj enciklopediji pojam Pelazga se povezuje sa
60 61
makedonskom Pelagonijom. U osnovi je to pojam "belog, stare sedam hiljada godina. Najnoviji nalazi iz Vince (5.
svetog". Belo je jedan od najrasprostranjenijih toponima Markotic: Vinca culture) potvrđuju autohtonost vincanskog
širom slovenskih prostora - bele vode, bele planine, beli stanovništva i nastavak, ne samo antropoloških, nego i
bregovi itd. Najdrevniji slovenski grad je Bel-grad, Bel-Pel, kulturnih karakteristika sve do savemenog južno-
Pela - jedna je od prestonica ilirsko-slovenske slovenskog stanovništva.
Makedonije.
Sve to upućuje na trojansko-arijevsko-slovensku
Zahvaljujući otkriću vincanskog pisma, najstarijeg međusobnu povezanost.
alfabetskog pisma Evrope, nastalom u balkansko-
podunavskoj, pelaškoj kolevci evropske civilizacije, deši- 63
frovanju etrurskog i hetitskog pisma uz pomoć "slo-
venskog ključa", izučavanju drugih jezika i pisama drevnih
kultura Evrope, bogate hetitske biblioteke u Hatuši,
utvrđena je etnoistorijska veza između evromediteranskih
starosedelaca, arijevskih Pelazga, sa kasnijim pred-
antičkim civilizacijama Evrope i Mediterana. Pelazgi
(Pelasti) kao najčešći naziv za evromediteranske
starosedeoce, prema helenskoj obradi Ilijade i Odiseje su
saveznici Trojanaca. Kada Grk Hesiod govori o najvećem
pelazgijskom svetilištu u Dodoni on kaže da je to "mesto
Pelazga", za Hekateja Pelazg je kralj Tesalije, za Eshila i
Sofokla Argos na Peloponezu je "pelazgijska zemlja".
(Sve je to bilo već poznato i Herodotu, no on je ipak,
Trojance "preselio" u Malu Aziju.)
Pelazgi su naslednici tvoraca vincanskog pisma
čak i ranijeg paleolitskog stanovništva Podunavlja, Bal-
kana, Evromediterana. Arheolog Sofija Davidović-
Živanović tvrdi da "rezultati antropoloških istraživanja
skeleta sa vinčanskih nalazišta metodom DNK analize
ukazuju na identičnost epigenetskih karakteristika
Vinčanaca sa prethodnim autohtonim stanovništvom
kromanjonskih odlika sa podunavskih nalazišta Padine,
Hajdučke Vodenice, Lepenskog Vira, Gomolave i kasnijim
stanovništvom Panonije (Žitište, Bački Petrovac)". To
potvrđuje i mlada srpska naučnica Biljana Čuljković
analizom DNK materijala đerdapske antropološke serije
62
Etrurske vaze u bukero keramici iz Kjuzija i Tarkvinija/ VII - V vek s.e./
Kultna kolica, kultura Vis-Martijanec, povezana sa kulturom
Golaseča, nalayište Stretveg u Austriji / VII vek s.e./.
Zmijska boginja iz Knososa / III milenijum s.e./
Etrurska kultna kolica / 7. vek s.e./ Diskos iz Festosa na Kritu sa nedešifrovanim minojskim pismom koje
korišteno od 2.220do 1450 .propasti minojske civilizacije.
Himera iz Areca / Etrurci - IV vek s.e./
Statua kentaura / Etrurija - Vului - VI vek s.e./
Zadnja strana bronzanog ogledala / Etrurci /
Votivna bronzana statua sedećeg dečaka / Etrurija - IV vek s.e./
Posuda sa šest životinjskih vratova / Etrurija - VII vek s.e./
INDOEVROPSKE, EVROARIJSKE Ko su Arijevci, Indoevropljani?
TEORIJE
Termin Indoevropljani počeo je da se koristi
Indoevropska istraživanja o zajedničkim korenima početkom 19. veka kada je došlo do trgovinskog i kolo-
velikog etničkog stabla iz koga je potekla široka porodica nijalnog prodora iz Evrope u Aziju. Osvajanjem Indije
induskih, iranskih i evropskih arijevskih naroda otvorila je evropski trgovci, misionari, za njima kolonizatori i naučnici
potpuno nove oblasti ne samo evroazijske nego svetske sa čuđenjem su zapazili sličnost sanskrta sa nekim
praistorije. evropskim jezicima. Slična je bila leksika, gramatika,
imena paganskih, predhrišćanskih bogova Evrope i Indije.
Misteriji Slovena, pored trojanske priključuje se i Četiri svete knjige arijevske religije i kosmogonije su naj-
indoevropska, arijevska veza, koja otvara nove, izuzetno značajniji izvor za izučavanje induske, vedske prošlosti.
značajne oblasti istraživanja najstarije prošlosti Evrope. Rg-veda (Veda himni) je najstarija i najznačajnija. Sastoji
Istočnoslovenski istraživači poslednjih decenija postigli su se od 10 knjiga sa 1017 stihova. Sama-veda (Knjiga
značajne rezultate o poreklu drevnih prepotopskih kultura pesama) od 1549 stihova. Dopunjavaju ih Jadžur-veda
Evrope i Azije u kojoj su Sloveni najstariji evropski (Veda žrtvenih formula, crnih i belih) i Atharva-veda (Veda
ogranak arijevskog stabla. Po ruskom autoru J.A. zakletvi), a prate ih velika književno-filozofska dela i
Šilovu: (Praistorija Rusije, 8-1. milenijum s.e, Moskva poeme, vrhunska ostvarenja indoarijevske civilizacije -
1999.) "Sloveni su naslednici i čuvari najstarijeg Mahabharata, Ramajana i Purana koje neki autori
indoevropskog jezgra". nazivaju "petim Vedama". Herojska poema Mahabharata
je najveća poema u istoriji čovečanstva, sastavljena od
Za indoevropske teme najdragoceniji su bili radovi 100 hiljada četverostihova. Ramajana je poema o
induskih naučnika, pre svega Bal Gangadhar Tilaka, drevnom induskom junaku i caru ovaploćenju Svevišnjeg.
(1856-1920), "Arktička pradomovina Meda", nastalih pre Purana je zbir istorijskih poema o ovaploćenjima boga i
nego što su nemački autori ustanovili indoevropske, životu polubogova.
odnosno indogermanske teorije. Tilakove briljantne
teze, zasnovane na izvornom tumačenju arijevskih, ved- Ono što su Vede za civilizaciju Arijevaca uopšte,
skih tekstova, potvrđuju arheološki nalazi u poslednjih 100 odnosno za indijski ogranak indoarijevske civilizacije, to je
godina. Avesta mlađa arijevska bliznakinja Veda za njen iranski
ogranak. Vedski induizam i zoroastrizam su dela iste
64 tradicije. Ova sveta knjiga iranske mitologije i religije boga
Zaratustre sastavljena je takođe iz 4 dela - poeme,
himne, razne molitve, zoroastriska liturgija, mitovi o
stvaranju sveta i Irana.
65
U indoevropskim istraživanjima vrlo rano je Indogermanskateza
ustanovljena naizgled misteriozna kulturna i jezička veza
Arijevaca u Indiji i Iranu sa Evropejcima, što je izazvalo Posle Britanaca nemački i austrijski autori
istraživanja o etničkim, istorijskim, antropološkim a ustanovljavaju indogemansku teoriju (J. Šmit, K. Paape,
naročito jezičkim obeležjima tog novog pojma- H Kosin i dr, u 19. veku) po kojoj se pradomovina
Indoevropljani, koje je povezivalo zajedničko poreklo Indoevropljana, na osnovu vrlo spekulativnih antropo-
jezika, religije i pogleda na svet, a naročito pri- loških i arheoloških podataka, nalazila na teritoriji Nema-
padništvo istoj, beloj rasi. čke i Skandinavije!
Preovlađujući stav kod evropskih istraživača u Indogermanska teza je, u stvari, predstavljala
početku je bio da je kolevka bele rase Evropa, da je ona drugo lice germanske teorije o Slovenima kao van-
za belu rasu isto što Afrika za crnu. Međutim, tragovi su evropskim strancima, varvarima. Tirinški Germani (odno-
otkriveni u širokom pojasu između 50. i 60. stepena sno germanizovani Lužički Srbi) postali su ta najstarija
geografske širine od Evrope do Centralne Azije, Indije i indogermanska skupina. Tako su germanski doseljenici
Kine. Bilo je potvrđeno da se Indoevropljani etnički i ne samo germanizovali slovenske starosedeoce, nego
kulturno razlikuju od drevnih indijsko, kinesko, baktrijsko, su preuzeli i njihovu prošlost. Ta teza se ubrzo uklopila
mongolskih žarišta drevnih azijskih kultura, da ne pri- u pangermansku nacionalističku euforiju, pojavili su se
padaju ni starosedelačkim kulturama Afrike, egipatskoj, ni brojni germanski autori sa istorijskom razradom indoger-
bliskoistočnim semitskim kulturama. Otuda i prvi naziv manskih, odnosno germansko-arijevskih varijanti indo-
indoevropoidi. evropske teze.
Prvi evropski indolozi u duhu evrocentrizma su Otuda je u germanskoj rasističkoj kombinatorici
ustanovili (kveker Tomas Jung 1813) da najstarija bila tolika potreba da se Sloveni kao evropski skorojevići
arijevska knjiga Rg-veda ("Himna svetih znanja"), pripada isključe iz bogatog novootkrivenog indoevropskog nas-
evropoidnom narodu koji se doselio u Indiju sa severo- leđa. Bila je to idealna šansa da Germani konačno
zapada gde se nalazi pradomovina ovih Arijevaca ("gde zauzmu mesto Slovena kao evropski starosedeoci, što im
padaju snegovi i rastu breze'). Tada je počelo traganje je i uspelo famoznom doseljeničkom tezom o Slovenima,
za zajedničkom pradomovinom arijevske, indoevrop- po kojoj su Sloveni "dovedeni" u Evropu nekoliko vekova
ske rase, koje u nauci još nije okončano. U obimnoj kasnije pošto su se germanski varvari pojavili i srušili
literaturi o toj temi, pored kvazi-naučnih germanskih teza, zapadnorimsku imperiju.
autori se razilaze po pitanju koje sve narode obuhvata
pojam indoevropski, oko vremena i mesta nastanka Indogermanska teza je u vreme nacizma
arijevske rase, vremena stvaranja svetih knjiga, seoba i postala otvoreno antislovenska. Po toj teoriji Germani
kasnijih podela u okviru ove, po svemu najstarije i naj- su čisti Arijevci, najstariji, najautentičniji Evropljani, pred-
značajnije etničke skupine na evroazijskim prostorima, stavnici "najstarijeg evropskog etničkog supstrata", naj-
kolevke najznačajnije evroazijske civilizacije. čistije bele, arijevske rase od Evrope do Indije. Nemačka
66 67
je proglašena "domovinom Indoevropljana", evropskih bili susedi. Kada su kasnije, u vreme doseljavanja
starosedelaca. Nauka je tako stala u službu politike i Germana, Grci prvi put zaista došli u dodir sa njima boju
pangermanskih planova. Ideolozi "trećeg rajha" su rasnu kose njihove dece su, na primer, opisivali kao "sedu".
teoriju o nemačkom nad-čoveku, čistoj germanskoj
beloj, arijevskoj super-rasi pretvorili u etničko čišćenje Polazna osnova germanske teze je da je "centar
nearijevaca, semitskih Jevreja, a zatim i indoevrop- širenja arijevskih talasa" Indoevropljana na teritoriji
skih Slovena. austrougarskog Podunavlja (tj. Balkana), kasnije je
pomeren na Nemačku i sever Evrope. Teza o Podunavlju
Nemački zastupnici indogermanske teze bez- nije bila bez osnova jer je tadašnja germanska, odnosno
obzirno su, uz kvazi-naučna objašnjenja, projektovali austrougarska teritorija, bila u znatnoj meri pradomovina
rasnu teoriju o suprematiji germanskog Arijevca u tako Slovena, koje su doseljeni Germani pokorili poput slo-
daleku prošlost gde Germana uopšte nije bilo, barem ne venskih, venetskih i lužičkih, Vindiš i Lausitz Slovena i
u Evropi. Nemački tvorci indogermanske teze nastavljaju germanizovali. Pošto su izvršili istorijsko "čišćenje"
da i najnovija otkrića o starosedeocima Evrope vesto i pomerili su u prošlost pojavu Germana u Evropi za
brzo priključuju svojim argumentima. nekoliko hiljada godina.
Pošto zvanična slovenska istoriografija apolo- Otkrića na evroazijskim prostranstvima dokaz su
getski i dalje podržava germansku doseljeničku tezu o da se vedsko, arijevsko nasleđe može smatrati
prošlosti Slovena, ne uzimajući u obzir nova otkrića, ona temeljem indoevropske, praslovenske, u osnovi isto-
time ostavlja potpuno slobodan prostor drugima da i dalje čne civilizacije, koja ima potpuno drugačiju duhovnu
izvode političke, rasističke zaključke, što germanska škola matricu od kasnije zapadne. Svojim autentičnim vred-
s pravom prima kao definitivno odricanje Slovena od nostima ono privlači i danas opštu pažnju. Induski autori,
svoje prošlosti. najbolji znalci izvornih vedskih tekstova, smatraju da tek
predstoji valorizacija neiscrpnih vedsko- arijevskih
Pojam idealnog Nemca hitlerovci su poistovećivali izvora u stvaranju nove slike o temeljima svetske
sa indogermanskom rasom, ali bez prefiksa "indo". Da bi civilizacije. Rusko-ukrajinski autori, takođe, smatraju da
se što više izjednačili sa precima za koje su vezali svoje je neophodna revizija veštačkih, civilizacijskih podela
poreklo nacisti su preuzeli i drevnu vedsku, arijevsku Istoka i Zapada, u prilog zajedničkih vrednosti indo-
svastiku za svoj simbol. Naslikali su svog pretka i ger- evropskih kultura, u čijim temeljima su velika vedska
manskog nadčoveka kao najčistijeg predstavnika bele, dela. U tom novootkrivenom, patrijarhalno-misterioznom
arijevske rase - visokog, plavokosog, plavih očiju, koris- pogledu na svet, u bogatstvu drevne životne mudrosti
teći mitološke "argumente" antičkih izvora, uključujući i koja dolazi do nas u izvornom vidu, iz vremena kada je
Homera, gde su se pod nazivom "žutokosi" podra- čovečanstvo živelo u skladu sa prirodom, nalaze svoje
zumevali starosedeoci Balkana. Razgovor iz Ilijade izvorište mnogi novi filozofski pogledi, kritički prema
"xanthos Menelaos" germanski naučnici su namerno savremenoj civilizaciji. Nove sekte, zloupotrebljavajući ra-
prevode kao "žutokosi Menelaos", umesto kao "smeđ", zočarenja u velike svetske religije i ideologije zbog
"kestenjast", "boje prženog mesa", što je najbliže grčkim njihovog udaljavanja od izvornih načela, koristeći
opisima praslovenskih, ilirsko-tračkih "varvara" koji su im
69
68
nepoznavanje i mistifikaciju vedske religije, nalaze o Himalajima, odnosno Tibetu kao prvobitnoj postojbini
polazište u Vedama, dajući svoja tumačenja drevnim Arijevaca imala je, takođe, svoje pristalice.
arijevskim mudrostima, što je jedna od štetnih posledica
današnjeg kloniranja sveta od strane najagresivnijih Radovi induskog istraživača Veda Tilaka uneli su
varijanti zapadne civilizacije, koja obogotvoruje sebe i pravu revoluciju u razmatranje ovih tema. Ovaj naučnik
svoju moć, koja prirodu hoće da podredi sebi umesto da koji se smatra "ocem indijskog oslobodilačkog pokreta",
živi i razvija se poštujući njene savršene zakonitosti. bio je aktivan predvodnik u pokretu za oslobođenje Indije
Izopštenje slovenskog nasleđa iz civilizacije kojoj je ona od kolonijalne zavisnosti, čije je delo nastavio i ostvario
bila najbliža samo je jedna od posledica takvog Mahatma Gandi.
zastranjivanja. Šilov s pravom kaže da je u indoevrop-
skom, praslovenskom jezgru "stvorena najstarija i naj- Tilak je posle svestranog izučavanja vedskih
optimalnija civilizacija na planeti od čije sačuvanosti zavisi tekstova i prvih arheoloških rezultata objavio senza-
i budućnost čovečanstva". cionalnu teoriju o arktičkoj prapostojbini arijevske
civilizacije, po kojoj se nastanak arijevske, vedske
Tilakova teza o pradomovini Arijevaca tradicije i kulture i prapostojbina Indoevropljana nalaze u
najsevernijim (hiperborealnim), arktičkim oblastima Evro-
Induski autori su se umešali u rasprave azije, pomerajući vreme nastanka arijevske kulture za
Evropejaca o vedskim tekstovima i indoevropskoj rasi tek više hiljada godina u prepotopski, međuglasijalni period.
pošto su germanski istraživači već uspeli da poistovete Ova prepotopska, arktička teorija primljena je sa
Arijevce sa Germanima. Njihovi radovi su tim intere- krajnjom nevericom, odmah je odbačena i zaboravljena.
santniji jer su, uprkos tome, rasterećeni od evro-
centrističkih pogleda na ove teme. Istraživanjima Međutim, posle stotinjak godina od njenog
mitologije, vedske religije i pogleda na svet upotpunjavali objavljivanja, potvrđena je "zaključcima preistorijske
su sličnost indoevropskih, arijevskih korena. Oni su došli arheologije, antropologije, geologije i zdravog razuma",
do srodnosti sanskrta sa nekim evropskim jezicima. radovima istočnoslovenskih istraživača. Uprkos dugim
Prvi induski istraživači su bili pod uticajem vladajuće godinama tamnovanja, ovaj genijalni naučnik napisao je
difuzione teorije o arijevskoj postojbini, širenju kulturnih tri velika dela o vedskoj, arijevskoj civilizaciji, koja su do
uticaja iz bliskoistočnog žarišta prema Evropi i Srednjoj danas ostala neprevaziđena u indoevropeistici.
Aziji, sa juga na sever i sa istoka na Zapad. Zato je i
starost nastanka vedskih tekstova bila ograničavana do U knjizi "Ono/7" (1893) Tilak je utvrdio hronologiju
trećeg milenijuma s.e. Oblasti nastanka arijevske civili- stvaranja vedskih tekstova, pomerio vreme nastanka
zacije ograničavane su uglavnom na Srednju Aziju. Teza ovih tekstova do najmanje 5. milenijuma s.e. a nastanak i
procvat arijevske civilizacije u međuglasijalni period
70 starosti preko 20 hiljada godina. U knjizi "Arktička
pradomovina Veda" (The arctic home in the Vedas, 1903),
Tilak je briljantno dokazao tezu o severnoj (hiper-
borejskoj), arktičkoj pradomovini Arijevaca, prvo-bitnoj
kolevci svih kasnijih ogranaka arijevskog etno-kulturnog
stabla. Zatim je izvorno izložio arijevsku kosmogoniju,
71
vedske mudrosti i filozofski pogled na svet, šastre (Srimad Pre Tilakovog kapitalnog dela "Arktička pra-
Bhadgvad-gita-Rahasya 1915). O toj knjizi Mahatma domovina Veđa"verovalo se da najstariji sloj Veda potiče
Gandi je rekao: "Njegovo nemek delo ostaće nepre- iz 2400. g. s.e. Tilak polazi od toga da je poslednjim
vaziđeno za još dugo vremena u budućnosti. Niko nije ledenim dobom, odnosno potopom (u X milenijumu s.e.)
preduzeo savršenija istraživanja koja se uzdižu iz uništena pradomovina Arijevaca, da je došlo do njihovog
Bhagavad-Gita i Veda". pomeranja iz arktičke kolevke ka jugu i zapadu. U toku
milenijuma pomeranja prema jugu u postglasijalnom
U "Orion"-u, po istoimenom sazvežđu, Tilak periodu, zabeleženi su vedski tekstovi njihovog induskog
objašnjava osnovnu trijadu vedskih božanstava i odre- (Vede) i iranskog (Avesta) ogranka.
đuje za tadašnje vreme vrlo smelu granicu starosti
stvaranja drevnih vedskih tekstova i geneze arijevske Tome se sada priključuju i treći, praslovenski
civilizacije koja ih je iznedrila. Te granice je pomerio za vedski ogranak - praslovenska mitologija, tradicija i
nekoliko hiljada godina dublje u prošlost u odnosu na one novootkrivena slovenska Rg-veda, sveta knjiga sloven-
koje je tadašnja istoriografija odredila, ograničena evrop- skih arijevaca - Veles knjiga. Ranije se smatralo da su
skom antikom i sumerskom civilizacijom, kao osnovnim slična dela evropskog arijevskog ogranka nestala, ili da su
parametrima drevnosti. Tilak je čvrsto verovao u izvornu ugrađena u Ilijadu i Odiseju. Vedska osnova Ilijade i
očuvanost vedske tradicije u tekstovima Veda. Zato je po- Odiseje, trojno-trojansko svojstvo vedske religije, "trojan-
klonio puno poverenje geografskim, astronomskim, me- ske staze" u Veles knjizi i istočnoslovenskoj mitologiji,
teorološkim podacima, opisima prirode i došao do vrlo upućuju na autentične arijevsko-slovensko-trojanske ve-
tačne slike o vremenu i prostoru geneze vedske tradicije. ze, koje su u helenizovanoj redakciji Ilijade i Odiseje bile
Za njega su vedski obredi bili u čvrstoj vezi sa procesima iskrivljene, zamagljene.
prirode, promenama godišnjih doba, kao sprega između
cikličnih promena na nebu i u prirodi. To je iziskivalo visok Počeci arijevske civilizacije prema Tilaku, stariji su
stepen astronomskih znanja od vedskih sveštenika, više milenijuma od najstarijeg razdoblja stvaranja vedskih
odnosno astronoma. Oni su znali za konjukcije sazvežđa, tekstova. Tako se mogu razumeti polarni pridevi vedskih
razlike između zvezdane, sideralne i zemaljske godine, božanstava, tragovi drevnog arktičkog kalendara u njima.
imali su preciznu sliku neba severne hemisfere, njihova Po Avesti (i Veles knjizi) arijevski raj je bio smešten u
godina je počinjala od zimskog solsticija, a ne od prolecne zemlji razorenoj snegom i ledom, zbog čega je došlo do
ravnodnevnice. Tilak je u vedskim tekstovima uočio mile- selidbe na jug. Tilak i nekoliko ruskih autora posebno
nijumima dug period pažljivog praćenja i beleženja Aleksandar Asov (u knjigama "Mitovi i legende drevnih
zakonitosti u promenama, izuzetno visok nivo astro- Slovena", i "Veles knjiga') utvrdili su hronologiju pra-
nomskih znanja. Tumačeći astronomska obaveštenja iz slovensko-arijevske civilizacije, stvaranja vedskih tekstova
Veda, precizno je utvrdio hronologiju stvaranja starijih i i kretanja Arijevaca prema jugu.
mlađih dela vedske književnosti od početka postglasijalne
ere do Budinog rođenja. Po Tilaku prvi, Aditin, preorionski period obuhvata
vreme (od 8-5. milenijuma s.e.) kada vedska tradicija još
72 nije bila kristalisana u kasnije poznatim literarnim
73
oblicima. To je vreme kada se preživeli Arijevci sele Za Tilaka, arijevska civilizacija, njena religija i
prema jugu. obredi su međuglasijalnog, arktičkog porekla. On je
pre više od sto godina, izneo smelu tvrdnju da je ceo
Drugi ciklus (od 5-3. milenijuma s.e.) je u razdoblju ljudski rod, čovečanstvo, mnogo starije nego što se
sazvežđa Orion, kada se prolećna ravnodnevnica nalazi u pretpostavlja, što je kasnije potvrđeno mnogim geološkim
Orionu. Tada su nastale najvažnije vedske himne i i arheološkim nalazima, pa je starost ljudskih civilizacija,
osnovna struktura vedske religije i pogleda na svet. Bardi takođe, daleko veća od postglasijalnog perioda, od
još nisu zaboravili značenje predanja iz arktičke desetak hiljada godina. Sadašnjim metodima (karbon 14 i
prapostojbine koja su im preneta. To je doba prvih dr) potvrđuje se starost nekih civilizacija od više desetina
pokušaja reforme kalendara i žrtvenog sistema u skladu hiljada godina, oživljava se i mit o više prepotopskih cen-
sa novim uslovima. tara naprednih civilizacija na raznim kontinentima -
Atlantidi u Atlantiku, Lemuriji u Pacifiku i sada Arktidi
U trećem periodu (3000 - 1400 s.e.) prolećna na severu Evroazije, kao jednoj od prethodnih civilizacija.
ravnodnevnica se nalazi u sazvežđu Plejada (Kritikas). To
što su predanja o arktičkom poreklu već dosta izbledela Neki autori čak istupaju sa tezom o arktičkoj
čini vedske himne teško razumljivim. U ovom periodu se kolevci ćele ljudske civilizacije. Matematička teorija
razvija žrtveni sistem i matematika, a brahmani siste- srpskog naučnika Milutina Milankovića ("Kanon osun-
matizuju vedsko nasleđe. čavanja'), pomerila je granice ljudske istorije u neza-
mislivu prošlost. A o istorijskoj nauci svog vremena, ovaj
Četvrti period (1400-500. g. s.e.) predstavlja veliki naučnik mislio je sledeće: "Svetska istorija, kako je
predbudističko razdoblje, odnosno reakciju na izrođavanje danas zovemo, nosi nezasluženo taj naziv jer je davno
brahmanizma, stvaranjem budističke sutra i darshana, pre onoga razmaka vremena od nekoliko hiljada godina
nastaju i filozofski sistemi. koji je ta istorija obuhvatila svojim ispitivanjima postojao
ljudski rod, a davno pre njega živi svet. Tako je istorijsko
Pre Tilaka, istorijska granica za evropsku antiku je doba samo jedan maleni delić u životu čovečanstva.
oko hiljadu godina s.e, Egipta oko 5 hiljada godina. Razne iskopine svedoče da je davno pre istorijskog doba
Međutim, metode uporedne filologije, otkriće drevnih živeo čovek na Zemlji, a iz njegovih zaostalih alata, oruđa
jezika i svetih knjiga Indije, srodstvo između sanskrta, i oružja, pa i iz njegovih vlastitih ostataka, stvorena je
zenda i praslovenskih jezika, dovodi u pitanje opšte ideje nauka preistonje koja nam kazuje kako i kakav je čovek
0 drevnoj istoriji sveta, a arheologija s kraja 19. veka živeo u to drevno doba. Taj period prošlosti gubi se u
obnovlja istoriju i kulturu čoveka u vrlo davnim vremenima davnini koja je minula pre nekoliko stotina hiljada godina.
1 donosi novi ključ za tumačenje mitova i najdrevnijih Koliko god da nam taj interval izgleda ogroman, on je
verovanja Indoevropljana. Sva istorija i preistorija čoveka samo kratak časak u životu naše Zemlje. Jer pre no što
bila je smeštena u postglacijalni, poslepotopski period, se čovek pojavio na njenoj površini, bilo je na njoj života i
kada su uslovi života čoveka bili slični današnjim. događaja, preživele su na njoj bezbrojne generacije
Verovanje da je čovek postglasijalnog porekla, da su stvorova koje su se postepeno menjale u svome obliku od
polarne oblasti večno bile nenastanjene, isključivala je
teoriju arktičke kolevke Indoevropljana. 75
74
jednostavnijeg ka savršenijem, a čovečji rod je samo o postojanju ljudske rase i drevnih civilizacija pre više
najmlađi ogranak na velikom stablu života. O tome nam miliona godina.
govore geologija i paleontologija. U nanosima i talozima
prastarih vremena otkrili su geolozi okamenjena ili Tilak smatra da starost i autentičnost arijevske,
pougljena životinjska i biljna carstva i red po kojem su indoevropske civilizacije pokazuje mnoštvo mitskih,
jedna druga nasleđivala na Zemljinoj kori, koja je bez religioznih i kosmogonijskih motiva koji se javljaju u
prestanka menjala svoje lice. raznim varijantama u raznim civilizacijama od evropske
antike, grčke, egipatske i bliskoistočnih civilizacija. One su
Svima tim naukama o prošlosti potrebno je smatrane starijim od arijevske, ali su novija istraživanja
sredstvo merenja vremena da bi se mogao odrediti pokazala suprotno. Na primer, najdrevniji, planetarni mit
vremenski razmak opisivanih događaja od sadašnjice i o potopu u raznim lokalnim verzijama, uključivši i biblijski
međusobno. Istorija se, u tu svrhu, služi kalendarom; 0 Noju, u stvari je legenda o Manuu iz vedske knji-
pomoću njegovih elemenata, godine, meseca i dana, ževnosti. Tilak je pokazao na više primera da jedan
određuje se doba kada se koji događaj istorije odigrao. zajednički mitski element predstavlja potku glavne priče
koja se javlja u raznim kasnijim i lokalnim varijantama.
Preistoriji i geologiji nije pošlo za rukom da Sličnosti ukazuju na zajednički izvor i tradiciju.
događaje o kojim govore vežu za apsolutnu vremensku
skalu, već su samo uspele da, koliko-toliko, odrede red i Maks Miler dokazuje da ima mnogo podudarnih
uzastopnost tih događaja, da ih, u neku ruku, numerišu, motiva i imena u Ilijadi i Odiseji sa Vedama, stoje neke
zadovoljavajući se pri ocenjivanju vremenskih razmaka evrocentristicke autore navelo na zaključak da je Rama-
nesigurnim nagađanjima. Zato slici prošlosti što su je te jana plagijat Homera! Tilak pokazuje obratno - da Homer
nauke nacrtale nedostaje vremenski relje\, ona nema 1 Valmiki (redactor Ramajane) pripadaju istoj tradiciji, a
vremenske perspektive. Donedavna se mislilo da će to očigledno prednost daje vedskim izvorima, starijim od
ostati večiti nedostatak Zemljine istorije, i jedan od velikih Ilijade i Odiseje. Slovenski istraživači su pokazali da Ilija-
istorićara Zemlje, Valter, godine 1908. rezignirano je i da i Odiseja pripadaju vedskoj, arijevskoj tradiciji i to
pisao ovo: "Moraćemo, iako teška srca, napustiti nadu da njenom evropskom, praslovenskom ogranku.
geološke događaje posvrstamo po godinama, vekovima i
milionima godina". Tilakova knjiga "Arktička Pradomovina Veda"
(Književne Novine, Beograd 1987.), nažalost nije imala
No nauka se nije zadovoljila takvom rezignacijom, odgovarajućeg odjeka među našim naučnicima, a ni u
već je pristupila rešenju problema kalendara Zemljine javnosti. U ovoj knjizi Tilak izlaže rezultate svojih traganja
prošlosti. Zadatak ovoga predavanja je pokazati kako se u za prapostojbinom arijevske civilizacije i pruža mnoštvo
tome pravcu mogu iskoristiti tekovine Nebeske dokaza za svoju tezu da su to polarne evroazijske
mehanike..." oblasti Severnog Ledenog okeana i Sibira. Primer
opisa svete planine Meru iz Mahabharate, sa šesto-
(1924. g. iz pristupnog predavanja SKA) mesečnim noćima i danima, prizori zore ili svitanja koja
U knjizi "Skrivena istorija ljudske rase" ("The kruže oko horizonta, ili figura boga Indre koji nosi nebesa
Hidden Historv of the Human Race", Michael A.Cremoa i na vrhu jarbola i obrće ih kao točak, ne mogu se objasniti
Richard Thompson, 1994) autori navode mnoštvo primera
77
76
drugačije nego polarnim iskustvom. Prisetimo se da se taj pojave objasne astronomskim uzrocima. No svi ti pokušaji
drevni arijevski motiv nalazi na dupljajskim kolicima, što da se tim putem objasne klimatske promene ostali su
je jedan od primera koji upućuju na arijevsko poreklo toliko bezuspešni da ih je godine 1908. veliki bečki
slovensko-balkanske civilizacije. U drevnim slovenskim klimatolog Han sve zajedno odbacio, izjavljujući da se sa
mitovima i legendama sačuvani su tragovi iz mnogo atronomskog gledišta može zaključivati pre na
starijih, pokazalo se, vedskih, zajedničkih izvora. Posebno konstantnost Zemljine klime nego na njenu varijabilnost.
je interesantna teza da su te oblasti u međuledenom dobu
bile klimatski idealne za ljudsku delatnost. Krajem Sud Hanov bio je samo upola tačan. On je imao
ledenog doba (oko 10. milenijuma s.e.) došlo je do pome- pravo što je odbacio sve dotadanje astronomske teorije
ranja iz drevne postojbine Arijevaca - Aratije prema jugu i ledenih doba, ali njegov opšti sud da se pomoću
Zapadu, gde su kasnije i nastali prvi vedski tekstovi. Ove astronomije ta doba ne mogu, ni po svojoj suštini,
smele teze o promeni klime na Severu Evrope i oko rastumačiti i da astronomija zahteva nepromenljivost
Arktika, pomeranja ledenog pokrivača, otopljavanja i pora- Zemljine klime, bio je pogrešan. Spomenute teorije nisu
sta nivoa mora za preko I00 m, potvrđuju teorije osun- mogle ništa dokazati zbog toga što nisu vodile dovoljno
čavanja Milutina Milankovića. U oblastima današnjeg računa o svim astronomskim činjenicama koje utiču na
plitkog kontinentalog priobalnog pojasa (šelfa), na severu tok pojave. Zato sam u svojoj raspravi "O pitanju
Evroazije, koje je u prepotopskom periodu bilo kopno sa astronomskih teorija ledenih doba", objavljenoj godine
idealnom klimom i vegetacijom, nalazila se drevna ari- 1914. u "Radu" Jugoslovenske akademije, ukazao na
jevska postojbina. Veza između ledenog doba i potopa u potrebu da se ćelo to pitanje savesnije i svestranije
vedskim tekstovima je vrlo prisutna. O toj drevnosti Milutin stručno prouči i posvetio mu sedam godina naučnog rada.
Milanković kaže: "...vekovi uništavaju i brišu tragove što ih Koliko je to pitanje zamašno, svedoči to da je njegova
godišnja doba ostavljaju na površini Zemlje. Promene matematička teorija, postavljena na tako široku bazu da
godišnjih doba su kratkotrajne da bi ostavile traga koji bi se mogla primeniti i na ispitivanje klimata i drugih planeta,
preživeo stotine vekova. Zato se nameće pitanje da li obuhvatila zasebno naučno delo: "Matematička teorija
kretanje naše Zemlje nema, sem godine, još kakvih toplotnih pojava prouzrokovanih sunčevim zracima".
drugih promena koje bi zbog svoje veličine ostavile traga
na licu Zemljinom. Ovo pitanje bilo je postavljeno već pre No tim mojim delom nije bilo sve urađeno, već
osamdeset godina, no u obrnutom smislu. Tada je već izvršena tek prva polovina posla. Ispitivanje klimata
bilo neosporno dokazano da se klima naše Zemlje u Zemljine prošlosti iziskuje saradnju dveju raznih naučnih
prošlosti osetno menjala i da su te klimatske promene disciplina, astronomije i geologije. Astronom ima da,
našle najjačeg izražaja u takozvanim ledenim dobima, polazeći od neospornih činjenica i neminovnih zakona
kada su glečeri i snežne poljane pokrivali velike delove nebeske mehanike, egzaktnim jezikom matematike opiše
Evrope i Severne Amerike da bi se nekoliko puta povukle vekovne, "sekularne", promene rasporeda sunčeve toplo-
prema severu i u planinske visine i opet se spustile ka te na površini naše Zemlje, tj. one glavne laktore koji
jugu u doline. U to doba učinjeni su prvi pokušaji da se te stvaraju temperaturne pojave na Zemljinoj površini, a
geolog da rezultate tih računa uporedi sa dokumentima
78 Zemljine istorije. Te dokumente astronom ne ume da čita.
79
Ovaj slučaj je isti kao i onaj datiranja istorijskih događaja severu Evroazije. Tek posle najnovijih otkrića atlantologa
pomoću pomračenja Sunca ili Meseca. Astronom je u (V. Ščerbakov - "Atlantida i Prasloveni" u izdanju Pešić i
stanju da izračuna datume svih pomračenja koja su se sinovi) postalo je poznato da se upravo u to vreme
desila za vreme istohjskog doba, ali je samo istoričar u dogodila planetarna katastrofa, čime je smisao te poruke
stanju da podatke astronomije uporedi sa dokumentima postao shvatljiv. Po Tilaku, krajnja tačka seobe induskog
istorije i da datume astronoma veže za istorijske arijevskog ogranka, bila je dolina Inda, reka Rasa je Ind.
događaje. Pa kao što se Opolcer u svome "Kanonu" Najveći broj mesta i oblasti sa spiska iz Aveste prate
ograničio na svoja izračunavanja, ostavivši istoričarima pravac seobe iranskog arijevskog ogranka i nalaze se u
praktičnu primenu svojih računa, tako sam i ja u svome današnjem Iranu, Afganistanu, u drevnoj Baktriji (Herat,
radu čuvao da ne prekoračim oblast egzaktne nauke. Kabul, Kandahar i dr), Uzbekistanu (Samarkand).
Zato sam, kao što sam rekao, uradio samo polovinu
posla, čekajući da ga istoričari Zemlje nastave." "Trojanove staze" selidbe evropskog, praslo-
venskog arijevskog ogranka posle razdvajanja u cen-
"Istoričari zemlje", geolozi, su višestruko opravdali tralnoazijskom Sedmorečju imale su zapadni pravac, iz
Milankovićeva očekivanja, što se ne bi moglo reći za južnouralskih stepa prema evropskim prostranstvima koja
"učiteljicu života" koja se samouvereno držala svog su se oslobađala leda.
germansko-normanskog samoljublja. No, vratimo se
izvorima. Taj motiv arijevskog raja i reke Ra, Sedmorečja,
Rajske planine Alatir na kojoj je posađen Rajski vrt,
Među dokazima za severno, hiperborejsko, ponavlja se u drevnim tekstovima sva tri ogranka Ari-
arktičko poreklo svih ogranaka Arijevaca, Tilak je posebno jevaca, prema Veles knjizi i u praslovenskoj mitologiji.
koristio Avestu, iransku, Zaratustrinu bliznakinju induskih Reka Ra deli nebeski od zemaljskog sveta. Ra se javlja
Veda. U dva prva poglavlja (Fargarda) Vendidada, knjige kasnije u slovenskoj mitologiji kao ime boga sunca, ime
zakona Mazdijanaca, nalazi se precizan opis selidbe reke Volge (po Veles knjizi). Pošto arijevski kult boga
azijske grupe Arijevaca iz polarnih sevemoazijskih oblasti sunca Ra povezuje vedsku slovensku sa egipatskom
ka jugu, odnosno Srednjoj Aziji kao novoj postojbini. mitologijom, to je neke autore upućivalo ka zajedničkom
Mnogi autori su se bavili tim tekstom i davali mu razne izvoru - Atlantidi. Posle Tilaka, to više upućuje na arktičku
interpretacije, a Tilak je dao uverljivu verziju tumačenja pradomovinu Veda - Arktidu. Tragove arijevskih seoba,
tog spiska od 16 oblasti-zemalja. Slični su opisi selidbe trojanskih staza prema Evropi, bogato potvrđuje
evropskog arijevskog ogranka posle razdvajanja iz arheologija.
centralnoazijskog Sedmorečja prema Evropi, Indiji i Iranu.
Tilakovo tumačenje Ra-Ras kao imenom donetim
Arijevsku Rajsku zemlju (Arijana Vaejo) niko pre iz arktičke, arijevske prapostojbine može biti podsticajno i
Tilaka nije povezivao sa Arktikom. Sećanje na drevnu za naše istraživače. Jer, taj naziv se naročito očuvao kod
prapostojbinu Arijevaca, odakle ih je oterala katastrofa evropskih Arijevaca, Praslovena širom Evrope - naziv za
ledenog doba, dobila je tek 100 godina posle Tilaka svoju Etrurce je Rasi, Raseni, Rašani, mnogo reka u sloven-
punu potvrdu. Najdrevniji dokument u ljudskom pamćenju skim oblastima širom Evrope je istog imena Ras, Raška i
govori o velikoj ljudskoj katastrofi, koja se dogodila na si, što govori o zajedničkom arijevskom poreklu ne samo
80 81
bogova, nego i naziva mesta koja se ponavljaju u novim INDOEVROPSKE, EVROARIJEVSKE TEZE
postojbinama, novim ovaploćenjima. Dragoš Kalajić u IPRASLOVENI
izvanrednom predgovoru Tilakovoj knjizi kaže: "Titanski
teret rezultata Tilakovog dela zapravo potire i sahranjuje Autentično arijevsko nasleđe zapadna civilizacija
postojeću istoriju, iziskuje novu učiteljicu života potpuno je upoznala naknadno, pošto je istoriografija već utvrdila
drugačijeg kova i učenja". opšte parametre evropske civilizacije. Otuda se javila
potreba za naknadnom indoevropeizacijom, posebno
Akademska nauka je zanemela pred pojavom indogermanizacijom Veda, uz isključenje Slovena iz tog
Tilakove teorije o Vedama, indologija uglavnom čitav vek bogatog, drevnog civilizacijskog nasleđa kao varvarskih
posle toga ćuti. Kritičari Tilakove teorije (kao i Salinasove) doseljenika u indoevropski svet. Ne slučajno, jer su
smatraju da njegovom delu nedostaju materijalni, arhe- arheologija 19. veka i induski istraživači poput Tilaka,
ološki dokazi. Istina je upravo obratna. Drevne evro- upućivali upravo na Slovene kao najstariji ogranak
mediteranske i evroazijske kulture, uključujući Vincu, zajedničkog arijevskog stabla.
dovođene su u vezu sa grčkim, egipatskim i blisko-
istočnim kulturama koje su im, navodno, vremenski Zato ne iznenađuje pokušaj da se Ramajana
prethodile. Videli smo da je i kulturama Drevne Amerike proglasi za plagijat Homera, kao i odbacivanje bilo kakve
pripisivano evropsko-antičko, egipatsko i slično poreklo. mogućnosti povezivanja sanskrta sa praslovenskim
Američki autor Kolin Renfrju (Renfrevv) o tom metodu jezicima.
kaže: "Revolucija u hronologiji pokazuje da su megalitske
grobnice Evrope i metalurgija Balkana stariji od pret- Najstarije evropske kulture - arijevske, indo-
postavljenih mediteranskih prototipova". Isto tako, evropske, praslovenske i osnovni pravci njihovih širenja
govoreći o vinčanskim figurama, ne znajući još za skulptu- i migracija, pokazuju da su one vremenski prethodile
re Lepenskog Vira, on kaže da "atraktivne male skulpture istočno mediteranskim i bliskoistočnim. Ostali su tragovi o
Balkana su za milenijum starije od pretpostavljenih hiperborejskoj pradomovini i u grčko-rimskoj tradiciji, mito-
egejskih prototipova", i "megalitski spomenici" po Evropi logiji i religiji. Hiperborejsku Tulu, koja u sanskrtu imenuje
nisu delo "egejskih neimara" (Colin Renfrevv: "Carbon 14 zodijakalni znak sazvežđa Vaga, nalazimo širom evro-
an the prehistory o) Europe", San Francisco 1972). azijskih "trojanskih staza" evroarijevske migracije. Rene
Genon o tome kaže: "Po kineskoj tradiciji zvezdana Vaga
82 je prvobitno bila sazvežđe Velikog Medveda". Ovo opa-
žanje je od velikog značaja jer je "simbolizam koji se
vezuje za Velikog Medveda prirodno i na najuži način
vezan za simbolizam Sevemog pola" (Rene Guenon: "Le
83
Roi de Mond", 10, Pariš 1927). Herodot govori o Aristeju iranskog ogranka arijevske rase, što odgovara vremenu
sa Prokonesa koji svake zime odlazi u svoj hiperborejski nastanka prvih vedskih tekstova 6-5. milenijuma s.e.
zavičaj i pogrešnim prevodom nam nehotično ostavlja Jedni i drugi su nosili iz prapostojbine svoja osnovna
svedočanstvo o arijevskom porekiu Skita (Arimaspa, verovanja i pogled na svet, sećanja na zajedničku
odnosno Arianaspa - Arijevci koji vole konje). U vreme pradomovinu u svoje nove postojbine i stvarali nove
sumraka rimske imperije oživela su sećanja na vedski kult kulture na bazi vedske tradicije Zato je svuda u arijev-
"nepobedivog sunca", sa nadom da će hiperborejski skom svetu očuvana osnova vedske tradicije.
Apolon spasiti Rim. Astronom poslednjeg francuskog
kralja posedovao je neke indijske astronomske mape iz Tragovi "trojanskih staza" nalaze se i kod grčkih i
severnih oblasti između 60 i 50 stepeni severne širine, rimskih autora. Pojam Hiperboreja, odnosno Pelazgija,
koje je protumačio kao precizna astronomska zapažanja kod Herodota se odnosi na zemlju "gde ništa nije moguće
"nepoznatog naroda" na putevima migracije prema jugu. videti od letećeg perja" (snega), o Hiperborejcima "ne
Miloša Cmjanskog je nešto neodoljivo vuklo prema znaju ništa ni Skiti ni drugi narodi tog dela sveta". Rimski
dalekom severu: "Mene te veze Evrope, Azije, Amerike istoričar Plinije Stariji, preuzima to mišljenje i kaže da je
teše kao neko mirno, bistro, plavo more kroz koje Hiperboreja na kraju sveta gde "sunce šija u toku pola
koračam lagano odlazeći prema severu, u Hiperboreju". godine ceo dan". Ta tumačenja mogu da služe i kao
daleko sećanje na legendu o polarnom porekiu Arijevaca,
Vedska dela nastala su kao izraz jedne samo- ali govore i o želji da se Hiperboreja zavije u mitološku
bitne, autohtone drevne civilizacije, stvarana su u toku maglu i što više sakrije i udalji od Troje i trojanske
nekoliko milenijuma pomeranja iz prvobitne severne u civilizacije. Herodot kaže da su "Hiperborejci predali
nove postojbine Veda. Induske Vede su usmeno Skitima žrtvene darove uvijene u pšeničnu slamu sa
prenošene i konačno zapisane i sačuvane za čove- željom da ih predaju na svojim granicama susedima, sa
čanstvo u svom izvornom vidu. Za razliku od Ilijade i molbom da ih pošalju drugim narodima" do svetilišta u
Odiseje, grčko-rimskih mitova, velikih svetih knjiga Delfosu. Ma koliko u svemu tome bio krajnji cilj da se
judaizma, hrišćanstva i bliskoistočnih kultura - Biblije Troja smesti u grčki prostor, za Šilova je očigledno da su
(Stari i Novi Zavet), Talmuda i Kurana, Vede su ostale grčka saznanja o Pelazgima, Hiperborejcima, Trojancima,
van domašaja kasnijih dorada i prerada, sačuvane su ne Slovenima, bila neposredna, a ne mitološka. I geografski
samo od evropske helenizacije i romanizacije, nego čak ta Hiperboreja se poklapa sa Troadom severno od Grčke,
od budizma i islamizacije. Vedske knjige su tako spašene sa pojasom danas poznatih arijevsko-praslovenskih
od uništenja i predstavljaju neprocenjivo civilizacijsko kultura Srednjeg Podunavlja i Pricrnomorja.
bogatstvo čitavog čovečanstva. (Veles knjiga - Pra-
slovenska Veda, takođe, je ostala autentično delo Veza indoevropskih Praslovena sa Pelazgima,
arijevsko-slovenske civilizacije bez stranih dorada i Trojancima krije se i u samom imenu Pelazgi, kako su
primesa.) ih Grci nazvali. Oni sami su se zvali po svom osnivaču
Lelegi. U osnovi reci "lelegi" je roda (ptica). Naziv "ptica"
Slovenski arijevski ogranak se u oblasti iz tih dalekih vremena je sačuvan u savremenoj
Zapadnog Sibira, Altaja izdvaja od induskog i ukrajinskoj reci "leleki". Po trojanskim legendama, oni su
84 85
poticali od boga Zevsa i Nebe, koja je rodila Inoha - oca Ovom temom su se bavili i naši istraživači, kao na
Pelazga. Njihova linija ide do Veneta, neposrednih primer Niko Županić ("Trojanci i Arijevci", Beograd 1911).
predaka Slovena. Oni su se vođeni mitološkim Enejom, Natko Nodilo uočava mnogo arijevskog, sideralnog
preselili iz Troade, logičnije balkanske nego maloazijske, simbolizma u našim predanjima i predhrišćanskim
posle trojanskog boja u Italiju. U Italiji su dobili naziv verovanjima (Natko Nodilo: "Stara vjera u Srba i Hrvata",
Etrurci, a sami su sebe nazivali Raseni, Rašani. Sa Split 1981.). U velikoj još neobjavljanoj zaostavštini prof.
sobom su doneli i svoje pismo, koje je skoro identično sa Pešića kao sanskrtologa nalazi se i rad na temu
vinčanskim. Antička saznanja o Trojancima iz grčkih i slovensko arijevskih veza. Knjiga Branislave Božinović
rimskih izvora se razlikuju. Rimska se manje oslanjaju na ("Rečnik srodnih sanskritskih i srpskih reci", Pešić i sinovi,
grčke mitove, a više na istorijsku vezu sa Troadom, iz Beograd 2000) predstavlja kapitalno delo srpske san-
koje preko Eneja (Eneta - Veneta) Rimljani žele da vode skrtologije i značajan podsticaj daljim arijevskim, indo-
poreklo. Zato su rimski izvori bliži istorijskoj istini. slovenskim istraživanjima kod nas.
Međutim, sve to ukazuje na činjenicu da su Rim i Grčka
"izrasli na plećima istinskih roditelja evropske civilizacije - Odnos rimske, zapadne civilizacije prema
Pelazgije, Troade". varvarskom, odnosno paganskom, nasleđu pokorenih kul-
tura bio je razoran, pa se najviše autentičnog sačuvalo u
Indoevropska teza kod slovenskih autora Istočnoj Evropi, u istočno-slovenskim evroazijskim
delovima indo-evro-arijevskog prostora, gde zapadna civi-
Još je Šafarik ukazivao na to da je "slovenski jezik lizacija nije stizala, u širokom pojasu od Altaja do Bal-
samostalne prirode, da ne potiče ni od jednog drugog kana, sa više hiljada arijevsko-slovenskih "stepskih
evropskog jezika... da izgleda kao neposredni izdanak piramida" koje su građene po jedinstvenom, kružnom
istog prajezika iz kog je izišao i staroindijski sanskrt". obrascu arijevskog jajeta. Arijevsko kosmogonijsko-
Komparativna lingvistika je pokazala da se u predrimskoj religiozno, kulturno nasleđe, koje je najviše i najizvornije
Italiji govorio etrurski jezik. Sistematizacijom vinčanskog sačuvano sve do našeg doba u drevnim vedskim
pisma dokazana je sličnost etrurskog sa slovenskim tekstovima u Indiji, najveću potvrdu dobija upravo u ovim
jezicima. Videli smo da hetitske arhive u Hatuši daju kulturama, posebno u Veles knjizi. Odgovor na pitanje -
najznačajniju potvrdu arijevsko-slovenske teze. Izuča- ko su bili mitološki Hiperborejci, Arijevci, Indoevrop-
vanjem sanskrta se pokazalo da su Arijevci koji su stigli u ljani, Prasloveni u ovim izvorima je zajednički - bili su to
Indiju očuvali najviše reci koje su se do danas održale u ljudi arijevske, bele rase. Istorijski je utvrđeno, arhe-
rečniku Slovena. Zato se, posle induskih istraživanja ološki dokumentovano da su arijevski doseljenici u Indiju,
arijevske civilizacije, može reći da je praslovensko na- među rasno i kulturno drugačijim starosedelačkim stanov-
sleđe najbliže vedskom. ništvom uskoro postali verska, društvena, kulturna elita -
brahmani.
86
Prvu evropsku potvrdu zajedničkih, arijevskih
korena i etničko-jezičke sličnosti Slovena sa Arijevcima
ostavlja nam Aleksandar Makedonski. On je na kraju svog
87
pohoda u Afganistanu u dolinu Pendžaba otkrio srodnike, komparativnom izučavanju svoje i zajedničke prošlosti i
slično kao u Maloj Aziji. dalekog porekla. Teritoriju pradomovine Aratiju u indo-
arijevskoj, odnosno, Hiperboreju u verziji evropske anti-
Ruski autori smatraju da dva vida vedske tradicije, ke, naseljavao je zajednički etnos, bila je to zajednička
Rigvede i Avestu, bisere svetske kulturne baštine, kolevka sve dok se nisu raselili do Indije, Irana, u Evropu i
zapadna hrišćanska civilizacija nedovoljno poznaje i ceni. na druge strane u raznim pravcima.
Istovremeno do apsurda hiperbolise rimsko-grčko kulturno
nasleđe. Međutim, svakom kulturnom čoveku bi poz- Iz obimne literature o indoevropskim istraživanjima
navanje osnova ovog neprocenjivog blaga bilo neo- kod istočno-slovenskih autora pomenimo neke autore.
phodno barem toliko koliko poznavanje antičke civi- V.N. Danilenko je na obilju arheološkog materijala o
lizacije ili grčkih mitova. Za Slovene je ova tradicija, evroazijskim neolitskim kulturama {"Neolit Ukrajine" 1969.
koja je u vedskim knjigama konačno zapisana, i dalje živa i "Eneolit Ukrajine" 1974, posebno u kapitalnom delu
u jeziku, pamćenju i mitovima i zato vrlo bliska, shvatljiva i "Kosmogonija prvobitnog društva "Moskva 1999.) utvrdio
prihvatljiva. Veles knjiga predstavlja najsnažniji argument zajedničke karakteristike pogleda na svet, verovanja ranih
u prilog teze da je slovenska civilizacija, pored indu- Indoevropejaca na čitavom evroazijskom području, pove-
izma i zoroastrizma, treći, najvažniji ogranak drevne zujući lingvističke, arheološke i druge aspekte. Napisao je
vedske tradicije. Slovenski vedizam se razlikuje od delo o zajedničkim karakteristikama raznih kultura od
induizma i zoroastrizma samo u meri u kojoj se oni Altaja do Balkana, preko Podunavlja do Britanije. Našoj
razlikuju etnički, po jeziku i kulturi. savremenoj nauci nedostaje jedan Danilenko. Američka
naučnica letonskog porekla M. Gimbutas, upoznala je
Istočnoslovenski istraživači su uz pomoć rukopis Danilenka pre nego što je objavila svoje kapitalno
arheologije pratili u vremenu i prostoru izdvajanje delo "O Božanstvima Drevne Evrope, 7.000 do 3.500 s.e."
Slovena iz zajedničkog arijevskog stabla. Indo- ("The gods and godesses of Old Europe 7.000 to 3.500
arijevcima i Slovenima bile su zajedničke rasne, B.C.", London 1974). J.A. Šilov je otišao dalje od radova
antropološke karakteristike, osnova mitologije, religiozno Danilenka, od indoevropske osnove ovih kultura i utvrdio
kosmogonijski pogledi na svet. Sanskrt, jezik induskih zajedništvo indoevropskog i praslovenskog ("Pra-
Arijevaca, ostao je najbliži slovenskim jezicima što nepo- istorija Rusije VII milenijum s.e. - / n.e.", Moskva 1999,
bitno ukazuje na njihov zajednički koren. Slovenski "Pradomovina Arijevaca", 1996). Šilov je napisao naj-
vedizam je za neke autore čak sačuvao više izvornih značajnije delo o indoevropsko-praslovenskoj civilizaciji, o
poruka o zajedničkoj prapostojbini u živom narodnom etnoistorijskom arijevsko-praslovenskom kontekstu drev-
pamćenju, mitovima, legendama nego što se nalazi u nih evrooazijskih kultura, njihovim zajedničkim vedskim,
arijevskim svetim knjigama nastalim u Indiji i Iranu. Jer arijevskim i praslovenskim korenima. Izdvajamo još neke
slovensko-arijevski, indoevropski jezici su ostali živi i od autora: O.D.Čertkova ("Pelazgijsko tračka plemena
stalno se menjaju, dok je sanskrt odavno mrtav, znaju ga koja su naseljavala Italiju"), B.A.Ribakova ("Paganstvo
samo brahmani. Ali, s druge strane, vedske knjige su drevnih Slovena", 1969. "Kosmogonija i mitologija zemljo-
očuvane u svom konačnom, izvornom vidu što pruža radnika eneolita" i dr.), N.Trubačova {"Indoarika u sever-
izvanredne mogućnosti slovenskim istraživačima u
89
88
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Branko Vukusic-O Trojansko Slovenskoj Misteriji
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search