Latihan Sejarah tingkatan 3 Bab 1

1Praktis Kedatangan Kuasa Barat

1.1 Kestabilan dan Kemakmuran Negara Kita

1 Kestabilan dan kemakmuran yang dinikmati telah menyebabkan kuasa Barat berhasrat menguasai
kerajaan dan kekayaan negara kita. Lengkapkan maklumat berkaitan dengan sistem pemerintahan
beraja di bawah dengan jawapan yang disediakan.

(a) Pentadbiran diketuai oleh atau

yang merupakan lambang

kedaulatan

NEGERI (b) Sistem pentadbiran dibantu oleh
dan pembesar

JAJAHAN/ (c) bertanggungjawab mentadbir
DAERAH jajahan dan daerah

(d) Mereka berperanan menjaga kemakmuran dan

keamanan serta mengekalkan
negeri

MUKIM (e) Unit terkecil dalam pentadbiran ialah kampung yang

diketuai oleh ketua yang digelar
atau penggawa
(f) Arahan daripada raja atau pembesar akan
disampaikan kepada penduduk kampung

2 Jawab soalan di bawah.
(a) Apakah perbezaan antara undang-undang bertulis dengan undang-undang tidak bertulis yang
KBAT diamalkan di negeri-negeri Melayu?

(b) Apakah manfaat yang diperoleh kesan daripada kebijaksanaan pemerintah tempatan dalam
menjalinkan hubungan diplomatik dan perdagangan?
(i)
(ii)
(iii)

1 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 1

3 Negara kita kaya dengan hasil bumi. Kenal pasti hasil di bawah sama ada hasil galian, hasil laut atau
hasil hutan.

4 Sebelum kedatangan kuasa Barat ke Alam Melayu, negeri-negeri Melayu mempunyai sistem
ekonomi yang teratur. Lengkapkan jadual di bawah bagi membuktikan pernyataan tersebut.

Sistem Ekonomi Huraian

Kemudahan (a) Pelabuhan terletak di yang strategik
pelabuhan (b) Pelabuhan diuruskan oleh

Mata wang (c) Mata wang logam yang diperbuat daripada timah dan
mula diperkenalkan dalam urus niaga

Sistem percukaian (d) Merupakan sumber pendapatan

(e) Diperoleh melalui yang dikenakan terhadap

hasil hutan, perdagangan dan perlombongan serta pertanian

5 Berdasarkan pernyataan tentang ciri-ciri pendidikan di bawah, kenal pasti sama ada pendidikan
formal atau tidak formal dengan menggaris pilihan jawapan yang diberi.

Ciri-ciri Pendidikan

(a) Bercorak Islam dengan memberi penekanan kepada ilmu agama Formal/Tidak formal

(b) Istana, madrasah, surau, pondok dan masjid menjadi pusat ilmu Formal/Tidak formal

(c) Kemahiran bercucuk tanam dan bertukang menjadi pengetahuan Formal/Tidak formal
penting

(d) Pengetahuan tentang hal pentadbiran negara dan sistem politik Formal/Tidak formal

(e) Pendidikan melalui pantun, syair, pantang larang dan cerita Formal/Tidak formal
teladan

(f) Matlamat pendidikan adalah untuk membentuk sikap berdikari Formal/Tidak formal

6 Apakah kesan kegiatan keintelektualan di Tanah Melayu terhadap perkembangan sistem bahasa dan
tulisan?

(a)

(b)

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 2

1.2 Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke PRAKTIS 1
Negara Kita U

7 Jawab soalan berdasarkan peta di bawah.
TP (a) Namakan kuasa Barat yang berlabel i−iv.

1

Lautan Lautan India Laut China
Pasifik Atlantik Selatan

Kepulauan
Haiti

San Melaka Filipina P.Guam
Salvador
Kepulauan Maluku

Betawi

Lautan
Hindi

Tanjung
Harapan

Selat
Magellan

8 Lengkapkan petikan di bawah yang berkaitan dengan kedatangan kuasa Barat ke Kepulauan Melayu
TP pada abad ke-16.

2

Kuasa Barat menginginkan barangan mewah dari China seperti teh, tembikar dan

(a)  . Namun sebagai tukaran untuk mendapatkan barangan mewah tersebut,
China hanya mahukan emas, rempah-ratus dan bijih timah. Barangan ini pula dapat diperoleh di

(b)  . Bagi memenuhi keperluan tersebut, syarikat perdagangan Barat

memerlukan pusat (c)  mentah tempatan yang terletak di tengah-tengah laluan

perdagangan antara China dengan (d)  .

Selain itu, tiupan (e)  turut menjadi faktor kedatangan kuasa Barat. Hal ini

kerana, tiupan Angin Monsun Barat Daya dan (f)  dapat menentukan masa

pelayaran pada ketika itu. Jadi mereka memerlukan (g)  yang dapat digunakan

sebagai tempat berlindung sementara menunggu perubahan angin monsun serta untuk

mendapatkan bekalan.

Kekayaan, kemasyhuran dan keagamaan juga menjadi matlamat penting penjajahan Barat.

Sepanyol dan (h) ialah antara negara yang menekankan penyebaran agama

(i) ke seberang laut.

3 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 1

9 Kaitkan kedatangan kuasa Barat ke negara kita berdasarkan faktor berikut.

TP
3
Abad ke-17 dan
Abad ke-18

Abad ke-19 dan Abad ke-20

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 4

PRAKTIS 1

1.3 Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan
Tanah Jajahan

10 Berdasarkan peta di bawah, namakan kuasa Barat yang berhasrat menguasai kawasan tersebut.

TP (b)

1 (a)

U

(j)

Indochina

(i)

KSeragenting
Ujung Salang

(h) Pulau Langkawi Brunei Sabah Sulu
Terengganu

Sarawak

(g)

(f) Hindia Timur

Timor Leste

(e) (d) (c)

1.4 Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk
Menguasai Negara Kita

11 Nyatakan strategi yang digunakan oleh kuasa Barat berikut untuk menguasai negara kita.

TP Strategi yang Digunakan

4 Kuasa Barat

(a) Portugis

(b) Belanda (i)
(ii)
(iii)

(c) British (i) (v)
(ii) (vi)
(iii) (vii)
(iv)

5 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 1

12 Berdasarkan peristiwa serangan oleh Belanda, nyatakan tahun kejadian secara kronologi.

TP
4

(a) Berperang dengan penduduk tempatan di Pulau Pangkor. Peperangan
disebabkan oleh dasar monopoli yang diamalkan Belanda dalam
perusahaan bijih timah

(b) Berperang dengan penduduk tempatan di Kuala Perak. Peperangan
disebabkan oleh dasar monopoli yang diamalkan Belanda dalam
perusahaan bijih timah

(c) Belanda berasa bimbang Selangor akan menguasai Selat Melaka. Oleh itu,
Belanda bertindak melancarkan peperangan dengan angkatan Selangor
dan Rembau

(d) Peperangan dengan Johor berlaku disebabkan perselisihan dalam
perdagangan

(e) Belanda berperang sekali lagi dengan angkatan Johor dan Selangor
kerana mahu menguasai Selat Melaka

(f) Belanda menyerang angkatan Selangor. Berlaku peperangan di Kuala
Selangor

13 Banding bezakan strategi yang digunakan oleh Belanda dan British dalam usaha meluaskan kuasa di
TP negara kita.

4

(a) (e)
(c)

Strategi Strategi
Belanda British

(d) (f)
(b)

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 6

PRAKTIS 1

14 Ilustrasi berikut menggambarkan antara taktik dan strategi British untuk menguasai negara kita.

TP
5

British menyerang Naning kerana Dol Said enggan
mengakui kekuasaan British di Melaka

Sultan Brunei didesak oleh James Brooke supaya
mengiktirafnya sebagai Raja Sarawak

(a) Berikan penilaian anda tentang peristiwa tersebut.

(b) Rumuskan kesan terhadap negara berkaitan dengan strategi yang digunakan oleh Barat dalam
menguasai negara kita.

15 Jelaskan tindakan yang dapat dilakukan oleh pemerintah pada hari ini demi menjaga kedaulatan
TP negara.

6
KBAT

7 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 1 A Abad ke-16
B Abad ke-17
Soalan Objektif C Abad ke-18
Jawab semua soalan. D Abad ke-19

1 Dalam struktur pemerintahan negeri-negeri 7 Permintaan bahan mentah seperti getah
Melayu, pentadbiran peringkat daerah atau telah meningkat di Eropah.
jajahan diurus tadbir oleh Mengapakah berlaku keadaan demikian?
A penghulu A Getah merupakan bahan terpenting
B pembesar dalam bidang perubatan
C biro daerah B Perkembangan industri motokar dan
D ketua kampung perusahaan penebat barang elektrik
C Tanah di Eropah tidak sesuai untuk
2 Pilih hasil galian yang banyak terdapat di dijadikan ladang tanaman getah
negeri-negeri Melayu. D Komoditi utama seperti kelapa sawit dan
A Bijih timah, emas dan perak padi mengalami kejatuhan harga
B Mutiara, rumpai laut dan bijih timah
C Buah-buahan, rempah-ratus dan emas 8 Kuasa Barat manakah yang berhasrat untuk
D Kapur barus, damar dan getah jelutung mendapatkan Pulau Langkawi?
A Rusia
3 Pelabuhan di negeri-negeri Melayu diuruskan B Jerman
oleh C Portugis
A Bendahara D Sepanyol
B Syahbandar
C Laksamana 9 Pada tahun 1763, berlaku peperangan antara
D Temenggung Belanda dengan angkatan Selangor dan
Rembau.
4 Pilih pernyataan yang merujuk kepada sistem Apakah punca yang menyebabkan
pendidikan formal dalam masyarakat Melayu. tercetusnya peperangan tersebut?
A Bermatlamat agar melahirkan individu A Selangor mempertahankan haknya di
yang berdikari apabila mencapai usia wilayah naungannya
dewasa B Belanda mengamalkan dasar monopoli
B Pendidikan turut disampaikan melalui dalam industri bijih timah
cerita berbentuk teladan dan memberi C Belanda bimbang penguasaan Selangor
pengajaran terhadap Selat Melaka
C Diajari kemahiran bersawah, bertukang, D Wujud perselisihan faham berkaitan
berburu, memancing dan menyumpit dengan isu perdagangan
D Dilaksanakan di masjid, surau, madrasah
dan istana 10 Apakah strategi British untuk mendapatkan
Pulau Pinang?
5 Apakah faktor kedatangan kuasa Barat ke A Pakatan
Alam Melayu pada abad ke-16? B Perjanjian
A Mahu menyebarkan agama Kristian C Manipulasi
B Desakan Revolusi Perindustrian D Tipu helah
C Perkembangan industri motokar
D Pembukaan Terusan Suez

6 Pada abad keberapakah Revolusi
Perindustrian berlaku di Britain?

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 8

2Praktis Pentadbiran Negeri-Negeri
Selat

2.1 Peluasan Kuasa British di Pulau Pinang,
Singapura dan Melaka

1 Lengkapkan maklumat berikut tentang latar belakang kawasan dalam peta di bawah sebelum

TP peluasan kuasa Barat.
1 (a)
Muka Head U .

Merupakan kawasan kekuasaan (i)

Pelabuhan terawal yang dibuka di Pulau Pinang ialah

Pantai (ii) . Petempatan di kawasan tersebut
Acheh
dibuka pada tahun 1759 oleh orang (iii) 
PULAU PINANG dari Sumatera. Pelabuhan ini dikunjungi oleh pedagang

Batu Uban (iv)  .

Pulau
Jerejak

(b) Merupakan lokasi sebuah kerajaan yang gemilang, iaitu

(i) . Namun pada tahun 1511, Melaka

telah ditawan oleh (ii) dan kemudian

Selat Melaka MELAKA menjadi tanah jajahan (iii)
(1641−1824). Dalam tempoh tersebut, Melaka menjadi pusat

SUMATERA pengumpulan bijih timah dari (iv)

Singapura

Kepulauan
Riau Lingga

(c) U

Batu
Sawar

Merupakan wilayah kekuasaan (i) . Johor
Lama

Sejak abad ke-16 hingga ke-19, kawasan SINGAPURA

kekuasaannya merangkumi Pahang, Johor dan Selat Singapura Bintan (Riau)

gugusan kepulauan Riau Lingga. Pemerintah

kesultanan ini, iaitu Sultan Abdul Rahman bersemayam Kepulauan Batam

di (ii) . (iii) Karimun

pula mentadbir Johor, Singapura dan Kepulauan Riau.

Beliau tinggal di Singapura.

9 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 2

2 Nyatakan keistimewaan wilayah berikut hingga menarik minat British untuk menguasainya.

TP Wilayah Keistimewaan yang Dapat Memenuhi Keperluan British
2

Pulau Pinang (a)
(b)
(c)

Singapura (d)
(e)

Melaka (f)

3 Persengketaan dan ancaman luar yang dihadapi Kesultanan Kedah telah memberi peluang kepada
TP British untuk membuat muslihat bagi mendapatkan Pulau Pinang.
4 (a) Jelaskan masalah yang dihadapi Kesultanan Kedah pada ketika itu.

(i) Perebutan takhta

(ii) Ancaman Siam

(b) Bagaimanakah Francis Light menggunakan peluang tersebut untuk menduduki Pulau Pinang?

(c) Apakah tindakan sultan Kedah setelah menyedari muslihat Francis Light tersebut?

(d) Nyatakan iktibar yang dapat diambil daripada peristiwa ini bagi memastikan kedaulatan negara
KBAT terus terpelihara.

4 Tandakan (✓) pada maklumat yang betul berkaitan dengan pengambilan Seberang Perai oleh British.

U (a) British memperoleh Seberang Perai
daripada Sultan Dhiauddin sebagai
hadiah kerana membantu Kedah daripada
ancaman Siam

PULAU SEBERANG KEDAH (b) Seberang Perai diperlukan oleh British
PINANG PERAI untuk dijadikan benteng pertahanan dan
kawasan pertanian

(c) Seberang Perai dinamakan oleh penjajah
British sebagai Province of Wellesley

Selat Melaka (d) Sultan Dhiauddin telah didesak oleh
George Leith supaya menandatangani
perjanjian bagi menyerahkan Seberang
Perai kepada British

PERAK

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 10

PRAKTIS 2

5 Jawab soalan di bawah.
(a) Bagaimanakah British dapat menduduki tanah jajahan Belanda, iaitu Melaka dan Betawi?

(b) Mengapakah British mahu mencari pelabuhan baharu?

(c) Siapakah yang ditugaskan mencari pelabuhan baharu untuk British?

(d) Namakan pelabuhan yang dianggap paling strategik oleh Stamford Raffles?

6 (a) Lengkapkan maklumat dalam peta alir di bawah tentang strategi British untuk bertapak di
TP Singapura.

4

Stamford Raffles dan William Farquhar British mengadakan perjanjian awal
yang tiba di Singapura telah berjumpa dengan Temenggung agar dibenarkan
dengan pentadbir Singapura, iaitu mendirikan petempatan di Singapura.
Temenggung menegaskan yang
(i) perjanjian tersebut mesti mendapat
pada tahun 1819
(ii)
daripada pemerintah Kesultanan Johor
Riau

Baginda merupakan pemerintah Tengku Hussein (putera sulung) dan
Kesultanan Johor Riau yang mempunyai Tengku Abdul Rahman (putera bongsu)
hubungan baik dengan Belanda. merupakan waris kepada Sultan
Menyedari hal tersebut, Stamford Raffles Mahmud Shah III. Sewaktu Alhamrhum
telah memanipulasikan isu Sultan dimakamkan, Tengku Hussein
tidak hadir kerana berada di Pahang.
(iii)
Kesultanan Johor Riau bagi memperoleh Oleh itu, (iv)
pengesahan sultan ditabalkan sebagai Sultan Johor Riau

Tengku Hussein telah diisytiharkan sebagai

(v) dan baginda
bersemayam di Singapura.Tindakan manipulasi
politik yang dilakukan oleh Stamford Raffles ini
telah menyebabkan Kesultanan Johor Riau
mempunyai dua orang sultan

11 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 2

(b) Tengku Hussein tidak ditabalkan sebagai pengganti Sultan Johor Riau kerana tidak hadir ketika
upacara pemakaman Almarhum ayahandanya. Berdasarkan pengetahuan sejarah anda,

KBAT mengapakah berlaku keadaan demikian?

7 Lengkapkan maklumat berkaitan dengan perjanjian yang dibuat oleh Britisih untuk mengukuhkan
TP kuasanya di Singapura.

4

(a) Perjanjian 6 Februari 1819 (b) Perjanjian 2 Ogos 1824

(i) Individu terlibat: (i) Individu terlibat:

(ii) Kesan perjanjian: (ii) Kesan perjanjian:

8 British berjaya menguasai Melaka melalui strategi pakatan dengan Belanda. Terangkan faktor yang
TP mendorong kepada pakatan antara dua kuasa Eropah tersebut serta kesannya.

2

(a) Menamatkan pertikaian berkaitan
dengan Singapura

(b) Dasar persahabatan British dan (d) Kesan pakatan
Belanda di Eropah (i)

(c) Penyelesaian untuk perdamaian (ii)

(iii)

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 12

PRAKTIS 2

2.2 Perjanjian London, 1824 dan Kesannya
Terhadap Alam Melayu

9 Peta berikut menunjukkan pembahagian kawasan pengaruh antara British dengan Belanda selepas
TP Perjanjian London, 1824 ditandatangani. Jelaskan kesan perjanjian ini terhadap Alam Melayu.

4

Pulau U
Pinang

Selat Melaka Melaka
Singapura
Riau BORNEO

Bangkahulu

Betawi

Petunjuk Belanda
British

(a) Alam Melayu terbahagi kepada dua lingkungan pengaruh Barat

(b) Berlaku perpecahan dalam empayar (i) Singapura menjadi tanah jajahan British
Kesultanan Johor Riau (ii) Kesultanan Riau Lingga berakhir
(iii) Pahang mengisytiharkan kedaulatan
(c) Selat Melaka dikuasai British

13 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 2

2.3 Pembentukan Negeri-Negeri Selat

10 Padankan pentadbiran wilayah berikut sebelum pembentukan Negeri-Negeri Selat.

TP

1 (i) Ditadbir oleh Residen Konsular

(ii) Ditadbir oleh Residen yang bertanggungjawab
kepada Leftenan Gabenor British di Bangkahulu,
Sumatera

(iii) Ditadbir oleh Francis Light yang bertanggungjawab
kepada Gabenor Jeneral British di India

11 Jawab soalan yang berikut.
TP (a) Jelaskan hubungan perdagangan yang terjalin antara negeri-negeri Melayu dengan Negeri-
5 Negeri Selat (NNS).

(b) Apakah yang dapat membuktikan Negeri-Negeri Selat (NNS) telah menjalin hubungan dagang
yang aktif dengan negeri-negeri Melayu?

(c) Apakah iktibar yang dapat diambil daripada peluasan pengaruh British di Negeri-Negeri Selat
(NNS)?

12 Peta berikut menunjukkan wilayah Negeri-Negeri Selat. Jelaskan tujuan penggabungan Negeri-
TP Negeri Selat dan kepentingan pembentukannya kepada penjajah British.

4

U

Perlis SIAM
Kedah

Pulau Perak
Pinang

Bendera Negeri-Negeri Selat

Pahang
Selangor

Negeri
sembilan

Melaka Johor

Petunjuk : Singapura
Negeri-Negeri Selat

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 14

PRAKTIS 2

2.4 Pentadbiran Negeri-Negeri Selat

13 Lengkapkan kronologi di bawah tentang perubahan pentadbiran Negeri-Negeri Selat (NNS).

TP
3

(a) Negeri-Negeri Selat di bawah SHTI
(i) Ketua pentadbir:
(ii) Peranan Residen Konsular:
(iii) Pusat pentadbiran pertama:
(iv) Sebab pusat pentadbiran dipindahkan ke Singapura pada
tahun 1832

(b) Kelemahan pentadbiran Negeri-Negeri Selat ketika berada di
bawah Pejabat India
(i)
(ii)
(iii)

(c) Faktor pemindahan pentadbiran Negeri-Negeri Selat ke
Pejabat Tanah Jajahan di London
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)

(d) Status Negeri-Negeri Selat pada 1 April 1867

14 Lengkapkan struktur pentadbiran Negeri-Negeri Selat (1826−1867) dalam rajah di bawah.
Gabenor Jeneral British SHTI di India

(a)

(b) (c) (d)

15 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 2

15 Bagaimanakah sesebuah negara dapat dipertahankan daripada sebarang bentuk penjajahan?
TP Berikan pendapat anda.

6

KBAT

Soalan Objektif A Ugutan
B Perjanjian
Jawab semua soalan. C Tipu helah
D Manipulasi politik
1 Apakah pelabuhan pertama yang dibuka oleh
orang Melayu Sumatera di Pulau Pinang? 6 Perjanjian London, 1824 bertujuan menjaga
A Pelabuhan Perai kepentingan British dan Belanda.
B Pelabuhan Penang Apakah kesannya terhadap Alam Melayu?
C Pelabuhan Batu Uban A Menjadi tanah jajahan British
D Pelabuhan Georgetown B Sistem pentadbiran di Alam Melayu
semakin tersusun dan sistematik
2 Melaka (1641−1824) merupakan tanah C Terbahagi kepada dua lingkungan
pengaruh Barat
jajahan yang dijadikan pusat D Selat Melaka dikuasai oleh Belanda
sepenuhnya
pengumpulan bijih timah dari negeri-negeri
7 Apakah tujuan penggabungan Negeri-Negeri
Melayu. Selat?
A Menjimatkan perbelanjaan
A Portugis B Memperkukuh pertahanan
C Menguasai Selat Melaka
B Belanda D Melindungi pedagang

C Perancis 8 Apakah faktor yang menyebabkan
pemindahan pentadbiran Negeri-Negeri
D Amerika Syarikat Selat ke Pejabat Tanah Jajahan London?
A Negeri-Negeri Selat mahu dijadikan
3 Pilih tujuan British menguasai Pulau Pinang. pusat buangan banduan
B Pejabat India menguasai kekayaan
I Sebagai pelabuhan persinggahan Negeri-Negeri Selat sepenuhnya
C Sistem pentadbiran kerajaan Negeri-
II Pusat pemprosesan hasil bumi Negeri Selat di India tidak sistematik
D Pejabat India tidak mengendahkan
III Pusat pentadbiran di Alam Melayu keadaan di Negeri-Negeri Selat

IV Sebagai pangkalan tentera 9 Apakah status wilayah dalam Negeri-Negeri
Selat pada 1 April 1867?
A I dan II C II dan III A Tanah jajahan British
B Negeri naungan British
B I dan IV D III dan IV C Negeri-negeri Bersekutu
D Negeri-negeri Tidak Bersekutu
4 Sultan Abdullah (1778−1798) menawarkan

Pulau Pinang sebagai syarat mendapatkan

bantuan ketenteraan daripada SHTI.

Apakah situasi yang menyebabkan baginda

bertindak sedemikian?
A Mendapat ancaman daripada kerajaan

Majapahit
B Tercetus peperangan antara kerajaan

Kedah dengan kerajaan Acheh
C Kerajaan Siam menuntut supaya Kedah

menghantar bunga emas
D Melindungi negeri daripada serangan

kuasa Eropah yang lain

5 Bagaimanakah British memperoleh Seberang
Perai?

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 16

3Praktis Pentadbiran Negeri-negeri
Melayu Bersekutu

3.1 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor,
Negeri Sembilan dan Pahang

1 Lengkapkan maklumat berkaitan dengan kekayaan hasil bumi di Perak, Selangor dan Pahang pada
pernyataan di bawah.

Perlombongan Bijih Timah

(a) Pada abad ke-15, orang Melayu menjalankan kegiatan melombong bijih timah di kawasan

.

(b) Perak menjadi negeri naungan pada abad ke-16 hingga ke-17

disebabkan kekayaan sumber bijih timah yang dimiliki. Bijih timah turut menjadi bahan utama

yang digunakan Perak untuk mendapatkan perlindungan daripada
di Melaka untuk bebaskannya daripada naungan Acheh.

(c) Pada tahun 1790, perjanjian penjualan hasil timah antara Sultan Ibrahim (Selangor) dengan

telah dibuat. Sementara itu, di negeri Perak kemerosotan pengeluaran

bijih timah berlaku kerana aktiviti penyeludupan kepada pedagang .

(d) Menjelang abad ke-19, dan anaknya Ngah Ibrahim telah

memajukan perlombongan bijih timah di Klian Pauh dan Klian Baru di Larut.

2 Padankan lokasi perlombongan bijih timah di bawah dengan huraiannya.

Lokasi Huraian

(a) Lukut (i) Mula diusahakan oleh Raja Busu namun terkenal sebagai pusat
perdagangan semasa penguasaan Raja Jumaat

(b) Lembah Kinta (ii) Merupakan pangkalan untuk mengangkut bijih timah. Lokasi ini
terletak di kuala sungai yang menjadi pertemuan antara Sungai
Klang dengan Sungai Lumpur

(c) Jugra (iii) Merupakan pusat pentadbiran Kesultanan Selangor semasa
Sultan Abdul Samad. Kawasan ini menjadi pusat pengutipan cukai
bijih timah yang mahu dibawa keluar melalui Sungai Langat

(d) Kuala Lumpur (iv) Sultan Ismail telah mengusahakan kawasan perlombongan ini
pada tahun 1870-an. Pada abad ke-19, lokasi ini menjadi pengeluar
utama bijih timah dunia

17 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 3

3 Lengkapkan maklumat berkaitan dengan perlombongan emas di Pahang.

Emas

(a) Perlombongan emas di Pahang terletak di seperti di sekitar

kawasan , Sungai Tembeling dan Sungai Semantan.

(b) Antara kawasan penting aktiviti perlombongan emas ialah di Raub, ,

, Kechau, Selinsing, Penjom dan Hulu Dong.

(c) Pada abad ke-19, Sultan telah memberi konsesi untuk

memajukan aktiviti perlombongan kepada orang Eropah.

(d) Antara kaedah perlombongan emas pada abad ke-19 ialah dan

.

4 Lorek kawasan perlombongan emas dalam peta di bawah.

U

Perlis
Kedah

Pulau Kelantan Terengganu
Pinang Perak

Pahang

SSeelalannggoorr

Negeri
Sembilan

Melaka Johor

5 Namakan pihak yang mengusahakan perlombongan emas di Pahang pada abad berikut.

(a) (b) (c)

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 18

PRAKTIS 3

3.2 Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor,
Negeri Sembilan dan Pahang

6 (a) Nyatakan peristiwa yang dimanipulasikan oleh pihak British untuk campur tangan di Perak.

(b) Senaraikan kumpulan pelombong Cina yang terlibat dalam Perang Larut antara tahun 1861−1874.
(i)
(ii)

7 Peta berikut menunjukkan kawasan kekuasaan Raja Abdullah. Jawab soalan yang diberi.

U

Kamunting Kuala Kangsar
Larut Sayong

Taiping

KELANTAN

Senggang

Belanja

S.Perak Kinta
S.Kinta

Pasir Bandar Baru
Salak Durian Sebatang
Batak Rabit
SELAT
MELAKA Wilayah kekuasaan
Petunjuk Raja Abdullah

Kawasan bijih timah SELANGOR
utama

(a) Mengapakah Raja Abdullah tidak ditabalkan sebagai Sultan selepas kemangkatan Sultan Ali?

(b) Apakah tuntutan Raja Abdullah dalam masalah perebutan takhta Kesultanan Perak?

(c) Apakah yang mendorong baginda untuk membuat tuntutan tersebut?

(d) Tindakan Raja Abdullah ini telah mendapat sokongan Gabenor Negeri-Negeri Selat, iaitu Andrew
KBAT Clarke. Adakah wajar tindakan Raja Abdullah meminta bantuan British? Berikan pendapat anda.

19 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 3

8 Jawab soalan di bawah bagi memahami situasi yang mencetuskan Perang Klang semasa
pemerintahan Sultan Abdul Samad.

(a) Siapakah yang menguasai daerah
Klang pada mulanya?

(b) Apakah yang menyebabkan Raja
Mahadi berasa tidak puas hati?

(c) Bagaimanakah daerah Klang ketika
berada di bawah kekuasaan Raja
Abdullah?

(d) Apakah yang mendorong Raja
Mahadi untuk menuntut semula
daerah tersebut?

(e) Apakah akibat daripada
pertelingkahan yang tercetus dalam
kalangan kerabat diraja Selangor ini?

(f) Siapakah yang dilantik oleh Sultan
Selangor untuk menamatkan
peperangan tersebut?

9 Ilustrasi berikut berkaitan dengan Perang Klang yang tercetus di Selangor.

(a) Terangkan cara British memanipulasi keadaan ini untuk meluaskan pengaruhnya di Selangor.
(b) Adakah British berjaya memujuk Sultan Abdul Samad untuk menerima perlindungan British?

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 20

PRAKTIS 3

10 Terangkan mengenai peristiwa yang membawa kepada peluasan kuasa British di Sungai Ujong.

(a) Pembesar yang (c) Cara British Memanipulasi
Bersengketa (b) Punca Persengketaan

(i)
(ii)
(iii)

11 Jelaskan strategi British bagi menguasai negeri-negeri Melayu berikut.

Negeri-negeri Peristiwa yang Menjadi Alasan untuk Strategi British
Melayu British Campur Tangan

(a) Selangor Rompakan yang berlaku terhadap kapal
dagang British di kawasan perairan Kuala
Langat

Serangan rumah api di Tanjung Rachado

(b) Pahang Pembunuhan Goh Hui yang didakwa
merupakan seorang rakyat British di
perkarangan istana sultan Pahang

12 Nyatakan kepentingan yang diperoleh pihak British selepas termeterainya perjanjian di bawah.

TP Perjanjian Kesan dan Manfaat kepada British
5

(a) British–Sungai
Ujong, 1874

(b) British–Selangor,
1875

(c) British–Pahang,
1887

13 Lengkapkan rajah di bawah tentang Sistem Residen.

Sistem Residen

(a) Peranan Residen British
(i)
(ii)

Sultan Abdullah Sultan Abdul Samad Sultan Ahmad Tuanku Muhammad
(Perak) (Selangor) (Pahang) Yamtuan Besar
Residen pertama: Residen pertama: Residen pertama: (Negeri Sembilan)
Residen pertama:
(b) (c) (d)
(e)

21 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 3

3.3 Pembentukan Negeri-negeri Melayu
Bersekutu

14 Senaraikan negeri yang membentuk Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

TP (c)

1 (a)

(b) (d)

15 Jelaskan faktor pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

TP Faktor Pembentukan Huraian
2

(a) Kelemahan Sistem
Residen

(b) Pentadbiran yang
seragam

(c) Masalah kewangan

(d) Keselamatan

3.4 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu
Bersekutu

16 Lengkapkan maklumat tentang pentadbiran British di bawah.

TP Majlis Mesyuarat Negeri
3 Ditubuhkan setelah British berjaya campur
tangan dalam pentadbiran negeri Melayu.
Sistem Residen
Bertujuan menguasai Berperanan (b)
dan membantu pentadbiran negeri
(a) negeri
yang terlibat

Negeri-negeri Melayu Bersekutu
Dibentuk melalui Perjanjian Persekutuan, 1895. Tujuan penubuhan adalah untuk memenuhi

(c) British bagi mengatasi masalah kewangan Pahang, kelemahan
Sistem Residen, menyeragamkan pentadbiran dan menjamin keselamatan negeri

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 22

PRAKTIS 3

17 (a) Rajah yang berikut menunjukkan struktur pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB).

TP
4

Pesuruhjaya Tinggi British

KBAT

Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat
Negeri Perak Negeri Selangor Negeri Sembilan Negeri Pahang

(i) Terangkan kesan pembentukan NNMB terhadap Majlis Mesyuarat Negeri.

(ii) Adakah British berjaya membentuk suatu pentadbiran yang berkesan melalui penubuhan
NNMB?
Berikan pendapat anda.

(b) Berikan cadangan anda bagi mewujudkan suatu pentadbiran yang kompetitif bagi menjamin
TP kemakmuran negara.

6

23 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 3 6 Pilih kesan Perjanjian Pangkor, 1874 yang
dimeterai di Perak.
Soalan Objektif A Raja Abdullah digelar Sultan Muda
B Sultan berkuasa dalam pentadbiran
Jawab semua soalan. C British berkuasa terhadap hasil cukai
D Raja Ismail diiktiraf sebagai Sultan Perak
1 Apakah sumber kekayaan yang dimiliki oleh
kerajaan negeri Perak sejak abad ke-15? 7 Apakah peranan Residen British?
A Emas A Mengambil alih urusan pentadbiran
B Bijih besi B Menasihati sultan dalam hal pentadbiran
C Petroleum C Menyediakan dana kepada negeri-negeri
D Bijih timah Melayu dalam urusan perlombongan
D Menetapkan peraturan dalam
2 Siapakah pemimpin tempatan yang pentadbiran negeri Melayu termasuk
membawa masuk pelombong Cina di wilayah adat istiadat
Lukut, Selangor menjelang abad ke-19?
A Raja Busu 8 Pilih jabatan-jabatan yang telah
B Long Jaafar diperkenalkan semasa pemerintahan British.
C Ngah Ibrahim A Jabatan Polis dan Jabatan Perhubungan
D Sultan Abdul Samad B Jabatan Perhubungan dan Jabatan Cukai
C Jabatan Cukai serta Jabatan Tanah dan
3 Di Pahang, aktiviti perlombongan emas Ukur
menjadi sumber ekonomi utama sejak abad D Jabatan Tanah dan Ukur serta Jabatan
ke-13. Kesihatan
Pilih kawasan perlombongan emas yang
penting. 9 Apakah faktor pembentukan Negeri-negeri
A Raub Melayu Bersekutu?
B Jugra A Menyelesaikan masalah kewangan yang
C Sayong dialami oleh negeri Pahang
D Ampang B Melatih pemimpin tempatan ke arah
pemerintahan sendiri
4 Apakah yang mencetuskan Perang Larut di C British ingin memajukan kerajaan di
Perak antara tahun 1861−1874? Tanah Melayu berdasarkan sumber
A Perbalahan antara pembesar negeri kekayaan yang dimiliki
B Pembunuhan rakyat British yang D Memastikan sumber perlombongan di
bernama Goh Hui Tanah Melayu tidak dimonopoli oleh
C Pergaduhan kumpulan pelombong Cina, mana-mana pihak
iaitu Ghee Hin dan Hai San
D Masalah perebutan takhta selepas 10 Durbar merupakan persidangan Raja-raja
kemangkatan Sultan Ali Melayu.
Mengapakah British membentuk Durbar?
5 Mengapakah wujud pertelingkahan antara A Membincangkan pembahagian kekayaan
Dato’ Kelana, Dato’ Syahbandar dan Dato’ Tanah Melayu antara pihak yang terlibat
Muda Linggi di Negeri Sembilan? B Mendapatkan sokongan terhadap
A Persaingan menguasai pungutan cukai di pembentukan Negeri-negeri Melayu
Sungai Linggi Bersekutu
B Perselisihan faham berkaitan dengan C Menyelesaikan masalah dan pertikaian
sempadan kawasan perlombongan yang berlaku di negeri terlibat
C Kesan daripada muslihat British yang D Mencari pasaran luar bagi hasil bumi
melaga-lagakan pihak pembesar negeri
D Persaingan untuk membawa masuk
pelombong luar ke Negeri Sembilan

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 24

4Praktis Pentadbiran Negeri-negeri
Melayu Tidak Bersekutu

4.1 Pemerintahan Kesultanan Melayu di Perlis,
Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor

1 Padankan kategori pembesar di bawah dengan peranannya.

Pembesar Peranan

(a) Peringkat negeri (i) Memungut cukai dan membekalkan tentera
(ii) Mentadbir dan mengutip cukai

(b) Peringkat jajahan/daerah (iii) Menyediakan tenaga kerja
(iv) Menjalankan perintah raja

(c) Peringkat kampung (v) Mempertahankan kedaulatan negeri
(vi) Perantara antara rakyat dengan pemerintah

25 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 4

2 Lengkapkan maklumat dalam jadual di bawah tentang sistem pentadbiran negeri-negeri Melayu
sebelum kedatangan kuasa Barat.

Negeri Pentadbiran Hubungan Luar Perundangan

(a) Perlis Negeri dibahagikan Menjalinkan hubungan Berdasarkan Undang-
kepada 22 buah dengan undang

(i) (ii) (iii)
sebagai strategi
keselamatan

(b) Kedah Diketuai oleh sultan. Menjalinkan hubungan Pertama kali ditulis
Pentadbiran wilayah dengan Siam bagi pada tahun 1650.
berada di bawah mengelak ancaman Kanun undang-undang
pembesar daerah. Setiap Kedah ini memberi hak
mukim dalam daerah (ii) .
dikendalikan oleh Hubungan terjalin dalam kepada (iii)
aspek diplomatik,
(i) kewangan dan dan golongan
pentadbiran pemerintah

(c) Kelantan Mengamalkan Sistem Menjalinkan hubungan Melaksanakan undang-
Jemaah Menteri. dengan Siam, Patani, undang
Pentadbiran wilayah Terengganu, Kedah dan
dibahagikan kepada negeri-negeri Melayu (ii)
jajahan. lain semasa pemerintahan
Sultan Muhammad II
(i)
yang dibantu oleh imam
menjalankan
pentadbiran peringkat
paling bawah

(d) Terengganu Pembesar membantu Menjalinkan hubungan Sistem perundangan
sultan dalam pentadbiran dengan Siam, Kelantan, dan kehakiman
wilayah dan daerah. Patani dan Johor berasaskan prinsip
Membentuk Sistem keadilan Islam.
Jemaah Mesyuarat Menggubal dan
Kerajaan dan ahlinya melaksanakan
dikenali sebagai
(ii) ,
(i)
1911

(e) Johor Mengamalkan sistem Menjalin hubungan Menggunakan Undang-
pentadbiran moden. undang Tubuh Kerajaan
Majlis Jemaah Diraja dengan (ii) , Johor

Johor, (i) Jepun dan negeri-negeri
dan jabatan kerajaan
diwujudkan. Bagi Melayu
melicinkan pentadbiran,
jawatan Menteri Besar
dan Setiausaha Kerajaan
juga dibentuk

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 26

PRAKTIS 4

4.2 Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah,
Kelantan dan Terengganu

3 Jelaskan faktor peluasan kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu.

(a) Kedudukan yang strategik (b) Kemakmuran dan kekayaan sumber hasil

U (c) Menghubungkan Burma dengan
Pulau Pinang
Perak
(d) Beban Orang Putih
Selangor Pahang

Negeri
Sembilan

(e) Menghalang kemasukan kuasa Barat lain

Aspek kemaraan yang dimaksudkan
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)

27 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 4

4 (a) Lengkapkan rajah di bawah tentang strategi British untuk meluaskan kuasa di negeri-negeri
Melayu melalui perjanjian dengan Siam.

Perjanjian Burney, Perjanjian Sulit, 1897 Perjanjian Sempadan, 1899
1826
British mengakui
Menetapkan sempadan antara
(i) negeri Melayu yang terlibat
Siam terhadap negeri-negeri sekali gus dapat menyelesaikan
Melayu yang terlibat sempadan antara Perak dengan

kawasan (ii) yang

berada di bawah naungan Siam

Perjanjian 1902 Perjanjian Bangkok, 1909

Hubungan luar Kelantan dan Terengganu Siam menyerahkan negeri-
negeri Melayu yang terlibat
dikawal oleh (iii) dan untuk bernaung di bawah
pentadbiran British
negeri-negeri ini dilarang menyerahkan

sebarang konsesi kepada kuasa lain.

Perjanjian ini penting ke arah peluasan kuasa

British di negeri-negeri Melayu yang terlibat

(b) Penyerahan negeri Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu kepada British dapat menjamin
TP kestabilan di Tanah Melayu. Berikan pendapat anda.

5

KBAT

4.3 Peluasan Kuasa British di Johor

5 Peta berikut menunjukkan negeri Johor. Jawab soalan yang berkaitan di bawah.
(a) Terangkan faktor kemajuan Johor.

U

(b) Mengapakah British tidak dapat memanipulasi
keadaan untuk campur tangan di Johor?

(c) Johor telah membuktikan bahawa kewibawaan
TP pemimpin amat penting dalam memajukan dan
6 memakmurkan negeri. Berikan cadangan anda
KBAT untuk mewujudkan pentadbiran yang berkesan
Johor demi kemajuan negara.

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 28

PRAKTIS 4

6 Terangkan strategi British yang berikut untuk menguasai Johor.

(a) Perjanjian
(i) Perjanjian 1855 antara Sultan Ali dengan Temenggung Ibrahim

(ii) Perjanjian Setia, 1885 antara Johor dengan British

(iii) Perjanjian Sultan Ibrahim dengan Sir Arthur Henderson, Gabenor Negeri-Negeri Selat

(b) Manipulasi kedudukan kewangan Johor

4.4 Sistem Pentadbiran Negeri-negeri Melayu
Tidak Bersekutu

7 Jawab soalan di bawah.

TP (a) Senaraikan Negeri-negeri (i)
1 (ii)
(iii)
Melayu Tidak Bersekutu (iv)
(v)

(b) Peranan Pesuruhjaya Tinggi
Negeri-negeri Melayu
Bersekutu

(c) Bidang kuasa raja-raja di
Negeri-negeri Melayu Tidak
Bersekutu

(d) Penglibatan Penasihat British
dalam pentadbiran negeri

29 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 4

8 Lengkapkan jadual di bawah yang berkaitan dengan pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak

TP Bersekutu.

3

Aspek/Negeri Perlis Kedah Kelantan

(a) Penasihat British

(b) Majlis Mesyuarat
Negeri

(c) Kakitangan
perkhidmatan awam

(d) Pegawai tadbir
terpenting

9 Lengkapkan maklumat di bawah tentang pentadbiran kerajaan negeri Johor.

TP Dalam menjalankan pentadbiran, sultan
dibantu oleh Majlis Mesyuarat Menteri dan
2 Pemerintahan berdasarkan (a)
(b)
, 1895. Menurut
undang-undang ini, sultan tidak dibenarkan
menyerahkan negeri kepada kuasa asing

Pentadbiran di Johor

Orang Melayu diutamakan dalam Menteri Besar akan menjalankan
menjawat jawatan pentadbiran serta pentadbiran manakala (d)
dilayan (c)
seperti orang Eropah akan menjadi
jurucakap rasmi kerajaan
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
30

PRAKTIS 4

10 Perubahan berlaku dalam sistem pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu ekoran
TP peluasan kuasa British. Berdasarkan aspek yang diberi, terangkan tentang perubahan tersebut.

4

(a) Pengekalan kedudukan sultan dan pembesar
(i) Kedudukan sultan

(ii) Kedudukan pembesar

(b) Sistem pentadbiran tradisional diteruskan
(i) Sistem pentadbiran tradisional yang dikekalkan

(ii) Perkhidmatan awam

(c) Pengenalan birokrasi Barat

31 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PRAKTIS 4 Apakah strategi British untuk meluaskan
kuasa di negeri-negeri tersebut?
Soalan Objektif A Ugutan
B Paksaan
Jawab semua soalan. C Perjanjian
D Ketenteraan
1 Siapakah yang mengiktiraf Syed Hussain
Jamalullail sebagai Raja Perlis yang 7 Seorang Penasihat Am British telah dilantik di
pertama? Johor.
A Ratu Victoria Apakah akibatnya kepada negeri tersebut?
B Rakyat Perlis A British berjaya menjajah Johor
C Sultan Melaka B Johor menjadi negeri naungan British
D Maharaja Siam C Undang-undang Tubuh Negeri terbatal
D Kedudukan sultan dan pembesar terjejas
2 Pilih kerajaan yang terawal di negara kita.
A Johor 8 Mengapakah usaha British untuk
B Perlis menggabungkan pentadbiran Negeri-negeri
C Kedah Melayu Tidak Bersekutu dengan Negeri-
D Kelantan negeri Melayu Bersekutu gagal?
A Melibatkan kos yang besar
3 Siapakah pengasas Kesultanan Terengganu? B Tercetusnya Perang Dunia Kedua
A Sultan Muhammad I C Berlaku perubahan dasar di Britain
B Sultan Zainal Abidin I D Mendapat tentangan raja Negeri-negeri
C Sultan Zainal Abidin II Melayu Tidak Bersekutu
D Sultan Zainal Abidin III
9 Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu
4 Maharaja Siam telah mengurniakan Sultan terletak di bawah kawalan
Muhammad I dengan gelaran Phya Pipit A Residen Jeneral
Pakdi. B Penasihat British
Mengapakah gelaran tersebut diberikan? C Tanah Jajahan Mahkota British
A Mengakui kedudukan baginda sebagai D Pesuruhjaya Tinggi Negeri-negeri Melayu
pemerintah negeri Bersekutu
B Membuktikan penguasaan Siam
terhadap Kelantan 10 Selepas pembentukan Negeri-negeri Melayu
C Menamatkan perang saudara yang Tidak Bersekutu, siapakah yang membantu
tercetus sultan Johor dalam menjalankan
D Membalas jasa baginda kerana pentadbiran?
membantu Siam mengalahkan musuh I Majlis Mesyuarat Menteri
II Majlis Mesyuarat Negeri
5 Apakah faktor peluasan kuasa British di III Residen British
Kedah dan Perlis? IV Perdana Menteri
A Memperkukuh pertahanan A I dan II
B Menguasai industri pembinaan kapal B I dan IV
C Memperoleh sumber bekalan makanan C II dan III
D Terletak di laluan perdagangan antara D III dan IV
Siam dengan Singapura

6 British menyedari Perlis, Kedah, Kelantan
dan Terengganu berada di bawah naungan
Siam.

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 32