10ชีวิต10แรงบันดาลใจ

10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ 99

นอกจากเนอ้ื เรอื่ งอนั นา่ สนใจตดิ ตามอยา่ งมากแลว้ นา่ เชอ่ื วา่ ในโลก
ยุคปัจจุบันซ่ึงมีหนังสือออกมาวางตลาดแข่งขันกันมากมาย หนังสือแต่ละ
เลม่ จงึ ตอ้ งมกี ารวางแผนอยา่ งดี ตง้ั แตก่ ารวางโครงเรอื่ ง การลำ� ดบั เรอื่ ง การ
เล่าเร่ือง การขัดเกลาภาษาสำ� นวน และอืน่ ๆ หนงั สือเลม่ นค้ี งเชน่ เดยี วกนั
โดยเฉพาะในฉบับแปลภาษาไทย ซงึ่ แมผ้ ูแ้ ปลจะอยู่ในระดับ “มือใหม่” และ
เปน็ หนงั สอื แปลเลม่ แรก แตก่ ต็ อ้ งชมเชยวา่ แปลไดด้ ี มกี ารศกึ ษาคน้ ควา้ ใน
ศาสตรน์ อกแขนงทเ่ี รยี นมาพอสมควร นา่ ชมเชย ทำ� ใหห้ นงั สอื ท่ี “มิใชน่ ยิ าย”
(Non-Fiction) เล่มนี้ อ่านไดล้ ่นื ไหล เข้าใจง่ายตลอดเลม่

สาระสำ� คญั ของหนงั สอื เลม่ โตน้ี สรปุ ไดส้ น้ั ๆ เปน็ 3 เรอ่ื ง คอื ทำ� ไมเจน
จงึ ตัดสนิ ใจแต่งงานกับสตเี ฟ่น ทัง้ ๆ ท่ีรวู้ า่ เขาปว่ ยเปน็ โรครา้ ย และจะอายุ
สนั้ เพยี งแค่ 2 ปี แตง่ งานแลว้ ทง้ั คอู่ ยกู่ นั อยา่ งไร สดุ ทา้ ยทำ� ไมจงึ ตอ้ งแยกทางกนั

แน่นอนวา่ เนื้อหาสาระหลกั ของหนังสอื คือ ชว่ งชวี ติ ทีท่ ้งั คู่อย่รู ่วม
กัน เพราะกนิ เวลายาวนานที่สดุ ถึง 25 ปี ช่วงแรกท่ที ้งั สองรูจ้ ักและตัดสนิ
ใจใช้ชวี ิตคูร่ ว่ มกันกินเวลาเพยี ง 2-3 ปี เท่านั้น และเน้อื ทท่ี เ่ี ล่าเรือ่ งราวชว่ ง
น้ีกร็ าว 80 หนา้ ในขณะที่ส่วนท่สี ามเขยี นไว้ไม่ยาวนัก

เจนเป็นรนุ่ น้องนกั เรยี นมัธยมของฮอวก์ งิ้ อายหุ ่างกัน 2 ปี เคยเรยี น

100 10ชวี ิต 10แรงบนั ดาลใจ

โรงเรียนเดยี วกันสมยั ยงั เด็ก แตไ่ ม่รจู้ ักและไมเ่ คยพดู จากนั เลย จนเมอ่ื เจน
อายุ 18 และสตีเฟน่ อายุ 20 ท้ังคูจ่ ึงเรม่ิ ร้จู กั และท�ำความค้นุ เคยกันชว่ งไม่
นาน ตามแบบ “ผู้ด”ี อังกฤษ นนั่ คอื มีเวลาไปท�ำความรู้จกั เพ่อื ดูใจกันเพยี ง
ชว่ งส้ันๆ ไม่กีค่ รง้ั ในระยะเวลาราว 3 ปี กอ่ นท่ีจะตกลงใจแต่งงานกนั

เจนตดั สินใจแต่งงานกับฮอว์ก้งิ ด้วยเหตผุ ลส�ำคญั 2 ประการ ง่ายๆ
และตรงไปตรงมา ไดแ้ ก่ 1) เพราะเธอรักเขา และเชอื่ ว่าฮอว์กง้ิ ก็รักเธอ 2)
แม้รู้ว่าเขาจะพิการและอายุสั้น แต่เธอก็ไม่เปลี่ยนใจรักเขา และต่อมา
แตง่ งานกบั เขา เพราะตอ้ งการเปน็ ผดู้ ูแลเขา นับเปน็ ความรกั ท่บี รสิ ทุ ธิ์และ
สงู สง่ อย่างแท้จรงิ

ความจริงสตีเฟ่นไม่ใช่ชายหนุ่มรูปงามและมีเสน่ห์ดึงดูดใจให้ผู้หญิง
หลงรัก ชีวติ วยั หนมุ่ ของฮอวก์ ้งิ คงจะมีเจนเพียงคนเดยี ว และเจนก็มีผู้ชาย
ทีเ่ ธอสนใจ และต้องการจะรกั เพียงคนเดียวเช่นกัน สตเี ฟน่ นอกจากมิใช่
ผู้ชายเจ้าเสน่ห์แล้ว ยังน่าจะดูน่าเบ่ือส�ำหรับผู้หญิงโดยมาก เพราะบุคลิก
ค่อนขา้ งแขง็ จริงจงั และไม่ใคร่เอาใจใคร

เมอ่ื เริ่มคิดจะรักและในทีส่ ุดตกลงใจจะแตง่ งานกนั เจนก็ต้องพบเจอ
ปัญหามากมาย ทั้งปัญหาระหว่างเธอกับฮอว์ก้ิง ปัญหาญาติตระกูลของ

10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ 101

ฮอว์กิ้ง และปัญหาความต้องการของเธอเอง ได้แก่ 1) ฮอว์กิ้ง มาจาก
ครอบครัวใหญ่มาก ขณะที่เจนมาจากครอบครัวเล็ก เจนเล่าว่า สตีเฟ่น
“ราวกบั มกี องรอ้ ยของญาตสิ นทิ ” ในงานคราวหนงึ่ กอ่ นแตง่ งาน เจนพบลกู พ่ี
ลกู นอ้ งของสตเี ฟน่ ถงึ 32 คน ขณะทพ่ี อ่ แมข่ องเจนตา่ งเปน็ ลกู คนเดยี ว เธอ
จงึ ไมม่ ี “ลกู พล่ี กู นอ้ ง” เลย เธอจงึ ชอ็ คเมอ่ื เจอคณาญาตขิ องฮอวก์ งิ้ 2) ครอบ
ครวั ฮอวก์ ง้ิ ในสายตาคนรจู้ กั เปน็ พวก “แปลก” “พลิ กึ ” เพราะลว้ นเปน็ หนอน
หนังสอื และคงแกเ่ รียน 3) ครอบครวั ของเจนอยู่ในกลุ่มท่ี “กลวั พระเจ้า”
ในขณะท่ีสตีเฟ่นแสดงตัวชัดเจนว่าเป็น “อเทวนิยม” คือไม่เชื่อในพระเจ้า
4) สตีเฟน่ มีน้องสาวชือ่ ฟลิ ิปปา้ ซ่ึง “ตั้งแง”่ รงั เกียจเจนต้งั แตต่ น้ และแทบ
ไม่เคยเปลี่ยนท่าทีเลย หลังหมั้นหมายเจนกับสตีเฟ่นไปใช้ชีวิตอยู่ด้วยกัน
กอ่ นถงึ วนั แตง่ งานในชว่ งครสิ ตม์ าส ฟลิ ปิ ปา้ กระแทกเอาอยา่ งแรงกบั สตเี ฟน่ วา่
“แล้วตอนนี้ พี่รู้สึกว่ามีศีลธรรมสูงข้ึนมั้ย” ดีท่ีสตีเฟ่นหัวเราะและแม่ของ
สตเี ฟ่นตอบแทนวา่ “ยังไงซะ พเี่ ขากต็ ้องมีศีลธรรมสงู กว่าเธอแนๆ่ เพราะ
วา่ ตอนนเ้ี ขาตกอยู่ใตอ้ ทิ ธพิ ลของผหู้ ญงิ ทดี่ ”ี กรณฟี ลิ ปิ ปา้ น้ี ตอ่ มาเธอปว่ ย
เขา้ โรงพยาบาล เจนตงั้ ใจจะไปขอ “คนื ด”ี ด้วยการขอไปเยี่ยม แต่ฟิลปิ ปา้
แจ้งมาชดั เจนว่า ไมต่ อ้ งไป เมื่อญาติๆ เข้าไปเยี่ยม เจนจึงตอ้ งรออยขู่ ้าง
นอก 4) สตีเฟน่ ไดแ้ สดงทา่ ที “เอาตนเองเป็นศูนยก์ ลาง” ตงั้ แตก่ ่อนหมั้น
เมอ่ื เจนไปเยยี่ มพรอ้ มมอื ขา้ งหนงึ่ ทเี่ ขา้ เฝอื กเพราะลนื่ ลม้ จนกระดกู หกั สตเี ฟน่
ตอ้ งการใหเ้ จนไปชว่ ยพมิ พ์ใบสมคั รงานให้ เขาจงึ แสดงทา่ ทไี มพ่ อใจ แทนท่ี

102 10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ

จะเห็นใจ 5) ท้ังสตีเฟ่นและเจนต่างมิได้มาจากครอบครัวท่ีร�่ำรวย และ
ประเพณีอังกฤษพ่อแม่ก็ไม่มีหน้าท่ีส่งเสียเมื่อท้ังคู่บรรลุนิติภาวะแล้ว
สตเี ฟน่ กย็ งั ไม่มชี ่อื เสยี ง ทง้ั คู่จงึ จะต้องเริม่ ตน้ ชีวิตอย่างยากล�ำบากในทาง
เศรษฐกิจความเป็นอยู่ 6) เจนเองก็มีความฝันท่ีจะต้องเรียนให้จบ
มหาวทิ ยาลยั โดยพอ่ กำ� หนดวา่ แมแ้ ตง่ งานแลว้ กต็ อ้ งเรยี นใหจ้ บปรญิ ญาตรี
ซึ่งเป็นการท�ำให้ชีวิตแต่งงานยากล�ำบากมากขึ้น เพราะนอกจากต้อง
ดแู ลฮอวก์ ิง้ ซึง่ เริ่มพกิ ารแล้ว ยงั ตอ้ งเรียนให้จบ ในขณะท่ีฐานะก็ไมด่ ี

เหนืออ่ืนใดคือ ความพิการของสตีเฟ่น ซึ่งปรากฏเพิ่มขึ้นๆ และ
รนุ แรงขน้ึ เรอื่ ยๆ แตเ่ จนกไ็ มเ่ ปลย่ี นใจ คงเปน็ ดงั ท่ี คาลลิ ยบิ ราน เขยี นไวว้ า่
“เมอื่ ความรกั เรยี กรอ้ งเธอ จงตามมนั ไป แมว้ า่ หนทางจะชนั และขรขุ ระเพยี ง
ใด เมอ่ื ความรกั โอบปีกรอบกายเธอ จงยอมทน แมใ้ ตป้ ีกนั้นจะเต็มไปดว้ ย
หนามแหลมทที่ ม่ิ แทงเธอ” เมอื่ รวู้ า่ สตเี ฟน่ มใี จกบั เธอ หว่ งใยเธอ และในทส่ี ดุ
ขอเธอแตง่ งาน เจนจึงเดนิ ไปขา้ งหน้าดว้ ยความเช่อื มนั่ ดงั ที่เธอเขียนไวว้ า่

“ดว้ ยความไรเ้ ดยี งสาของวยั 21 ปี ฉนั กเ็ ชอื่ วา่ สตเี ฟนจะทะนถุ นอมฉนั
และจะสนบั สนนุ ฉนั ใหเ้ ตมิ เตม็ ความฝนั ของตวั เอง ฉนั เองกเ็ ชอ่ื ในคำ� สญั ญา
ทเ่ี ขาใหก้ บั พอ่ ของฉนั คำ� มน่ั ทวี่ า่ เขาจะไมเ่ รยี กรอ้ งอะไรจากฉนั มากเกนิ กวา่ ท่ี
ฉนั จะสามารถทำ� ได้ และเขาจะไมย่ อมใหต้ นเองกลายเปน็ ภาระในชวี ติ ของฉนั ...”

10ชวี ติ 10แรงบันดาลใจ 103

ขณะนัน้ สตเี ฟ่นอายุ 23 ปี
เจนคงได้ตัวอย่างจากแม่ แม่
ตัดสินใจแต่งงานกับพ่อเม่ือรู้ว่าจะเกิด
สงคราม และพอ่ อาจจะตอ้ งบาดเจบ็ หรอื
พกิ าร แมแ่ ตง่ งานเพราะ “ถา้ หากพอ่ บาด
เจบ็ ทา่ นจะคอยเปน็ ผคู้ อยดแู ล” นอกจาก
นี้ เมอื่ เจนคยุ กบั เพอื่ นนกั เรยี นนานาชาติ
ระหวา่ งไปทศั นศกึ ษาทส่ี เปน ตอนนนั้ เจน
รู้แล้วว่า สตีเฟ่นจะมีชะตากรรมอย่างไร
“ความป่วยไข้ของเขาท�ำให้ทุกความสัมพันธ์ท่ีเก่ียวข้องกับเขาย่อมถูกผูก
ตรงึ เขา้ ไปสคู่ วามลอ่ แหลม เพราะมนั ยอ่ มเปน็ ความสมั พนั ธท์ มี่ อี ายสุ นั้ และ
ทำ� ให้หัวใจแตกสลาย ฉนั จะสามารถชว่ ยใหเ้ ขาเติมเต็มตนเอง และพบกับ
ความสขุ ทแี่ มจ้ ะแสนสน้ั นัน้ ไดบ้ ้างไหม.....” โชคดีของท้ังสองคน เพราะบรรดา
เพือ่ นๆ ตา่ งหนุนใหเ้ จนเดนิ หน้า โดยบอกว่า “ถ้าเขาตอ้ งการเธอ เธอกต็ ้อง
ท�ำให้ได้”

ดว้ ยเหตนุ ้ี ตำ� นานรกั อนั ยง่ิ ใหญร่ ะหวา่ งสตเี ฟน่ กบั เจนก็ไดด้ ำ� เนนิ ตอ่
เนอื่ งไปยาวนาน มปี ญั หามากมายใหต้ อ้ งแก้ บางครง้ั เกดิ ความทกุ ขท์ ว่ มทน้
จนท�ำให้เจนแทบจะสิ้นหวังในชวี ติ

104 10ชีวิต 10แรงบันดาลใจ

นอกจากตอ้ งยงุ่ ยากในเรอ่ื งการหางาน หาบา้ น และเรอ่ื งการเรยี น ซง่ึ ลว้ น
ยงุ่ ยาก ในขณะทสี่ ตเี ฟน่ มอี าการรุนแรงเพิม่ ขึ้น จนเกอื บเปน็ “ลางมรณะ”
เมอ่ื เขาเกดิ อาการไอไมห่ ยดุ ไออยา่ งรนุ แรง จากอากาศทีห่ นาวเย็นในตอน
กลางคนื ท�ำใหห้ ายใจไม่ออก “มันเป็นปีศาจทยี่ ่องออกมาจากเงามืด และ
ตะครบุ ลำ� คอของสตเี ฟน่ เอาไว้ โยนเขาไปมา เขยา่ เขาราวกบั ตกุ๊ ตา เหยบี บ
ขยเี้ ขาใหก้ องอยแู่ ทบเทา้ เหยยี บเขาใหไ้ อขลกุ ขลกั ไปรอบๆ หอ้ ง จนกระทง่ั
ทุกอณอู ากาศเต็มไปด้วยเสียงดน้ิ รนฟืดฟาดๆ ทดี่ ังก้อง”

อาการปว่ ยของสตเี ฟน่ ซงึ่ เรมิ่ จากเดนิ เซ ผกู เชอื กรองเทา้ ไมไ่ ด้ แลว้
ลุกลามเรื่อยๆ จนล้มง่าย ล้มจนฟันหัก ต่อมาต้องน่ังรถเข็นและบางคร้ัง
หายใจไม่ออก กลายเปน็ ภัยคกุ คาม ซึง่ เจนรสู้ ึกเสมอื นมันเปน็ “มอื ทส่ี าม”
ที่ เข้ามาบ่อนท�ำลายความสงบสุขในครอบครัว นอกจากน้กี ารทสี่ ตเี ฟ่นอยู่
ในวงการนักฟิสิกส์ช้ันสูง ซึ่งภรรยาของคนเหล่าน้ีโดยทั่วไปมักไม่สามารถ
ยกระดบั ขนึ้ สคู่ วามรรู้ ะดบั เดยี วกนั จนถงึ ขน้ั สนทนาวสิ าสะกนั ทางวชิ าการได้
อย่างเต็มท่ี วิชาฟิสิกส์จึงกลายเป็น “มือที่สี่” ท่ีเข้ามาเป็นเสมือนก�ำแพง
ขวางกน้ั ชีวิตครอบครวั ดว้ ย

ในขณะทตี่ อ้ งแบกภาระหนกั อง้ึ ทง้ั เรอ่ื งคา่ ใชจ้ า่ ยในครอบครวั ความ
พกิ ารของสตีเฟน่ และภาระการเรียนของเธอเอง ต่อมาเธอกต็ อ้ งแบกภาระ

10ชวี ิต 10แรงบนั ดาลใจ 105

อันหนกั เพม่ิ ขน้ึ คือ การตง้ั ทอ้ งและคลอดลกู คนแรก ซึ่งสบิ เดอื นของการ
อมุ้ ทอ้ งและการคลอดทำ� ใหร้ า่ งกายของเธอลดความแขง็ แกรง่ ลงไปมาก การ
เดนิ ทางตามสตีเฟ่นไปรว่ มประชุมในแดนไกล ท�ำให้ต้องมกี ารปรบั ตัวเร่ือง
เวลา ขณะที่เจา้ ลกู เล็กไม่ตอ้ งปรบั ตวั หลับ-ตื่น ตามสบาย ประกอบกับเปน็
เดก็ ท่มี พี ลงั เหนือเดก็ ธรรมดา ทำ� ให้เจนต้อง “รบั มอื ” กบั ภาระอนั หนกั หนา
สาหัส ตั้งแต่การดูแลลูกชายในวัยแบเบาะ ต้องตื่นมาดูแลยามท่ีร่างกาย
ต้องการการพักผ่อน เม่อื เร่ิมเดินได้ ก็ซนมาก เส่ยี งท่จี ะจมนำ�้ ตายและตก
จากทส่ี งู หลายครงั้ และครง้ั หนง่ึ กเ็ กดิ เหตสุ ะเทอื นขวญั อยา่ งแรง เมอื่ โรเบริ ต์ นอ้ ย
หาทตี่ อ่ ขาขน้ึ ไปหยบิ ขวดยาทเี่ หลอื ของตวั บนหลงั ตเู้ ยน็ กนิ จนหมดทกุ ขวด
ผลคือหลับลึกและเข้าสู่ข้ันโคม่า ต้องเข้าโรงพยาบาลล้างท้องแล้วรอชะตา
กรรมวา่ จะอยหู่ รอื ตาย ทำ� ใหห้ วั ใจของเจนแทบแตกสลาย ซมึ เศรา้ อยา่ งหนกั
คดิ วา่ ถา้ ลกู ตายเธอกค็ งอยไู่ มไ่ ดอ้ กี ตอ่ ไป “ถา้ หากวา่ เขาตาย ฉนั กค็ วรตายดว้ ย”

ตลอดช่วงชีวิตท่ีต้องแบกภาระอันหนักหนาสาหัสแต่เธอสามารถ
อดทนฟันฝา่ มาได้ เพราะทศั นะทม่ี องโลกในแงด่ ี การมอี ารมณข์ นั และการ
มชี วี ติ อยกู่ บั ปจั จบุ นั ซง่ึ เธอเขยี นวา่ “หลกั การของชวี ติ กค็ อื วา่ ” มชี วี ติ แตล่ ะ
วนั อยา่ งทม่ี นั เปน็ จรงิ แทนทจ่ี ะคาดหวงั ถงึ ภาพลวงตาในอนาคตอนั หา่ งไกล”
แต่เหตุการณ์ท่ีลูกชายเกือบเสียชีวิตคร้ังนั้น ได้ท�ำลายบางส่วนในชีวิตของ
เธอไปเพราะ “แมโ้ รเบริ ต์ จะรอดชีวิตในวันนน้ั แตบ่ างเส้ียวของชวี ติ ฉันกลับ

106 10ชีวติ 10แรงบันดาลใจ

“หลกั การของชวี ติ ก็คอื วา่
มชี วี ติ แต่ละวัน
อย่างที่มนั เปน็ จริง
แทนท่จี ะคาดหวงั ถงึ ภาพลวงตา

ในอนาคตอันหา่ งไกล

”

10ชวี ิต 10แรงบันดาลใจ 107

ตายจากไป บางเส้ียวเท่านั้น ไม่ใช่ท้ังหมด บางเส้ียวของการมองโลกใน
แง่ดีเหลือล้นตามแบบคนหนุ่มสาว ซึ่งเคยเป็นไฟกระตุ้นให้ฉันมีความ
กระตอื รอื รน้ อยา่ งมากมาย ตอนนม้ี นั ถกู ฝงั ลงไปภายใตภ้ าระหนกั หนว่ งของ
ความกงั วล เปน็ เงื่อนปมท่ีไมม่ ีทางขจดั ออกไปจากจติ ใจ”

และเธอก็อยู่ต่อมาได้ ไม่นานลูซ่ีลูกคนที่สองก็เกิด แน่นอนลูกคือ
ความสขุ อนั เป่ยี มล้น แตก่ ็คือภาระอนั หนกั หนว่ งที่กดทบั เธอเพิ่มข้นึ

การตัดสินใจแต่งงานกับสตีเฟ่น คือ การตัดสินใจที่จะดูแลเขา แต่
นานวนั ภาระที่โถมทบั เธอทำ� ใหค้ วามสมั พนั ธฉ์ นั สามภี รรยา กลายสภาพเปน็
เสมอื นความสัมพันธแ์ บบ “นายกบั ทาส” ขณะท่ี “ท�ำหนา้ ที”่ ท่ีเธอเองเปน็
ผเู้ ลอื ก เจนกต็ อ้ งตอ่ สกู้ บั ความตอ้ งการภายในของเธอ นนั่ คอื การทตี่ อ้ งรกั ษา
“คุณคา่ ” ของตวั เอง

เม่ือเริ่มต้นงานรับใช้สตีเฟ่นด้วยการพิมพ์งานให้แก่เขา เจนเล่าว่า
“ในฐานะท่ีเป็นลูกสาวของข้าราชการพลเรือนผู้ม่ังค่ัง ฉันถูกสอนมาต้ังแต่
อายุยังน้อยให้ใช้ภาษาอย่างแม่นย�ำ ท้ังต้องตระหนักถึงคุณค่าของความ
ชัดเจนและความรุ่มรวย นัน้ และนค่ี อื พน้ื ทีซ่ ง่ึ ฉนั ผนกึ ก�ำลังรว่ มกบั สตีเฟ่น
ฉนั สามารถช่วยเขาดว้ ยการใชส้ ตปิ ัญญาแทนทจ่ี ะใช้แคม่ อื พมิ พ์ และฉนั ยงั
ได้ช่วยสรา้ งสะพานเช่อื มโยงระหว่างศลิ ปะกับวทิ ยาศาสตร์”

108 10ชวี ติ 10แรงบันดาลใจ

สมัยเรียนหนังสือชั้นมัธยม เจนเคยเป็นหัวหน้านักเรียน เธอจึงไม่
ตอ้ งการเปน็ เพยี งแมบ่ า้ นในครอบครวั เทา่ นนั้ เธอตอ้ งใชค้ วามมานะบากบน่ั
อย่างยิง่ ในฐานะภรรยาทต่ี อ้ งดูแลสามีทพี่ กิ าร ร่วมสร้างครอบครวั ในสภาพ
“ปากกัดตีนถีบ”กว่าจะจบปริญญาตรีได้ และเธอก็ไม่ยอมท้ิงความฝันที่จะ
เรียนจนจบปริญญาเอก ด้วยการลงทะเบียนเรียนท่ีมหาวิทยาลัยลอนดอน
เพราะทน่ี นั่ ไมม่ กี ำ� หนดเวลาจบ แตกตา่ งจากเคมบรจิ ท่ีใหเ้ วลาแค่ 3 ปี ทำ� ให้
เธอตอ้ งเรยี นในลกั ษณะโดดเดยี่ ว หาเวลาไปรว่ มชน้ั เรยี นกบั เพอ่ื นๆ ไดย้ าก
เธอจึงต้องใชเ้ วลาถึง 13 ปีกวา่ จะท�ำดุษฎีนพิ นธเ์ สร็จก่อนคลอดลูกคนท่ี 3
ได้เพียงไม่กี่วัน

แต่ปัญหาท่ีร้ายแรงท่ีสุดของเจนก็คือ การอยู่กับสามีพิการร้ายแรง
ขณะทเ่ี ธอยงั สาวในวยั 30 ตน้ ๆ ปญั หาเชน่ นลี้ กู ผหู้ ญงิ ดว้ ยกนั ยอ่ มตระหนกั ดี
เฮลมา่ แทตเชอรห์ ญงิ ชราผู้การณุ ซึ่งคอยให้ความชว่ ยเหลอื ครอบครวั ของ
เธอต้ังแต่ยังยากล�ำบาก ได้พูดกับเธอก่อนเสียชีวิตไม่นานว่า “ท่ีรัก....
จินตนาการไม่ออกเลยว่า เธอมีชีวิตอย่างไรโดยปราศจากชีวิตทางเพศท่ี
เหมาะสม” ท้ังนเี้ พราะสภาพของสตเี ฟ่นนั้น ครงั้ หน่ึง เจนได้ยินพนักงาน
ท�ำความสะอาดของโรงแรมแห่งหนึ่งที่เขาไปประชุม “เม้าธ์” กันถึงเขาว่า
“เจ้าหนุม่ คนน้นั นะ่ ดูยงั กับจะตายมติ ายแหล่ ว่ามย้ั ” “....ท่าทางจะอาการ
หนกั ซะด้วย ใกลๆ้ จะหลุดเป็นชิน้ ๆ แล้ว แคจ่ ะประคองหวั ตวั เองก็คงไม่
ไหวมั้ง” เร่ืองนแี้ มแ้ ตฟ่ ิลปิ ป้า น้องสาวของสตีเฟน่ ซ่ึง “ชิงชงั ” พ่สี ะใภก้ ย็ ัง

10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ 109

บอกกับเจนว่า ถึงเวลาแลว้ ทเี่ ธอควรจะแยกจากสตเี ฟ่น “จรงิ ๆ นะไม่มีใคร
วา่ อะไรเธอหรอก”

ในทส่ี ดุ กม็ ผี ูช้ ายคนหน่งึ เข้ามาในชีวติ ของเธอ เขาเปน็ ครสู อนดนตรี
ทเ่ี ข้าใจและเห็นใจเธออยา่ งย่งิ เธอเองกม็ ีใจกบั เขา เพราะตอ้ งการท้ังคนท่ี
จะเข้ามาช่วยแบ่งเบาภาระ และเพราะไฟปรารถนาท่ีเผาลนอยู่ใน
สัญชาตญาณของเธอด้วย แต่เธอต้องต่อสู้กับค�ำมั่นสัญญาท่ีจะซื่อสัตย์ต่อ
สตเี ฟน่ และยงั ต้องการรักษาครอบครวั คอื ทงั้ สตีเฟน่ และลกู ๆ ไว้ ในขณะที่
“แรงดงึ ดดู ระหวา่ งเราทงั้ ครู่ นุ แรงนกั ” แตเ่ พราะความรสู้ กึ อยา่ งลกึ ซง้ึ วา่ “การ
ลักลอบเป็นชู้กันเป็นค�ำที่สกปรกและขัดแย้งกับพื้นฐานทางจริยธรรม ซึ่ง
ชีวิตของเราท้ังคูถ่ กู ปลกู ฝังมา”

นับว่าเคราะหด์ ที ี่ทงั้ คสู่ ามารถรักษาความสัมพันธ์ในแบบความรักใน
อดุ มคติ หรอื ความรกั แบบ “พลาโตนกิ ” (Platonic love) คอื รกั และปรารถนา
ดีตอ่ กันอย่างแท้จรงิ โดยไม่มีเพศสมั พันธ์ต่อกนั ไว้ได้อย่างยาวนาน
ทว่าดงั ค�ำประพันธ์ใน “นิราศเดอื น” ของนายมที ี่วา่

“ถา้ รักกนั ลัน่ เปรย้ี งดงั เสยี งฟา้ หูจะชาเสยี ด้วยดังฟังไมไ่ หว
แต่เงียบเงียบสยิ ังองึ คะนึงไป เหมอื นดงั่ ไฟไหมฟ้ างสวา่ งโพลง”

110 10ชีวิต 10แรงบันดาลใจ

ท่าทีท่ีท้ังคู่แสดงออกต่อกัน และการเข้ามาดูแลช่วยเหลือสตีเฟ่น
อย่างสนิทสนม ซึ่งทีแรกสตีเฟ่นก็หึงและโกรธอย่างรุนแรง แต่ในที่สุดก็
ยอมรับได้ ภาพทีป่ รากฏต่อคนท่วั ไป จงึ เชอื่ วา่ ทง้ั คู่ “มอี ะไรกนั ” แน่นอน

และชว่ งนเี้ อง เจนกต็ ง้ั ทอ้ งลกู คนทส่ี าม เมอ่ื ลกู คลอด แมข่ องสตเี ฟน่
ถึงกบั ถามเจนตรงๆ วา่ “เจน ฉนั มีสทิ ธท์ิ ี่จะร้วู า่ เด็กคนน้ีเปน็ ลูกใคร ทโิ มธี
เปน็ ลูกของสตเี ฟน่ หรอื ว่าเปน็ ลกู ของโจนาธานกันแน”่ เป็นคำ� ถามที่เสยี ด
แทงเธออย่างรุนแรงร้ายกาจ ทง้ั ๆ ท่ีเธอรูแ้ นว่ า่ “ไม่มีทางทีท่ โิ มธจี ะเปน็ ลูก
ของคนอื่นนอกจากสตีเฟ่น”

สาเหตสุ ำ� คญั ทเี่ จนตอ้ งแบกรบั ภาระมากมายเชน่ น้ี เพราะแมส้ ตเี ฟน่
จะมชี อื่ เสยี งกอ้ งโลกแลว้ จนมกฎุ ราชกมุ ารแหง่ องั กฤษเคยเสดจ็ ไปทรงเยย่ี ม
เป็นการส่วนพระองค์ แต่รายได้ของครอบครัวก็ไม่มากพอท่ีจะจ้างคนมา
ดแู ลประจ�ำ ทง้ั ๆ ที่สภาพความพกิ ารของสตเี ฟ่นน้ันมากมายเกนิ กวา่ ทเ่ี จน
และผู้การุณทั้งหลายจะรับไหว โดยเฉพาะเมื่อสตีเฟ่นล้มป่วยด้วยโรค
ปอดบวมซงึ่ มกั เปน็ โรคทค่ี รา่ ชวี ติ ของผปู้ ว่ ยดว้ ยโรคนี้ และสตเี ฟน่ กต็ อ่ ตา้ น
การรักษาของแพทย์และพยาบาลอย่างด้ือดึงเสมอด้วย ตราบจนกระทั่ง
สตีเฟ่นได้รับต�ำแหน่งศาสตราจารย์ลูคาเซียนอันทรงเกียรติยิ่ง ซึ่งเป็น
ตำ� แหนง่ ที่เซอร์ไอแซค นวิ ตัน เคยด�ำรงมากอ่ น และสตีเฟ่นป่วยหนกั จน

10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ 111

แทบจะเอาชวี ติ ไมร่ อด จงึ มผี ยู้ นื่ มอื เขา้ มาใหค้ วามชว่ ยเหลอื อยา่ งเปน็ ระบบ
เม่อื มารต์ นิ รสี ์ ซ่งึ เปน็ “ศาสตราจารย์พลัมเม่ียน” หรือ “เมธดี าราศาสตร์”
ได้จัดการหาทนุ มาเป็นค่าใช้จา่ ยจนส�ำเรจ็ และเจนสามารถหาทีมพยาบาล
ท่ีดีมาดูแลสตีเฟ่นได้ ท�ำให้เธอสามารถปลดเปลื้องภาระท่ีเกินก�ำลังลงได้
ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสตเี ฟนกบั เธอ จึงเปล่ียนจากลกั ษณะนายกบั ทาส ไป
สู่ “ความเปน็ มติ รและเทา่ เทยี ม” กนั อกี ครงั้ และในทส่ี ดุ เจนกส็ ามารถไปสอบ
ป้องกนั ดษุ ฎนี ิพนธ์ของเธอ และไดร้ บั ปรญิ ญาเอกในพิธที อี่ ลั เบิรต์ ฮอลล์ ใน
ไม่ช้าเธอก็ได้งานเป็นครูสอนหนังสือท่ีศูนย์การศึกษามัธยมปลายแห่งเคม
บรดิ จ์ ทำ� หนา้ ทสี่ อนนกั เรยี นทจ่ี ะสอบเขา้ “ออกซบ์ รดิ ซ”์ และโดยที่โรงเรยี น
มีพ้ืนท่ีจ�ำกัด จึงอนุญาตให้เธอสอนที่บ้าน โดยเลือกเวลาสอนตามสะดวก
ชีวติ ชว่ งนขี้ องเจนจึงลงตวั ทส่ี ดุ
แตท่ อ้ งฟา้ กส็ งบอยไู่ มน่ าน เมอื่ สตเี ฟน่ ตดั สนิ ใจเขยี น “ประวตั ยิ อ่ ของ
กาลเวลา” จนเสรจ็ ส่งร่างแรกเสนอสำ� นักพิมพแ์ ล้ว เขาก็ป่วยหนักระหวา่ ง
ไปประชุมที่เจนีวาด้วยโรคท่ีอาจคร่าชีวิตเขาได้โดยง่ายคือปอดบวม เขา
เกือบไม่รอด แพทย์เรียกเจนเข้าพบเพื่อให้ตัดสินใจถอดเครื่องช่วยหายใจ
ออก แต่เธอให้ค�ำตอบฉับพลันทันทีว่า “สตีเฟ่นจะต้องมีชีวิต คุณจะต้อง
ท�ำให้เขาฟื้น” หลงั จากนั้นก็เป็นการต่อสู้อันยาวนานถึง 3 เดือนกวา่ จะพา
สตเี ฟน่ กลบั บา้ นไดใ้ นอกี สภาพหนงึ่ คอื ไมส่ ามารถพดู ได้ เพราะตอ้ งเจาะคอ

112 10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ

และต้องกลับไปเผชิญความยุ่งยากแสนสาหัสใหม่ในการดูแลเขาที่บ้านโดย
ต้องจ้างพยาบาลตลอด 24 ชั่วโมง ซ่ึงการหาพยาบาลท่ีมีความรู้ความ
สามารถเพยี งพอและอทุ ศิ ตนเตม็ ตามอดุ มคตเิ ปน็ เรอ่ื งยากยง่ิ เจนตอ้ งชว่ ย
จดั การให้พยาบาลสามารถดูแลสตีเฟ่นจนเปน็ ที่วางใจ ตอ้ งรอจนตี 2 ตี 3
จึงจะเข้านอน และหลังจากนั้น “พยาบาลเวรดึกก็ยังมาปลุกฉันบ่อยๆ
เนอ่ื งจากเธอไมส่ ามารถรับมือตามล�ำพังได้”

ไม่เพียงแต่ปัญหาการดูแลสตีเฟ่นเท่านั้น เจนยังต้องดิ้นรนหาเงิน
จ�ำนวนมากมาเป็นคา่ ใชจ้ ่ายในการจ้างพยาบาล 24 ชั่วโมงตอ่ เน่อื ง จนได้
เงนิ ชว่ ยเหลอื จากมลู นธิ จิ อหน์ ด.ี และแคทเธอรนี ท.ี แมค็ อาเธอร์ ทช่ี คิ าโก้
ในสหรัฐ รวมทั้งหาทางให้เขาสามารถสื่อสารกับโลกภายนอกได้ โดยการ
เสาะหา จนพบนกั ประดษิ ฐท์ สี่ รา้ งคอมพวิ เตอรเ์ ฉพาะใหเ้ ขาจนได้ และผอู้ า่ น
หนงั สอื ประวตั ยิ อ่ ของกาลเวลา ยอ่ มไมท่ ราบเลยวา่ ถา้ ไมม่ เี จน หนงั สอื เลม่
นี้ก็อาจไม่ออกมาสู่บรรณพิภพ จนเป็นหนังสือขายดีทั่วโลกข้ามทศวรรษ
เพราะสตเี ฟน่ อาจลาลบั จากโลกไปกอ่ นทจ่ี ะทนั ไดป้ รบั ปรงุ ตน้ ฉบบั จนเปน็ ท่ี
พอใจของทกุ ฝ่าย และสตีเฟน่ ได้แสดงความขอบคณุ เจนอย่างเป็นทางการ
โดยการเขียนคำ� อทุ ิศใหแ้ กเ่ ธอ

ทีมพยาบาลที่ไปดูแลสตีเฟ่นท่ีบ้านตลอด 24 ชั่วโมง ช่วยแบ่งเบา

10ชีวติ 10แรงบันดาลใจ 113

ภาระอันหนักหนาสาหัสออกจากบ่าของเจน แต่แล้วหนึ่งในพยาบาลที่ไปดู
แลสตเี ฟน่ นนั้ เองทพี่ รากเขาไปจากเจนทง้ั ๆ ทพี่ ยาบาลคนนนั้ กแ็ ตง่ งานแลว้
และวนั ทข่ี นของ ของสตเี ฟน่ ออกไปจากบา้ นกเ็ ปน็ สามขี องพยาบาลนน้ั เอง
ท่มี าชว่ ยขน ชีวิตครอบครัวอันมี “ท้ังรัก ทัง้ ชัง ทั้งหวานและขมขื่น” ของ
เจนกับสตีเฟ่นกถ็ ึงกาลอบั ปาง หลงั จากประคับคองกันมาไดถ้ ึง 25 ปี

หลงั จากแยกกนั อยนู่ านนบั ปี ทง้ั คกู่ ห็ ยา่ ขาดจากกนั สตเี ฟน่ แตง่ งาน
กบั พยาบาลคนนนั้ แตอ่ ยกู่ นั ไมน่ านกห็ ยา่ ขาดจากกนั เจนแตง่ งานกบั โจนาทาน
และมชี วี ติ ทเ่ี ปน็ สขุ สามารถยนื อยบู่ นขาของตนเองไดอ้ ยา่ งภาคภมู ิ นา่ ยนิ ดี
ท่ีสตีเฟ่นยังไปมาหาสู่กับเจน เพราะยังมีลูกชายคนเล็กท่ีทั้งคู่ต้องช่วยกัน
ฟูมฟกั ทะนถุ นอม และเมื่อสตเี ฟน่ หย่าขาดจากภรรยาคนทส่ี องแล้ว ความ
สัมพันธ์กบั เจนกค็ ือเพ่อื นทีด่ ีตอ่ กนั

นา่ ยินดีที่เจนเขียนหนงั สอื เล่มน้ขี น้ึ เพราะสตเี ฟ่นเองคงไม่มโี อกาส
เขยี นอตั ชวี ประวตั ขิ องตนเอง และคนอน่ื เขยี นก็ไมม่ ที างจะเขา้ ถงึ ขอ้ มลู และ
ความจรงิ ไดอ้ ยา่ งลกึ ซงึ้ ถงึ แกน่ เชน่ นี้ หนงั สอื เลม่ นน้ี อกจากทำ� ใหท้ ฤษฎเี กยี่ ว
กบั จกั รวาลของสตเี ฟน่ ฮอวก์ ง้ิ ชดั เจน สมบรู ณข์ น้ึ ยงั สะทอ้ นภาพความยาก
ลำ� บากของครอบครวั ทต่ี อ้ งดแู ลคนพกิ าร และยงั สะทอ้ นระบบบรกิ ารของรฐั
ทน่ี า่ จะเปน็ ทพ่ี งึ พอใจมากกวา่ นี้ เพราะองั กฤษไดส้ รา้ ง “ระบบบรกิ ารสขุ ภาพ

114 10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ

แหง่ ชาต”ิ มายาวนานกว่า 6 ทศวรรษ แตก่ ารเขยี นอย่างเปดิ เผยตรงไป
ตรงมาของเจน กท็ �ำใหเ้ หน็ วา่ ยังมคี วามพิการอยู่ในระบบไม่น้อย เรอ่ื งราว
ทั้งหมดนี้ ควรเป็นกรณีศึกษาท่ีดียิ่งส�ำหรับประเทศไทย ทั้งในเร่ืองความรู้
ความเข้าใจตอ่ คนพิการ และครอบครัวของคนพิการ ตลอดจนระบบบรกิ าร
ท่ปี ระเทศและสังคมไทยควรสร้างสรรคแ์ ละพฒั นาข้ึน

10ชีวิต 10แรงบันดาลใจ 115

“เร่ืองราวท้งั หมดนี้

ควรเปน็ กรณีศกึ ษาท่ดี ียงิ่
สำ� หรับประเทศไทย ทง้ั ในเรื่องความ

รคู้ วามเข้าใจตอ่ คนพกิ าร และ
ครอบครัวของคนพกิ าร

”

116 10ชวี ติ 10แรงบันดาลใจ

10ชีวิต 10แรงบันดาลใจ 117

คตี กวีลูกทุ่ง ไพบูลย์ บุตรขัน

เร่ืองเล่า จากหนงั สือของ วฒั น์ วรรลยางกรู

ครูไพบูลย์ บุตรขนั เป็นนักประพนั ธเ์ พลงไทยทม่ี ีชื่อเสียงโดง่ ดัง มี
ผลงานเพลงมากมายที่คนไทยตั้งแต่ก่อนยุคเบบ้ีบูมเมอร์ คือยุคท่ีเด็กเกิด
มากหลังสังครามโลกคร้ังที่สองเป็นต้นมา ตราบจนปัจจุบันจะต้องเคยฟัง
และชอบเพลงท่ีเป็นผลงานของเขามาแล้วท้ังน้ัน เพราะเพลงที่เขาแต่งท่ี
ถอื วา่ ประสบความสำ� เรจ็ มถี งึ กวา่ รอ้ ยเพลง เฉพาะทเ่ี ดน่ ๆ ทว่ี ฒั น์ วรรลยางกรู
ผู้ยกย่องครูไพบูลย์ บุตรขัน ว่าเป็น “คีตกวีลูกทุ่ง” ตามหนังสือท่ีวัฒน์
พากเพยี รศึกษาคน้ คว้าและเรยี บเรยี งออกมาอย่างดี กม็ ถี ึง 69 เพลง เพลง

118 10ชวี ิต 10แรงบันดาลใจ

เหล่าน้ีไม่เพยี งสรา้ งชื่อเสยี งให้แกค่ รูไพบลู ย์ บตุ รขนั เทา่ นั้น แต่ยงั สรา้ งช่ือ
เสียงให้แก่นักร้องไทยจ�ำนวนมาก ดังปรากฏช่ือเพลงและช่ือนักร้องที่
วฒั น์ วรรลยางกูร ประมวลสรปุ ไวเ้ ฉพาะทีส่ ำ� คัญๆ ดงั น้ี

“มนต์เมืองเหนือ, น้องนางบ้านนา (สมยศ ทัศนพันธ์), ค่าน้�ำนม,
สามหวั ใจ, แมศ่ รเี รอื น, กลนิ่ โคลนสาบควาย (ชาญ เยน็ แข), ชายสามโบสถ,์
น�้ำตาเสือตก, ตาสีก�ำสรวล 1-2, สวรรค์ชาวนา, หนุ่มสุพรรณฝันเพ้อ
(คำ� รณ สมั บณุ ณานนท)์ , โลกนคี้ อื ละคร, ขวญั ใจคนจน, ลเิ กชวี ติ , มอื พม่ี พี ลงั

(ปรีชา บุญยเกียรติ), มัศยาหลงเหย่ือ,
โอ้ทูลกระหม่อม (ลัดดา ศรีวรนันท์),
กลน่ิ เหลา้ , แมพ้ จี่ ะขเี้ มา, เพลงนอี้ ทุ ศิ ใหเ้ ธอ
(นรศิ อารยี )์ , นริ าศนชุ (ชรนิ ทร์ นนั ทนาคร),
มนต์รักอสูร (ทัศนัย ชะอุ่มงาม, วินัย
จลุ ละบษุ ปะ), ชวั่ ดกี ล็ กู แม่(วนิ ยั จลุ ละบษุ ปะ),
สาวชาวสวน (ศิริจันทร์ อิศรางกูรฯ), เสียง
ดุเหว่าแวว่ , เดอื นตำ�่ ดาวตก, นำ้� ตาเทียน,
สาสน์ รักฉบบั ล่า, แล้วจะร้วู ่าพี่รัก, อันเป็น
ดวงใจ, รงั รักในจนิ ตนาการ, เหนอื ดวงชีวา,
คนื นน้ั สวรรคล์ ม่ (ทลู ทองใจ), นำ้� คา้ งเดอื นหก,

10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ 119

ดอกกระถนิ ในกระทอ่ ม (สรุ พล สมบตั เิ จรญิ ) , ฝนตกบา้ นนอ้ ง ฟา้ รอ้ งบา้ นพ่ี
(ชาย เมอื งสงิ ห์), ตามนอ้ งต้อย (ปอง ปรดี า), ข้าวแตกรวง ทรวงแตกรกั
(ยงยทุ ธ เชี่ยวชาญชัย), แอบมอง, เพราะขอบร้วั ก้ัน (กา้ น แกว้ สุพรรณ),
แมแ่ ตงร่มใบ, ดอกดนิ ถวิลฟ้า (ชัยชนะ บญุ นะโชติ) , ดอกพะยอมยามยาก
(เพลนิ พรหมแดน) , ยมบาลเจ้าขา, รักคนแก่ดกี ว่า (บปุ ผา สายชล), มนต์
รกั ลกู ทงุ่ , นริ าศรกั นครปฐม (ไพรวลั ย์ ลกู เพชร), ฝนเดอื นหก, นำ้� ลงเดอื นย,่ี
ไอดินกล่ินสาว (รุ่งเพชร แหลมสิงห์), ฝนซาฟ้าใส (ยุพิน แพรทอง),
เมาเหลา้ เมารกั (ชาตรี ศรชี ล), เพชรรว่ งในสลมั , บา้ นไรน่ ารกั (ชนิ กร ไกรลาศ),
แวว่ เสียงซึง, แคนล�ำโขง, สวรรคบ์ า้ นนา (เรียม ดาราน้อย), น�้ำลงนกรอ้ ง
(พรไพร เพชรดำ� เนิน), หนมุ่ เรือนแพ (กาเหว่า เสียงทอง), นำ�้ ท่วม, แม่ค้า
ตาคม, ลานรกั ลนั่ ทม, มนตร์ กั แมก่ ลอง (ศรครี ี ศรปี ระจวบ), โธ!่ คนอยา่ งเรา
(ระพนิ ภูไท) , หนมุ่ ตะลงุ ม่งุ เหนอื (ไวพจน์ เพชรสพุ รรณ) ฯลฯ”

ดจู ากรายชอื่ จะเห็นไดว้ ่าครูไพบูลย์ บุตรขัน มิใช่เป็นเพยี ง คีตกวี
“ลูกทุ่ง” เท่าน้ัน เพราะเขาแต่งเพลง “ลูกกรุง” ดังๆ ไว้มากมาย เช่น
นริ าศนชุ ที่ นรศิ อารีย์ ขบั ร้อง มนตร์ กั อสรู ท่ี ทศั นัย ชอุ่มงาม ขับรอ้ งคู่กบั
วนิ ัย จุลละบษุ ปะ และหลายเพลงก็เป็นเพลงดงั ต้ังแต่สมัยทย่ี ังไม่มกี ารแบ่ง
ประเภทเป็นเพลงลูกกรุง-ลูกทุ่ง ไม่ว่าจะเป็น มนต์เมืองเหนือ ค่าน�้ำนม
แมศ่ รเี รือน โลกน้ีคือละคร น้�ำตาเทยี น เป็นตน้

120 10ชีวิต 10แรงบนั ดาลใจ

ตอ้ งนบั วา่ ครูไพบลู ย์ บตุ รขนั เป็นผมู้ ีพรสวรรค์ด้านศลิ ปะการแสดง
โดยแท้ เพราะเรยี นจบเพียงชนั้ มัธยมปลายที่โรงเรยี นสวสั ดิอ์ �ำนวยเวทย์ ใน
กรงุ เทพมหานคร เมอ่ื พ.ศ. 2481 ไมเ่ คยเขา้ เรยี นในโรงเรยี นสอนการดนตรี
ท่ีไหน แต่เขาสามารถสร้างผลงานเป็นนักประพันธ์เพลงและบทละครได้
ตงั้ แต่ พ.ศ. 2485 ขณะมีอายุได้เพยี ง 24 ปี โดยแตง่ เพลงและบทละครให้
แกค่ ณะแมแ่ กว้ และคณะจนั ทรโรภาส ในชว่ ง พ.ศ. 2485-2490 ตอ่ มาไดผ้ นั
ตวั เองมาเปน็ นกั ประพนั ธเ์ พลง รวมทง้ั บทละครวทิ ยุ และบทภาพยนตรต์ งั้ แต่
พ.ศ. 2490 จนจบชวี ติ เมื่อ พ.ศ. 2515 ในวัยเพียง 54 ปี รางวลั ผลงานท่ี
เด่นๆ ไดแ้ ก่

1. รางวัลท่ี 1 การประกวดบทประพนั ธ์นาฏดนตรีของกรมโฆษณา
การ (ซงึ่ ปจั จบุ นั คอื กรมประชาสมั พนั ธ)์ ชอื่ เรอ่ื ง “ตวั ตายดกี วา่ ชาตติ าย” ใน
นามปากกา “ศรบี รู พ”์ เมอ่ื ราว พ.ศ. 2493
2. รางวัลท่ี 1 การประกวดบทประพนั ธ์นาฏดนตรี (ครั้งที่ 2) เร่อื ง
“น้�ำพระทัยพ่อขุนรามคำ� แหง”
3. รางวัลแผ่นเสียงทองค�ำพระราชทานประจ�ำปี 2514 จ�ำนวน 6
รางวลั แน่นอนวา่ ถา้ ครูไพบลู ย์ บตุ รขัน มอี ายยุ นื ยาวตอ่ มา เขาจะต้องได้
รับคัดเลือกอยู่ในท�ำเนียบ “ศลิ ปนิ แห่งชาต”ิ อยา่ งไมต่ อ้ งสงสัย

10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ 121

ครูไพบลู ย์ บุตรขนั เกิดเมอ่ื วันที่ 4 กันยายน พ.ศ. 2461 ท่บี ้าน
ทอ้ งค้งุ ตำ� บลเชยี งรากใหญ่ อำ� เภอสามโคก จงั หวดั ปทมุ ธานี พอ่ คอื นายพรอ้ ม
ประณตี เป็นคน “คลองน้ำ� อ้อม” ซ่ึงคลองน้แี ต่เดมิ คอื แมน่ ้ำ� เจา้ พระยาแต่
แคบลงหลงั มกี าร “ขดุ คลองลดั ” ในสมยั พระเอกาทศรถ เมอื่ พ.ศ. 2158 ทำ� ให้
แมน่ ำ้� เปลย่ี นทางเดนิ ไปตามคลองทขี่ ดุ ขน้ึ ซง่ึ เปน็ เสน้ ทางสายตรง แมน่ ำ้� เดมิ
จงึ คอ่ ยๆ แคบลง แมค่ ือ นางพรอ้ ม แกว้ ช่วง เป็นคนบา้ นทอ้ งคุ้ง รมิ ฝงั่
แม่นำ�้ เจา้ พระยาทข่ี ดุ ใหม่ พอ่ เปน็ ชาวสยามดงั้ เดมิ สว่ นแมเ่ ปน็ เชอื้ สายมอญ ที่
วงศต์ ระกลู มาตง้ั บา้ นเรอื นทบ่ี า้ นทอ้ งคงุ้ ในสมยั ตน้ กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ ครไู พบลู ย์
เปน็ ลกู ชายคนโต มีน้องชายอกี 2 คน คือ ใบ (เทดิ ) และ บัว (ฉกาจ) สมัย
เด็กเรียนชั้นประถมที่โรงเรียนปทุมวิไล (วัดส�ำแล) อ�ำเภอเมือง จังหวัด
ปทมุ ธานี พออายุไมท่ นั ถึง 10 ขวบ ก็กำ� พร้าพอ่ อาชือ่ เจน ประณีต จงึ รับ
แม่และลูกทั้งสามคนรวมท้ังครูไพบูลย์เข้าไปอยู่ในกรุงเทพฯ แถวปทุมวัน
บริเวณห้างมาบุญครองในปัจจุบัน และอาได้ขอพระราชทานนามสกุลใหม่
ในฐานะเปน็ ข้าราชการกรมการรถไฟ โดยเอาชื่อพ่ชี าย คอื บุตร และ ชื่อ
บดิ า คือ ขัน มาเป็นนามสกลุ บตุ รขนั และครูไพบลู ย์ก็ใช้นามสกุลใหม่น้ี
สบื มา ครูไพบลู ยจ์ งึ มาเรยี นจบชน้ั ประถมท่ีโรงเรยี นสตรปี ทมุ วนั ในกรงุ เทพฯ
และเรยี นจนจบชั้นมธั ยมปลาย (ม.8) ที่โรงเรยี นสวสั ดอ์ิ ำ� นวยเวทย์

ครูไพบูลย์เริ่มท�ำงานเป็นครูภาษาไทยที่โรงเรียนจีนกว๋องสิว ต่อมา

122 10ชีวติ 10แรงบันดาลใจ

เปน็ เจา้ หนา้ ที่โรงไฟฟา้ สามเสน กอ่ นจะหนั เหไปเปน็ นกั ประพนั ธเ์ พลงเตม็ ตวั
ในเวลาตอ่ มา ครูไพบลู ย์ ไดแ้ สดงแววอจั ฉรยิ ะ ตงั้ แตค่ รง้ั เรยี นมธั ยม 7-8 ท่ี
โรงเรยี นสวสั ดอิ์ ำ� นวยเวทย์ ชว่ ง พ.ศ. 2479-80 แตง่ บทละครวทิ ยุ จนได้
คา่ ตอบแทนถงึ 12 บาท “ซ่งึ สมัยนน้ั ซอ้ื ข้าวได้ 15 ถัง หรอื เน้อื หมอู ยา่ งดไี ด้
40 กิโลกรัม”
ผลงานของครูไพบูลย์ได้รับการยอมรบั มาตัง้ แตแ่ รกเร่มิ ทำ� ใหม้ ีเงนิ
รายได้ค่อนข้างดี แต่ครูไพบูลย์ก็ต้องประสบชะตากรรมอันเลวร้ายเพราะ
ปรากฏอาการของโรคทสี่ งั คมรงั เกยี จ คอื โรคเรอื้ น มาตง้ั แตว่ ยั หนมุ่ ดงั บนั ทกึ
ของเปล่ง คทวณชิ ในหนังสอื ของ วัฒน์ วรรลยางกูร ท่วี า่

“เมอ่ื ปี 2483 ตอนนั้นผมเพงิ่ อายจุ ะ 18 ไพบลู ย์กค็ งราว 22-23 ผม
เป็นคนหน่ึงที่ชอบวิชาดนตรี โดยเฉพาะหีบเพลงปาก เขียนโน้ตได้ แต่ง
เพลงได้ แตไ่ มใ่ ครจ่ ะมหี วั นกั พชี่ ายชกั ชวนใหไ้ ปชว่ ยควบคมุ วงหบี เพลงปาก
วงหนงึ่ ซ่ึงมีผู้อุปการะจัดต้ังข้ึนที่โรงไฟฟ้าสามเสน เคยบรรเลงเพลงตาม
วทิ ยุและตามวดั มาบา้ งแลว้ (สมยั นนั้ นยิ มวงสตรงิ แบนด์ และวงหบี เพลงปาก
กนั มาก)...

“คนื แรกทผี่ มไป เขากก็ ำ� ลงั ซอ้ มกนั อยู่ โดยมพี วกเดก็ ๆ ลกู หลานเปน็
ผูเ้ ลน่ ประมาณ 6-7 คน และกม็ ชี ายหนุ่มคนหนึ่งอยูด่ ว้ ย มือขา้ งหนงึ่ มีผ้า

10ชีวิต 10แรงบนั ดาลใจ 123

พันแผลพันนิ้วไว้รอบยังกับนักมวยก่อนจะสวมนวม แต่มักชอบเอามือข้าง
นซ้ี กุ เอาไวใ้ นกระเปา๋ ครชู ติ แนะนำ� ใหผ้ มรจู้ กั วา่ ชอ่ื ไพบลู ย์ บตุ รขนั ทำ� งาน
ท่ีโรงไฟฟา้ เหมือนกัน มหี ัวทางแตง่ เพลงจงึ ได้ให้มาชว่ ยแต่งเพลงใหว้ งหบี
เพลงปากวงน้ี ซึง่ มชี ื่อคณะว่า นฤมติ รบรรเลง พวกลูกวงเรียกเขาว่าคร ู
โรคเรอื้ นเปน็ โรคเก่าแก่ มมี าแตโ่ บราณกาล มคี นเป็นกนั มากเพราะ
เปน็ โรคตติ ตอ่ ลกั ษณะของโรคมกั ปรากฏอาการนา่ รงั เกยี จ เชน่ “หหู นาตาเลอ่ ”
จนท�ำให้เรียกโรคน้ีอีกช่ือหนึ่งว่า โรคหูหนาตาเล่อ จมูกอาจจะยุบแบนลง
หรอื ถงึ ขน้ั โหว่ แขนขามกั จะมแี ผลเปน็ นำ้� เหลอื งเกรอะกรงั หรอื ไหลซมึ ทำ� ให้
คนรอบข้างใกล้ชดิ พากนั หนีหา่ งเพราะกลวั ตดิ โรค

โรคนเี้ กดิ จากเชอ้ื โรคตวั หนงึ่ ในกลมุ่ เดยี วกบั เชอ้ื วณั โรค คอื เชอ้ื ไมโค
แบคทีเรียม เลเปร (Mycobacterium leprae) ขณะท่ีเชื้อวัณโรคคือ ไมโค
แบคทเี รียม ทูเบอร์คูโลซิส (Mycobacterium tuberculosis) โรคเรอ้ื นแบง่
เป็น 2 กลมุ่ ใหญๆ่ คอื กลมุ่ “เช้ือมาก” และกล่มุ “เชือ้ นอ้ ย” กล่มุ เช้อื มากจะ
มีอาการรุนแรงและก�ำเริบข้ึนเป็นคร้ังคราว เรียกว่าอาการ “เห่อ” หรือ
“ปฏกิ ิริยาของโรคเร้ือน” (Leprae Reaction) พยาธสิ ภาพของโรคน้เี กิดจาก
เชื้อโรคเข้าไปท�ำลายปลายประสาทและผิวหนัง ตามปกติปลายประสาทที่
ผวิ หนงั จะมี 3 สว่ น คอื 1) สว่ นรบั ความรสู้ กึ (Sensory fibre) 2) สว่ นควบคมุ
สั่งงานกล้ามเน้ือ (Motor fibre) และ 3) ส่วนควบคุมประสาทอัตโนมัติ

124 10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ

(Autonomic fibre) ทำ� หนา้ ทกี่ ระตนุ้ ตอ่ มเหงอื่ และหลอดเลอื ด เมอ่ื ปลายประสาท
เหล่าน้ถี กู ท�ำลาย โดยเฉพาะสว่ นทหี่ นึง่ จะทำ� ให้สูญเสียความรูส้ กึ ผู้ป่วย
โรคนเี้ มอ่ื ถกู ของรอ้ น หรอื ของมคี มจะไมร่ สู้ กึ รอ้ นหรอื เจบ็ จนท�ำใหเ้ กดิ แผล
ตดิ เชอ้ื มนี ำ้� เหลืองน้�ำหนอง ซงึ่ มักจะพบตามปลายนวิ้ มอื นิ้วเทา้ ขณะทเ่ี มอ่ื
เส้นประสาทอัตโนมัติถูกท�ำลาย จะท�ำให้หลอดเลือดหดแคบลงหรือถึงกับ
ตีบตนั อวยั วะจึงขาดเลอื ดไปเล้ียง ท�ำให้นวิ้ มือนิว้ เท้าหลุดออกไปเป็นข้อๆ

เชอื้ โรคตัวนม้ี ลี กั ษณะเฉพาะคอื ไม่ชอบทร่ี อ้ น จึงมกั ไปอยูต่ ามทเ่ี ย็น
กว่าในร่างกายมนุษย์คือท่ีปลายมือปลายเท้าและที่โพรงจมูก การท�ำลาย
อวัยวะจึงพบท่ีนิ้วมือนิ้วเท้าและที่จมูก โดยน้ิวมือและเท้ากุดท้ังจากการ
ท�ำลายของเชื้อโดยตรงและจากแผลติดเช้ือแทรกซ้อน ส่วนที่จมูกเช้ือ
สามารถท�ำลายกระดูกบริเวณสันจมูกจนท�ำให้สันจมูกยุบ และถ้าเป็นมาก
อาจถงึ ข้ันท�ำให้จมูกโหว่ได้

สมัยโบราณ มีสมุนไพรที่รักษาโรคนี้ได้ คือ น�้ำมนั กะเบา ดงั ปรากฏ
ในตำ� ราสมุนไพรเกา่ แกเ่ ช่นของอนิ เดยี และท่ผี นังกำ� แพงนครธม ก็ปรากฏ
ภาพหินสลักการรักษาโรคเรื้อนด้วยน�้ำมันกะเบา ซึ่งช่วยให้อาการทุเลาลง
ได้ แตม่ กั ไมถ่ งึ ขนั้ หายขาด และอาจไดผ้ ลนอ้ ยในพวกทอี่ ย่ใู นกลมุ่ “เชอื้ มาก”

10ชวี ิต 10แรงบนั ดาลใจ 125

ยาแผนปจั จบุ นั ตวั แรกและใชก้ นั มานานคอื แดปโซน (Dapsone) ซง่ึ
ต้องกินกันนานถึง 6 ปี และได้ผลระดับหน่ึงเท่าน้ัน ในกลุ่มเชื้อมากโดย
เฉพาะเมอ่ื มีอาการกำ� เริบ คอื “เห่อ” จะ “เอาไม่อยู่” มักถึงขนั้ ตอ้ งใช้ยา
สเตยี รอยดช์ ว่ ย แต่มขี อ้ จำ� กัดเพราะยาสเตียรอยดจ์ ะใช้มากและใช้นานเกิน
ไปไม่ได้ เนือ่ งจากจะเกดิ ผลข้างเคียงท่ีรา้ ยแรงต่อร่างกาย เชน่ ท�ำให้เปน็
เบาหวาน ความดันโลหติ สูง ไตเสือ่ ม เป็นต้น

สาเหตหุ ลกั ทย่ี าแดปโซนไดผ้ ลไมด่ นี กั เพราะมฤี ทธเิ์ ปน็ เพยี งยาชะลอ
การแบ่งตวั ของเชอื้ (Bacteriostatic) เท่านน้ั ไม่ใช่ยาฆา่ เชอื้ (Bactericide)
อย่างยารนุ่ หลัง

มยี าท่ีไดผ้ ลดี คอื ไรแฟมปิซนิ (Rifampicin) ซงึ่ มฤี ทธิ์เปน็ “ยาฆ่า
เชือ้ ” ใชไ้ ด้ผลดที ัง้ กบั วณั โรคและโรคเรอื้ น ออกมาเมื่อ พ.ศ. 2524 ปจั จบุ ัน
การรกั ษาใชย้ าผสม 3 ชนิด ซึ่งไดผ้ ลดีและลดระยะเวลารกั ษาลงได้มากจาก
6 ปี เหลือราว 6 เดอื นเทา่ น้นั ท�ำให้เรากำ� ลงั จะเอาชนะโรคน้ีได้ เพราะแม้
กับกลมุ่ ทีม่ เี ชือ้ มาก หรอื กรณีอาการกำ� เรบิ ก็มกั จะ “เอาอย”ู่ แตกตา่ งจาก
วัณโรคทแี่ มม้ ียาดกี วา่ แต่กอ่ นมาก แต่กท็ ำ� ทา่ จะเอาไม่อยู่ โดยเฉพาะเมื่อมี
การแพร่ระบาดของโรคเอดส์ท�ำให้คนทั่วไปโดยเฉพาะผู้ติดเชื้อเอดส์ เป็น
วัณโรคกันมากข้ึน และเกดิ เช้ือโรคด้อื ยามากข้นึ

126 10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ

ทงั้ วณั โรคและโรคเรอ้ื นตดิ ตอ่ กนั ทาง “ฝนุ่ ละอองฝอย” (Droplet) โดย
วณั โรคจะออกมาจากปอดโดยการไอหรอื จาม สว่ นโรคเรอ้ื นมกั ออกจากเยอ่ื
บุโพรงจมูกซ่ึงมเี ชือ้ ไปอออย่มู าก วัณโรคจะติดง่ายกว่า ขณะที่โรคเรื้อนจะ
ตดิ ตอ่ ยากกวา่ มาก สาเหตุของความแตกต่างเกิดจากปัจจยั 2 ประการ คอื
1) เชือ้ วณั โรคมีการแบง่ ตวั เพ่มิ จ�ำนวนเรว็ กว่ามาก รอบหนึ่งราว 24 ช่ัวโมง
เทา่ นน้ั แตเ่ ชอ้ื โรคเรื้อนตอ้ งใช้เวลาถงึ 10 วนั ปรมิ าณเช้ือทจี่ ะแพรร่ ะบาด
ไดจ้ ึงนอ้ ยกวา่ กนั มาก 2) วัณโรคติดไดท้ ุกคน ขณะท่ีโรคเรอ้ื น โดยเฉพาะ
กล่มุ “เชอ้ื มาก” จะตดิ ไดเ้ ฉพาะคนท่มี คี วามต้านทานหรอื ภมู คิ ุ้มกันต่อเชื้อ
นีต้ ่ำ� ซง่ึ ในประชากรท่ัวไปมเี พียงรอ้ ยละ 3 เทา่ นั้น วัณโรคจงึ ตดิ งา่ ย ขณะ
ที่โรคเรอื้ นจะตดิ ตอ่ ไดม้ กั ตอ้ งอยคู่ ลกุ คลรี ว่ มกนั อยา่ งใกลช้ ดิ (Close intimate
contact) เป็นเวลาถึง 3 เดอื น

ส�ำหรับ ครูไพบูลย์ พจิ ารณาจากภาพถา่ ยซึ่งปรากฏอาการของโรค
ครูไพบลู ยน์ า่ จะโชครา้ ยทเ่ี ปน็ โรคเรอื้ นชนดิ เชอื้ มาก ในยคุ ทยี่ งั ไมม่ ยี าดอี อก
มารกั ษา เพราะครูไพบลู ย์เสียชวี ิตไปตงั้ แต่ พ.ศ. 2515 ขณะทย่ี าท่ีไดผ้ ลดี
คอื ไรแฟมปซิ นิ เพง่ิ ออกมาเมอื่ ปี พ.ศ. 2524 ทำ� ใหป้ รากฏอาการทางผวิ หนงั
ลักษณะ “หูหนาตาเล่อ” มีแผลติดเชื้อที่มือจนสูญเสียน้ิวไปบางส่วน ข้อ
ส�ำคัญคืออาการปวดที่อาจรุนแรงมาก เพราะเช้ือที่กัดกินเข้าไปถึงปลาย
ประสาทอตั โนมัติเป็นผลให้หลอดเลือดตบี ตนั ปลายมือ-เท้า ขาดเลอื ดไป
เลี้ยง ซึ่งนอกจากจะท�ำให้บางส่วนของน้ิวหลุดขาดไป แล้วยังท�ำให้เกิด

10ชีวิต 10แรงบนั ดาลใจ 127

อาการปวดไดม้ าก ตามประวตั ิการปว่ ยของครูไพบลู ย์นัน้ “หากโรคกำ� เรบิ
ในฤดหู นาวจะเจบ็ ปวดตามขอ้ ถงึ กบั ชกั กระตกุ ครางโอยๆ ตอ้ งหามสง่ หมอ”
อาการปวดประกอบกับความทกุ ขจ์ ากโรคที่ “สงั คมรงั เกียจ” นา่ จะเปน็ เหตุ
ทำ� ให้ครูไพบลู ยต์ ้องหันไปพง่ึ ยาฝน่ิ ซ่ึงมีฤทธ์ิแก้ปวดท่ีแรงท่ีสุดในบรรดา
ยาแก้ปวดทงั้ หลายท่มี อี ยูแ่ ละยังมีฤทธทิ์ ำ� ให้ “เคล้ิมฝนั ” พาใหผ้ ้เู สพพน้ ไป
จากความทุกข์ทรมานทั้งจากความเจ็บปวดและความทุกข์ใจได้เป็นระยะๆ
ปญั หาของฝน่ิ กค็ อื มนั ชว่ ยแกป้ ญั หาไดเ้ พยี งชวั่ คราว ผเู้ สพจงึ ตอ้ ง “พงึ่ ยา”
และในท่ีสุดก็ตกเป็นทาสของมัน เพราะขาดมันไม่ได้ ซ�้ำร้ายอาจต้องเพ่ิม
ขนาดและความถ่ีในการเสพด้วย ในทส่ี ุดกอ็ าจต้องไปพึ่ง “ยา” ที่มีฤทธแ์ิ รง
ยิ่งกวา่ ฝนิ่ กค็ ือ เฮโรอนี ซึง่ เปน็ “อนุพนั ธ์” ของฝ่นิ ท่ีมีฤทธิ์แรงกวา่ ฝิ่นนบั
สบิ นบั รอ้ ยเท่า ทำ� ให้ “หลดุ พน้ ” ไปจากความเจ็บปวดและทกุ ข์ทรมานได้
ชะงัดข้นึ แต่ก็ตอ้ งตกเปน็ ทาสของมันรนุ แรงขึ้นเปน็ เงาตามตัว

การทตี่ อ้ งหลีกเร้นหลบกายไปจากสงั คม ท�ำใหเ้ กดิ การเกบ็ กด และ
ครูไพบูลย์ก็มีประวัติหันไปหาความสุขจากส่ิงเสพติด ท้ังบุหร่ี เหล้า และ
กัญชา ดีท่ตี อ่ มาเลกิ บุหรแ่ี ละแมแ้ ต่ เฮโรอีน กเ็ ลกิ ได้

ตามประวัติ ครูไพบูลย์ เปน็ “นกั ส”ู้ ดังปรากฏวา่ เมอ่ื สมัยเรียนชัน้
มธั ยมกเ็ ปน็ นกั กฬี าตอ่ ยมวยจนไดเ้ ปน็ แชมปม์ วยนกั เรยี น และชวี ติ กป็ ระสบ
ความสำ� เรจ็ รวดเรว็ พอสมควร แมจ้ ะกำ� พรา้ พอ่ ตง้ั แตเ่ มอื่ อายไุ ดแ้ ค่ 10 ขวบ

128 10ชวี ติ 10แรงบันดาลใจ

“ครไู พบูลย์ เปน็ “นกั สู”้

ดงั ปรากฏวา่ เม่ือสมยั เรียน
ชน้ั มธั ยม ก็เปน็ นักกฬี าตอ่ ยมวย

จนไดเ้ ปน็ แชมปม์ วยนกั เรียน
และชีวติ ก็ประสบความสำ� เร็จรวดเร็ว
พอสมควร แมจ้ ะก�ำพร้าพอ่ ต้งั แต่เมอ่ื

อายุไดแ้ ค่ 10 ขวบ

”

10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ 129

แต่ก็มีญาติอุปการะและสามารถแสดงความเป็นอัจฉริยะโดยหาเงินก้อนโต
พอสมควรไดต้ ั้งแตย่ งั หนมุ่ แตเ่ พราะโรคร้าย ที่เวลาน้ันไม่มที างรักษาหาย
ซ้�ำยังปรากฏอาการจนเป็นที่รังเกียจแก่สังคม ท�ำให้ครูไพบูลย์ต้องปกปิด
“ปมดอ้ ย” และในทสี่ ุดต้องเรน้ กายซอ่ นตัวจากสังคม แมต้ ่อมาวงการแพทย์
จะทราบว่า โรคน้ีติดต่อยาก แต่สมัยนั้นผู้คนก็ยังเชื่อว่าติดต่อง่าย และ
นา่ กลวั มาก แนน่ อนวา่ ในวยั หนมุ่ ครูไพบลู ยย์ อ่ มตอ้ งตาตอ้ งใจกบั หญงิ สาว
หลายคน แต่ใครเลา่ เขาจะกลา้ มารกั มารว่ มชวี ติ ดว้ ย แมจ้ ะมคี วามสามารถ
สูง มีชอ่ื เสียง และหาเงนิ ไดม้ าก แต่ดงั ท่หี ลายคนเลา่ ไวว้ า่ “เงินหาไดเ้ ทา่ ไร
ก็ตอ้ งหมดไปกบั การรกั ษาตัว”

จากการสอบถามนายแพทย์ธีระ รามสูต ผู้เชี่ยวชาญเรื่องโรคเรื้อน
ทง้ั ของไทยและขององคก์ ารอนามยั โลก นายแพทยธ์ รี ะ ไมเ่ คยมโี อกาสดแู ล
รักษาครูไพบูลย์เลย แสดงว่าแม้สมัยนั้นประเทศไทยจะมีโครงการควบคุม
ป้องกัน และรักษาโรคเร้ือนเป็นโครงการใหญ่และส�ำคัญโครงการหนึ่งของ
ประเทศ แต่ครูไพบูลย์ก็คงไม่มีโอกาส “เข้าถึง” บริการเหล่าน้ี แต่ไปพ่ึง
บรกิ ารจากภาคเอกชนแทน แนน่ อนวา่ คา่ รกั ษายอ่ มตอ้ งสงู ตามไปดว้ ย

เกยี่ วกบั เรอ่ื งการรกั ษาตวั ของครูไพบลู ยน์ ้ี อาจารยล์ าวณั ย์ โชตามระ
ไดเ้ ขยี นเลา่ เหตกุ ารณเ์ มอ่ื พบกนั คราวหนงึ่ ไวว้ า่ “คณุ บอกดฉิ นั วา่ ไมไ่ ดร้ กั ษา
เพราะไม่มีเงิน การรักษาท่ีลุ่มๆ ดอนๆ เพราะการเงินที่ไม่ตายตัว ท�ำให้

130 10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ

สภาพการเจ็บป่วยเป็นไปดังท่ีเห็นนนั้ คุณคงนกึ ออกว่า ดิฉันไดถ้ ามคณุ ว่า
จะขดั ข้องไหม ถ้าหากจะสง่ คุณไปยงั สถานบำ� บัดโรคนี้โดยเฉพาะ และคณุ
ได้ตอบว่าไม่มีข้อขัดข้องเลย น่ีคือการเริ่มต้นรักษาตัว... ดิฉันเคยพาคุณ
อ.ไชยบวรศลิ ป์ ไปเยย่ี มคณุ เพอื่ เปน็ กำ� ลงั ใจวา่ โรคของคณุ นน้ั ไม่ใชว่ า่ เหลอื
ทแี่ พทยจ์ ะเยยี วยาได้ ซงึ่ ตอ้ งการเวลาราว 3-4 ปี เทา่ นน้ั ......” อ.ไชยวรศลิ ป์
เปน็ นกั เขยี นสตรแี นวสะทอ้ นชวี ติ สาวเหนอื มนี วนยิ ายทม่ี ชี อ่ื หลายเรอ่ื ง เชน่
ริมฝั่งแม่ระมิงค์ แม่สายสะอื้น อ. หรือ อ�ำพัน ไชยวรศิลป์ ก็ป่วยด้วย
โรคเรือ้ นและสามารถรับการรกั ษาจนหายได้

นอกจากนนั้ ในสมยั ทร่ี ะบบลขิ สทิ ธย์ิ งั ไม่ใหค้ วามเปน็ ธรรมแกน่ กั แตง่
เพลงอย่างครูไพบูลย์ รายได้ท่ีแม้จะนับว่ามากในแต่ละครั้ง แต่ความจริง
แลว้ ก็ไมม่ ากเทา่ ทคี่ วร และไมม่ หี ลกั ประกนั ความมนั่ คงของรายไดด้ ว้ ย ชวี ติ
ท่ีต้องผูกพันกับความนิยมของประชาชน จึงเป็นชีวิตที่ผกผันได้ง่าย ชีวิต
ของครูไพบูลย์จงึ ตกตำ�่ เป็นช่วงๆ เชน่ สมัยท่ีแมต่ าย เมอ่ื วนั ท่ี 30 เมษายน
พ.ศ. 2508 ตอ้ งเกบ็ ศพไวจ้ นถงึ วนั ท่ี 5 มถิ นุ ายน จงึ ไดเ้ ผา ครมู งคล อมาตยกลุ
เลา่ ไวใ้ นหนงั สอื งานศพของครไู พบลู ยว์ า่ “ผม (มงคล) และเพอื่ นฝงู อกี 2-3 คน
ไดไ้ ปทบ่ี า้ นปทมุ ธานี พบไพบลู ยน์ ง่ั ซมึ ทำ� อะไรไมถ่ กู เขาจะเผาศพมารดาของเขา
ในวันนนั้ ผมไม่ยอม ไพบลู ยบ์ อกว่า ‘ผมทำ� อะไรไม่ถูก ไม่มเี งิน กอ็ ยากจะ
ทำ� ใหเ้ สรจ็ สน้ิ ไป’ ผมจงึ ใหเ้ กบ็ ศพไวก้ อ่ น เรอ่ื งเงนิ ไมต่ อ้ งหว่ ง ผมจะหาใหเ้ อง”

10ชีวิต 10แรงบนั ดาลใจ 131

หลงั จากนนั้ มงคล อมาตยกลุ นำ� วงดนตรไี ปแสดงทโ่ี รงภาพยนตรศ์ รยี า่ น
ไดเ้ งนิ 8,000 บาท โดยขอมาจากเจ้าของโรงหนงั ก่อน นำ� มาให้ครูไพบลู ย์
ไดจ้ ดั งานศพแม่

เบญจมนิ ทร์ หรอื ชื่อจริงคือ ตุ้มทอง โชคชนะ นักรอ้ งและนกั แต่ง
เพลงเพ่ือนรักคนหนง่ึ ของครูไพบูลย์เลา่ ว่า ทกุ ครงั้ ท่ีไปเย่ยี มครูไพบลู ย์ จะ
หาจงั หวะลากลบั ขณะกำ� ลงั คยุ กนั อยา่ งเพลดิ เพลนิ เพราะ “แทบทกุ ครงั้ เมอ่ื
คณุ ก�ำลงั เพลิดเพลนิ ผมมกั จะลาจากคุณทันที ท�ำไมถึงเปน็ เช่นน้ัน เพราะ
ผมตอ้ งการไปทัง้ ๆ ที่คณุ ก�ำลังมีความสขุ คณุ จะไดล้ ืมความทกุ ข์ท่เี กาะกนิ
คณุ อยู่ในรา่ งกายและจติ ใจ คณุ ไมร่ หู้ รอกวา่ เมอ่ื ผมเดนิ ออกจากบา้ นหลงั
นอ้ ยของคณุ ทป่ี ทมุ วนั ทกุ ครงั้ ผมมกั จะมายนื นง่ิ โดดเดยี่ วและรำ� พงึ .....ทำ� ไม
หนอ คนท่มี สี มองในเชงิ กลอนอนั ยอดเย่ียมอย่างคณุ พระเจา้ จึงรงั แกดว้ ย
ใหท้ ง้ั ความสมหวงั และผิดหวังรา้ ยกาจเช่นนี้? ”

ยังโชคดี ที่ครูไพบูลย์ ยังมีเพ่ือนที่รักและคอยช่วยเหลือเป็นระยะๆ
เช่น เมอ่ื ช่วยหาเงินเผาศพแม่ใหแ้ ล้ว ครมู งคล ยงั ชวนให้ครูไพบลู ยอ์ อกไป
“สโู้ ลก” โดยใหร้ ว่ มเดนิ สายไปกบั รถวงดนตรจี ฬุ ารตั น์ โดยมเี บย้ี เลยี้ งใหด้ ว้ ย
ท�ำให้ครูไพบูลย์กลับมาแต่งเพลงได้อีก และได้สร้างเพลงดีๆ ออกมาอีก
มากมาย

132 10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ

เมอื่ ติดฝิน่ และเฮโรอีน เพื่อน คือ “บงั เละ” (ด�ำริ ประเสรฐิ สกุล) กพ็ า
ไปอดทีว่ ัดถ�้ำกระบอก เม่ือปี พ.ศ. 2502 จนเลิกได้

ความรงั เกยี จของผคู้ น เกดิ ขน้ึ แมแ้ ตก่ บั นกั รอ้ งทค่ี รไู พบลู ยแ์ ตง่ เพลงให้
คอื นรศิ อารยี ์ ซง่ึ รอ้ งเพลงทค่ี รูไพบลู ยแ์ ตง่ ใหร้ าว 15 เพลง เชน่ กลนิ่ เหลา้
แม้พ่ีจะข้ีเมา เพลงนี้อุทิศให้เธอ นริศควรจะได้ร้องเพลงของครูไพบูลย์
มากกวา่ นมี้ าก เพราะครูไพบูลย์ “กช็ อบเสยี งของผมนะ บอกวา่ เปน็ เสยี ง
ไทยๆ ดี ร้องไทยเดิมได้ ร้องไทยสากลก็ได้” แตส่ าเหตทุ ่ีนริศรอ้ งเพลงของ
ครูไพบลู ยเ์ พยี งเทา่ นน้ั นรศิ เองเลา่ วา่ “ความเปน็ เดก็ ของเราเลยกลวั ตดิ โรค
ไม่กลา้ ไปหา เรยี กให้ไปต่อเพลงก็ไมไ่ ป ตอนนัน้ แกเป็นหนักมาก ไม่ได้ร้อง
ตอ่ เพราะผมปอด กลวั เวลาตอ่ เพลงแกเอามอื เคาะ มอื กอ็ ยา่ งน้ี(ทำ� ทา่ มอื หงกิ )
เปน็ ความคิดของผมเอง เลยไมไ่ ด้รอ้ งเพลงดๆี อกี เสียดายเหมือนกนั ”

ครูไพบูลย์ มคี วามรักต้ังแตว่ ยั หน่มุ อุไรพรรณ ววิ ธิ สิริ ซง่ึ “เปน็ คน
สวย” และมคี วามสามารถสูง เป็นเจ้าของละครคณะสิรวิ ธิ ทัง้ คู่ท�ำงานร่วม
กัน เช่น ครูไพบลู ยเ์ ขียนบทละครเรื่อง “พรหมทัณฑ”์ ใชน้ ามปากกาว่า
“ศรบี รู พ”์ ใหค้ ณะละครสริ วิ ธิ เลน่ และยงั มเี พลงหลายเพลงทม่ี ชี อ่ื วา่ อไุ รพรรณ
แต่ง แต่เชื่อว่าครูไพบูลย์มีส่วนในการแต่งหรือ แก้-เกลา ให้ ท้ังคู่รักกัน
ตง้ั แตค่ รูไพบลู ยย์ งั ไมป่ รากฏอาการโรคเรอ้ื น และแมป้ รากฏอาการแลว้ อไุ ร
พรรณก็ยังไปขลุกอยู่บ้านครูไพบูลย์สัปดาห์ละ 1-2 วัน โดยไม่มีอาการ

10ชีวิต 10แรงบันดาลใจ 133

รงั เกยี จ หรอื ตตี วั ออกหา่ ง มาท�ำงานดา้ นบทละครวทิ ยดุ ว้ ยกนั พรอ้ มทง้ั น�ำ
อาหารมารับประทานด้วยกันที่กระท่อมหลังน้อยของไพบูลย์ท่ีปทุมวัน แต่
รกั ของทง้ั คกู่ เ็ ปน็ เพยี งความรกั ท่ีไมส่ มหวงั เพราะฝา่ ยหญงิ รอใหค้ รูไพบลู ย์
หายปว่ ย แตย่ าและการรกั ษาสมยั นน้ั ก็ไมส่ ามารถทำ� ใหค้ วามหวงั นเี้ ปน็ จรงิ
ได้ และอไุ รพรรณกค็ รองโสดไปจนเสยี ชีวติ ด้วยโรคชรา เม่อื อายไุ ด้ 70 ปี
ชว่ งหลังอไุ รพรรณ ขาดการติดตอ่ กบั ครูไพบูลย์ไปนาน แต่ความรัก
และ “คำ� สญั ญา” คงไมจ่ างหายไป เมอื่ ทราบขา่ วการแตง่ งานของครูไพบลู ย์
จงึ มปี ฏกิ ิริยารุนแรง ดงั นคร ถนอมทรัพย์ หรือ “กงุ กาดนิ ” นักร้องนักแตง่
เพลงผเู้ คยดำ� รงตำ� แหนง่ นายกสมาคมนกั แตง่ เพลงแหง่ ประเทศไทย เลา่ วา่
“ตอ่ มาครูไพบลู ยแ์ ตง่ งานกบั ดวงเดอื น เมอื่ ปี 2512 คณุ อไุ รพรรณโกรธมาก
เสียความรู้สึกรุนแรง เพราะในชีวิตของผู้หญิงคนหนึ่ง อุทิศชีวิตให้กับครู
ไพบูลย์ เปน็ สาวแก่ ไมแ่ ต่งงานจนกระทงั่ เสยี ชีวติ ” และในงานพระราชทาน
เพลิงศพครูไพบูลย์ทว่ี ดั เทพศริ นิ ทราวาท เมอ่ื วนั ท่ี 7 ธันวาคม พ.ศ. 2515
ไมม่ ใี ครเหน็ แมแ้ ตเ่ งาของอไุ รพรรณ เรยี กวา่ “โกรธชนดิ ผไี มเ่ ผา เงาไมเ่ หยยี บ”

เกอื บตลอดชวี ติ แมจ้ ะหาเงนิ ไดค้ อ่ นขา้ งมาก ครูไพบลู ยก์ ต็ อ้ งอาศยั
อยบู่ ้านแม่ท่ีปทุมธานี และบา้ นอาทปี่ ทมุ วนั ความฝันทีจ่ ะมีบ้านของตวั เอง
คงเหมือนคนทั่วไป แต่ครูไพบูลย์แปลความฝันเป็นวรรณกรรมอันงดงาม
บรรเจิด คือ เพลงรงั รักในจนิ ตนาการ

134 10ชีวิต 10แรงบนั ดาลใจ

พีฝ่ นั จะสรา้ งรังรกั สกั หนึง่ หลงั
ณ รมิ ฝง่ั เจ้าพระยาอยอู่ าศัย
แมฝ้ นั ของพี่ไม่เกิดมอี ันเป็นไป
สองชีวีเราคงได้ร่วมเสนห่ า
รังรักในจินตนาการ
วิมานรกั อนั บรรเจิดจ้า
ริมหนา้ ตา่ งปลูกซมุ้ ลัดดา
หอ้ งนอนสฟี า้ ตดิ ม่านชมพู
ความรักเปน็ มนต์ดลใจ
ฝนั ไป พลงั ใจต่อสู้
คอยพี่หนอ่ ยเถิดนะโฉมตรู
ไมน่ านจะรู้ วา่ รังรักอยแู่ หง่ ใด
รงั รักริมฝัง่ น�้ำเจ้าพระยา
สุขตา ฝังตรึงซ้ึงอยู่ในใจ
แมค้ วามฝันพ่ีเปน็ จรงิ ได้
พีจ่ ะใหช้ อื่ ว่ารังรักอนุสรณ์
ความฝนั เปน็ จริงวนั ใด
หัวใจพ่คี งจะบนิ วอ่ น
คอยพ่ีอกี ไมช่ า้ บงั อร
แมใ้ จไมร่ ้อน แน่นอนเราไดส้ ุขสันต์

10ชีวติ 10แรงบันดาลใจ 135

เพลงน้ีแต่งต้ังแต่ พ.ศ. 2503 ฝันเป็นจริงเอาเมื่อบั้นปลายสุดของ
ชวี ิต ครูไพบูลย์มบี ้านที่หมู่บ้านจัดสรรย่านวิภาวดรี ังสิต เมอ่ื พ.ศ. 2515
และเข้าอยู่ได้ไมก่ ่เี ดือนกเ็ สยี ชีวิต

ช่วงปลายชีวติ อาการของโรคน่าจะสงบไปมาก ในทส่ี ุดครูไพบูลย์ก็
มีหญิงสาวสวยตกลงปลงใจมาเป็นภรรยา คือ คุณดวงเดือน ดุษณีย์วงศ์
ตามประวตั ิท้ังคพู่ บกนั โดยการชักนำ� ของไสล ไกรเลศิ เพ่อื นรุ่นพซี่ ง่ึ แกก่ ว่า
ครูไพบูลย์ 4 ปี ได้พาดวงเดือนไปพบ “ป๋าไพบูลย์” เป็นคร้ังแรก เม่ือปี
พ.ศ. 2511 แตท่ งั้ คกู่ อ็ ย่กู ันไม่นานนกั เพราะ
ครูไพบลู ยจ์ ากโลกนี้ไปเมอื่ วนั ที่ 29 สงิ หาคม
พ.ศ. 2515 รวมอายไุ ด้ 54 ปี ดวงเดือนไม่ได้
จดทะเบียนสมรสกับครูไพบูลย์ ทรัพย์สมบัติ
ทั้งหมดคือลิขสิทธิ์เพลงจ�ำนวนมากมายท่ีครู
ไพบูลย์สร้างไว้ จึงแทบไม่ตกถึงดวงเดือนเลย
แตไ่ ปไดแ้ ก่ ฉกาจ บุตรขัน น้องชายคนเลก็ ของ
ครูไพบลู ย์ บน้ั ปลายชวี ติ ดวงเดอื นไดก้ ลบั ไปอยู่
ที่อำ� เภอสงู เมน่ จังหวดั แพร่

เมอื่ ดวงเดอื นพบกบั ครูไพบลู ยน์ น้ั เธออายุ
ได้ 34 ปแี ลว้ เปน็ แมร่ า้ งมานานปี มลี กู ตดิ คนหนงึ่

136 10ชวี ิต 10แรงบนั ดาลใจ

ชื่ออ้อย ฝากยายเล้ียงไว้ท่ีเมืองแพร่ ดวงเดือนเข้ากรุงเทพฯ มาเป็นครู
โรงเรยี นราษฎรเ์ ลก็ ๆ แหง่ หนงึ่ แลว้ ไปอบรมวชิ าดนตรศี กึ ษาทค่ี รุ สุ ภา จงึ ได้
เปน็ ศษิ ยค์ รูไสล ไกรเลศิ ไดช้ ว่ ยงานเปน็ เสมยี นใหค้ รูไสล และเรม่ิ หดั แตง่ เพลง
จนไดพ้ บครูไพบูลย์ ช่วยงานกนั จนถูกอัธยาศัยและได้แตง่ งานกนั ในทสี่ ุด

หนังสอื พิมพ์ไทยรัฐ ฉบับวนั ท่ี 30 สิงหาคม พ.ศ. 2518 และฉบับ
วนั ตอ่ มา ไดล้ งขา่ วมรณกรรมของครูไพบลู ยว์ า่ เสยี ชวี ติ เมอื่ “ เวลา 13.30 น.
ระหว่างผ่าตัดโรคกระเพาะอาหารเป็นแผล ท่ีโรงพยาบาลเปาโล มีนาง
ดวงเดือน ดษุ ณยี ว์ งศ์ ภรยิ าทีย่ ังไมไ่ ด้จดทะเบยี นคอยเฝา้ ดูแล ..... ในชวี ิต
แตง่ เพลงประมาณ 1,000 เพลง ในจ�ำนวนน้ี 6 เพลง ได้รับพระราชทาน
แผ่นเสยี งทองค�ำจากในหลวง”

เพลงสดุ ท้ายทีแ่ ต่งคือเพลง “วนั นวี้ ันหน้า”

“พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมพลฑิฆัมพร (องค์ชายกลาง)
รับสง่ั ให้ตั้งศพทีว่ ัดเทพศิรินทร์ เพอื่ เปน็ เกยี รตแิ ก่วงศ์ตระกูล”

สาเหตกุ ารเสยี ชวี ิตของครูไพบูลย์ นา่ จะมี 2 ประการหลกั เร่ืองแรก
คือ การกินยาซองแก้ปวดชนิดหน่ึงเป็นประจ�ำ ยาดังกล่าวมีส่วนผสมของ

10ชีวิต 10แรงบนั ดาลใจ 137

แอสไพรนิ ซง่ึ กดั กะเพาะ ทำ� ใหเ้ ลอื ดออกในกระเพาะ ประกอบกบั เรอ่ื งทส่ี อง
คือ หลังจากประสบความส�ำเร็จอย่างสูงสุดในชีวิตจากเพลงในภาพยนตร์
มนต์รักลกู ทุง่ ซ่งึ ทำ� สถติ ิถล่มทลาย ฉายอยู่ที่โรงหนงั โคลีเซียมถึง 6 เดือน
ท�ำใหง้ านประดังประเดเขา้ มามากมาย จนต้องเรง่ งานอย่างหามรุ่งหามค่�ำ
ทำ� ให้กินขา้ วผดิ เวลาเปน็ ประจ�ำ และนา่ จะมีความเครยี ดอยไู่ มน่ อ้ ยดว้ ย

ครูไพบลู ย์ เลอื ดออกในกระเพาะจนตอ้ งเขา้ นอนในโรงพยาบาลถงึ 15
วนั เม่อื วนั ที่ 27 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2511 และคร้งั สดุ ท้ายเข้าโรงพยาบาล
เมอื่ วนั เสารท์ ่ี26 สงิ หาคม พ.ศ.2515 เลอื ดออกมากจนตอ้ งใหเ้ ลอื ดมากมาย
แตก่ ็ไมส่ ามารถชว่ ยชวี ติ ไวไ้ ด้ และจากโลกน้ีไปเมอื่ วนั องั คารท่ี 29 สงิ หาคม

ดวงเดือน ดษุ ณียวงศ์ เขยี นกลอนอาลัยสามีไวว้ า่
เมยี จ๋า
เสยี งแผว่ แผ่วเรยี กหาว่าเมียจา๋
มองดูหน้าผวั รกั ชกั ใจหาย
ในแววตานั้นบ่งสง่ ประกาย
หว่ งมวิ ายจติ จอดยอดชวี ี
บนเตียงไขเ้ ขารอหมอใหเ้ ลือด

138 10ชีวิต 10แรงบันดาลใจ

หนา้ ขาวเผอื ดดว้ ยแผลจงึ แปรสี
เสน้ เลอื ดใหญ่ในกระเพาะเปราะพอดี
เหตฉุ ะนีแ้ หละหนาผ่าตดั พลนั
เติมเลอื ดไปเท่าไหร่ไหลออกหมด
โอร้ นั ทดวโิ ยคใจโศกศลั ย์
ได้แต่ส่งตาสองจ้องมองกนั
แววตาน้นั หว่ งเมียเสยี เหลือใจ
เพียงคำ� เดียว “เมียจ๋า...” ผวาอก
พาวิตกอกสน่ั หววิ หว่ันไหว
“ปจู่ ๋าปู่ เลอื ดเหลอื เฟอื ” เพอื่ ปลอบใจ
“จันทรเ์ จา้ ” ใหเ้ ลือด “ปู”่ ทุกผู้คน
คุณวิเชียร วรี ะโชติ ช่วยโจษขาน
บริวารกองถา่ ยหนัง ทัง้ ลุงผล
ชว่ ยชีวติ อทุ ิศเลอื ดหลัง่ กมล
ต้ืนตนั จนเหลือย�ำ้ คำ� ขอบคุณ
เสยี ง “เมียจา๋ ...” ยังแวว่ แผว่ ในหู
ปจู่ ๋าปู่เคยแนบแอบตักหนนุ
ได้ประจักษว์ ันเมตตาเกอ้ื การณุ ย์
มาสิ้นบุญเสยี แลว้ โอ้แกว้ เอย.

10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ 139

ชวี ติ ของครูไพบลู ย์ บตุ รขนั มเี รอ่ื งนา่ เรยี นรมู้ ากมาย ครูไพบลู ย์ เกดิ
ในครอบครวั ยากจนในชนบท พ่อตายเมื่ออายุไดเ้ พยี งสิบขวบ แตโ่ ชคดที ม่ี ี
ญาติให้ความอุปการะพาเข้ามาอยู่ในกรุงเทพฯ และได้เรียนหนังสือจนจบ
ชน้ั มัธยมปลาย คอื มธั ยม 8 สมัยนน้ั จบแล้วก็ได้เปน็ ครเู ลย ตอ่ มาก็ไดเ้ ป็น
เจา้ หนา้ ท่ีโรงไฟฟา้ สามเสน และเรมิ่ หนั เหมาเอาดที างดนตรี แตแ่ ลว้ โรครา้ ย
ก็เริ่มคุกคาม และบ่อนท�ำลายท้ังร่างกายและจิตใจ ก่อให้เกิดความทุกข์
ทรมานอย่างเร้ือรงั และแสนสาหัสจนจบชีวิตดว้ ยวัยเพียง 54 ปี

น่าสนใจว่า แม้จะต้องทนทุกข์ทรมานจากโรคร้ายจนร่างกายพิการ
บางสว่ น แตค่ รูไพบูลยส์ ามารถสร้างสรรคง์ านประพันธ์เพลงได้ถงึ ประมาณ
พันเพลง โดยเป็นเพลงทม่ี ชี ือ่ เสียงโด่งดงั และมีส่วนส�ำคญั ในการสร้างชือ่
เสยี งให้แกน่ กั รอ้ งจำ� นวนมาก รวมแลว้ กวา่ ร้อยเพลง ผลงานเชน่ นี้นับเป็น
เรอื่ งนา่ ทง่ึ เพราะเพลงแตล่ ะเพลงเสมอื นบทกวบี ทสน้ั ๆ ทจี่ ะตอ้ งสรา้ งความ
ประทบั ใจผฟู้ งั ไดต้ งั้ แตว่ รรคแรก ใหค้ วามหมายอนั สะเทอื นใจ สรา้ งอารมณ์
ให้แกผ่ ู้ฟังไดต้ ลอดจนจบ และยงั ตอ้ งสร้างความด่ืมด่ำ� ประทบั ใจให้ตดิ ตรงึ
และจดจำ� ไดอ้ กี นานๆ การสรา้ งผลงานเพลงใหไ้ ดเ้ ชน่ นแ้ี ตล่ ะเพลงไม่ใชเ่ รอื่ ง
ง่าย การท่ีครูไพบูลย์สามารถสร้างเพลงท่ีให้ความสุขและความประทับใจ
ใหป้ ระชาชนคนไทยไดอ้ ยา่ งยาวนานนบั ไดห้ ลายทศวรรษ จงึ ยอ่ มไม่ใชเ่ รอ่ื ง
บงั เอญิ หากจะตอ้ งเปน็ ทงั้ พรสวรรค์ และฝไี มล้ ายมอื อนั ยอดเยยี่ ม ประกอบ
กับมีวิธีการท�ำงานท่ีเป็นระบบ รวมทั้งจะต้องมีแรงบันดาลใจและพลังใจท่ี

140 10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ

“นา่ สนใจวา่ แม้จะต้อง

ทนทกุ ขท์ รมานจากโรครา้ ย
จนรา่ งกายพิการบางส่วน
แต่ครไู พบูลย์สามารถสร้างสรรค์

งานประพันธ์เพลง
ไดถ้ งึ ประมาณพนั เพลง โดยเป็น

เพลงท่ีมีชือ่ เสยี งโดง่ ดงั
รวมแลว้ กวา่ ร้อยเพลง

”

10ชวี ติ 10แรงบันดาลใจ 141

หนักแน่นเพยี งพอด้วย

ตามประวตั ิ ครไู พบลู ย์ มไิ ดเ้ ขา้ เรยี นในโรงเรยี นดนตรใี ดๆ ครสู อนคนแรก
คอื “แมแ่ กว้ ” หรอื ประวตั ิ โคจรกิ และ “พรานบรู พ”์ หรอื จวงจนั ทน์ จนั ทรคณา
ซง่ึ เปน็ นกั เพลงรุ่นบุกเบิก ยคุ พ.ศ. 2475 ก่อนสงครามโลกครง้ั ท่สี อง

นา่ ยินดีท่ีครูไพบลู ย์ได้ให้สมั ภาษณ์ กุลชาติ เทพหัสดนิ ณ อยุธยา
นกั จัดรายการเพลงช่ือดังในรายการ “เพือ่ นรตั ตกิ าล” เมอ่ื ราว พ.ศ. 2512
เล่าถึงวธิ ีการแตง่ เพลงไว้อย่างนา่ สนใจ เช่น

“พูดถึงเพลง งา่ ยนะ่ มนั ไมง่ ่ายหรอก เพราะวา่ เราตอ้ งใช้อารมณ์ ใช้
ความรู้สึกละเมียดละไม ไม่ว่าสมัยก่อนหรือสมัยนี้ ถ้าจะให้เป็นเพลงที่ดีก็
ยากเทา่ ๆ กนั ใช้ความคิดลกึ ซง้ึ ละเมียดละไม ตอ้ งใช้เวลาครับ จึงไดผ้ ล
งานท่ีดีออกมา” พูดถึงแรงจูงใจให้แต่งเพลง ครูไพบูลย์เล่าถึงสมัยท่ีแต่ง
เพลงในยคุ แรกๆ ว่า

“สมยั น้ันแตง่ ขน้ึ มา เพราะมอี ารมณร์ กั ท่จี ะแต่ง ไมม่ ีใครมาจ้างหรือ
เคย่ี วเขญ็ ใหแ้ ต่งเหมือนสมัยนี้ ชว่ งนั้นมเี วลามาก ถ้ามีอารมณเ์ พลงดีๆ มี
แรงบนั ดาลใจถงึ ขดี สดุ เพลงหนง่ึ กร็ าวๆ สามวนั รวมทง้ั ประดดิ ประดอยดว้ ย”

142 10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ

ถามถึงเพลง “กลน่ิ โคลนสาบควาย” ทีม่ ชี ือ่ เสยี งมาก ครูไพบลู ย์ใช้
เวลานานไหมในการแต่งเพลงนี้ ครูไพบูลยต์ อบว่า

“พอสมควรครบั เราตอ้ งคดิ สำ� นวนเพลงนข้ี น้ึ มา มที บทวนแกไ้ ข มกี าร
เกลาส�ำนวน เพลงนี้ถ้าแต่งพรวดเอาออกใช้จะมีข้อด้อย แต่ถ้าเราอ่านไป
อา่ นมาสกั สบิ เทย่ี ว เราจะพบวา่ ควรปรบั ตรงนนั้ นดิ ตรงนห้ี นอ่ ย ทำ� ใหเ้ พลง
มรี สดขี นึ้ ”

ถามถงึ ถอ้ ยคำ� ศพั ทแ์ สง สำ� นวนท่ีใช้ เพอ่ื ใหไ้ พเราะกนิ ใจ ครูไพบลู ย์
บอกวา่

“เกดิ จากการอา่ นหนงั สือมาก คิดขน้ึ เองน่นี านๆ จะมแี วบข้นึ มาสัก
ที เราอา่ นหนงั สอื ประเภทกวี เชน่ กวขี องทา่ นสนุ ทรภู่ เกดิ อารมณแ์ ยกออก
ไป พวกนิราศต่างๆ ท่านมักแทรกอารมณ์โรแมนติก ให้ความดื่มด�่ำ ข้อ
เปรียบเทียบในนิราศของสุนทรภจู่ ะอิงธรรมชาติอยเู่ รอื่ ยๆ”

หนังสืออยา่ งกามนติ วาสิฏฐี ก็ “เป็น แรงบันดาลใจด้านชีวิต ดา้ น
ความรัก ถอื เปน็ บรรทดั ฐานทเ่ี ราก็เก็บมาเป็นต�ำราเหมอื นกัน”

10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ 143

ถามวา่ บางเพลงเอาวรรณคดมี าเก่ียวบา้ งใชไ่ หม อยา่ งเพลงมนต์รัก
อสูร ครูไพบลู ยต์ อบวา่

“เกิดจากการอ่านหนังสือ โคลงโลกนติ ิ แลว้ มานกึ ถงึ ความนอ้ ยเนือ้
ต่ำ� ใจเกี่ยวกบั รกั ผู้หญงิ แลว้ เขาไม่ค่อยจะรกั อะไรพวกน้ี เลยนกึ วา่ ตวั เรานะ
ตำ�่ ต้อย เปน็ ประเภทอสรู ”

เพลงนมี้ ักกลา่ วถงึ แรง้ ซึ่ง “เสพ สตั ว์ที่มรณงั นฤโทษ”

ครูไพบูลย์ตอบว่า “หมายความวา่ แร้ง ถอื วา่ กนิ สตั วท์ ีเ่ น่าตายแลว้
เรยี กว่าสตั ว์ถอื ศีล ผ้มู ีใจเป็นสาธุชน เรยี กวา่ ใจประเสรฐิ เหมอื นแรง้ ไมก่ ิน
ของเปน็ ของมชี วี ติ ...”

พูดถงึ ความรัก ครูไพบลู ยพ์ ูดถึงสมัยยงั หน่มุ วา่

“ตอนนน้ั เปน็ ธรรมดา ยงั หนุ่มยังแน่น ความรักให้แรงบนั ดาลใจ ไป
รกั ผหู้ ญงิ ทไ่ี หน กใ็ หใ้ นสงิ่ ทด่ี งี าม ไมไ่ ดเ้ ปน็ ไปในทางทำ� ลาย เปน็ สงิ่ บนั ดาลใจ”

ครูไพบลู ยพ์ ูดถึงเพลง “ฝนเดอื นหก” เพลงดังที่ รงุ่ เพชร แหลมสงิ ห์
ขับรอ้ ง ไว้อยา่ งน่าสนใจวา่

144 10ชีวติ 10แรงบนั ดาลใจ

“.....เพลงนผ้ี มคดิ มาเปน็ เวลาหกเดอื น แนวคดิ นะครบั โดยเฉพาะเพลง
น้ี ผู้ท่ีไม่เข้าใจก็วิจารณ์ไปหลายด้าน บางท่านบอกว่าภาษาจะวิบัติกระมัง
เดือนฮกแล้วฝนกต็ ก๊ ทีน่ เี้ จตนารมณข์ องผมคือไปศึกษาทางเพลงเปน็ เวลา
ถึงหกเดือน คอื ภาษาและส�ำเนียงพูดของคนพื้นเมืองทางเหนอื คอื ผมเกบ็
มาจากชาวพจิ ติ ร สโุ ขทยั และพษิ ณโุ ลก เขาพดู เหนอ่ มาเปน็ ทางแบบนคี้ รบั
ผมกเ็ รียนโน้ตสากลมา โน้ตตวั สงู ไปใส่อักษรต่�ำจะเพยี้ นทันที หลักการของ
การแต่งเพลงกม็ อี ยู่ ท�ำไมผมถงึ เขียนแบบน้ี เพราะวา่ เจตนารมณผ์ มอยาก
จะดงึ วฒั นธรรมภาษาพดู เขา้ มามบี ทบาทในการเผยแพร่ใหพ้ นี่ อ้ งภาคตา่ งๆ
ไดเ้ ขา้ ใจวา่ ในประเทศไทยมกี ารพดู หลายสำ� เนยี งภาษา เหนอ่ ไปหลายแบบ”

ครูไพบลู ยแ์ ตง่ ทง้ั คำ� รอ้ งและทำ� นองเพลง ถามวา่ แตง่ ทำ� นองหรอื เนอื้
กอ่ น ครูไพบูลย์ บอกวา่

“เนื้อกับท�ำนองมันสับๆ กันอยู่ ไม่แน่ครับ บางครั้งเขียนเน้ือก่อน
บางคร้ังเขียนทำ� นองก่อน”

ธรรมดาของนักประพันธ์เพลง บางคร้ังก็มี “ติด” คิดไม่ออก ครู
ไพบลู ย์กเ็ ชน่ กัน “เคยติดอยู่เปน็ เวลาอาทติ ยน์ งึ มบี ่อยเสยี ดว้ ย”

ส�ำหรับ เพลงมนต์เมืองเหนือ ซึ่งเป็นเพลงแรกของครูไพบูลย์ท่ีได้

10ชวี ิต 10แรงบันดาลใจ 145

อัดแผ่นเสียง และโด่งดังมานานยังมีคนชอบร้องชอบฟังอยู่จนทุกวันน้ี มี
ประวัติน่าสนใจ เพราะครูไพบูลย์ไม่เคยไปถึง “เมืองเหนือ” จริงๆ อย่าง
เชยี งใหม่ จนกระทงั่ พ.ศ. 2512 กย็ งั ไมเ่ คยไป เพลงนแ้ี ตง่ ตงั้ แต่ พ.ศ. 2492
ครูไพบลู ย์ไปกับวงดนตรถี งึ แคล่ ำ� ปางเท่าน้ัน ครูไพบลู ยเ์ ล่าว่า

“หลงั จากแสดงดนตรที จี่ งั หวดั ลำ� ปาง เสรจ็ แลว้ ก็ไปเทย่ี วเกาะคา มอง
เห็นทิวทัศน์ทางเหนือ ผมเป็นคนภาคกลาง การเห็นภูเขาเมฆหมอกห้วย
ละหานธารนำ้� ตอนเชา้ หมอกลงแลดสู ลวั ไปหมด มนั เรง่ ความรสู้ กึ เปน็ ความ
ต่นื ตาต่ืนใจ ประทับอยู่ในใจ แต่ยงั ไม่ได้นึกจะแตง่ เพลงทนั ที เพียงแต่เก็บ
ภาพไวใ้ นอารมณ์ความรู้สึก สามสีว่ นั ทอ่ี ยลู่ �ำปาง ความประทับใจมากเหลอื
เกนิ เพราะผมมีความใฝฝ่ ันจะไดเ้ หน็ เมืองเหนือ จดุ ส�ำคัญที่สดุ คอื อยากจะ
เห็นเชียงใหม่แล้วไม่ได้ไป ผมยืนอยู่ท่ีสถานีรถไฟล�ำปาง มองไปตาม
ทางรถไฟ คิดว่าเชียงใหม่จะมีรูปร่างเป็นอย่างไร คิดอยู่ตลอดเวลา พอ
กลับมาถึงกรุงเทพฯ ผมลงมือเขียนเลย”

แนน่ อนวา่ วรรคที่วา่ “รมิ ฝ่งั วังน้ำ� คำ่� ลงคงมแี สงจนั ทร์ คืนหนง่ึ คนื
นนั้ พบกนั นอ้ งเอย...สองคน” ความจรงิ แลว้ เปน็ เพยี งจนิ ตนาการ “เปน็ ภาพ
ความนกึ คดิ เพราะไดเ้ หน็ สภาพของผหู้ ญงิ ชาวเมอื งแตง่ ตวั สวยๆ งามๆ นกึ
ไปถึงวา่ ทางเหนอื มแี ม่น้ำ� ปิง ได้ยนิ เขาเลา่ กนั มันเกิดเป็นภาพฝันขึน้ มาว่า
ไปทร่ี มิ ฝง่ั นำ�้ เดอื นหงาย จะสวยแคไ่ หน อนั นเ้ี ปน็ อารมณก์ วี ความจรงิ ไมไ่ ดไ้ ปเว้า

146 10ชวี ติ 10แรงบนั ดาลใจ

วอนสาวอะไรเลย เปน็ อารมณข์ องความเปน็ หนมุ่ เอาตวั เราเขา้ ไปเปน็ ตวั ละคร”

เพลงมนต์เมืองเหนือนี้ มีนักศึกษาปริญญาโททางดนตรีจาก
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒประสานมิตร ได้ศึกษาวิเคราะห์โครงสร้าง
ดนตรีไว้อย่างเป็นระบบ สรุปว่าเพลงนี้แม้เป็นเพลงแรกๆ ของครูไพบูลย์
แต่ถือว่าเป็นเพลงที่ “สมบูรณ์ท้ังโวหารดนตรี โวหารกวี บวกด้วยเนื้อหา
ความคิด มคี วามหมาย รวมเปน็ ความสมบรู ณ์ คลาสสิก ที่คนรุ่นหลังต้อง
ศึกษาเรื่อยไป”

อีกเพลงทค่ี วรจะกลา่ วถึง คือ เพลงคา่ น้ำ� นม ซ่งึ คนไทยจำ� นวนมาก
ยงั ชอบรอ้ ง ดว้ ยความซาบซง้ึ ใจในพระคณุ แมข่ องทกุ คน ลาวณั ย์ โชตามระ
นักเขียนสารคดมี ีชือ่ ได้เขยี นไว้ในนติ ยสารภาพยนตร์โทรทศั น์ ฉบบั ประจ�ำ
เดือนกรกฎาคม 2508 ว่า

“ชีวิตของเขา นอกจากคุณอา-นายเจน บตุ รขนั ผู้อุปการะมาเสมือน
บดิ าแลว้ ก็มแี ม่เทา่ นั้นที่เขารักมากทส่ี ุด เพราะแม่เปน็ บคุ คลเดยี วในชวี ติ ท่ี
เขารกั มากเหลอื เกนิ รกั อยา่ งสดุ ใจ แมไ่ มเ่ คยรงั เกยี จเลยแมแ้ ตน่ อ้ ย ตอ่ โรค
รา้ ยอนั บงั เกดิ ขนึ้ แกล่ กู ชายคนโต แมใ้ นขณะท่ีโรครา้ ยกำ� ลงั คกุ คามเขาอยา่ ง
รนุ แรง แมก่ เ็ ฝา้ ดแู ลปรนนบิ ตั พิ ยาบาลโดยไมม่ คี วามรงั เกยี จกลวั เลยแมแ้ ต่
นอ้ ย ทั้งๆ ท่ีโรคท่เี ขาเปน็ นัน้ เป็นโรคร้ายท่ีตดิ ต่อกนั ไดง้ า่ ย”

10ชวี ิต 10แรงบนั ดาลใจ 147

วฒั น์ วรรลยางกรู เขียนถงึ เรอื่ งน้ีไวว้ า่
“ภาพชวี ติ ทมี่ ิใชฉ่ ากภาพยนตรค์ อื ภาพแมพ่ รอ้ มคอยดแู ลลกู ชายวยั
หนุ่มซงึ่ ป่วยดว้ ยโรคเรอื้ น ผวิ กาย มอื ไมห้ ลายสว่ นมีนำ�้ เหลืองเนา่ เฟอะ ใน
ยคุ ท่ีโรคนย้ี งั ไม่มยี ารักษาให้หายขาดได้ ใครๆ ยอ่ มหวาดกลวั และรังเกยี จท่ี
จะเข้าใกล้

ผิวหนงั ทเี่ น่าเป่อื ยเกรอะกรัง หากนอนบนฟกู หรือเสอื่ ธรรมดา
แผลฉ่�ำหนองน้�ำเหลืองปนเลือดย่อมติดกับที่นอนให้ต้องเจ็บปวด
ทรมาน
คนปว่ ยดว้ ยโรคเร้อื นจึงตอ้ งใชใ้ บตองรองนอน เพื่อไม่ใหแ้ ผลเกรอะ
กรงั ติดท่ีนอน
จะมีใครเลา่ ทค่ี อยไปตดั ใบตองมาใหร้ องนอน และคอยเปลย่ี นใบตอง
ที่เขรอะด้วยน�ำ้ เลอื ดน�ำ้ หนองให้แมเ่ พียงคนเดยี วเทา่ นน้ั
แมท่ เ่ี คยอมุ้ ชลู กู ตง้ั แตย่ งั นอนแบเบาะ และแมเ้ มอ่ื ลกู โตเปน็ หนมุ่ แลว้
มามีอันเจบ็ ป่วยสงั คมรังเกยี จ
เหลือแม.่ ...แมเ่ พียงคนเดยี วท่ีไม่เคยรงั เกยี จลูกไปตามกระแสสงั คม
ลูกจะยังเป็นทารก หรือลูกโตเป็นหนุ่มแล้ว ความรักของแม่ไม่เคย
เปลย่ี นแปลง
ชวี ติ จรงิ อนั ขน่ื เขญ็ พลงั รกั อนั งดงามของแม่ เหลา่ นก้ี ระมงั เปน็ ทมี่ า
ของเพลงอย่าง ‘ค่านำ้� นม’ ”

148 10ชีวิต 10แรงบนั ดาลใจ

อาจนิ ต์ ปัญจพรรค์ นักเขียนรุ่นครู กลา่ วถงึ ครูไพบูลย์ว่า
“ผมนับถือทีส่ ุด คนคนนี้เหมาะสมเรยี กวา่ ครู เพราะภาษาไทยทา่ น
ชนั้ หนง่ึ จะเหน็ ไดว้ า่ นกั เรยี น ม.แปดแผนกภาษาสมยั กอ่ นน้ี ภมู ริ ดู้ า้ นภาษา
ไทยแน่น เขาเรยี นเวสสนั ดรชาดกนมี่ คี ำ� เยอะ และเต็มไปดว้ ยความเปรียบ
เทยี บพรรณนาโวหาร เพลงของครูไพบลู ยค์ อื กวี เนอื้ เพลงคอื บทกวี สมบรู ณ์
พรอ้ มดว้ ยรปู รส กลน่ิ เสยี ง สมั ผสั ฟงั แลว้ เหน็ ภาพอยา่ งขลยุ่ เปา่ แผว่ พลว้ิ
ผา่ นทวิ แถวตน้ ตาล สามารถบรรยายภาพของเสยี งขลยุ่ ลดั เลาะผา่ นตน้ ตาล
เรียกว่าใช้ภาษาให้จินตนาการยอดเยี่ยม เรามองเห็นเสียงขลุ่ยลัดเลาะมา
เลย อกี อยา่ งช่อื เพลงก็เป็นแบบกลบท เช่น กลน่ิ โคลนสาบควาย, นอ้ งนาง
บา้ นนา ผมชอบทกุ เพลง ชวี ิตเอยไมเ่ คยสบาย คำ� ว่าชีวติ เอยน่ีเปน็ กวเี ลย
นะ อย่าดหู มิ่นชาวนาเหมอื นดั่งตาสี ขนึ้ ต้นมานี่เปน็ คอลมั นิสต์เลยนะ คอื
แสดงความเห็น หรอื ใบขา้ วคมเรียวเกี่ยวแกม้ เป็นรอย เปน็ เพลงเพลงเดยี ว
ทบี่ รรยายภาพชาวนาโดนใบขา้ วบาด (นอ้ งนางบา้ นนา) เปน็ ทง้ั กวที ง้ั คอลมั นสิ ต”์

หนงั สอื “คตี กวลี กู ทงุ่ ไพบลู ย์ บตุ รขนั ” เปน็ ชวี ประวตั ทิ สี่ มบรู ณท์ ส่ี ดุ
ของนักประพันธ์เพลงคนส�ำคัญคนหน่ึงของไทย นอกจากประวัติของครู
ไพบลู ยแ์ ลว้ ยงั เตม็ ไปดว้ ยประวตั ขิ องนกั รอ้ ง นกั แตง่ เพลงอกี มากมายหลาย
คน ล้วนนา่ สนใจท้งั สนิ้