sains t4

3 Ciri-ciri kaca ialah lut sinar, keras tetapi rapuh, tidak 6 Pempolimeran penambahan
telap cecair, penebat haba, penebat elektrik dan tidak Addition polymerisation
aktif secara kimia.
(a) Melibatkan monomer-monomer yang sama jenis
Characteristics of glass are transparent, hard but brittle, impermeable dengan pemecahan ikatan ganda dua menjadi
ikatan tunggal melalui tindak balas penambahan.
to liquid, heat insulator, electrical insulator and chemical inert.
4 Seramik ialah bahan bukan logam yang tahan panas Involves the same type of monomers and the breaking of double
bond through addition reaction.
dan terdiri daripada sebatian yang terbentuk daripada
unsur-unsur logam dan bukan logam. Bahan seramik (b) Contoh: Politena, polivinil klorida, perspeks
bersifat rapuh, keras, kuat dalam mampatan tetapi Examples: Polythene, polyvinyl chloride, perspex
lemah dalam ricih dan ketegangan
7 Pempolimeran kondensasi
Ceramics are non-metallic materials that are heat-resistant and Condensation polymerisation

made of compounds formed from metallic and non-metallic elements. (a) Melibatkan monomer-monomer berlainan jenis
dan penyingkiran molekul kecil seperti air dan
Ceramic materials are brittle, hard, strong in compression, and weak ammonia.

in shearing and tension. Involves different type of monomers and elimination of simple
5 Seramik diperbuat daripada tanah liat yang terdiri molecules such as water and ammonia.

daripada campuran aluminium silikat dan pasir. Tanah (b) Contoh: Nilon, terilena
liat putih yang digunakan untuk membuat seramik Examples: Nylon, terilene
disebut kaolin, kaya dengan kaolinit atau alumina 8 Getah asli/ Natural rubber
silikat terhidrat. Tanah liat merah mengandungi (a) Lateks ialah susu getah yang diperoleh daripada
ferum(III) oksida yang memberikan warna merah.
Contoh-contoh seramik ialah batu bata, jubin, cawan dan pokok getah yang ditoreh. Ia mengandungi zarah-
periuk tanah liat. zarah getah. Setiap zarah getah terdiri daripada
Ceramics are made from clay and composed of aluminium silicate polimer getah yang diselaputi oleh membran
protein yang bercas negatif yang menghalang
mixed with sand. White clay that is used to make ceramics is kaolin, lateks daripada menggumpal.
Latex is a milky fluid obtained from tapped rubber trees. It
which is rich in kaolinite or hydrated alumina silicate. Red clay consists of rubber particles. Each rubber particle is made up of
rubber polymers covered by a layer of protein membrane with
composed of iron(III) oxide, which gives the red colour. Examples of negative charges, preventing latex from coagulating.

ceramics are bricks, tiles, mugs and clay pots. (b) Asid seperti asid formik menyebabkan lateks
6 Ciri-ciri seramik ialah sangat keras dan kuat, rapuh, menggumpal. Ion hidrogen yang bercas positif
meneutralkan cas negatif pada membran protein.
tidak aktif secara kimia dan tidak terkakis, penebat Ini menyebabkan zarah getah yang neutral
elektrik dan haba yang baik, takat lebur sangat tinggi berlanggar antara satu sama lain dan memecahkan
dan tahan haba serta berliang tetapi boleh dijadikan membran protein. Zarah getah terbebas dan
kalis air dengan lapisan kilat “glaze”. kemudian bergabung antara satu sama lain lalu
menggumpal.
Characteristics of ceramics are very hard and strong, brittle,
Acids such as formic acid make the latex coagulate. Hydrogen
chemically inert and does not corrode, good insulator of electricity ions with positive charge neutralise the negative charges on the
protein membrane. This causes the neutral rubber particles to
and heat, very high melting point and heat resistance and porous but collide with each other and break the protein membrane. Rubber
molecules are set free then combine with one another, resulting
can be made impervious by glazing. in coagulation.

9.3 Polimer/ Polymer (c) Alkali seperti larutan ammonia menghalang
penggumpalan lateks. Ion hidroksida daripada
1 Polimer ialah rantaian molekul panjang yang terdiri alkali meneutralkan ion hidrogen daripada asid
daripada banyak molekul kecil yang bersambungan. laktik yang terhasil akibat tindakan bakteria ke atas
membran protein. Zarah getah kekal bercas negatif
Polymer is a long-chain molecule composed of many small dan tidak menggumpal.

interconnecting molecules. Alkalis such as ammonia solution prevent latex coagulation.
2 Monomer ialah molekul kecil yang bergabung untuk The hydroxide ions from alkali neutralise hydrogen ions from
the lactic acid produced by the action of bacteria on the protein
membentuk rantaian molekul panjang. membrane. The rubber particles remain negatively charged and
do not coagulate.
Monomer is a small molecule that combines to form long-chain molecule.
3 Pempolimeran ialah proses penggabungan molekul- 9 (a) Pemvulkanan ialah proses menambahkan
atom sulfur ke dalam getah asli bagi menghasilkan
molekul kecil untuk membentuk rantaian molekul panjang. getah tervulkan yang lebih keras, kuat dan
Polymerisation is a process of combination of small molecules to kenyal.

form long-chain molecule. Vulcanisation is a process of adding sulphur atoms to natural
4 Penyahpolimeran ialah proses penguraian molekul rubber to produce vulcanised rubber, which is harder, tougher
and more elastic.
polimer kepada monomer-monomernya.
(b) Pemvukanan boleh dilakukan secara:
Depolymerisation is a process of decomposition of polymer Vulcanisation can be done by:

molecules to its monomers. (i) Memanaskan getah asli dengan sulfur
5 Polimer semula jadi dan polimer sintetik: Heating natural rubber with sulphur
Natural polymer and synthetic polymer: (ii) Merendam getah asli ke dalam larutan disulfur

Jenis Polimer Polimer sintetik diklorida selama 5 minit
polimer semula jadi Synthetic polymer Soaking natural rubber into disulphur dichloride solution
Type of
Natural polymer for 5 minutes
polymer

Maksud Polimer yang Polimer buatan
Meaning dihasilkan secara manusia yang
semula jadi oleh dihasilkan melalui
hidupan. tindak balas kimia.

Polymers produced Man-made polymers

naturally by living produced by chemical

things. reactions.

Contoh Protein, kanji, Politena, nilon,
Examples
lemak, kapas, sutera, polistirena,

getah asli, selulosa perspeks, neoprena

Protein, starch, fat, Polythene, nylon,

cotton wool, silk, natural polystyrene, perspex,

rubber, cellulose neoprene

101

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 101 19/12/2019 9:21 AM

9.1 Aloi/ Alloy

Latihan 1 Takrifan, contoh dan komposisi aloi/ Definition, example and composition of alloys

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kimia industri.
TP 2 Memahami kimia industri dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kimia industri dan dapat melaksanakan tugasan mudah.

 1 Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 1 TP 2

Fill in the blanks with the correct words.

(a) Pengaloian ialah proses mencampurkan atom asing ke dalam logam tulen.

Alloying is a process of mixing foreign atoms into pure metals.

(b) Campuran logam dengan atom asing yang ditambah disebut aloi .

A mixture of metal and added foreign atoms is called an alloy .

(c) Susunan zarah dalam logam tulen/ Arrangement of particles in pure metals

Daya dikenakan
Force is applied

Atom-atom logam tulen
Atoms of a pure metal

Di dalam logam tulen, atom disusun secara teratur dalam barisan. Setiap barisan mudah

menggelongsor di atas barisan yang lain. Oleh itu, logam tulen bersifat lembut

dan mudah bengkok/terhakis .

In pure metals, atoms are arranged neatly in rows. Each row can slide over each other easily.

Hence, pure metal is soft and easy to bend/corrode .

(d) Susunan zarah dalam aloi/ Arrangement of particles in alloys

Pengaloian Aloi
Alloying Alloy

+

Atom-atom logam tulen Atom asing
Atoms of a pure metal Foreign atom

Penambahan atom asing ke dalam logam tulen mencegah barisan atom daripada

menggelongsor di atas satu sama lain. Hal ini kerana atom yang ditambah adalah

berlainan saiz. Oleh itu, aloi lebih keras dan kuat berbanding

logam tulen.

The addition of foreign atoms into pure metals prevents the row of atoms from sliding over

each other. This is because the added atoms are of different size. So, alloys are stronger

and harder than pure metals.

 2 Berikan tiga tujuan pengaloian/ Give three purposes of alloying. TP 3
−− Untuk menambahkan kekuatan dan kekerasan logam

To increase the strength and hardness of metals
−− Untuk menjadikan logam lebih tahan kakisan

To make metals more resistant to corrosion
−− Untuk menjadikan logam lebih berkilat atau menarik

To make metals more shiny or attractive

102

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 102 19/12/2019 9:21 AM

 3 Lengkapkan jadual di bawah/ Complete the table below. TP 3

Aloi Logam tulen Atom asing
Alloy Pure metal Foreign atoms

Keluli Besi Karbon
Steel Iron Carbon

Gangsa Kuprum Timah
Bronze Copper Tin

Loyang Kuprum Zink
Brass Copper Zinc

Piuter Timah Kuprum
Pewter Tin Copper

Duralumin Aluminium Kuprum
Duralumin Aluminium Copper

 4 Lengkapkan peta buih berganda di bawah untuk membanding antara aloi dan logam
tulen. TP 3

Complete the double bubble map below to compare alloy and its pure metal.

i-THINK Peta Buih Berganda

Kurang Kurang Tidak tahan Tahan Lebih Lebih
kuat keras kakisan kakisan keras kuat
Resistant to Harder Stronger
Less strong Less hard Not resistant to corrosion
corrosion Aloi Lebih
Alloy berkilat
Kurang Logam tulen Konduktor More shiny
berkilat Pure metal elektrik
Less shiny Electrical
conductor

Mudah Konduktor Kurang Sukar
ditempa haba mulur ditempa
Malleable Less ductile Less malleable
Heat conductor

Mulur
Ductile

103

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 103 19/12/2019 9:21 AM

Latihan 2 Kegunaan aloi/ Uses of alloy

TP 2 Memahami kimia industri dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kimia industri dan dapat melaksanakan tugasan mudah.

 1 Padankan aloi dan kegunaannya/ Match the alloy with its uses. TP 3

Gangsa Peralatan muzik/ Musical instruments
Bronze

Keluli Badan kapal terbang/ Body of aeroplanes
Steel

Loyang Patung, piala/ Statues, medals
Brass

Duralumin Bangunan dan jambatan/Buildings and bridges
Duralumin

Piuter Duit syiling/ Coins
Pewter

Kupronikel Piala, barang perhiasan/ Trophies, decorative items
Cupronickel

 2 Kaji pernyataan di bawah. Kemudian, jawab soalan yang berikut. TP 2
Study the statement below. Then, answer the following questions.

Aloi yang mengalirkan arus elektrik dalam keadaan tanpa rintangan (rintangan sifar) pada suhu yang
sangat rendah.
An alloy that conducts electricity without any resistance (zero resistance) at a very low temperature.

(a) Namakan aloi di atas/ Name the above alloy.
Aloi superkonduktor/ Superconductor alloy

(b) Nyatakan dua kegunaan aloi tersebut/ State two uses of the alloy.
Pengimejan Resonan Magnetik (MRI), keretapi Maglev, mengesan periuk api

Magnetic Resonance Imaging (MRI), maglev train, detection of mines

9.2 Kaca dan Seramik/ Glass and Ceramics

Latihan 3 Komponen kaca dan seramik/ Components of glass and ceramics

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kimia industri.
TP 2 Memahami kimia industri dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

 1 Namakan komponen utama kaca./ Name the major component of glass. TP 1
Silikon dioksida (silika)/ Silicon dioxide (silica)

104

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 104 19/12/2019 9:21 AM

 2 (a) Di manakah silika boleh ditemui dalam alam semula jadi? TP 1
Where can silica be found in the nature?

Pasir/ Sand

(b) Namakan unsur-unsur yang terkandung dalam silika. TP 1
Name the elements found in silica.

Silikon, oksigen/ Silicon, oxygen

 3 Berikan tiga sifat kaca/ Give three properties of glass. TP 2
Lut sinar/ Transparent
Keras tetapi rapuh/ Hard but brittle
Tidak aktif secara kimia/ Chemically inert

 4 Apakah unsur-unsur yang terkandung dalam seramik? TP 1
What are the elements found in ceramics?

Aluminium, silikon, hidrogen, oksigen

Aluminium, silicon, hydrogen, oxygen

 5 Seramik diperbuat daripada tanah liat. Namakan komponen utama tanah liat. TP 1
Ceramics are made of clay. Name the main component of clay.

Aluminium silikat/ Aluminium silicate

Latihan 4 Kegunaan kaca dan seramik/ Uses of glass and ceramics

TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kimia industri dan dapat melaksanakan tugasan mudah.

 1 Lengkapkan jadual di bawah dengan memberikan dua sifat dan dua kegunaan setiap jenis kaca. TP 3
Complete the table below by giving two characteristics and two uses for each type of glass.

Jenis kaca Composition Sifat Kegunaan
Type of glass Komposisi Characteristics Uses

Kaca silika Silikon dioksida −− Membenarkan cahaya Kanta/ Radas kaca
terlakur Silicon dioxide ultraungu dan infra- makmal/Gentian optik
Fused glass merah menembusinya Lenses/ Laboratory glassware/
Allows ultraviolet and Optical fibres
Kaca soda Silikon dioksida/Silicon infrared light to pass through
kapur Bekas kaca/ Cermin/
Soda-lime dioxide −− Tahan terhadap suhu Mentol lampu
glass Natrium oksida/Sodium oxide tinggi dan bahan kimia Glass containers / Mirrors / Light
Kalsium oksida/Calcium oxide High temperature resistant bulbs
and chemical resistant Kanta/ Prisma/ Kristal
Kaca Silikon dioksida Prisms / Lenses /Crystals
kristal Silicon dioxide −− Tidak tahan haba/ Does
plumbum not withstand heat Alat memasak/ Radas kaca
Lead crystal Plumbum(II) oksida makmal/ Tiub elektrik
glass Lead(II) oxide −− Tahan terhadap bahan Cookware /Laboratory glassware /
kimia/Chemical resistant Electrical tubes
Natrium oksida/ Sodium oxide
−− Ketumpatan tinggi
Kaca Silikon dioksida/Silicon High density
borosilikat dioxide
−− Indeks biasan tinggi
Borosilicate Boron oksida/Boron oxide High refractive index
Natrium oksida/Sodium oxide
glass Kalsium oksida/Calcium oxide −− Lut sinar/ Transparent

−− Lut sinar/ Transparent
−− Tahan terhadap bahan

kimia/ Chemical resistant
−− Tahan terhadap kejutan

haba/ Resistant to thermal
shock

105

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 105 19/12/2019 9:21 AM

 2 Lengkapkan jadual di bawah dengan memberikan kegunaan dan contoh seramik. TP 3
Complete the table below by giving the uses and examples of ceramics.

Ciri Kegunaan Contoh
Characteristics Uses Examples

Keras dan kuat Bahan binaan Batu bata, jubin, simen,
Hard and strong Building materials bumbung/ Bricks, tiles, cement, roofs

Lengai terhadap bahan kimia Perkakas dapur Pinggan, mangkuk, periuk
dan tidak terkakis Kitchenware masak/ Plates, bowls, cooking pots
Chemically inert and non-corrosive
Peralatan perubatan dan Tulang dan gigi palsu
Tidak aktif dan tidak boleh pergigian Artificial teeth and bones
dimampatkan Medical and dental equipment
Inert and non-compressible Palam pencucuh, penebat
Bahagian penebat dalam ketuhar dan kabel elektrik
Penebat elektrik perkakas elektrik Spark plugs, insulators in ovens and
Electrical insulators Insulating parts in electrical appliances electric cables

Menarik, mudah dibentuk dan Barang perhiasan dan keperluan Pasu, barangan porselin, singki,
berkilat rumah tab mandi
Attractive, easily moulded and glazed Decorative pieces and household items Vases, porcelain ware, wash basins, bath
tubs
Takat lebur sangat tinggi dan Penebat haba
penebat haba yang baik Heat insulator Pelapik relau dan bahagian enjin
Very high melting point and good Lining of furnace, engine parts
insulator of heat

9.3 Polimer/ Polymer

Latihan 5 Polimer semula jadi dan polimer sintetik/ Natural polymers and synthetic polymers

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kimia industri.
TP 2 Memahami kimia industri dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

 1 Tulis contoh polimer semula jadi dan polimer sintetik dalam peta pokok di bawah. TP 2
Write down examples of natural polymers and synthetic polymers in the tree map below.


Jenis polimer
Types of polymers

Polimer semula jadi Polimer sintetik
Natural polymers Synthetic polymers

• Protein/ Protein • Nilon/ Nylon
• Kanji/ Starch • Polistirena/ Polystyrene
• Getah asli/ Natural rubber • Perspeks/ Perspex
• Kapas/ Cotton • Politena/ Polythene
• Sutera/ Silk • Neoprena/ Neoprene
• Selulosa/ Cellulose

 2 Isi tempat kosong dengan istilah yang betul. TP 1
Fill in the blanks with the correct terms.

(a) Polimer semula jadi ialah polimer yang dihasilkan secara semula jadi oleh benda hidup.
Natural polymers are polymers produced naturally by living things.

(b) Polimer sintetik ialah polimer buatan manusia yang dihasilkan melalui tindak balas kimia.
Synthetic polymers are man-made polymers produced by chemical reactions.

106

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 106 19/12/2019 9:21 AM

Latihan 6 Proses pempolimeran/ Polymerisation process

TP 2 Memahami kimia industri dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kimia industri dan dapat melaksanakan tugasan mudah.

 1 Rajah di bawah menunjukkan proses pempolimeran. Label P, Q, R dan S dalam kotak yang
disediakan. TP 3

The diagram below shows polymerisation process. Label P, Q, R and S in the box provided.

R: Pempolimeran
Polymerisation

P: Monomer S: Penyahpolimeran Q: Polimer
Monomers Depolymerisation Polymer

 2 Tulis istilah yang betul bagi setiap maksud di dalam jadual di bawah. TP 2
Write down the correct term for each meaning in the table below.

Istilah/ Terms Maksud/ Meaning

Monomer Molekul kecil yang bergabung untuk membentuk molekul berantai panjang.
Monomer Small molecules that combine to form a long-chain molecule.

Polimer Molekul berantai panjang yang terdiri daripada molekul-molekul kecil yang
Polymer bersambungan.
A long-chain molecule composed of small interconnecting molecules.
Pempolimeran
Polymerisation Proses percantuman molekul-molekul kecil untuk membentuk molekul berantai
panjang.
Penyahpolimeran A process of small molecules joining together to form long-chain molecules.
Depolymerisation
Proses penguraian molekul polimer kepada monomer-monomernya.
Pempolimeran A process of decomposition of polymer molecules to its monomers.
penambahan
Addition polymerisation Proses di mana monomer yang sama jenis dan mempunyai ikatan ganda dua
bergabung untuk membentuk molekul berantai panjang.
Pempolimeran A process whereby same type of monomers with double bond combine to form long chain molecules.
kondensasi
Condensation Proses di mana monomer yang berlainan jenis bergabung untuk membentuk molekul
polymerisation berantai panjang dengan menyingkirkan molekul ringkas seperti air dan ammonia
A process whereby different types of monomers combine to form long-chain molecules by removing
simple molecules like water and ammonia.

 3 Padankan polimer dengan monomernya yang betul. TP 3 Monomer
Match the polymers and their monomers correctly. Monomer

Polimer Isoprena/ Isoprene
Polymer

Protein/ Protein

Kanji/ Starch Asid amino/ Amino acid

Getah asli/Natural rubber Glukosa/ Glucose

Polivinil klorida/ Polyvinyl chloride Etena/ Ethene

Politena/ Polythene Kloroetena/ Chloroethene

107

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 107 19/12/2019 9:21 AM

Latihan 7 Ciri getah asli dan pemvulkanan getah/ Characteristics of natural rubber and vulcanisation of rubber

TP 2 Memahami kimia industri dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kimia industri dan dapat melaksanakan tugasan mudah.

 1 Tulis sifat-sifat getah asli dalam peta buih di bawah. TP 2
Write down the characteristics of natural rubber in the bubble map below.

i-THINK Peta Buih

Elastic
Kenyal

Penebat haba Penebat elektrik
Heat insulator Electrical insulator

Sifat-sifat Polimer
getah asli Polymer
Characteristics of
natural rubber

Tidak tahan panas
Not resistant to heat

Bertindak balas
dengan asid
dan alkali
Reacts with
acid and alkali

 2 Jawab soalan berikut tentang pemvulkanan getah. TP 2 TP 3
Answer the following questions about vulcanisation of rubber.

Lateks Bahan X Getah asli pepejal Proses Y Getah tervulkan
Vulcanised rubber
Latex Substance X Solid natural rubber Process Y

(a) Namakan bahan X/ Name substance X.
Asid etanoik (sebarang asid)/ Ethanoic acid (any acid)

(b) Apakah fungsi bahan X?/ What is the function of substance X?
Asid menggumpalkan lateks/ Acid coagulates latex

(c) Bagaimanakah getah asli pepejal ditukar kepada getah tervulkan?
How can solid natural rubber be converted into vulcanised rubber?

Panaskan getah dengan sulphur atau rendamkan getah dalam larutan sulphur monoklorida.

Heating rubber with sulphur or soak rubber into sulphur monochloride solution.

(d) Namakan proses Y/ Name process Y.
Pemvulkanan/ Vulcanisation

108

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 108 19/12/2019 9:21 AM

(e) Terangkan apa yang terjadi kepada molekul-molekul getah semasa proses Y.
Explain what happens to the rubber molecules during process Y.

Molekul-molekul getah dirangkai silang oleh atom-atom sulfur. Rantai silang ini menghalang polimer-

polimer getah daripada menggelongsor di atas satu dengan yang lain.

The rubber molecules are cross-linked by sulphur atoms. The cross-links prevent rubber polymers from sliding over each other.

(f) Lukis dan labelkan rajah untuk menunjukkan struktur molekul getah tervulkan.
Draw and label a diagram to show the structure of vulcanised rubber molecules.

S S Rangkai silang sulfur
S Sulfur cross-link

SS



(g) Bandingkan getah asli dan getah tervulkan dalam jadual di bawah.
Compare natural rubber and vulcanised rubber in the table below.

Getah asli/ Natural rubber Getah tervulkan/ Vulcanised rubber
Lebih lembut/ Softer Lebih keras/ Harder
Kurang kuat/ Less strong Lebih kuat/ Stronger
Kurang kenyal/ Less elastic Lebih kenyal/ More elastic
Tidak tahan haba/ Non resistant to heat Tahan haba/ Heat resistant

Latihan Pengukuhan 9

Soalan Objektif Apakah aloi Z?

 1 Antara proses berikut, yang manakah dapat What is alloy Z?
menambahkan kekerasan sesuatu logam? A Loyang/ Brass 
B Gangsa/ Bronze
Which of the following processes increases the hardness C Piuter/ Pewter
of a metal? D Duralumin/ Duralumin
A Penulenan/ Purification
b Pengaloian/ Alloying  3 Maklumat berikut menunjukkan proses
C Penyaduran/ Plating pembentukan metil metakrilat daripada
D Pempolimeran/ Polymerisation perspeks.

 2 Rajah 1 menunjukkan maklumat tentang The following information shows the process of forming
sejenis aloi. methyl metacrylate from perspex.

Diagram 1 shows information about an alloy. dipanaskan/ heat

Aloi Z/ Alloy Z Perspeks Metil metakrilat

Perspex Methyl metacrylate

Tahan Ringan Untuk membuat A Penyulingan/ Distillation
Light B Pemvulkanan/ Vulcanisation
kakisan badan kapal terbang C Pemejalwapan/ Sublimation
Resistant to To make body of aircraft D Penyahpolimeran/ Depolymerisation

corrosion

Rajah 1/ Diagram 1

109

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 109 19/12/2019 9:21 AM

 4 Rajah 2 menunjukkan suatu proses  7 Apakah komponen utama kaca?
What is the main component of glass?
KLON penghasilan bahan sintetik.
SPM A Silika/ Silica
2 019 Diagram 2 shows a process in the production of a B Karbon/ Carbon
C Natrium/ Sodium
synthetic material. D Boron/ Boron

Proses P  8 Keluli ialah aloi yang terbina daripada besi dan
Process P karbon. Bagaimanakah karbon mempengaruhi
sifat-sifat keluli?
Neoprena Polineoprena
Neoprene Polyneoprene Steel is an alloy of iron and carbon. How does the
carbon affect the properties of steel?
Rajah 2/ Diagram 2 A Karbon menjadikan aloi pengalir elektrik
yang lebih baik daripada besi
What is process P? The carbon makes the alloy a better conductor of
Apakah proses P? electricity than iron.
B Karbon menjadikan aloi lebih lembut
A Pemvulkanan/ Vulcanisation daripada besi
b Pempolimeran/ Polymerisation
C Penggumpalan/ Coagulation The carbon makes the alloy softer than the iron
D Penyahpolimeran/ Depolymerisation C Karbon menjadikan aloi lebih keras
daripada besi
 5 Antara bahan berikut, yang manakah boleh The carbon makes the alloy harder than the iron
menggumpalkan lateks? D Karbon menghentikan pengaratan besi
The carbon stops the iron from rusting
Which of the following solutions can coagulate
latex?  9 Rajah 3 menunjukkan perubahan struktur
molekul getah apabila diregang dan dilepaskan.
A Sulfur
Sulphur Diagram 3 shows the change in the molecular structure
B Ammonia of natural rubber when it is stretched and released.
Ammonia
C Asid asetik Diregang
Acetic acid Stretched
D Natrium klorida
Sodium chloride Dilepaskan
Released
 6 Apakah yang harus dilakukan ke atas getah
asli untuk menghasilkan tayar yang lebih Rajah 3/ Diagram 3
keras dan tahan haba?
Apakah ciri getah asli yang ditunjukkan
What should be done to natural rubber to produce tyres dalam rajah di atas?

that are harder and more heat resistant? What is the characteristic of natural rubber shown in
the above diagram?
A Menambahkan dawai besi A Kenyal/ Elastic
Add iron wire B Lembut/ Soft
B Menambahkan asid etanoik C Melekit/ Sticky
Add ethanoic acid D Mudah putus/ Easily snapped

C Memanaskan dengan sulfur
Heat with sulphur

D Mencampurkan larutan ammonia
Add ammonia solution

Soalan Struktur

 1 Rajah 1.1 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji ketahanan aloi keluli terhadap pengaratan.
Diagram 1.1 shows an experiment to study the resistance of steel alloy towards corrosion.

Air suling
Distilled water

Paku keluli Paku besi
Steel nail Iron nail

Rajah 1.1/ Diagram 1.1
Air suling

Distilled water

Paku keluli 110
Steel nail
Paku besi
Iron nail

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 110 19/12/2019 9:21 AM

Air suling
Distilled water

Selepas 3 hari, keputusan yang dPaipkuekreoluleli h seperti ditPuaknujubekski an dalam Rajah 1.2.
After 3 days, the result obtained as showStneeilnnaDiliagram 1.2. Iron nail
Air suling

Distilled water

Paku keluli Paku besi
Steel nail Iron nail

Diagram 1.2/ Rajah 1.2

(a) Berdasarkan Rajah 1.2, tulis satu pemerhatian bagi eksperimen ini.
Based on Diagram 1.2, write down one observation for the experiment.

Paku besi berkarat/ The iron nail rusts

[1 markah/mark]

(b) Tulis satu hipotesis bagi eksperimen ini. KBAT Menilai
Write down one hypothesis for this experiment.

Keluli/ aloi tahan terhadap kakisan (karat)/ Steel/alloy resistant to corrosion (rust)

[1 markah/mark]

(c) Nyatakan pemboleh ubah dalam eksperimen ini/ State the variables in this experiment.
(i) Pemboleh ubah dimalarkan/ Constant variable

Jenis larutan/ saiz paku// Type of solution/size of nail

[1 markah/mark]

(ii) Pemboleh ubah dimanipulasikan/ Manipulated variable

Jenis paku/ Type of nail

[1 markah/mark]

(d) Ramalkan keadaan paku keluli itu pada hari ke-5. KBAT Menganalisis
Predict the condition of the steel nail on the 5th day.

Paku keluli kekal tidak berkarat/ Steel nail does not rust.

[1 markah/mark]

(e) Berdasarkan eksperimen ini, nyatakan definisi secara operasi bagi aloi.
Based on this experiment, state the operational definition for an alloy.

Aloi ialah bahan yang tidak berkarat/ Alloy is a substance that does not rust.

[1 markah/mark]

 2 Rajah 2.1 menunjukkan proses pembuatan gangsa.

Diagram 2.1 shows the bronze making process. +

Proses P
Process P

Atom logam utama Atom logam asing
Atoms of main metal Atoms of foreign metal

X Gang sa Y
Atom logam X: Bronze Atom logam Y:

Atom of metal X: Atom of metal Y:

Kuprum/ Copper   Timah/ Tin

Rajah 2.1/ Diagram 2.1

111

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 111 19/12/2019 9:21 AM

(a) Pada Rajah 2.1, namakan atom logam X dan atom logam Y.
On Diagram 2.1, name the atoms of metals X and Y.

[2 markah/marks]

(b) Namakan proses P/ Name process P.
Pengaloian/ Alloying

[1 markah/mark]

(c) (i) Nyatakan satu sifat gangsa/ State one characteristic of bronze.

Lebih keras/lebih berkilat/tidak terkakis. // Harder/Shinier/Does not corrode

[1 markah/mark]

(ii) Nyatakan kesan kehadiran atom logam Y dalam gangsa.
State the effect of the atoms of metal Y in bronze.

Menghalang atom-atom kuprum daripada menggelongsor antara satu sama lain.

Prevent copper atoms from sliding over each other.

[1 markah/mark]

(d)

Rajah 2.2/ Diagram 2.2

Pingat dalam rajah di atas diperbuat daripada gangsa.
Berikan satu sifat pingat itu jika ia diperbuat daripada logam X sahaja.
The medal in the above diagram is made of bronze.
Give one characteristic of the medal if it is made of metal X only.

Lembut /kurang berkilat/mudah berkarat// Soft/less shiny/ easily rust

[1 markah/mark]

 3 Rajah 3.1 menunjukkan pelbagai kegunaan getah sintetik.
Diagram 3.1 shows the uses of synthetic rubber.

Komponen mesin
Machinery components

Barangan lateks
Latex items

Tayar/ Tyre 8% Kasut
68 % 8% Shoes
5% Pelekat
3% Seals

8% Lain-lain
Others

Rajah 3.1/ Diagram 3.1

(a) Berdasarkan Rajah 3.1, nyatakan kegunaan utama getah sintetik.
Based on Diagram 3.1, state the main use of synthetic rubber.

Membuat tayar/ To make tyres

[1 markah/mark]

112

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 112 19/12/2019 9:21 AM

(b) Nyatakan dua ciri getah sintetik yang digunakan untuk membuat tapak kasut.
State two characteristics of synthetic rubber used to make shoes.

Kenyal/ Elastic

Tahan panas/ Heat resistant

[2 markah/marks]

+ Sulfur Proses R SS
Sulphur Process R
SS
S

Getah asli Getah tervulkan
Natural rubber Vulcanised rubber

Rajah 3.2/ Diagram 3.2

(c) Rajah 3.2 menunjukkan pembentukan getah tervulkan.
Diagram 3.2 shows the formation of vulcanised rubber.

(i) Apakah proses R?/ What is process R?

Pemvulkanan/ Vulcanisation

[1 markah/mark]
(ii) Lukis struktur getah tervulkan dalam ruang yang disediakan pada Rajah 3.2. KBAT Menganalisis
Draw the structure of vulcanised rubber in the box provided in Diagram 3.2.

[1 markah/mark]

(iii) Nyatakan satu fungsi sulfur dalam pembentukan getah tervulkan.
State one function of sulphur in the formation of vulcanised rubber.

Membentuk rangkai silang antara polimer getah/ To form cross-links between rubber polymers

[1 markah/mark]

Soalan Esei

 1 Kaji pernyataan berikut/ Study the following statement.

Pagar rumah Ali yang diperbuat daripada besi telah berkarat manakala pagar rumah jirannya
yang diperbuat daripada keluli tidak berkarat. Besi merupakan logam tulen manakala
keluli ialah aloi. Ini menunjukkan aloi dan logam tulen mempunyai sifat tahan kakisan yang
berbeza.
Ali’s gate, which is made of iron has rusted, while his neighbour’s gate, which is made of steel does not rust. Iron
is a pure metal whereas steel is an alloy. This shows that alloys and pure metals have different corrosive resistance
characteristic.

(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan di atas. KBAT Menilai
Suggest one hypothesis to investigate the above statement.

[1 markah/mark]

(b) Dengan menggunakan paku keluli, paku besi, larutan natrium klorida dan radas lain, huraikan

satu eksperimen untuk menguji hipotesis anda di (a) berpandukan kriteria berikut.

Using steel nail, iron nail, sodium chloride solution and other apparatus, describe an experiment to test your

hypothesis in (a) based on the following criteria.

(i) Tujuan eksperimen/ Aim of the experiment [1 markah/mark]

(ii) Mengenal pasti pemboleh ubah/ Identification of the variables [2 markah/marks]

(iii) Senarai radas dan bahan/ List of apparatus and materials [1 markah/mark]

(iv) Prosedur atau kaedah/ Procedure or method [4 markah/marks]

(v) Penjadualan data/ Tabulation of data [1 markah/mark]

113

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 113 19/12/2019 9:21 AM

Jawapan/ Answers:

  1 (a) Pagar keluli lebih tahan karat berbanding pagar besi./ Steel gate does not rust easily compared to iron gate.

(b) (i) Untuk mengkaji pengaratan antara paku besi dan paku keluli.

To study the corrosion between iron nail and steel nail.

(ii) Pemboleh ubah/Variables:

Dimanipulasikan/Manipulated – jenis paku / type of nail

Bergerak balas / Responding – pengaratan paku / rusting of nail

Tetap/Constant – isi padu/ kepekatan larutan natrum klorida // volume/ concentration of sodium chloride solution

(iii) 2 tabung uji, larutan natrim klorida, paku besi, paku keluli/ 2 test tubes, sodium chloride solution, iron nail, steel nail

(iv) 1.  Tabung uji A dan B diisi dengan 20 cm3 larutan natrium klorida.

  Test tubes A and B are each filled with 20 cm3 sodium chloride solution.

2.  Paku besi dimasukkan ke dalam tabung uji A manakala paku keluli ke dalam tabung uji B.

  Iron nail is put into test tube A while steel nail is put into test tube B.

3. Kedua-dua tabung uji dibiarkan selama 5 hari/ Both test tubes are left for 5 days.

4. Pemerhatian ke atas pengaratan paku direkodkan/Observation of the corrosion of nails are recorded.

(v) Jenis paku/ Type of nail Pengaratan paku/Rusting of nail

Paku besi/ Iron nail

Paku keluli/ Steel nail

 2 (a) Nyatakan satu persamaan dan tiga perbezaan antara aloi dan logam tulen.
State one similarity and three differences between alloys and pure metals

[4 markah/marks]

(b) Jadual 1 menunjukkan susunan atom bagi tiga jenis aloi iaitu gangsa, loyang dan keluli.
Table 1 shows the arrangement of atoms in three types of alloys, which are bronze, brass and steel.

Jenis aloi Susunan atom
Types of alloy Arrangement of atoms
Bronze/ Gangsa
Atom kuprum
Brass/ Loyang Copper atom
Atom kuprum
Steel/ Keluli TCAACAitttoonoooppmmmappteeottkiirrmmumaapaattroohhummm
ATTACiittonnoopmmaaptteootkirmmmuapatrohumm
Atom kuprum
CAtoopmpezkriunapktroumm
ZCionpcpaetromatom
Atom zink
AZZAIAriitnnottoooccnmmmaaaztttbboooineemmmkssii
AIrotonmatkboaemrsbi on
CIroanrbaotnomatom
Atom karbon
CAtaormboknaarbtoomn
Carbon atom

Jadual 1/ Table 1

Kaji maklumat dalam Jadual 1 dan bina konsep aloi.
Jawapan anda hendaklah berdasarkan aspek-aspek berikut:
Study the information in Table 1 and construct the concept of alloy.
Your answer should be based on the following aspects:

114

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 114 19/12/2019 9:21 AM

(i) Kenal pasti dua ciri sepunya [2 markah/marks]
Identify two common characteristics [1 markah/mark]
(ii) Berikan satu contoh lain bagi aloi  [2 markah/marks]
Give one other example of alloy [1 markah/mark]
(iii) Beri satu contoh bukan aloi dan sebabnya 
Give one example of a non-alloy and the reason
(iv) Hubung kaitkan ciri sepunya untuk membina konsep aloi

Relate the common characteristics to construct the concept of alloy

Jawapan/ Answers: Aloi/ Alloy Logam tulen/ Pure metal
 2 (a)
Konduktor elektrik yang baik/ Good electrical conductor
Persamaan/Similarity
Lebih keras/ Harder Kurang keras/ Less hard
Perbezaan/ Differences
Lebih berkilat/ Shinier Kurang berkilat/ Less shiny

Tahan karat/ Resistant to corrosion Mudah berkarat/ Easy to corrode

(b) (i) Ciri sepunya/ Common charasteristics:
−− Campuran dua atau lebih unsur logam/ A mixture of two or more metal elements.
−− Terdiri daripada dua atau lebih atom yang berlainan jenis/ Consists of two or more different atoms.
−− Lebih keras, tahan karat/ Harder, resistant to corrosion

(ii) Piuter/ Pewter
(iii) Besi/ Iron
Sebab – besi adalah unsur/ Reason – iron is an element
(iv) Aloi ialah campuran dua atau lebih unsur logam dan terdiri daripada dua atau lebih atom yang
berlainan jenis.
An alloy is a mixture of two or more metal elements and consists of two or more different types of atoms.

115

Modul F4 Sains Tg4_B9_vim3p.indd 115 19/12/2019 9:21 AM

Bab Tema 3: Penerokaan Unsur dalam Alam

10 Kimia dalam Perubatan dan Kesihatan

Chemicals in Medicine and Health

Nota Bestari

10.1 Perubatan Tradisional, Perubatan Moden dan produk semula jadi dan senaman badan dan
Perubatan Komplementari minda.
Complementary medicine, in practice refers to a
Traditional Medicine, Modern Medicine and wide range of health interventions originating from
Complementary Medicine different cultures across thousands of years of history.
Complementary medicine consists of natural products
 1 Terdapat tiga kaedah rawatan perubatan: and body and mind practices.
There are three methods of medical treatment:
(a) Perubatan tradisional/ Traditional medicine (ii) Antara ciri perubatan komplementari ialah
(i) Perubatan tradisional ialah kaedah perubatan tiada pembedahan atau jahitan pada tubuh
yang melibatkan tumbuh-tumbuhan, haiwan badan dan ubat-ubatan sintetik terlibat.
dan/atau ubat-ubatan berasaskan mineral,
diaplikasikan secara khusus mahupun Some of the features of complementary medicine are
gabungan bagi merawat, mendiagnosis there are no surgeries or stitches on the body and
serta mencegah penyakit dan mengekalkan synthetic medicines involved.
kesihatan.
Traditional medicine is a method of medical treatment  2 Ubat-ubatan yang digunakan dalam perubatan
incorporating plants, animals, and/or minerals based tradisional, moden dan komplementari:
medicines, applied singularly or in combination to The medicines used in traditional, modern and complementary
maintain the well-being, as well as to treat, diagnose or medicine:
prevent illnesses.
(ii) Antara ciri perubatan tradisional ialah (a) Ubat tradisional/ Traditional medicine
keberkesanan rawatannya mengambil masa
yang lama, bahan semula jadi daripada Ubat Rawatan untuk
tumbuhan dan haiwan digunakan untuk tradisional Treatment for
rawatan dan kaedah perubatan ini diwarisi Traditional
dari satu generasi ke generasi seterusnya.
Some of the features of traditional medicine are the medicine
efficacy of the treatment takes a longer time, much
cheaper, natural ingredients from plants and animals Herba/Herbs
are used for treatment, and the method of treatment is
inherited from one generation to the next. Kunyit Penyakit kulit
(b) Perubatan moden/ Modern medicine Turmeric Skin disease
(i) Perubatan moden ialah kaedah perubatan
di mana bidang-bidang seperti perubatan Lidah buaya Luka kulit
klinikal, penyelidikan perubatan dan Aloe vera Skin wound
pembedahan terlibat dalam merawat
penyakit dan kecederaan. Halia Menghilangkan angin dalam
Modern medicine is the method of treatment in which Ginger badan
fields such as clinical medication, medical research and Removes wind from the body
surgery are involved in the treatment of illnesses and
injuries. Selasih/ Basil Batuk, selsema, bronkitis
(ii) Antara ciri perubatan moden ialah Ocimum basilicum Cough, cold, bronchitis
rawatannya lebih berkesan, kosnya mungkin
lebih mahal, ubat-ubatan sintetik digunakan Haiwan/Animal
dan teknologi moden seperti radioterapi
digunakan. Gamat Japanese encephalitis,
Some of the features of modern medicine are the Sea cucumber penyembuhan luka
treatment is more effective, it may be costly, synthetic Japanese encephalitis, wound healing
medicines are used and modern technologies such as
radiotherapy are applied. (b) Ubat moden/ Modern medicine
(c) Perubatan komplementari (i) Ubat-ubatan moden dihasilkan oleh saintis
Complementary medicine di makmal.
(i) Perubatan komplementari secara praktisnya Modern medicines are made by scientists in laboratories.
merujuk kepelbagaian kaedah dalam
penjagaan kesihatan, yang berasal daripada (ii) Jenis ubat moden termasuklah analgesik,
pelbagai bentuk budaya sejak zaman- antibiotik dan psikoteraputik.
berzaman. Kaedah ini terdiri daripada
Types of modern medicine include analgesics,
antibiotics and psychotherapeutic medicines.

• Analgesik ialah ubat yang digunakan
untuk melegakan kesakitan tanpa
menyebabkan rasa kebas atau
mempengaruhi kesedaran. Contoh
analgesik ialah aspirin, parasetamol dan
kodeina.

Analgesics are medicines used to relieve
pain without causing numbness or affecting
consciousness. Examples of common analgesics are
aspirin, paracetamol and codeine.

116

• Antibiotik digunakan untuk membunuh pengalaman orang Needs to be consumed
atau memperlahankan pertumbuhan yang pernah continuously until a person
bakteria. Ia digunakan untuk merawat mengambilnya sebelum heals and healing is proven
jangkitan yang disebabkan oleh bakteria. ini. through clinical tests.
Antibiotik diperoleh dari mikroorganisma Needs to be consumed
seperti kulat. Contoh antibiotik ialah continuously for a long
penisilin dan streptomisin. time and healing is proven
through beliefs and
Antibiotics are used to kill or to slow down the experiences of others who
growth of bacteria. They are used to treat infections have healed by consuming the
caused by bacteria. Antibiotics are obtained from medicine.
microorganisms such as fungi. Examples of
antibiotics are penicillin and streptomycin.   5 Contoh penyalahgunaan ubat-ubatan:
Examples of medicine abuse:
• Ubat psikoteraputik digunakan untuk (a) Menggunakan ubat yang dipreskrib untuk
mengubah pemikiran, perasaan dan orang lain.
tingkah laku yang tidak nomal dalam Using medicine that are prescribed for someone else.
kalangan pesakit mental yang tidak dapat (b) Mengambil dos yang lebih tinggi berbanding
mengawal pemikiran, perasaan dan yang diarahkan.
tingkah laku mereka. Ubat ini tidak dapat Taking a higher dose than instructed.
menyembuhkan penyakit mental, tetapi (c) Mengambil ubat dengan cara yang berbeza
dapat mengurangkan kebanyakan gejala daripada arahan.
penyakit mental dan membantu pesakit Taking medicine in a different way from instruction.
untuk meneruskan kehidupan. (d) Mengambil ubat untuk tujuan lain, bukan untuk
menyembuhkan penyakit.
Psychotherapeutic medicines are used to alter Taking medicine for other purposes instead of for healing
abnormal thinking, feelings or behaviours of people illnesses.
with mental illness, who cannot control their
thoughts, feelings and behaviours. These medicines   6 Kesan penyalahgunaan ubat-ubatan:
do not cure mental illness, but they can reduce most Effects of medicine abuse:
of the symptoms of mental illness and help a person (a) Sesetengah ubat seperti ubat batuk dapat
to get on with life. menyebabkan ketagihan jika diambil berlebihan.
Some medicines such as the cough mixture may cause
(c) Perubatan komplementari addiction if taken excessively.
Complementary medicine
Antara amalan perubatan komplementari yang (b) Antibiotik menyebabkan daya rintangan
bakteria terhadap antibiotik meningkat. Ini
boleh didapati di Malaysia: menyebabkan ubat yang biasa digunakan untuk
Some of the complementary medicine practices found in merawat jangkitan menjadi tidak berkesan.

Malaysia: Antibiotic causes bacteria to be more resistant towards the
(i) Akupunktur/ Acupuncture antibiotic. Therefore, the medicine normally used to treat
(ii) Kiropraktik/ Chiropractic the infection is no longer effective.
(iii) Urutan tradisional/ Traditional massage
(iv) Homeopati/ Homeopathy 10.2 Radikal Bebas/ Free Radicals
(v) Terapi herba/ Herbal therapy
 3 Terdapat dua sumber ubat, iaitu sumber semula jadi  1 Radikal bebas ialah atom atau molekul yang
dan buatan manusia. kekurangan satu elektron menjadikannya sangat
There are two resources of medicine, which are the natural resources aktif secara kimia dan bercenderung menyerang
and the man-made resources. atom atau molekul lain.
A free radical is an atom or molecule that lacks one electron,
 4 Perbandingan ubat yang diperoleh secara semula jadi making it highly reactive chemically and it tends to attack other
dan dari sumber buatan manusia: atoms or molecules.
Comparison between medicine obtained naturally and from man-
made resources:  2 Proses pengoksidaan yang berlaku di dalam badan
kita boleh menghasilkan radikal bebas. Radikal
Ubat daripada sumber Ubat daripada sumber bebas ini boleh memulakan tindak balas berantai
semula jadi buatan manusia untuk menghasilkan lebih banyak radikal bebas
yang menyerang sel-sel badan.
Medicine from natural Medicine from man-made The oxidation process in our body can produce free radicals.
resources resources These free radicals can start chain reactions, producing more free
radicals that can attack body cells.
Diperoleh terus Diperoleh daripada
daripada buah-buahan suplemen makanan  3 Terdapat faktor dalaman (dalam badan) dan faktor
dan sayuran yang kita seperti yang berbentuk luaran yang menyumbang kepada pembentukan
makan. pil yang dihasilkan radikal bebas:
Obtained directly from the secara sintetik There are internal (in the body) and external factors contributing
fruits and vegetables we di makmal. to the formation of free radicals:
consume. Obtained from dietary (a) Faktor dalaman – metabolisme dan keradangan
supplements produced Internal factors – metabolism and inflammation
Perlu diambil synthetically in laboratories. (b) Faktor luaran – pencemaran udara, asap
berterusan untuk rokok, sisa toksik, pendedahan kepada cahaya
masa yang lama dan Perlu diambil matahari dan sinaran mengion.
penyembuhan dapat berterusan sehingga External factors – air pollution, cigarette smoke, toxic
dibuktikan melalui seseorang itu sembuh substances, exposure to sunlight and ionising radiation.
kepercayaan dan dan penyembuhan
dibuktikan menerusi
ujian klinikal.

117

 4 Lazimnya, badan kita boleh mengendalikan radikal Antioxidant substances react with free radicals, causing the
bebas. Bagaimanapun, jumlah radikal bebas yang formation of a more stable compound. Therefore, the process of
berlebihan boleh merosakkan struktur DNA kita oxidation can be stopped.
menyebabkan pembentukan bahan karsinogen  3 Contoh bahan antioksidan termasuk beta karotena,
yang menyebabkan mutasi dan penyakit kanser. lutein, likopena, vitamin C dan vitamin E.
Radikal bebas juga menyebabkan penyakit lain Examples of antioxidant substances are beta carotene, lutein,
seperti penyakit kardiovaskular dan ketidaksuburan. lycopene, vitamins C and E.
Penuaan awal juga disebabkan oleh radikal bebas.
Our body are normally able to handle free radicals. However, when 10.4 Produk Kesihatan/ Health Products
in excess, free radicals might damage our DNA structures, leading
to the formation of carcinogenic substances that causes mutation  1 Bahan aktif merujuk mana-mana komponen
and cancer. Free radicals also causes other illnesses such as di dalam sesuatu produk yang memberi kesan
cardiovascular diseases and infertility and also damages the kidney langsung dalam mendiagnosis, menyembuhkan,
and lungs. Early ageing is also caused by free radicals. merawat atau mencegah penyakit.
Active ingredient refers to any component in a product that
10.3 Bahan Antioksidan/ Antioxidant Substances gives a direct effect in the diagnosis, cure, treatment or prevention
of disease.
 1 Antioksidan ialah bahan yang mengurangkan,
meneutralkan serta melindungi sel badan daripada  2 Penggunaan produk kesihatan semakin meningkat
kerosakan akibat radikal bebas dan ia juga boleh disebabkan beberapa faktor. Misalnya orang
dianggap sebagai barisan pertahanan terhadap risiko yang sibuk bekerja ada kalanya tidak ada masa
mendapat sesetengah penyakit. untuk menyediakan makanan yang seimbang,
Antioxidant are substances that reduce, neutralise and protect maka mereka mengambil produk kesihatan untuk
body cells from damage caused by free radicals. They can be menjamin kesihatan yang baik.
considered as a defense against the risk of certain diseases. The usage of health products is increasing due to several factors.
For example, people who are busy working do not have the time
 2 Bahan antioksidan bertindak balas dengan radikal to prepare a balanced diet. Thus, they tend to take health products
bebas dan menyebabkan penghasilan suatu sebatian to stay healthy.
yang lebih stabil. Maka, proses pengoksidaan dapat
dihentikan.

Perubatan Tradisional, Perubatan Moden dan Perubatan Komplementari
10.1 Traditional Medicine, Modern Medicine and Complementary Medicine

Latihan 1 Ciri-ciri perubatan tradisional, moden dan komplementari
Characteristics of traditional medicine, moden medicine and complementary medicine

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kimia dalam perubatan dan kesihatan.

Pandankan jenis perubatan dengan penerangannya dengan betul. TP 1
Match the type of medical treatment and its explanation correctly.

Perubatan tradisional • Kepelbagaian kaedah dalam penjagaan kesihatan, yang
Traditional medicine
berasal daripada pelbagai bentuk budaya sejak zaman-

• berzaman.

A wide range of health interventions originating from different
cultures across thousands of years of history.

Perubatan moden • Kaedah perubatan yang melibatkan tumbuh-tumbuhan,
Modern medicine
haiwan dan ubat-ubatan berasaskan mineral, bagi

• merawat, mendiagnosis serta mencegah penyakit.

Method of medical treatment incorporating plants, animals, or
mineral based medicines, to treat, diagnose or prevent illnesses.

Perubatan Kaedah perubatan di mana doktor dan penjagaan
kesihatan profesional yang lain merawat simptom
komplementari • dan penyakit menggunakan ubat sintetik, radiasi atau

Complementary medicine • pembedahan.

Method of medical treatment in which doctors and other healthcare
professionals treat symptoms and diseases using drugs, radiation or
surgery.

118

Latihan 2 Ubat-ubatan yang digunakan dalam perubatan tradisional, moden dan komplementari
Medicines used in traditional, modern and complementary medicines

TP 2 Memahami kimia dalam perubatan dan kesihatan dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai kimia dalam kesihatan dan perubatan dan dapat melaksanakan tugasan mudah.

  1 Berikan kegunaan herba yang berikut. TP 2
Give the uses of the following herbs.

Herba/ Herbs Rawatan untuk/ Treatment for

Kunyit/ Turmeric Penyakit kulit/ Skin disease

Lidah buaya/ Aloe vera Luka kulit/ Skin wound

Pegaga/ Centella asiatica Kemurungan, panjang umur/ Depression, longevity

Hempedu bumi/ Andrographis paniculata Cirit-birit, demam, kencing manis/ Diarrhoea, fever, diabetes

Selasih/ Basil Batuk, selsema, bronkitis/ Cough, cold, bronchitis

Tongkat Ali/ Eurycoma longifolia Meningkatkan sifat kelelakian/ Increases manliness

Misai kucing/ Orthosiphon aristatus Gout, kencing manis, reumatisme/ Gout, diabetes, rheumatism

 2 Nyatakan fungsi dan contoh tiga jenis ubat psikoteraputik seperti yang ditunjukkan dalam jadual
yang berikut. TP 2

State the function and example of the three types of psychotherapeutic medicines as shown in the following table.

Ubat psikoteraputik Fungsi Contoh
Psychotherapeutic medicines Function Example

Stimulan Mengurangkan keletihan dan merangsang perasaan Amfetamina
Stimulant To reduce fatigue and elevate mood Amphetamine

Antidepresan Mengawal keadaan kemurungan Amitriptilin
Antidepressant To control depression Amitriptyline

Antipsikotik Untuk menenangkan pesakit Trankuiliser
Antipsychotic To calm down the patient Tranquilizer

 3 Nyatakan cara betul pengambilan setiap jenis ubat moden berikut. TP 3
State the right way to take each of the following types of modern medicines.

Jenis / Type Cara betul/ Right way

Analgesik Ikut arahan preskripsi doktor, jangan terlebih dos
Analgesic Follow instructions, do not overdose

Antibiotik Perlu dihabiskan mengikut dos yang diberi
Antibiotic Must finish the entire course according to the dosage given

Antidepresan Ikut arahan preskripsi doktor, jangan terlebih dos
Antidepressant Follow instructions, do not overdose

 4 Kodeina, insulin dan streptomisin ialah contoh-contoh ubat moden. Nyatakan ubat yang digunakan
untuk: TP 3

Codeine, insulin and streptomycin are examples of modern medicine. State the medicine used to:

(a) merawat kencing manis/ treat diabetes mellitus

Insulin/Insulin

119

(b) merawat penumonia/ treat pneumonia
Streptomisin/Streptomycin

(c) melegakan sakit kepala/ relieve headaches
Kodeina/Codeine

 5 Antibiotik ialah sejenis ubat yang digunakan untuk membunuh dan menghalang pertumbuhan
bakteria./ An antibiotic is a type of medicine used to kill and prevent the growth of bacteria. TP 3
(a) Namakan satu penyakit yang dirawat menggunakan antibiotik.
Name a disease that can be treated by antibiotics.
Sifilis, gonorea, tuberkulosis/ Syphilis, gonorrhoea, tuberculosis (mana-mana satu/any one)

(b) Berikan dua contoh antibiotik./ Give two examples of antibiotic.
Penisilin dan streptomisin/ Penicillin and streptomycin

(c) Terangkan cara yang betul semasa mengambil antibiotik./ State the right way of taking antibiotics.
Habiskan antibiotik yang diberi/ Complete the entire course of antibiotics

(d) Terangkan jawapan anda dalam (c)./ Explain your answer in (c).
Untuk memastikan semua bakteria terbunuh dan tidak membentuk rintangan terhadap antibiotik.

To make sure all bacteria are killed and do not develop resistance to the antibiotics.

 6 Aspirin ialah contoh analgesik./ Aspirin is an example of analgesic. TP 3
(a) Apakah fungsi ubat analgesik?
What is the function of analgesic drug?
Melegakan kesakitan/ Relieve pain

(b) Biasanya aspirin tidak dipreskripsikan kepada dua kumpulan pesakit. Namakan kumpulan
tersebut.

Normally aspirin is not prescribed to two groups of patients. Name the groups.
Kanak-kanak dan pesakit gastrik/ Children and gastric patients

(c) Terangkan jawapan anda di (b)./ Explain your answer in (b).
Aspirin bersifat asid dan ada kanak-kanak yang alah terhadap aspirin.

Aspirin is acidic and some children may be allergic to aspirin.

(d) Berikan contoh lain analgesik./ Give another example of analgesic.
Parasetamol/ Paracetamol

10.2 Radikal Bebas/ Free Radicals

Latihan 3 Kesan radikal bebas terhadap kesihatan manusia
Impact of free radicals on human health

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kimia dalam perubatan dan kesihatan.
TP 2 Memahami kimia dalam perubatan dan kesihatan dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

 1 Apakah yang dimaksudkan dengan radikal bebas? TP 1
What is meant by a free radical?

Radikal bebas ialah atom atau molekul yang kekurangan satu elektron menjadikannya sangat aktif secara
kimia dan bercenderung menyerang atom atau molekul lain./ A free radical is an atom or molecule that lacks one
electron making it highly reactive chemically and it tends to attack other atoms or molecules.

120

 2 Nyatakan dua kesan radikal bebas terhadap manusia. TP 2
State two effects of free radicals towards humans.

Penyakit kardiovaskular/ Cardiovascular disease

Penuaan awal/ Early ageing

10.3 Bahan Antioksidan/ Antioxidant Substances

Latihan 4 Definisi dan tindakan bahan antioksidan terhadap radikal bebas
Definition and the action of antioxidant substance on free radicals

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kimia dalam perubatan dan kesihatan.
TP 2 Memahami kimia dalam perubatan dan kesihatan dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

 1 Apakah itu bahan antioksidan?/ What are antioxidant substances? TP 1
Antioksidan adalah bahan yang mengurangkan, meneutralkan serta melindungi sel badan daripada
kerosakan akibat radikal bebas./Antioxidant substances are substances that reduce, neutralise and protect body cells from

damage caused by free radicals.

 2 Apakah kesan bahan antioksidan?/ What are the effects of antioxidant subtances? TP 2
Antioksidan membantu mengelakkan kesan berbahaya radikal bebas. Antioksidan ialah molekul yang dapat
menghalang pengoksidaan molekul lain./Antioxidant substances can help to prevent the harmful effect of free radicals.

Antioxidant substances are molecules that prevent the oxidation of other molecules.

 3 Berikan kegunaan bahan antioksidan yang berikut. TP 2
Give the uses of the following antioxidant substances.

Bahan antioksidan Kegunaan
Antioxidant substances Uses

Vitamin C Membantu penyembuhan luka/ Helps wound healing

Vitamin E Mecegah kanser/ Prevent cancer

Beta karotena/Beta carotene Mencegah kanser/ Prevent cancer

Lutein Mengekalkan kesihatan sel-sel mata/ Maintains healthy cells in the eyes

10.4 Produk Kesihatan/ Health Products

Latihan 5 Maksud bahan aktif dalam produk kesihatan
Meaning of active ingredients in health products

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai kimia dalam perubatan dan kesihatan.

 1 Apakah yang dimaksudkan dengan bahan aktif dalam produk kesihatan? TP 1
What is meant by active ingredients in health products?

Bahan aktif merujuk kepada mana-mana komponen di dalam sesuatu produk yang memberi kesan langsung
dalam mendiagnosis, menyembuhkan, merawat atau mencegah penyakit./ Active ingredient refers to any
component in a product which gives a direct effect in the diagnosis, cure, treatment or prevention of disease.

 2 Berikan satu contoh bahan aktif dalam ubat gigi. TP 1
Give one example of active ingredient in toothpaste.

Flourida/ Flouride

121

Latihan Pengukuhan 10

Soalan Objektif  5 Antara yang berikut, yang manakah tidak
benar tentang antibiotik?
 1 Antara yang berikut, yang manakah betul Which of the following is not true about antibiotics?
tentang perubatan tradisional? A Ia digunakan untuk memusnahkan
Which of the following is correct about the use of pertumbuhan bakteria
They are used to destroy the growth of bacteria
traditional medicine? B Ia digunakan untuk merawat penyakit
yang disebabkan bakteria
Tumbuhan Kegunaan They are used to treat diseases caused by bacteria
Plant Use C Ia berkesan terhadap jangkitan kulat dan
virus
A Ginseng Untuk menghalang They are effective against fungal and viral infection
Ginseng serangan asma D Penisilin dan streptomisin ialah dua
To prevent asthma attack antibiotik yang biasa digunakan
B Lidah buaya Penicillin and streptomycin are two common
Aloe vera Untuk merawat antibiotics
batuk
C Kuinina To treat cough  6 Sendi kaki seorang pelajar telah membengkak
Quinine dan berasa sakit. Apakah ubat yang paling
Untuk merawat sesuai diberikan kepada pelajar tersebut?
D Bawang putih malaria The joint of a student’s leg is swollen and painful. What
Garlic To treat malaria medicine is suitable to be given to the student?
A Penisilin/ Penicillin
Untuk merawat kulit B Parasetamol/ Paracetamol
gatal C Insulin/ Insulin
To treat itchy skin D Barbiturat/ Barbiturate

 2 Ubat yang manakah boleh melegakan sakit  7 Seorang pelajar telah disengat oleh serangga
kepala? yang mempunyai sengatan beralkali. Antara
bahan berikut, yang manakah paling sesuai
Which medicine can relieve a headache? disapukan pada tempat sengatan tersebut?
A student is stung by an insect with an alkaline sting.
A Streptomisin/ Streptomycin Which of the following is the most suitable substance to
B Barbiturat/ Barbiturate be applied on the sting site?
C Kortison/ Cortisone A Cuka/ Vinegar
D Parasetamol/ Paracetamol B Ubat gigi/ Toothpaste
C Minyak masak/ Cooking oil
 3 Ubat moden jenis yang manakah membuatkan D Sabun/ Soap

seseorang lebih berwaspada dan bertenaga?  8 Antara bahan tambah makanan yang berikut,
yang manakah digunakan sebagai antioksida?
Which type of modern medicine helps restore the Which of the following food additives is used as an
antioxidant substance?
alertness and makes a person more energetic? A Tartrazina
Tartrazine
A Antibiotik C Antidepresan B Sulfur dioksida
Sulphur dioxide
Antibiotics Antidepressants C Oktil etanoat
Octyl ethanoate
B Stimulan D Antipsikotik D Asid askorbik
Ascorbic acid
Stimulants Antipsychotics

 4 Antara yang berikut, yang manakah
merupakan antibiotik?

Which of the following are antibiotics?

I Aspirin/ Aspirin
II Penisilin/ Penicillin
III Kodeina/ Codeine
IV Streptomisin/ Streptomycin
A I dan II/ I and II
B II dan III/ II and III
C II dan IV/ II and IV
D III dan IV/ III and IV

122

Soalan Struktur
 1 Rajah 1 menunjukkan pokok halia. Halia boleh digunakan sebagai ubat traditional.

Diagram 1 shows a ginger plant. Ginger can be used as a traditional medicine.

P

R✓
Q

S

Rajah 1/Diagram 1

(a) Bahagian manakah P, Q, R atau S yang digunakan sebagai ubat?

Tandakan (✓) pada jawapan anda dalam kotak yang disediakan dalam Rajah 1.

Which of the parts P, Q, R or S is used as the main source of medicine?

Mark (✓) for your answer in the box provided in Diagram 1. [1 markah/mark]

(b) Apakah penyakit yang boleh dirawat menggunakan halia?
What is the illness that can be cured by using ginger?

Sakit perut kerana angin dalam perut/ Stomach pain due to wind in the stomach

[1 markah/mark]

(c) Bagaimanakah halia digunakan untuk merawat penyakit dalam (b)?
How is ginger used to treat the illness in (b)?

Ekstrak jus dari rizom dan minum/ Extract the juice from the rhizome and drink

[1 markah/mark]

(d) Nyatakan tiga ciri perubatan tradisional.
State three characteristics of traditional medicine.

– Diwarisi dan diamalkan turun temurun./ Inherited and practiced for generations.

– Keberkesanan rawatannya lebih perlahan dan makan masa.

The effectiveness of the treatment is slower and takes time.

– Rawatan menggunakan bahan semula jadi daripada tumbuhan dan haiwan.

Treatment using natural ingredients from plants and animals.

[3 markah/marks]

 2 Jadual 1 menunjukkan fungsi tiga jenis ubat.
Table 1 shows the functions of three types of medicine.

Fungsi/ Function Jenis ubat/ Type of medicine

Melegakan kesakitan X: Analgesik/ Analgesic
Relieves pain

Membunuh bakteria Y: Antibiotik/ Antibiotic
Kills bacteria

Mengubah emosi dan tingkah laku Z: Psikoteraputik/ Psychotherapeutic
Changes the emotion and behaviour

Jadual 1/Table 1

(a) Lengkapkan Jadual 1 dengan jenis ubat bagi setiap fungsi yang diberikan dalam jadual.

Complete Table 1 with the type of medicine for each function given in the table. [3 markah/marks]

123

(b) Apakah kesan sampingan bagi ubat jenis X jika digunakan oleh kanak-kanak yang berumur
kurang dari 2 tahun?

What is the side effect of medicine of type X if it is used by a child less than 2 years old?

Menyebabkan pendarahan usus dan perut/ It causes bleeding of the intestine and stomach

[1 markah/mark]

(c) Pesakit yang dirawat menggunakan ubat jenis Y mestilah menghabiskan semua ubat yang
dipreskripsikan oleh doktor untuk memastikan semua bakteria dihapuskan. Apakah yang
akan berlaku jika tidak semua bakteria dihapuskan? KBAT Menganalisis
A patient treated by medicine of type Y must finish taking the prescribed course given by the doctor in order to make
sure all the bacteria are killed. What will happen if not all the bacteria are killed?

Bakteria yang tinggal akan menjadi resistan terhadap antibiotik tersebut.

The remaining bacteria will develop resistance towards the antibiotics.

[1 markah/mark]

(d) Trankuiliser ialah contoh ubat jenis Z. Berikan satu perubahan yang mungkin berlaku ke atas
emosi pesakit apabila dirawat dengan ubat ini.
Tranquilizer is an example of the medicine of type Z. Give one change that might happen to a patient’s emotions
when treated using this medicine.

Mengurangkan stres dan menenangkan pesakit./ Reduces stress and calms the patient.

[1 markah/mark]

Soalan Esei

 1 Kaji situasi berikut.
Study the following situation.

Puan Marina menghidangkan hirisan buah epal dalam dua buah pinggan kepada tetamunya.
Dalam salah satu pinggan, dia memerah jus limau terus pada permukaan hirisan epal dan
dalam pinggan yang satu lagi, dia tidak meletakkan apa-apa pada hirisan epal tersebut. Selepas
beberapa jam, didapati hirisan buah epal yang ada jus limau tidak berubah warna tetapi hirisan
epal yang tidak ada jus limau sudah bertukar menjadi perang.
Puan Marina served slices of apples in two plates to her guests. In one of the plates, she squeezed a lime directly
onto the surface of the apple slices and in the other plate, she left the apple slices without the lime extract. After a
few hours, the apple slices with lime extract did not change colour but the apple slices without lime extract have
changed colour to brown.

(a) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan di atas. KBAT Menilai
Suggest one hypothesis to investigate the above statement.

[1 markah/mark]

(b) Berdasarkan situasi yang diberi, rancang satu eksperimen untuk menyiasat pengoksidaan buah
epal menggunakan piring petri, bikar, buah epal, jus limau, larutan gula dan satu lagi bahan
lain.

Based on the given situation, plan an experiment to investigate the oxidation of apple using a petri dish, beakers,

apple, lime juice, sugar solution and one more substance.

Huraian anda harus mengandungi aspek berikut: [1 markah/mark]
Your description should include the following criteria: [2 markah/marks]
[1 markah/mark]
(i) Tujuan eksperimen/ Aim of the experiment [4 markah/marks]
(ii) Mengenal pasti pemboleh ubah/ Identification of variables [1 markah/mark]
(iii) Senarai radas dan bahan/ List of apparatus and materials
(iv) Prosedur atau kaedah/ Procedure or method
(v) Penjadualan data/ Tabulation of data

124

Jawapan/Answers:

  1 (a) Larutan yang mengandungi bahan antioksidan dapat melambatkan proses pengoksidaan buah epal.

A solution that contains antioxidant substance can slow down the oxidation process of an apple.

(b) (i) Mengkaji kesan jenis larutan yang berlainan terhadap pengoksidaan buah epal.

To study the effect of various solutions on the oxidation of apple.

(ii) – Pemboleh ubah dimanipulasi: jenis larutan

Manipulated variable: type of solution

– Pemboleh ubah bergerak balas: perubahan warna hirisan epal

Responding variable: colour change of the apple slices

– Pemboleh ubah dimalarkan: saiz hirisan/suhu persekitaran

Constant variable: size of apple slice/temperature of the surrounding

(iii) Piring petri, bikar, buah epal, jus limau, larutan gula, larutan natrium bikarbonat

Petri dish, beakers, apple, lime juice, sugar solution and sodium bicarbonate

(iv) 1 Empat hiris epal yang sama saiz dipotong dari sebiji epal. Salah satu hirisan diletak dalam piring

petri sebagai kawalan.

Four slices of apples of the same size are cut from an apple. One slice is placed in the petri dish as the control.

2 Tiga hirisan epal yang lain direndam masing-masing dalam sebikar jus limau, sebikar larutan

gula, dan sebikar larutan natrium bikarbonat selama beberapa minit.

The remaining three slices of apples are soaked in a beaker of lime juice, a beaker of sugar solution and a beaker of

sodium bicarbonate solution respectively.

3 Hirisan epal dikeluarkan dari bikar dan diletakkan di dalam piring petri selama 20 minit.

The apple slices are removed from the beakers and placed in a petri dish for 20 minutes.

4 Perubahan pada setiap hirisan epal dibanding dengan kawalan dan keputusan uji kaji

direkodkan.

The changes on each slice of apple is compared with the control and the results are recorded.

(v) Penjadualan data/ Tabulation of data



Jenis larutan Perubahan warna pada epal
Type of solution Changes in the colour

Jus limau Tiada perubahan warna
Lime juice No colour change
Larutan gula Berubah warna ke perang

Sugar solution Changes colour to brown
Larutan natrium bikarbonat Berubah warna ke perang

Sodium bicarbonate solution Changes colour to brown















125

Bab Tema 4: Tenaga dan Kelestarian Hidup

11 Daya dan Gerakan

Force and Motion

Nota Bestari

11.1 Gerakan Linear a = v – u
Linear Motion t

  1 Gerakan linear merujuk gerakan sepanjang satu garis di mana/where;
lurus. a = pecutan/ acceleration
Linear motion is referred to as the motion along a straight line. v = halaju akhir/ final velocity
u = halaju awal/ initial velocity
 2 Jarak ialah jumlah panjang lintasan yang dilalui suatu t = masa/ time
objek dari satu tempat ke tempat yang lain.
Distance is the total path length travelled by an object from one  9 Melalui aktiviti yang dilakukan di makmal
location to another. menggunakan jangka masa detik, kita dapat
menentukan halaju dan pecutan objek yang
 3 Sesaran ialah jarak di antara dua lokasi yang diukur bergerak.
sepanjang lintasan terpendek di antara kedua-dua Through activities conducted in laboratories using the ticker-
lokasi itu dalam satu arah tertentu. timer, we can determine the velocity and acceleration of moving
Displacement is the distance between two locations measured objects.
along the shortest path connecting them, in a specific direction.
10 Jangka masa detik bergetar 50 detik sesaat (50 Hz).
 4 Unit S.I. untuk jarak dan sesaran ialah meter (m). Sela masa di antara dua titik berturutan pada pita
The S.I. unit of distance and displacement is metre (m). detik dinamakan satu detik.
The ticker-timer vibrates 50 times per second (50 Hz). The time
Sesaran = 1 500 m interval between two adjacent dots on the ticker-tape is called one
Displacement = 1 500 m tick.

Bandar R Jarak = 3 000 m Bandar S
Town R Distance = 3 000 m Town S

Satu detik = 1 saat atau 0.02 saat
50
 5 Laju ialah kadar perubahan jarak atau perubahan
jarak per unit masa. One tick = 1 second or 0.02 second
Speed is the rate of change of distance or change in distance per 50
unit time.
11 Jarak antara titik-titik pada pita detik menunjukkan
  6 Laju purata ialah kadar perubahan jumlah jarak yang jenis gerakan linear.
dilalui. The distance between the dots on the ticker-tape shows the type
Average speed is the rate of change of total distance travelled. of linear movement.

 7 Unit S.I. bagi laju dan laju purata ialah meter per saat
(m s-1).
The S.I. unit of speed and average speed is metre per second (m s-1).

Laju/Speed = Jarak/Distance Halaju seragam
Masa/Time Uniform velocity

Laju purata = Jumlah jarak/Total distance Halaju berkurang secara seragam
Average speed Masa/Time Velocity reduces uniformly

 8 Pecutan ialah kadar perubahan halaju atau perubahan Halaju bertambah secara seragam
halaju per unit masa. Unit S.I. bagi pecutan ialah meter Velocity increases uniformly
per saat per saat (m s–2).
Acceleration is the rate of change of velocity or change in velocity 11.2 Graf Gerakan Linear
per unit time. The S.I. unit of acceleration is metre per second per Linear Motion Graphs
second (m s–2).  1 Graf digunakan untuk menerangkan gerakan

Pecutan = Halaju akhir – Halaju awal sesuatu objek dengan lebih lanjut.
Masa yang diambil Graphs are used to explain the motion of objects in detail.

Acceleration = Final velocity – Initial velocity

Time taken

126

 2 Terdapat dua jenis graf gerakan linear:
There are two types of linear motion graphs:
(a) Graf sesaran-masa/ Displacement-time graph

(b) Graf halaju masa/ Velocity-time graph
 3 Jadual di bawah menunjukkan pelbagai jenis gerakan yang dicatatkan pada pita detik.

The table below shows different types of motion recorded on the ticker tapes.

Halaju Halaju Halaju Halaju
Velocity Velocity Velocity Velocity

Masa Masa Masa Masa
Time Time Time Time

Arah gerakan Arah gerakan Arah gerakan Arah gerakan
Direction of movement Direction of movement Direction of movement Direction of movement

Halaju seragam pecutan Halaju bertambah, objek Halaju berkurang, objek Halaju berubah, objek
sifar memecut nyahpecut memecut dan nyahpecut
Uniform velocity, zero Velocity increases, object Velocity decreases, object Velocity varies, object accelerates
acceleration accelerates decelerates and then decelerates

11.3 Pecutan Graviti dan Jatuh Bebas
Gravitational Acceleration and Free Fall

 1 Objek jatuh ke bawah disebabkan tarikan ke arah pusat Bumi oleh daya graviti Bumi.
Objects fall down because they are pulled towards the Earth by the Earth’s gravitational force.

 2 Pecutan graviti ialah pecutan objek yang disebabkan oleh tarikan daya graviti. Simbol yang digunakan untuk
pecutan graviti ialah g. Nilai g di permukaan Bumi ialah 10 m s–2.
The gravitational acceleration is the acceleration of an object due to the pull of the gravitational force. The symbol used for gravitational
acceleration is g. The value of g on Earth’s surface is 10 m s–2.

 3 Sekiranya suatu objek jatuh disebabkan oleh tindakan daya graviti semata-mata, objek itu dikatakan mengalami
jatuh bebas.
An object that falls due to gravitational force only, is said to experience a free fall.

11.4 Jisim dan Inersia
Mass and Inertia

 1 Jisim ialah kuantiti jirim yang terkandung di dalam suatu objek. Unit S.I. bagi jisim ialah kilogram (kg).
Mass is the amount of matter in an object. The S.I. unit of mass is kilogram (kg).

 2 Inersia ialah kecenderungan suatu objek untuk mengekalkan keadaan asalnya sama ada dalam keadaan pegun atau
bergerak.
Inertia is the tendency of an object to maintain its original state either at rest or in motion.

 3 Konsep inersia telah dinyatakan dalam Hukum Gerakan Newton Pertama: “Suatu objek akan kekal pegun atau
terus bergerak dalam garis lurus dengan laju malar, melainkan terdapat daya luar yang bertindak ke atasnya”.
The concept of inertia is stated in Newton’s First Law of Motion: “Every object continues in its state of rest or of uniform motion in
a straight line unless it is acted upon by an external force”.

 4 Lebih besar jisim suatu objek, lebih besar inersianya.
The greater the mass of an object, the greater is its inertia.

 5 Contoh beberapa kesan inersia dalam kehidupan harian.
Examples of the effects of inertia in daily life:

Syiling Tarik kad Inertia duit syiling menyebabkannya kekal pada keadaan rehat sebaik
Coin dengan cepat sahaja poskad ditarik dari gelas. Bagaimanapun disebabkan beratnya,
Pull card away duit syiling jatuh secara menegak ke dalam gelas.
Poskad quickly The inertia of the coin causes the coin to remain at rest as soon as the postcard is pulled
Postcard away from the glass. However, due to its weight, the coin drops vertically into the glass.
Gelas
Glass

Tali Pasir Baldi berisi pasir lebih sukar bergerak dan lebih sukar diberhentikan
Ropes Sand berbanding dengan baldi yang kosong. Baldi berisi pasir mempunyai
inertia atau jisim yang lebih besar daripada baldi yang kosong.
Baldi A pail filled with sand does not move easily and more difficult to stop moving compared to
Pail the empty one. The pail filled with sand has a greater inertia or mass than the empty one.

127

 6 Satu contoh kesan positif inersia: (a) Tali pinggang keledar – menghalang pemandu
An example of the positive effect of inertia: dan penumpang daripada terhumban ke cermin
hadapan apabila kereta berlanggar dengan
Kita boleh mengeringkan payung yang basah dengan kenderaan lain dan berhenti secara mendadak.
memutarkannya dengan laju dan memberhentikannya
secara mendadak. Ini kerana titisan air hujan akan Safety belt – prevents driver and passengers of a car from
terus bergerak walaupun payung diberhentikan crashing into the windscreen if the car collides with another
disebabkan inersia dan akhirnya titisan air itu jatuh vehicle and stops instantly.
daripada payung.
We can dry a wet umbrella by spinning it fast and then stop (b) Penyandar kepala – menghalang kecederaan
spinning it abruptly. This is because the droplets of rainwater will pada leher semasa perlanggaran di belakang
keep moving although the umbrella has stopped moving due to kereta.
inertia and eventually the water droplets from the umbrella will
drop to the ground. Headrest – prevent whiplash injuries to the neck during
rear-end collision.
 7 Beberapa cara mengurangkan kesan negatif inersia:
Several ways to reduce the negative effects of inertia: (c) Beg udara – menghalang pemandu daripada
terhantuk ke roda stering atau papan pemuka
semasa perlanggaran.

Air bag – prevents the driver from hitting the steering
wheel or dashboard during a collision.

11.1 Gerakan Linear/ Linear Motion

Latihan 1 Jarak dan sesaran/ Distance and displacement
Laju dan pecutan/ Speed and acceleration

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai daya dan gerakan.

Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai. TP 1
Fill in the blanks with the correct words.

 1 Jarak ialah jumlah panjang lintasan yang dilalui dari satu tempat ke tempat yang lain.

Distance is the total path length travelled from one location to another.

 2 Sesaran ialah jarak di antara dua lokasi yang diukur sepanjang lintasan terpendek di
antara kedua-dua lokasi itu dalam satu arah tertentu.

Displacement is the distance between two locations measured along the shortest path connecting them, in a
specific direction.

 3 Laju ialah kadar perubahan jarak atau perubahan jarak per unit masa.

Speed is the rate of change of distance or change in distance per unit time.

 4 Laju purata ialah kadar perubahan jumlah jarak yang dilalui.

Average speed is the rate of change of total distance travelled.

Latihan 2 Menyelesaikan masalah melibatkan laju, laju purata, halaju dan pecutan
Solving problems involving speed, average speed, velocity and acceleration

TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai daya dan gerakan dan dapat melaksanakan tugasan mudah.

  1 Rajah di bawah menunjukkan sebuah kereta yang bergerak dari titik P ke titik R dalam masa
70 saat di sepanjang jalan raya yang lurus. TP 3

The diagram below shows a car travelling from point P to point R along a straight road in 70 seconds.

P• 1 000 m •Q 400 m •R

Kereta tersebut kemudiannya berpatah balik dari titik R dan berhenti di Q dalam 25 saat.
The car then travels back from point R and stops at Q in 25 seconds.

(a) Apakah jarak yang dilalui oleh kereta itu?/ What is the distance travelled by the car?
(1 000 + 400 + 400) m = 1 800 m

128

(b) Apakah sesaran kereta tersebut?
What is the displacement of the car?

(1 000 + 400 – 400) m = 1 000 m

(c) Apakah laju kereta tersebut pada titik R?
What is the speed of the car at point R?

Laju/Speed = Jarak/Distance
Masa/Time

 = 1 400 = 20 m s–1
70

(d) Apakah halaju kereta itu?
What is the velocity of the car?

Halaju/Velocity = Sesaran/Displacement
Masa/Time

= 1 000 = 10.5 m s–1
95

 2 Rajah di bawah menunjukkan pita detik bagi sebuah troli yang bergerak menuruni landasan.
Frekuensi jangka masa detik ialah 50 Hz. TP 3

The diagram below shows a ticker tape of a trolley moving down an inclined plane. The frequency of the ticker timer is

50 Hz.

Awal Akhir
Initial Final

1.2 cm 1.8 cm

Kira pecutan troli dalam cm s–2.
Calculate the acceleration of the trolley in cm s–2.

t = 10 × 0.02 = 0.2 s a= v–u
t
u= 1.2
0.02 90 – 60
= 0.2
= 60 cm s–1

v= 1.8 = 30
0.02 0.2

= 90 cm s–1 = 150 cm s–2

 3 Rajah di bawah menunjukkan graf pita detik yang diperoleh daripada gerakan sebuah troli. Setiap
keratan pita detik mengandungi selang masa 5 detik. TP 3

The diagram below shows a ticker tape chart which is obtained from the motion of a trolley. Each length of ticker tape on
the chart contains 5 dot-intervals.

Panjang pita detik (cm)
Length of ticker tape (cm)

24

20

16

12

8

4

5 10 15 20 25 30

Pita detik/ Ticker tape

129

Frekuensi jangka masa detik ialah 50 Hz. Berapakah pecutan troli tersebut?
The frequency of the ticker timer is 50 Hz. What is the acceleration of the trolley?

t = 25 × 0.02 = 0.5 s a = v – u
t
u = 4
(5 × 0.02) (240 – 40)
= 0.5
= 40 cm s–1

v = 24 = 200
× 0.02) 0.5
(5
= 400 cm s–2
= 240 cm s–1

 4 Rajah di bawah menunjukkan pita detik yang mengandungi 5 detik bagi setiap keratan AB, BC, CD
dan DE. Hitung nilai pecutan. TP 3

The diagram below shows a ticker tape with 5 ticks for every section, AB, BC, CD and DE. Calculate the acceleration.

A B C Arah gerakan E
Direction of motion

D

2 cm 4 cm 6 cm 8 cm

t = 3 × (5 × 0.02) = 0.3 s a = v – u
t
u= 2
5 × 0.02 = (80 – 20)
0.3
= 20 cm s–1
60
v= 8 = 0.3
5 × 0.02
= 200 cm s–2
= 80 cm s–1

11.2 Graf Gerakan Linear/ Linear Motion Graphs

Latihan 3 Menyelesaikan masalah numerikal berdasarkan graf gerakan linear
Solving numerical problems based on linear motion graphs

TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai daya dan gerakan dan dapat melaksanakan tugasan mudah.

 1 Rajah di bawah menunjukkan graf halaju masa bagi seorang murid yang menunggang motosikal
dari rumah ke sekolah. TP 3

The diagram below shows a velocity-time graph of a student riding a motorcycle from his house to the school.

Halaju (m s–1) Q R
Velocity (m s–1)

10

P
8

0 S Masa (saat)
10 20 40 60 Time (seconds)


130

(a) Adakah murid itu berhenti dalam perjalanan ke sekolah? Mengapa?
Did the student stop on his way to school? Why?

Tidak. Halajunya hanya mencapai sifar apabila dia sampai di sekolah.

No. His velocity only became zero when he reached his school.

(b) Berapa lamakah masa yang diambil untuk dia sampai ke sekolah?
How long did he take to reach his school?

60 saat/ 60 seconds

(c) Nyatakan di bahagian manakah dalam perjalanannya, dia bergerak dengan ...
State at which part of his journey, he is moving with ...

(i) halaju seragam/ uniform velocity: QR

(i) pecutan/ acceleration: OP dan/and PQ

(i) nyahpecutan/ deceleration: RS

(d) Berapakah sesaran yang dilalui oleh murid itu bagi 10 saat pertama?
What is the displacement of the student covered in the first 10 seconds?

Sesaran/ Displacement
= luas di bawah graf/ area under the graph
= ½ (8)(10)
= 40 m

(e) Tentukan pecutan murid tersebut dari masa 10 saat hingga masa 20 saat.
Find the acceleration of the student from 10 seconds to 20 seconds.

Pecutan/ Acceleration

= kecerunan graf/ gradient of the graph

= (10 – 8) m s–1
(20 – 10) s

= 0.2 m s–2

11.3 Pecutan Graviti dan Jatuh Bebas/ Gravitational Acceleration and Free Fall

Latihan 4 Pecutan graviti/ Gravitational acceleration

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai daya dan gerakan.

Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP 1

Fill in the blanks with the correct answers.

  1 Pecutan graviti ialah pecutan suatu objek yang disebabkan oleh tarikan daya graviti.

Gravitational acceleration is the acceleration of an object caused by the force of gravitation.

  2 Nilai pecutan graviti ialah 10 m s–2 .

The value of gravitational acceleration is 10 m s–2 .

131

Latihan 5 Jatuh bebas/ Free fall

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai daya dan gerakan.
TP 3 Mengaplikasikan pengetahuan mengenai daya dan gerakan dan dapat melaksanakan tugasan mudah.

 1 Rajah (a) menunjukkan bekas vakum yang panjang di mana segumpal kapas berjisim 2 g dan
seketul batu berjisim 20 g dilepaskan serentak dari ketinggian yang sama. Rajah (b) menunjukkan
suatu fotograf stroboskopik menunjukkan gerakan batu dalam keadaan jatuh bebas. Frekuensi
stroboskop itu ialah 20 Hz. TP 1 TP 3

Diagram (a) shows a long vacuum container, in which a ball of cotton of 2 g mass and a small stone of 20 g mass are
dropped simultaneously from the same height. Diagram (b) is a stroboscopic photograph showing the motion of the stone
in a state of free-fall. The frequency of the stroboscope is 20 Hz.

Kapas Batu 1.0 cm
Cotton Stone

6.0 cm

Vakum (b)
Vacuum

(a)

(a) Bandingkan masa yang diambil oleh kapas dan batu itu untuk sampai ke dasar bekas.
Compare the time taken by the cotton and the stone to reach the base of the container.

Sampai pada masa yang sama/ Reach at the same time

(b) Namakan satu faktor yang menyebabkan kedua-dua kapas dan batu jatuh ke bawah.
Name one factor which causes both the cotton and the stone to fall down.

Daya graviti Bumi/ Earth’s gravitational force

(c) Apakah yang akan terjadi kepada masa jatuh jika jisim kapas dan batu adalah sama? Terangkan
jawapan anda. KBAT Menganalisis

What would happen to the falling time if the mass of the cotton and the stone is the same? Explain your answer.

Masih sama sebab kadar jatuh dipengaruhi oleh pecutan yang sama akibat graviti.

Still the same because of the rate of falling is influenced by the same acceleration due to gravity.

(d) (i) Apakah maksud jatuh bebas?
What is the meaning of free-fall?

Objek jatuh disebabkan oleh tindakan daya graviti semata-mata.

The falling of an object due to gravitational force only.

(ii) Apakah masa yang diambil di antara dua imej batu tersebut?
What is the time taken between two images of the stone?

t = 210 = 0.05 s

(iii) Tentukan pecutan batu tersebut.
Determine the acceleration of the stone.

a = (6/0.025()0–.0(51)/0.05)

= 1 000 cm s–2

132

STEM TP 6

PAK-21 Projek Berkumpulan

AKTIVITI 1 Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan yang terdiri daripada empat atau lima orang murid.
Divide the class into several groups of four or five students.
2 Lakukan aktiviti untuk mengkaji pernyataan berikut:
Carry out an activity to study the following statement.

Dalam keadaan banjir besar, bekalan makanan dan ubat-ubatan kadang kala perlu dijatuhkan dari

udara. Sering kali bekalan tersebut akan mengalami kerosakan disebabkan halaju yang tinggi semasa

mencecah permukaan bumi. Payung terjun digunakan untuk mengurangkan halaju tersebut.
In the event of a major flood, food and medical supplies sometimes need to be dropped from the air. Often these
supplies will be damaged due to high velocity on impact upon reaching the surface of the earth. Parachutes are
used to reduce the velocity.

3 Bina dan reka bentuk payung terjun bagi menyelesaikan masalah ini. Antara ciri payung terjun yang boleh dikaji PAK-21

adalah:
Design and build a parachute to solve this problem. Among the features of this parachute that can be studied are:
• saiz kanopi/ size of the canopy
• bahan kanopi/ material for the canopy
• panjang tali/ length of the strings
• bilangan tali/ number of strings

4 Bentangkan hasil reka bentuk anda di dalam kelas.
Present your design to the class.

11.4 Jisim dan Inersia/ Mass and Inertia AKTIVITI

Latihan 6 Kesan inersia dalam kehidupan harian
Effects of inertia in daily life

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai daya dan gerakan.

Tulis Benar pada situasi yang menunjukkan kesan inersia dan Salah pada situasi yang tidak
menunjukkan kesan inersia. TP 1
Write True for the situation that show the effect of inertia and False for the situation that do not show the effect of inertia.

1 Sos cili di dalam botol dipaksa keluar apabila botol dihayun ke bawah dengan laju

dan diberhentikan secara mengejut. Benar

The chilli sauce from a bottle dislodges when the bottle is thrust downward at a high speed and then True

stopped abruptly.

2 Apabila sebuah kereta memecut secara mendadak, penumpang di dalamnya akan Benar
terhumban ke belakang. True
When a car accelerates all of a sudden, the passengers will be thrown backwards.

3 Perlanggaran yang melibatkan kereta pada kelajuan tinggi menyebabkan kerosakan

kereta yang lebih teruk berbanding perlanggaran melibatkan kereta pada kelajuan Salah
rendah. False
Accidents involving cars at high speed causes a lot more damage compared to accidents involving

cars at low speed.

4 Apabila putaran payung diberhentikan secara mengejut, titisan air hujan di atasnya Benar
akan terus bergerak. True
When a spinning umbrella is stopped abruptly, the rainwater droplets on it will keep moving.

133

Latihan Pengukuhan 11

Soalan Objektif Berapakah halaju troli itu?

What is the velocity of the trolley?

 1 Sebuah kereta bergerak dari keadaan pegun A 100 cm s–1 C 118 cm s–1

dan memecut secara seragam pada 1.2 m s−2. B 112 cm s–1 D 120 cm s–1

Apakah halaju kereta itu selepas 5 minit?  5 Rajah 3 menunjukkan sebuah kereta yang
bergerak dari keadaan pegun.
A car travels from rest and accelerates uniformly at
Diagram 3 shows a car moving from rest.
1.2 m s−2. What is the velocity of the car after 5 minutes?

A 120 m s–1 C 360 m s–1

B 240 m s–1 D 480 m s–1

 2 Ahmad memandu kereta pada kelajuan

30 m s−1. Dia menambah kelajuan kereta 5m

sehingga mencapai kelajuan 60 m s−1 dalam 0 saat 2 saat
0 second 2 seconds
masa 20 saat. Berapakah pecutan kereta itu?
Rajah 3/Diagram 3
Ahmad drives a car at a speed of 30 m s−1. He speeds

up the car until it reaches the speed of 60 m s−1 in Berapakah laju kereta itu dalam masa 2 saat?

20 seconds. What is the acceleration of the car? [ ]
Laju = Jarak
A 0.015 m s–2 C 1.5 m s–2 Masa

B 0.15 m s–2 D 15 m s–2 What is the speed of the car in the 2 seconds?

Distance
Time
 3 Rajah 1 menunjukkan keratan pita detik bagi [ ]Speed=

KLON gerakan sebuah troli. A 0.4 m s–1 C 3.0 m s–1
SPM
2019 Diagram 1 shows a ticker tape section for a moving
B 2.5 m s–1 D 10.0 m s–1
trolley.

Arah gerakan  6 Rajah 4 menunjukkan dua buah tin yang
Direction of movement sama saiz berayun setelah kedua-duanya
dilepaskan dari aras ketinggian yang sama.
Rajah 1/Diagram 1 Selepas beberapa ketika, tin berisi pasir masih
berayun walaupun tin kosong telah berhenti
Apakah jenis gerakan troli itu? berayun.
What is the type of motion of the trolley? Diagram 4 shows two tins of the same size oscillating
A Halaju sifar/ Zero velocity
B Halaju seragam/ Constant velocity after they are released from the same height. After
C Halaju berkurang/ Decreasing velocity
D Halaju bertambah/ Increasing velocity awhile, the tin filled with sand is still oscillating while

 4 Rajah 2 menunjukkan satu jalur pita detik the empty tin has stopped oscillating.
yang diperoleh daripada sebuah troli yang
bergerak. Jangka masa detik yang digunakan Tali
disambungkan ke bekalan arus ulang-alik Rope
50 Hz.
Diagram 2 shows part of a ticker tape obtained from Tin Tin berisi
a moving trolley. The ticker timer that is used is pasir
connected to an a.c. supply of 50 Hz. kosong Tin filled
Empty tin with sand

Arah ayunan Arah ayunan
Direction of oscillations Direction of oscillations

Rajah 4/Diagram 4

24 cm Apakah kesimpulan eksperimen itu?
What is the conclusion of the experiment?
Rajah 2/Diagram 2 A Semakin besar jisim semakin besar inersia
The bigger the mass, the bigger the inertia

134

B Semakin kecil jisim semakin besar inersia  8 Rajah 6 menunjukkan dua jenis bongkah
The smaller the mass, the bigger the inertia X dan Y, digantung pada ketinggian yang
C Semakin kecil jisim, semakin besar sama. Kedua-dua bongkah itu mempunyai
bentuk dan saiz yang sama.
rintangan udara Diagram 6 shows two types of blocks, X and Y,
The smaller the mass, the bigger the air resistance
D Semakin besar jisim, semakin kecil suspended at the same height. Both the blocks have the

rintangan udara same shape and size.
The bigger the mass, the smaller the air resistance
Bongkah Bongkah
 7 Rajah 5 menunjukkan sebuah lori penuh kayu, Y
dengan beban bergerak menuruni cerun. kuprum, X Wooden
Diagram 5 shows a lorry full of loads moving down a Copper block, X
slope. block, Y

Beban Rajah 6/Diagram 6
Load
Apakah yang diperhatikan jika kedua-dua
Halangan bongkah itu diayun dengan daya yang sama
Barrier pada masa yang sama?
What will be observed if both the blocks are swung
Rajah 5/Diagram 5 using the same force at the same time?
A X berayun lebih laju daripada Y
Antara yang berikut, yang manakah X swings faster than Y
menyebabkan beban itu terhumban? B X berhenti lebih cepat daripada Y
Which of the following causes the load to be thrown X stops faster than Y
out? C X berayun lebih lama daripada Y
A Daya/ Force X swings for a longer time than Y
B Inersia/ Inertia D X dan Y berayun dan berhenti pada masa
C Tekanan/ Pressure yang sama
D Halaju/ Velocity X and Y swing and stop at the same time

Soalan Struktur

 1 Seorang murid menjalankan satu eksperimen untuk mengkaji gerakan sebuah troli di atas satu
landasan condong. Keputusan yang diperoleh ditunjukkan dalam Rajah 1.1.
A student carried out an experiment to study the motion of a trolley down a ramp. Observation obtained is shown in
Diagram 1.1.

Panjang pita detik (cm)
Length of ticker tape (cm)

10

8

6

4

2

0 Masa (s)
0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 Time (s)

Rajah 1.1/Diagram 1.1

135

(a) Berdasarkan Rajah 1.1, nyatakan jenis gerakan bagi troli itu.
Based on Diagram 1.1, state the type of motion for the trolley.

Halaju seragam/pecutan sifar/ Uniform velocity/zero acceleration

[1 markah/mark]

(b) Murid itu mengulangi eksperimen ini dengan Panjang pita detik (cm)
meningkatkan kecondongan landasan. Keputusan Length of ticker tape (cm)
yang diperoleh ditunjukkan dalam Rajah 1.2.
The student repeats the experiment by increasing the 10

steepness of the ramp. The observation obtained is shown 8

in Diagram 1.2.

(i) Apakah hubungan antara panjang pita detik 6
dengan masa?
4
What is the relationship between the length of the ticker
tape and time? 2

Semakin bertambah masa, semakin bertambah 0 Masa (s)
0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 Time (s)
panjang pita detik./ As the time increases, the length

of ticker tape increases as well.

[1 markah/mark]

(ii) Ramalkan panjang pita detik yang ke-6 dalam Rajah 1.2/Diagram 1.2

Rajah 1.2. KBAT Menganalisis

Predict the length of the 6th ticker tape in Diagram 1.2.

≥ 9 cm [1 markah/mark]

(iii) Frekuensi jangka masa detik ialah 50 Hz. Hitung pecutan troli tersebut. KBAT Menganalisis
The frequency of the ticker timer is 50 Hz. Calculate the acceleration of the trolley.

t = 1.0 – 0.2 = 0.8 s

u = 10 ×40.02 = 20 cm s–1

v = 10 ×80.02 = 40 cm s–1

a = v –t u = 40 – 20 cm s–1 = 25 cm s–2
0.8 s

[2 markah/marks]

 2 Rajah 2 menunjukkan dua tin yang sama digantung dari sebatang rod kayu yang mengufuk dengan
tali yang sama panjang. Satu tin diisi dengan pasir manakala satu tin lagi kosong.

Diagram 2 shows two similar tins hung from a horizontal wooden rod with ropes of the same length. One tin is filled

with sand while the other is empty.

Tali
Rope

Tin Tin berisi
pasir
kosong Tin filled
Empty tin with sand

Arah ayunan Arah ayunan
Direction of oscillations Direction of oscillations

Rajah 2/Diagram 2

136

(a) Jika kedua-dua tin ditolak dengan daya yang sama, tin manakah yang akan terus berayun
untuk tempoh yang lebih lama? Terangkan jawapan anda. KBAT Menganalisis

If both tins are pushed with the same force, which tin will continue to swing for a longer time? Explain your answer.

Tin yang berisi pasir. Sebab jisimnya lebih besar dan mempunyai inersia yang lebih besar.

Tin filled with sand. This is because its mass is bigger and it has a greater inertia.

[2 markah/marks]

(b) Bagaimanakah dua tin yang sedang berayun itu dapat dihentikan pada masa yang sama?
How can the two swinging tins be stopped at the same time?

Isikan kedua-dua tin itu dengan pasir yang sama banyak. Tin yang sama jisim akan mempunyai inersia

yang sama./ Fill both tins with the same amount of sand. Tins of the same mass will have the same inertia.
[1 markah/mark]

(c) Adakah pemerhatian dalam eksperimen ini disebabkan daya graviti? Terangkan jawapan anda.
Are the observations of the experiment due to gravitational force? Explain your answer.

Tidak. Inersia hanya dipengaruhi oleh jisim sahaja./ No. Inertia is affected by mass only.
[1 markah/mark]

(d) Mengapakah sebuah kapal tangki minyak mendapati lebih sukar untuk mengubah haluannya

berbanding dengan sebuah bot jika kedua-duanya bergerak pada halaju yang sama?

Why does an oil tanker find it more difficult to change direction compared to a boat if both are travelling at the same

velocity? KBAT Menganalisis

Kapal tangki adalah besar dan mempunyai jisim yang lebih besar berbanding bot. Oleh itu, inersia kapal

tangki adalah lebih besar./ Oil tanker is very large and has bigger mass than boat. Hence the inertia is greater.
[2 markah/marks]

Soalan Esei

 1 (a) Berikan dua situasi dalam kehidupan harian yang melibatkan inersia. Terangkan kedua-dua
situasi itu.

Give two situations in daily life which involves inertia. Explain both the situations.
[4 markah/marks]

(b) Rajah 1.1 dan Rajah 1.2 menunjukkan perbezaan antara ciri keselamatan dua buah kenderaan.
Diagram 1.1 and Diagram 1.2 show the different safety features of two vehicles.

Beg udara Tali pinggang Zone remuk
Air bag
keledar belakang
Zon remuk hadapan Seat belt Rear crumple zone
Front crumple zone

Bumper hadapan Bumper belakang
Front bumper Rear bumper

Tali pinggang keledar Rajah 1.1/Diagram 1.1
Seat belt

Bumper hadapan Bumper belakang
Front bumper Back bumper

Rajah 1.2/Diagram 1.2

137

Kaji Rajah 1.1 dan Rajah 1.2. Berdasarkan ciri keselamatan, pilih kenderaan yang paling sesuai
untuk kegunaan anda.
Study Diagram 1.1 and Diagram 1.2. Based on the safety features, choose the most suitable vehicle for your own use.

Terangkan jawapan anda berdasarkan aspek berikut:

Explain your answer based on the following aspects:

(i) Tujuan pemilihan [1 markah/mark]

Aim of choice

(ii) Perbandingan antara ciri keselamatan bagi kedua-dua kenderaan. [3 markah/marks]

Comparison between the safety features of the two vehicles.

(iii) Pilih jenis kenderaan yang terbaik berdasarkan ciri keselamatannya. [1 markah/mark]

Choose the best vehicle according to its safety features.

(iv) Nyatakan satu ciri keselamatan pada kenderaan yang telah anda pilih dan terangkan

kegunaannya. [1 markah/mark]

State one safety feature of the vehicle that you have chosen and explain its uses.

Jawapan/Answers:

  1 (a) Situasi 1: Sebuah lori tangki perlu berhenti 5 km dari pelabuhan.

Situation 1: A tanker has to stop 5 km from the port.

Penerangan: Lori tangki itu mempunyai inersia yang besar. Maka, ia perlu jarak yang lebih panjang

untuk memperlahankan lorinya tepat pada masanya untuk mengelak dari terlibat dalam kemalangan.

Explanation: The tanker has more inertia. So, it needs a bigger distance to slow down in time to avoid any accident.

Situasi 2: Seorang pemain gusti sumo yang mempunyai jisim lebih besar daripada pihak lawannya

kemungkinan besar akan menang perlawanan.

Situation 2: A sumo wrestler who has a greater mass compared to his opponent is likely to win a competition.

Penerangan: Pemain gusti yang mempunyai jisim lebih besar juga mempunyai inersia lebih besar. Oleh

itu, dia lebih susah dijatuhkan oleh pihak lawan.

Explanation: The wrestler with a greater mass also has a greater inertia. Thus, he is harder to be toppled by his opponent.

(b) (i) Untuk memilih kenderaan yang sesuai dari segi ciri keselamatan.

To choose the most suitable vehicle based on the safety features.

(ii)

Ciri keselamatan/ Safety features Kereta/ Car Van/ Van

Bumper hadapan/ Front bumper Ada/ Yes Ada/ Yes

Bumper belakang/ Rear bumper Ada/ Yes Ada/ Yes

Zon remuk hadapan/ Front crumple zone Ada/ Yes Tiada/ None

Zon remuk belakang/ Rear crumple zone Ada/ Yes Tiada/ None

Beg udara/ Air bag Ada/ Yes Tiada/ None

Tali pinggang keledar/ Seat belt Ada/ Yes Ada/ Yes

(iii) Kereta dalam Rajah 1.1/ Car in Diagram 1.1

(iv) – Kereta mempunyai beg udara yang dapat menghalang penumpang daripada terhumban

ke hadapan

Car has air bag that can prevent passengers from being thrown forward

– Kereta mempunyai zon remuk hadapan dan belakang yang panjang

Car has longer front and rear crumple zone

(Mana-mana satu/ Any one)





138

Bab Tema 4: Tenaga dan Kelestarian Hidup

12 Tenaga Nuklear

Nuclear Energy

Nota Bestari

12.1 Penggunaan Tenaga Nuklear (c) Tenaga nuklear tidak boleh dibaharui. Apabila
Application of Nuclear Energy uranium habis digunakan, ia tidak boleh diganti.

 1 Tenaga nuklear ialah tenaga yang dijana daripada Nuclear energy is non-renewable. Once uranium runs out, it
tindak balas dalam nukleus atom. cannot be replaced.
Nuclear energy is the energy generated by the reaction in the
nucleus of an atom.  6 Enam negara utama yang menggunakan sumber
nuklear bagi menjana tenaga elektrik ialah Amerika
 2 Loji-loji jana kuasa nuklear yang terdapat di dunia Syarikat, Perancis, Jepun, China, Rusia dan Korea
adalah berasaskan tindak balas pembelahan nukleus. Selatan.
The nuclear power plants found in the world are based on nuclear The top six countries that use nuclear resources to generate
fission reactions. electricity are the United States, France, Japan, China, Russia and
South Korea.
 3 Penggunaan tenaga nuklear yang paling penting ialah
penjanaan tenaga elektrik. Tenaga elektrik yang 12.2 Penghasilan Tenaga Nuklear
dihasilkan boleh digunakan sebagai alternatif untuk Production of Nuclear Energy
menggantikan atau mengurangkan penggunaan
minyak mentah dan gas asli.  1 Terdapat dua jenis tindak balas nuklear yang boleh
The most important use of nuclear energy is the generation of digunakan untuk menjana tenaga nuklear, iaitu
electrical energy. The electrical energy produced can be used as an tindak balas pembelahan nukleus dan tindak balas
alternative to replace or reduce the use of crude oil and natural gas. pelakuran nukleus.
There are two types of nuclear reactions that can be used to
 4 Kebaikan penggunaan tenaga nuklear berbanding generate nuclear energy, namely nuclear fission and nuclear
dengan sumber tenaga lain: fusion.
The advantage of the use of nuclear energy compared to other (a) Pembelahan nukleus – pemecahan nukleus
sources of energy: radioaktif yang berat menjadi dua atau lebih
(a) Boleh menjana kuantiti tenaga elektrik yang jauh nukleus yang lebih ringan.
lebih besar berbanding dengan sumber tenaga Nuclear fission – the splitting of a heavy nucleus into two
lain. or more than two lighter nuclei.
Can generate a greater amount of electrical energy compared to
other sources of energy. Nukleus berat Kripton-91
(b) Tidak membebaskan gas rumah hijau berbanding Heavy nucleus Krypton-91
penggunaan sumber tenaga lain.
Does not emit greenhouse gases compared to other sources of Neutron Tenaga dibebaskan
energy. Energy is released
(c) Tenaga nuklear dapat menghasilkan sinaran
mengion yang amat berguna dalam bidang Nukleus/Nucleus of Neutron
perubatan, pertanian dan perindustrian. Barium-142
Nuclear energy can produce ionising rays which are very uranium-235
beneficial in the field of medicine, agriculture and industry. Nukleus unsur baharu
Nucleus of new element
 5 Keburukan penggunaan tenaga nuklear berbanding
dengan sumber tenaga lain: (b) Pelakuran nukleus – berlaku apabila dua atom
The disadvantage of the use of nuclear energy compared to other yang ringan bercantum untuk membentuk
sources of energy: satu atom yang lebih berat disertai dengan
(a) Apabila berlaku kebocoran loji tenaga nuklear pembebasan tenaga yang besar.
seperti di Chernobyl pada tahun 1986, kesan
pencemaran alam sekitar dengan bahan radioaktif Nuclear fussion – occurs when two light atoms combine
yang berbahaya boleh memudaratkan kesihatan to form a heavier atom accompanied by the release of a vast
dan mengancam nyawa manusia dan hidupan
lain. amount of energy.
When there is a leakage in the nuclear power plant, such as
in Chernobyl in 1986, the effects of the contamination of the Deuterium Helium
surroundings with dangerous radioactive materials can be
detrimental to the health and threatens the lives of humans and Pelakuran Tenaga
other living things. Fusion Energy
(b) Sekiranya tenaga nuklear disalahgunakan
misalnya sebagai senjata, ianya akan menyebabkan Tritium Neutron
kesan yang amat buruk kepada semua hidupan.
If nuclear energy is misused for example, as a weapon, it can be
disastrous to all living things.

139

 2 Penjanaan tenaga elektrik daripada tenaga nuklear:
Generation of electrical energy from nuclear energy:

(a) Rajah di bawah menunjukkan komponen asas reaktor nuklear untuk penjanaan tenaga elektrik.
The diagram below shows basic components of nuclear reactor for the generation of electricity.

Rod pengawal Stim
Control rod Steam

Rod bahan api Moderator grafit
Fuel rod Graphite moderator

Turbin Penjana
Turbine Generator

Pam
Pump

Reaktor Pam Kondenser
Reactor Pump Condenser

Air/ Water

(b) Perubahan tenaga dalam penjanaan tenaga elektrik:
Energy transformation in electricity generation:

Tenaga nuklear Tenaga haba Tenaga kinetik Tenaga elektrik
Electrical energy
Nuclear energy Heat energy Kinetic energy

12.3 Impak Penggunaan Tenaga Nuklear 12.4 Tenaga Nuklear di Malaysia
Impact of Using Nuclear Energy Nuclear Energy in Malaysia

 1 Semasa Perang Dunia Kedua, senjata nuklear  1 Penggunaan teknologi nuklear di Malaysia selama
digunakan oleh Amerika Syarikat terhadap Hiroshima ini hanya tertumpu kepada bidang-bidang lain
dan Nagasaki. Letusan bom nuklear yang digugurkan selain daripada penjanaan kuasa elektrik, khususnya
oleh tentera Amerika Syarikat telah mengorbankan bidang perubatan, perindustrian, pertanian dan
beribu-ribu nyawa orang awam. pemeliharaan alam sekitar.
During the Second World War, nuclear weapon was used by
the Americans to attack Hiroshima and Nagasaki. The nuclear The use of nuclear technology in Malaysia has so far only focused
bombing by American soldiers has caused thousands of casualties on areas other than electricity generation, particularly in the
of civilians. areas of medicine, industrial, agriculture and environmental
protection.
  2 Ujian nuklear ialah percubaan yang dijalankan untuk
menentukan keberkesanan dan keupayaan sesuatu  2 Penggunaan seperti ini adalah lazim bagi kebanyakan
senjata nuklear. Oleh kerana ujian itu dilakukan di negara membangun dan adalah berbeza daripada
atmosfera terbuka, di darat atau di bawah laut, ia negara-negara maju yang lebih tertumpu kepada
boleh membawa kesan buruk terhadap hidupan dan penggunaan tenaga nuklear untuk penjanaan kuasa
alam sekitar. elektrik.
A nuclear test is an experiment conducted to determine the
effectiveness and ability of a nuclear weapon. Since it is done in an Such use is common to most developing countries and is different
open space, on land or below the sea, it can have a detrimental effect from that of more developed countries with a focus on nuclear
on living things and the environment. energy use for electricity generation.

140

12.1 Penggunaan Tenaga Nuklear/ Application of Nuclear Energy

Latihan 1 Kewajaran penggunaan tenaga nuklear bagi negara yang telah dikenal pasti
Justification of the use of nuclear energy for a country that has been identified

TP 1 Mengingat kembali pengetahuan dan kemahiran sains mengenai tenaga nuklear.
TP 2 Memahami tenaga nuklear dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

  1 Lengkapkan peta buih bagi menunjukkan negara-negara yang mempunyai loji kuasa nuklear. TP 1
Complete the bubble map to show the countries that have nuclear power plants.

i-THINK Peta Buih

Rusia
Russia

Amerika Negara Jepun
Syarikat Japan
United States of yang
America China
mempunyai loji
Perancis China
France kuasa nuklear
Countries that have

nuclear power
plants

Korea
Selatan
South Korea



 2 Lengkapkan peta pokok di bawah dengan memberikan tiga kelebihan dan keburukan penggunaan
tenaga nuklear. TP 2

Complete the tree map below by stating three advantages and disadvantages of the use of nuclear energy.

Penggunaan tenaga nuklear i-THINK Peta Pokok
The use of nuclear energy

Kelebihan/ Advantages Keburukan/ Disadvantages

1 Jumlah tenaga yang amat besar dapat dijana dengan 1 Kos pembinaan reaktor adalah tinggi
menggunakan hanya sedikit bahan radioaktif. Cost of building a reactor is expensive.
2 Terdapat risiko kemalangan atau bencana alam yang
A huge amount of energy can be generated from just a small amount
of radioactive substances. boleh menyebabkan kebocoran radioaktif./There is a risk
of accidents or natural disasters, which may cause radioactive leakage.
2 Mengurangkan penggunaan bahan api fosil seperti 3 Sinar radiasi boleh menyebabkan mutasi genetik yang
petroleum bagi penjanaan tenaga elektrik. menyebabkan kecacatan kekal./Radiation rays can cause
genetic mutations that may cause permanent disability.
Reduces the consumption of fossil fuel such as petroleum for the 4 Tenaga nuklear tidak boleh dibaharui. Apabila uranium
generation of electricity. habis digunakan, ia tidak boleh diganti.
Nuclear energy is non-renewable. Once uranium runs out, it cannot
3 Pembebasan gas rumah hijau dikurangkan. be replaced.
The emission of greenhouse gases is reduced.
4 Tidak menyebabkan pencemaran udara.
Does not cause air pollution.

141

12.2 Penghasilan Tenaga Nuklear/ Production of Nuclear Energy

Latihan 2 Penghasilan tenaga nuklear melalui pembelahan nukleus dan pelakuran nukleus
Production of nuclear energy by nuclear fission and nuclear fusion

TP 2 Memahami tenaga nuklear dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

  1 Lengkapkan proses pembelahan nukleus yang ditunjukkan dalam rajah. TP 2
Complete the process of nuclear fission shown in the diagram.

Nukleus berat A
Heavy nucleus

Neutron B

Nukleus/Nucleus Neutron
uranium-235

CD

A Pemecahan nukleus berat menjadi dua nukleus yang lebih ringan.
The splitting of a heavy nucleus into two lighter nuclei.

B Apabila proses ini berlaku, terdapat penyusutan dalam jisim dan jisim yang hilang itu
telah berubah kepada tenaga yang besar.

When this process occurs, there is a decline in the mass and the lost mass has changed into enormous

energy .

C Apabila satu nukleus dibedil oleh satu neutron , satu nukleus baharu yang tidak

stabil akan terhasil.

When a nucleus is bombarded by a neutron , an unstable new nucleus will be produced.

D Pembelahan nukleus terus berlaku supaya menghasilkan nukleus yang lebih

stabil . Nukleus-nukleus yang lebih ringan serta neutron yang baharu
akan terhasil.

The nuclear fission continues to produce more stable nuclei. Lighter nuclei and new
neutrons will be produced.

 2 Lengkapkan pernyataan di bawah dengan jawapan yang betul tentang pelakuran nukleus. TP 2
Complete the following statements with the correct answers about nuclear fusion.

Deuterium Helium

Pelakuran Tenaga
Fusion Energy

Tritium Neutron

(a) Pelakuran nukleus berlaku apabila dua nukleus yang kecil dan ringan seperti deuterium dan

tritium bercantum untuk membentuk satu nukleus yang lebih besar dan berat

disertai dengan pembebasan tenaga nuklear yang besar.

The nuclear fusion occurs when two small and light nuclei such as deuterium and tritium combine to

form a bigger and heavier nucleus accompanied by the release of a large amount of nuclear

energy.

142

(b) Pelakuran nukleus hanya akan berlaku pada suhu yang amat tinggi.

Nuclear fusion will only occur at extremely high temperature .

Latihan 3 Penjanaan tenaga elektrik daripada tenaga nuklear
Generation of electricity from nuclear energy

TP 2 Memahami tenaga nuklear dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

 1 Rajah di bawah menunjukkan jana kuasa tenaga nuklear. Isi tempat kosong dengan perkataan
yang betul berdasarkan rajah. TP 2

The diagram below shows the nuclear power plant. Fill in the blanks with the correct words based on the diagram.

Rod pengawal Stim
Control rod Steam

Rod bahan api Moderator grafit
Fuel rod Graphite moderator

Turbin Penjana
Turbine Generator

Pam
Pump

Reaktor Pam Kondenser
Reactor Pump Condenser

Air/ Water

(a) Grafit digunakan sebagai moderator untuk memperlahankan pergerakan neutron.

Graphite is used as moderators to slow down the neutrons.

(b) Rod pengawal digunakan untuk mengawal kadar tindak balas pembelahan nukleus supaya
dalam keadaan yang stabil.

Control rods are used to control the rate of nuclear fission so that in a stable state.

(c) Sistem penyejukan digunakan untuk mengawal suhu di dalam reaktor. Air

biasanya digunakan sebagai agen penyejuk./ A cooling system is used to control the temperature in the

reactor. Water is commonly used as the cooling agent.

(d) Dinding konkrit digunakan untuk menghalang sinaran radioaktif yang berbahaya

daripada terlepas daripada reaktor ke persekitaran.

A concrete wall is used to prevent the harmful radioactive radiation from escaping from the reactor
to the surroundings.

(e) Proses penjanaan tenaga elektrik:/ The process of generating electrical energy:

Rod bahan api, iaitu rod uranium digunakan untuk menghasilkan tenaga nuklear

melalui proses pembelahan nukleus.

Fuel rods which are the uranium rods are used to produce nuclear energy through nuclear fission.

Haba yang dijana memanaskan air menjadi stim.
heat produced converts water into steam.
The



Stim ini kemudiannya digunakan untuk memutarkan turbin dan seterusnya

menjana tenaga elektrik .

The steam is then used to turn a turbine , thus generating electrical energy .

143

(f) Perubahan tenaga dalam penjanaan tenaga elektrik daripada sumber tenaga nuklear:
Energy transformation in electricity generation from nuclear energy resources:

Tenaga nuklear Tenaga haba Tenaga kinetik Tenaga elektrik

Nuclear energy Heat energy Kinetic energy Electrical energy

12.3 Impak Penggunaan Tenaga Nuklear/ Impact of Using Nuclear Energy

Latihan 4 Impak penggunaan senjata nuklear dan ujian nuklear
Impact of the usage of nuclear weapons and nuclear tests

TP 2 Memahami tenaga nuklear dan dapat menjelaskan kefahaman tersebut.

 1 Terangkan dua impak penggunaan senjata nuklear ke atas hidupan dan persekitaran. TP 2
Explain two impact of the usage of nuclear weapons on living things and environment.

Sinaran radioaktif yang dibebaskan akan mengakibatkan kepupusan flora dan fauna.

The radioactive radiation released will result in the extinction of flora and fauna.

PAK-21 Penduduk di kawasan yang terlibat sama ada hilang nyawa akibat letupan bom atom atau bagi yang
terdedah kepada sinaran radioaktif akan mengalami mutasi genetik dan menghidap penyakit kanser
AKTIVITI selepas beberapa lama./ The people in the affected area either will be killed instantly by the atomic bomb, or for those
exposed to the radioactive radiation will go through genetic mutation or suffer from cancer in the long run.

 2 Nyatakan kesan buruk penyebaran radiasi daripada ujian nuklear yang dilakukan. TP 2
State the adverse effects of the spread of radiation from the nuclear tests conducted.

Kesan somatik Kesan genetik
Somatic effects Genetic effects

Keletihan/ Fatigue Kecacatan bayi/ Deformities in babies

Katarak/ Cataract Mutasi sel/ Cell mutation

Leukemia/ Leukaemia Kanser/ Cancer

12.4 Tenaga Nuklear di Malaysia/ Nuclear Energy in MalaysiaAKTIVITI

Latihan 5 Kewajaran pembinaan stesen jana kuasa nuklear di Malaysia
Justification of the construction of nuclear power plant in Malaysia

TP 6 Mencipta dengan menggunakan pengetahuan dan kemahiran sains mengenai tenaga nuklear dalam konteks penyelesaian masalah dan membuat keputusan atau
dalam melaksanakan satu tugasan dalam situasi baru secara kreatif dan inovatif dengan mengambil kira nilai sosial/ekonomi/budaya masyarakat.

PAK-21 Perdebatan TP 6

Agensi Nuklear Malaysia (Nuklear Malaysia), merupakan organisasi penyelidikan dan pembangunan (R&D)
utama dalam bidang sains dan teknologi nuklear di Malaysia yang terus memainkan peranan aktif dan
menyumbang kepada pelaksanaan dan pencapaian dasar-dasar sains dan teknologi kebangsaan.
Nuclear Agency Malaysia (Nuclear Malaysia), is a leading nuclear research and development (R&D) organisation in the field
of nuclear science and technology in Malaysia that continues to play an active role and contributes to the implementation and
achievement of national science and technology policies.

Cadangan aktiviti:/ Activity suggestion:
Jalankan perdebatan tentang kewajaran pembinaan stesen jana kuasa nuklear di Malaysia untuk menghasilkan
tenaga nuklear sebagai tenaga alternatif untuk menjana tenaga elektrik pada masa hadapan.
Conduct a debate about the justification of the construction of a nuclear power plant in Malaysia in producing nuclear energy
as an alternative source of energy to generate electrical energy in the future.

144

Latihan Pengukuhan 12

Soalan Objektif  3 Apakah kegunaan utama tenaga nuklear
dalam perindustrian?
 1 Rajah 1 menunjukkan Uranium-235 yang What is the main usage of nuclear energy in industries?
dibedil oleh zarah K. A Untuk mengawet makanan
Diagram 1 shows a Uranium-235 which is bombarded To preserve food
by particle K. B Untuk membasmi kuman
Kripton To disinfect germs
C Untuk menjana tenaga elektrik
Krypton To generate electrical energy
D Untuk mensteril peralatan
Zarah K + Barium To sterile equipment
Particle K Uranium-235
 4 Antara yang berikut, yang manakah
Rajah 1/Diagram 1 merupakan masalah yang berkaitan dengan
sisa bahan radioaktif?
Apakah K? Which of the following is a problem related to radioactive
What is K?
A Proton/ Proton waste?
B Neutron/ Neutron A Ia mudah terbakar
C Elektron/ Electron It is very flammable
D Isotop/ Isotop B Ia kekal radioaktif untuk jangka masa

 2 Rajah 2 menunjukkan urutan perubahan yang lama
tenaga yang berlaku dalam stesen jana kuasa It remains radioactive for a long period
nuklear. C Ia dapat menembusi dinding konkrit

Diagram 2 shows the sequence of energy transformation, yang digunakan untuk menyimpannya
It leaks through the concrete container used to keep
which occurs in a nuclear power plant.
it
Tenaga R Tenaga Tenaga Tenaga S D Radiasi yang dibebaskannya boleh
Energy R haba kinetik Energy S
Heat Kinetic menembusi dinding bekas yang
energy energy digunakan untuk menyimpannya
The radiation it releases can penetrate the wall of
Rajah 2/Diagram 2 the container used to store it

Apakah R dan S?  5 Pada tahun 2011, gempa bumi dan tsunami
What are R and S? yang melanda Fukushima di Jepun telah
mengakibatkan kebocoran pada reaktor
Tenaga R Tenaga S nuklear mereka. Jika masalah itu tidak
Energy R Energy S ditangani dengan berhati-hati, apakah
kemungkinan kesan kebocoran sinaran
A Tenaga nuklear Tenaga elektrik radioaktif itu?
Nuclear energy Electrical energy In 2011, the earthquake and tsunami that struck

B Tenaga elektrik Tenaga kimia Fukushima in Japan have caused leakage in their nuclear
Electrical energy Chemical energy
reactor. If the problem was not handled properly, what
C Tenaga kimia Tenaga keupayaan
Chemical energy Potential energy would the effect of the radioactive leakage be?
A Kejadian hujan asid
D Tenaga keupayaan Tenaga nuklear Occurrence of acid rain
B Mutasi pada sel hidupan
Potential energy Nuclear energy Mutation on cells of living things
C Penipisan lapisan ozon
Thinning of the ozone layer
D Peningkatan suhu Bumi
The increase in the Earth’s temperature

145

 6 Apakah tindak balas yang berlaku dalam A Magnesium-24 C Radium-226
stesen jana kuasa tenaga nuklear? B Radon-222 D Uranium-235
What is the reaction that occurs in the nuclear power
plant?  8 Proses pembelahan nukleus atom
A Pembelahan nukleus Uranium-235 melibatkan proses pembedilan
Nuclear fission nukleus yang tidak stabil oleh neutron secara
B Tindak balas endotermik berterusan. Apakah nama tindak balas
Endothermic reaction tersebut?
C Atom stabil menjadi atom yang tidak
stabil The nuclear fission of Uranium-235 involves a repeated
A stable atom becoming an unstable atom
D Atom pecah kepada cebisan yang kecil process of the bombardment of an unstable nucleus
Atoms breaking up into small pieces
with neutrons. What is this reaction called?
 7 Antara bahan berikut, yang manakah sesuai A Tindak balas berantai
digunakan sebagai bahan api dalam reaktor Chain reaction
nuklear? B Tindak balas endotermik
Which of the following substances is suitable to be used Endothermic reaction
as fuel in nuclear reactors? C Tindak balas penguraian
Decomposition reaction
D Tindak balas peneutralan
Neutralisation reaction

Soalan Struktur

 1 Rajah 1.1 menunjukkan proses pembelahan nukleus suatu bahan radioaktif.
Diagram 1.1 shows the nuclear fission of a radioactive substance.

Zarah P Zarah P/ Particle P
Particle P
Zarah P/ Particle P
Zarah P/ Particle P

Uranium-235

Rajah 1.1/Diagram 1.1

(a) Namakan zarah P yang digunakan dalam proses tersebut.
Name particle P used in the process.

Neutron/ Neutron

[1 markah/mark]

(b) (i) Nyatakan tenaga yang dihasilkan oleh proses itu.
State the energy produced in this process.

Tenaga nuklear/ Nuclear energy

[1 markah/mark]

(ii) Nyatakan kegunaan tenaga yang terhasil dari proses yang ditunjukkan dalam Rajah 1.1.
State the use of the energy produced from the process shown in Diagram 1.1.

Untuk menjana tenaga elektrik/ To generate electrical energy
[1 markah/mark]

146

(c) Rajah 1.2 menunjukkan stesen jana kuasa tenaga nuklear.
Diagram 1.2 shows a nuclear power plant.

(i) Namakan bahan radioaktif yang digunakan di stesen
jana kuasa nuklear yang ditunjukkan dalam Rajah 1.2.

Name the radioactive substance used in the nuclear power plant
shown in Diagram 1.2.

Uranium/ Uranium

[1 markah/mark]

(ii) Apakah bahan yang digunakan sebagai dinding Rajah 1.2/Diagram 1.2
reaktor nuklear. Apakah kepentingan dinding reaktor

tersebut? KBAT Menganalisis

State the material used as the nuclear reactor shield. What is the importance of the reactor shield?

Konkrit tebal. Mengelakkan sinaran radioaktif daripada terpancar ke persekitaran.

Thick concrete. To prevent radioactive radiation from being emitted into the environment.

[2 markah/marks]

 2 Rajah 2 menunjukkan stesen jana kuasa nuklear.
Diagram 2 shows the nuclear power station.

Rod pengawal Stim
Control rod Steam

Rod bahan api Moderator grafit
Fuel rod Graphite moderator

Turbin Penjana
Turbine Generator

Reaktor Pam Kondenser
Reactor Pump Condenser

Air/ Water

Rajah 2/Diagram 2

(a) (i) Apakah kegunaan rod pengawal dalam reaktor nuklear?
What is the use of control rod in the nuclear reactor?

Mengawal kadar tindak balas pembelahan nukleus./ To control the nuclear fission reaction.
[1 markah/mark]

(ii) Jelaskan bagaimana rod pengawal menjalankan fungsinya seperti yang dinyatakan dalam
(a) (i).

Explain how the control rod performs its function as described in (a) (i).

Dengan menyerap neutron yang berlebihan./ By absorbing excess neutrons.

[1 markah/mark]

(iii) Cadangkan satu unsur yang boleh digunakan untuk membuat rod pengawal.
Suggest one element that can be used to make the control rod.

Boron/ Boron

[1 markah/mark]

147

(b) Lengkapkan perubahan tenaga dalam penjanaan tenaga elektrik yang ditunjukkan dalam rajah
di atas.

Complete the energy transformation in the electrical energy generation shown in the diagram above.

Tenaga nuklear Tenaga haba Tenaga kinetik Tenaga elektrik
Nuclear energy Heat energy Kinetic energy Electrical energy

[1 markah/mark]

(c) Air biasanya digunakan sebagai agen penyejuk. Mengapakah sistem penyejukan ini sangat
penting dan apakah yang akan berlaku jika sistem ini gagal berfungsi? KBAT Menganalisis
Water is commonly used as the cooling agent. Why is the cooling system very important and what happens if this

system fails to function?

Untuk mengawal suhu dalam reaktor. Jika sistem ini gagal berfungs, akan berlaku letupan dalam

reaktor nuklear./ To control the temperature of the reactor. If this system fails to function, there will be an explosion

in the nuclear reactor.

[2 markah/marks]

Soalan Esei

 1 (a) Kebocoran bahan radioaktif di sebuah loji tenaga nuklear di Fukushima, Jepun berlaku pada
tahun 2011 akibat letupan apabila negara itu dilanda gempa bumi dan tsunami. Terangkan
empat kesan sinaran radioaktif ke atas hidupan.

A leakage of radioactive substances occurred at a nuclear power plant in Fukushima, Japan in 2011 due to an
explosion after it was struck by earthquake and tsunami. Explain four effects of the radiation rays on living things.
(4 markah/marks)

(b) Wajarkan penggunaan tenaga nuklear sebagai satu sumber tenaga.
Justify the use of nuclear energy as a source of energy.

(6 markah/marks)

Jawapan/Answers:

1 (a) – Merosakkan/memusnahkan sel hidup/ Damages/destroys living cells

– Menyebabkan kanser/ Causes cancer

– Menyebabkan mutasi sel/ Causes cell mutation

– Ketidaknormalan bayi/ Causes deformation of babies

(b) Kelebihan/ Advantages Kelemahan/ Disadvantage

Sumber tenaga yang lebih murah Kos membina reaktor nuklear sangat mahal

berbanding petrol Cost of building a nuclear reactor is expensive

Relatively cheap source of energy compared to petrol Jika berlaku kemalangan, kesan pencemaran terhadap
Bilangan kemalangan yang berlaku akibat persekitaran dan hidupan sangat berbahaya
penggunaan reaktor sangat kecil When accidents occur, the effects of the contamination on the
The number of accidents from the use of reactors is surroundings and living things are severe and disastrous
small

Jumlah tenaga yang dihasilkan adalah Pekerja dan orang ramai sekitar reaktor nuklear

sangat besar sentiasa terdedah kepada risiko sinaran radioaktif

A huga amount of energy can be produced yang berbahaya

Those working in and around nuclear reactors are always at risk of

being exposed to the harmful radioactive emission.

148

1Eksperimen Bab 3: Teknik Mengukur Parameter Kesihatan Badan

Kadar Denyutan Nadi

Pulse Rate

3.2 Kadar Denyutan Nadi TP 3

SP: 3.2.2 TAFSIRAN
TEMA

Keselamatan dan Mengaplikasikan pengetahuan mengenai langkah keselamatan dalam makmal, bantuan kecemasan, teknik dan prosedur dan
Kesihatan dapat melaksanakan tugasan mudah.

Tujuan Untuk mengkaji kesan aktiviti fizikal ke atas kadar denyutan nadi.
Pernyataan To study the effect of physical activity on pulse rate.

masalah Apakah kesan peningkatan aktiviti fizikal terhadap kadar denyutan nadi?
Hipotesis What is the effect of increasing physical activity on pulse rate?
Pemboleh
Kadar denyutan nadi meningkat semasa melakukan aktiviti cergas.
ubah
The pulse rate increases during vigorous activities.

Dimanipulasi: Aktiviti fizikal
Radas dan Manipulated: Physical activity
Bahan Bergerak balas: Kadar denyutan nadi
Responding: Pulse rate
Dimalarkan: Umur, jantina, masa diambil untuk melakukan aktiviti
Constant: Age, gender, time taken to do the activity

Jam randik, kalkulator dan murid. PAK-21
Stopwatch, calculator and students.
EKSPERIMEN
Prosedur 1 Lakukan aktiviti secara berpasangan. Seorang murid dikehendaki duduk berehat di
kerusi. Ambil bacaan nadi rehat sebelum aktiviti dilakukan.
Work in pairs. A student is required to relax on a chair. Take the pulse rate reading at rest before the activities
are carried out.

2 Bilangan denyutan nadi dalam masa 15 saat sebelum aktiviti diukur oleh seorang murid
yang lain dan bacaan direkodkan. Cara pengukuran kadar nadi rehat ialah dengan
meletakkan jari telunjuk dan jari tengah pada arteri radial di pergelangan tangan dan
menekan perlahan.
The pulse rate within 15 seconds before the activity is measured by another student and the reading is
recorded. The method of measuring the pulse rate is by placing the index finger and middle finger on the
radial artery at the wrist and pressing them slowly.

Jari tengah
Middle finger

Jari telunjuk
Index finger

Arteri radial
Radial artery

3 Lakukan aktiviti berjalan selama 30 saat.
Perform walking activity for 30 seconds.

4 Kira dan rekodkan bilangan denyutan nadi selepas aktiviti berjalan. Kadar denyutan nadi
diukur dengan mengira bilangan denyutan nadi dalam 15 saat di pergelangan tangan.
Count and record the number of pulses after the walking activity. Pulse rate is measured by counting the
number of pulses in 15 seconds at the wrist.

5 Darabkan bilangan denyutan nadi dalam 15 saat dengan 4 untuk mendapatkan kadar
denyutan nadi dalam masa seminit.
Multiply the number of pulses in 15 seconds by 4 to get a pulse rate reading within a minute.

149

6 Lakukan aktiviti kedua, iaitu melompat selepas berehat selama 10 minit. Ulang langkah
4 dan 5 untuk mendapatkan bacaan kadar denyutan nadi dalam masa seminit.
Perform the second activity, which is hopping after resting for 10 minutes. Repeat steps 4 and 5 to get a pulse
rate reading within a minute.

7 Ulang langkah 1 hingga 5 secara bertukar ganti murid pertama dengan murid seterusnya.
Repeat steps 1 until 5 by exchanging the first student with the next student.

Keputusan

Murid Kadar denyutan nadi seminit
Student Pulse rate per minute

Murid 1 Berehat Berjalan Melompat
Student 1 At rest Walking Hopping

Murid 2
Student 2

Murid 3
Student 3

Murid 4
Student 4

Murid 5
Student 5

Perbincangan

1 Apakah tujuan meminta murid berehat sebelum memulakan aktiviti?
What is the purpose of asking the student to rest before doing activity?
Untuk memastikan denyutan nadi adalah pada tahap nadi rehat (normal) sebelum aktiviti.
To make sure the student’s pulse rate is at the rest rate level (normal) before the activity.

2 Apakah hubungan antara aktiviti fizikal dan kadar denyutan nadi? KBAT Menilai
What is the relationship between physical activity and pulse rate?
Semakin bertambah cergas aktiviti, semakin tinggi kadar denyutan nadi.
The more intense the physical activity, the higher the pulse rate.

3 Adakah bacaan nadi rehat bagi murid-murid yang sama umur sebelum aktiviti adalah sama? Terangkan.
Are the pulse rate readings at rest for students of the same age before the activity equal? Explain.
Tidak, kerana kadar nadi rehat setiap individu dipengaruhi oleh tahap kecergasan dan kesihatannya.
No, because the pulse rate at rest of each individual is influenced by the level of fitness and health.

4 Nyatakan faktor lain yang mempengaruhi kadar denyutan nadi seseorang.
State other factors that affect the pulse rate of an individual.
Jantina, umur dan kesihatan badan
Sex, age and health

Kesimpulan

Hipotesis diterima. Kadar denyutan nadi individu meningkat semasa melakukan aktiviti cergas.
The hypothesis is accepted. The pulse rate of an individual increases during vigorous activity.

150