Những Nẻo Đường Tiếng Việt- Bác sĩ Nguyễn Hy Vọng

Tàu Việt khác nhau nhiều

Bộ Khang Hy Tự Điển ra đời năm 1716 liệt kê ra 40,000 chữ Tàu, trong đó chỉ có 4000 chữ thông
dụng, 2000 tên họ, và 30,000 chữ không dùng vào đâu cả![2] Nhưng ta phải để ý cái này! Tiếng Việt ta
hiện có 9500 tiếng môt mà tiếng nào cũng dùng 100% cả, không như Tàu, vì tiếng Việt rất khôn.

Theo Wikipedia và Britannica thì:
25% dân Tàu mang họ Lý, Vương, Trương, Lưu
45 % dân Việt mang họ Nguyễn Trần Lê Phạm
30% dân Mường mang họ Nguyễn, Đinh, Quách, Bạch

vậy sao dám bảo họ của Việt là họ gốc Tàu?
Lịch Tàu thì Tý Sửu Dần Mão

mà Mão lại là con thỏ
lịch ta thì luôn luôn Mão là con mèo
sao dám bảo là lịch ta là 100% gốc Tàu?
Bên Tàu, các dân Hmong, Zhuang, Nùng, Thổ đều theo lịch Việt, vì là lịch xưa của Bách Việt

chỉ biết con mèo là năm Mão mà thôi
sao dám bảo là dân bên Tàu cái gì cũng theo Tàu?
Các tiếng nói ở Đông Nam Á đều gọi ngày đầu mùa mưa là Tết
và ăn mừng nhiều cách: đánh đu, tạt nước vào nhau để chúc năm mới, dựng nêu

bọn Tàu không bao giờ như vậy
vậy sao dám bảo là Tết ta giống Tết Tàu?
Có người Việt nào tự nhiên mà nói được tiếng Tàu không? Có người Tàu nào tự nhiên mà nói
được tiếng Việt không? vậy sao dám bảo tiếng Việt từ tiếng Tàu mà ra?

101

Tên họ của Tàu và của Việt rất khác nhau

So sánh hai bản danh sách các họ của Tàu và của Việt thì thấy khác nhau xa chừng,
một bên thì đa số là Nguyễn Trần Lê Phạm
họ Nguyễn chiếm 32%,
họ Trần 11%,
họ Lê 10%,
họ Phạm 7%.
60% dân Việt nam !

năm 1982, kiểm kê dân số Tàu :

Bốn họ Tàu chiếm đa số là Lý Vương Trương Lưu

họ Lý 7.8% dân số, ,

họ Vương 7.4 %

họ Trương 7.5%

họ Lưu 6,25 %

Cả 4 họ trên chiếm tỷ lệ 1/3 dân số Trung Quốc,

nguồn tài Liệu : Pierre Gourou
thư viện Dũng lạc

102

Allergy vŠ væn hóa

Tôi bÎ allergy cä Ç©i nên rÃt ghét allergen, cái sinh ra allergy.

M¶t allergen mà tôi ghét nhÃt là hai ch» væn hóa và cái š nghïa væn hóa theo nghïa Tàu [hóa thành ra tÓt

ÇËp ] nghe thì ngon lành l¡m nhÜ m¶t cái bánh s¡p ÇÜ®c æn, hóa ra là m¶t cái bánh vë !

Âu MÏ thì gọi là culture / kultur [trÒng trọt] Çúng hÖn nhiŠu vì trÒng trọt thì cÛng có khi mÃt mùa,

Tôi thích cái ÇÎnh nghïa væn hóa cûa Giáo sÜ Ykhoa TrÀn ngọc Ninh là cái gì khác ngÜ©i mà vÅn khác

hoài, dù hay hay dª, không thành vÃn ÇŠ [thí dø mÃt gà mà chõ mÕ qua hàng xóm chܪi luôn ba ngày, Çó

cÛng là m¶t nét væn hóa!/ mÜ®n tiếng cûa ngÜ©i mà nói rÒi l© luôn, Çó cÛng là nét væn hóa cûa Tàu, nhìn

låm cûa ngÜ©i ta]

nhÜ phù lÜu là mÜ®n cûa phlu [trÀu] [gÓc tiếng Miên]

và tân lang là cau [sinla] cÛng tiếng Miên luôn

trà là tØ âm chè [gôc ñông nam Á!]

Còn cä ngàn tØ khác mà Tàu mÜ®n cûa các giÓng ngÜ©i Man ª phía nam sông TrÜ©ng giang mà l© Çi

luôn, nhìn låm cho là cûa nó, trong khi ta mÜ®n tiếng Tàu thì trọng quš ngàn Ç©i, rÒi nô lŒ nó luôn.

Ÿ Ç©i kÈ dåi bao gi© cÛng bÎ th¢ng khôn æn hiếp. ñây Çúng là m¶t s¿ ăn hiếp vŠ væn hóa Çáng ÇÜ®c Çem

ra tòa án væn hóa cûa thế gi§i væn minh Ç‹ thÜa kiŒn, nhÜng ª Ç©i biết khôn thì s¿ Çã rÒi!

Cái cung cách væn hóa cܧp giÆt này, Tàu nó xài tØ lâu, nó vë bän ÇÒ nܧc Tàu bao gÒm cä ñông

nam Á luôn rÒi nó chiếm Tây tång, rÒi nó chiếm Hoàng sa cûa ViŒt Nam mình, rÒi nó Çang nhòm ngó

TrÜ©ng sa nºa.

Bọn Tàu không hŠ có trÓng ÇÒng ! m¶t vài cái trÓng ª Vân nam là cûa dân ñiŠn, m¶t dân thu¶c giòng

Thái xÜa, không nói tiếng Tàu , mà chúng nó nhìn låm.

Bọn Tàu hồi xửa hồi xưa cũng không biết cÖm gåo là gì và cũng không uÓng trà

Kh°ng tº bäo v§i học trò : ta không biết trà là gì, nghe Çâu là m¶t thÙ lá trong rØng mà bọn Man nÃu

và uÓng nóng h°i, giäi nhiŒt. Ta không biết lúa là gì, ta chÌ æn kê và lõa måch!.

[Tàu nó gọi lúa là hòa cÓc , nó b¡t chܧc trÒng lúa khi tràn vŠ vùng ÇÃt cûa bọn Man Kh°ng tº còn

nói, khi TÜ mã NgÜu, học trò, s¡p Çi vùng kinh tế m§i ª miŠn cûa ngÜ©i Man, hÕi š ông ta :

"có vŠ Çó thì phäi cÄn thÆn, bọn Man b¡n tên Ƕc rÃt giÕi, và vào ÇÀu næm, chúng nó nhäy múa tÜng bØng

hoa lá, say sÜa tÓi ngày, nghe Çâu chúng nó gọi ngày lÍ Çó là T• S_

[chÌ là phiên âm cûa Tết] chÙ không phäi Tết là Çọc trË tiết mà ra Çâu.

Tôi Çã chÙng minh b¢ng nguyên ng» cái nguÒn gÓc không chÓi cãi ÇÜ®c cûa Tết là nguÒn gÓc ñNÁ,

trong m¶t bài báo Çæng trong báo ñ¶c lÆp ª ñÙc và Làng væn ª Canada cách Çây Çã 19 næm.

chú š : hòa cÓc chÌ là m¶t ÇÎnh nghïa, không phäi là m¶t cái tên / m¶t cái tên gọi thÆt s¿ thì

không bao gi© lÅn l¶n v§i ÇÎnh nghïa thí dø nhÜ chân, tay hay thû túc

hòa cÓc cÛng nhÜ hà mã chÌ là nh»ng cÓ g¡ng vøng vŠ Ç‹ gọi cái gì mình chÜa hŠ có, chÜa hŠ thÃy, chÜa

hŠ biết., cÛng nhÜ phù-lÜu hay tân lang ch£ng hån chÌ là nh»ng tiếng Çọc trË theo ph-lâu và sinla [Tàu

nó mÜ®n âm cûa các tiếng ñNÁ Çó mà thôi!]

Trong các tØ Çi‹n cûa Tàu có nhan nhän nh»ng tØ mà nó bäo là không dùng m¶t mình, âm ghép, vì Çó

là nh»ng tiếng mà nó mÜ®n cûa kho ngôn ng» ñNÁ ! vì tiếng riêng cûa nó là Ƕc âm Çã tØ Ç©i nào, mà

các thÙ tiếng ñông nam Á thì phần nhiều là song âm.

Khi m¶t mà mÜ®n cûa hai thì phäi nói là không ÇÙng m¶t mình, lë tÃt nhiên [xem Từ điển Khai trí tiến

ÇÙc] làm tôi nh§ Çến chuyŒn con cò [sao nó låi ÇÙng m¶t chân hä mày? thì cÛng phäi cho nó m¶t chân

chÙ ? không có chân nào nó té bÕ mË!]

ñúng là cái logique illogique [vÆy mà không phäi vÆy] cái "wishful thinking" cûa Tàu [nh»ng ÇiŠu

mình muÓn cho mình , nói ra nhÜ th‹ thÆt tình có luôn]

103

Tưởng vậy mà không phải vậy !

Nên biết rằng tiếng Tàu mượn các tiếng khác khá nhiều nhưng cứ lờ đi cái chuyện vay mượn đó
Diêm [trong Diêm vương, Diêm chúa, Diêm la, Diêm phủ có nghĩa là sự chết cái chết chứ chẳng phải

là "địa ngục" đâu nhé. Nó là <gốc Sanskrit > chứ không phải là gốc Tàu, Tàu nó mượn của tiếng Ấn độ
đó, hóa ra Diêm vương là Thần chết, Tử thần chứ không phải là "vua địa ngục" đâu, các cụ Hán Việt đã
lầm tưởng.
Sa- mạc là tập trung tư tưởng, định thần , từ chữ "samadhi" / meditative incantation <gốc Pali>
Á tế Á là bắt chước đọc theo "Asia" tiếng Hy lạp !
yên sĩ phi lý thuần là nhại theo "inspiration"
câu lạc bộ là học đòi nói theo "club" tiếng Anh
Ả phù dung, a phiến, nha phiến, á phiện là do "aphyon" # opium<gốc Turkey>
còn cả ngàn tiếng Tàu như vậy, đều là bắt chước nói theo người ta, đâu phải gốc Tàu hồi nào đâu mà
khoe?

Muợn qua mượn lại là chuyện thường thấy giữa những thứ tiếng trên thế giới, có lợi cho cả hai bên,
tiếng Anh Mỹ đã vay mượn như điên nên bây giờ mới xứng đáng là thứ tiếng mạnh nhất thế giới, làm cho
tiếng Pháp phải ganh tị, vì có một thời, tiếng Pháp đã làm le không đúng cách, không chịu vay mượn
thêm từ ngữ mới vì cứ khư khư cho là phải bảo vệ cái 'quan niệm giả tạo "pureté de la langue francaise"
cho nên bây giờ bị tụt hậu và phải vay mượn thêm rất nhiều tiếng Anh Mỹ của khoa học thời nay mà nói,
làm thành một thứ franglais chẳng đặng đừng, khạc chẳng ra cho nuốt chẳng vào

Riêng về tiếng Việt, ta cần tìm hiểu thêm các tiếng nói của dân Bách Việt đã cho ta muợn rất nhiều từ
ngữ, khi ta thấy một âm lạ một nghĩa lạ thì đừng vội nói theo đuôi cụ Trần trọng Kim mà cho rằng nó là
tiếng "đệm" một cách vô tội vạ, thí dụ như lỡ làng thì thật ra đó là gốc Nùng vì trong tiếng Nùng, làng là
lở dịp không có dịp …vì vậy khi bị lở tàu, lở chuyến xe thì người Nùng họ gọi là làng tàu, làng xe [sic]

Có cả thảy 42% tiếng Việt là gốc Lào Thái, nói rõ cho ta biết cái ý nghĩa gốc của chúng nó. Trong
tiếng Anh tiếng Pháp thì cold, colder, less cold và froid, plus froid, moins froid nhưng mà tiếng Việt nhấn
khi mạnh khi nhẹ vào cái tính chất của sự vật màu sắc một cách dồi dào không ngờ đuợc : đo đỏ, tim tím,
mằn mặn, nong nóng, lành lạnh,

cả ngàn tiếng như vậy, cho nên ta phải tìm thêm cho đầy đủ để mà ‘vui học tiếng Việt“, những giờ dạy
tiếng Việt phải dạy cho vui nhu thế để gây chú ý và thích thú nói tiếng Việt với nhau cho các em nhỏ, chứ
không phải là nghiêm trang viết cho đúng "hỏi ngã" hay cho đúng t, c cuối chữ , hoặc như nguời Bắc, lo
làm sao đừng có lầm lẫn s / x / cùng là gi / d, những cái đó không quan trọng lắm, cái cần thiết là phải
nói tiếng Việt cho trôi chảy.

Dạy tiếng Việt phải là dạy nói 90% nhiều hơn là dạy viết cho ngay cho đẹp cho đúng, đó phải là
nguyên tắc cho tương lai các lớp dạy tiếng Việt để có kết quả tốt đẹp, bên này cũng như bên nhà. Vậy
mới thấy cái sức sống mạnh mẽ, vươn lên của tiếng Việt, không dễ gì bắt nó đi vào khuôn vào phép của
những mẫu mực giả tạo của cái loại văn phạm ngữ pháp ngoại lai

Tiếng Việt ta quả thật là một luồng hơi sống tự do cho một triệu người Giao chỉ hồi xưa cũng là cái nếp
sống cho ý nghĩ của hơn 90 triệu nguời Việt ngày nay trên khắp quả đất này, mà cái văn phạm của Tàu
chỉ biết lẽo đẽo đi theo cái cách ăn nói của chúng nó từ ngàn xưa mà không bao giờ bắt kịp.

Nhà trống đôi ba gian, một thầy một cô một chó cái.
Học trò năm bảy đứa, nửa người nửa ngợm nửa đười ưoi.
trong căn nhà ấy, sống một gia đình

104

Nay ta sống trong một thế giới "núi cao, biển rộng, sông dài, … lại đuợc hoàn toàn sống cuộc sống tự
do mà 89 triệu đồng bào ta bên nhà vẫn hằng mong ước. Ta nên sống sao cho xứng đáng một đời tự do,
và nên cố gắng đóng góp, mỗi người tùy theo khả năng và công sức của mình vào sự sống còn của tiếng
Việt

Bạn hãy vui mà tìm thêm những đường nét nói phô rất lạ và riêng rẽ của tiếng Việt ta để thấy rằng
tiếng Việt không hề nghèo như ta tưởng mà trái lại rất dồi dào, chỉ vì chúng ta đang "nghèo" tiếng Việt
lắm đó thôi , theo lời ông Gustave Hue, một người Pháp rất kính nể tiếng Việt, trong quyển từ điển Việt
Pháp Hoa của ổng ! năm 1937.

105

Vài nhận xét về tiếng / chữ Tàu

Tiếng Tàu / Tầu < do âm Châu, Chu mà có, thay đổi qua mấy ngàn năm, mà chữ Tàu chỉ thay đổi vài
lần qua các đời nhà Châu, Tần, Hán, và gần đây, nhưng cũng kẹt vào cái ràng buộc của hình vẽ nên
không giải quyết, lẹt đẹt theo không kịp tiếng nói, từ 1919 đến 1954 đã phải bỏ đi hơn 1000 chữ không
dùng nữa. Qua 1964 phải viết lại hơn 2000 chữ cho dễ viết hơn. Singapore cũng đã thay đổi nhiều chữ
Tàu. Riêng Đài loan không chịu thay đổi, nên sách Đài loan bây giờ dân bên Tàu lục địa khó đọc.
Khó mà dựa vào tiếng Tàu mà suy đoán cái nghĩa gì được.

văn chương thì :
Bắc Kinh nói là winh chang
Quảng đông nói là măn chuyêng
Triều châu nói là bun cheng
[Họ viết một cách nhưng mà phát âm thì tùm lum.]

Tartar > thát đát > sinh ra sát đát [giết bọn Đát]
[người Mòn cũng gọi Tàu là Trak]
Từ này có nhiều đồng nguyên khắp thế giới :
Eng: Tartary, Tatary
Fr : Tartare
Greek: Tartaros
Latin: Tartarus
Persian: Tatar

Tiếng Tàu như con rắn lột xác [thay đổi chữ viết] nhiều lần mà không biết tại sao phải lột.
Bạn có biết không, sau 6 năm tiểu học, bộ giáo dục Tàu chỉ mong con nít Tàu biết 1200 chữ, kiến thức

thu gọn trong đó, phải học viết mãi, không thì quên. Sau 6 năm bộ giáo dục Nhật chỉ mong con nít Nhật
biết đọc 800 mặt chữ thôi, hiểu trong 800 chữ Tàu đó mà thôi, phải tập viết luôn luôn không thì lại quên.
Lớp tiểu học Đai Loan phải học kèm theo abc viết theo âm tàu / pin yin / phiên âm.

Từ xưa, 50 đến 90% chữ Tàu là ideogram [nay thì cũng vậy, không tiến bộ đuợc]. Sự hiểu biết của Tàu
tùy vào biết viết chữ nhiều hay ít, vì thế có cái lạ đời là khứ / khử viết chung mà ý khác nhau quá.

trung và trúng cũng viết một cách mà hai nghia khác nhau quá.
Korea xưa viết nam / south như là nam / male vì vậy Họ viết hai chữ Việt Nam mà lại viết chữ nam
như là : người nam, người con trai, người đàn ông, vì họ cóc cần cái nghĩa, chỉ biết cái âm thôi
Sự hiểu biết của tiếng nói không tùy vào chữ viết, mà tùy vào cái âm và lời nói.

Chữ viết của thế giới và của abc Việt không cần phải nhớ mãi sau khi đã viết được, trong khi đó sự hiểu
biết của tiếng Tàu hoàn toàn tùy thuộc vào cái chữ viết của nó, từ 1 đến 7500 đ ơn vị hiều biết. Chữ Tàu
hở ra là quên, phải học viết suốt đời! Âm Tàu không có R, V, G trong khi đó thì tiếng Việt, chữ
Việt ra làm sao?

Bạn có biết không? Sau 6 tháng đến 1,2 năm, con nít Việt nam, không cần ai nhắc nhủ, không cần phải
thông minh , đứa nào cũng biết lắp # 24 chữ cái với 168 vần để viết và đọc được # 10 ngàn tiếng Việt một
cách dễ dàng, không bao giờ quên cách viết vì nó quá dễ trong khi đó thì chữ Tàu cũng chỉ độ 10 ngàn
chữ mà phải học suốt đời, học trước quên sau chứ làm sao mà nhớ được 10 000 cái hình vẽ ! chưa kể cái s
ự th ật c ó m ột kh ông hai của Khang hy tự điển năm 1716 thú nhận rằng có 40 ngàn chữ t àu mà hết 20
ngàn là vô dụng, không dùng vào đâu ! [sic]

106

Cái NguÒn Và Cái Ngọn

NgÜ©i Huế nói là ...mô tê ni n§ ræng rÙa?
NgÜ©i B¡c thì: ông giæng cheo chên bÀu gi©i zung zing, gánh núa zung zing
NgÜ©i Nam thì: Çi yiŠ yÖí y® miŠng guê.
Nh»ng cái tØ, cái tiếng Çó, xem nhÜ là tiếng ÇÎa phÜÖng; thÆt ra, chúng nó là nŠn móng và nguÒn gÓc cûa
tiếng ViŒt hÒi xÜa thÆt xÜa, trong khi nh»ng tØ ng» m§i vay mÜ®n sau này nhÜ tổ quốc, xâm lÜ®c, B¡c
phần ...chÌ là nh»ng nhánh cây m§i hú ra vŠ sau này thôi.
MiŠn Nam Çã có sách tiếng ViŒt miŠn Nam, miŠn Trung Çã có tØ Çi‹n tiếng ViŒt miŠn Trung, còn
miŠn B¡c thì chÜa làm n°i m¶t tiếng ViŒt miŠn B¡c! Sao lå thế? Bªi vì không phäi họ không làm n°i,
nhÜng tåi vì tØ lâu họ cÙ tܪng tiếng nói cûa họ là tiêu chuÄn. ThÆt ra, họ cÛng có tiếng ÇÎa phÜÖng cûa
họ nhÜng vì hi‹u lÀm r¢ng cái gì họ nói ra là đúng. là chung cho cä nܧc chÙ không phäi tiếng ÇÎa
phÜÖng.
ñó là chÜa k‹ hi‹u lÀm là tiếng ViŒt có sáu giọng [sic].
ThÆt ra, ai cũng biết là miŠn Trung và Nam, là đa số người Việt, 56 triệu, chÌ có næm giọng thôi, bªi
vì các ông Tây ngôn ng» cÛng nhÜ cø Alexandre de Rhodes Çä nói rõ là cø ta chÌ viết t¿ Çi‹n cho tiếng
miŠn B¡c mà thôi [linguae annamiticae sev Tunchinensis] # tiếng An Nam hay là tiếng Çàng Ngoài vì cø
Ãy hi‹u lÀm r¢ng tiếng nói B¡c Kÿ cÛng là tiếng nói cûa miŠn Nam luôn, mà trong khi trÓn chui trÓn nhûi
ª cä hai miŠn, Çu°i Ç¢ng trong thì °ng chåy ra Çàng ngoài, ông Ãy Çã biết r¢ng hai miŠn, tØ lâu trܧc khi
°ng t§i, Çã có nhiŠu cách nói khác nhau. ThÆt ra thì khác nhau rÃt nhiŠu, không phäi chÌ m¶t vài træm
tiếng mà ngÜ©i B¡c không biết nói, cÛng nhÜ có nói theo thì cÛng không hi‹u là gì, nhÜ trÜ©ng h®p tiếng
Hán ViŒt, nói, Çọc, phát âm, và viết ÇŠu làm cho cä ngàn triŒu ngÜ©i Tàu ngÄn tò te ra mà thôi, m¥c dÀu là
hÒi trܧc là tiếng cûa Tàu, nhÜng mà Tàu cÛng Çành chÎu thua.
ChØng nào các ông væn hóa cûa B¡c ViŒt hi‹u ÇÜ®c r¢ng miŠn B¡c cÛng cÀn có m¶t tØ Çi‹n riêng cho
tiếng ÇÎa phÜÖng cûa họ thì chØng Çó họ m§i có ÇÜ®c cái š thÙc r¢ng tiếng nói cûa họ không phäi là tiếng
nói cûa toàn dân và së không bao gi© là tiếng nói cûa toàn dân ViŒt ngày nay và sau này. Vì vÆy mà họ
cÙ tiếp tøc xem tiếng nói miŠn Trung và Nam là tiếng ÇÎa phÜÖng mà chä hi‹u ÇÎa phÜÖng tính là gì, vì
cái cÓt cách væn hóa cûa họ, chÙ không riêng chi cái cÓt cách ngôn ng» của họ là cái mà thÆt ra cÛng rÃt
khác v§i ngÜ©i Trung và Nam.
ThÆt ra, nếu muÓn, ngÜ©i miŠn Trung có th‹ nói hàng câu dài mà ngÜ©i miŠn Nam và ngÜ©i miŠn B¡c
chÎu thua không hi‹u n°i vì ngÜ©i Trung nói tiếng chìm, tiếng gÓc, tiếng con nhà, tiếng ViŒt hÒi xÜa, tiếng
nói thôi nôi cûa ñông Nam Á, trong khi miŠn B¡c c¿c kh° ÇÙng mÛi chÎu sào suÓt 2000 næm bÎ Tàu hiếp
Çáp vŠ væn hóa cÛng nhÜ ngôn ng» nên Çã bÎ Tàu hóa khá nhiŠu. RÒi suÓt 50 næm qua låi bÎ Trung Cọng
hóa khá nhiŠu trong khi ngÜ©i miŠn Trung ViŒt vÅn còn gi» nh»ng ÇÜ©ng nét xÜa vŠ tiếng nói cÛng nhÜ
væn hóa.
Đúng vÆy, quê cÛng thÆt là quê mà xÜa cÛng thÆt là xÜa, xÜa hÖn tiếng B¡c nhiŠu, nên tiếng B¡c không
hŠ và cÛng không th‹ là tiếng nói chung cho cä ngÜ©i ViŒt Nam ÇÜ®c, không xÙng Çáng gọi là tiếng thôi
nôi cho dân t¶c ViŒt ÇÜ®c, chính tiếng miŠn Trung m§i thÆt là cái nôi cûa tiếng ViŒt trong khi tiếng B¡c
chÌ là cái giÜ©ng n¢m cho một phần Bắc của đất Việt sau khi Çã hết thôi nôi rÒi!
Không có gì Çúng Ç¡n cho b¢ng s¿ thÆt, ngay cä nh»ng ai muÓn chÓi bÕ s¿ thÆt cÛng thÃy rõ là cái s¿
thÆt vÅn Çè n¥ng lên ÇÀu óc cûa chính ngÜ©i nào muÓn chÓi bÕ nó.
Bộ TØ Đi‹n NguÒn GÓc đa dạng của Tiếng ViŒt ba miền, với trên 200 ngàn cái tài liệu đồng nguyên
của trên 10 ngàn tiếng một Việt chÙ không phäi là riêng chi cho tiếng B¡c tiếng Nam hay tiếng Trung, së
chÌ cho ta thÃy ngay nguÒn c¶i chúng ta ª Çâu, ª ngay miŠn ÇÃt ñông Nam Á này, và nguÒn c¶i cûa tiếng

107

ViŒt ba miŠn cÛng ª ngay Çây, cái nôi thÆt cûa ông bà chúng ta, chÙ không phäi ª bên Tàu, cái nôi giä mà
Tàu nó Çã cho ta mÜ®n gÀn 2000 næm nay, nay Çã hÜ nát rÒi!

108

Kính Anh,

Hôm nay tự nhiên tôi muốn tâm sự với Anh về một chuyện của đời tôi.
Cụ Đào đăng Vỹ mất đã đuợc 24 năm rồi [mất 3 giờ 27 phút sáng ngày mùng 7 tháng tư năm 1987] mà
hôm nay tôi nhớ Cụ quá, khi nhìn lại những quyển từ điển Pháp Việt mà tôi đã cọng tác cùng Cụ viết ra
trong mấy năm 1951 -1961.

Tôi nhớ lại chữ đầu tiên mở màn cho sự cọng tác tốt đẹp giữa tôi với Cụ là chữ presse-citron / cái ép
chanh vào ngày 15 tháng sáu năm 1951 tại Huế, và những tháng năm ròng rã sinh hoạt văn hóa với cụ từ
đó.

Tôi nhớ lại những khi ăn ở trong nhà Cụ tại nhà gần Dinh Độc lập, những khi đem hôm lên phòng
khách nhà cụ nói chuyện về tiếng Việt, những khi ăn uống chung với Cụ, những khi cụ đau ốm hay vui
buồn trong cuộc sống.

Tôi nhớ mãi cái quyết tâm của cụ, muốn giữ gìn tất cả mọi hình thức đa dạng của tiếng nói ba miền
như là những nhân chứng cuối cùng về sự biến đổi của tiếng Việt qua hàng chục ngàn năm chung nhau
rồi chung sống và có khi chung đụng nữa, truớc khi những vật quý đó bị mất tang mất tích đi vì những
toan tính ấu trĩ, vô ý thức và lưu manh văn hóa của một thiểu số tự mạo danh là những kẻ muốn giữ gìn
cho sự trong sáng của tiếng Việt ![sic!]

Lời cụ nói và viết ra vẫn còn văng vẳng đâu đây: "các sách cũ hay chú trọng đến những tiếng ngoài
Bắc mà coi thường những tiếng Trung và Nam. Nhiều tiếng ở Trung và Nam rất đáng được chú trọng
và nên đem vào kho tàng ngôn ngữ nuớc nhà để làm giàu thêm cho tiếng nói của một quốc gia độc lập
và tự do dù những tiếng ấy không có ở bắcViệt, vẫn không thể coi là tiếng của địa phương, dù chỉ độ
một thiểu số dùng’’.

Như anh biết đó , thiểu số ấy hiện nay lại là đa số, vì tổng số người Trung và Nam hiện nay là 55 triệu
người trong số 87 triệu người Việt. Đó là chưa kể gần 3 triệu người ở khắp thế giới mà đại đa số lại là
người miền Nam và Trung đã bỏ nước ra đi, trong khi dân miền Bắc chết cứng trong cái cạm bẫy của bọn
cọng sản ngoài đó mà không nhúc nhích được cho khỏi mỏi chân, chớ đừng nói là đi đâu ! Vậy mà
những toan tính ngu xuẩn ấy vẫn còn.
Hiện nay trong sách và từ điển xuất bản tại Việt Nam, bọn cọng sản cố tình gạt bỏ tất cả những từ ngữ
Trung và Nam, trong khi dạy tiếng Việt cho một đám sinh viên bên Mỹ qua học tiếng Việt ở Hà nội, Viện
ngôn ngữ ở đó chỉ đưa thầy người Bắc chỉ dạy cho các sinh viên ấy toàn là ngôn từ ngoài Bắc mà thôi đến
nỗi gây ra xung đột và bị 40 người sinh viên ấy, do cô Lệ Quyên dẫn đầu, chỉ trích nặng cái lối dạy ngu
xuẩn đó và dọa sẽ không thèm học nữa nếu không thay đổi cái đuờng lối kì quặc đó! vì họ học để về làm
báo viết sách cho người Việt ở hải ngoại cho đa dạng, chứ đâu phải chỉ học kiểu "chăng xáng vuờn chè"
của tụi nó!

Những cố gắng để viết cho đúng thì nên chấp nhận; chứ những ý đồ muốn thay đổi luôn cả cách nói,
cách phát âm và cả cái giọng của người ta nữa làm sao làm cho được, hơn nữa cái đó thật là ngu xuẩn có
khác gì tự nhiên đòi xóa bỏ một giòng sông và đắp cho một vài cái đập nước giả tạo trên dòng chảy cuồn
cuộn của giòng sông đó.!

Giòng sông là muôn đời muôn kiếp mà những cái đập cỏn con thì sẽ phải bị vỡ tan tành, không năm
này thì năm khác!

Giòng sông ngôn ngữ là giòng sống của con người, không có một áp đặt giả tạo nào, dù ép buộc mạnh
bao nhiêu đi nữa mà thay đổi đuợc cái sức sống tự nhiên của nó đuợc.

Cụ Đào đăng Vỹ đã từng ý thức sâu xa điều này: những khác biệt [rất nhiều] của tiếng Việt ba miền là
những hiện tượng ngôn ngữ rất quý báu để có thể tìm lại nguồn gốc của tiếng Việt, cái vốn liếng muôn
đời của ông bà ta, cái lý do tồn tại của ngôn ngữ Việt, cái bằng chứng về sức sống dồi dào của sinh ngữ
Việt, cái niềm hy vọng chắc chắn cho tương lai rằng tiếng Việt sẽ và không bao giờ trở thành một từ ngữ
chết [như truờng hợp của tiếng Gaulois hay tiếng Latin hay tiếng Sanskrit!]

109

Có thay đổi đa dạng biến chuyển ba miền thì mới sống còn, chứ hễ mà đóng khung cứng ngắc trong
những cách nói cách viết gò bó mà thường được gọi một cách lòe loẹt giả tạo là chính thức, tiêu chuẩn,
chính thống đó chỉ tổ làm cho tiếng nói của giống nòi ta mòn mỏi và nghèo nàn đi lần lần.

Những toan tính kì quặc đó sẽ không bao giờ thực hiện được vì những hiện tượng ngôn ngữ là những
hiện tượng sống động của con người, chứ không phải của tâm lý con người mà có như khoa tân ngôn ngữ
học đã chứng tỏ [transformational linguistic] nói một cách cho dễ hiểu là vô và vào có cái lý do[raison
d'être] riêng của nó chứ không phải như quyển từ điển ấy* đã cho là vô là tiếng địa phương mà vào mới
là tiếng Việt chính cống [sic] hoặc chúng nó định nghĩa gan là to gan*!

NAM TIẾN
Ai ? Tại sao, Làm sao, Ra sao, Như thế nào?

Khi nói về cái sự thực của Nam tiến, đó là nói về cái Nếp sống trồng trọt [Kultur] / Culture của một
nửa dân tộc dứt khoát bỏ luôn nửa kia mà ra đi

1/ Những ai là người Nam tiến ?
không lẽ anh chàng nào trên Lạng sơn Cao bằng mà tư dưng nổi hứng đòi đi Nam tiến?
Phải là những kẻ đói rách ở Thanh Hoá Nghệ An đi theo Nguyễn Hoàng, vì chẳng đặng đừng,

2/ Họ đều là đàn ông con trai , nghèo tiền của, không một tất đất nhưng tuổi trè và mạnh khỏe và bạo
gan vì đã đến đường cùng.
Đàn bà con gái đi theo nếu có thì chỉ là một số rất ít trong gia đinh Nguyễn Hoàng và tay chân trực thuộc
mà thôi

3/ Đời sống của họ lúc đầu vô vàn cực khổ, tạo nên những giá trị mới của miền Nam vẫn còn cho đến
ngày nay:

- tự lực, độc lập, qúy trọng nhau, có ý thức cọng đồng, đồng đẳng, bình đẳng,
- không chê việc tay chân, quý trọng đàn bà
[không quý sao được khi chẳng có người nữ nào, ngó quanh toàn đực rựa]
tâm hồn chất phác hơn mà ngang tàng hơn,
- có tình người hơn, thẳng thắn bộc trực hơn, cách ăn nói trực diện hơn, nóng nảy mà

không giả dối, không làm khách sáo mà cũng không lươn lẹo,
- không coi trọng cái bề ngoài khuôn phép giả dối, cái hoa hòe hoa sói của chữ nghĩa, mà

chỉ nóng lòng muốn sao cho nói được ấm lòng,
- cái "mày tao" của người Nam, ngàn đời cũng không có ngưới đàng ngoài bắt chước được,
[cái mời mọc chào đón tùm lum của người Bắc. ngàn năm người Nam cũng chẳng muốn chẳng
màng]
- Cảm tình bồng bột và cỡi mở hơn dân đàng Ngoài [ngay cả gần đây một tên gác tù còn nói

là : "cái bọn Ngụy ! học tập thì nơ nà, nàm việc thì nếu náo, mà khi nào vợ vào thăm nuôi
thì bú mồm nia niạ"
[phải chi mà miền Nam chiến thắng thì tên đó cũng sẽ bú mồm nia nịa như ai]
- biết quý cái vật chất của cải vốn là con số không, khi bắt đầu đời sống mới, nhưng cũng
biết trọng nghĩa khinh tài vì bắt buộc phải đùm bọc thực sự cho nhau,
- tình bạn còn quan trọng cho sự sống còn hơn cả tình yêu, mảnh đất ra công mà có đuợc
cũng không qúy cho bằng cái mảnh lòng ăn ở với nhau
- tôn trọng người chết và linh hồn kẻ chết bất cứ nơi nào và bất cứ lúc nào

110

[một cán bộ từ ngoài Bắc vào nói : "vào đây thấy dân trong này, một cục đá, dăm hòn gạch, ít miếng gỗ
cũng lập thành bàn thờ, cũng cúng bái. Tớ thật không hiểu nổi !"] @ Báo người Việt D9 / 22-6-05
4/ Dân Thanh Nghệ Tĩnh Bình phía bắc đèo Ngang tiến vào từng đợt, đưa tin tức về cuộc sống cực
nhọc mà có phần thưởng liền của đất trời nên đả thúc giục cho đợt sau, cho đến khi hàng hàng lớp lớp sau
này …không gì cản nổi bước chân của đoàn người nam tiến
5/ Tiến theo từng đợt, bước chân trên sõi đá, đuờng không có, ruộng đất chưa thành hình, trên tay chỉ có
giáo mác, cái lưỡi cày; trong lòng chỉ có một lời nguyền, phải sống, kiếm cho ra một người đàn bà để
sống với mình, và …đó chỉ có thể là đàn bà Chàm, và vì thế cái máu Chàm-Nghệ, Chàm Hà tĩnh, Chàm
Quảng Bình, tiếp nối là Quảng nam-Chàm, Quảng Ngãi-Chàm, Bình Định-Chàm, vô nữa, xuống nữa
cũng là lai Chàm, là một thực tế không chối cãi.!

Làm gì có Chàm Hà nội , Chàm Hải Phòng, Chàm Bắc Ninh, Chàm Lạng sơn, Chàm Sơn Tây, Chàm-
Nam định ?! nói chung làm gì có Chàm-Bắc kỳ, 500 năm về trước ? chỉ là một wishful thingking của một
vài tên sử nô phịa ra từ cái đầu óc vặn vẹo của chúng nó?! Có muốn bóp méo lịch sử, thì sẽ bị lịch sử
vật lại ngay.

6/ Như thế cuộc Nam tiến trọn vẹn là một tác phẩm máu xương và mồ hôi nước mắt lịch sử của
đám người miền bắc Trung Việt một kết tinh hội tụ của cái vùng đó, gốc rễ lan tràn qua 500 năm về
Nam, bị Nam hóa và cũng là về nguồn luôn vì ngôn ngữ miền Trung, gần gũi với tiếng Mường hơn, xưa
mới thật là cái ngôn ngữ đã là đàn anh của tiếng nói sông Hồng.

Tiếng nói miền Trung xưa hơn, cũ hơn, cổ hơn, quê mùa gốc gác hơn tiếng miền Bắc, đàn anh đàn chị
hơn, vì lâu đời hơn, đã có trước khi có tiếng nói lai Tàu của miền Bắc

Giòng lịch sử tiếng nói ấy bắt nguồn từ Đông nam Á mà trong đó miền bắc của Trung Việt là một phần
nguyên thủy muôn đời từ cái thuở mà Giao chỉ chưa biết mình là Giao chỉ của sông Lô mà Tàu cũng chưa
ý thức mình là Tàu của sông Hoàng Hà, vậy mà từ hồi ấy đã có tiếng nói miền Trung với những mô tê ni
nớ răng rứa đã là đầu tàu cho một chuyến xe ngôn ngữ ngàn dặm từ ga Ninh bình xuống ga Đông sơn
qua 30 ngàn năm rồi sau đó mới chạy ngược lên châu thổ sông Lô[sông Lớn/ sông Cái /sông Hồng] lên
đến gần Lạng sơn thì bị bọn Tàu nhà Hán nhào xuống, đè ép trên 2 ngàn năm ngất ngư con Tàu đi… may
phước ba mươi đời mà chúng nó không "đi" luôn đó chớ !

111

Cái Chữ Là Nợ Ba Đời Của Cái Tiếng

Đang được tự do như chim trên trời, bổng không cách đây 5000 năm, ba thứ tiếng Ai Cập, Tàu và
Phoenicien có chữ… nghĩa là phải mặc áo mặc quần. Khi chưa có ba cái chữ viết đó thì vẫn có tiếng nói,
là cái bộ máy lúc đầu đời của con người để nói lên, nói ra việc gì mình làm, cái suy nghĩ của mình và cái
tình cảm yêu, ghét, giận hờn của mình.

Giấc mơ của những kẻ đầu tiên bày ra chữ là làm sao để viết ra mà khi đọc, nhìn vào mặt chữ hay con
chữ, thì phát âm ra, nói ra tiếng đúng với cái âm, cái tiếng mà mình đã nói ra từ muôn đời khi chưa có
chữ… chứ đâu phải từ mới 5000 năm! Vậy mà cái ước mơ tầm thường đó không bao giờ có đuợc.

Đối với 1 ngàn triệu người Tàu hiện nay, giấc mơ đó vẫn là giấc ác mộng vì cái chữ Tàu không phải là
chữ mà chỉ là một hình vẽ, khi thì quá đơn giãn, như ao thì họ vẽ ra một cái hình lõm xuống hay đột thì
họ vẽ một cái hình lồi lên; khi thì quá phức tạp như khi họ phải viết ra vẽ ra chữ Mường hay chữ Man,
vì khi phải vẽ ra những ý niệm đó, họ cũng "bấn xúc xích" không biết phải “vẽ” làm sao đây? Thành thử
suốt đời và cho đến mãi mãi, chữ Tàu chỉ là những hình vẽ mà lại bị phải viết ra cái tư tưởng, nên đành
phải bó tay, chỉ vẽ ra mà thôi, đã 5000 năm rồi…chỉ biết vẽ mà không có biết viết bao giờ.

Các ông Hán Việt giờ thứ 25 đành phải chịu thôi; hơn nữa, dù chữ Tàu, đơn giãn hay phức tạp, cũng
đều là những bó buộc phải phát âm như thế này thế kia mà không có một lý lẽ nào giải thích tại sao
phải phát âm như vậy cả. Rồi thì 1300 triệu người Tàu, sau khi học đến bạc tóc, vẫn còn có chuyện vớ
vẩn là người thì đọc và phát âm thế này, người thì đọc và phát âm thế kia, không ai biết ai là đúng cả:

- Trung và trúng họ chỉ viết một cách.
- Khứ và khử cũng thế, mặc dầu hai ý nghĩa đó khác nhau xa.
Vì thật ra ai cũng sai! Vì họ không dựa vào con chữ mà dựa vào một cái hình vẽ thì làm sao mà phát
âm được, cũng như không dựa vào tiền thì làm sao mà nói chuyện phát tiền? Đánh lộn sòng cái chữ có âm
với cái chữ hình vẽ để tìm cách đánh vần mà nào có vần đâu mà đánh?
Đó là chưa kể ai giỏi … như Khổng Tử thì biết nhiều mặt chữ, ai ít học thì biết ít, hay là đọc không ra,
trái hẵn với lối viết chữ theo âm tiết [syllabic writing[ của nguồn văn minh Ấn Độ đã có sách văn phạm
từ hơn 2200 năm [Panini] thì người Tàu chỉ có văn phạm mà không hề có tự phạm, nghĩa là chừng
10,000 cái hình vẽ mà họ gọi là tự đó chẳng qua chỉ là 10,000 cái ép buộc phải đọc như thế như kia, hiểu
như vầy, như vậy… tùy theo ông thầy của mình đọc như thế nào, hiểu như thế nào, thì mình cũng phải
đọc theo hiểu theo như thế ấy.
Vì vậy mà một âm Tàu trung bình có đến 7 ý nghĩa và 7 chữ vẽ ra khác nhau, các nhà ngữ học gọi là
tiếng nói có nhiều homonymes [một âm mà có nhiều nghĩa] nhất thế giới. Trong thời khoa học quá tiến
bộ hiện nay, tiếng Tàu là một cái bẫy sập về từ ngữ, mà các nhà ngữ học thường gọi đùa là : “a millstone
around the chinese neck”! đành phải nhờ ông Japan đặt giùm tiếng mới cho họ dùng ké luôn mà cũng
chẳng kịp.
Còn anh chàng Nhật thì khá hơn nhiều, cứ ngang nhiên mượn và đọc theo các từ ngữ khoa học của Âu
Mỹ: bin rù cho chữ building, jai rô sì cô pic sì ta pi lai za cho chữ gyroscopic stabilizer!!
Khác hẵn cái tuồng chữ abc, khi mà một đứa bé 7 tuổi đọc như thế nào thì ông Nguyễn Văn Vĩnh,
Phạm Quỳnh, ông Đào Duy Anh, hay Trần Trọng Kim hay bạn hay tôi ...cũng đọc ra như vậy thôi, không
hơn gì nó cả. Đó là cái hay không « kể hết được » của tiếng Việt. Cái đó là một cái rất tiện lợi và quan
trọng mà ít ai để ý vì khi đã đọc được chữ Việt rồi đứa bé được "xả cảng" để mà có tự do hiểu hàng ngàn
cái chữ ấy có nghĩa gì. Nó không còn phải nhớ và tùy thuộc vài cái cách viết để mà bị gò bó vào đó nữa.
Cả mấy chục ngàn em bé học viết chữ Việt, sau hai ba năm là nhiều thì thầy cô giáo cũng đọc như
chúng nó mà thôi … không hơn chúng nó được. Không giống như ông thầy Tàu thì bao giờ cũng cứ là
hơn học trò của ổng mãi vì ổng bắt học trò ổng phải viết như vầy và phải đọc như vầy … mà người học
trò không biết được cái lý, cái lẽ tại sao phải như vậy vì thật ra đó là một sự ép buộc hoàn toàn, có muốn
giải thích bằng lý này lẽ nọ cũng không được.
Muốn tránh khỏi cái lạc hậu của tiếng Tàu "kỳ đà cản mũi" cho sự học hiểu thì ta nên bắt chước
Indonesia và Malaysia, dùng ngay từ ngữ khoa học Âu Mỹ (electricity thay vì cho điện). Chỉ trong thời
gian ngắn ta sẽ có hàng chục ngàn từ ngữ khoa học mà nói ngay, khỏi cần níu áo ông thầy Tàu vì ông

112

này…lạ thay, cũng đã và đang níu áo ông thầy Nhật đó mà và đang cóp lại như điên hàng ngàn từ ngữ
của Anh Mỹ. Đó là chưa kể sau này có thêm bao nhiêu là tiếng mới về khoa học, ta cũng chỉ việc viết
theo abc, cái mà Tàu không làm được vì đối voi họ, mỗi tiếng mới ra lò lại phải tìm cho ra một cáí hình
vẽ mới để mà vẽ nó lên mặt giấy hay sao?

Nhìn xem, các bạn trẻ người Việt trên khắp thế giới đang nói tiếng Anh Mỹ đó, có sao đâu! Nhất là
hàng ngàn những từ ngữ về computer và, bạn biết không, theo kết quả ghi nhận của Rockfeller Research
Institute ở Úc thì trong 30 năm qua, người Việt bỏ nước ra đi bốn phương trời đã sáng chế ra được 15
ngàn bằng sáng chế trong khi cả nước Thái Lan chỉ có được 6500 trăm cái và Singapore (bây giờ còn ai
thèm nói là Tân Gia Ba nữa đâu) chỉ có 7500 cái.

Thảm hại nhất là Việt Nam hiện nay chỉ có được vỏn vẹn 256 bằng sáng chế trong 30 năm qua, tỷ lệ ít
hơn người Việt ngoài nước đến 58 lần, trong khi số người Việt ngoài nước chỉ bằng 1 phần 27 của dân số
trong nước.

Đó là kết quả đau buồn của một nước 80 triệu người sống dưới sự dìu dắt của đỉnh cao trí tuệ. Xui
xẻo thay cho con cháu Lạc Hồng !

113

ĐỪNG QUÁ XEM TRỌNG CÁI TIẾNG CÁI CHỮ CỦA KẺ KHÁC

Xưa ta quá trọng chữ Tàu, một miếng giấy vụn có viết một hai chữ Nho cũng không dám vất
đi, cho là chữ nghĩa của thánh hiền của ông bà [sic]. Nay cái chữ Tàu đã hết thời, không còn ai
viết nữa, cái tiếng Hán-Việt thì đang còn ngo ngoe đôi chút …nhưng coi bộ cũng bết rồi. Người
trẻ nói “computer” ào ào, đứa nào nghe mấy chữ Hán Việt như là nhu liệu, cương liệu, vi toan
vi tính gì đó, thì cười nói “cái gì kỳ yậy”.

Nay thì ta lại quá trọng chữ Anh Mỹ làm như thể chúng nó phải là khuôn mẫu cho chữ viết
abc hiện nay của ta, nên mới có chuyện buồn cười là một ông trí thức mức đại học Mỹ giổm
đem ba cái chữ cái abc mà hỏi học trò Việt là tiếng Việt có bao nhiêu chữ cái, mà chàng ta
không hiểu là con số chữ cái ba miền khác nhau, tùy theo là tiếng Việt của miền nào mới được
chứ?
1/ Với miền Bắc, phát âm Bắc thì làm gì có các âm d, gi, tr, r?
Tất cả, họ đều phát âm là / z / hay là / ch
chên zời / zù xao / zầu không [betel] / ăn zồi
chíng chị / politics thay vì chính trị

2/ Họ cũng đâu có phân biệt được s và x
[Cả hai phụ âm ấy đều bị xào nấu lại thành ra một âm x mà thôi]:
Zù xao thì xét cũng đánh chên zời / the lightning came from the sky no matter what.

3/ Họ làm gì có âm và vần / -inh /?
Tất cả họ đều nói, đọc và phát âm như là / ing /
[tìng hìng chíng chị] / tình hình chính trị …mặc dù họ viết là inh.

4/ Họ còn nhiều trẹ âm viết một đàng mà đọc một nẻo, làm cho con số âm, vần và chữ cái của
tiếng nói của người Bắc đều trật lất không thể nói chắc là bao nhiêu cả.

5/ Với miền Trung và Nam thì làm gì có âm con, côn, con, cun v.v..?
Tất cả đều phát âm bằng conk, cônk, conk, cunk mà chữ Việt khó viết diễn tả cho đúng cái

âm này được. Đó là một âm rất thường nói ra ở khắp Đông Nam Á, 400 triệu người nói, của
mấy chục thứ ngôn ngữ chung quanh Việt Nam,
chỉ có người Bắc là không, thành thử trong cách phát âm đó, chính người Bắc lại là thiểu số.

6/ Với tiếng nói từ Huế mà vào đến Cà Mâu thì làm gì có vần / oi /, họ đều nói là / oai!
Thí dụ: noài giống / race

conk thoai / the shuttle
ít oải / few, little
ăng noái / to speak

Người Trung và Nam cũng viết một đàng mà nói một nẻo, ăng uống … nhưng mà phải chịu
thua họ thôi, vì họ là đa số đấy nhé. Với họ, vần tiếng Việt không đủ cho họ noái và viếk [sic]
vậy mà họ nói và phát âm và viết chỉnh hơn người Bắc nhiều.

Xin đừng buồn và mặc cảm vì fruit và fruit lại đọc khác nhau, tùy theo bạn nói tiếng Pháp
hay tiếng Anh đó nghe!

114

Thành ra cái tiếng người ta cũng năm cha bảy mẹ, cái tiếng của mình cũng năm thê bảy thiếp,
đừng có tưởng bở mà đòi chuẩn lên chuẩn xuống cái tiếng Việt tùm lum. Không những con số
chữ cái khác nhau từng miền phát âm mà con số âm tiết, vần trong tiếng Việt cũng thay đổi, con
số dấu giọng cũng thế, tùy theo ba miền phát âm và viết ra chữ.

Ta không thể dựa vào cái chữ viết của Anh, Mỹ, Pháp mà so sánh với tiếng và chữ của ta là
nên, không nên, đúng, không đúng, chuẩn hay không chuẩn. Chỉ có giữ nguyên cái thói quen
của ta viết sao cứ vậy là đã quen rồi.

Chúng ta hãy tìm hiểu thêm, học hỏi thêm nữa, biết thêm nữa, đừng vội sửa với chữa !

115

HIỂU GIÙM CHO tiếng Việt

Khen chê đã nhiều, hãy quên đi , và hãy nhìn tiếng Việt qua những cái "mới lạ" của nó
1/ con mắt ta nhìn chữ Việt không phải là hiểu đuợc chữ Việt đâu

CHỮ
ngư…ơi
Nếu con mắt chỉ là cái máy ảnh, thì ai hiểu đuợc đó là chữ ? ai đọc đuợc đó là người ?
kết luận, ta đọc và hiểu biết nhờ cái óc não, trí óc của ta mà cái miệng, con mắt, lỗ tai, mấy ngón tay chỉ
là những đồ dùng của óc não mà thôi !
Trí óc của ta đã ngôn ngữ hoá những cảm giác ngôn ngữ lúc ban đầu đó thành ra sự hiểu biết, cho
nên
- không phải có miệng là nói và đọc được như ta muốn nói hay muốn đọc
- không phải có mắt là thấy được như ta muốn thấy,
- không phải có tai là nghe được như ta muốn nghe,
- không phải có mấy ngón tay là viết được như ta muốn viết đâu

2/ nếu ta chơi nghịch mà viết tất cả với dấu hỏi mà thôi, bỏ hết dấu ngã đi,
thì ai cũng vẩn hiểu được ý nghia của những chữ, những tiếng đó
nếu ta nghịch mà chỉ nói với toàn giọng hỏi không mà thôi thì cũng thế
nếu ta nghịch mà viết và nói tất cả với dấu ngã và giọng ngã thì cũng thế thôi
vì không ai lầm củ khoai với nguời bạn cũ hay là
…………… cũ khoai với nguời bạn củ bao giờ ?
3/ kết luận : hiểu ý nghĩa là nhờ trí óc của ta, không phải là nhờ dấu này dấu nọ, hay là nhờ giọng nọ
giọng kia, do đó dấu hỏi ngã không có giá trị hiểu biết, semantic value
nó chỉ có giá trị cho cái giọng hỏi ngã của nguời bắc mà thôi và chỉ là do thói quen dạy cho họ như thế
nếu giọng ngã mà viết với dấu hỏi ngay lúc ban đầu học viết… và nguợc lại, thì kết quả vẫn thế thôi dù là
bắc, trung hay nam
4/ gần 90 triệu nguời Việt, bắc trung nam, đều viết được đau đớn và nói là đau đớn, mà có ai hiểu đớn là
gì không ? Hồi xưa các ông viết chữ Nôm cũng viết đớn bằng chữ Nôm mà nào có hiểu đớn là gì đâu

Vậy là hiển nhiên ta nói mà ta không hiểu, ta viết ta cũng chẳng hiểu, ta chỉ đoán mà hiểu ké vào cái âm
cái chữ đau bên cạnh chữ đớn mà thôi. có cả mấy ngàn từ / chữ / tiếng một như thế trong Việt ngữ mà ta
chỉ hiểu ké nhờ có chữ kia hay là chỉ hiểu theo cái hiểu của những nguời chung quanh ta

oằn oại, oái oăm, tha thiết,
đành hanh, luộm thuộm, lôi thôi, …

chúng ta đều hiểu qua người xung quanh ta, họ hiểu sao ta hiểu vậy cho nó tiện việc sổ sách.
Nên nhớ là ngữ học cũng là một khoa học chớ, không ai "đoán mò" mà giải một bài toán đuợc! vì vậy
phải có khoa đồng nguyên hay ngữ nguyên, mới hiểu được rõ ràng tại sao ta và ông bà ta từ mấy ngàn
năm về trước lại nói như vậy.

Những chi tiết ngữ nguyên của 27400 tiếng một trong Việt ngữ sẽ đuợc trình bày ra chi li và rõ ràng cho
chúng ta trong Bộ Từ điển đồng nguyên tiếng Việt với hàng trăm ngàn tiếng đồng nguyên của 57 tiếng
nói anh em với tiếng Việt khắp mọi nơi ở Đông nam Á và nam Á

À mà này , rõ ràng ... ràng là gì vậy ta ?

116

5 / Tiếng Muờng không có dấu sắc cho MẮT và dấu nặng cho MẶT,
họ chỉ nói / phát âm là MĂT, vậy mà người Muờng vẫn hiểu đuợc khi thì là con mắt và khi thì là mặt
trời … , là vì cái trí óc của họ làm cho họ hiểu được tiếng Mường chứ không phải là cái dấu hay cái âm
ngang ngang của họ làm cho họ hiểu.
Tiếng Viêt hồi xưa không có dấu giọng nhưng nguời tiền Giao chỉ cũng hiểu nhau như thường
Kết luận : ngôn ngữ của loài người là sản phẩm của trí thông minh chứ nếu là tùy thuộc vào cái miệng cái
lưỡi, cái môi, con mắt và lỗ tai thì có lẽ giờ đây loài người cưng chỉ có có vài tiếng kêu tiếng hú tiếng
rống, tiếng la hét nhu loài vật là cùng.!
6/ Đó là cái ý kiến khá độc đáo của Chomsky và một vài nguời nữa, biết đuợc rằng
- chữ viết không quan trọng
- các dấu giọng không quan trọng
- lời, tiếng, từ cũng không quan trọng luôn
- văn phạm và ngữ pháp cũng không quan trọng luôn
- cái tư tưởng và ý nghi của con người là tất cả, là cái mẫu số chung cho 6000 tiếng nói khác nhau của
loài người và cái sắp đặt tư tưởng trưóc sau trong trí óc của mỗi người trong một nhóm người theo một
khuôn khổ nào đó bằng cách thử đi thử lại / trial and error / mà đuợc chính cái nhóm người đó chấp nhận
qua bao nhiêu năm tháng mới chính là ngôn ngữ của họ
[language is foremost, the consensual universals of each human language group]

ănkhôngđược thì ta cũng hiểu thôi
mà nếu anh Pháp nghịch mà viết

im mange able thì
"ảnh" vẫn hiểu thôi, trừ phi ảnh kém chấp nhận hơn ta, mà ảnh "không có vậy" đâu nhé !

117

Nghĩ gì về tiếng Việt

1- Ta thường chê tiếng Việt ít quá, không đủ dùng.
2- Hãy xem từ điển Pháp, có 4 chữ X, Z,W,Y chỉ có chưa đến 40 từ mà hầu hết là tiếng mượn của các

ngôn ngữ khác ở khắp thế giới .

Nên biết là trong khi đó thì tiếng Việt của ta có đến hơn 1000 từ trong hai chữ X và S

2- Ta làm biếng nói mà không chịu hiểu, nói xáp lá cà đã 2000 năm mà chẳng biết lá cà là gì, cãi nhau
chí choé. Nói nhỏ mà nghe, lá cà là tiếng Mường, là con gà đó, bạn ơi ,

3 -còn 275 ngàn những thích thú và thắc mắc đó đang chờ đón bạn trong Bộ Từ điển đồ sộ: Nguồn gốc
tiếng Việt

4- Ta nên biết rằng chữ viết không phản ảnh trọn vẹn cái âm,
cái tiếng một / friend viết có / i / mà không đọc, cũng là dư thừa
fruit, fruit / viết một cách mà Anh Mỹ đọc khác Pháp !
một âm thôi mà viết nhiều cách , như âm HUẾ : huế, hwế, hoế
Người Bắc viết tr cũng vô nghĩa vì họ chỉ phát âm là gi, ch, d hay z [mặt giăng hay là chái cây mà thôi

!]

5- Mà cái tiếng cũng không diễn tả trọn vẹn , không hẵn là cái "tiếng vọng" của tư tuởng được, thí dụ
như :

/ the street runs with water how come ?

/ I could'nt care less then, I actually do care more ?

6- Vậy ta hiểu nhau là do sự đồng lòng hiểu và chấp nhận một cái âm nào đã quen viết một cái chữ nào
đã quen đọc, chứ không phải cái ý nghia đã có sẵn nơi cái âm, lại càng không phải cái âm lồng sẵn trong
cái chữ một cách hợp lý.

7- Lên nấc cao nhất là một ý nghĩ nào quen nói ra làm sao để cho có một cách hiểu rõ ràng hơn cả
Trong tiếng Việt, mức độ rõ ràng ấy còn chưa đạt đến cho mọi từ, mọi âm, mọi vận, vần

8- Có độ 3000 từ ghép đôi # 30% của tiếng
Việt, ta không hiểu là gì nên đành hiểu tơ lơ mơ # đẹp đẽ, đau đớn / cái tiếng đệm của TT Kim đó, 80
năm qua nói vậy thì cho là vậy thôi, nay đã có sự giải thích bằng khoa so sánh đồng nguyên / comparative
cognatics ; không thiếu một tiếng nào và cũng không còn một tiếng nào mà phải đệm cả, một tiếng cũng

không

9- Có những âm chỉ riêng một miền hay một tỉnh nói và hiểu, có cả vài trăm âm như thế

10- Có những phụ âm chung một nhóm có thể thay thế cho nhau, các tiếng Âu Mỹ không có nhu thế /
khuấy, quấy, quậy, vậy / có cả 500 truờng hợp này

11- Cái từ cổ Việt cách đây 360 năm là cái từ Mường hiện nay
[mựa có lo chi ! / don’t you worry !
tlòng tlắng tlứng / egg white

Tle / bamboo
Có thể nói rằng âm / tl / tiếng Bắc trong từ điển AR là tiếng Muờng hiện nay
[hiện nay trong tiếng Việt, âm /TL- / đã mất hẵn] nhung vẫn còn trong tiếng Mường

118

12- Dấu sắc và nặng trong tiếng Việt hiện nay vẫn đang còn dính líu vào nhau rất nhiều
cánh thiếp, cánh thiệp; v..v..

13- Có thể nói rằng tiếng miền Trung gần tiếng Mường hơn là tiếng Bắc, vì tiếng miền Trung xưa và
gốc gác hơn tiếng Bắc, nguợc lại, tiếng Bắc mới hơn

14- Tiếng đơn âm vẫn phân tích ra đuợc, vì hồi xưa nó không là đơn âm mà nó song âm đó nhé
blen, blẽn, bẽn lẽn, xẽn lẽn, rồi thì
trẽn / tchẽn [Bắc hiện nay]
thẹn [cả ba miền]
Nùng : giẽn, nhẽn
Muối thì Chàm ... nói là boi,
Nguời dân quê Huế gọi là mói, rồi thì
Kampuchia ... nói là am-pol

119

Phát âm V của người Nam bộ

Họ phát âm 100% như là vi- hay là y- hay là gi- của miền Trung
tại sao?

/ tiếng Mường cũng nói là giàng [yellow / gold]
/ tiếng Nùng cũng nói là yỏn yẹng [only]
/ tiếng Lào Thái cũng nói là giòng gio [to turn in circles]
/ Có cả thảy 511 tiếng bắt đầu với phụ âm V của ba miền
Và tất cả đều có đồng nguyên trong các tiếng nói chung quanh tiếng Việt, nhưng đều phát âm

tương đương là Vi-, Yi-, W-, Ua, uă, uâ, ue, uê, ui, uy, uo, uô, uơ, uư…, hay là đổi /v/ thành

/p/b, ph, m
Vì cái âm V thật là V thì không có trong các ngôn ngữ đó, chỉ có trong tiếng Việt mà cũng chỉ
có mới đây thôi [trong từ điển Al de Rhodes có rất nhiều thí dụ không viết với /v/ của cách viết
hiện nay mà viết với p. b, m, ph, vi-, bi-
Xin đưa ra vài chục thí dụ :

Việt va Khm kr-Vi-A

to bump, hit against

vá Thái yi-á

to mend

vả lại Chàm yi-a lai

moreover

vả / trái vả Mường a-vi-a

fig

vã / vội vã Khm r-vi-a

hurried

vàm Khm pam

alluvion land formation

Chàm bi-am

“

than van Mường wan

to implore

Nùng vi-an

ve vản Chàm j-wal
Saora wan

to court, flirt

muôn vàn Thái uòn
vang dội wang
Khm yang, gi-àng,
vàng Mường

vi-àng

việc vàng Todrah yellow, gold
yang

work Nicobar yiet
viết

to write Khm kh-vât kh-vi-ang
váng vất

slightly sick

120

choáng váng Thái ch-vi-ang
vằng vặc Chàm yiăng yiăk

trong từ điển nguồn gốc tiếng Việt có dẫn chứng 511 cách chuyển âm như vậy
nhận xét : cách đọc /V/ của miền nam
bộ cũng đã có mặt trong các ngôn ngữ kia
cũng như các phụ âm môi : b, p, ph, m,
gi- của miền Trung bộ ,
yi - của các tiếng nói khác ở Đông nam Á
ua, uă, uâ …, wa, wă, wâ

đều có chuyển tất cả qua cách phát âm / v / đặc biệt của miền Nam đọc như là vi- hay là yi-

121

Những cái hay lạ, ngồ ngộ trong tiếng Việt.

It ai ngờ là trong tiếng Việt chỉ có 12,940 tiếng một cho nên có thể sắp hết lên bề mặt của một TV 46
inches ! mỗi tiếng có một cm vuông diện tích. Nhưng nếu chắp ghép lại với nhau thì thành ra 150 ngàn từ
ghép [compound words], không thua kém bất cứ một tiếng nói nào trên thế giới. Nếu nói bình thường
một giây nói 4 tiếng thì phải mất 55 phút để đọc cho hết tất cả các tiếng Việt khác nhau. Nếu bỏ mỗi chữ
khác nhau trên một ô của bàn cờ tướng thì phải có 203 bàn cờ. Nếu mỗi chữ dài 1 phân thì sẽ thành một
dây chuỗi dài 117 mét.

Trung bình mỗi ngày ta nói 300 tiếng Việt khác nhau thì phải nói như vậy suốt 43 ngày mới hết các
tiếng Việt khác nhau. Đó là mới nói đến từng tiếng một chứ nếu phải nói cho hết cả 150 ngàn tiếng ghép
khác nhau trong Việt ngữ thì ta phải nói liên tiếp 500 ngày không ngừng nghỉ.

Bạn nghĩ sao, có còn cho là không đủ tiếng Việt cho bạn nói không? Chỉ riêng NÓI đã ghép được 600
cách. Ai tò mò thì xin xem Từ điển nguồn gốc tiếng Việt của Bs Nguyễn hy Vọng, có đủ trong đó
không thiếu một chữ, một tiếng nào. Thật ra, không ai trong chúng ta nói hết cả 150 ngàn tiếng Việt khác
nhau dù chỉ nói một lần thôi trong đời và dù cho ta có sống trên 100 tuổi đi nữa.

Từ lâu ai cũng tuởng tiếng Việt là từ tiếng Tàu mà ra nhưng trong tiếng Việt chỉ có2734 tiếng một của
Tàu mà ông bà ta đã cho vào trong tiếng Việt, tỷ lệ chỉ là 21%. Trong khi tiếng Việt đã có chung nguồn
gốc với 2971 tiếng một Chàm , anh em nối kết với tiếng Việt từ thuở nào, tỳ số đến 22,9 % của tiếng
Việt, mà nên nhớ là tiếng Chàm không có dấu giọng và tiếng Khmer cũng đồng nguyên với 34,3 % tiếng
Việt , mà tiếng Khmer cũng đâu có dấu và cái đó chứng tỏ hồi xưa thật xưa, tiếng Việt 100% là phát
giọng ngang ngang như tiếng Anh Pháp Mỹ hiện nay hay như tiếng nói của mấy chục bộ lạc nguời
Thượng vậy thôi :

Nhà ngữ học Haudricourt còn chứng minh là tiếng Việt chỉ mới có dấu giọng lần lần mới cách đây #
1000 ngàn năm thôi.

Ai cũng cho là dấu hỏi ngã quan trọng , thật ra con số dấu giọng cả hỏi lẫn ngã chỉ có trong 1530 từ
mà thôi, tỷ số chỉ là 13% của 12,940 tiếng một Việt

Ai cũng cho là dấu hỏi ngã phân biệt là quan trọng cho ý nghĩa phân biệt ! thật ra 56 triệu người Trung
và Nam đâu có phân biệt hỏi ngã gì đâu mà một đứa bé miền Trung hay Nam không biết chữ vẫn biết là
bạn cũ khác với củ khoai, nghỉ ngơi khác với nghĩ ngợi !

Và tiếng Lào Thái đồng nguyên với 48% tiếng Việt cũng chẳng có dấu ngã, bằng chứng rõ ràng là dấu
ngã của tàu Quảng đông đã ảnh hưởng đến bắc Việt mà chẳng ảnh hưởng gì đến giọng Trung hay là Nam
Việt.

Hỏi, ngã chỉ là để thêm mắm muối cho cái giọng bắc chứ không phải là nhờ đó mà 33 triệu nguời Bắc
mới hiểu đuợc ý nghĩa khi họ nói hay viết, ngay cả người Bắc. Không lẽ họ phải nhờ đến cái giọng của
họ để mà hiểu tiếng Việt sao?! tr ước chữ abc đã có chữ Nôm mà chữ Nôm đâu có ghi dấu giọng, chữ Tàu
cũng đâu có ghi dấu giọng, không lẽ ông bà mình không hiểu ý nghĩa tiếng Việt khi không đi học sao /
con người ta mù chữ thì có, đâu có ai mù tiếng ?

Ai cũng tuởng tiếng Việt phần đông có dấu giọng, thật ra
23% tiếng Việt không có dấu giọng,
20% mang dấu huyền,
20% dấu sắc,
20% dấu nặng và
12% có dấu hỏi hay là ngã mà tỷ lệ hỏi / ngã là 60 / 40
đó là cho tiếng Bắc, chứ với nguời Trung và Nam thì 12% ấy chỉ là một dấu mà thôi !

122

Muốn biết hỏi ngã khác nhau làm sao, hãy rờ hai đầu ngón tay hai bên cuống họng;
Khi nhấn dấu ngã bạn sẽ cảm thấy cái cuống họng nó thọt lên một cái muốn gãy luôn, trong khi nhấn

dấu hỏi thì êm ru bà rù ! Vì thế phát âm người bắc đòi hỏi một cái cuống họng thật dẽo dai.
Thật ra người Bắc đã bị cái giọng Tàu Quảng đông ảnh hưởng 1000 năm nay, họ và người Tàu Quảng

đông phát âm giống nhau 99% : piệu ziễn -----biệu ziễn, không hề khác "một ly ông cụ" nào cả
Hơn nữa, phần đông các tiếng hán việt có tỷ lệ dấu ngã nhiều hơn so với tiếng Việt "con nhà" lại có tỷ lệ
dấu hỏi nhiều hơn.
Tỷ lệ hõi trên ngã là 60 trên 40
Tiếng Pháp cũng có dấu ký âm để phát âm cho đúng, nhưng chẳng có giá trị tạo giọng tạo nghĩa
[semantic formation] gì cả
Các dấu ghi giọng trong tiếng Việt thì quan trọng nhưng cũng còn tùy vì hỏi ngã là để viết ra cho "lột"
cái khác biệt của phát giọng miền Bắc là thiểu số 33 triệu nó không cần thiết cho giọng Trung và Nam
là đa số 56 triệu nguời Việt.

Dấu sắc và dấu nặng thì thuờng tạo nghĩa khác nhau cho cùng một âm nhưng không hẵn là 100%
thí dụ như : cái thiếp cái thiệp, xoi moi xoi mói ... có cả hơn một trăm ngoại lệ như thế.

Chữ viết dù là viết với abc hay là có ghi dấu giọng đều phải làm đầy tớ cho tiếng nói, không phải là
để ép buộc tiếng nói phải theo nó [l'écriture devrait être la servante fidèle du langage au lieu d'être sa
maitresse]
Tiếng nói con người tùy thuộc vào cái thói quen cùng chấp nhận mà sinh ra ! nếu chỉ đòi hỏi cái hợp lý
thì không có ngôn ngữ nào là hợp lý cả.

123

Các dấu / ? / và / ~ / hoàn toàn không có giá trị
để phân biệt ý nghĩa / no semantic value

Các bạn có biết rằng trong tiếng Việt chỉ có 248 cặp tiếng có cả hỏi và ngã không ? thí dụ : biểu diễn

Mà nếu tất cả dấu hỏi ngã đều viết ngược lại, ý nghĩa vẫn thế thôi : cây cãi / cải cọ // cũ khoai / bạn

củ. Nếu ta đổi tất cả dấu hỏi ra dấu ngã, và nếu làm ngược lại thì 83 triệu người Việt vẫn không ai hiểu

lầm về ý nghĩa của nó cả, ngay cả mấy đứa con nít chưa biết viết.

Hỏi / ngã là vì bắt chước Tàu Quảng Đông từ xưa rồi:

Tàu nói là piệu ziễn thì người Bắc nói theo y hệt:

biệu ziễn … chỉ khác b và p.

Người Bắc phát giọng hỏi và nặng giống nhau.

Thí dụ như:

ăn ba chái thù đụ mà vẫn chưa đụ thì chừng nào mới đụ?

thôi đừng nói nữa … đụ zồi đụ zồi.

Đây là cách viết các dấu, phân biệt được người viết là người miền nào ngay lập tức!

Nếu bạn viết như thế này thì bạn là người Bắc:
bạo về tìng híu nghị / bảo vệ tình hữu nghị

Nếu bạn viết như ri thì chắc chắn bạn là người miền Trung:
chéng đoại em jửa jồi, chớ bắc em jửa nửa.
[chén đọi* em rửa rồi, chớ bắt em rửa nữa].

Nếu bạn viết như yầy thì ai cũng biết bạn là người miền Nam:
Nêu co tiềng thì đong chiêc thuyềng di yược biêng
Co kho gì mà cư noi hoài.
[Nếu có tiền thì đóng chiếc thuyền đi vượt biên.
Có khó gì mà cứ nói hoài]

124

Những Nhận Xét Về Cái Giọng Và Các Dấu Giọng

Tiếng Tàu có 5, 7 giọng đã từ mấy ngàn năm rồi. Chữ Tàu không có dấu gịọng cũng đã mấy ngàn năm
rồi, thế mà chữ Tàu vẫn dễ hiểu đối với người Tàu, có vấn đề gì đâu!

Chữ Việt cũng thế, hồi xưa chữ nôm đâu có ghi dấu giọng? Ông bà ta đâu có phải vì thế mà không
hiểu tiếng Việt sao?

Năm 1651, Alexandre de Rhodes bày ra mấy cái dấu giọng để ghi lại trên mặt giấy, mặt chữ cái nhấn
giọng của người Bắc / đàng Ngoài [với huyền ngã nặng, hỏi sắc], nhưng cái giọng Bắc đã có từ ngàn
năm về trước rồi, mà dù chữ nôm không có ghi, người Bắc vẫn đã phân biệt hỏi ngã trong giọng nói của
họ, và người Việt ba miền, dù Nam, Bắc hay Trung, cũng đã hiểu và phân biệt giọng huyền, nặng và sắc.

Ngay cả hàng triệu em bé Việt 5 tuổi cũng hiểu tiếng Việt của cha mẹ anh chị em và bạn bè cùng xóm
của chúng, không đợi phải đến trường khi ấy mới biết nói tiếng Việt.

Chữ abc Quốc Ngữ phải gọi là chữ Việt, nhưng nó chỉ đem lại sự hiểu biết cho cái chữ, không phải sự
hiểu biết cho cái tiếng Việt. Chữ abc không hề làm cho người Việt hiểu rõ hơn tiếng Việt, chữ Nôm
cũng thế thôi.

Ta hiểu và phân biệt được là nhờ trí óc của ta phân biệt, chứ không phải là nhờ cái miệng ta nói hay cái
tai ta nghe, hay cái chữ hay cái dấu giọng mà ta viết ra. Khi ta biết viết và đọc ra tiếng Việt thì cũng thế,
ta hiểu là nhờ trí khôn của ta chứ không phải nhờ ta viết ra thì mới hiểu

Xưa tổ tiên ta có chữ khoa đẩu, rồi có chữ nôm, rồi có chữ abc. Giả thử sau này ta có viết tiếng Việt
bằng chữ Ả Rập đi nữa, biết đâu, thì dù không có dấu giọng, ta cũng lấy trí óc ta mà hiểu đúng cái giọng
của mỗi tiếng Việt vì chúng nó đã quấn mạch thần kinh vào óc não ta từ khi 1 tuổi cho đến 5 tuổi bởi
những ai sống quanh ta vào những năm đó dạy cho ta biết nghe, biết nói theo và nhấn giọng theo họ, chứ
không phải nhờ có mấy cái dấu hỏi ngã sắc huyền nặng của ông cụ de Rhodes mới bày ra sau này đâu !

Cái hiểu sai lầm là cứ tưởng rằng phải viết cho đúng hỏi ngã thì tiếng Việt mới rõ nghĩa [sic], Nào có ai
ngu dốt đến nỗi hiểu lầm củ khoai với người bạn cũ không ?, dù cho đó là một em bé miền Bắc, Trung
hay Nam chưa bao giờ học viết ?

Viết đúng hỏi ngã là viết đúng hỏi ngã, cái giá trị của nó chỉ có thế…và cái giá trị ấy rất mong manh vì
nếu như ta nghịch mà đảo lộn mọi dấu hỏi ngã lại, thì cái nghĩa của chừng 1000 tiếng có hỏi hay ngã cũng
không hề bị sai lạc đi tí nào. Tại sao vậy? Tại vì cái thói quen sai lầm của ta là tự ý đồng hóa và đánh
lộn sòng cái chữ với cái tiếng, xem cái chữ như là “quyết định” cho cái tiếng.

Cái tiếng khi phát âm ra, dầu có giọng hay không, đã mang theo cái ý nghĩa cùng một lúc với nó trong
đầu óc ta, trong khi cái chữ, dù có kèm theo cái dấu giọng hay không, chỉ là cái “áo quần” mặc vào cho
cái tiếng, mà sự hiểu biết là nhờ có cái tiếng đọc thầm trong đầu óc ta dù có kèm theo hay không cái chữ
mổi khi ta viết ra, đó là điều mà ít ai ý thức được.

Khi ta viết ra một chữ nào thì trước đó ta đã nói thầm cái tiếng trong đầu óc ta, và cái mạch thần kinh
tư tưởng ngay sau đó đã làm cho ta viết nó ra được.

Các bác sĩ tâm thần đều biết về những bịnh khá đặc biệt trong khoa thần kinh học.
Có người bịnh nói được mà viết không được dù trước khi bị bịnh, họ viết như thường.
Có người ịnh viết được mà lại nói không được, dù trước khi bịnh, họ nói như thường.
Có người thì nói và viết cũng đều không được, nhưng mà … khi có ai chỉ lên tường một chữ gì đó họ
hiểu ý nghĩa ngay bằng cách họ chỉ tay vào cái hình ảnh tương đương, hoặc khi nghe một tiếng gì thì họ
hiểu bằng cách chỉ vào hình ảnh diễn tả cái tiếng cái âm thanh đó.
Người ta có thể mù chữ vì không đi học nên không biết viết, hay là câm nên không nói được, hoặc là
điếc vì không nghe được nhưng không một ai bình thường mà lại không hiểu cái tiếng nói của mình chỉ
vì không biết viết vài ba cái dấu giọng trên mặt giấy, hay chỉ vì không viết được vài ba cái chữ abc, hay
vài ba cái chữ Nôm hay vài ba cái chữ Tàu. Những ai không biết chữ cũng hiểu ý nghĩa của mỗi tiếng họ

nói ra kia mà!

125

Đó là một cái sai lầm to lớn trong đầu óc của nhiều người và nhất là của một vài ông học giả ba phải,
họ huyền thoại hóa cái quan trọng của mấy cái "dấu nhấn giọng" và đã thổi phồng quá mức cái giá trị rất
hạn hẹp của "dấu" hỏi ngã và "giọng" hỏi ngã, mà họ không hề hiểu được rằng sự viết đúng hay
không vẫn hoàn toàn không hề có giúp ích cho ý nghĩa và tư tưởng một tí nào vì hỏi ngã hoàn toàn không
có giá trị ý nghĩa / semantic value / như ta đã lầm tưởng từ 360 năm qua.

126

Khám phá mới mẻ về dấu giọng và nhấn giọng

Chớ lầm dấu giọng với nhấn giọng. Ai cũng biết đến các dấu giọng mà ít ai biết rằng :
các nhấn giọng mới là cần biết đến và chúng nó lại rất khác với các dấu giọng. Khác thế nào, khác ra
làm sao ?

Các dấu giọng chỉ là những ký hiệu trên mặt giấy để kiếm cách diễn tả các nhấn giọng
[khi ta nói chuyện với nhau, làm gì có giấy tờ phải viết ra ?]

Các nhấn giọng là những hiện tượng âm thanh có thật, và rất thật, không tránh được
và rất cần có cho tiếng Việt hiện nay, chứ không phải tiếng Việt hồi xưa thật xưa

Nếu không có các nhấn giọng khi nói thì ta sẽ khó hiểu, phải đoán: tôi đi chơ mua hai con ca là cái gì

Thế nhưng Các nhấn giọng không có một đời sống riêng biệt
chúng tùy thuộc vào cấu trúc của cái âm
Nếu cái âm mà mở : a, e, ê, i, o, ô, o, u, u, y
hay là vừa kín vừa mở, như là : am, an, ang, anh, v.v..
thì có đủ cả 5 nhấn giọng : huyền, ngã, nặng, hỏi, sắc

Nhưng nếu cái âm bị chận lại bởi các phụ âm c, ch, p, t :
ac, ach, ap, at thì hoàn toàn không thể nhấn ra cái giọng huyền, hỏi và ngã,
chỉ còn giọng sắc và giọng nặng mà thôi
như trong các âm tiết này :

ác, ách, áp, át
và ạc, ạch, ạp, ạt

các các nhấn giọng kia [huyền , hỏi, ngã] đều bỏ cuộc, bị đo ván, knock-out ... nhu trong một trận đấu võ
ta xem hai dấu sắc và nặng là nhấn giọng chính thức vì chúng nhấn cái âm lên xuống đuợc trong mọi
cách phát âm [free weeling accents] còn các dấu kia [huyền, hỏi, ngã] là nhấn giọng phụ thuộc
[conditioned accents] vì có khi nhấn đuợc có khi không

dấu ngang là dấu giọng nguyên thủy cho mọi tiếng nói của loài người vì không hề bị ảnh hưởng của cấu
trúc các âm

Hai dấu ? / ~ của giọng Bắc chỉ giúp cho họ phân biệt cái nhấn giọng của họ, còn cái ý nghĩa không hề
tùy thuộc vào chúng nó vì cả ba miền đều hiểu tiếng Việt dù cho có viết nguợc dấu hỏi dấu ngã.
hãy thử mà xem đi. Sự hiểu biết khi viết hay khi nói là nơi đầu óc của ta, ghi nhận và hiểu biết các nhấn
giọng và các âm tiết rồi điều hợp / process / chúng nó lại thành ra ý nghĩa chứ không phải nhờ có các dấu
giọng hỏi ngã mới phân biệt ra ý nghĩa. Trái lại nếu không có nhấn giọng huyền, nặng, sắc, thì sự hiểu
biết bị lộn xộn ngay. Tại sao / tại vì các nhấn giọng ấy đã có từ lâu, các nhấn giọng ấy đã có ít nhất là từ
1000 năm truớc và ảnh hưởng đến cách suy nghĩ của ta [semantizing accents] còn các nhấn giọng ? /~
chỉ mới có từ 400 năm nay từ cái giọng của tiếng Tàu Quảng đông mà có và chỉ có với cái nhấn giọng của
riêng tiếng bắc kỳ mà thôi.

tiếng miền Trung và Nam là đa số 55 triệu nguời, lại chỉ có một giọng cho vừa hỏi vừa ngã mà họ vẫn
hiểu đuợc và hiểu đúng dù cho là viết hay nói hỏi/ngã đúng hay không đúng cho nên dù có viết : cũ khoai
/ bạn củ ai cũng hiểu chỉ một cách là củ khoai / bạn cũ.

127

trái lại nếu nói hay viết không có nhấn giọng huyền, sắc, nặng thì không hiểu được hoặc khó hiểu và dể
lầm, dễ lộn bạn thử đoán xem những tiếng sau đây có nghĩa gì ?

kho ca
mô co
bao đi
la chi
Vì vậy, dù viết hay nói, thì các nhấn giọng huyền, sắc, nặng rất cần cho ý nghĩa trong khi các dấu hỏi
ngã không có giúp gì cho ý nghĩa. Nếu ta cố ý viết ngược hỏi ngã lại như trong những câu sau đây, ta vẫn
hiểu như thường.

Hõi ngả không quan trọng
viết xuôi thì củng hiễu
viết ngược vẩn hiễu thôi
mắc mớ gì cũ khoai
mà lầm người bạn củ

Người cố tình viết là HÕI NGẢ :
Bs NGUYỂN HY VỌNG

128

SO SÁNH Mường

Việt tàng khả

đường sá khan khé
san sẻ
khít khao
sít sao khang tlọng
sang trọng
khang không
sang sông tlời khảng
trời sáng củ khẳn
củ sắn
ngôi khao
ngôi sao khào lỏ
mà khổng
sào lúa cải khào
mà sống con khảo
cải kháp
cái sào khang năm

con sáo kháp ong
cái sạp
sang năm ti khau
ở khau
sáp ong
đi sau khau ni
ở sau khảng khảu
khảu khảng
sau này
khay rão
tháng sáu khay đẳng
khay khưa
sáu tháng khặc khụa
say rượu khặc đác
say nắng khắc bén
say sưa khắm khửa
sặc sụa khẳn địp
sặc nước còn khức
sắc bén tâm khầm
sắm sửa khẩm chớp
sẵn dịp khẩm tộng
còn sức phải khưng
đâm sầm cải khầng
sấm chớp cải khập
sấm động khập tổ
bị sưng nằm khấp
cái sừng khâu bọ
cái sập khầu tlòng
sập đổ khảu ngày
nằm sấp khảu mươl
sâu bọ tàng khắt
sầu lòng
tàng khau
sáu ngày khả mái
sáu mươi khắt pở
đường sắt
đang sau khây tlái
sữa mẹ
sách vở

sây trái

129

sai bảo khai pảo
sai khiến khai khiển
sạt lở khạt lở

cái nhà sàn nhà khàn
xương sườn
xiêng khàn-
san hô
san sẻ khan hô
đi sang nhà khan khẻ
sang tháng ti khang nhà
khang khảng
sang sông
khang không
cái sàng cải khảng
chim sẽ
chim khé
cây sen cơl khen

bông sen pông khen
đồ sành đồ khènh
đồ sứ đồ khứ
sét đánh khét tẻnh
sứt mẻ khứt mẻ

con sên con khên
cải khênh
cái sân cơl khi

cây si khinh tha

sinh ra tlái khim
khinh chiển
trái sim khinh đớ
sinh chuyện khinh khổng
sinh nở khot gương
sinh sống khố mấy
soi gương qiuển khố
số mấy
quyển sổ con không
khổng chít
con sông khổng khót
sống chết phải khốt
sống sót khól tlản
bị sốt dởl khớm
khởm thổl
sói trán khơn khon
dậy sớm khu lẳm /
sớm tối / su lắm
sơn son đác khôi
sâu lắm khúc gỗ
khẩu khủng
nước sôi khủn thăng
súc gỗ pát khử
khẩu súng khẳm khứa
sún răng khợi thắc
bát sứ hạt khương
sắm sửa khướng quả
sợi tóc thuổi khứu
hạt sướng
sướng quá
tuổi sữu

130

Nhận xét

vẫn còn một vài /kh ~ s/ trong tiếng Việt hiện nay, chưa mất đi:

khít sao - sít sao
khe khẻ - se sẽ
khụt khịt -sụt sịt
khắt khe -sắt se

khò khò-sò sò

khè khè -sè sè
nhưng phần đông vần /kh/ của Mường đã thành ra / s / của Việt đến 90%

Tiếng Nghệ Tĩnh cho đến Huế rất giống với tiếng Mường, có thể nói là xưa hơn tiếng miền Bắc.

Về dấu giọng thì như trên đây:
Dấu hỏi của Mường đã chuyển qua dấu sắc của Việt và ngược lại
dấu sắc của Mường chuyển qua dấu hỏi, ngã của Việt.

Nói chung:
- lúc đầu tiếng Mường không có dấu.
Về sau, ngàn năm trước đây có hai âm vực/ register: "ngang bằng" và "huyền", rồi chuyển qua giọng Bắc
Trung Việt với năm dấu [không có dấu ngã].
Giọng này đi ra Bắc, có thêm dấu ngã [vì ảnh hưởng giọng Tàu Quảng Đông và giọng Hmong].

- giọng Trung đi vào Nam [cuộc Nam tiến của tiếng nói, sinh ra các giọng miền Nam].
phần lớn phát âm Đ xưa vẫn còn trong tiếng Mường và tiếng miền bắc Trung Việt

131

Cái tinh thần khác nhau của tiếng Việt và chữ Việt

Ai cũng thích nước nhà mà ai cũng ghét ông nhà nước!
Tiếng Việt độc đáo ở chỗ đó, mà không cần phải là học giả học thiệt chi cả, ai cũng có thể
kiếm ra hàng ngàn những đường nét đặc biệt của nó. Tiếng Việt có hàng ngàn những từ ghép
như to lớn, đẹp đẽ, ăn uống, kiếm đâu ra một ngôn ngữ khác ở Âu Mỹ như thế.
Trong khi đế quốc La Mã chiếm đóng vùng Địa Trung Hải cách đây 2000 năm thì dân cư
vùng đó hè nhau nói tiếng La Mã luôn, còn ta bị Tàu đô hộ 1000 năm mà tiếng Việt vẫn còn
đứng hàng thứ 12 trong số 150 tiếng nói lớn của thế giới với 89 triệu người nói.
Nhưng tiếng Việt có những cái nhức nhối là ta nói lên, ta viết ra được mà nhiều khi ta không
hiểu gì cả. Có chừng 4000 tiếng như vậy, ta viết là đau đớn mà ta không hiểu đớn là gì. Có cả
hàng ngàn những tiếng chữ đó mà mỉa mai thay, nói đã không hiểu, viết cũng chẳng hiểu luôn,
lại còn bị cụ Trần Trọng Kim phán cho một lời phán đoán "xanh dờn" đó là những tiếng đệm
làm cho mấy chục đời học hành cứ tin theo đó mà đệm xuống đệm lên mà chẳng biết trăng sao gì
cả. Đó là tại ta kém hiểu biết tiếng mẹ đẻ của ta.
Ngoài ra lại còn cái vụ hỏi ngã cũng được người Bắc quan trọng hoá quá mức mà ai đó
không hiểu rằng, hỏi ngã chỉ phân biệt cái nhấn giọng của người Bắc mà thôi, chúng chẳng hề có
giá trị hiểu biết [semantic value] một tí nào cho cả ba miền. Không ai ngây ngô mà nghĩ rằng
nhờ có hỏi ngã mà ta mới không lầm lộn củ khoai với người bạn cũ!
Hơn nữa, trong tiếng Việt, võn vẹn chỉ có 168 tiếng nhấn giọng với hỏi ngã [101 hỏi / 67 ngã]
mà dù viết sai hỏi ngã thì ý nghĩa vẫn đúng, nhấn giọng mà có trật hỏi ngã thì ý nghĩa vẫn thế
thôi… Đã từ mấy ngàn năm rồi đâu cần đợi đến khi ông cố đạo Alexandre de Rhodes bày ra các
dấu giọng thì ta mới biết ý nghĩa của những tiếng có hỏi ngã hay sao?
Cái ý nghĩa là ở trong đầu óc ta, chứ không phải nhờ mấy cái dấu hỏi ngã. Vả lại, hơn một
nửa dân tộc, 45 triệu người Trung và Nam không hề phân biệt hỏi ngã, bộ dễ thường họ không
hiểu ý nghĩa của 168 tiếng hỏi ngã đó hay sao? Đó cũng là tại ta thiếu hiểu biết về chữ Việt chứ
tiếng Việt không hề tạo ra khó khăn đó.
Quan niệm về sự nhấn giọng trong tiếng Việt rất sai lầm, phải có hai dấu sắc mới diễn tả
được cái khác nhau quá rõ ràng giữa ái và ách, giữa cái và cách, cả mấy trăm tiếng như vậy mà
chỉ có một dấu sắc là không đủ.
Dấu hỏi của người Bắc thật ra là một thứ nửa dấu ngang nửa dấu nặng: "Thôi đừng nói nữa,
đu-ụ zồi", và cái tiến trình âm hưởng đó nói lên cái "sai lầm" của "huyền ngã nặng, hỏi sắc
không”. Đúng ra phải là huyền hỏi nặng, ngã sắc không mới là thích hợp.
Ngoài ra, / ă / và / â / chỉ là "virtual", hư ảo âm của A vì cả hai "ngữ" này không đứng một
mình được. Chúng nó phải dựa vào một phụ âm chót, đứng một mình; chẳng ai đọc và phát âm
chúng nó được thành ra phải phát âm trẹ ra là / á / và / ớ /; thành thử, nếu không tréo cẳng ngỗng
thì cũng là tréo cẳng gà!

Và đây là cái tréo cẳng gà. Cùng một âm, phát âm ra và nói ra thì rất giống nhau mà phải
viết hai cách khác nhau vì ý nghĩa qua khác nhau:

ắt và ách
ăn và anh
bắt và bách

Chữ Nôm không hề có vần, có gì mà đánh!

132

Chữ abc Việt thì đánh vần đôm đốp, nhưng giặt gịa / dặt dịa thì viết và phát âm làm sao đây,
và còn bao nhiêu "nhức nhối" khác trong chữ Việt. Nhưng dù là viết bằng thứ chữ gì đi nữa thì
tiếng Việt nói ra, cái lời nói ra mới là quan trọng, chứ không phải là cái chữ abc Việt là quan
trọng. Ta hiểu nhau nhờ lời nói, không có chữ thì đã sao!

Vì thế, muốn dạy cho các em bé Việt bên này nói thạo tiếng Việt thì phải dạy nói cho nhiều,
cho đúng, cho gọn, cho rõ ràng, chứ đừng có chỉ dạy đọc, dạy viết quá nhiều.

Tiếng Việt là cái thân xác sống động mà chữ Việt chỉ là cái áo quần may cho nó mặc vào đã
gần 400 năm rồi … không vừa là cái chắc, và sẽ không bao giờ vừa vặn cả.

Hãy xem qua từ điển của ông cố đạo Rhodes thì biết. Có cả hàng trăm cách viết bây giờ đã hết
thời, vì tiếng Việt là một sinh ngữ rất sống động, tiếng Việt hiện nay khác xa tiếng Việt hồi đời
ông ấy, cách đây 360 năm.

Giọng Quảng Trị thì phát âm giống Quảng Bình mà trở ra, nhưng hỏi ngã thì lại không có
phân biệt như giọng Bắc.

Tiếng Huế mới là con chim đầu đàn của phát âm đặc biệt miền Nam:

- Nó bất cần hỏi ngã,
- Nó bất cần /- t / - c /,
- Nó bất cần / - n / - ng /,
- Nó là cái bản lề ngôn ngữ giữa hai lá cửa Bắc Nam.

Phát âm Huế và giọng Huế, tuy đục và trầm, nhưng lại mớm giọng và chuyển giọng cho
phát âm miền Nam và đã làm ra cái giọng và phát âm miền Nam sau hơn ba thế kỷ nam tiến
một cách quá dễ dàng, bằng cách sau đây:

Nếu ta cứ việc nói tiếng Huế nhưng mà nói như thế này:
giâng đông xài nuoc qua sa,
nuoc ngọk cháy dài, co thế conk người cầng mau, liêng tục co tuầng hoàng,
nươc nhà phak triếng, nghí xá hơi mộk chuk cúng kho,
trá tiềng trế nái làm kho dế,
tái tứ điệng ánh Mý giàu co lăm,
tônk giao bị đàng ap chưa hề thây
thì quả là ta đang nói tiếng miền Nam, mà ta không ngờ.
Chỉ cần 25 chữ cái của abc mà viết ra cả 10 ngàn tiếng nói của ông bà, từ Giao Chỉ
1 triệu người đến Việt Nam 89 triệu. Vậy mà ai cũng đòi thay đổi, ai cũng có vài ý kiến nho nhỏ
muốn thay đổi một vài cách viết, nhưng hãy coi chừng!
Cái âm của mọi tiếng nói là một hiện tượng âm học quyết định; trái lại, cái chữ thì không, cái
chữ viết có thể du di.
Huế có thể viết ba cách, mà chỉ một cách phát âm: HWẾ, HÔẾ, HUẾ. Có viết cách nào đi nữa
thì cũng phải đọc là huế thôi, có muốn đọc khác đi cũng không được.
Vần - UY và vần - UI khác nhau quá, nên ta phải viết hai cách, chớ không lẽ lộn thiếu uý với
thiếu úi / không lẽ lộn thanh thúy với thanh thúi sao? Còn như các vần kia là : bi, chi, di, đi, ghi,
hi, ki, li, mi … thì dù y dài, i ngắn chi cũng thế thôi.
Cái chủ quan của mọi tuồng chữ viết đều phải chào thua cái khách quan [pure logic] của mọi
âm tiết là vốn liếng của mọi ngôn ngữ loài người.
Mấy cái dấu giọng của Alexandre de Rhodes, thật ra, đã có trong các tuồng chữ Khmer, Lào,
Thái trước ông ta 500 năm rồi. Dấu / ă / lại còn giống y hệt như trong chữ Chàm, Lào, Thái và
Khmer. Chúng đều có và phát âm, đọc, viết và diễn tả âm / ă / y như trong chữ Việt vậy đó.

133

Một âm có thể viết hai cách: người Bắc quen viết là thủa [period, moment], nhưng mà khi
gần 1 triệu người Bắc di cư vào Nam năm 1954, lại phải viết theo cách miền nam là thuở, rồi
cũng quen đi [trích nhận xét của BS Trần Ngọc Ninh, một thời là tổng truởng giáo dục ở miền
Nam].

Âm miền Bắc không vững:
- viết là vẽ [to draw] nhưng lại đọc hai cách: vẻ và vẻa, mà cách sau thì làm gì có trong vần
Việt!
- viết là đỏ, nhưng lại phát âm vừa đỏ vừa đỏa!
- viết là mưu nhưng tất cả người miền Bắc đều phát âm, đọc là miu [sic]. Thí dụ như về hiu,
con tiều, siu cao thuế nặng, biu chính, uống riệu. Hàng trăm thí dụ như thế.
Thì đã sao! Có ai dám bảo họ phải nói và phát âm lại cho đúng, mà đúng với cái gì mới được
chứ? Lỗ tai họ nghe vậy cơ mà, miễn là họ viết không như vậy là được rồi.
Cũng như nhiều người Bắc quen viết là đổ sô tới hay là xét đánh, v.v.. mà họ luôn hiểu đúng
là đổ xô hay là sét đánh là được. Có bảo họ hãy viết cho đúng cũng không được vì mấy chục
triệu cái lỗ tai họ nghe quen như vậy rồi.
Giọng miền Trung thì đang thiếu dấu, 45 triệu người Trung và Nam không có giọng riêng cho
hỏi và ngã nên họ không viết đúng 100% hỏi ngã được. Có viết trật hoài thì cũng dê kêu thôi,
cũng không trách họ được. Cái gene ngôn ngữ của họ không có hỏi ngã, tại sao lại bảo là họ
không chịu phân biệt hỏi và ngã?
Giọng miền Nam cũng không có phân biệt hỏi ngã vì chỉ là một đồng vọng của nam tiến miền
Trung. Hơn nữa, viết khi thì hỏi khi thì ngã để làm cái gì mới được chứ?
Vấn đề hỏi ngã là vô nghĩa cho 45 triệu người Việt miền nam. Nó cũng vô nghĩa như dấu nối
hồi xưa, bây giờ chả ai thèm bỏ dấu nối nữa, mà tiếng Việt vẫn dễ hiểu, có sao đâu? Đúng là
không mợ thì chợ vẫn đông, cái chợ ngôn ngữ của người Việt đó mà!
Vấn đề quan trọng nhất cho chúng ta hiện nay là nói thì phải hiểu cho rõ ràng mọi tiếng mà ta
nói. Chừng nào ta hiểu được tại sao đẹp mà lại đẽ, rõ mà lại ràng, sạch mà lại sẽ, vui mà lại vẻ,
mới mà lại mẻ, may mà mắn, tại sao lại lôi thôi , tại sao lếch thếch thì chừng đó tiếng Việt của
ta mới xứng đáng là một "great cultural language in Southeast Asia", như lời khen ngợi của
Leonard Bloomfield, nhà ngữ học Mỹ lừng danh trên thế giới, năm 1930, trong tác phẩm:
Language.

134

Tưởng vậy mà hóa ra không phải vậy

Nếu ta nói : ô si tô, el đi vờ nê dờ manh
thì người Pháp sẽ hiểu liền
nhưng để cho họ đọc thì họ sẽ không hiểu gì cả !
[trả lời : aussitôt, elle dit : "venez demain"]

Nếu ta nói : lúc, shi iz biu ti phun thì
nguời Mỹ sẽ hiểu ngay
nhưng để cho họ đọc thì họ chẳng hiểu gì cả
trả lời : look, she is beautiful
Tại sao vậy ? vì cái chữ viết không bao giờ diễn tả ý nghĩa đuợc nếu không viết một cách mà mọi người
đều chấp nhận, dù cho nó diễn tả cái âm khá giống, mà cái cách đó phải là riêng cho mỗi tiếng nói, cho
nên cái tiếng nói ra mới là quan trọng

Ta hiểu được nhờ có mạch thần kinh đã quen nghe và quen thấy mặt chữ mặt âm nó ra thế nào rồi cái
thông minh của đầu óc ta đem so sánh với cái ký ức nghe và đọc mà nó đã ghi nhận sẵn trong não như
một thứ computer rồi sau đó trong một satna, mới có sự hiểu biết.

Vì thế mà chữ của ai thì nấy hiểu, âm của ai thì nấy hiểu, còn cái âm lạ, cái chữ lạ của một ngôn ngữ
và văn tự mà ta không biết , thì vẫn là "dê kêu" , vì vậy dạy chữ mà không dạy nói thì không được, trái
lại dạy nói cho ai mà không dạy chữ , vẫn hiểu biết như thường, và cũng .vì thế mà khoa ngữ học hiện đại
đã nhắc luôn đến cái quan trọng vô cùng của sự dạy nói tiếng cho rành thay vì chỉ dạy viết chữ cho ngay
ngắn và đúng.

Bs Nguyễn hy Vọng

135

Một vài ý nghĩ về chữ viết và tiếng Việt ba miền

1/ Người Bắc nói gì cũng là zù zù zờ zờ, zề zề zì zì, zá zá, zồ zồ, zè zè …thì tại sao lại không thêm z
vào trong abc của họ và loại bỏ các chữ d, gi và r của họ đi cho zồi ?

Cũng có lý ! đỡ tốn giấy mực và biết ngay là người Bắc,
Còn như s và x cũng vậy, họ đều xì xồ xì xà , sao không bỏ / s / đi cho rồi, họ có phân biệt đuợc / s /
và / x / đâu ?!

2/ Người Trung và Nam thì nói không ra hỏi và ngã, với họ, hai nhấn giọng đó chỉ là một thôi, tại sao
không viết tất cả với dấu hỏi hay tất cả với dấu ngã hết cũng được thôi, vì đâu có ai lộn người bạn cũ với
củ khoai đâu mà sợ ?! Khỏe re, khỏe ru, và biết ngay là người Trung và Nam.

3/ Người Trung và Nam [hơn một nửa đất nước] lại còn không phân biệt nổi / -t và – c / cho nên cần
viết là mộk thay cho một, vì cái âm ấy nó nằm giữa một và mộc…nguyên tắc là phải đọc sao viết vậy chứ
không phải viết sao đọc vậy vì nếu viết sao đọc vậy thì … cả ba miền đều trật, sai, hỏng, không đúng

4/ Người Nam thì phát âm 100% : yiề yiới yợ yiệc cọng miền ghuê, nghe rất lạ
sao không để cho họ viết vậy ? vì khi đọc lên là biết ngay người viết là người Nam, không chạy đi đâu
đuợc!

5/ Có vài ông nhà văn nhà báo, radio TV truyền hình còn tệ hơn nữa, họ cứ hay phàn nàn có nhiều
tiếng Hán Việt quá, trong khi chính họ xài quá lố mấy cái chữ hán việt chứ ai nữa ?! làm dịu căng thẳng
thì họ viết là giải tỏa căng thẳng, cố gắng thì họ nói là nỗ lực. Họ còn "tàu" hơn là Tàu, "khổng tử" hơn
cả Khổng tử nữa !

6/ Cách đây 70 năm, ta viết gì cũng để dấu nối : anh-hùng, chủ-nghĩa , chính-phủ …giờ đây đâu ai
thèm viết vậy nữa, mà chữ Việt tiếng Việt vẫn “phây phây” có sao đâu ? Thì ra bé cái lầm, cả nước cứ
tuởng đâu là không có dấu nối thì không rõ cái nghĩa [sic]

7/ / i / ngắn hay là / y / dài ? vấn đề này hiểu sai !
Vần / - UI / và vần / - UY / khác nhau quá nên ta phải viết hai cách, chớ không lẽ lộn thiếu úy với thiếu
úi, thanh thúy với thanh thúi sao ?!
Còn như vần gọn : bi, chi, di, đi, ghi, hi, ki, li, mi, ni, nhi, nghi, phi, qui, ri, si, ti, thi, tri, vi, xi,
thì có chi phải thắc mắc, viết i ngắn y dài chi cũng thế thôi, cái ý nghĩa không hề thay đổi, bạn ơi.

Nếu một mai, thức dậy, cả nước viết với i ngắn thì …có sao đâu
Nếu một mai ngủ đậy, cả nước viết với y dài thì …có sao đâu
Xin đừng lo bò trắng răng, chữ viết chỉ là cái áo cái quần mặc vào cho cái tiếng cái âm, cái lời, khi
rộng khi hẹp, không bao giờ vừa vặn đâu, ngắn dài gì cũng vậy thôi !

136

BÀN CỜ NGÔN NGỮ

và 27,000 quân cờ tiếng Việt
là 27,000 câu hỏi khó trả lời

Trả lời cũng như trả nợ
Nợ thì trả lần, trả lời thì thế nào?

Tại sao không bó gắn mà lại gắn bó?
tại sao không lớn to mà lại to lớn

Có cái lý lẽ nào quyết định trước sau?

Tại sao xuôi giòng lại khác với giòng xuôi
Tại sao không hề ngược nói, xuôi nói?
Cả ngàn cái thắc mắc đang chờ trả lời
Vì đó cái tinh thần tiếng Việt

Để tìm hiểu cái cách nói
khi xuôi khi ngược

Ta phải đi ngược đi xuôi
vào những khu rừng ngôn ngữ

của các tiếng nói chung quanh
đã chung nhau làm nên tiếng Việt

sau hơn mấy ngàn năm
và mấy trăm đời người…

Xưa như thế làm sao biết được?
vẫn biết được là vì
tiếng nói con người

chỉ chết đi sau khi đã sinh con đẻ cháu

tiếng Việt là đứa con út sau cùng
của giòng họ Mon Khmer
Cái giòng họ này
cũng chỉ là một đứa con

của một giòng họ lớn và xưa hơn nữa
của con người ở miền Nam Á Châu

đó là giòng họ Nam Á
/ Austro Asiatic

Hãy bắt đầu tìm hiểu cái bắt đầu
Đó là tiếng Mường

Hãy nghe đây tiếng nói và giọng nói
của người Mường là người tiền Việt

137

hiểu hay không tùy bạn
là người Việt của miền nào?
Bạn hoàn toàn không hiểu,
nếu bạn là người Bắc hay Nam
Bạn sẽ hiểu cái giọng hoàn toàn
nếu bạn là người miền Trung
vì nó thấp, đục, trầm, chìm,
nó thiếu giọng cao, nó lắng đọng

nó thiếu dấu ngã,
và nhiều nữa

nhưng nó là tiếng nói của người
Giao Chỉ, Cữu Chân, Nhật Nam
tiếng nói của bà Trưng bà Triệu,

Xưa hơn nữa, nó là tiếng nói
của Thục An Dương Vương

và của Mỵ Châu
Nó không bao giờ là tiếng nói

của Trọng Thủy
và của cha nó là Triệu Đà!

Vật thì đổi, sao thì dời
Tiếng Mường vẫn là tiếng Mường

và không bao giờ dời đổi.

138

Ngụ Ngôn Ngôn Ngữ

Trên chiến trường Việt Hán
hai anh chàng chai cháng

lò mò đi chưởi nhau
ngán!

Cả năm cứ chạy rông
học tiếng Việt long cong
nên rách quần lụa mới,

xong!

Viết chữ Tàu ba trợn,
nói tiếng Tàu ba xạo
ăn vênh nói váo, đi

đong!

Nói tiếng Việt tùm lum
chồm hỗm rồi chùm hum

trí thức chưa bằng một
nhúm!

"ngữ" này lại đồ hỗn
ăn nói quá ngã ngớn
tao đánh cho tan xương

tởn!

Tao lại sợ gì mày
học tiếng Việt lâu nay
phải đánh cho mày ngã

quay!

Hai bên đánh nhau say
bao nhiêu tiếng Việt đây
Forum được lãnh phần

hay!

139

Cái huyền thoại về văn hóa “thuần ròng”

Bên Tàu, chỉ 90% là người Tàu, nhưng mà nói đến 8 thứ tiếng khác nhau, không hiểu nhau.
Nhưng đọc báo hay viết thư thì hiểu chung qua một thứ chữ, cũng tạm được.

Bên VN, 90% nói tiếng Việt, chỉ có hơn1% nói tiếng Tàu [ chừng hơn một triệu người Tàu, ở
Chợ Lớn và mấy tỉnh miền Nam Bộ]. Thế là, qua 2000 năm, người Tàu ở VN chỉ bằng 1/ 90
của người Việt.

Đó là bằng cớ hiển nhiên, dân Việt không dễ gì bị lấn lướt ngay trong đất nước của họ, nếu
không thì đã không còn đất nước Việt. Vậy mà sao phong tục và văn hóa giống nhau quá! Đó là
tại ta hiểu lầm, vì không hiểu thế nào là văn hóa. Văn hóa là nếp sống, đời sống, cách ăn mặc,
ăn uống, ăn ở với nhau, cư xử với kẻ khác giống, cùng là công nghệ, nghệ thuật, … chi chi nữa
của một dân tộc.

Trên thế giới này không có một dân tộc nào có một văn hóa thuần ròng. Họ đều phải chịu
ảnh hưởng của nhau, với nhau, lẫn nhau, cho nhau, vì nhau để cùng chung sống. Trường hợp
Tàu: Trước khi là người Tàu, họ đã có nguồn gốc Tạng Mãn Mông Hồi về mọi khía cạnh,
tiếng nói, phong tục, tên họ, cách sống v.v.., cách xây nhà cửa, săn bắn, trồng trọt …

Trường hợp Mường:
Người Mường xưa cũng thế.
Truớc khi là người Mừờng, họ đã lai giống , lai tiếng nói, lai nếp sống và cách sống, phong
tục, và tổ chức xã hội với các sắc dân Mon và Khmer, Malay Indonesian cùng là với giòng
dõi Thái Lào, Zhuang, Nùng v .v..

Tóm lại, ngôn ngữ là yếu tố loại bỏ hay chấp nhận quan trọng nhất. Đất đai có thể đòi lấy lại.
Ngôn ngữ nếu mất là mất luôn. Trường hợp Việt thì sao?

Bài viết này là một nhắn nhủ cho các bạn trẻ Việt, ý thức về tiếng Việt, tự hào về tiếng Việt.
Ngày nào 89 triệu người trong nước và 3 triệu người Việt nước ngoài vẫn còn nói tiếng Việt thì
dân tộc này sẽ còn mãi mãi cùng với thế giới tự do và văn minh của con người.

Bs Nguyễn Hy Vọng

140

Văn hoá là gì ?

Từ lúc có con người, những cố gắng vật chất và tinh thần của nó để sống còn và sống với nhau đã làm
ra cái mà người Tàu sau này đặt ra một cái tên rất là “trật đuờng rầy” là văn hóa, trong khi người phương
Tây đã đồng ý với nhau cho chữ kultur có nghĩa là trồng trọt tương đối diễn đạt hợp lý hơn cái cố gắng
muôn đời của giống người đó là để mà sống, sống còn và sống cùng nhau.

Vậy thì bất cứ những gì mà con người có thể làm ra, nghĩ ra và cảm thấy mà có thể làm cho đời sống
dễ sống hơn một chút, sự sống còn đuợc kéo dài thêm và sự sống chung đuợc dễ dãi hơn thì đó là văn
hoá.

Văn hoá không thể định nghĩa bằng những giá trị chủ quan và đương thời cho dù là nhân danh chân
thiện mỹ, vì những nền văn hoá đã chết rồi ở Nam Mỹ : đền đài của họ rất đẹp, hệ thống đuờng sá dài
hàng trăm cây số, họ có cả chữ viết rất phức tạp nhưng họ lại nuôi nô lệ và giết nô lệ, ta không thể nào
bảo là họ kém văn hoá. Kém hơn ai bây giờ ?

Văn hoá Tàu, ai dám bảo là không đẹp, nhưng luôn luôn lấn lướt các nhóm người khác qua ngọn giáo
hay đầu súng, cái nước đi thực dân lâu đời nhất thế giới vẫn là nước Tàu.

Văn hoá Ấn độ thì truyền bá tôn giáo và tư tưởng của họ qua các nhà buôn và các nhà tu đi theo đám
ghe thuyền vượt biển Ấn độ dương, qua mấy ngàn năm một cách sâu đậm không kém nhưng dịu dàng và
thấm thía hơn nhiều, cảm thông và trao đổi nếp sống thay vì giết người ta đi để cho đất sống của mình
đuợc rộng hơn như bọn Tàu đã làm..và đang làm.

Giờ đây, trừ ra ba nước Nhật, Đại Hàn và Việt, tất cả các nước khác ở Đông nam Á đều thấm nhuần
văn hoá Ấn độ, một ân huệ văn hoá thay vì một mối thù truyền kiếp đến nay vẫn còn như là giữa Việt và
Tàu.

Văn hoá không tạo ra đuợc cái gì cả, chính nếp sống của một nhóm người qua hàng ngàn năm đã tạo
ra bản sắc riêng cho họ mà ta gọi đó là cái văn hoá của họ và ghi nhận bằng lịch sử của họ với truyền
khẩu hay là chữ viết.

Lịch sử là sự ghi nhận văn hoá qua thời gian và không gian, cái nếp sống của con người qua mọi hoàn
cảnh, cái mà Nguyễn Trãi gọi là "song viết" tóm thâu mọi cách sống và thành quả của một nhóm người
qua hàng ngàn năm, qua sự thu nhận, dung hoà hay lấn lướt các nhóm văn hoá khác. Thành thử mỗi nét
sống khác biệt cũng là văn hoá [thí dụ ăn trầu, búi tóc, nhuộm răng, đóng khố …] cũng là những nét văn
hoá, làm nhà lợp nhà khác nhau cũng là những nét văn hoá khác mà cọng chung lại thì làm ra cái mà ta
gọi là nền văn hoá khác nhau, không nền nào mà giống nền nào !

Không thể nào kể ra cho hết bức tranh văn hoá của một sắc dân dù đó là dân La mã hay dân Tàu quanh
vùng Liêu đông thời Khổng tử hay là dân Giao chỉ vùng Bắc việt bây giờ.

Có bạn trẽ hỏi tôi nhờ bác nói sơ qua văn hoá Việt là gì để cháu có thể giải thích cho mấy thằng bạn
Mỹ.[sic] Tôi bảo : nếp sống của cháu và cọng đồng của cháu khác với cách sống của thằng bạn Mỹ của
cháu và của dân Mỹ phải không ? Dạ phải …vậy thì cháu nói cho nó biết là đó là cái văn hóa của cháu,
không hơn gì nó mà cũng chẳng thua gì nó cả !

Cái cách sống của con người rất là năng động nên những quan niệm tĩnh về văn hoá đã lỗi thời, văn
hoá lại càng không phải là một ý niệm tĩnh về những gì tốt đẹp hay giỏi của một cọng đồng hay một dân
tộc để mà khoe mà loè mà lợi dụng để dạy đời cho một văn hóa khác.

Khi có chữ viết thì sự ghi nhận văn hoá của người xưa lại không đúng sự thật khi người viết sử bị áp
lực của vua chúa của họ. Vì vậy ta phải đọc sử với tinh thần trọng sự so sánh và nhận xét khách quan.mà
đối chọi với sử chứ đừng nên tin chằm bẵm vào sử, đừng tôn trọng sử, đừng ngoan ngoãn tin nghe theo
những gì sách sử đã viết [trường hợp sử cách mạng Pháp hay sử Việt nói về ý nghĩa của hàng ngàn nhân
danh, địa danh, chức danh trong và xung quanh vùng sống của người Việt hay các địa danh / nhân danh
như Cổ loa / Kha lũ hay là Giao-chỉ, cột đồng Mã Viện, quỹ Dạ xoa, v.v.

141

Trước khi có tạo ra đuợc một văn hoá dân tộc thì đã có văn hoá bộ lạc và trước đó nữa đã có văn hoá
của cả một vùng thí dụ như văn hoá Indonesian mà mấy cái trống đồng là một trong nhiều nét sáng tạo.

142

Bài học Văn Hóa

Gần đây một vài tên văn nô bên nhà bảo rằng: VN mình có trùng hay có chung nhiều tên họ
của Tàu cho nên cái gì cũng là do Tàu mà ra cả, nếu không thì ở đâu mà ra [sic]. Cho nên chúng
nó lý luận kiểu Tàu phù là vậy.

Ta phải dạy cho bọn Tàu hiểu rằng: “Chính tên họ của chúng nó cũng là do các tên họ của
những người dân Tây Tạng, Tân Cương, Mông Cổ, Mãn Châu và cả vùng Hoa Nam của các
dòng Man / Bách Việt hồi xưa mà có.” Vì chính chúng nó cũng công nhận nguồn gốc của giòng
giống chúng nó là: Tạng, Mãn Mông, Hồi. Nhưng chúng nó lờ đi cái yếu tố Man / Bách Việt đã
là cái nguồn tên họ rất nhiều cho cha con nhà chúng nó đặt tên.

1/ Cái văn hóa Tàu là cái thứ văn hóa: “ngọn giáo đi trước, thầy giáo đi sau”. 1000 năm chúng
nó cai trị Giao Chỉ đã bắt ép dân ta đổi họ biết bao nhiêu lần rồi. Nhưng với chừng 150 họ lớn
nhỏ của người Việt xưa thì đổ đồng mỗi thế kỷ chỉ có đổi chừng 6, 7 cái họ thôi. Vả lại, còn biết
bao nhiêu họ Việt không giống họ Tàu, và biết bao nhiêu họ Mường không giống họ Tàu là
những bằng cớ hiển nhiên rằng sự ép buộc đó chẳng chứng minh được gì cho cái lập luận ngu
xuẩn kia.
Pháp đô hộ VN chỉ chưa tới 100 năm mà cũng có khá nhiều người nam bộ vô “dân Tây”, nhưng
đâu phải vì vậy mà có chung nguồn gốc với người Pháp đâu ? Cũng như 300 năm qua người Việt
vào chiếm miền Thủy Chân Lạp của người Miên, thì người Miên cũng có nhiều người lấy họ
Việt cho dễ làm ăn, đâu phải vì làm một cái giấy căn cước đó mà thay đổi cái giòng máu của
người Miên đâu. Và biết bao người Thượng miền Trung cũng có tên họ Việt nhưng giòng máu
thì đâu phải là máu Việt.
Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi, Quang Trung Nguyễn Huệ đã tiêu diệt hàng trăm ngàn thằng Tàu,
nhưng ba người đó đâu có phải là giòng họ Tàu.
Bên Tàu không có họ Nguyễn và không đọc là Nguyễn bao giờ, vì xưa tiếng Việt không có dấu
nhấn giọng như Tàu, chúng nó đọc là Yuon, đồng Yuon / nguyên của chúng nó đó
Mà nên nhớ là tất cả các nước ở Đông Nam Á đều gọi người Việt là Yuon.
Đó là thêm một bằng chứng về khác nguồn gốc mà bọn Tàu chúng nó giả vờ như không biết.
Họ Nguyễn có chừng gần 50% cho tất cả người VN, chừng 45 triệu người Việt có họ ấy
trái lại bên Tàu đốt đèn tìm 10 000 lần cũng chưa có lấy một thằng Tàu nào họ Nguyễn.
2/ Các ngôn ngữ của Tàu [trẹ âm của Chu / Châu] có đến 8 thứ tiếng khác nhau nên kết quả là:
Người Giao Chỉ lại chỉ biết cái chữ Tàu mà cóc biết 8 cái tiếng Tàu khác nhau @ Bs Nguyển Hy
Vọng
3/ Tiếng Việt xưa rất khác tiếng Tàu xưa về mọi đường nét nên Tàu nó không xâm lấn ta về
ngôn ngữ được @ Bs Nguyễn Hy Vọng / Bộ Từ Điển Nguồn Gốc Tiếng Việt.
4/ Hiện nay, tiếng Việt của 90 triệu người vẫn không có thằng Tàu nào nói hay hiểu được, nếu
không chịu học. Đó là trở ngại lớn nhất cho chúng nó vì vậy qua 2000 năm chúng nó không
đồng hóa ta được.
5/ Khắp năm châu bốn bể, mọi tên họ đều có thay đổi, chứ không riêng chi cho Giao Chỉ và nhà

Hán / xem Wikipedia.
6/ Phi Luật Tân cách đây 300 năm bị Tây Ban Nha hồi đó cai trị, kết quả là người Phi lấy tên họ
của Tây Ban Nha 100%, nhưng đâu phải vì thế mà giòng giống Phi là bắt nguồn từ Âu Châu
đâu? Rồi sau đó thì Mỹ lại cai trị Phi chỉ có 40 năm, thế mà anh chàng Phi lại đổi qua tên họ Mỹ
đến 80%. Lẽ tất nhiên đâu phải vì thế mà nguồn gốc dân Phi là từ Mỹ mà ra ?!

143

7/ Một trăm phần trăm châu Mỹ La Tinh gồm có hơn mấy chục quốc gia với mấy trăm giống
giống thổ dân xưa nay phần nhiều có tên họ giống như Spanish nhưng đâu phải là bắt nguồn từ
giống người Spain hồi xửa hồi xưa đâu!
Nước Mexico với trên 100 triệu dân tuy có lại giống nhưng đại đa số là gốc Maya, Aztec, chứ
đâu có nguồn gốc Spain 100% đâu!
8/ Do đó, tiếng nói mà khác thì giống nòi phải khác thí dụ như giữa Tàu và Việt.
Nhưng tiếng nói có giống nhau đi nữa thì giống nòi cũng không bắt buộc phải giống nhau, vì văn
hóa giống nhau rất dễ mà tiếng nói giống nhau rất khó.
[Nếu không thích múa lân hay lì xì thì có sao đâu, ta vẫn là người Việt chứ!]
nhưng nếu không nói tiếng Việt được thì ta có “vấn đề” ngay!
9/ Nói đến Pháp thì ai cũng biết là họ là người Gaulois, gốc Celtic, nhưng sau đó vì ảnh hưởng
quá mạnh của Rome nên đành lòng phải bỏ tiếng Gaulois mà đi nói toàn là tiếng Latin, và lấy họ
tên La Mã 100%. Vậy mà họ đâu có đổi giòng đổi giống được, học trò Pháp vẫn phải lải nhải:
“nos ancêtres les gaulois, nos ancêtres les Gaulois …” vì cái đó là đúng chứ đâu có sai!
10/ Cũng như ta là gốc Giao Chỉ và Mường mà đã là một nhánh của cái chủng tộc proto
Indonesian chứ đâu có phải là chung gốc Tạng Mãn Mông Hồi với tụi Tàu đâu, chính chúng nó
vẫn biết thế.
11/ Toàn thể các khoa học về chủng tộc và ngôn ngữ của thế giới văn minh đều quả quyết về
nguồn gốc Tàu khác Việt từ xưa nay [trích trong các Encyclopedia của thế giới / riêng hãy xem
Britannica 1988 cho đến 2010].
12/ Vì giòng giống là cái máu huyết của ta, mà tiếng nói là cái cách nói ra ý nghĩ của ta, còn cái
chữ chỉ là bộ áo ta mặc vào thôi, không liên hệ chi đến nguồn gốc của ta cả.

144

Væn hóa và ch» nghïa

TØ nhÕ Çã nghe ÇÜ®c nh»ng tØ ng» Çao to búa l§n trong Çó có væn hóa là ÇÜ®c xài thä dàn, nói Çi nói
låi Çến nhàm chán, qua Çây låi b°n cÛ soån låi, mỗi khi có viŒc có vàng låi thÃy ba con lân múa rÒi låi
nghe läi nhäi væn hóa væn hóa... ki‹u ÇÀu môi chót lÜ«i.

Tôi t¿ nghï, ûa cái bọn MÏ nó ít khi nh¡c t§i hai ch» culture mà sao cái culture cûa nó månh Çén thế;
kh¡p thế gi§i ai cÛng chê nó, ai cÛng chܪi nó, ai cÛng ghét nó, ai cÛng thù nó, mà sao cái væn hóa cûa nó
månh Çến thế?! Ai cÛng b¡t chܧc nó, ai cÛng nhái theo nó, ai cÛng ganh tÎ v§i nó [Nga, Tàu, Pháp, dân
Muslim...] ai cÛng làm ÇÒ rÈ Ç‹ mong bán cho nó mà kiếm Çôla, ai cÛng mua ÇÒ cûa nó, vØa mua vØa
chܪi, ai cÛng muÓn giàu nhÜ nó, månh nhÜ nó, trong nh»ng ܧc muÓn long tr©i lª ÇÃt cûa bọn Tàu, cÛng
nhÜ trong nh»ng khûng bÓ dã man cûa bọn Al qeyda, trong nh»ng giÃc mÖ vàng cÛng nhÜ trong nh»ng
giÃc m¶ng vàng cûa bọn cọng sän cÛng là mÖ ÇÜ®c nhÜ th¢ng MÏ, dÀu là bên ngoài thì chúng nó làm b¶
‘’em chä, em chä’’ m¶t cách tr¡ng tr®n và nhøc nhã!

VÆy thì væn hóa là cái gì mà nó mâu thuÅn nhÜ vÆy, ch£ng qua nó là không gì hết mà nó cÛng là tÃt cä
/ khi ta quš trọng cái gì và muÓn sÓng hết mình cho cái Çó thì nó là cái væn hóa cuä chúng ta, dù là trong
m¶t Ç©i hay là ngàn Ç©i.

Cái Ç¥c biŒt là, nh»ng gì mà chúng ta quš trọng nâng niu Çó chÜa ch¡c Çã là cái mà ngÜ©i khác muÓn,
ngay cä nh»ng quan niŒm cao cä vŠ t¿ do, Ƕc lÆp, t° quÓc, hy sinh, dân chû, dân quyŠn vân vân và vân
vân, mọi ngÜ©i ÇŠu có mỗi š khác nhau, và có th‹ muÓn giết nhau vŠ cái s¿ khác š Çó chÜa biết chØng/
thành ra væn hóa låi trª thành là cái s¿ khác biŒt vŠ tÜ tܪng và vŠ cách sÓng cûa tØng giÓng dân cÛng nhÜ
cûa tØng ngÜ©i. Vì vÆy, ÇØng mong có m¶t quan niŒm nhÃt trí và ÇÒng ÇŠu vŠ væn hóa mà phäi hi‹u cho
r¢ng Çó là cái th¡c m¡c muôn Ç©i cûa m¶t vÃn ÇŠ l§n cûa con ngÜ©i và không ai mong ÇÜ®c có m¶t ÇÎnh
nghïa cho m¶t š niŒm rÃt ‘’chọi nghïa’’ nhÜ là væn hóa.

ChÌ xin ÇÜa ra Çây m¶t vài thí dø Çánh Çï vŠ ngôn ng» mà thôi là m¶t phÀn rÃt nhÕ cûa væn hóa, Çó là
væn hóa ch» nghïa, Çã có bao nhiêu lÀn tôi v« m¶ng và n¢m chiêm bao vŠ cái ch» nghïa cûa bọn cọng sän
Çem vô miŠn Nam, : nào là : gi¥c lái, tham quan, phän ánh, phÀn mŠm, máy bay lên th£ng, xܪng ÇÈ,
xܪng Çái gì Çó, låi còn hÕi v¥n m¶t nhà væn hóa miŠn Nam là tåi sao phäi nói là hÕa tiÍn làm gì khi Çã có
ch» tên lºa cûa nó rÒi? [sic] ông này cÛng §n lånh cho cái ÇÌnh cao trí tuŒ cûa bọn væn nô B¡c b¶ phû nên
chÌ nói móc họng nhË nhàng r¢ng hÕa tiÍn và tên lºa là hai giai Çoån khác nhau cûa ngôn ngº và tÜ tܪng
con ngÜ©i cÛng nhÜ cái Çèn dÀu v§i cái tia laser vÆy thôi!

Có lë chúng nó thÃm Çòn toàn diŒn nên hiŒn nay ngÜ©i ta bäo là tåi Sàigòn, chính chúng nó cÛng l© Çi
ba cái ch» nghïa khÓn nån Çó và hiŒn nay nh»ng tØ ng» cûa miŠn Nam Çã låi ÇÜ®c chúng nó dùng và xài
ào ào và nh»ng tiếng ng§ ngÄn có vÈ cán ngÓ Çã Çi vŠ chÀu ông bà ông väi cûa chúng nó rÒi ! họ vÅn gọi
là Saigòn, trØ ra trên mÃy con tem.

Tuy nhiên hiŒn nay cÛng còn m¶t sÓ cán ngÓ vÅn tiếp tøc xài nh»ng ch» phän ánh, tܪng Çâu nói nhÜ
vÆy là trí thÙc mà không hi‹u r¢ng, có cä m¶t tr©i m¶t v¿c khác nhau vŠ ch» nghïa gi»a phän ánh

[counter image, refraction, cast back from a surface] là nghïa Çen, ít dùng]
và phän änh [reflection, to reflect, to reveal/ revelation, indicate/ indication, show, demonstrate/
demonstration, represent/ representation / symtomatic of] là nghïa bóng rÃt hay dùng / có nghïa là cho
thÃy, cho ta biết là, th‹ hiŒn, tÜ®ng trÜng cho, dùng phÀn l§n trong mọi trÜ©ng h®p .

145

Văn hoá ơi là văn hoá

Văn hoá là cái mà người ta hay nói đến, dù thế nó vẫn rất khó hiểu và cũng khó định nghĩa vì đó
là hai tiếng Tàu có ý nghĩa rất là chủ quan. Hiểu theo lối Tàu, dù là xưa hay nay thì hai chữ văn
hóa chỉ có nghĩa bóng mà chẳng có nghĩa đen.[thay đổi một cái gì đó để cho nó trở thành đẹp
hơn [sic]

Trái lại chữ kultur của tiếng Đức thì có cả nghĩa đen là trống trọt và nghĩa bóng là cái kết quả
của sự trồng trọt, [đuợc mùa hay mất mùa, cái cách trồng trọt nó như thế nào, cày bừa ra sao,
gieo giống thế nào, làm cỏ, bón phân, đất đai tốt hay xấu, mưa gió có thuận có hoà không, mỗi
điều kiện đều có ảnh hưởng riêng đến cái kết quả chung].

Thành ra cái kultur / culture chung cho các tiếng nói ở Âu châu nó do nhiều yếu tố khách quan
cùng làm ra quá trình của nó nó mà cũng làm nảy sinh ra nhiều thứ cultures khác nhau, cái nếp
sống khác biệt của một nguời, một nhóm nguời, của một cọng đồng, của một sắc dân, một bộ lạc,
của một dân tộc, của một vùng, một miền , của nhiều nước khác nhau mà có chung một nền
móng văn hoá nhưng mà khi so sánh thì lại thấy có cái nguồn gốc khác nhau.

Văn hoá hiểu theo chữ nghĩa "tàu" thì như là một thứ khuôn vàng thước ngọc, một thứ kim chỉ
nam, một chiếc vòng ngọc, một chai nước mắm nhĩ; nó tốt đẹp, nó ngon lành; nó là thứ văn hoá
của nếp sống người xưa, còn như hiểu theo nghĩa của phương tây thì kultur như là một giòng
sông, như là một cánh đồng trồng lúa mì, sống, động và luôn thay đổi và diễn tiến có nhiều bất
ngờ.

Văn hoá hiểu theo nghĩa Tàu và Việt nam là một biểu tượng mẫu mực tốt đẹp để ta cố gắng
đạt đến, noi theo còn hiểu theo nghĩa tây phương thì đó là cái gì đang xảy ra cho nếp sống của
họ, với rất nhiều cách nhiều kiểu khác nhau mà không hề có cách nào là hơn cách nào và đó là
cái khác nhau rõ ràng nhất giữa hai quan niệm về văn hoá đối chọi với Kultur / culture.

Văn hoá Á đông chuộng cái thiện cái mỹ, hơn là cái chân, hướng về quá khứ và những cái
"sắp đặt" cho đời sống của mọi người do những kẻ hiền triết xưa đề ra. Văn hoá Âu Tây chuộng
cái chân, cái hiện thực hon là cái thiện cái mỹ; nó hướng về tương lai, về những vấn đề sống của
hiện tại và những cái thắc mắc của từng con người một và họ cũng biết đến người xưa của họ
nhưng sẵn sàng để nói : so what ?

Không lạ gì mà người ta nói dân da vàng sống trong dĩ vãng, dân da trắng sống cho tương lai.
Không lạ gì mà người ta nói đến nếp sống cá nhân trong văn hoá Âu Mỹ và cũng không lạ gì khi
nếp sống của một cọng đồng là "tất cả" cho đời sống của một sắc dân Á đông.

Không lạ gì mà nghe nói là : thằng đó kém văn hoá, thiếu văn hoá. Không lạ gì mà sách báo
Việt hay nhắc đến những chuyện xưa tích cũ, trong khi các tờ báo Âu Mỹ không hề nhắc đến,
hơn nữa nếu có ai lặp lại một tư tưởng của ai đó trước đây trong một tác phẩm của mình thì bị
cho là ăn cắp văn, ăn cắp ý tưởng của nguời khác và sẽ bị nhà xuất bản Âu Mỹ cho "ze" ngay.

Không lạ gì mà các học giả nhà ta mở đầu một cuộc nói chuyện thì thưa qua thưa lại, thưa tới
thưa lui chừng năm ba phút là thường trong khi một nhà văn, nhà báo Mỹ Anh Pháp, vào chuyện
vào đề ngay một khi đối thoại và không hề có chuyện nói đi nói lại, nói tới nói lui, nói qua nói
về, nói không phải nói, nói nào ngay, nói cho có, nói qua mặt, nói sau lưng, nói lẩy, nói xỏ xiên,
nói móc họng, nói quấy nói quá cho xong!

Còn nhiều cách nói nửa, các bạn có thể tìm thêm ra hàng chục cách nói khác rất hợp với cái
văn hoá trì trệ, rề rề kéo vải sợi của nguời Việt trí thức chúng ta.

146

Thí dụ như khi ta so sánh cách sống của ba nguời Á đông, một nguời Nhật, một người Tàu, một
người Việt thì dù là họ có những điểm khác nhau nhưng nói chung có nhiều điểm giống nhau
giữa họ và ba người kia, một là Pháp, một là Anh, một là Đức, ba thành viên của ba nền văn hoá
Tây Âu.

Ba người Á châu thì thích tìm cái giống nhau của họ để mà nói là đó là văn hoá …rồi thì
không có gì để nói nữa !

Ba người Âu Mỹ thì có ba nếp sống khác nhau mà họ sống cuộc đời của họ một cách tự nhiên
theo kiểu"so what " Khi biết vậy rồi, không lạ gì người trẻ Việt nam bên Mỹ chọn lựa lối sống
nào.

147

Væn hóa xåo !

Trong lÀn báo Tu°i trÈ phÕng vÃn tôi vŠ væn hóa , họ hÕi tôi thÃy thế nào vŠ væn hóa ª Çây? Tôi bäo: sau
1975 làm gì có væn hóa n»a? các anh Çã Çánh Çï cái væn hóa cûa miŠn Nam chúng tôi rÒi !

Cái xåo cûa bọn sº gia Tàu là : chuyên môn phÎa. NguÒn gÓc cûa ông bà chúng nó, nó còn không biết
[bày Ç¥t ra cái vø Tam hoàng ngÛ Çế chÌ có ngÜ©i ViŒt tin chÙ Tây phÜÖng nó chÌ xem là m¶t trò hŠ lÎch
sº cûa Tàu!]
hãy xét cái vø: ÇÒng trø chiết Giao chÌ diŒt. Ai viết ra, nói ra cái câu này, là th¢ng Tàu, mà nó xåo gÃp
Çôi:

. 1/ chiết là gãy, c¶t ÇÒng, ch¡c là phäi l§n, nÃu chäy hay cÜa Çi thì ÇÜ®c, làm sao gãy ÇÜ®c, mà nó
cÛng không t¿ nhiên mà gãy ÇÜ®c? ChÌ có cách là Ç‹ møc nát theo th©i gian họ¥c lÃp nó Çi.

2/ Ai lÃp ? ÇÜÖng nhiên së là ngÜ©i Giao chÌ, chÙ không lë th¢ng Mã ViŒn Çi lÃp cái mà nó muÓn
d¿ng lên? mà ngÜ©i Giao chÌ thì m¡c m§ chi mà lÃp, không lë họ muÓn bÎ tiêu diŒt cho mau ? Thành thº,
câu nói Çó xåo, mà cái s¿ tích Çó cÛng xåo luôn.

Các bån së nói sº mà nói bÆy à? sao không, cái thÙ sº gi¥c Çó, nói xåo là nghŠ làm æn cûa chúng nó!
Ai Ç©i nguÒn gÓc cûa chúng nó còn xåo, nói chi Çến nguÒn gÓc cûa ông bà ta. Ta bị chúng nó phÎa là tØ
nܧc Yueh mà xuÓng, ch£ng có m¶t b¢ng chÙng gì cä, vÆy mà cÙ tin theo rÒi Çem vài ba quy‹n sách xÜa
cûa nó bàn Çi tán låi. Hết Çi xuÓng låi Çi lên, rÒi lâu lâu låi bäo là tåt qua tåt vŠ, ÇÄy nhau lên núi rÒi hùa
nhau xuÓng bi‹n, chuyŒn mà con nít nó cÛng cho là funny, chÌ nh»ng kÈ ‘l§n nºa chØng m§i xem là kinh
nhÆt tøng!

HiŒn nay nh»ng b¢ng c§ khoa học vŠ nguÒn gÓc cûa mọi dân t¶c Çọc ra cä Ç©i chÜa hết, nói chi Çến
suy ngÅm, vÆy mà các ông học giä ta vÅn còn tán hÜÖu tán vÜ®n vŠ cái nguÒn gÓc xåo cûa dân Giao chÌ tØ
miŠn Yueh mà xuÓng !

Hãy xem đây :
Vietnam, history of

In spite of a growing number of ethnographic and archeological studies covering the territory
historically occupied by Vietnam, all knowledge about the origin of the Vietnamese people remain
hypothetical.

A long held notion that identified the Vietnamese with one tribe of the Viet of Southern China [Yueh
in Chinese] has been abandoned.

Though the Viet, who, circa 334 BC, were driven by the expanding Chinese from their habitat south of
the Yangtze river, moved farther south, and may have entered the Red River Delta, gave the Vietnamese
people it’s name, the theory that regards them as direct ancestors conflicts with ethnographic and
biological evidence, all of which points to strong social and cultural affinities between the Vietnamese
and people of the Tai and Indonesian families.

The dominant view is that the Vietnamese originated in the red River Delta and represent a racial and
cultural fusion, the various elements of which are still not fully determined.

@ Encycl. Britanica 1999]
Bên Tàu bÎ Çói kinh khûng vào næm mÃt mùa 1012, nó Çem giÓng lúa ‘chiêm’ tØ Chàm qua , næm hai
mùa, hết nån Çói. VÆy mà chúng nó có bao gi© ghi nhÆn ch§ ÇØng có nói là cám Ön Chàm không?

Bọn Tàu là cái bọn lÆt lọng và láo toét nhÃt thế gi§i, nó khoe là nó bày ra trܧc hết Çû thÙ [giÃy m¿c,
nam châm b¡c châm gì Çó, thuÓc súng và thuÓc không súng, mọi thÙ h¢m bà l¢ng] không bao gi© nó công
nhÆn cái mà nó Çã mÜ®n cûa ngÜ©i khác, k‹ cä ch» nghïa n»a; ûa?! ch» nghïa thì làm sao mà nhìn låm?
thÜa có, mà låi rÃt dÍ nhìn låm

148

Chúng nó tràn xuÓng miŠn nam sông DÜÖng tº, thÃy ngÜ©i Man uÓng nܧc chè [không phäi nܧc

trà] cÛng b¡t chܧc uÓng luôn, bây gi© chúng nó khoe v§i thế gi§i là chúng nó biết uÓng nܧc trà trܧc

tiên hÖn ai ! không biết r¢ng ngay cä t° sÜ væn hóa cûa chúng nó là Kh°ng tº cÛng nói r¢ng : "ta không

biết trà là gì ta không biết lúa gåo là gì, ta chÌ æn kê và lõa måch ! " theo tài liệu của Edward Shafer trong

sách Ancient China / Time Life Book

Chúng nó b¡t chܧc

phlu mà viết là phù lÜu [hán viŒt] [trÀu]

sla / sìnla mà nói là xìn la [hán viŒt là tân lang] [cau]

rÒi qua ba bÓn ngàn næm bäo là nh»ng ch» Ãy là cûa chúng nó bày ra luôn!

Chúng nó còn b¡t chܧc hàng træm tØ ng» ñông nam Á và cho vào ngôn ng» cûa chúng nó mà tuyŒt

nhiên l© cái xuÃt xÙ Ãy Çi, vì cho r¢ng tiếng nói cûa chúng nó có dÜ tØ ng» không cÀn vay mÜ®n cûa ai hết

b¡t chܧc aphyon cûa tiếng Turkey mà gọi là á phiŒn,

b¡t chܧc inspiration mà gọi là yên sï phi lí thuÀn,

b¡t chܧc Asia cûa Hylåp mà gọi là Á tế Á,

b¡t chܧc š nghïa hippopotamus mà dÎch là hà mã

S¿ thÆt tr¡ng tr®n là chúng nó vay mÜ®n tùm lum, ngay cä m¶t quä xoài cÛng không có biết gọi là gì,

nên gọi là mông quä / mongga là xoài [tiếng ƒn ñ¶]

ThÃy ngÜ©i ta có trÓng ÇÒng, chúng nó cÛng bäo là trÓng ÇÒng cÛng là xÜa nhÃt bên Tàu luôn... thÆt

ra chÌ có Çôi ba cái ª Vân nam cûa dân ñiŠn làm ra chÙ Çâu phäi cûa dân Tàu.

Dân ñiŠn thu¶c giòng giÓng Thái xÜa, nói tiếng Thái xÜa, và làm trÓng ÇÒng xÜa, hoàn toàn không

dính dáng gì Çến dân Tàu cä. CÛng buÒn cÜ©i nhÜ th‹ là ngÜ©i ViŒt chúng ta bäo cái tháp Po Nagar là

gÓc ViŒt! ƒy vÆy mà nay vÅn còn có nhiŠu tay khäo c° cho là Tàu cÛng có trÓng ÇÒng chÌ vì ÇÃt Vân

Nam là ÇÃt Tàu, không biết là ÇÃt Ãy xÜa kia Çâu có th¢ng Tàu nào léo luÓng Çến.

Ai cÛng biết là s¿ hình thành m¶t ngôn ng» qua th©i gian là m¶t phÜÖng thÙc b¡t bu¶c phäi có s¿ trao

Ç°i và vay mÜ®n. Quan niŒm cho r¢ng m¶t ngôn ng» t¿ nó có s¤n là quan niŒm Ãu trï và không tܪng. Vä

låi càng vay mÜ®n càng tÓt ÇËp, vì nhÜ trÜ©ng h®p tiếng ViŒt ta vay mÜ®n tiếng Tàu rÒi Çọc trË Çi Çến cái

mÙc là Tàu nó cÛng chÎu thua không hi‹u ÇÜ®c chính ngay tiếng cûa nó n»a, nếu không viết ra b¢ng chính

ch» Tàu cûa nó. TrÜ©ng h®p Tàu cÛng thế, nó có Çến sáu đến tám thÙ tiếng khác nhau nếu không viết

cùng m¶t cách thì væn hóa ngôn ng» cûa nó Çã Çi Çong tØ khuya!

Còn nhÜ tiếng MÏ là m¶t tiếng vay mÜ®n hoàn toàn cûa nh»ng tiếng khác ª Âu châu và kh¡p thế gi§i,

nh© vÆy bây gi© m§i trª thành m¶t ngôn ng» cûa toàn thế gi§i væn minh, chÙ còn tiếng Tàu thì chÌ có Tàu

nói thôi, ai mà Çi học nói tiếng cûa nó làm gì, chÌ vì nó cho là ch» nghïa và âm vÆn cûa nó, sui generis , t¿

nhiên mà có nên vì vÆy mà không hÃp dÅn ÇÜ®c ai.

149

Bác sĩ Nguyễn Hy Vọng sinh năm 1932 tại Huế.
Tốt nghiệp Đại Học Y Khoa Sài Gòn năm 1958
Hành nghề y khoa tại Nam Viêt Nam [1959-1975]
và tại Hoa Kỳ, chuyên khoa tâm thần [1978-1997]
Đã cộng tác với cố học giả Đào Đăng Vỹ soạn:
Pháp Việt Đại Từ Điển (1952)
Pháp Việt Tiểu Từ Điển (1954)
Việt Nam Bách Khoa Từ Điển [1960]
(phần danh từ khoa học, t ập A,B,C)
Nghiên cứu và soạn thảo
Từ Điển Nguồn Gốc Tiếng Việt
qua 61 ngôn ngữ và 275 ngàn đồng nguyên
[1981-2012]
Sống tại Tustin, California
Thú vui: du lịch, đời sống gia đình, nghiên cứu từ điển.

150