Moje Miasto nr 63

BEZPŁATNE CZASOPISMO POLONIJNE DLA CIEBIE

nr 06 (63) listopad/grudzień 2017

DWUMIESIĘCZNIK

www.mm-gazeta.de

www.facebook.com/mmgazeta

GRZEŚHarcerski Zespół Pieśni i Tańca
oczarował Polonię i Bawarczyków

Kto plotkuje więcej na str. 44

i po co

Tatarzy

czy pzrznenacamimwi

Nszaksozała

na bawarskim
podwórku

Biedne bogate MZiaMstoeimm MŚwikięotłyaj z Flüe

Monachium na patron
Mont Blanc Szwajcarii
Dwujęzyczność
Marian Hemar
dlaczego warto
poeta wyklęty

listopad - grudzień 2017 1

Ro Ko Rosenheim-Kolbermoor

An der Alten Spinnerei 6
83059 Kolbermoor

Osoby zainteresowane przejęciem prowadzenia sklepu RoKo-Osteuropäische Lebensmittel
zapraszamy do kontaktu pod tel. +49 176 47342664

2

SPIS TREŚCI od redakcji

MOJE MIASTO Drodzy Czytelnicy!
Pod opieką Anioła Stróża 4. . . . .
Polskie Parafie Katolickie . . . . . 4 Niełatwo pisywać wstępniaki, a co dopiero kompletować
Jauchzet frohlocket! Cieszcie się i radujcie! Jadwiga Zabierska . . . . . 5 tematy do dwumiesięcznika – a takim jest przecież Moje
Listy do Redakcji Barbara Chudala 6. . . . . Miasto – gdyż można popaść w kolizję z diametralnie róż-
Miasto Dzieci SLIME, czyli glutek Agnieszka Spiżewska 7. . . . . niącymi się wydarzeniami występującymi w międzyczasie.
Felieton Wesołe jest życie staruszka... czyżby? Bogdan Żurek . . . . . 8 Bieżący, ukazujący się w listopadzie numer jest tego najlep-
Felieton – Listy z Berdyczowa Wiek kłamstwa Krzysztof Dobrecki . . . . . 8 szym przykładem.
Żyj z klasą Biedne bogate Monachium Aldona Likus-Cannon 9. . . . . To ostatnie w tym roku wydanie. Wypadałoby więc złożyć
Historia Nasi sąsiedzi Tatarzy Jolanta Helena Stranzenbach . . . . . 10 czytelnikom życzenia świąteczne i noworoczne. Na począt-
Święty Mikołaj z Flüe ks. dr hab. Jerzy Grześkowiak 11. . . . . ku listopada brzmią one jednak trochę dziwnie, bo przecież
Miasto Młodych – Polscy Studenci i Absolwenci w Monachium do Bożego Narodzenia szmat czasu, z poprzedzającym je
Aktywne wakacje Dominika Zielińska oraz Kinga Kierepka 12. . . . . Adwentem, okresem przedświątecznej zadumy. Zaduma
Pisane ciurkiem Nasza szkoła na bawarskim podwórku 13. . . . . i pamięć towarzyszyły nam też całkiem niedawno, gdy
W górach i poza górami Wywiad Jolanta Łada-Zielke . . . . . 14 odwiedzaliśmy groby najbliższych. Wspominaliśmy nie
Plotka – ulubiona forma międzyludzkiej komunikacji? tylko członków naszych rodzin, przyjaciół, ale też tych,
Monika Młodzianowska ..... 15 którzy pośrednio uczestniczyli w naszym życiu. Na przy-
Zjednoczenie Polskich Uchodźców Eugeniusz Pietraszewski kład zabawiającego nas latami genialnego aktora, mi-
dr Łukasz Wolak . . . . . 16 strza kabaretu – Wiesława Michnikowskiego.
Polskie ślady w Monachium Marian Hemar – poeta wyklęty Odejście tego niezapomnianego artysty zainspirowało na-
Marek Prorok . . . . . 17 szego naczelnego do popełnienia felietonu o mijającym
czasie, o tym jak „Wesołe jest życie staruszka”. W numerze
PORADNIK wspominamy też po raz kolejny Wandę Rutkiewicz, tym
Powikłania poszczepienne Anja Czech . . . . . 18–19 razem jednak również jako nader interesującą i nieprzecięt-
Z praktyki adwokackiej Przypadki z życia wzięte Maciej Pazur . . . . . 22–23 ną kobietę. Wprost z bawarskiego podwórka goszczą u nas
Bezrobocia w Niemczech nie ma 24. . . . . opowieści o Marianie Hemarze – poecie wyklętym, wystę-
Kącik piękności Mistrz grzebienia i makijażu radzi Orlando Sliwa 29. . . . . pującym przed mikrofonami Rozgłośni Polskiej Radia Wolna
Skuteczność, która robi wrażenie! 30. . . . . Europa; Eugeniuszu Pietraszewskim – wybitnym działaczu
Przez Szwajcarię bez winiety 34. . . . . Zjednoczenia Polskich Uchodźców, a także o zbiorowej mo-
Olimpijczyk radzi Buty Jakub Malczewski 35. . . . . gile w Burgkirchen, kryjącej szczątki niemowląt, ofiar hitle-
rowskiego terroru.
Do redakcji dotarł interesujący list dotyczący dwujęzyczno-
ści u dzieci. Publikujemy go w całości, ponieważ jego au-
torką jest matka znająca to zagadnienie z autopsji: „Chcia-
łabym podzielić się moją historią z życia wziętą i przekazać
innym, jak ważne jest uczenie dzieci ojczystego języka”.
Witamy nową autorkę, Monikę Młodzianowską, któ-
ra współpracę z nami zaczyna rozważaniami nad plot-
ką, czyli po prostu plotkowaniem. Aż strach pomyśleć,
co będzie dalej!

AKTUALNOŚCI To nie koniec niespodzianek. Po dłuższej przerwie powraca
W góry Wyprawa na Dach Europy Mirosław Jęczała . . . . . 36–37 do nas Orlando Sliwa – mistrz grzebienia i makijażu. Liczy-
Mauritius – ogród oceanu indyjskiego Sebastian Wieczorek . . . . . 38–39 my na owocną współpracę, ku zadowoleniu szczególnie na-
DJK Sport Club Polonia Hannover Kolarstwo . . . . . 40 szych czytelniczek. Ostatnią niespodzianką jest dołączony
Z życia SV POLONIA Monachium do numeru Navigator, najnowsze wydanie Polskojęzyczne-
Rok piłkarski dla Seniorów A dobiegł końca ..... 41 go Katalogu Branżowego.
Jedz z apetytem Kartofel, ziemniak, pyra a może grula? No i wracamy do poruszonego na „wstępie wstępniaka”
Ewa Duszkiewicz . . . . . 42–43 problemu życzeń świątecznych, składanych z dużym wy-
Daria Nadolska ..... 44 przedzeniem. Rozwiązaniem – przynajmniej częściowym
Na naszej okładce 44. . . . . – byłby miesięcznik. Zapewniamy, że myślimy o tym,
Co, gdzie, kiedy? . . . . . 45 a tymczasem…
Festiwal Kultur w Landstut Sylwia Cieplak . . . . . 45 Życzymy Państwu Wesołych Świąt Bożego Narodzenia,
Rocker Zone – Nocny Kochanek w Monachium Arek Mitko . . . . . 46 szampańskiego Sylwestra i szczęśliwego Nowego Roku…
Aktualnosci literackie – Gottland – Spotkanie z Mariuszem Szczygłem z Moim Miastem u boku!
Małgorzata Gąsiorowska . . . . . 47
Moje Miasto

JESTEŚMY NA facebooku

listopad - grudzień 2017 3

Miesiąc listopad zaczyna się Pamięcią Miejsce pochówku znajduje się w północ- Miejscem od lat opiekują się członkinie die
o Zmarłych. Odwiedzamy miejsca spoczynku nej części cmentarza. Na ścianie kościoła Arbeitsgemeinschaft sozialdemokratischer
bliskich, przystrajamy ich groby. Wielu St. Johann wmurowano pamiątkową tabli- Frauen. Wokół masowego grobu rośnie
z nas udaje się w swoje rodzinne strony, cę z niemieckim napisem: „Eine Ruhestätte żywopłot, z boku pali się znicz, a pod po-
by zapalić tam znicz. Dobrze wiedzieć, von 151 Kindern politisch vefolgter Eltern mnikiem leżą rzeczne kamienie z imiona-
że groby tych, o których należy pamiętać, 1939–1945. Sie kehrten Heim zu Gott im mi i nazwiskami pochowanych tu dzieci.
znajdują się także całkiem blisko. Schutz ihres Engels”. Powyżej znajduje się To efekt akcji „151 kamieni dla 151 dzieci”,
pomnik – płaskorzeźba przedstawiająca przeprowadzonej przez uczniów średniej
Na wschodzie Bawarii, w miejscowości unoszącego się w niebiosa anioła, trzyma- szkoły z Burgkirchen. Rokrocznie odpra-
Burgkirchen, znajduje się niezwykła mogiła, jącego niemowlęta. wiana jest też msza św. w intencji zmar-
miejsce pochówku 151 niemowląt urodzo- łych niemowląt, a rok temu w miejscowym
nych przez przymusowe robotnice, zwie- domu kultury pokazano film pt. „Oni są na-
zione tu przez Niemców podczas II wojny dal wśród nas” („Die sind immer noch da”),
światowej. Spoczywają tam dzieci często nakręcony przez niemiecką młodzież.
niechciane, odebrane matkom po poro- To, że niewinnych niemowląt nie wrzuco-
dzie. Umieszczone w zimnych barakach, no do bezimiennej mogiły, zawdzięczamy
w fatalnych warunkach sanitarnych, gło- miejscowemu kapłanowi. Proboszcz Karl
dzone i pozbawione pomocy lekarskiej, Barromäus Fürstberger, mimo groźby roz-
umierały w większości w pierwszych tygo- strzelania, nie tylko je godnie chował, ale
dniach życia. Tak było m.in. z Józefkiem, uro- i zadbał, by dane zmarłych dzieci zostały
dzonym przez Janinę Krawczyk, 17-letnią zapisane w księgach kościelnych, a po woj-
dziewczynę aresztowaną w 1943 roku przez nie zlecił wykonanie wzruszającego pomni-
gestapo w Radomiu, a następnie wywiezio- ka na murze kościoła.
ną na roboty do Rzeszy.
(Na podstawie artykułu Andrzeja Białasa)

MONACHIUM Kaplica w Centrum Misji, Heilig-Geist-Str. 46 STUTTGART
Heßstraße 26, 80799 München od wtorku do piątku – 18:00 ks. Roman Michalec
Tel.: 089/273 22 00 T RIAVUsNoSbToEtIaNm–iSets.iąJocase–f,1S7a:0li0nenstr. 2 Zuckerbergstr. 9, 70378 Stuttgart
Msze św.: TRAUNREUT – Zum Heiligsten Erlöser tel.: 0711 564184
8:45 – kaplica Misji (Heßstr. 24) - Rathausplatz 1a Msze św.:
z wyjątkiem ferii szkolnych w Bawarii I niedziela miesiąca – 17:00 STUTTGART – kościół św. Tomasza, Falchstr. 9,
10:00 – kaplica Misji (Heßstr. 24) - Msza święta FREILASSING – St. Rupert, Martin-Oberndorfer- 70378 Stuttgart
z udziałem dzieci -Straße 2 w niedziele i święta – 10:30
10:00 – kaplica św. Jana Nepomucena II niedziela miesiąca – 17:00 środy – 18:30,
(Ludwigsfeld) GERETSRIED – Heilige Familie, Johannisplatz 21 pierwszy piątek miesiąca – 18:30
11:00 – kościół św. Moniki III niedziela miesiąca – 16:00
(Max-Kolmsperger-Str. 7, Neuperlach) - Msza WALDKRAIBURG – Christkönig, Karlsbader Str. 1 BÖBLINGEN – kościół św. Maryi, Berliner Str. 14
ś w1ię2t:a00dl–akdozśiecicóiłzśrwo.dJzóizceafmai II sobota miesiąca – 17:00 71034 Böblingen
(Josephsplatz) IV niedziela miesiąca – 16:00 w niedziele i święta – 12:30
12:15 – kościół św. Moniki Okazja do spowiedzi pół godziny przed Mszą pierwszy czwartek miesiąca – 18:30
(Max-Kolmsperger-Str. 7, Neuperlach) św.
18:30 – kościół MB Królowej Pokoju TÜBINGEN – kościół św. Pawła, Karl-Adam-Str. 3
(Werinherstr. 50) - Msza święta NORYMBERGA 72076 Tübingen
z udziałem młodzieży ks. Stanisław Stenka CR w niedziele i święta – 15:00
Arminiusstr. 21, 90402 Nürnberg, Tel.
LANDSHUT 0911/473355 BALINGEN – kościół św. Ducha,
Msze św.: Fax 0911/3475749 Heilig-Geist-Kirchplatz 3, 74336 Balingen
LANDSHUT – kościół św. Piotra i Pawła, Niederma- Msze św.: I sobota i III niedziela miesiąca – 16:00
ierstr.25 w niedziele – 09:00 (Boże Narodzenie,
w niedziele – 11:30 Wielkanoc – 10:15) kościół św. Willibalda, LUDWIGSBURG
środy – 18:00 Zengerstr. 12, 90471 Nürnberg ks. Eugeniusz Bartnik
pierwsze piątki miesiąca – 18:00 (metro Bauernfeindstrasse) Moldaustr. 20, 71638 Ludwigsburg, tel. (07141)
FREISING – kościół św. Piotra i Pawła w niedziele – 12:00 kościół św. Józefa 893369
Ignaz-Günther-Straße 6, 85356 Freising Gießereistr. 2, 90489 Nürnberg Msze św.:
w niedziele – 16:30 Lichtenau koło Ansbachu Kościół st. Elizabeth, Moldaustr. 20
II niedziela miesiąca – 16.00 w czwartki – 19:00
AUGSBURG w piątki i soboty – 18:30
Biuro: Thommstr. 24 B, 86153 Augsburg INGOLSTADT niedziele – 10:15
tel. 08 21/3 07 49, fax 08 21/3 07 22 ks. Ryszard Kazimierczak HEILBRONN – NECKAGARTACH
Msze św.: Gaimersheimerstr. 32, 85057 Ingolstadt kościół św. Michała, Liebermannstr. 18
tel.: 0841 84845 niedziele – 12:30
Msze św.:
AUGSBURG – kościół św. Alberta Heilig-Geist-Kirche, Spitalstr. 4 REGENSBURG
Dr. Schmelzing-Str. 60 w niedziele – 10:00 o. dr Józef Maziarz
w niedziele i święta – 10:30 w dni powszednie 18:00 Plattlinger Str. 6, 93055 Regensburg
środa i piątek – 18:30 Gmina Weissenburg Kościół - Willibald-Kirche tel.: 0941 79 44 78
II i IV niedziela miesiąca – 12:45 Msze św.:
ROSENHEIM kościół pw. Mater Dolorosa, Hoher Kreuz Weg 9
Msze św.: 9 3w05n5ieRdezgieenlesbi uśwrgięta – 10:30
R OwSEnNieHdEzIMiel–e St. Michael, Westerndorferstr. 43
i święta kościelne – 10:30

44

MOJE MIASTO

„Boże Narodzenie jest wtedy, kiedy słyszę Narodzeniu, tematem kolejnych są wyda- ma bowiem pięcioro rodzeństwa i często
werble, kotły i śpiew „Jauchzet, frohlocket”, rzenia związane z pokłonem Trzech Króli. głoduje, a szkoła św. Tomasza zapewniała
czyli początek pierwszej części Oratorium Kiedy mistrz Jan Sebastian Bach pełnił po- uczniom skromne darmowe posiłki.
Bożonarodzeniowego Jana Sebastiana Ba- sługę kantora przy kościele św. Tomasza
cha” − mawiają niektórzy niemieccy (i nie w Lipsku, miał za zadanie komponować Płyta CD zawiera nagranie Weihnachtsorato-
tylko) melomani. Bachowskie Weihnacht- co tydzień nową kantatę. Każda z kantat, rium z 1991 roku w wykonaniu Vokalensem-
soratorium wykonuje się w okresie adwen- składających się na omawiane dzieło, po- ble Frankfurt i orkiestry Concerto Köln pod
tu w większości kościołów w Niemczech, wstawała i była początkowo wykonywana dyrekcją Ralfa Otto. Narratorem jest Hans
ale także w najsławniejszych salach kon- jako samodzielny utwór. Juergen Stockerl. Na szczególną uwagę zasłu-
certowych. W monachijskim Gasteigu, gują dwie piękne arie wykonywane przez głos
w ostatnią niedzielę adwentu, utwór „Kariera” altowy, których słowa wskazują na to, że śpie-
ten wykonuje tradycyjnie Münchener od Kerzenbube waczka przyjmuje rolę Matki Jezusa, Marii.
Bachchor z towarzyszeniem Orkiestry do jednego Są to „Schlafe, mein Liebster” utrzymana w cha-
Bach Collegium München. Jego partner- z sopranów rakterze kołysanki, oraz „Schliesse, mein Herze”,
ski zespół, Chór Carla Philippa Emanuela stanowiąca dopełnienie słów Ewangelii „Lecz
Bacha z Hamburga, zaprezentuje orato- Akcja opowieści toczy się zimą 1734 roku, Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i roz-
rium w nowo wybudowanej Elbphilhar- kiedy 27 grudnia był również dniem ważała je w swoim sercu” (Łk, 2,18).
monie, dwa dni przed tegorocznymi świę- świątecznym. Obserwujemy wydarzenia
tami Bożego Narodzenia. Oba koncerty z perspektywy ośmioletniego chłopca, Na końcu książki znajduje się słowniczek
poprowadzi dyrygent Hansjörg Albrecht, Thomasa Trosta, który z zachwytem i za- najważniejszych pojęć muzycznych, takich
który po raz pierwszy usłyszał ten utwór ciekawieniem obserwuje przygotowania jak fuga, kantata, chorał czy koloratura.
na żywo jako czteroletni chłopiec. „Ro- chóru chłopięcego św.Tomasza ( Tomanner Dałam tę pozycję do przetestowania czytel-
dzice zabrali mnie na koncert z Oratorium Chor) do wykonania Weihnachtsorato- niczce w odpowiednim wieku i z właściwym
Bożonarodzeniowym, w którym moja rium. Dostaje on propozycję pełnienia przygotowaniem muzycznym. Oto, co sądzi
mama śpiewała solo”, wspomina dyrygent. funkcji tzw. Kerzenbube, który trzymał o niej jedenastoletnia Charlotte: „Podoba
„To było w wielkim, gotyckim kościele, gdzie podczas prób i koncertów zapaloną mi się, że można równocześnie czytać książkę
występował duży chór z dużą orkiestrą. świecę, aby mali muzycy mogli widzieć i słuchać płyty CD! Historia w niej opisana jest
Wtedy tak bardzo zachwyciłem się brzmie- nuty. Śpiewali bowiem podczas nabo- bardzo interesująca. Ale przypuszczam, że
niem kotłów na początku pierwszej części żeństw odbywających się wczesnym ran- nadaje się dla dzieci od pięciu lat wzwyż, bo
«Jauchzet, frohlocket», że potem w domu kiem albo wieczorami, kiedy w obydwu młodsze nie potrafiłyby jeszcze tego zrozu-
próbowałem tak grać na garnkach”. lipskich kościołach, świętego Tomasza mieć. Nagrana muzyka brzmi tak pięknie, że
i świętego Mikołaja, było ciemno. W trak- muszę pochwalić orkiestrę. Dzięki tej książce
Aby przygotować najmłodszych meloma- cie pełnienia swoich obowiązków Tho- i płycie dzieci mogą poznać piękne «Weih-
nów do odbioru tego wielkiego dzieła, mas przysłuchuje się uważnie utworowi nachtsoratorium» Bacha i historię narodzenia
wydawnictwo Anette Betz postarało się i w pewnym momencie próbuje śpiewać Jezusa (chyba, że już ją znają) i razem z Tho-
o książkę na temat Weihnachtsoratorium razem z innymi chłopcami. Zostaje wów- masem Trostem przeżyć wspaniałą, bożona-
autorstwa Rudolfa Herfurtnera i Maren czas zauważony przez mistrza Bacha, rodzeniową przygodę. W skali pięciu gwiaz-
Briswalter, która zawiera przepiękne ilu- który stwierdza, że chłopiec ma piękny dek przyznałabym tej książce 4,75. Natomiast
stracje i ma dołączoną płytę CD z nagra- sopranowy głos i zachęca go do podję- wieczorne słuchanie płyty CD pomaga mi
niem fragmentów trzech pierwszych cia nauki w Thomasschule, gdzie będzie spokojnie zasnąć. Nie, żeby muzyka była nud-
kantat. Całe oratorium składa się bowiem mógł „naśpiewać się do syta”. Thomas na, lecz dlatego że wspaniale odpręża. Myślę,
z sześciu kantat, z których trzy pierw- że książka dostarczy wiele przyjemności za-
sze opowiadają samą historię o Bożym równo czytelnikom, jak i słuchaczom.”

Jadwiga Zabierska

listopad - grudzień 2017 5

MOJE MIASTO

Chciałabym podzielić się
moją historią z życia wziętą

Listy do Redakcjiiprzekazaćinnym,jakważnejest

uczenie dzieci ojczystego języka.

Chciałabym podzielić się moją historią z ży- Opisane też tam było jak zrobić, by dziecko ćwiczyliśmy pisanie i czytanie. Kontakt
cia wziętą i przekazać innym, jak ważne jest nauczyło się perfekcyjnie władać dwoma z innymi polskimi dziećmi sprawił, że prze-
uczenie dzieci ojczystego języka. językami. stał mieszać języki i zaczął poprawnie od-
Przed laty przyjechaliśmy do Niemiec Dowiedziałam się więc, że aby dziecko mieniać polskie wyrazy, z czym wcześniej
z czysto ekonomicznego powodu. Gdy było dwujęzyczne, powinno się najpierw miał problem.
urodził się syn, nie myślałam wcale o tym, starannie uczyć jednego języka. Najlepiej Minęły 3 lata. Nadszedł czas, by wracać
jak nauczymy nasze dziecko mówić po języka ojczystego rodzica, bo gdy dziecko do Polski! Obecnie syn chodzi do czwartej
niemiecku. Sami z mężem przecież nie mó- pójdzie do przedszkola, a później do szkoły, klasy szkoły podstawowej w Polsce. Kilka
wiliśmy poprawnie. Jedno wiedziałam na język niemiecki stanie się językiem domi- dni temu zostałam wezwana do dyrektora.
pewno, że kiedyś wrócimy do kraju, a nasi nującym, natomiast język ojczysty „pójdzie Chciał mi przekazać informację, iż osobom
rodzice nie znają żadnych języków obcych. w odstawkę”. Gdy dziecko nauczy się po- przeprowadzającym się z innego kraju do
Musimy więc nauczyć nasze dzieci mówić rządnie jednego języka, bez problemu bę- Polski przysługują dodatkowe nieodpłat-
po polsku, aby miały jak najlepszy kontakt dzie sobie tłumaczyło wyrazy. W ten sposób ne indywidualne zajęcie uzupełniające
z dziadkami. uczy się dokładnie. Nieuniknione jest, że bę- z nauczycielem danego przedmiotu. Ale
Minął macierzyński – czas wracać do pracy. dzie mieszało oba języki. Ale gdy to opanuje, dyrektor, po wcześniejszym wywiadzie
A co z dzieckiem? Nie ma wyjścia – zapiszemy to bez problemu będzie przyswajało także wśród nauczycieli, stwierdził, że syn ta-
je do żłobka. Ale – jak ono sobie tam po- inne języki, ponieważ dziecka mózg jest jak kowych zajęć nie potrzebuje. Doskonale
radzi? Przecież nie rozumie nic po niemiec- gąbka. Dla przykładu dziecko jednojęzyczne bowiem sobie radzi z językiem polskim,
ku. Zaczęliśmy wprowadzać w nasze życie zna 20 słów, dziecko dwujęzyczne musi znać nie ma żadnego akcentu, jest prawie naj-
takie wyrazy jak: nein, komm, ja, trinken ich 40, czyli 2 razy więcej. lepszym uczniem w klasie. Jego kolega
i wiele innych takich, by dziecko choć tro- Tak też było z naszym synem, który wplą- z klasy jest w tej samej sytuacji co on.
chę rozumiało, co się do niego mówi. Półto- tywał obce wyrazy w zdanie. Poprawiałam Też przyjechał z Niemiec, a musi uczest-
raroczny syn poszedł do żłobka. Na szczę- go. Czy było to po polsku, czy po niemiec- niczyć we wszystkich dodatkowych zaję-
ście pracowała tam Polka. Nie było tak źle, ku. Tłumaczyłam mu, że nie może mówić ciach wyrównawczych, gdyż rodzice nie
gdy czegoś naprawdę nie rozumiał, tłuma- w dwóch językach na raz, bo gdy pojedzie- starali się wcześniej, by dziecko mówiło
czyła po polsku i powtarzała po niemiec- my do babci, to go nie zrozumie. Babcia, po polsku. Dyrektor był mile zaskoczo-
ku po to, by następnym razem wiedział, pomimo że często rozumiała co do niej ny tym, że mój syn, pomimo iż całe życie
co dany wyraz oznacza. Skutkowało. Prze- wnuczek mówi, prosiła by powtórzył jeszcze spędził poza granicami Polski, tak dobrze
stałam zawracać sobie głowę niemieckim. raz, ale po polsku. Tym sposobem zmuszała włada językiem polskim.
Dziecko rozumiało coraz więcej. Z początku go do mówienia tylko w jednym języku. Moja praca, jaką włożyłam w to, aby mój
nawet nie wiedziałam, czy rozumie, czy też Synek każde ferie spędzał z dziadkami – panie syn umiał mówić po polsku właśnie owocu-
nie, bo przecież nie umiał jeszcze mówić. w przedszkolu zawsze wiedziały, że był je. Czytał lekturę „Akademia Pana Kleksa” –
Panie ze żłobka zapewniały jednak, że rozu- w Polsce, gdyż przez pierwsze dni myliły zajęło mu to dwa dni. Na lekcjach niemiec-
mie. Gdy zapisywaliśmy syna do przedszko- mu się języki. kiego pani musi mu zadawać dodatkowe
la, powiedziano nam, że dziecko nie musi Postanowiłam, że w domu mówimy po pol- prace, ponieważ się nudzi. Nic dziwnego,
umieć języka. Wszystkiego się tam nauczy. sku, a poza domem po niemiecku. Gdy po- przecież zna oba języki perfekcyjnie!
Najwięcej kłopotu sprawiały nam wizyty szedł do pierwszej klasy, zdecydowałam się Mam nadzieję, że moja historia przekona
u lekarza. Pewien okulista skrzyczał nas: nauczyć go pisać i czytać również po polsku. was, by swoje dzieci już od najmłodszych
– „Jak to? Skoro mieszkacie w Niemczech, Dałam mu czas na poznanie niemieckich li- lat uczyć języka ojczystego. Bo warto!
to powinniście uczyć dziecko mówić po ter w szkole, a gdy skończyli alfabet, zaczę- I nieważne, czy się wróci kiedyś do kraju,
niemiecku, by mogło się porozumiewać. łam wprowadzać polskie literki. Kupowałam czy też nie. Dwujęzyczność daje dziecku
Jak ja mam teraz się z nim dogadać?” polskie elementarze, książki i bajki. Nieba- o wiele więcej możliwości rozwoju, dziec-
Zmieniliśmy lekarza. Zastanawiałam się, czy wem okazało się, że w niemieckiej szkole ko dwujęzyczne jest bardziej inteligent-
miał rację, ale nie miałam ochoty tłumaczyć jest on najlepszym uczniem w klasie. Byłam ne i szybciej przyswaja wiedzę. To widać
mu że „mój język“ też jest ważny! Wtedy z niego dumna. po moim synu!
właśnie wpadł mi w ręce artykuł o tym, dla- Początkowo miałam wątpliwości. Zawra-
czego warto uczyć dzieci ojczystego języka. cam dziecku głowę dodatkowymi zaję- Z pozdrowieniami
ciami, gdy musi odrabiać ważniejsze lek- Barbara Chudala – kiedyś Bawaria,
cje. Ale nie dałam za wygraną. Cały czas
dzisiaj Opolszczyzna

6

MIASTO DZIECI

SLIME, CZYLI GLUTEK

„Takie coś z takim czymś bez takiego czegoś” – mam ochotę powiedzieć.

Jest bezkształtne, kolorowe, często błyszczące od brokatu, pozwala się

rozciągać jak guma do żucia i tak naprawdę niczemu nie służy. Ale jest

kultowe i dzieciaki kochają slime. Trudno, robimy.

Gdzie tylko nie pojawimy się z eks- żel do prania albo płyn do soczewek kon- nie zmienia konsystencji, to albo wziąłeś
perymentami, dzieci domagają się taktowych. Zawarty w nim związek boru nieodpowiedni klej, albo nieodpowiedni
natychmiast, żebyśmy zrobili slime, (boraks) tworzy połączenia między długi- żel do prania.
czyli glutka. Co ciekawe, większość dzieci mi cząsteczkami PVA i z naszego kleju robi
widziała w mediach społecznościowych, jak się… slime, czyli glutek. A reszta – pianka Wiecie, że dziś przerobiliśmy porządny ka-
się robi glutka i od razu wylicza potrzebne do golenia, skrobia, farba spożywcza, bro- wał chemii? Mam nadzieję, że Wam się
składniki. Jedni znają jedną recepturę, inni kat – to tylko polepszacze wyglądu, właści- podobało.
inną i robi się rwetes. wości organoleptycznych.
Zacznijmy od tego, jak to w ogóle działa. WESOŁEGO EKSPERYMENTOWANIA!
Wspólnym składnikiem wszystkich przepi- POTRZEBNE BĘDĄ Agnieszka Spiżewska z Little Lab
sów na slime jest zwykły klej w płynie, jaki
najczęściej kupujemy dzieciom do szko- klej przezroczysty i bezzapachowy Śledźcie Little Lab – Wissenschaft fuer Kinder na
ły. Klej nie pachnie, jest najczęściej prze- Facebooku. Znajdziecie tam wiele fascynujących
zroczysty, nie ma rozpuszczalników. Jego zwykły żel do prania eksperymentów i projektów technicznych dla dzieci
najważniejszym klejącym składnikiem jest od 3 roku życia.
POLIMER ALKOHOLU WINYLOWEGO, w skró- farba według gustu
cie PVA. Powyższy eksperyment jest częścią naszych zajęć dla
Alkohol ten nie jest trujący i ma wiele brokat według gustu dzieci nt. tworzyw sztucznych. Podczas warsztatów
zastosowań, których byście się nie spo- dzieci badają zarówno fascynujące właściwości two-
dziewali. Znajdziecie go np. w żelu do miseczka i łyżka. rzyw sztucznych, jak i problemy środowiskowe zwią-
jednodniowych soczewek kontaktowych, zane z sortowaniem, recyklingiem i długim czasem
w powłoczce wędliny, w szamponie, w ni- JAK TO ZROBIĆ rozkładu tworzyw sztucznych w wodzie. Zaproście
ciach chirurgicznych i zwykłych albo we- Little Lab do przedszkola, szkoły albo świetlicy!
wnątrz zbiornika na paliwo – a to tylko wierz- Do miseczki wlej klej i dodaj farbę oraz bro-
chołek góry lodowej! kat. Rozmieszaj. Powolutku, małymi por-
Jeden moduł cząsteczki PVA jest niewielki, cjami dodawaj żel do prania. Powinieneś
ale w jednej cząsteczce jest od 500 do 2500 szybko zauważyć, że klej zaczyna najpierw
modułów! Jedna cząsteczka PVA jest więc gęstnieć, potem ciągnąć się za łyżeczką,
baaaaaaardzo długim wężem. I tu jest pies a w miarę mieszania odchodzić od mi-
pogrzebany. Na pewno zdarzyło się Wam seczki i zamieniać się w glutka. Wyrabiaj
gotować spaghetti i próbowaliście wyłowić dłońmi swój slime, to pomaga cząstecz-
z wody jedną nitkę. Trudne zadanie! Jedna kom boraksu dotrzeć do cząsteczek PVA
nitka spaghetti ześlizguje się z widelca. Jeśli i zbudować między nimi mostki.
jednak odlejemy wodę i dodamy ser, skleja
on nitki spaghetti i… dokładnie o to nam UWAGA!
chodzi.
Cząsteczki PVA zachowują się jak spaghetti. Przemyśl dobrze kolory, bo żele do
Potrzebujemy czegoś, co odegra rolę sera. prania również mają barwniki, więc jeśli
W przepisach na slime do kleju dodaje się domieszasz czerwoną farbę i zaraz potem
zielony żel do prania, otrzymasz średnio
apetyczny kolor szuwarobagienny.

Kleju, żelu do prania ani gotowego gluta
nie jemy!

Jeśli klej pod wpływem żelu do prania

Agnieszka Spiżewska

– założycielka Little Lab, którego celem jest popularyzowanie nauki wśród dzieci. Little Lab
prowadzi warsztaty, programy w ramach ferii, pokazy naukowe czy„dni małego badacza”
w przedszkolach, szkołach i„hortach”w Monachium.
Prywatnie mama 6-letniej lekarki pluszowych zwierząt i 8-letniego fana komiksów
z Garfieldem. Jej hobby to zaskakiwanie dzieci, wymyślanie nowych doświadczeń
i patrzenie w przyszłość. Uważa, że dzień bez spróbowania czegoś nowego to dzień
stracony.

listopad - grudzień 2017 7

MOJE MIASTO FELIETON

Wesołe jest życie staruszka... czyżby?

Bogdan to ja – młodszy – ustępowałem szarmanc- inny fragment piosenki Michnikowskiego:
Żurek ko miejsca kobietom czy też osobom Wesołe jest życie staruszka
starszym… a tu taaaki numer! Nic więc Gdzie spojrzy, tam bóstwo co krok
Zmarł Wiesław Michnikowski – aktor dziwnego, że nie udźwignąłem ciężaru Tu biuścik zachwyci, tam nóżka
teatralny i filmowy, artysta kabaretowy, nagłego zakwalifikowania do zacnego bo nie ten, bo nie ten już wzrok
wykonawca słynnych przebojów Kabaretu grona seniorów i zmieszany odpaliłem: À propos„wzroku”:
Starszych Panów, m.in. „Wesołe jest życie − Dziękuję, właśnie wysiadam! Na ławeczce leciwi kumple wspominają
staruszka”. No i wysiadłem, a raczej wyskoczyłem, dawne czasy:
Wesołe jest życie staruszka oczywiście nie na swoim przystanku i do- − A ty wiesz, że ja nadal mam szalone po-
Wesołe jak piosnka jest ta piero następnym tramwajem dotarłem do wodzenie.
Gdzie stąpnie zakwita mu dróżka celu. − Nie może być…
I świat doń się śmieje: ha ha Potem było (jest) tylko gorzej. Choćby − Wszystkie mi się podobają!
Po raz pierwszy wykonał tę piosenkę takie kolejki przy kasach, które – podczas Kończę mniej wesoło. Całkiem niedawno
w roku 1960, mając zaledwie 38 lat. Zrobił zakupów – robią się za mną coraz dłuższe. mijałem stojącą na chodniku bardzo już
to niezwykle sugestywnie, nie wiedząc Niby mam wszystko zaplanowane. A więc wiekową staruszkę:
przecież z autopsji, jak z tą starością na- – by było sprawnie i szybko – najpierw − Synku, mógłbyś mi ponieść torbę?
prawdę jest. To dowód nieprzeciętnego na taśmie układam cięższe artykuły, te na Niedaleko, tam, koło kościółka przy dep-
talentu. Ja tam grać nie muszę, ja po prostu dno torby, dopiero za nimi lżejsze i podat- taku.
wiem jak wygląda starość. ne na zgniecenie, jak np. jajka. Nic z tego, Złapałem za uchwyty. Torba ani drgnęła,
Pierwsza czerwona lampka zapaliła się bo i tak tworzy się za mną „korek”, gdy za- jeszcze raz…
ładnych parę lat temu i to nie z powodu czynam szukać w portfelu „końcówki”, np. − Babciu, ja nie dam rady, ona jest za
bólu „w krzyżach”, zawrotów głowy, za- 3,63 euro, przy rachunku 43,63. Dopiero ciężka! – powiedziałem załamany.
dyszki na schodach czy pieczenia w klatce złowrogie pomruki zza pleców zmuszają Mówią, że jedyną rzeczą, jaka się Panu
piersiowej. Stało się to w monachijskim mnie do prośby: Bogu nie udała, jest starość. Sporo w tym
tramwaju, gdy młoda kobieta – żadna − Może pani sama wybierze drobne, bo racji. Lecz mimo, że pozostało niewiele…
nastolatka – wstała i wskazując na krzeseł- zapomniałem okularów… Jeszcze tylko parę wiosen
ko uprzejmie rzekła: To nie koniec, bowiem zakupy łączę Jeszcze parę przygód z losem
− Bitte, setzen Sie sich (Proszę usiąść) z coraz bardziej mnie pociągającym zaga- Jeszcze tylko parę zim....
Tego się nie spodziewałem. Do tej pory dywaniem kasjerek, a to o pogodę, a to ŻYĆ SIĘ CHCE – choć życie staruszka
o urlop, często w połączeniu z zachwytami „to nie je bajka”!
nad „pięknym“ makijażem czy fryzurą…
a kolejka rośnie! W tym miejscu kłania się

Wiek kłamstwa Listy Na koniec, nie była to rewolucja„ Paździer-
Staram się utrafić z listem w jakąś spe- z Berdyczowa nikowa”. Zgodnie bowiem z kalendarzem
cjalną okazję, rocznicę czy jubileusz, ale Krzysztof gregoriańskim przewrót miał miejsce
przeważnie mi nie wychodzi. List piszę Dobrecki w nocy z 6 na 7 listopada.
jakiś miesiąc przed publikacją, a jako oso- No a potem było już tylko gorzej.
ba lekkomyślna i bałaganiarska nawet nie Kilka miesięcy temu spotkałem na Ukrainie
jestem w stanie pomyśleć, co będzie za „szeptuchę”, (rodzaj znachorki połączonej
miesiąc. Po prostu tak daleko nie planuję. wprost biegną obrońcy pałacu, popadła z czarownicą), która pochodziła ze Swi-
w panikę i niemal uciekła z komnat. erdłowska za Uralem. Nieopatrznie wda-
No ale dziś mi się udało! List mój, Drodzy liśmy się w dyskusję. Jej poglądy były
Czytelnicy, ukaże się… no, kto jeszcze Bez wątpienia nie była to też rewolucja mieszanką katolicyzmu, islamu, kabały
pamięta? Tak, tak, ukaże się mniej więcej Socjalistyczna. Socjaliści rosyjscy przeby- i wiary w kosmitów. („Jeśli pozbawisz ludzi
w setną rocznicę Wielkiej Socjalistycznej wający na emigracji zapragnęli odbyć zjazd. wiary, uwierzą we wszystko”). Dużo mówi-
Rewolucji Październikowej. Na miejsce wybrali jakiś magazyn portowy ła o „aurze”, o tym, że miejsca, gdzie działo
w Holandii. Przyszło trzech policjantów i ich się coś bardzo złego, wysyłają aurę, która
Nie wiem, co tam z tej okazji planuje Towa- przegoniło. Wsiedli więc na statek płynący ma wpływ na ludzi, powodując, że są źli
rzysz Władymir Władymirowicz, ale ja po- do Anglii. Tam zaczęli kontynuować niedo- i źle czynią. Zapytałem Ją, czy wie, jak na-
stanowiłem o rocznicy przypomnieć. kończone obrady. Nastąpił poważny spór zywało się Jej miasto przed rewolucją.
ideologiczny. Przeprowadzono głosowa- − Jekaterynburg − odrzekła
Jest to bowiem rocznica, która w swej czte- nie. Większość uzyskali zwolennicy Lenina, − A wiesz − pytałem dalej − że w Twoim
rozdaniowej nazwie zawiera cztery kłam- których od „większości” nazywać zaczęto mieście bolszewicy zamordowali cara, jego
stwa, co jest bez wątpienia światowym „bolszewikami”. Socjaliści, którzy przegrali żonę i wszystkie jego dzieci? Zrobili to na
rekordem. wybory, do czasu aż ich bolszewicy wy- rozkaz Swierdłowa. I na jego cześć nazwano
Twoje miasto„Swierdłowsk”.
Po pierwsze, nie była wielka. Kilka cięża- rżnęli, nazywani byli„mienszewikami”. Jaka tam jest aura?
rówek ze zbuntowanymi marynarzami, Nie wierzę w jakieś tam aury. Ale jednocze-
kilkuset dezerterów z carskiej armii zajęło Bolszewicy nie byli socjalistami, wręcz śnie myślę, że kraj zbudowany na funda-
centralę telefoniczną w Sankt Petersburgu, przeciwnie, socjalistów uważali za naj- mencie kłamstwa, kraj, w którym działo się
a następnie wpadło do pilnowanego przez poważniejszych wrogów komunizmu. niewyobrażalna ilość rzeczy strasznych, nie
może być normalny.
„żeńskij” batalion Pałacu Zimowego, gdzie Nie była więc ani wielka, ani socjalistycz- Co proszę brać pod uwagę.
oddało się głównie rabunkowi i opróżnia- na. Co gorsze, nie była to także rewolucja.
niu carskich piwnic. Cała impreza mogła Był to pucz dokonany w jednym mieście,
spalić na panewce, bo tłuszcza wpadłszy gdzie puczyści obalili legalnie wybrany
do sali balowej, zobaczyła swoje odbicie rząd i pozbawili władzy legalnie wybrany
w ogromnych lustrach i przekonana, że na parlament.

8

biedne bogate MOJE MIASTO

A. Likus
Cannon

Żyj z klasą

Monachium od lat dzierży prymat perły Niemiec i zalicza się do najbogat- Jeśli jest ktoś przejedzony, to jest i ktoś głodny
szych miast Europy. Jest centrum rozwoju technologicznego, z głównymi
siedzibami niemieckich i światowych koncernów. Wyróżnia go doskona- Lew Mikołajewicz Tołstoj
ła infrastruktura i wysoki poziom życia, a średnie zarobki są tu najwyższe
w całym kraju. Często można tu zobaczyć samochody najwyższej klasy
i wymarzonych marek. Nikogo nie dziwi zaparkowane na ulicy Porsche czy
Maserati, Lamborghini i Ferrari także nie należą do rzadkości.

Wybierając się więc na zakupy, w ogó- W samym tylko Monachium miesz- temu mało zauważalni, parę lat wstecz
le nie zwróciłam uwagi na śpiącego ka około ośmiu tysięcy bezdomnych, w ogóle nieistniejący, są teraz wszędzie.
w aucie mężczyznę i zawieszone na tylnej z tego sześciuset żyje na ulicy. Według Człowiek zbyt szybko przyzwyczaja się
szybie ubrania. Tym bardziej, że w pobliżu oficjalnych danych ich liczba w ostatnim do widoków, do których nie powinien,
kręcono film i wszędzie stały telewizyjne roku wzrosła o 30 procent. Do tego do- a z czasem przestaje jej zauważać i tylko
naczepy. Obok mignęło czarne Bugatti chodzi jeszcze 15 tysięcy rencistów żyją- dzieci w swojej spostrzegawczości do-
z czerwonymi felgami. cych na granicy ubóstwa. strzegają wszystko.
• Ale wóz – powiedziałam niby do siebie, Nasz nieznajomy z samochodu na rogu W Niemczech, przede wszystkim w wiel-
niby do córeczki. nadal w nim śpi. W ciągu dnia znika, kich miastach, coraz szybciej rośnie prze-
• Który? – zapytała ciekawie. jakby wybierał się do pracy, wieczorem paść między biednymi i bogatymi, a jak
• Już przejechał – machnęłam ręką. wraca. Na tylnej szybie zawieszony ma napisał Tołstoj:,„Jeśli jest ktoś przejedzo-
• A ten tam widziałaś? – wskazała na wó- garnitur i białą koszulę, na przedniej ny, to jest i ktoś głodny”.
zek z supermarketu wypchany życiowym umieszczoną kartkę z pozwoleniem W takich czasach szczególnej wartości
dorobkiem siedzącego obok mężczyzny. na parkowanie, wydawaną tylko miesz- nabierają słowa naszego papieża Jana
Na kocu leżała kartka z napisem „Obda- kańcom danej ulicy. Mijając go codzien- Pawła II: „Starajmy się tak postępować
chlos”i niemieckie gazety.

Parę kroków dalej swoje miejsce okupo-
wał kloszard, który po części wrósł już
w urok ulicy i od roku stał się jej częścią.
Między przechodniami utykał żebrzą-
cy od lat nasz stary znajomy z kubkiem.
Kiedyś był jedynym proszącym o pomoc,
dzisiaj takich jak on jest całe mrowie.
Coraz częściej na ulicy lądują ludzie, którzy
pomocy naprawdę potrzebują: śpią, leżą
lub siedzą. Nawet nie żebrzą, czekają na
pomoc. Obładowani śpiworami, kocami,
a czasami czymś do jedzenia, ze wzrokiem
wlepionym przed siebie i wstydem ukry-
tym głęboko w sercu, czekają na wsparcie,
przyjazny gest i ludzki odruch.
W drodze do domu naliczyłyśmy siedmiu
bezdomnych. Na krótkim odcinku, na któ-
rym jeszcze niedawno nie było ani jednej
żebrzącej osoby, roiło się od ludzi pozba-
wionych dachu nad głową.

• Mamusiu, wiesz – powiedziało moje nie, mam wrażenie, że to jeden z nowych i tak żyć, by nikomu w naszej Ojczyźnie
dziecko przyglądając się koczującym typów bezdomnych, którzy mają pracę, nie brakło dachu nad głową i chleba na
ludziom – Jak dorosnę, to nie chcę tu lecz nie mają gdzie mieszkać. stole, by nikt nie czuł się samotny, pozo-
mieszkać. Szokujący to widok i coraz częstszy. Starsi stawiony bez opieki”. Powinny być one
• Dlaczego? – zapytałam zdziwiona. ludzie grzebiący w śmietnikach, zbierają- naszym codziennym mottem, zarówno
• Zobacz, jak tu jest biednie. Tyle ludzi cy butelki, śpiący na chodnikach, stają się w Polsce, jak i w kraju, w którym przyszło
mieszka na ulicy – wyjaśniła. częścią naszej codzienności. Jeszcze rok nam żyć.
• Wiesz, ale Monachium zalicza się do
jednych z najbogatszych miast Europy
i jest jednym z najlepszych miejsc do
życia – starałam się ją przekonać, mając
jednak coraz więcej wątpliwości.

listopad - grudzień 2017 9

MOJE MIASTO HISTORIA

Jolanta
Helena
TATARZYNasi sąsiedzi Stranzenbach

Przez kilkaset lat Polska graniczyła na Wschodzie z imperium osmańskim, Największym sukcesem militarnym Jana
którego lennikami byli Tatarzy walczący z nami od 1478 r. w pięciu wojnach Sobieskiego w starciach z Tatarami był udział
polsko-tureckich i ponad 170 najazdach. W Europie przez wieki utożsamiano ich w wojnie polsko-tureckiej (1672−73), pod-
błędnie z Mongołami. Prawdopodobnie dlatego, że uczestniczyli w wyprawach czas której dwa tysiące jeźdźców Sobieskie-
Czyngis-chana i zamieszkiwali mongolskie imperium. Jednak w przeciwieństwie go w ciągu miesiąca przegoniło na Ukrainie
do Mongołów Tatarzy byli wyznawcami Allaha. czambuły tatarskie o sile ok. 40 tys. wojowni-
ków i uwolniło kilkadziesiąt tysięcy więźniów
Pierwszy najazd z jasyru.

Własną ekspansję na Zachód rozpoczęli już Porwani mieszkańcy południowo-wschodnich Wiktoria wiedeńska
w XIII wieku, dokonując pierwszego najazdu terenów Królestwa Polskiego trafiali na targi
w 1241 r., podczas którego zniszczeniu uległy niewolników na Krymie, a następnie nawet w Szczytowym momentem panowania kró-
Wileńszczyzna, Małopolska, Kujawy i Śląsk. najbardziej odległe rejony Imperium Osmań- la Jana okazała się wojna przeciw Turcji
Rozgromili wtedy na Legnickich Polach wal- skiego. Bardzo często zmuszano ich do pracy w 1683 r. Wtedy to wielki wezyr Kara Mustafa,
czące pod wodzą księcia Henryka II Pobożne- w kamieniołomach lub na galerach. W tam- wspierany przez zastępy tatarskie, rozpoczął
go rycerstwo polskie, morawskie i niemieckie. tych czasach i na tamtych ziemiach dobry kampanię przeciw Austrii, rzucając pod mury
Wojska chrześcijańskie poniosły klęskę, a Ta- koń kosztował więcej niż człowiek. Wojciech jej stolicy 200 do 300 tys. muzułmanów, czyli
tarzy odrąbaną głowę Henryka Pobożnego Miaskowski, przedstawiciel dyplomatyczny największą armię, jaką Turcy zmobilizowali
nabili na włócznię i, jak odnotował kronikarz: Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim, w XVII wieku. Sobieski, dowodząc wojskami
„I tak głowę jak owcy zanieśli przez Morawy na pisał w opublikowanym w roku 1640 diariu- koalicji austriacko-polsko-niemieckiej, dopro-
Węgry do Batu, a następnie rzucili między inne szu, że imperium zamieszkuje „około 150 tys. wadził do odparcia armii tureckiej. Bitwę tę
głowy trupów”. Wspomniana inwazja dopro- niewolników pojmanych w Rzeczypospolitej”. nazywano „ostatnią krucjatą”, gdyż ostatecz-
wadziła wprawdzie do dużych zniszczeń na Stepowych wojowników nie interesowało nic nie udaremniła ona tureckie plany podboju
naszym terytorium, ale nie doprowadziła, jak poza łupami i ludźmi branymi w jasyr. Ofiara- Europy, a zwycięski król Jan III podsumował
to się stało w przypadku Rusi, do uzależnienia mi Ordyńców bardzo często stawały się dzieci. ją w liście do papieża słowami: „Veni, vidi,
kraju od najeźdźcy. Sukcesy Tatarów brały się Porwani chłopcy wcielani byli jako janczaro- Deus vincit”(przybyłem, zobaczyłem, Bóg
stąd, że wojownicy byli świetnymi łucznikami, wie do armii tureckiej. Po najeździe tatarskim zwyciężył).
którzy przemierzali konno nawet po 100 km w grudniu 1666 roku na drogach odnaleziono Wiktoria wiedeńska była początkiem końca
łupieżczych wypraw Tatarów na Polskę, któ-
prawie 500 ciał zamarz- re ustały ostatecznie dopiero w XVIII wieku.
niętych dzieci, które nie Od roku 1689, kiedy to otrzymali prawo ku-
przeżyły transportu. powania dóbr ziemskich, zaczęli osiedlać
się w naszej ojczyźnie. Z czasem spolonizo-
Potyczka z Tatarami (Maksymilian Gierymski) Niepewne wali się, przyjęli polski język i obyczaje nie
sojusze zmieniając jednak wyznania, gdyż religia od
dziennie. Zasłynęli też z tego, że w nadzwy- zawsze była dla nich wartością najwyższą.
czajnych sytuacjach zaspokajali pragnienie W pogmatwanej histo- Na Litwie i Polesiu zyskali nowe miano −
i głód krwią swych koni. Ich zwrotność, pręd- rii naszych wzajemnych Muślimi. Ponieważ kariera urzędnicza była
kość, precyzja i wytrzymałość okazały się nie stosunków nieraz docho- dla nich niedostępna, to aby uzyskać awans
do pokonania dla Europejczyków. dziło do porozumienia społeczny, bardzo często wybierali karierę
między chrześcijańską wojskową, oczywiście najchętniej w kawa-
Biali niewolnicy Polską a muzułmańskim lerii. I tak powstał pułk jazdy tatarskiej im.
chanatem (królestwem). Mustafy Achmatowicza, który wsławił się
Obecnie błędnie kojarzymy niewolnictwo Sojusz z Tatarami krym- męstwem w 1920 roku podczas wojny pol-
w czasach nowożytnych wyłącznie z Afryka- skimi okazał się szcze- sko-bolszewickiej oraz tatarski szwadron
nami wysyłanymi do Ameryki. Aż do końca gólnie korzystny na przy- 13. Pułku Ułanów Wileńskich, który walczył
XVII wieku to Europejczycy byli uprowadzani kład w czasach potopu w kampanii wrześniowej. Ale Historia nie
przez muzułmanów w niewolę. Za bogatych szwedzkiego (1655−60), zyskałaby miana „kapryśnej Pani”, gdyby od
jeńców żądano okupu, a pozostałych sprzeda- kiedy to dwutysięczny XVIII w. stosunki polsko-tatarskie układały
wano na targach niewolników, np. w Tunisie. korpus tatarski siał po- się idealnie. Obok bohaterskich żołnierzy
strach w szeregach Szwe- wspomnianych formacji znaleźli się i tacy
dów. Jednak już kilka lat Tatarzy, którzy podczas rzezi na Wołyniu
później, w czasie wojen przyłączyli się do UPA.
z Turcją, 15 chorągwi ta-
tarskich przeszło na stronę sułtana Mehmeda Do Europy dociera obecnie bardzo wielu
IV, który w sierpniu 1672 roku zagarnął twier- przybyszów z terenów dawnego imperium
dzę w Kamieńcu Podolskim, a we wrześniu osmańskiego. Ich integracja, tak jak kiedyś
oblegał Lwów. integracja polskich Tatarów, będzie trwa-
ła zapewne kilka generacji. Aby ją ułatwić,
Znający dobrze ten lud hetman wielki koron- jak podała we wrześniu 2015 r. „Frankfur-
ny Stefan Żółkiewski mawiał: „Tatary gromić ter Allgemeine Zeitung” za libańską gazetą
to tak niepodobna, jako by kto chciał ptaki „al Diyar”, Arabia Saudyjska (która nie
w powietrzu latające pobić”, a jego prawnuk, przyjęła żadnych uchodźców) zaoferowa-
król Jan III Sobieski, okazał się największym ła sfinansowanie budowy 200 meczetów
pogromcą tychże. Zawziętość jego na Tata- w Niemczech...
rów wynikała zapewne ze straty, jaką poniósł
za młodu. Jego brat Marek dostał się do nie-
woli tatarskiej i został zamordowany pod-
czas masakry jeńców polskich pod Batohem
w 1652 roku.

10

MOJE MIASTO FILOZOFIE ŻYCIA

Święty Mikołaj ks.drhab.
z Flüe pustelnik, mistyk, Jerzy
Grześkowiak

patron Szwajcarii i pokoju

(1417–1487)

Dla Polaków Szwajcaria to przede Wieść o jego świętości roznosi się daleko.
wszystkim atrakcyjne miasta jak Genewa, Z całej Europy przychodzą doń pielgrzymi,
prości oraz wielcy w Kościele i w polityce,
Lucerna, Zurych, niebotyczne Alpy i proszą o poradę i duchowe wsparcie.
z Zermatt, Eiger, Jungfrau, pełne czaru Jego proste i przekonywujące wypowie-
śródalpejskie jeziora, najlepsze w świecie dzi oddziaływały silniej niż kazania kleru
i wypowiedzi uczonych. Wszystkich po-
zegarki, bezpieczne i dochodowe zdrawiał słowami: „Niech Bóg da wam do-
banki, smaczne sery, a dla dzieci bry, błogosławiony dzień, wam, kochanym
przyjaciołom i kochanemu ludowi”. Prosty
niebieskie krowy na opakowaniu pysznej chłop Klaus, analfabeta, dzięki mistycznej
czekolady, no i jeszcze dla kilkunastu więzi z Bogiem staje się duchowym auto-
tysięcy rozgoryczonych spędzające rytetem swej epoki.
sen z powiek pożyczki we frankach…

Dziwny święty Św. Mikołaj z Flüe (brat Klaus z Flüe) Ratuje Szwajcarię
przed wojną domową
Tylko niewielu słyszało o„dziwnym świętym”, żonę i dzieci? Porady szuka u zaprzyjaźnione-
który porzucił żonę i dziesięcioro dzieci, by go księdza Heimo am Grund. Ten sugeruje, by W sporze między kantonami miejskimi
jako pustelnik oddać się całkowicie Bogu. w czasie siedmiokrotnie w ciągu dnia odma- i wiejskimi, gdy nie dochodzi do porozu-
To brat Klaus z wioski Flüeli-Ranft (kanton wianej modlitwy Kościoła (brewiarz) rozważał mienia, daje przez posłańca mądre, kon-
Obwalden), którego w tym roku czci w szcze- poszczególne stacje cierpień Jezusa. Ta modli- kretne wskazania jak rozwiązać konflikt,
gólny sposób cała Szwajcaria niezależnie od twa upewnia go co do woli Bożej – ma odejść a sam przez całą noc modli się i ofiaruje
wiary i wyznania, bo mija 600 lat od jego uro- od rodziny i prowadzić życie samotne, odda- siebie Bogu za pokój. Rankiem dochodzi
dzin i 70 lat od ogłoszenia go przez Piusa XII ne modlitwie i pokucie. Rozmawia o tym wie- do porozumienia zwaśnionych kantonów,
świętym (www.mehr.ranft.ch). le z Dorotą. Dla obojga to czas bolesnej walki wojna jest zażegnana. 22 grudnia 1481 r.
Już jako 16-latek przeżywa wizję: w wąwozie i żarliwej modlitwy. Klaus wie, że bez pozwo- w całym kraju we wszystkich kościołach
wznosi się piękna, wysoka wieża – właśnie lenia żony i dzieci nigdy nie zdecyduje się na biją radośnie dzwony pokoju. Od tego
w tym miejscu, gdzie dziś zwiedza się jego ten krok. Dorota w końcu wyraża swoją zgo- wydarzenia zwanego „Ugodą w Stans” lub
pustelnię. Odtąd ciągle trawi go pragnienie, dę, nawet szyje mu na pożegnanie pielgrzymi „Cudem w Stans” Szwajcaria zachowała po
by być „w jedności z Bogiem i ze sobą” płaszcz. Mimo to rozstanie (16.10.1467) jest dziś swoją jedność i jest w Europie oazą
(„Einig-Wesen”). Ono nie odrywa go jednak niewypowiedzianie trudne. Łzy płyną rzęsi- pokoju. Według późniejszych podań jego
od życia społecznego. Jako żołnierz uczest- ście. Po raz ostatni trzyma w ramionach naj- żona Dorota miała powiedzieć: „Teraz rozu-
niczy z konieczności w wielu bitwach. Mając młodszego 12-tygodniowego synka, ściska miem, że to ja musiałam stać się wdową, by
lat 20 poślubia Dorotę Wyss z pobliskiego Dorotę i dzieci, żegna się z gospodarstwem tysiące Szwajcarek nie zostały przez wojnę
Sarnen, przekazują życie pięciu chłopcom i na zawsze opuszcza dom. wdowami. A przecież opuszczenie żony
i pięciu dziewczynkom, buduje dom, prowa- Wyrusza do Alzacji, tam zamierza być pustel- i dzieci, domu i gospodarstwa, rezygna-
dzi wzorowo wielkie gospodarstwo. W mieście nikiem. Ale w Liestal koło Basel jakiś starzec cja z urzędów i szacunku ludzi pozostanie
jest radnym i sędzią. Wielu ludzi przychodzi przekonuje go, by wrócił w swoje strony. szokującym krokiem, do którego odnoszą
także do jego domu szukając porady w waż- Nocą powraca i niedaleko swego domostwa się słowa Chrystusa: „Kto może pojąć, niech
nych sprawach i pośrednictwa w sporach. (15 minut drogi) na brzegu wąwozu (am Ranft) pojmie”.
Wszyscy chwalą jego bezstronność, nieprze- buduje ze słomy szałas. Wkrótce potem oko- Mikołaj przez całe życie wierzył, że Bóg trzyma
kupność i sprawiedliwość. Mimo ogromu liczni chłopi budują dla niego skromną celę nad nim swoją błogosławiącą dłoń. I na to za-
zajęć nie zaniedbuje życia duchowego. Pości i kapliczkę. To wyjątkowe miejsce, w którym władnięcie przez Boga odpowiedział piękną
w niektóre dni tygodnia, nocą wstaje z łoża, dane mi było przeżyć w ciszy kilka niezapo- a prostą modlitwą, która z drobnymi zmia-
by długo trwać na modlitwie. Ponieważ nie mnianych dni. nami śpiewana jest w kościołach Szwajcarii
potrafi znieść panoszącej się korupcji, zrzeka i Niemiec:
się wszystkich funkcji publicznych. Właściwie Miejsce o niezwykłej
osiągnął wszystko: szczęście rodzinne, sukce- mistycznej mocy Mój Panie i mój Boże, zabierz mi wszystko,
sy w gospodarstwie, szacunek i poważanie co utrudnia mi dostęp do Ciebie.
w społeczności. On czuje jednak, że Bóg chce Tu przez 20 lat w samotności i ciszy prowadzi Mój Panie i mój Boże, daj mi wszystko, co wspo-
od niego więcej. Klaus ascetyczne życie. Jego jedyny pokarm – maga mnie w drodze do Ciebie.
jak głosi legenda – to Komunia św. i źródlana Mój Panie i mój Boże, zabierz mnie i uczyń mnie
Bóg chce woda. Niedowiarkowie podobno przez mie- całkowicie swoją własnością.
od niego więcej siąc czatowali w różnych miejscach wąwozu
i śledzili go, czy nie dojada… Niczego nie Grób brata Klausa, przed którym modlił się
Coraz wyraźniejszy jest wewnętrzny głos: udowodniono. także Jan Paweł II, znajduje się w kościele
„Opuść wszystko, także to, co kochasz naj- w Sachseln. Przed kościołem pielgrzymi
bardziej – żonę, dzieci i gospodarstwo”. Jest z czcią podziwiają piękny pomnik Doroty
w rozterce. Czy wolno mu pozostawić samymi z ich dziećmi. Mistyk Klaus ucieleśnia współ-
czesne powiedzenie:„Mniej jest więcej”.

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 11

Polscy Studenci i Absolwenci w Monachium

Witamy po wakacyjnej przerwie, nasz nowy rok właśnie się rozpoczął. Pomimo
letniej przerwy w spotkaniach czwartkowych nie zaprzestaliśmy organizowania
wspólnych wypadów. Pomimo rozbieżności w naszych planach urlopowo-
wakacyjnych znaleźliśmy chwilę, aby się razem spotkać. Nowa Rada wraz z przejęciem
swoich obowiązków zakasała rękawy i wzięła się do pracy.

Już w pierwszych tygodniach zaplanowa- była jedna z członkiń Rady Kinga Kierepka. z pełnymi brzuchami udaliśmy się na głów-
liśmy dla naszych „Studentów” wyprawę Mieliśmy okazję poznać polsko-niemiecką ną atrakcję naszego wypadu – Rodelbahn.
rowerową, zorganizowaną przez naszego grupkę grającą w siatkę, a także przyjem- Każdemu, kto nie miał okazji jeszcze nim
przewodniczącego Wojciecha Chlebosza, do ność zagrania wraz z nimi. Pomimo po- zjechać, gorąco polecamy! Miejsce to od-
Wolfratshausen. Z samego centrum Mona- niesionej porażki każdy z naszej grupy do- wiedzimy z pewnością jeszcze raz zimową
chium wyruszyła kilkunastoosobowa grupa brze się bawił. Wspólne grillowanie trwało porą, aby zakosztować śnieżnej przygody
zapalonych rowerzystów. Trasa została za- do późnych godzin nocnych, po czym uda- z sankami. Mamy nadzieję, że w przyszłym
planowana tak, aby zwiedzić miasto oraz zin- liśmy się do swoich domów. roku pogoda nam dopisze i ziści się spływ
tegrować się z naturą. Przebyliśmy dystans, na pontonach.
w przybliżeniu, 30 km, a na miejscu czekał na W drugim miesiącu wakacji chcieliśmy wy-
nas zimny orzeźwiający napój. Po uzupełnie- ruszyć tym razem drogą wodną z Bad Tölz W ramach aktywności kulturalnej mieliśmy
niu płynów wytrwalsi ruszyli w dalszą drogę, do Wolfratshausen. Inicjatywa wycieczki przyjemność uczestniczyć w wydarzeniach
natomiast ci bardziej zmęczeni skorzystali wyszła spod wiosła naszej koleżanki z Za- organizowanych przez polski konsulat.
z walorów komunikacji miejskiej. rządu, Dominiki Zielińskiej. Gdy wycieczka We wrześniu miał miejsce pokaz filmu
Kolejnym punktem na liście był grill nad została zapięta na ostatni guzik i wszystko „Powstanie Warszawskie”. Po emisji wysłu-
jeziorem Fasaneriesee, gdzie korzystaliśmy było już dograne, wyjazd spalił na panewce. chaliśmy dyskusji pomiędzy Kierownikiem
z uroków letniej aury. Pomysłodawczynią Przez niesprzyjające warunki atmosferycz- Działu Edukacji w Muzeum Powstania War-
ne, mianowicie ulewne deszcze, które pod- szawskiego a Kierownikiem Katedry Nauk
12 niosły poziom Izary do wysokości zagraża- o Europie Wschodniej i Południowej LMU.
jącej bezpieczeństwu uczestników spływu, W temacie kultury polecamy również pro-
musieliśmy zrealizować plan B. Uciekając jekcję filmów Romana Polańskiego, orga-
przed nadwyżką wody w rzece, ruszyliśmy nizowane m.in. przez polski konsulat. Po
w góry, zdobywając szczyt Blomberg. Zwar- więcej informacji zapraszamy na stronę Film
tą kilkuosobową grupą skorzystaliśmy ze Museum Muenchen.
ścieżki edukacyjnej wprowadzającej nas
w świat fauny i flory. Podczas obcowania 19 października ruszyliśmy ze spotkaniami
z naturą towarzyszyło nam stado weso- czwartkowymi. Na następne zapraszamy
łych krów. Przedzierając się przez gąszcze już 16 listopada. Do zobaczenia w KHG
i krzaki, wydeptaliśmy nowe szlaki. Do ich TUM! przy Karlstrasse 32.
wyznaczenia motywowały nas smakowite
dziko rosnące maliny. Lekko podrapani, ale Dominika Zielińska oraz Kinga Kierepka

MOJE MIASTO ŻYCIE W TOKU

Pisane ciurkiem nauczycieli, bo kogoś trzeba, no i może się
uda jakąś trójczynę wydębić lub wspólny-
NASZA SZKOŁA mi siłami przekonać dziecię słodkie, tudzież
większego lub mniejszego nasto-, że musi,
na bawarskim podwórku chce i powinno choć trochę przyłożyć się do
nauki i że komp, komórka, tablet i inne urzą-
„Smutno mi, Boże...” – pozwolicie, że zacy- uparcie, że mam takie samo – a w papierach dzenia nie będą cierpieć z powodu zmniej-
tuję… Nie, nie za wieszczem naszym naro- jednak jest inne i oni wiedzą, bo mają to szonego braku zainteresowania ze strony
dowym Mickiewiczem i do tego Adamem, czarno na białym w dokumentach samocho- użytkownika. Rodzice stresują nauczycieli
który, co prawda, nie napisał też„Krzyżaków”, du należącego do małża, którym się właśnie szkolnym stresem swoim i swoich dzieci, bo
jak próbują twierdzić pojedynczy, ale jednak, poruszałam – samochodem, nie mężem – to wszystko za dużo, za szybko, za bardzo
uczniowie nasi, jeszcze czasem nie wszystkie- i sprawdzeniu, że to jednak to samo nazwi- skomplikowane! Uczniowie stresują nauczy-
go nauczeni… Rację miał Słowacki, pisząc te sko, mogłam spokojnie odjechać. cieli, bo„nie mogłem, nie zdążyłem, za dużo,
słowa. A że uczniowie nie wszystkiego jesz- piłka nożna, balet, śpiewanie, pływanie, lek-
cze nauczeni, to koniec obijania się po pla- Ale nie o tym miało być! O szkole być miało! tura, etc.!”. I tak stresując się nawzajem, prze-
żach, kurortach, górach, miastach pełnych żywamy każdy kolejny rok. Rodzice przez
zabytków i innych ślicznych zakątkach świa- Szkoła, proszę Państwa, jest miejscem specy- kilka lub naście lat, my, nauczyciele, wciąż
ta! I dlatego mi smutno, bo ja prosty człowiek ficznym. Hałas, szum, dzieciarnia nasza luba, na nowo z kolejnymi rodzicami i uczniami.
jestem i, jak dziecko, lubię wakacje! Wracamy rodzice dopytujący o rzeczy, których jeszcze Nauczycielstwo trzeba mieć we krwi, bo ina-
do rzeczywistości, czyli szkoły, bo jak wiado- nie wiedzą i nie znają – rzecz najbardziej zwy- czej nie ma się w szkole czego szukać.
mo wszem i wobec – rok szkolny rozpoczął czajna na świecie! Podchodzę do wszystkie-
się w Bawarii! Nasz – jak to często bywa – go tego poważnie i z wiarą godną człowieka Późnym popołudniem, po siedemnastej,
punktualnie z początkiem Oktoberfestu. czynu, którym – jak powszechnie wiadomo w szkole robi się cicho i pusto. Wtedy my,
Ach, co to był za dzień! Na brak zdarzeń – jestem, staram się ogarniać to, co zdaje się nauczyciele, mamy czas na herbatę, zje-
narzekać nie śmiem! Wszyscy mieszkańcy być nie do ogarnięcia. Lubię tę naszą spe- dzenie śniadania i „wieczorne Polaków roz-
Monachium wiedzą nie od dziś, że jak Okto- cyficzną szkolną atmosferę, ten zapał, który mowy”. Siedzimy w pokoju nauczycielskim,
berfest to i wzmożone kontrole w mieście. aż kipi w pokoju nauczycielskim i w klasach, analizujemy dzień i cieszymy się z każdego
Patrole policyjne czają się na każdym więk- ten szum szkolnego korytarza, dzieciaki wi- sukcesu dużego i małego naszych uczniów,
szym i mniejszym skrzyżowaniu i zawsze, ale tające z entuzjazmem kolegów z klasy. Cenię ich rodziców i nas samych. Zawsze wtedy
to zawsze, zatrzymają człowieka w najmniej sobie„nasze gimby” i poważnych licealistów, stwierdzam, że mam wokół siebie wielkie
odpowiednim momencie. Mnie oczywiście którzy przychodzą do szkoły, bo chcą, a nie grono wspaniałych ludzi – moich uczniów,
w drodze do szkoły! Nie żebym miała coś dlatego, że „mama kazali”. Jasne, że szkolna rodziców i przede wszystkim nauczycieli.
przeciwko kontrolom, skądże znowu! Dobre codzienność jest stresująca i dla nich, i dla Tak, tak, moi mili – nauczycieli! Szkoła jest dla
są, pożyteczne i potrzebne. Wskażą człowie- uczniów, ale czym byłaby bez nauczycieli?
kowi, co robi źle, pouczenie dostanie, man- nas. To taki zaklęty krąg. Wiem, że z takimi ludźmi, z jakimi przyszło
dat czasem, żeby za szybko nie zapomniał, My, nauczyciele, stresuje- mi pracować, można góry przenosić, a oni
czego powinien się nauczyć i co zapamiętać. my uczniów, którzy dodat- udowodnili już nie raz, że są godni zaufania
Dostałam, a jakże! I tym razem nie za zbyt kowo stresowani są przez i stanowią solidny fundament tej szkoły,
szybką jazdę! Alleluja! To akurat zdążyłam so- rodzicieli swoich zacnych. choć zdarza się oczywiście, że doprowadzają
bie przyswoić po kilku wcześniejszych bole- Ci z kolei stresowani są mnie do szewskiej pasji! Ale i tak nie jest źle,
snych i kosztownych lekcjach z udziałem róż- przez nauczycieli i presję zawsze odpłacam im tym samym.
nego typu i maści patroli czy społeczną, że trzeba, że
radarów stałych bądź przeno- należy, że dzieci muszą da- P.S. Wszelka zbieżność nazw, miejsc i osób
śnych! Radośnie mi się zrobiło, lej, lepiej, więcej. Żeby jed-
bo policjanci mili byli i żeby nie było, nak zachować równowagę jest przypadkowa, tekst jest wymysłem au-
że tylko dzieci mogą się bawić, pozwolili mi w przyrodzie, rodzice też
balonik podmuchać! Ucieszyłam się bardzo, torki opisującym alternatywną rzeczywi-
bo to pierwszy raz – takie dmuchanie balo- muszą kogoś streso-
nika na ulicy – ale moje rozczarowanie było wać, bo bez tego ani stość, w której żyje. AL
ogromne, kiedy okazało się, że ten balonik to rusz, więc stresują
plastikowa rurka i nie pęcznieje! Rozcza-
rowanie panów policjantów było chyba
jednak większe, bo urządzonko do „ka-
blowania”wszelkich wczorajszowieczor-
nych imprez i wyskoków alkoholowych
wskazało 0,00. Po ustaleniu, dlaczego
poruszam się nie swoim autem i posiadam
inne nazwisko niż mąż – choć twierdzę

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 13

MOJE MIASTO

WYWIAD Jolanta Łada-Zielke

W GÓRACH na to, że moja będzie wolna od nieści-
słości. Rozmowy z alpinistami wyglądały
i poza górami różnie, jedni byli otwarci, inni bardziej
oficjalni. Ale zdarzało się, że po rozmowie
Rozmowa z Anną Kamińską, dziennikarką i pisarką, na temat jej najnowszej książki ktoś do mnie dzwonił i coś dopowiadał,
o Wandzie Rutkiewicz, pod tytułem „Wanda. Opowieść o sile życia i śmierci”. przysyłał jakieś zdjęcie, albo dawał kon-
takt do innej osoby. Czułam z jednej stro-
ny wsparcie, a z drugiej obojętność, czy
wręcz niechęć do mówienia o Wandzie.

JŁZ: Co zachęciło Panią Anna Kamińska (Zdj. M. Wiśniewska-Krasińska) JŁZ: Czy rozmawiając z jej kolegami
do zajęcia się historią karierę dość późno, dopiero kiedy dosta- odniosła pani wrażenie, iż nadal jej za-
Wandy Rutkiewicz? ła się na studia. Początkowo traktowała zdroszczą, że wyprzedziła ich w zdobyciu
AK: Kiedyś przeprowadza- wspinaczkę na równi z grą w siatków- Mount Everest?
łam wywiad z pewnym al- kę, którą zajmowała się profesjonalnie. AK: Tak, czułam tę zazdrość, nie tylko
pinistą na temat niezwią- Dopiero później zdecydowała, że poświę- o sukcesy Wandy w zdobywaniu szczy-
zany z wspinaczką, lecz ci się wspinaczce, bo to jest piękniejsze, tów, lecz także o jej inteligencję emocjo-
z żeglarstwem. Zanim zaczął daje więcej możliwości i pasuje do jej nalną, zaradność życiową i siłę przebicia,
uprawiać sporty wodne, był charakteru. Dziś wiele dzieci korzysta ze które wyróżniały ją w zmaskulinizowa-
członkiem klubu wysokogór- ścianek wspinaczkowych, w tamtych cza- nym środowisku alpinistów. W jej rodzin-
skiego w Warszawie i znał Wandę osobiście. sach było to jeszcze nieznane. nym domu ciągle brakowało pieniędzy,
Opowiedział mi o niej. Przypomniałam JŁZ: Czy wszyscy świadkowie tamtych wy- ale jako dorosła potrafiła zorganizować
to sobie po latach, po ukazaniu się mo- darzeń chętnie zgadzali się na rozmowę? fundusze na swoje wyprawy za granicą,
jej książki o życiu Simony Kossak, kiedy AK: Jedni byli bardzo otwarci, jak na co w tamtych czasach było rzadkością.
szukałam nowej, nieprzeciętnej postaci, przykład krewni matki Wandy na Litwie, Pochodziły z honorariów za wygłaszane
której biografię mogłabym napisać. Za- którym złożyłam wizytę. Ucieszyli się, że przez nią prelekcje i od zdobytych przez
częłam interesować się tematyką górską dzięki mojej książce przywracam pamięć nią sponsorów. Umiała też załatwić sobie
i wpadła mi w ręce pozycja zawierająca o rodzinie Pietkunów, która była bar- profesjonalny sprzęt alpinistyczny, jakie-
wycinki prasowe na temat Wandy Rutkie- dzo znana i szanowana w Płungianach. go nie można było dostać w ówczesnej
wicz, o której zresztą wspominam w swo- Wanda odwiedzała ich regularnie, nawet Polsce. Przedsiębiorczość Wandy bardzo
jej książce. Wtedy odkryłam, że Wandą już jako znana himalaistka. Jej mąż, Woj- doskwierała mężczyznom, którzy w prze-
fascynowało się wiele osób, nawet niema- ciech Rutkiewicz, początkowo nie chciał ciwieństwie do niej nie znali języków ob-
jących nic wspólnego z górami i wspina- ze mną rozmawiać. Kiedy jednak doszło cych, nie mieli kontaktów na Zachodzie
niem się. Ja urodziłam się dwa lata po jej do naszego spotkania, powiedział, że nie i organizowali wyprawy z dotacji otrzy-
wejściu na Mount Everest i jako dziecko podoba mu się żadna z dotychczasowo mywanych od państwa. Ewa Panejko-
nie interesowałam się ani jej życiem, ani wydanych książek o Wandzie, i że liczy -Pankiewicz wypowiedziała trafną uwa-
osiągnięciami. Kiedy rozpoczęłam bada- gę, że Wandzie zazdroszczono nawet
nia na jej temat, dowiedziałam się, że była marzeń.
piękną, elegancką kobietą, która potrafiła JŁZ: W jakim stopniu Wanda Rutkiewicz
zajmująco opowiadać o górach i przy- mogłaby być wzorem dla współczesnych
ciągać mnóstwo słuchaczy. Zaciekawiło kobiet?
mnie, czy jej siła przyciągania miała cha- AK: Ona pokonywała w życiu bariery na-
rakter czysto powierzchowny, czy kryło rzucone przez państwo, przez męskie
się za tym coś więcej. środowisko, w którym przebywała, ale
JŁZ: Pani opowieść o Wandzie oddaje jej i ograniczenia własnego organizmu. Nie
wizerunek pełniej, niż dotychczasowe po- miała lepszej kondycji fizycznej niż inne
zycje na jej temat. himalaistki, była natomiast bardziej ukie-
AK: Do tej pory zostało wydanych sporo runkowana na cel. Dzięki temu robiła
książek o Wandzie i jej górskich wypra- rzeczy, które wydawały się niemożliwe,
wach. Umówiliśmy się z Wydawnictwem np. przeszła o kulach do bazy w górach
Literackim, że moja opowieść ma trak- Karakorum. Nie mieściło jej się w głowie,
tować o niej jako o kobiecie, silnej i nie- jak można o czymś marzyć i tego nie mieć.
przeciętnej. Interesowało mnie zwłaszcza, Uważała, że trzeba działać, aby to zdobyć,
skąd brały się jej upór i determinacja. zamiast czekać, aż ktoś poda nam to na
Wiedziałam, że odpowiedzi na to pytanie tacy, albo zniechęcić się w połowie drogi.
muszę szukać poza górami, w historii jej Myślę, że jej przykład dodaje kobietom
rodziny, przebiegu edukacji, kiedy spoty- dużo siły.
kała na swojej drodze przeróżnych men- JŁZ: Dziękuję za rozmowę.
torów. Wanda rozpoczęła swoją górską

14

MOJE MIASTO NASZE SPRAWY

Foto: Anna Fotyma

Plotka
– ulubiona forma międzyludzkiej komunikacji?

Od kiedy Kto plotkuje i po co? Dlaczego plotkujemy?
tak właściwie plotkujemy?
Zarówno kobiety, jak i mężczyźni mają takie Plotkowanie wynika z potrzeby„projekcji”, wy-
Niedawno moje myśli odwiedziła plotka. same skłonności do plotkarstwa. Osoba, któ- posażenia innych ludzi w cechy negatywne,
Plotka to zjawisko społeczne dobrze ludziom ra plotkuje o nieobecnych, która przekazuje plotkujący próbują w ten sposób dowarto-
znane, które jest tak stare jak ludzki język. informacje wzbogacone własnymi przypusz- ściować siebie. Plotka daje plotkarzowi moż-
W dawnych Chinach tworzenie plotek i pro- czeniami przez moment jest w centrum uwagi. liwość stworzenia swojej nowej tożsamości,
fesjonalne wykorzystywanie ich w formie Ma wtedy poczucie, że jest kimś ważnym. czyni go lepszym. Co projektujemy? Może
intryg było nie mniej rozpowszechnione niż Dążenie do uznania, znaczenia, poważania czy własne, skrywane przed samym sobą słabości,
w antycznej Grecji i starożytnym Rzymie. pochwał jest podstawową potrzebą każdego niedoskonałości swojej osobowości, do któ-
Również w Biblii mówi się o złośliwych człowieka. Niektórzy tę potrzebę zaspokajają rych nie jest ławo się przyznać, a jeszcze trud-
oszczerstwach i ostrzega się przed lekkomyśl- poprzez przyjmowanie roli „roznosiciela plo- niej je zaakceptować. Plotkowanie to droga do
ną plotką. W Nowym Testamencie aposto- tek”. Taka osoba będzie się doskonale czuła samopoznania i to, moim zdaniem, pozytyw-
łowie w wielu listach piszą o grzechu słowa, w roli posiadacza intymnych tajemnic. na jego strona. Zanim człowiek zacznie mówić
o podwójnym języku, stronniczych pochwa- coś negatywnego o kimś innym, powinien
łach i gadulstwie szkodzącym bliźniemu. Jak odbieramy plotkowanie? zadać sobie pytanie, czy sam przypadkiem nie
Ogólnie rzecz biorąc, nie lubimy przyznawać posiada krytykowanych cech lub też czy za
się do plotkowania. A jakie są fakty? No cóż... Plotkowaniem kierują motywy uważane piętnowaną sprawą przypadkiem nie ukrywa
Któż z nas nie plotkuje? Badania wskazują, że za niskie i niedopuszczalne, czyli np. plot- własnych problemów. Tylko ciągłe starania
około dwóch trzecich czasu poświęcanego kujemy z zemsty, z zazdrości. Plotkowanie mogą doprowadzić do samopoznania. Dzięki
na rozmowę to tematy towarzyskie, głównie może też być wykorzystywane jako strategia większej świadomości samego siebie stajemy
plotki. rywalizacji, do niszczenia reputacji się wrażliwsi na drugiego człowieka, bardziej
konkurentów. Zarówno w sferze tolerancyjni na jego odmienność, ciekawi tej
Plotka prywatnej, jak i w środkach odmienności. I tu nasuwa się pytanie – co
– co to takiego? masowego przekazu plotkę z tego, że ja przestanę plotkować? To przecież
charakteryzuje przyjemność tylko kropla wody w morzu… Fakt, to kropla,
Powszechnie przez plotkę rozumie się ob- z obrażania innych ludzi i strach ale czy morze to nie zbiór takich kropel wody?
gadywanie osób nieobecnych, często zło- przed odkrywaniem własnej
śliwe pomówienia, które w konsekwencji osoby. Plotka jako wentyl ludzkich Monika Młodzianowska
mają doprowadzić do zniesławienia. Można lęków i agresji nie tylko łączy się Psycholog kliniczny, pedagog,
również niechlubnie przyznać, że plotka to z pierwszym wrażeniem o da- coach rodzicielski, terapeutka pracująca
ulubiona forma komunikacji międzyludzkiej. nej osobie czy zjawisku w nurcie Terapii Skoncentrowanej
To taka niekontrolowana gadanina, bez- społecznym, ale jest na Rozwiązaniach
myślne powtarzanie subiektywnych opinii też ściśle połączona (ukończony I i II stopień),
o innych ludziach. To głównie produkt naszej z uprzedzeniem. Mam trenerka metody KIDS’ SKILLS
fantazji. Najważniejszym motywem plotki wrażenie, że w obecnym oraz porozumienia bez przemocy (NVC).
jest więc ciekawość. To co nieznane pobu- świecie plotka i uprze- Sesje skype: monikamlodzianowska
dza wyobraźnię, więc możemy fantazjować, dzenia panują nad kontakt: monika.mlodzianowska@gmail.com
wypełniając luki niewiedzy. Plotka najczę- ludzkimi umysłami
ściej jest rozpowszechniana pod warunkiem i twardo opierają się
dochowania tajemnicy. Na pewno znacie wszelkiemu materia-
te słowa – „Tylko nie mów nikomu”, na które łowi dowodowemu,
głównie przytakujemy. który mógłby je obalić.

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 15

MOJE MIASTO EMIGRACJA

Zjednoczenie Polskich Uchodźców HISTORIA EMIGRACJI

Eugeniusz Przez wiele lat środowisko polskich uchodźców w RFN tworzyli
Pietraszewski oddani działacze. Niektórzy byli politykami, inni oficerami Woj-
ska Polskiego, jeszcze inni mieli za sobą działalność w strukturach
Urodził się w dniu 29 października 1906 r. ZWZ/AK czy NSZ. Wielu z nich mimo różnic w poglądach aktyw-
w Moskwie. Do szkoły uczęszczał w Jarce- nie włączało się w pomoc potrzebującym. Inni całą swoją energię
wie (Rosja). Po odzyskaniu niepodległo- poświęcali organizacji. Przedstawicielem tej grupy działaczy był
ści, prawdopodobnie z rodzicami, przyje- Eugeniusz Pietraszewski, wybitna osobowość i społecznik, który
chał do Polski. Wstąpił do szkoły kadetów powojenną część powojennego swojego życia związał z Bawarią.
w Modlinie, tam też zdał egzamin dojrza-
łości. Jego zaletą była znajomość kilku ję- Eugeniusz Pietraszewski (1906 – 1988)
zyków obcych. Po ukończeniu szkoły kade-
tów zdecydował się kontynuować karierę (zdjęcie ze zbiorów Jacka Kowalskiego)
w Wojsku Polskim. Został skierowany do Ofi-
cerskiej Szkoły Inżynieryjnej w Warszawie. oświatowego w jednostce na terenie Prima- Przez wszystkie lata aktywności społecznej
Wraz z jej ukończeniem otrzymał awans na sens, a następnie w Oberammergau, gdzie był cenionym działaczem, zarówno przez
pierwszy stopień oficerski podporucznika uczył amerykańskich żołnierzy języków starsze pokolenie członków, jak i przez
WP − specjalność saper. Decyzją dowódców obcych i polskiej kultury. Swoje perypetie przedstawicieli młodszej generacji. Wspól-
otrzymał przydział do jednostki wojskowej zawodowe łączył również z szeroką dzia- nie z Jackiem Kowalskim wydawał pismo
w Toruniu. W trakcie służby odebrał kolejny łalnością społeczną. W międzyczasie był Rodak (Monachium), angażował się w reda-
awans na stopień porucznika WP. W połowie prezesem Grupy Polskiej w Norymberdze, gowanie czasopisma Saper (Londyn) oraz
lat 30-tych decyzją przełożonych przeniósł a z chwilą powstania ZPU wstąpił w szeregi przygotowywał do druku Biuletyn Infor-
się do jednostki w Modlinie, z którą zwią- tej organizacji na terenie Ludwigsfeld. Przez macyjny Polskiej Rady w Niemczech (Mo-
zał się aż do wybuchu II wojny światowej. 11 lat był prezesem Ogniska ZPU w Ludwi- nachium). Przez kilka lat był wiceprzewod-
W Centrum Wyszkolenia pełnił różne funk- gsfeld oraz członkiem komisji opieki spo- niczącym Polskiej Rady Narodowej w RFN.
cje, m.in. dowódcy plutonu podchorążych; łecznej i komisji oświatowej przy zarządzie Z chwilą śmierci Kazimierza Odrobnego
oficera łączności Centrum Wyszkolenia, głównym tej organizacji. W kolejnych latach wzmogły się ataki na jego osobę. W 1983 r.,
instruktora na kursach oficerskich i podofi- był delegatem IV Okręgu na IX Radę ZPU, oskarżony o zaniedbania, został zmuszo-
cerskich, dowódcy kompani podchorążych. delegatem ZPU do Oddziału Rady Narodo- ny do ustąpienia z funkcji prezesa zarządu
Nie wiadomo kiedy otrzymał dalsze awanse wej w RFN, a w latach 1967−1983 wielolet- IV Okręgu ZPU w Monachium. Z tą chwilą
oficerskie. Z chwilą wybuchu II wojny świa- nim prezesem zarządu IV Okręgu ZPU w Mo- zakończyła się jego działalność w organi-
towej otrzymał przydział mobilizacyjny do nachium. W międzyczasie zaangażował się zacji.
kompanii mostów kolejowych. W trakcie w działalność Związku Żołnierzy Kresowych
wojny obronnej został ranny. Trafił do szpi- w którym pełnił w funkcję wiceprzewodni- W ostatnim okresie życia zdecydował się
tala w Warszawie w którym przebywał do czącego oraz Związku Inwalidów Wojen- pomagać Polakom z tzw. emigracji soli-
marca 1940 r. W tym czasie w wyniku za- nych (ZIW) delegatura w RFN. Po skreśle- darnościowej, którzy docierali do Bawarii.
ostrzającej się polityki władz okupacyjnych niu Janusza Jar-Łańcuckiego (Monachium) Na kolejowym dworcu głównym w Mona-
został wywieziony do Oflagu XII A w Hada- z listy członków ZIW został wiceprzewodni- chium zorganizował mini biuro informa-
mar koło Limburga, a następnie do Oflagu czącym tymczasowego zarządu tej organi- cyjne, w którym nowo przybyłym udzielał
VII A w Murnau. Z końcem wojny w wyniku zacji do chwili wyboru nowych władz. wszelkiej pomocy. Nie doczekał wolnej
komplikacji zdrowotnych został przenie- Polski. Zmarł 5 maja 1988 r. w Monachium.
siony do lazaretu w Zeitheim, a następnie
Elsterhorst. Obawiając się o własne życie, dr Łukasz Wolak
uciekł z lecznicy na tereny zajęte przez woj-
ska amerykańskie. Z chwilą zakończenia Ł U K A S Z W O L A K – dr, historyk i dokumentalista, absolwent Uniwer-
wojny decyzją władz okupacyjnych został
umieszczony w obozach dla byłych jeń- sytetu Wrocławskiego. Były pracownik Oddziału IPN we Wrocławiu oraz Centrum im.
ców wojennych (PWX) w Lipsku, następnie Willy’ego Brandta UWr. Uczestnik Centralnego Projektu Badawczego IPN pt.„Polska
w Northeim i Lippstadt. Z chwilą pogor- emigracja polityczna w latach 1939–1990”. Kontynuuje badania związane z polskimi
szenia się stanu zdrowia otrzymał skiero- uchodźcami w Niemczech po II wojnie światowej, których wyniki w części publikuje na
wanie do sanatorium w Lippspringe. Po re- popularnonaukowym blogu: (http://uchodzcywniemczech.pl). Zainteresowania ba-
konwalescencji w marcu 1946 r. podjął pracę dawcze: Polacy w Niemczech po 1945 r., polskie organizacje emigracyjne po II wojnie
na stanowisku 1st Leutnanta w Oddziałach światowej, działacze emigracyjni w Niemczech po 1945 r., tajne służby PRL.
Wartowniczych przy armii amerykańskiej
w Mannheim/Käfertal, a potem w Lands-
bergu/Lech. Z czasem zrezygnował z pracy
w Oddziałach i zatrudnił się w administracji
UNRRA, a następnie IRO w Arolsen i Neuburgu.
Pewną ciekawostką było, że w 1951 r. starał
się przed amerykańskimi władzami wojsko-
wymi o posadę inżyniera w armii pakistań-
skiej. W wyniku odmownej decyzji ponow-
nie związał się z Oddziałami Wartowniczymi
przy armii amerykańskiej stacjonującymi
w Landsbergu/Lech, a potem w Miesau/
Kusel. Z czasem objął stanowisko oficera

16

Polskie ślady w M O N A C H I U M MOJE MIASTO
MAREK PROROK
Wielu z nas spędza szmat czasu w bawarskiej metropolii. Spacerując bądź też tylko przemieszczając się
w innych celach, przemierzamy ogromne przestrzenie grodu nad Izarą i nie przypuszczamy nawet,
że w tym odległym od naszej Ojczyzny mieście znajduje się wiele miejsc, które różnymi wydarzeniami
wplotły się w zawiłą historię Rzeczypospolitej.

Marian Hemar Hitlera. Do wielu piosenek sam komponował
poeta wyklęty muzykę. Napisał setki wierszy, tłumaczył Szek-
spira i Horacego. W okresie międzywojennym
Marian Hemar i Włada Majewska przed miktofonem Radia Wolna Europa był podporą warszawskich kabaretów literac-
kich takich jak „Qui Pro Quo”, „Banda” i „Cyrulik
„Jedno co warto, to upić się warto” Rzeczpospolita objęła jego twórczość całko- Warszawski”. Po wojnie pozostał w Londynie
witym zakazem cenzorskim. Pomysłodawcą i był jednym z nielicznych twórców, którzy po-
To słowa z jednej z najpopularniejszych piose- zaangażowania Mariana Hemara był Jan trafili utrzymać się z własnej działalności arty-
nek autorstwa Mariana Hemar, wspaniałego Nowak-Jeziorański, który już 17 maja 1952 stycznej. Londyński Teatr Hemara był jedynym
twórcy, którego pamięć, my, monachijscy Pola- roku, jako nowo mianowany kierownik Rozgło- teatrem emigracyjnym, który utrzymywał się
cy, powinniśmy zawsze kultywować i ocalić od śni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium, sam, bez najmniejszej subwencji z jakiegokol-
zapomnienia. złożył Hemarowi propozycję współpracy. Jak wiek źródła. Hemar pisał dla niego wszystkie
„Dziś, o godzinie 16.30 w Studio No.1., odbę- sam wspominał: „Gdy kompletowałem zespół, teksty i muzykę, był jego dyrektorem i reżyse-
dzie się krótki wieczór artystyczny połączony wiedziałem, że nasze powodzenie będzie za- rem, a niekiedy nawet aktorem. Wielki patrio-
z lampką wina. Miłymi gośćmi będą p. Marian leżało od tego, czy pozyskam najwybitniejsze tyzm Hemara przejawiał się nie tylko w jego
Hemar z Małżonką oraz p. Włada Majewska. talenty na emigracji. Bardzo mi zależało, żeby twórczości artystycznej. W potrzebie stawał
Do Studia No.1. zapraszam wszystkich, któ- zdobyć Hemara”. Współpraca obu panów nie się żołnierzem, brał udział w wojnie polsko-
rzy mogą zwolnić się od pracy. Rodziny mile zaczęła się dobrze, dochodziło do wielu niepo- bolszewickiej, walczył również pod Tobrukiem.
widziane” – to fragment Okólnika Rozgłośni rozumień, głównie z powodu wysokich oczeki- Urodził się we Lwowie w zasymilowanej rodzi-
Polskiej Radia Wolna Europa z dnia 31 stycznia wań finansowych Mariana Hemara. Po latach nie żydowskiej jako Jan Marian Hescheles, syn
1964 roku, sygnowanego przez Jana Nowaka- Jan Nowak-Jeziorański pytany o te wydarzenia Ignacego i Berty z domu Lem. Jego kuzynem
-Jeziorańskiego. Hemar gościł w Monachium odpowiedział jednym zdaniem: „Hemar nie był Stanisław Lem. Zmarł 11 lutego 1972 roku
ledwie kilka razy, jednak „Teatr Hemara”, coty- był łatwym człowiekiem, ale ludzie wybitni nie w Dorking pod Londynem w siedemdziesią-
godniowy kabaret radiowy, przez kilkanaście bywają łatwi”. Bez najmniejszych wątpliwo- tym pierwszym roku życia.
lat docierał do milionów słuchaczy w Polsce ści nie sposób przecenić ogromnej roli, jaką
za pośrednictwem monachijskiej rozgłośni. radiowa twórczość Mariana Hemara odegrała „Polacy to mają przekonanie
Przez szesnaście lat powstało około osiemset w walce z komunistycznym totalitaryzmem. płonne, że co zabawne −
piętnastominutowych kabaretów. Nagrań błahe, co nudne – uczone”
i montażu dokonywano w czwartki w Londy- „Może kiedyś,
nie, następnego dnia rano taśma docierała innym razem, dziś na razie nie” Marian Hemar był dla mnie osobiście nie tylko
do Monachium drogą lotniczą, aby w sobotę wybitnym twórcą, tytanem pracy i przykła-
wieczorem cieszyć serca polskich słuchaczy. Ten fokstrot kryzysowy z filmu „12 krzeseł” dem bezkompromisowej postawy w obro-
W swoim kabarecie Marian Hemar komento- z 1933 roku został niedawno przypomniany nie własnych przekonań. Był także bystrym
wał aktualne wydarzenia społeczno-polityczne. dzięki wpleceniu tej piosenki w fabułę filmu obserwatorem naszego polskiego piekiełka,
Czynił to z pasją, ciętym, bezkompromisowym „Jutro idziemy do kina”. Marian Hemar napisał potrafiącym odważnie nazwać po imieniu
językiem, wyszydzając siermiężne peerelow- ponad trzy tysiące piosenek w tym tak wiel- nasze liczne narodowe przywary. Z uwagi na
skie elity i komunistyczne porządki panują- kie przeboje jak: „Kiedy znów zakwitną białe brak miejsca spośród niezliczonych, a god-
ce za „żelazną kurtyną”. W odwecie Ludowa bzy”, „Czy pani Marta jest grzechu warta” oraz nych uwagi, myśli Mariana Hemara wybrałem
„Ten wąsik”, będący satyrą kpiącą z Adolfa tylko trzy, które chciałbym zadedykować nam
wszystkim, którzy język Mickiewicza wyssali
z mlekiem matki.
„Tam, Gdzie jest jeden Polak Sam − Jest Polska,
jest patriotyzm i duch I serce w piersi płonące,
jak smolak. Tam, Gdzie jest Polaków dwóch −
Nie ma Polski, ni uczuć dziewictwa: Tam Są już
− dwa polskie stronnictwa.”
„Nasza zasada: siebie Ze wszystkiego roz-
grzeszać,
Ale na przeciwniku Psy − o to samo – wieszać.”
Na demokrację
Nie lubię nikomu dokuczać
Niewinnie dziwię się, czemu
Tak łatwo innych o niej pouczać,
Tak trudno ją umieć samemu.
Pozostając w nadziei, że owe myśli człowieka,
który potrafił kpić również z samego siebie,
wywołają u wielu z nas chwilę refleksji, gorąco
zachęcam do sięgnięcia po twórczość Mariana
Hemara.

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 17

PORADNIK PRAWO R E C H T S A N WÄ LT I N

poszczepienne Anja Czech

BRAK POROZUMIENIA MIĘDZY RODZICAMI
W KWESTII SZCZEPIENIA DZIECKA

Orzecznictwo Federalnego
Trybunału Sprawiedliwości,
postanowienie
z 3.05.2017 XII ZP 157/16

Niebędący małżeństwem rodzice prowadzą spór w sprawie konieczności
przeprowadzenia szczepienia ochronnego u ich córki urodzonej w czerwcu
2012 roku. Matka dziecka, u której przebywa córka, jest zdania, że ryzyko
powikłań poszczepiennych przewyższa ogólne ryzyko infekcji. Natomiast
ojciec jest zwolennikiem przeprowadzenia szczepień ochronnych zaleca-
nych przez Stałą Komisję ds. Szczepień przy Instytucie im. Roberta Kocha
(STIKO).

Matka dziecka skłania się do przeprowadzenia szczepień ochronnych tylko u którego przebywa dziecko, lecz jest
wtedy, gdy ze strony lekarzy nastąpi pełne wykluczenie wystąpienia szkód to sprawa o istotnym znaczeniu dla
poszczepiennych. dziecka.
Decyzje dotyczące szczepień nie są de-
Obydwoje rodzice wnieśli już o przeniesienie na każdego z nich z osobna cyzjami w zwykłych sprawach dnia co-
wyłącznej pieczy w zakresie troski o stan zdrowia. dziennego. Decyzja w kwestii tego, czy
nieletnie dziecko ma zostać poddane
Decyzja Federalnego Trybunału (BGB) sąd rodzinny może na wniosek szczepieniu przeciw konkretnej cho-
Sprawiedliwości rodzica przenieść prawo podejmo- robie infenkcyjnej, podejmowana jest
(BHG z 3.05.2017, wania decyzji na jednego rodzica, w odróżnieniu do zwykłych spraw dnia
sygnatura akt: XII ZP 157/16) jeżeli sprawujący wspólną władzę ro- codziennego z reguły tylko raz. Zarówno
dzicielską rodzice nie mogą porozu- ryzyko związanej z możliwymi kompli-
Sąd niższej instancji – Wyższy Sąd Krajo- mieć się w jednej jedynej sprawie lub kacjami infekcji, której można uniknąć
wy – przeniósł prawo podejmowania de- w jednym konkretnym zakresie spraw, przeprowadzając szczepienie, jak i ryzy-
cyzji, a tym samym przeniósł prawo troski których regulacja ma istotne znacze- ko wystąpienia powikłań poszczepien-
o stan zdrowia, na ojca dziecka, ograni- nie dla dziecka. Prawo podejmowania nych mają przy tym istotne znaczenie.
czając je jednak do przeprowadzenia decyzji należy w takim wypadku przy- Federalny Trybunał Sprawiedliwości
szczepień ochronnych przeciw tężcowi, znać temu rodzicowi, którego propo- uznaje zalecenia Stałej Komisji ds. Szcze-
błonicy, krztuścowi, chorobom pneumo- zycja rozwiązania lepiej służy dobru pień przy Instytucie im. Roberta Kocha
kokowym, rotawirusowi, meningoko- dziecka. (STIKO) za standard.
kom grupy C, odrze, śwince i różyczce. Przeprowadzenie szczepień ochron- Wyższy Sąd Krajowy (OLG) słusznie uznał
Federalny Trybunał Sprawiedliwości po- nych nie należy do zwykłych spraw ojca dziecka jako tego rodzica, który jest
twierdził tę decyzję. życia codziennego dziecka, które bardziej predysponowany do podejmo-
Zgodnie z regulacją §1628 zdanie 1. zgodnie z przepisem §1687 ust. 1 nie- wania decyzji w zakresie przeprowadzenia
niemieckiego Kodeksu Cywilnego mieckiego Kodeksu Cywilnego (BGB)
podlegają kompetencji tego rodzica,

18

u dziecka wymienionych szczepień. ANJA CZECH
Słusznie przy tym nawiązał do tego, że
ojciec swe przekonanie opiera na zale- Arbeitsrecht Familienrecht Madiation
ceniach STIKO. Zalecenia te uznane są
za standard medyczny.
W sytuacji, w której u dziecka brak było
indywidualnych okoliczności, takich jak
na przykład szczególne ryzyko związa-
ne ze szczepieniami, Wyższy Sąd Krajo-
wy (OLG) mógł odwołać się do zaleceń
szczepień jako do uznanego stanu wie-
dzy naukowej.
Zgłoszone przez matkę dziecka zastrze-
żenia wynikające z jej obaw o zgubną
działalność lobbystyczną przemysłu
farmaceutycznego i świata lekarskiego,
nie uzasadniły konieczności zaciągnię-
cia przez OLG szczególnej ekspertyzy
biegłego na temat ogólnych ryzyk po-
szczepiennych.

Komentarz W wypadku braku porozumienia decy- Od sprawy związanej z przeprowa-
Pani Mecenas Czech: zję musi podjąć sąd, a to w ten sposób, dzeniem szczepień różnią się zwykłe
że część sprawowanej władzy rodzi- sprawy życia codziennego dziecka.
Powyższa decyzja potwierdziła, że cielskiej – tutaj w zakresie troski o stan Kompetencja podejmowania decyzji
szczepienia ochronne stanowią sprawę zdrowia – przenoszona jest na tego ro- w tych kwestiach leży po stronie tego
o istotnym znaczeniu zgodnie z §1628 dzica, który zdaniem sądu bardziej na- rodzica, pod którego opieką znajduje
zdanie 1. niemieckiego Kodeksu Cy- daje się do decydowania w tej sprawie. się dziecko.
wilnego (BGB), co do której obydwo-
je rodzice muszą być zgodni i mieć to
samo zdanie.

Kancelaria Podatkowa

Mobile: 017645176149 ADRES: doradztwo podatkowe
Internet: paulboenisch.de księgowość
E-Mail: info@paulboenisch.de Werner-Eckert-Str. 4 sporządzanie zeznań
81829 München podatkowych
TWOJA STRONA W INTERNECIE: p.madzarow@gmail.com korespondencja
instalacja, aktualizacja, serwis Tel.: 089/99936501 z urzędami skarbowymi
programowanie dowolnych funkcji Fax: 089/99936502
CMS: Drupal, Wordpress, Joomla, Typo3 www.steuerberater-madzarow.de
sklepy internetowe Terminy po telefonicznym
pozycjonowanie stron lub mailowym uzgodnieniu

PROGRAMOWANIE APLIKACJI MOBILNYCH

Kancelaria Adwokacka

Zakres możliwych porad prawnych:

Doradztwo w zakresie prawa pracy

Rejestracja działalności gospodarczej Olaf Groborz
Zakładanie spółek cywilnych oraz kapitałowych

Sprawdzanie i opracowywanie wszelkich
typów umów gospodarczych i prywatnych
Donnersbergerstraße 46, 80634 München
Dochodzenie wierzytelności pozasądowo oraz sądowo
S-Bahn Donnersbergerbrücke U1 Rotkreuzplatz
Obrona przy wykroczeniach
i w sprawach karnych
Tel.: 0 89/13 95 83 72 Fax.: 0 89/13 95 83 73 Email: olaf.groborz@gmx.de

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 19

BBL-Service Kompleksowe usługi dla TWOJEGO BIZNESU

Büro Buchhaltung Lohnbuchhaltung

MOJA KSIĘGOWOŚĆ JEST W DOBRYCH RĘKACH

księgowanie bieżących operacji gospodarczych
nadzór dłużników i wierzycieli
sortowanie i porządkowanie dokumentów księgowych
wsparcie przy bieżących postępowaniach firmowych
nadzór terminów świadczeń podatkowych
przygotowanie dokumentów, ułatwiających
wszelkie decyzje przedsięborcze
pomoc w zakładaniu i prowadzeniu
działalności gospodarczej w Niemczech
sporządzanie bieżących rozliczeń kadrowych

80336 München Paul- Heyse-Str. 6 T: 089 / 322 123 78 F: 089 / 322 123 79

20

Doradztwo prawne w języku polskim i niemieckim
z uwzględnieniem niemiecko-polskich przepisów prawnych

w dziedzinach:

The Word Prodigy - Ewa Bembnista prawa rodzinnego i spadkowego prawa pracy
prawa karnego oraz wykroczeń prawa gospodarczego
Übersetzungen Dolmetschen Consulting Arbeitsvermittlung
prawa ruchu drogowego
języka polskiego i niemieckiego
Tel.: 0 89 85 63 63 55
Moja oferta:
Tłumaczenia: uwierzytelnione, zwykłe, ustne Müllerstr. 40 www.kanzlei-demacker.de
i pisemne we wszystkich zakresach 80469 München info@kanzlei-demacker.de
Doradztwo i pomoc w urzędach:
składanie wniosków na Kindergeld, Harz IV
(zasiłek na utrzymanie), mieszkania socjalne,
uznanie kwalifikacji zawodowych itp., dofinanso-
wanie do kursów języka niemieckiego, wypełnia-
nie formularzy, sporządzanie pism urzędowych
Pomoc w poszukiwaniu pracy:
- profesjonalne sporządzanie życiorysów i podań
o pracę
- wyszukiwanie adekwatnych ofert pracy
- tłumaczenie podczas rozmów kwalifikacyjnych
- tłumaczenie umów o pracę
Inne:
- tłumaczenie podczas egzaminu na kartę
wędkarską

Kapellenstr. 25,
82008 Unterhaching

Dojazd
(15 min. od centrum Monachium):
S3, kierunek Holzkirchen,
przystanek Unterhaching

Tel.: 015777453603
info@wordpro.eu
www.wordpro.eu

TŁUMACZ

P R Z Y S I Ę G ŁY

języka polskiego i niemieckiego

wieloletnie doświadczenie
teksty ekonomiczne, prawnicze, urzędowe
świadectwa i inne dokumenty
uwierzytelnienia
tłumaczenia ustne

Anna Reißig

Altstadt 105, 84028 LANDSHUT
Tel./Fax: 0871 / 97 50 44 59
Mobil: 0170 / 2 44 09 69
E-Mail: anna.reissig@t-online.de
www.polnisch-niemiecki.com

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 21

PORADNIK PRAWO

poznaj swoje prawa
Z praktyki adwokackiej

Przypadki z życia wzięte

W dzisiejszym numerze przedstawiony zostanie przypadek praktyki

Kancelarii Maciej Pazur. Przypadek ten pokazuje jak ważne jest, by wcze-
śnie skorzystać z usług adwokackich, nie czekając na ostatnią chwilę.

Nawet sytuacje z pozoru beznadziejne mają światełko w tunelu, tylko

trzeba je odnaleźć. Korzystanie z usług adwokackich możliwe jest na każdym
etapie, nawet na tym „za pięć dwunasta”.

Stan Po wydaniu klauzuli nakazu zapłaty (Vollstrec- Sytuacja
faktyczny kungsbescheid) nasz klient złożył co prawda bez
zażalenie. Zażalenie doszło również w termi- wyjścia?
Klient pracował w firmie sprzątającej w Mo- nie. Ale nasz gapa zapomniał je podpisać. Sąd
nachium. Pewnego dnia poprosił pracodawcę Okręgowy stwierdził, że brak podpisu skutkuje Klient przyszedł do nas do Kancelarii pół
o urlop, który nie został mu dany. Z tego powo- brakiem ważności zażalenia i uprawomocnił roku po uprawomocnieniu się nakazu za-
du klient złożył wypowiedzenie i zrezygnował żądanie pracodawcy. płaty (Vollstreckungsbescheid). Przyszedł
z pracy u pracodawcy. Nic nadzwyczajnego. do Kancelarii Pazur licząc na ostatnią „de-
Jednak już po miesiącu otrzymał od swojego Brak podpisu, skę ratunku.” Gdy był u innego adwokata,
pracodawcy wezwanie do zapłaty 10000 euro brak ważności? doradzono mu co najwyżej rozłożenie
za rzekome szkody wyrządzone wypowiedze- długu na raty. Po wnikliwej analizie spra-
niem. Pracodawca powoływał się na klauzule Rzeczywiście niektóre pisma do urzędów wy można było jednak dostrzec jeden,
w umowie, które taką zapłatę rzekomo uza- czy sądów muszą dla swojej ważności zo- schowany, kruczek prawny. Rzeczywiście,
sadniały. Niestety, nasz klient postanowił zi- stać podpisane. Na przykład gdy składa- pismo klienta dotyczące odwołania zo-
gnorować pisma pracodawcy i nie podjął żad- my wypowiedzenie, jest ono ważne tylko stało złożone na czas i rzeczywiście nie
nych działań. Po pewnym czasie pracodawca wtedy, jeżeli jest na nim odręczny podpis. było podpisane, jednak w tym konkret-
złożył wniosek do sądu o wydanie sądowego Również wszelkie zażalenia czy odwołania nym przypadku podpis nie był konieczny
nakazu zapłaty (po niem. Mahnbescheid) oraz muszą zostać odręcznie podpisane, ponie- z tego wzglądu, że nasz klient dokład-
wniosek o wydanie klauzuli wykonalności (po waż w przeciwnym razie nie wywołują żad- nie opisał swoim łamanym niemieckim
niem. Vollstreckungsbescheid). Otrzymując nych skutków prawnych. Nasz klient miał sprawę i podał przyczyny swojego wy-
taki Vollstreckungsbescheid, mamy tylko dwa tego pecha, że zażalenie co prawda złożył, powiedzenia. Dzięki temu podpis akurat
tygodnie na złożenie zażalenia, w przeciwnym było ono jednak wydrukowane, napisane na w tym przypadku nie był konieczny. Po-
razie klauzula się uprawomocnia. komputerze, i nie było na nim jego podpisu. twierdzały to wyroki Sądów Najwyższych.

22

Maciej Pazur LL.M. Łukasz Sowada BrokerGeprüfter Versicherungsfachmann IHK

jest adwokatem w Monachium. ubezpieczeniowy
Prowadzi
porady prawne w języku polskim PORADY
oraz niemieckim I INFORMACJE
w takich dziedzinach jak: DOTYCZĄCE
prawo pracy UBEZPIECZEŃ
roszczenia z tzw. Gewerby
odzyskiwanie należności Thalkirchner Str.184, 81371 München OC firm
prawo najmu Tel.: 089 41 41 41 351 OC prywatne
odszkodowania komunikacyjne
prawo karne Mobil: 0176 104 224 97 emerytalne
Fax: 089 41 41 41 352 na życie
W pewnych wyjątkowych okolicznościach zdrowotne
podpis nie musi być złożony, jeżeli już lukasz.sowada@googlemail.com wypadkowe
z samego oświadczenia wynika, że pismo
napisała właściwa osoba. Grażyna Szkultecka (M.A.)

Brak podpisu Herzog-Wilhelm-Str. 21
– tylko wyjątek 80331 München
Tel: 089 / 86 36 98 32
Rozprawa w sądzie nie była jednak taka Fax: 089 / 97 89 51 24
przyjemna. Sędzia zajmujący się sprawą
najwyraźniej nie znał omawianej decyzji Godziny otwarcia:
Sądu Najwyższego i przez cały proces groził wtorki 8.30 - 20.00
oddaleniem naszego pozwu. Jednak deter- środy 8.30 - 15.00
minacja i odwaga klienta spowodowała, że czwartki 8.30 - 20.00
w ostateczności sędzia zweryfikował swoją piątki 8.30 - 15.00
decyzję, oddalając ostatecznie roszczenia pierwsze soboty miesiąca
przeciwnika. Tak więc zaoszczędzono klien- 12.00 - 17.00
towi zapłaty 10 000 euro.
Powyższy przypadek należy traktować jako Inne terminy
wyjątek. Tutaj klient miał też sporo szczęścia po telefonicznym uzgodnieniu
− przede wszystkim dlatego, że nie załamał
się, gdy nakaz zapłaty się uprawomocnił.
Jednak nie warto kusić losu i należy podpi-
sywać wszystkie własne pisma.

Kanzlei Pazur
Rechtsanwalt Maciej Pazur LL.M.
Trappentreustr. 42
80339 München
Tel. 089/740 53 362
Mobil: 017677225482
Fax: 089/ 999 36 249
info@kanzlei-pazur.de
www.kanzlei-pazur.de

Od ponad 25 lat z Wami Ireneusz Czlonka
Dypl. Księgowy
Księgowość
Podatki certyfikat
Steuerberaterkammer

Kompleksowa obsługa
firm oraz osób prywatnych

Tel. 089/570 21 40 Fax 089/41 41 11 31 Ludwig-Richter-Str. 17 80687 München
e-mail: ireneusz.czlonka@plus.cablesurf.de

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 23

Beata Więcek Bezrobocia

Gretel-Baumbach-Str. 11A Florastr1 A w Niemczech
84036 Landshut nie ma

pn.-pt. 9-15 sob. (co druga) 10-18 Bezrobotni nie mają się czym mar-
twić przy założeniu, że szukają pra-
BILETY AUTOBUSOWE DO POLSKI cy w odpowiednich regionach kraju.

Federalny Urząd Pracy podał, że we wrze-
śniu w Niemczech do obsadzenia pozo-
stawało aż 773 tys. wolnych miejsc pracy.
To o 86 tys. więcej niż w tym samym mie-
REZERWACJA I SPRZEDAŻ BILETÓW: siącu roku poprzedniego i nawet o 173
tys. więcej niż w analogicznym okresie
tel. 09721 / 475 900 2015 roku. Według raportu zapotrzebo-
wanie na pracowników wzrosło w prawie
schweinfurt@orland.de www.orland.de wszystkich krajach związkowych. Najle-
piej pod tym względem wypada Nad-
Twój partner od 25 lat - serdecznie zapraszamy! renia Północna-Westfalia, która jest też
Reisebüro ORLAND REISEN GmbH najbardziej zaludnionym ze wszystkich
Gretel-Baumbach-Str. 11A, 97424 Schweinfurt krajówzwiązkowych. Na chętnych cze-

kało tam aż 167 tys. wolnych miejsc pra-
cy. Na drugim miejscu uplasowała się
Bawaria (127 tys.), a na trzecim Badenia-
-Wirtembergia (109 tys.).
Gorzej pod względem ilości wolnych
miejsc pracy wypadły wschodnie kraje
związkowe. W sumie nieobsadzonych
posad pozostaje tam w sumie 144 tys.,
branża przemysłowa branża lotnicza z czego 38 tys. w Saksonii. Ostatnie miej-
- spawacz MIG, MAG, TIG - mechanik lotniczy
- ślusarz - narzędziowiec - elektryk lotniczy
- mechanik samochodowy‚ sca zajęły najmniejsze landy, czyli Saara
(9 tys.) i Brema (7 tys.).
przemysłowy branża inynierska i IT Federalny Urząd Pracy sprawdził dla
- lakiernik przemysłowy, - inynierska konstruktor
samochodowy - inynierska budowy maszyn
- elektryk, elektronik, mechatronik - inynierska elektronik FOCUS Online, do których urzędów
pracy jest zgłaszanych najwięcej wol-
- monter instalacji sanitarnych - programista JAVA
i klimatyzacji - administrator sieci nych posad. Na szczycie tej listy uplaso-

wały się dwa wielkie miasta, Hamburg
(17 tys.) i Monachium (13 tys.). Trzecie
miejsce było jednak sporym zaskocze-
niem, znalazło się na nim miasto Göppin-
gen nieopodal Stuttgartu z 12 tys. wol-
nych miejsc pracy. W tym zestawieniu
najgorzej wypadły regiony na wschodzie
Niemiec. W Nordhausen pozostaje 1600
Stegmann Personaldienstleistung GmbH nieobsadzonych posad, a w Sangerhau-
Tel.: +49 89 / 747218 -20 · Fax: +49 89 / 747218 - 34 sen zaledwie 900.
Ridlerstraße 37 · 80339 München /jobprofi.pl/
eu-recruiting@stegmann-personal.de

Krystyna Borowska-Wünsch Członek
Izby Adwokackiej
w Warszawie
A D W O K AT i Rechtsanwaltskammer
w Monachium

prawo cywilne, w tym rodzinne, spadkowe, prawo umów, dochodzenie roszczeń prawo pracy
prawo karne wypadki drogowe obsługa podatkowa osób fizycznych i firm
możliwość reprezentowania Państwa w Niemczech jak również stałego lub sporadycznego
reprezentowania Państwa przed wszystkimi sądami i instytucjami w Polsce

Schulstr.10 (U-Bahn Rotkreuzplatz) . 80634 München
Tel. 089 13038628 . Fax 089 13038627 . Mobil 0172- 9959 216 . E-Mail: kbwuensch@t-online.de

24

POLSKI SKLEP Samoobsługowy

Zapraszamy Państwa do naszego sklepu i do naszego Wszystkim
Bistro, będącego udoskonaloną pierogarnią „U Edyty“ naszym klientom
– oferujemy świeże pierogi (wszystkie rodzaje, plus
sezonowo, z owocami!). Możecie też skosztować u nas życzymy
bigosu, flaków, kurczaka z rożna i ciast domowej roboty. Wesołych Świąt!
Nasze bistro czynne jest w godz. 11.30–14.00
i od 16.30–19.00.
Szczególnie polecamy Państwu polskie wędliny
i garmażerkę, mamy też ogromny wybór słodyczy
(na wagę i w paczkach), alkohole, a także soki,
polskie przetwory, miody i suplementy diety. Nasz
warzywniak pełen jest świeżych warzyw i owoców
z Polski – szczególnym zainteresowaniem klientów
cieszą się jabłka, pyszne pomidory i domowej roboty
kiszone ogórki z beczki.
Zakupicie u nas też polską prasę i wyślecie paczkę.
Zamiast biegać w wiele miejsc – przyjdźcie do nas.
Zrobicie zakupy, posilicie się i odpoczniecie w przyja-
cielskiej atmosferze!
Do zobaczenia!
Godziny otwarcia:
pon.–piątek 8.30–19.00, sobota 8.30–16.00

NASZ ADRES:
Von-der-Pfordten-Str. 1 80687 München
tel. 089 / 51513316

Nauka jazdy

Perlacherstr. 67
81539 München

Giesing

PKW-LKW-KRAD

FAHRSCHULE BATYRA

tel.: 089 69 77 73 74
Mobil: 0176 210 412 79
www.fahrschule-batyra.de

prawo jazdy również w j. polskim w kategoriach:

B - BE - C1 - C1E - C - CE

DYSTRYBUCJA PRASY POLSKIEJ Obsługujemy Joanna’s Schmankerl
NA TERENIE NIEMIEC małe imprezy okolicznosciowe,
kuchnia polska
PEŁNE PRAWO ZWROTU EGZEMPLARZY NIESPRZEDANYCH takie jak: chrzciny, komunie polskie dania domowej roboty: na wynos
i urodziny i na miejscu
sprzedaż hurtowa + 49 30 77391863 pierogi
prenumerata + 49 30 77391864 uszka
www.prasa-polska.com krokiety
zurek, barszcz czerwony
swiateczne wypieki na zamówienie

BISTRO i PIEKARNIA Feldbergstr. 6, 81825 München, tel. 0172/6354592

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 25

26

Sandra Kwiotek CTG KONTROLLE
Hebamme
POLONISCHE
GEBURTSVORBEREIT-
UNGSKURS

DINGOLFING HEBAMME NACHBET-
REUUNG
tel. 01629559538
sandrapiszczek87@gmail.com RÜCKBILDUNGSGYMNASTIK

Psychologischer Dienst für Ausländer

PSYCHOLOGICZNA SŁUŻBA POMOCY DLA OBCOKRAJOWCÓW

będąca jednostką Caritasu, od lat troszczy się oo zzddrroowwiiee ppssyycchhiicczznne eemmiiggrraanntów. WW pprrzzyysszzłłyymm rrookkuu nnaasszzaa ppllaaccóówwkkaa
ocbhcohoddzizijujubbilieleuusszz4400--lelecciiaaiissttnienia. Z tej okkaazzjjiicchhccieielilbibyyśśmmyyPPaańństswtwuuprpzrezdesdtsatwawićićnansazsązdązdiazłiaalłnaolnśoćść.

W ramach Projektu IntegrationsBrücke oferujemy opiekę socjalno-psychologiczną Jeśli potrzebują Państwo porady,
dla osób ze środowisk migracyjnych. prosimy dzwonić pod numer:
089/23114941 lub skontaktować się
Udzielamy wsparcia w przypadku: z nami przez e-mail:
pib@caritasmuenchen.de
trudności związanych z porozumiewaniem się w obcym języku Nasza siedziba znajduje się
problemów wynikających z życia na emigracji w Caritas-Zentrum Innenstadt
obciążeń psychicznych na Bayerstraße 73 (2 piętro).
Zapraszamy
Doradztwo prowadzone jest w wielu językach, m.in.: polskim, niemieckim, angielskim, od poniedziałku do piątku
bułgarskim, rumuńskim, hiszpańskim, portugalskim, włoskim, francuskim, szwedzkim, w godzinach 9.00-13.00
fińskim, serbochorwackim.

OFERTA JEST BEZPŁATNA

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 27

Salon Fryzjerski? Change You!

PRZED Zapraszamy Państwa do naszego salonu, w którym PO
zabiegiem pielęgnacyjnym włosów nie tylko poprawicie sobie samopoczucie, zmieniając zabiegu pielęgnacyjnym włosów
swój wygląd dzięki nowej fryzurze, ale i – gdy
nie macie ochoty na zmiany – dowiecie się, jak
pielęgnować włosy, by uzyskać określony efekt.
Czasami wystarczy dobrać jeden kosmetyk fryzjerski,
by marzenie o fryzurze zwariowanej lub okiełznanej
spełniło się.

Nasz salon oferuje usługi specjalne m.in. depilowanie
brwi nicią, przedłużanie i zagęszczanie włosów,
a także prostowanie keratynowe, dające szczególne
efekty wygładzenia i wzmocnienia w przypadku
włosów cienkich i puszących się.
Mamy też atrakcyjną ofertę cenową dla dzieci

Czytelnikom Mojego Miasta oferujemy kupon rabatowy

Czekamy na Państwa w naszym salonie: Grünwalderstr. 33, 81547 München, tel. 089 692 79 73, www.changeyou-friseur.de

pon., wt., czw., pt.: 9.00–19.00 śr. 11.00–20.00 sob. 9.00–16.00

DLA CZYTELNIKÓW 10KUPON RABATOWY NA EURO

28 od usługi powyżej 29 euro, ważny do 31 stycznia 2018 r.

OrlaKnącdikopSięknloiwścia

www.orlandowho.com

Wimtamoje gPoraąncioe i Panów!

Napary z pokrzywy i skrzypu

Jesień i zima to okres, kiedy skóra się wysusza, osłabia i blednie, włosy robią się Dłipsywpoożkouliiisztcwóryhbaysksugnuaomisnerzyyąotmccnyeielujnjk.wpaoopZoikadacrryhpzzyowepwbpsryiyłzeup(egclutuazłjbuememmssyzkyycrwzwzdyałwpotnueisieny)u
częściej tłuste lub w ogóle nie chcą się układać. Poniżej kilka moich rad, jak się, ale i wypadaniu.
tym niesfornym problemom zaradzić.

Łatwym sposobem na przetłuszczające się włosy jest płukanie ich po umyciu
w naparze z pokrzywy. Uwaga! – w naparze z pokrzywy płuczemy tylko włosy
ciemne, gdyż przy blond włosach może nastąpić zmiana koloru, po prostu mogą
zrobić się szare. Do włosów jasnych stosujemy napar ze skrzypu.

tZwimarnzoy szkodzi Kremy i zwichrowany. Młodszej generacji polecam
dwa„duty” po obu stronach czubka głowy.
Wiatr, wilgoć i mróz wpływają na skórę bar- Jesienią i zimą nie należy używać kremów Makijaże natomiast są już bardziej wyra-
dzo niekorzystnie. Szczególnie dotyczy to o podstawie wodnej, ponieważ oziębiają finowane. Na zimę polecam pomalować
twarzy. Nie wolno wychodzić na mróz czy one naszą skórę i, zamiast ją ujędrniać, nisz- oczy trochę mocniej − w kolorach burgun-
wiatr ze świeżo umytą i rozgrzaną twarzą, czą ją. Zalecam kremy o podstawie olejowej. dowym, ciemnozielonym, czekoladowym
ponieważ powoduje to gwałtowne obni- Najlepsze są kremy mleczne lub z olejów lub szarosrebrnym. Nie bójcie się również
żenie się temperatury skóry, a w efekcie takich jak migdałowy, arganowy czy lniany. tuszu do rzęs. Piękne, wyraziste i dobrze
jej pękanie i czerwienienie. Naturalna sa- wytuszowane rzęsy są w modzie!
moobrona skóry działa w ten sposób, że Włosy i makijaże Modne brwi w tym sezonie to brwi wy-
naczynka krwionośne niejako podchodzą profilowane, trochę grubsze i przedłużone
do góry, aby wyrównywać temperaturę, co W tym sezonie bardzo modne są włosy lekko poza łuk oka.
jednak powoduje ich zmrożenie i pękanie jak najbardziej naturalne, ale wypielęgno- Podsumowując: poświęćmy mniej czasu
na powierzchni skóry. Radzę zdecydowa- wane. Wystarczy je wysuszyć, roztrzepać, na włosy, a więcej na makijaż!
nie, aby po umyciu twarzy odczekać około dodać trochę błyszczyka na włosy − i to To tyle na teraz. Życzę wspaniałych Świąt
20 minut zanim wyjdziemy na mróz. jest ten hit na zimę. Także modne są wło- i Szczęśliwego Nowego Roku.
sy rozpuszczone lub wysoko upięte w tzw.
duta, ale on musi być bardzo naturalny Wasz Orlando Sliwa

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 29

PORADNIK ZDROWIE I URODA

SaniPEP Apotheke im PEP

Ollenhauerstr 6, 81737 München
tel. 089-670096-0
www.sanipep.de

SKUTECZNOŚĆ,

która robi wrażenie!

Kosmetyki firmy BABOR

są także bardzo znane na polskim rynku!

Babor to przykład najpiękniejszej Dawka energii dla skóry − to godne polecenia ampułki, koncentraty
rodzinnej tradycji – kultywuje ją już substancji czynnych o natychmiastowym działaniu.
trzecie pokolenie. Już w sprzedaży kalendarz adwentowy BABOR.
Wszystko zaczęło się w 1956 roku
od czarnej róży, symbolu doskona-
łego piękna. Od tego czasu BABOR
jako lider profesjonalnej pielęgnacji
wyznacza nowe trendy w dziedzinie
kosmetologii i nieustannie ulepsza ja-
kość „made in Germany”. Poszukiwa-
nie klucza do nieprzemijającej urody
jest ich pasją.

Na całym świecie produkty marki
BABOR kojarzone są z doskonałą ja-
kością produktów.
Do dziś badania są prowadzone we
własnych laboratoriach, aby każde-
mu produktowi nadać szczególną
jakość − od koncepcji aż do final-
nego produktu. Interdyscyplinarne
zespoły naukowców we współpracy
z renomowanymi uczelniami oraz
innymi wiodącymi instytucjami na-
ukowymi zapewniają pionierskie
wyniki badań i komponują składniki
czynne najwyższej jakości.
W aptece SaniPEP prezentujemy
dużą paletę produktów marki BA-
BOR dla pań w każdym wieku i z każ-
dym typem skóry.

KUPON To piękne opakowanie kryje w sobie szlachetne koncentraty
w ampułkach (24 szt.), które stosowane dzień po dniu zapewnią
upoważnia skórze blask i piękny wygląd.
do otrzymania Serdecznie zapraszamy państwa do nas w ramach akcji pomysł
próbnej ampułki na wyjątkowy prezent. Chętnie doradzimy przy wyborze odpo-
koncentratu wiednich lekarstw, suplementów diety oraz produktów kosme-
firmy BABOR. tycznych do pielęgnacji całego ciała – od stóp do głów!
Zapraszamy!
Życzymy Państwu miłego oczekiwania na święta Bożego Narodzenia,
a także wspaniałych świątecznych dni. Dużo zdrowia i spokoju!

Wasza apteka SaniPEP

30

endokrynologia . chiroterapia (kręgarz) . akupunktura

T YLKO PACJENCI PRY WATNI

dr. medycyny dentystycznej dr med tymiec

Amalienstr. 60 lekarz internista - ogólny
tel.: 089 488 493 . kom.: 0176/243 55 292
(przy Uniwersytecie) fax: 089 489 21 12

80799 München Steinstr. 30 . 81667 München

Dr. med. Marian Tymiec (S-Bahn) Rosenheimerplatz - (U-Bahn) Max-Weber-Platz

Oferuję przejęcie praktyki lekarskiej
z pacjentami prywatnymi
i z pełnym wposażeniem

Kontakt: 00 49 (0) 176 / 243 55 292

Josephsburg-Apotheke Dr med. Norbert Karasiński

Mariola Huber Specjalista chorób kobiecych i położnictwa

Josephsburgstr. 60 - prowadzenie ciąży
81673 München Berg am Laim - diagnostyka prenatalna
- leczenie niepłodności-diagnostyka i terapia
Tel. 089/43660304 - zamrażanie nadżerki, cytologia
Fax. 089/43660306 - operacje ginekologiczne, plastyczne brzucha i piersi
josephsburg-apotheke@hotmail.com - oraz operacje miejsc intymnych w Wolfart Klinik
www. josephsburg-apotheke.de
82152 Planegg k. Monachium
Dojazd: U2: Josephsburgstraße Bahnhofstr. 41
Tramwaj Nr.19: Mutschellestraße
tel: 089 / 859 55 59
Apteka znajduje się
na rogu Josephsburgstraße/Else-Rosenfeld-Straße www.karasinski.de/pl

godziny otwarcia: Godziny przyjęć:
pon.-piąt. 8.30-18.30, sob. 8.30-12.30
pon-wt-czw 8-12 i 15-18; śr 10 -14 i 15:30 -19:30;
PORADY pt - dzień operacyjny (przyjęcia po wcześniejszym uzgodnieniu terminu)
w języku polskim, bułgarskim Dojazd: S6, kierunek Tutzing, ósma stacja od Hauptbahnhof

i rumuńskim Dr. med. Adam Konieczny

Specjalista ginekolog i położnik

z rozszerzoną spezjalizacją w zakresie:
„Specjalnej operatywnej ginakologii“ i
„Specjalnego położnictwa i perinatologii“
były ordynator w Niemczech i wieloletni adjunkt
Klinik w Heidelbergu i Münster (Westfalia)

Marktler Str. 2A
84489 Burghausen
Tel.: 0049 8677 3001

Operacje ginekologiczne , plastyczne i zabiegi kosmetyczne
Prowadzenie i nadzỏr ciąży normalnych i patologicznych
Onkologia ginekologiczna i chemioterapia
Diagnostyka i terapia w zakresie ginekologii urologicznej
3D- / 4D – Ultrasonografia
Diagnostyka i terapia niepłodności

Pon.– Pi. 8 – 12 Pon. i Czw. 15 – 18; Wt. 13 - 16

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 31

HELIOS Klinikum München West

Klinika Ginekologii i Położnictwa w
Helios Klinikum München West in Pasing
oferuje opiekę ginekologiczną i położniczą
w języku polskim.

Polskie Panie poszukujące profesionalnej opieki medycznej pragniemy poinformować, że od
01.07.2016 Pan Dr. Marek Kuryllo, Kierownik Chirurgii minimalnie inwazyjnej oferuje swoją wiedzę
i doświadczenie polskim pacjentkom.

Wspólnie z Panią Dr. Sabine Keim, Kierownikiem Kliniki oferują opiekę
medyczną w następujących zakresach:

Chirurgia minimalnie inwazyjna
Usuwanie mięśniaków i polipów macicy
Usuwanie endometriozy
Usuwanie endometrium przy obfitych miesiączkach
Diagnostyka niepłodności
Oszczędzające lub całkowite operacje usunięcia macicy (tzw. LASH, TLH, LAVH),
przezpochwowe usunięcie macicy

Choroby nowotworowe narządów płciowych
Nowoczesna diagnostyka obrazowa (CT, MRT) i operacyjna (biopsie)
Operacje nowotworów szyjki macicy (TMMR, EMMR), macicy (PMMR),
jajników i sromu (VFR) połączone z chirurgią rekonstrukcyjną
Pooperacyjna intensywna opieka medyczna, chemioterapia i radioterapia
Konsultacje onkologiczne z udziałem wszystkich specjalności

Nowotwory piersi
Operacje łagodnych i złośliwych guzów piersi
Rekonstrukcje piersi (Expander, Implantaty, Latissimus dorsi, TRAM, DIEP, S-GAP)
Powiększanie i zmniejszanie piersi, Lipofilling

Obniżenie i wypadanie narządów płciowych i operacyjne leczenie nietrzymania moczu
Operacje plastyczne pochwy
Podwieszenie macicy (przezpochwowe, laparoskopowe i brzuszne)
Operacje wysiłkowego nietrzymania moczu (TVT, TVT-O, Burch)

Położnictwo
Indywidualną opiekę podczas porodu (od 36 tygodnia ciąży)
Cięcie cesarskie na życzenie
Obrót zewnętrzny płodu na główkę przy położeniu pośladkowym

Kontakt
Frau Natalie Stelcer-Tepe
Telefon +49 (0) 89 88 92 – 2325
Telefax +49 (0) 89 88 92 – 2272

Steinerweg 5 • 81241 München • www.helios-kliniken.de/muenchen-west

32

Dr. MU Debrecen Zsuzsanna Linde-Krakowsky

D E R M AT O L O G ALERGOLOG

Viebigplatz 4, 80686 München
tel. 089/573 356; fax 089/578 942

• Hautärztin
• Allergologie
• Venerologie
Wtorek 9.00-14.00 • Laserchirurgische Behandlung
Czwartek 9.00-14.00 • Ästetisch-kosmetische Medizin
Piątek 9.00-14.00
www.dr-linde.de
MÓWIMY PO POLSKU
(lekarz niemieckojęzyczny)
DŁUGOLETNIE DOŚWIADCZENIE W DERMATOLOGII

Logopädie Terapia wszystkich zaburzeń mowy
u dzieci (także przy wielojęzyczności),
im Münchner Osten jak również neurologicznych zaburzeń
mowy u dorosłych (Afazja, Dysartria).
Terapia
mowy TERAPIA MOŻE ODBYWAĆ SIĘ PO POLSKU

Przyjmujemy pacjentów prywatnych oraz ubezpieczonych
we wszystkich kasach chorych

Anna Machowski Nasz gabinet znajduje się w Kirchtruderingu/am
Renate Fischer Moosfeld w pobliżu Messestadt Riem

Teuchertstr. 28, 81829 München DOJAZD:
Tel.: 089-189 042 09
Mobil: +49-(0) 179 676 32 72 U2 - kierunek Messestadt Ost - stacja Moosfeld
S4 - kierunek Ebersberg - stacja Trudering
sprachtherapie_machowski@yahoo.de autobus nr 139 z Messestadt Riem - przystanek
Truchthari-Anger

Od wszystkich przystanków i stacji 3-5 min. pieszo

Dr. med. Małgorzata Ritter

Specjalistka Medycyny Ogólnej Lekarz domowy i rodzinny Medycyna Estetyczna

Polskie programy bez umowy i abonamentu 82178 Puchheim badania zdrowotne, przedoperacyjne, Labor,
Adenauerstr. 6 EKG, Holter, Sonografia, Spirografia
Sprzedaż i montaż!!! badania okresowe kobiet , mężczyzn i młodzieży
Tel. 089/ 80 43 50 terapia zmarszczek : kwas hialuronowy, botulina
zestawów satelitarnych Fax 089/ 89 02 09 17 mezoterapia: wypadanie włosów, bóle stawów
www.arztpraxis-ritter.de
MASZ PROBLEM Z ODBIOREM GODZINY PRZYJĘĆ:

DZWOŃ!!! pn. - pt. 9.00 – 12.00 oraz pn., wt., czw., 16.00 – 18.00

ponad 40 kanałów w tym 15 Wir bWehir abenhdanedlenlnaallllee TTypyepnen
w jakości HD
Berg-am-La
SPRAWDŹ OFERTĘ! Tram
80339 München-City, Theresienhöhe 3
Josephs
Wejście: Schwanthaler Str.110

Kom.: 0179/4316130 po polsku

Ortodoncja

Dr.mDerd. .mdeedn.tdAegnntieAs.zGkareGmrmeminmgeinrger

Berg-am-Laim-Str. 147, 81F6a7c3hMzaühncnhäernztin für KiefeTreol.r0t8h9o/4p3ä1d0ie93 30, Fax 089/43 10 93 32
Riem-Arcaden, Werner Eckert Str. 10, 81829 München Tel. 089/43 57 07 57
Poing, Alte Gruber Str. 6 Tel. 08121/9 95 90 55

info@dr-gremminger.de www.dr-gremminger.de

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 33

SPrzzweazjcarię Warsztat Bosch Car Service Dachau

samochodowy

bez winiety

Kto w Szwajcarii AUTOGAS KARLSFELD
jeździ bez winiety, musi liczyć się Sławomir Ratajczyk
z niemałymi mandatami.
Oto kilka mniej 85757 KARLSFELD, Dieselstr. 17
i bardziej zabawnych tel. 0152/287 95 199, tel. 08131/3186190
przykładów. e-mail: sfafik@interia.pl
bosch-carservice-dachau.de
Kierowcy mają co roku czas od grudnia
do stycznia na zakupienie nowej winie- AUTOMATYCZNE SKRZYNIE BIEGÓW
ty samochodowej, która od dwudziestu
lat kosztuje niezmiennie 40 franków. Autogaz Elektronika Mechanika
Większość kierowców zasad przestrze-
ga, lecz część właścicieli pojazdów nie SZKOŁA JĘZYKOWA
decyduje się na wydanie nie tak znowu BIURO TŁU& MACZEŃ
sporej sumy na małą nalepkę na szybę
samochodu. Nie ma dokładnych liczb • kursy językowe:
pokazujących skalę tego zjawiska, lecz niemiecki, angielski, włoski, hiszpański i inne
administracja celna szacuje, że około
500 tys. wszystkich pojazdów na szwaj- • różnorodne formy kursów
carskich autostradach jeździ bez winiety • specjalne oferty dla firm
lub posiada winietę fałszywą lub zmani- • tłumaczenia
pulowaną. Odpowiada to stracie równej NASZYM CELEM JEST ZREALIZOWANIE PAŃSTWA CELÓW!
prawie 20 mln franków. Nalepkę kupuje
aż 10 mln kierowców, na czym państwo YCHer prachen prechen · M.A. Aneta ych · Dachauer Straße 18780 · 80992 München
zarabia netto około 340 mln franków. www.sych-sprachdienstleistungen.de · Tel. +49 (0)89-14 90 39 58 lub +49 (0)172-7 86 94 59
Wielu nie zdaje sobie sprawy z tego, że
w razie wykrycia manipulacji na winiecie, od 15€ od 13€
kierowca zapłaci dużo więcej niż za zakup od 35€ od 19€
oryginalnej nalepki. Kara obejmuje bo- od 25€
wiem koszty procesowe w wysokości 300
franków, mandat i zakup nowej nalepki. Anna, Diana, Renata, Dawid, Eugeniusz
W sumie nieuczciwi kierowcy muszą wydać Zapraszają: pn-pt 9-19, sob 9-15
580 franków. Ci zaś jeżdżący bez winiety,
wydają „jedynie” 240 franków na opłacenie i przyklejenie do innego samochodu. Kie- manipulowana, stwierdził, że jego mał-
mandatu i zakup naklejki. rowca zarzekł się jednak, że tego nie za- żonka zrobiła to bez jego wiedzy. Ponie-
Pewien Francuz, który przykleił swoją uważył. Został więc uniewinniony dzięki waż sąd nie umiał udowodnić jego winy,
winietę za pomocą dwustronnej taśmy prawu, które w razie wątpliwości działa sprytny kierowca został uniewinniony.
klejącej na przedniej szybie swojego na korzyść oskarżonego. W ubiegłym roku z powodu fałszerstwa
samochodu, zapłacił jeszcze więcej. Po- Inny mężczyzna został zaś zatrzymany, winiet szwajcarska prokuratura ukarała
stanowił jednak podważyć decyzję sądu kierując samochodem swojej żony. Gdy w sumie 926 osób.
i tłumaczył się, że nie zrozumiał instrukcji okazało się, że nalepka w pojeździe była Źródło: 20min.ch
obsługi przyklejania nalepki i postanowił
przymocować ją za pomocą taśmy kle-
jącej. Proces oczywiście przegrał, a jego
kara wyniosła aż 1100 franków, czyli tyle,
ile wyniósłby koszt zakupienia winiet na
następne 27 lat.
Tylko w wyjątkowych przypadkach ma-
nipulacja przy winiecie nie jest karana,
przykładowo gdy nie ma jednoznaczne-
go dowodu na majstrowanie przy niej.
Pewien Szwajcar kupił używane Audi,
które miało już naklejoną nalepkę. Przy
kontroli okazało się jednak, że ta zosta-
ła przyklejona za pomocą specjalnej
folii umożliwiającej ściągnięcie winiety

34

PORADNIK NARCIARSKI

Jakub Malczewski – olimpijczyk radzi Olimpijczyk – Albertville, Francja, 1992
28-krotny Medalista Mistrzostw Polski w narciarstwie
BUTY alpejskim (1989–1999)
źle dopasowany but Uczestnik Mistrzostw Świata Juniorów i Seniorów
to brak komfortu i bezpieczeństwa oraz Pucharu Świata i Europy
Trener klasy pierwszej narciarstwa alpejskiego
Bez odpowiednio dobranego obuwia narciarskiego nie może być mowy o komforcie Trener polskiej kadry narodowej w narciarstwie
alpejskim (1999–2006)
i bezpieczeństwie na stoku. Dlatego właśnie wszystkim zainteresowanym narciarstwem Trener regionalnej kadry w narciarstwie alpejskim
Bawarskiego Związku Narciarskiego (od 2012)
chciałbym przybliżyć usługę bootfitting. Polega ona na indywidualnym dopasowaniu buta Serwisant technicznyVOLA SKIVAX

do stopy klienta poprzez modelowanie zewnętrznej skorupy i buta wewnętrznego wraz JAKUB MALCZEWSKI –

z odpowiednim dopasowaniem wkładek. Bootfitting to niewątpliwie istotny element Olimpijczyk (1992 r., Albertville) oraz
trener bawarskiej kadry regionalnej
przygotowywania sprzętu narciarskiego przed sezonem. w narciarstwie alpejskim zdradza tajniki
sztuki trenerskiej.
Bez odpowiednio dobranego obuwia ułożenie piszczeli. Buty mierzymy zakłada- I tyle. Czy raczej aż tyle – bo lista może być
narciarskiego nie może być mowy jąc samą skorupę, bez buta wewnętrznego. dłuższa, co pokazuje, jak wiele można po-
o komforcie i bezpieczeństwie na stoku. Po wsadzeniu stopy i przesunięciu pięty, tak prawić i„spersonalizować” w swoich butach
Dlatego właśnie dla wszystkich zaintereso- aby dotykała dokładnie tyłu buta, powinien narciarskich.
wanych narciarstwem chciałbym przybliżyć zostać maksymalnie 1 centymetr luzu. Jeśli Dopiero po ich właściwym dopasowaniu
usługę bootfitting. Polega ona na indywidu- noga dotyka w jakimś miejscu skorupy, to warto brać się za testowanie nart. To zde-
alnym dopasowaniu buta do stopy klienta pewne jest, że buty będą uwierały i trzeba cydowanie łatwiejszy i przyjemniejszy etap
poprzez modelowanie zewnętrznej skorupy będzie to miejsce naciągnąć. Ale to lepsza dobierania sprzętu.
i buta wewnętrznego wraz z odpowiednim opcja niż but za duży − z tym już nic nie zro- CIEKAWOSTKA
dopasowaniem wkładek. Bootfitting to nie- bimy. W butach zawodowców w ogóle nie ma
wątpliwie istotny element przygotowywania Otóż but możemy dość szybko w zasadzie czegoś takiego jak but wewnętrzny – nogę
sprzętu narciarskiego przed sezonem. w każdym miejscu poszerzyć lub naciągnąć, od plastiku oddziela jedynie cienka wkładka
Czym jest bootfitting? czyli możemy dowolnie formować skorupę. z materiału skóropodobnego. Do stopy do-
Na proces ten składa się przede wszystkim Ale już proces stygnięcia powinien trwać pasowuje się więc samą skorupę, a nie jak
profesjonalna analiza budowy i kształtu na- długo. Plastik ma bowiem swojego rodzaju w modelach amatorskich – buta wewnętrz-
szej stopy oraz wybór właściwego modelu „pamięć”, a więc tendencję do powrotu do nego. Więcej, rozmiarówka butów grupy
buta. Buty narciarskie kupowane w sklepie oryginalnego kształtu. Ponadto okolice pięty Race kończy się na numerze 29,5! Tak, tak!
produkowane są w różnych rozmiarach, są zbyt grube i za twarde do naciągania, dla- Zawodnicy biorą zatem buty o rozmiar za
jednak ich kształt pozostaje taki sam. Pod- tego te rejony najlepiej poprawiać poprzez małe (lub nawet o więcej rozmiarów) i na-
stawą prawidłowo wykonanej usługi jest frezowanie. Choć dopasowanie skorupy do ciągają przednią część skorupy, robiąc miej-
przygotowanie dla klienta odpowiednich kształtu stopy wymaga często sporo za- sce na palce. To jednak (przede wszystkim)
termoformowalnych wkładek, które świat zawodników.
dzięki swej plastyczności pomogą
w formowaniu buta wewnętrzne-
go przez jego termiczne wygrzanie
oraz dopasowanie do stopy. Zdarza
się, że dla wzorowego dopasowa-
nia buta stosuje się również zabieg
modyfikowania skorupy zewnętrz-
nej, przez jej odbarczenie lub fre-
zowanie. Rodzaj i forma wykonania
usługi zależy od indywidualnych
potrzeb i budowy stopy narciarza,
przy konsultacji z ekspertem.

Źle dopasowany but to przede chodu, to efekt tej pracy jest wyraźnie od-
wszystkim brak poczucia komfortu i bez- czuwalny na stoku.
pieczeństwa. W zbyt małym bucie noga jest Czy wygrzewamy buta wewnętrznego?
uciskana, przez co odczuwamy ból i dyskom- To bez znaczenia – więcej w tym marketingu
fort. W za dużym bucie nasza stopa nie jest niż prawdy. Każdy but wewnętrzny z czasem
odpowiednio chroniona, przez co zwiększa- dopasuje się do stopy. Wygrzewanie naj-
my ryzyko kontuzji. Jednak za duży but wy- wyżej przyśpiesza ten proces (a może służy
wołuje również uczucie ucisku w niektórych przytrzymaniu nudzącego się klienta w skle-
partiach stopy. Ucisk może doprowadzić do pie, by zrobił dodatkowe zakupy?).
gorszego krążenia w stopie, a to z kolei do Wykonujemy indywidualne wkładki pod
niebezpiecznych odmrożeń. Pamiętajmy, że stopę! To konieczność! Wyrzucamy filc, który
od właściwego rozmiaru naszego buta zale- dostarczył producent, i wkładamy indywidu-
ży kontrola nad nartami − na stoku powinni- alnie dopasowane podparcie stopy. Każdy
śmy czuć się swobodnie i bezpiecznie. z nas ma inną stopę, o wyższym lub niższym
podbiciu. Duże znaczenie ma też ułożenie
A co z amatorami, którzy po prostu stopy spowodowane wcześniejszymi kontu-
chcą dobrze dobrać buty? zjami (np. skręcenie kostki, co powoduje, że
Bierzemy wybrany model o rozmiarze dobra- stopa lekko opada na zewnątrz).
nym „na styk”. Jeśli jedna stopa jest dłuższa,
to rozmiar dopasowujemy do tej krótszej!
Pomocny może być także skan stopy oraz

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 35

AKTUALNOŚCI WĘDRÓWKI

MIROSŁAW JĘCZAŁA zdobywca Kilimandżaro i Elbrusu

DacWh yEpurraownpaay

Mont Blanc Biała Góra
Wyprawa planowana od roku: praca nad kondycją, dokupienie
1 DZIEŃ: aklimatyzacja niezbędnego sprzętu, doszkalanie na kursie wysokogórskim,
ustalanie trasy.
Rano jedziemy do Chamonix, zostawiamy auto na parkingu
kolejki linowej, którą w ciągu 20 minut wjeżdżamy na szczyt Cel: Mont Blanc (4807 m n.p.m.), a po polsku Biała Góra.
Aiquille du Midi. Tam zakładamy uprząż, wiążemy się liną
i wchodzimy na lodowiec. Nasz cel to wejście na Mont Blanc Plan: wejście drogą „klasyczną” Gouter Route bez korzystania z
du Tacul − czterotysięcznik należący do masywu Mont Blanc. kolejek, noclegi w namiocie.
Gdy docieramy do stóp góry, musimy zweryfikować dalsze
plany, bowiem od strony włoskiej nadciągają ciemne chmu- Punkt wyjścia: camping Bellevue w miejscowości Les Houches,
ry i zrywa się mocny wiatr. Zapada decyzja o powrocie.

2 DZIEŃ: droga do Tete Rousse zwany tez „campingiem Polaków”.

Rano około piątej pobudka. Szybko pakujemy plecaki i ru- Obóz bazowy: pole biwakowe przy schronisku Tete Rousse na
szamy. Po drodze łapie nas deszcz, który po 2 godzinach wysokości 3167 m n.p.m.
ustępuje słonecznej pogodzie, tak więc możemy zatrzymać
się na śniadanie. Posileni ruszamy dalej. Najkrótsza droga Wyprawa odbyła się w dniach: 30.07−04.08.2017

prowadzi wzdłuż torów, po których jeździ
kolejka zębata, która wwozi turystów na wy-
sokość 2372 m n.p.m. Droga zaczyna robić się namiotem, że miałem wrażenie, iż lada chwila kamienie i kawałki skał. Nam udaje się przejść
coraz bardziej stroma, a plecak coraz bardziej poleci ze mną w ciemną noc. Ani przez chwilę przez kuluar bez problemów i zaczynamy się
ciężki. Z naprzeciwka zbliża się grupa osób. nie zmrużyłem oka. Dzień mija na gotowaniu wspinać. Nagle słychać huk i ostrzegawczy
Okazuje się, że są to Polacy. Musieli zawrócić, posiłków, powtórkach elementów asekuracji krzyk z góry. Instynktownie przywieram do
ponieważ przed tunelem (przez który prze- na lodowcu i rozmowach z innymi wspina- skały i wstrzymuję oddech. Jakieś dwa metry
chodzi się nielegalnie) trwają prace remon- czami na temat pogody. Prognozy, niestety, ode mnie przelatują w powietrzu kamienie
towe i robotnicy nie puszczają dalej. Pięknie! nie zapowiadają się najlepiej − burze i silny wielkości piłki futbolowej, które odbijając się
Godzina mordęgi z ciężkim plecakiem pod wiatr. Schodzące z góry zespoły potwierdzają od skał, zmieniają kierunek lotu lub rozbija-
górę na marne. Sprawdzamy mapy i okazuje złe warunki, nikomu nie udało się wejść na ją się na mniejsze kawałki i niczym odłamki
się, że jest jeszcze inna droga. Ruszamy dalej! szczyt. Postanawiamy akcję górską rozłożyć granatów bombardują okolice. To właśnie
Godziny mijają, plecak przygniata do ziemi, na dwa dni, tzn. dojść do schronu Vallot na w takiej sytuacji tydzień wcześniej w tym
a droga coraz bardziej stroma. Zaczynam wy- wysokości 4362 m n.p.m. i tam przenocować miejscu zginął nasz rodak, którego spada-
jadać prowiant z plecaka, zawsze to mniej do w oczekiwaniu na poprawę pogody, a następ- jące kamienie strąciły w śmiertelną otchłań.
niesienia. Nareszcie docieramy do celu. Roz- nego dnia wyruszyć na szczyt. Ja mam więcej szczęścia, nawet niedraśnięty
bijamy namioty, gotujemy wodę na przygo- wspinam się dalej. Po drodze mijamy osoby,
towanie posiłku, rozkoszujemy się widokami 4 DZIEŃ: podejście do schronu Vallot które próbowały wejść na szczyt, niestety,
i perspektywą nadchodzącego dnia, który ma Pobudka o piątej, szybko ubieramy się i bez bardzo silny wiatr zmusił ich do odwrotu.
być dniem odpoczynku. śniadania ruszamy w kierunku ciemnej ścia- Coraz mocniejsze podmuchy nie ułatwiają
ny i miejsca, w którym trzeba przejść przez życia. Ostatnie sto metrów podejścia to ist-
3 DZIEŃ: odpoczynek owiany złą sławą Grand Couloir, zwany także ny horror, wiatr jest już tak silny, że posuwa-
Myślałem, że po tak wyczerpującym dniu Kuluarem Śmierci. Co roku dochodzi tu do kil- my się „na czworaka”, trzymając się z całych
będę spał jak kamień, ale nie było mi dane. kudziesięciu wypadków, także śmiertelnych. sił wbijanego w lód czekana. W gęstych
W nocy zerwał się mocny wiatr, który tak szarpał Przyczyną są spadające z dużą prędkością chmurach udaje nam się znaleźć wejście

36

wpadamy na ścianę schronu i oddychamy
z ulgą. Sporo osób, które pobłądziły w tym
miejscu, zostały tutaj na zawsze. Po krótkim
odpoczynku ruszamy w drogę powrotną
w kierunku Kuluaru Spadających Kamieni,
przez który znowu udaje nam się przejść
bez trudności. Nareszcie docieramy do na-
miotów, jemy i wsuwamy się do śpiworów.
Teraz chcę tylko spać!

do schronu, który wita nas toaletowym za- jak czekać, licząc na poprawę pogody. 6 DZIEŃ: zejście do campingu Bellevue,
pachem i chłodem blaszanych ścian, ale w O dziesiątej podejmujemy drugą próbę. Ra-
tej chwili jest dla nas jak luksusowy aparta- zem z nami wychodzą prawie wszystkie ze- powrót do Monachium
ment. Nie jesteśmy tu sami. Są nasi rodacy społy. Niestety, pogoda nie jest dużo lepsza. Przed siódmą zjadam śniadanie, likwiduję
i para Ukraińców. Z czasem nadciągają dal- Z mozołem, walcząc ze zmęczeniem, krok obóz i zarzucam plecak. Ostatni raz obrzu-
sze ekipy i zaczyna się robić ciasno. za krokiem posuwamy się do góry. W żół- cam spojrzeniem biwak przy schronisku
wim tempie, targani podmuchami wiatru i ruszam w dół. Idąc w miarę szybkim kro-
5 DZIEŃ: próba zdobycia szczytu, zejście pokonujemy jakieś 100 metrów podejścia. kiem, potrzebuję ponad godzinę, żeby
Dalsza droga wydaje się coraz mniej realna, dojść do Nid d`Aigle − górnej stacji Tramway
do obozu bazowego a jeszcze nie dotarliśmy do grani szczyto- du Mont Blanc, którym jadę, podziwiając
Około siódmej wychodzimy ze schronu. wej. Przy takim wietrze zostalibyśmy z niej alpejskie widoki. Mont Blanc nadal przy-
Niestety, pogoda fatalna: gęste chmury dosłownie zdmuchnięci. Krótka narada i za- kryty ciężkimi chmurami. Widząc to, mimo
i niska temperatura powodują, że wszystko pada decyzja o odwrocie. Widoczność jest woli cieszę się, że mnie tam nie ma. Ale
momentalnie pokrywa się warstwą lodu, tak zła, że nie jesteśmy pewni, czy idzie- pojawia się też inne uczucie, dobrze mi
a wściekle wiejący wiatr zapędza nas z po- my we właściwym kierunku. Nagle prawie znane, gdy wyprawa nie kończy się zdo-
wrotem do baraku. Nie pozostaje nic innego byciem szczytu. Uczucie niedosytu, które
w drodze do Monachium przekształca się
w postanowienie. Tak, teraz już jestem pe-
wien. Rachunek jest otwarty i w przyszłym
roku chcę go wyrównać. Ale zrobię to po
swojemu, będę wchodził na Mont Blanc
w pojedynkę. Tylko góra i ja. Czy zakoń-
czenie będzie szczęśliwe? Ja mam taką
nadzieję, a czas pokaże.

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 37

AKTUALNOŚCI PODRÓŻE

MAURITIUS

OGRÓD OCEANU INDYJSKIEGO

Co było najpierw? Mauritius czy raj? Oczywiście Mauritius, a Bóg, tworząc zielony ocean trzciny cukrowej, paproci,
raj, wziął za wzór tę cudowną wyspę na Oceanie Indyjskim. Tak przynajmniej dzikich orchidei i plantacji herbaty. Po wy-
twierdził słynny pisarz Mark Twain. Jeśli myślisz, że wyjazd na Mauritius kosz- spie można łatwo się przemieszczać, czy to
tuje krocie i stać na niego tylko najbogatszych, to się mylisz. wynajętym samochodem, czy też tanimi
i prawie wszędzie docierającymi autobusa-
Mauritius to miejsce wyjątkowe. Wyspa W Port-Louis możemy jednocześnie po- mi. Mauritius oferuje jednak dużo więcej niż
wulkaniczna położona na wodach Oce- dziwiać chińską pagodę, meczet Jummah, wspaniałe plaże i bajkowe laguny. Podróżu-
anu Indyjskiego, odkryta w XVI wieku zdobyła typową angielską katedrę Świętego Jacka jąc po wyspie natkniemy się na wiele skar-
miano miejsca ekskluzywnego. Wyjątkowość i świątynie tamilskie. Ale Port-Louis znany jest bów natury i architektury.
Mauritiusa odzwierciedlają nie tylko jej cu- głównie ze swojego bazaru, który koniecznie Mauritius jest tworem wulkanicznym i cze-
downe krajobrazy i wspaniałe rajskie plaże, trzeba zobaczyć. To mieszanina arabskiego go ślady są widoczne na całej wyspie. Warto
jest to również wyspa kontrastów. Jadąc dro- bazaru i europejskich targowisk. Uśmiech- udać się w okolice krateru Trou-aux-Cerfs
gami w centralnej części wyspy, przecinają- nięte czekoladowe twarze, żywiołowe posta- czy też Grand Bassin, gdzie corocznie w lu-
cymi plantacje herbaty, można by pomyśleć, cie przemieszczające się pomiędzy wielkimi tym w pobliskich świątyniach Hindusi cele-
że jesteśmy w Indiach. W okolicach miasta koszami z jarzynami, naczyniami kuchen- brują obrzędy święta Maha Shivatree. Ubra-
Vacoas przystrzyżone trawniki przypomina- nymi i starannie ułożonymi egzotycznymi ni na biało, udają się na pielgrzymkę, by
ją peryferie angielskiego miasteczka, a nieco owocami. Tutaj kupimy zioła leczące ponoć oczyścić się w „Gang-Talao”, którego wody
dalej w kierunku zachodniego wybrzeża roz- wszelkie dolegliwości. Nie zapomnijmy rów- są według ich tradycji w kontakcie z wodami
pościerają się przed nami afrykańskie pejzaże nież o kupnie firmowych… zimowych ubrań. indyjskiego Gangesu. Pielgrzymujący hin-
i cudowne plaże. Przemysł włókienniczy Mauritiusa zajmuje dusi niosą na ramionach lekką konstrukcję
Mauritius tworzy część archipelagu Maskare- przecież czołowe miejsce na świecie. Jednak bambusową, ozdobioną cienkim papierem,
nów, razem z wyspami Réunion i Rodrigues. większość turystów przybywających na Mau- lustrami i obrazami członka świętej trójcy
Tę wulkaniczną wyspę zamieszkuje ponad ritius z Port-Louis wybiera się na piaszczyste hinduizmu – Shivy. Udajmy się koniecznie
milion mieszkańców. O każdej porze roku na wybrzeże. Tutejsze laguny i plaże należą do w okolice szczytu Pieter Both, liczącego
Mauritius przylatują turyści z całego świata, najpiękniejszych na świecie. Wody wokół 823 metry. Wycieczki w tej okolicy po-
aby przekonać się, czy Mark Twain miał ra- Mauritiusa zostały obdarowane przez naturę zwolą nam poznać Mauritius z wysokości
cję, kiedy w 1896 roku powiedział: „Mauritius wspaniałymi rafami koralowymi. To wyma- wzniesień i doświadczyć wspaniałego spek-
został stworzony zanim powstał Raj i posłużył rzone miejsce do nurkowania. Fascynujące taklu przedziwnych barw i kolorów kró-
jako model do jego budowy”. Każdy, kto był na podwodne pejzaże ze swoją niespotykaną lujących na wyspie – odcieni zieleni i mor-
Mauritiusie, odnajdzie w tym sporo prawdy. różnorodnością fauny i ryb są przeżyciem skiego szmaragdu, mieszającego się w oddali
Port-Louis, stolica kraju, to ożywione miasto, niezapomnianym. Jednak najładniejsze pla- z błękitem nieba. Góra Pieter Both zawdzię-
a tutejszy port należy do najbardziej ruchli- że odnajdziemy na południowym wybrzeżu cza swoją nazwę holenderskiemu admirało-
wych na Oceanie Indyjskim. Jest tak za spra- z cudownymi zielonymi górami tuż nad sa- wi, który zginął, kiedy jego okręt zatonął na
wą tutejszej strefy bezcłowej i tzw. offshore mym brzegiem oceanu – wszystko to tworzy początku XVII wieku nieopodal Mauritiusa.
finansowego, czyli inaczej: raju podatko- majestatyczny widok. Mauritius to urozma- Na samym szczycie znajduje się głaz, który
wego. icony ogród, pokryty w większości przez sprawia wrażenie, jakby w każdym momen-
cie mógł się obsunąć. Według legendy głaz

38

AKTUALNOŚCI PODRÓŻE

ma się stoczyć, gdy Anglicy opuszczą wy- współżyją w harmonii, respektując na-
spę. Póki co, nadal stoi w prawdziwej równo- wzajem swoje tradycje. Także tutejsza ko-
wadze. Co prawda wspinaczka na szczyt nie smopolityczna i różnorodna kuchnia jest
jest łatwa, ale warto spróbować sił. A bardziej odzwierciedleniem kultury Mauritiusa.
doświadczonym wycieczkowiczom warto Tropikalny klimat zmusił pierwszych kolo-
polecić krater Kanaka, do którego prowa- nistów z Europy do przystosowania swoich
dzi ścieżka pośród plantacji herbaty, euka- przyzwyczajeń kulinarnych do miejsco-
liptusów i drzew hebanowych. Koniecznie wych wyrobów. Ta konieczna adaptacja
odwiedźmy Pamplemousses – miejscowość pogłębiła się dodatkowo wraz pojawie-
ta znana jest ze wspaniałego ogrodu bota- niem się przybyszy z Afryki, a następnie
nicznego. Utworzony na początku koloniza- specjalistów od przypraw z Indii. Także
cji francuskiej ogród posiada wiele starych emigrujący na wyspę Chińczycy dodali tu-
drzew i zachwyca kwitnącą palmą królewską tejszej kuchni nowego wymiaru. Wszystkie
i olbrzymimi pływającymi nenufarami. dania podawane są z ryżem i z jarzynami
Mauritius zadziwia nadzwyczajną różno- lub cytrusami smażonymi w occie z przy-
rodnością etniczną, kulturową i religijną. prawami. Bliskość oceanu nadaje również
Wierni swoim tradycjom Hindusi, Tamilo- szczególnego charakteru tutejszej ga-
wie, Chińczycy, Afrykańczycy i Europejczycy stronomii. Skosztujmy koniecznie rosołu
z kraba, zapiekanki z ostryg podawanych
w smacznych sosach, a ze sobą z Mauritiusa
koniecznie przywieźmy tamtejszą herbatę
– delikatną i wyborną.
Jeżeli dobrze poszukamy w ofertach biur
podróży i będziemy mieli nieco szczęścia,
to za tygodniowy pobyt na malowniczej
wyspie na wodach Oceanu Indyjskiego za-
płacimy niecałe 900 Euro, a najtańszy prze-
lot z Niemiec na Mauritius i z powrotem
znalazłem za 549 Euro liniami lotniczymi
CONDOR.
W idealnym połączeniu wulkanicznej prze-
szłości i rajskiego spokoju turkusowych
lagun, Mauritius to zdecydowanie jedna
z najładniejszych wysp na świecie. Pobyt
na Mauritiusie to prawdziwy „koktajl” wra-
żeń i doznań, którego koniecznie trzeba
spróbować.

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 39

AKTUALNOŚCI SPORT

DJK Sport Club Polonia Hannover

KOLARSTWO

Kolarstwo jest najmłodszą sekcją, szóstą z kolei, w DJK SC Polonia Hannover. Kadra Kolarzy
Należy do grona najprężniej rozwijających się, a to za sprawą trenera DJK SC Polonia Hannover e.V
Jacka Grabowskiego, znakomitego kolarza,
byłego zawodnika Arkonii Szczecin, który swoje doświadczenie Grabowski Jacek (kierownik sekcji, trener, me-
i umiejętności kolarskie przekazuje dwudziestoosobowej kadrze. nadżer klubu), Czupryniak Justyna, Ebel Rosi, Stala
Agnieszka, Pionke Elwira, Nitzler Andrzej, Bed-
norz Klaus, Bronowicki Jacek, Kaczorowski Mario,
Demand Bruno, Kwiatkowski Waldemar, Laqua Miro,
Lorkowski Artur, Majewski Marek, Schnotalla Georg,
Wiche Marek, Zamaro Rafal, Gorlewicz Zbigniew,
Klonnek Marius, Dewucki Edward (prezes DJK SC
Polonia Hannover e.V).

Kolarze DJK SC Polonia bardzo dobrze Szerokim echem odbił się też rajd rowero-
radzą sobie w rywalizacji ze znanymi i wy Hanower – Hamburg, zakończony wizy-
utytułowanymi ekipami nie tylko Dolnej tą kolarzy w Konsulacie Generalnym RP w
Saksonii. Drugie miejsce w wyścigu dru- Hamburgu.
żynowym w Springe w sierpniu br. (Ca-
lenberger Rounde) jest tego najlepszym Już trwają przygotowania do przyszłorocz-
dowodem. nego rajdu rowerowego Hanower − Wro-
cław z okazji przypadającego Jubileuszu
25-lecia wzajemnej współpracy między
Dolną Saksonią a Dolnym Śląskiem. W pla-
nach na rok 2018 jest też udział w licznych
szosowych wyścigach kolarskich na tere-
nie Dolnej Saksonii, a także całych Niemiec.

(www.s-c-polonia-hannover.de)

GdbR Meisterbetrieb

Herzogstandstr. 24 81539 München
Tel.: 089/69398749
Fax: 089/69398750
Mobil: 0163 7665261/62
E-mail: firma@aku-gdbr.de

MÓWIMY PO POLSKU WYKONUJEMY USŁUGI RÓWNIEŻ NA TERENIE POLSKI

40

AKTUALNOŚCI SPORT

z życia SV POLONIA Monachium

Rok
piłkarski
dla Seniorów A
(32+) dobiegł końca

Po spadku z najwyższej ligi w tej grupie Nie rozpadliśmy się, a nawet urośliśmy w siłę. Nękana często brakiem zawodników (kon-
wiekowej, z tzw. Oberligi do Kreisligi, (tu zdjęcia ze wspólnego oglądania meczu tuzje, wyjazdy do Polski), walczy z pełnym
planem i życzeniem była odnowa, prze- Polska−Czarnogóra) zaangażowaniem w każdym meczu. Nie za-
budowa i skonsolidowanie drużyny, aby Jak już pisaliśmy wcześniej, udał się naszym wsze jest to uhonorowane sukcesem. Jednak
móc jak najszybciej powrócić do ligi naj- juniorom wyjazd na turniej w Polsce. Był na- wspaniałe jest to, iż nie niszczy to atmosfery
wyższej. Nie ma to być jednak „za każdą prawdę wspaniały. To swoiste wydarzenie roku w drużynie, choć znane nam są w podob-
cenę” – powiedział Dariusz Figura, trener − potwierdzenie dla nas wszystkich, działaczy, nych sytuacjach inne zachowania. Dziękuję
seniorów oraz wiceprezes Klubu SV Po- trenerów, dzieci i rodziców, że wspólnie two- za to wszystkim zawodnikom pod wodzą
lonia Monachium. „W piłkę umiemy grać, trenera Michała.
musimy utrzymać, mimo spadku, dobrą rzymy coś wartościowego. Chciałbym Ponieważ jest to ostatnie wydanie „Mojego
atmosferę wśród nas, a sukces sam przyj- przy tej okazji serdecznie podziękować Miasta” przed Świętami i Nowym Rokiem,
dzie” − dodał. koordynatorowi, odpowiedzialnemu chciałbym podziękować wszystkim, którzy
z ramienia zarządu za juniorów, Toma- nas wspierają − sponsorom, kibicom, sym-
szowi Bunkulowi za zaangażowanie patykom − życząc wszystkim dużo zdrowia,
i wspaniałe pomysły. Ale nie tylko jemu. wspaniałych chwil i satysfakcji z pokonanych
Rodzice wspomagają każdą inicjatywę, trudności. Życzę również nadziei i konse-
przywożą dzieci bez względu na czas kwencji w każdym zadaniu, które przyniesie
i miejsce i zasługują na wielkie słowa życie.
podziękowania!
Chciałbym też parę serdecznych myśli Dziękuję i pozdrawiam!
przekazać o naszej pierwszej drużynie. W imieniu Zarządu SV Polonia Monachium

Janusz Stankowski

Z takim motto i bojowym nastawieniem zaczę-
liśmy na początku roku 2017 nowy sezon.
Ale… już w pierwszym meczu − nota bene
wygranym przez naszą drużynę − musieliśmy
boleśnie poznać strukturę niemieckiego sys-
temu, przepisy regulujące oficjalne rozgrywki
ligowych seniorów. Brak dostępu do Internetu
(a obowiązkiem jest zgłoszenie online składu
przed meczem) oraz niewłaściwa interpretacja
sędziego dotycząca np. braku zdjęcia w prasie
doprowadziły do odebrania nam zwycięstwa
oraz nałożenia kary − 6 punktów.
To spowodowało, że nasz cel szybko się zmie-
nił, a atmosfera uległa zachwianiu. Zaczęła się
pogoń za punktami. Na końcu wystarczyło ich,
aby zakończyć sezon i nie dopuścić do spad-
ku. Biorąc pod uwagę wszystkie te okoliczno-
ści, gratulujemy naszym seniorom trudnego,
ale udanego sezonu. Udanego? Oczywiście!

Unser Verein Wird Unterstützt Von:

AGNIESZKA DARIUSZ FIGURA WOITEC
MILLER AUTOSERVICE BAU
listopad - grudzień 2017
41

PORADNIK COŚ NA ZĄB

Ewa Duszkiewicz

autorka bloga www.jedzzapetytem.pl, o sobie:

Przyjechałam do Monachium dwa lata po studiach.
Miał być rok, a tu 10 właśnie minęło. Lubię Bawa-
rię, nawet bardzo ją lubię. Dobrze się tu czuję,
więc sobie tu żyję. Ale kocham też moją Warmię
i Mazury, z których pochodzę. Mimo że tu żyję, to

Polka ze mnie z krwi i kości. Lubię nasze polskie tradycje
i staram się je pielęgnować. Jeśli chodzi o moje prefe-
rencje kulinarne, to zdecydowanie wygrywa kuchnia
śródziemnomorska, ale na mielonego z buraczkami
mojej Mamy zawsze mam ochotę. A tak właściwie, to
w moim jadłospisie znajduje się wszystko, na co mam
ochotę.

Kartofel, ziemniak,
pyra a może grula?

Jesienią, gdy robi się chłodniej, nabieramy ochoty na zupy i mięsa w sosie.
Najczęstszym dodatkiem do nich na polskich stołach są kartofle, ziemniaki, pyry
i grule. Tylko co tak właściwie o nich wiemy?

W Polsce w zależności od regionu nazy- dodatkiem do mięsa. Nic bardziej mylnego! podania tego warzywa zależy, jak będzie
wa się ziemniaki pyrami, bulbami, kar- Kartofle zawierają więcej witaminy C niż ono wpływać na nasz organizm.
toflami, grulami, perkami, swapkami, jabłka. Mają w sobie dużo skrobi, błonni- Większość z nas rozróżnia dwa rodzaje
a także (o dziwo!) ziymiokami. ka, potasu, magnezu, fosforu, a także że- ziemniaków – młode i stare. Na świecie
Wszystkie te słowa są synonimami, okre- laza i witaminy B, K, D i E. Zawarty w nim istnieje ponad 4 tys. odmian tego warzy-
ślają warzywo, które w polskich domach potas obniża ciśnienie krwi, skrobia, któ- wa, choć nie wszystkie są jadalne. Wartości
stanowi podstawowy składnik codzien- ra w organizmie rozkłada się na glukozę, odżywcze wszystkich odmian są podobne.
nej diety. Nie sądzę jednak, by ktokolwiek dostarcza energii i daje poczucie sytości. Kupując ziemniaki, należy się zastanowić,
poświęcał im szczególną uwagę − one po Zawarty w nim błonnik wspomaga tra- co z nich chcemy przygotować. Do zup, pie-
prostu mają pojawić się na talerzu. wienie, a okłady z ziemniaka skutecznie czenia czy frytek najlepiej nadają się „Irysy”
Słowo „kartofel” zawitało do naszego ję- zwalczają bóle głowy i migrenę. lub „Orliki” (ogólnoużytkowe). Do kopytek
zyka z języka niemieckiego. Zwrot „ziem- czy pyz należy wybrać ziemniaki sypkie
niak” utrwalił się w Polsce dopiero w dwu- Trudno uwierzyć, ale tzw. ziemniaki (mączyste), jak „Irga”, „Beryl” czy „Mila”, a do
dziestym wieku. z wody zawierają mniej kalorii niż ryż czy sałatek idealnie nadają się odmiany „Mal-
Ziemniaki to jednak nie tylko dodatek do makaron. Sam ziemniak jest lekkostraw- wa”,„Lotos” lub„Ruta” (sałatkowe).
mięs. Można z nich przygotować zapiekan- ny i niskokaloryczny, 100 g to zaledwie Kartofle najlepiej przechowywać w ciem-
ki, placki, sałatki, można je nadziewać i za- 75 kcal. nym chłodnym miejscu. Optymalna tem-
piekać, a także przygotować z nich kopytka peratura to 10 stopni, dlatego dobrze się
czy pyzy. Można je również wykorzystać do Gotowane, puree, frytki czy pieczone czę- przechowują w suchej i chłodnej piwnicy.
zabaw z dziećmi, np. do wykonania stempli. sto goszczą na naszych talerzach. Z cebul- W zależności od gatunku gotują się od
Powszechna opinia jest taka, że są tuczą- ką lub skwarkami, polane śmietaną, so- 15 do 20 minut. Obrane gotujemy z do-
ce, niezdrowe, a tak właściwie są tylko sem, masłem czy oliwą smakują wybornie, datkiem soli. Kartofli w łupinach nie ma
ale z tymi dodatkami niekorzystnie wpły-
wają na naszą figurę. Tak więc od sposobu

42

sensu solić. Skórka nie przepuszcza żad- świeżym pieprzem i rozmarynem. Roz- spożyty w większych ilościach prowadzi
nego smaku. Ugotowane w łupinach do- łóż na blaszce i zapiekaj w 200 stopniach do problemów żołądkowo-jelitowych.
brze jest krótko schłodzić zimną wodą. 15 minut. Stężenie jej jest większe (a tylko takie
Czynność ta zdecydowanie ułatwi ich Nie można jednak zapomnieć o tym, że może być szkodliwe) w miejscach, gdzie
obieranie. kartofle zawierają również solaninę, która ziemniaki są zielone, dlatego ważne jest
Skórka kartofli zawiera dużo błonnika, może prowadzić do zatruć pokarmowych. ich wycięcie.
który ma znaczenie dla funkcjonowania Solanina to toksyczny składnik, który
przewodu pokarmowego. Dlatego war-
to zrobić sobie chipsy ze skórek. W tym Przepisy na przedstawione w tym artykule menu znajdziesz pod
celu wymieszaj je z olejem, solą morską, hasłem „Moje Miasto” na blogu www.jedzzapetytem.pl.

Kartofle faszerowane mięsem mielonym

Składniki na 4 osoby:
8 dużych kartofli, 400 g mięsa mielonego, 200 g wątróbki drobiowej, połowa środków
z wydrążonych kartofli, 1 cebula, 2 ząbki czosnku, sól, pieprz, chili, 2 łyżki posiekanego

szczypiorku, 4 plastry masła, 150 g tartego sera, 8 kawałków folii aluminiowej, olej
Surowe ziemniaki wymyć i osuszyć. Ściąć plastry z wierzchu i wy-
drążyć tak, aby przy skórce zostało ok. 3−5 mm kartofla. Cebulę
i wątróbkę skroić drobno. Połowę wydrążonych środków kartofli
drobno pokroić.
Na oleju podsmażyć cebulę, dodać kartofle, następnie kolejno
− po chwilowym przesmażeniu − czosnek, wątróbkę i na koń-
cu mięso. Wszystko razem przesmażać ok. 10 minut. Doprawić
do smaku solą, pieprzem i czymś ostrym. Dodać szczypiorek
i wszystko wymieszać.
Przygotowanym farszem nadziać kartofle. Każdego nafaszero-
wanego ziemniaka ułożyć na folii aluminiowej wysmarowanej
odrobiną oleju. Na górę ziemniaka ułożyć tarty ser, a na niego
pół plasterka masła. Zawinąć.
Piec około 45−50 minut w 220 stopniach.

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 43

AKTUALNOŚCI KULTURA

Ukończyła
orłowskie Liceum Plastyczne,

studiowała na Europejskiej
Akademii Sztuk

i gdańskiej Akademii
Sztuk Pięknych.

Wiele wystawia, angażuje się
w rozwijanie plastycznych

talentów uzdolnionych w tym
kierunku dzieci. Mieszka w Bawarii.

MOnTaTdOziś Czerp z innych, ale nie kopiuj ich. Bądź sobą.
(Michel Quoist)

NA NASZEJ OKŁADCE Honorowy Patronat nad im-
prezą roztoczył Konsul Gene-
ralny Rzeczypospolitej Polskiej
w Monachium – Andrzej Osiak.
Za organizacją tej corocznej
uczty dla ducha stoi osoba nie-
zwykła, dr Elżbieta Zawadzka −
prowadzi zespół Polonia, działa
na rzecz integracji międzykul-
turowej i wspierania młodych
talentów. Laureatka Orderu
Uśmiechu, odznaczona niedaw-
no Krzyżem Kawalerskim Orderu
Odrodzenia Polski. Poniżej po-
dziękowanie organizatorki festi-
walu skierowane do uczestników
tej wspaniałej imprezy:

Okładkowe zdjęcie Harcerskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Grześ“ z Puław Kochani!
wykonał nomen omen też Grześ – wydawca Mojego Miasta, Grzegorz Spisla, W tym roku, po raz osiemnasty reprezen-
podczas Koncertu Galowego XXII Polsko-Niemieckiego Festiwalu Kultury towaliśmy naszą Ojczyznę na uroczystym
„Razem we Wspólnej Europie”, który odbył się w Monachium w dniach otwarciu Oktoberfestu. Witały nas nie-
15–17 września br. ustające brawa i owacje ze strony mona-
chijczyków. Wiele miesięcy moich starań
Trzydniowy program festiwalu to: w dniu W festiwalowych koncertach i spotka- chyba nie poszło na marne! Dziękuję za
pierwszym, Konkurs Piosenki Europejskiej niach wzięło udział ponad 150 młodych przepiękne podziękowania i za „Sto lat”
– Monachium 2017 (Grand Prix – Alicja artystów z Polski i Niemiec, wśród nich odśpiewane na zakończenie festiwalu.
Szemplińska z Ciechanowa), w dniu dru- mistrzowie świata w tańcu nowocze- Jestem bardzo wzruszona!
gim – Koncert Galowy, a dzień później – snym, laureaci prestiżowych konkursów
Parada Folkloru otwierająca Oktoberfest i festiwali wokalnych oraz bohaterowie Elżbieta Zawadzka
2017 (na zdjęciu). popularnych programów telewizyjnych. Deutsch-Polnische Folkloregesellschaft

Polonia e.V. Monachium

44

AKTUALNOŚCI KULTURA

co, gdzie, kiedy? LISTOPAD/GRUDZIEŃ

MONACHIUM

3.11.2017 18:00 Brydż towarzyski i sportowy w Klubie Brydżowym „Bez atu”. Adres: Alten-und Service-Zentrum (ASZ) Sendling,
Daiserstr. 37, 81371 Monachium. Informacje: Jadwiga Suchocka, tel.:089/201 12 70, oraz na stronie www.bezatu.de.
Kolejne spotkania: 17.11, 1.12, 15.12.2017



26.11.2017 19:00 Spotkanie ze świadkiem historii, Stanisławem Zalewskim, członkiem polskiego podziemia, więźniem Auschwitz-Birkenau,
Mauthausen, Gusen I i Gusen II. Miejsce spotkania: audytorium NS-Dokumentationszentrum Monachium, Brienner Straße 34.
Wstęp wolny.



10.12.2017 14:00 Uroczyste otwarcie Szopki Bożonarodzeniowej na Dworcu Głównym w Monachium w drugą niedzielę adwentu. W otwarciu

wezmą udział przedstawiciele miasta, kościoła i stowarzyszeń. W programie m.in. pastorałki góralskie.

10.12.2017 19:00 Występ Kabaretu Andrzeja Grabowskiego (filmowego Kiepskiego), Papinstr. 22. Info i bilety AIR Syrenka tel. 089/ 6708230

lub 0176-63193087

31.12.2017 20:00 Bal Sylwestrowy; adres: Naupliastr. 1. Zgłoszenia do 15 grudnia – info AIR Syrenka, tel. 089/ 6708230 lub 0176-63193087

BÖHMFELD Bal Andrzejkowy; adres: Hauptstr. 2 Böhmfelderhof. Zabawiać nas będzie zespół „Kolorado”.
Karty wstępu do nabycia pod numerem tel. 0841/ 9517094 lub 0179-6736608
11.11.17 19:30
Parafia św. Józefa w Dingolfingu zaprasza na spotkania polonijnego kółka biblijnego – odbywają się one w salce tuż obok
kościoła. Boecklerstr. 2a, 84130 Dingolfing

DINGOLFING

nied zieklaażmdaiedsriuą gcaa 16:00



INGOLSTADT

18.11.17 19:00 Występ Kabaretu Cezarego Pazury; Kolping Akademie, Johannesstr. 11. 85049 Ingolstadt.

Karty wstępu do nabycia pod numerem tel. 0841/ 9517094 albo 0179-6736608

ZALECAMY SPRAWDZANIE TERMINÓW U ORGANIZATORA.

UWAGA Polecamy stronę Deutsch-Polnische Gesellschaft e.V. (Towarzystwo Niemiecko-Polskie Monachium) z aktualnymi terminami (www.dpgm.de)
oraz Aktualności Polonijne na stronie Konsulatu Generalnego: http://monachium.msz.gov.pl/pl/polonia/aktualnosci_polonijne/

Festiwal Kultur L a n d s h u t
(Fest der Kulturen) w Landshut
− już po raz drugi z udziałem Polski

W dniach 22−23 września, za sprawą Stowarzyszenia POL-LA
i jego sympatyków, przy współpracy z Restauracją Zur Schleuse

z Landshut, uświetniliśmy udział naszego kraju
dwoma stoiskami: z polskimi przysmakami oraz rękodziełem.

Wśród kilkunastu państw z całego świata Polska była jedynym eu- Obok zainteresowania przybyszów z różnych krajów, pol-
ropejskim krajem, który zaprezentował się tak wszechstronnie, skie stoiska cieszyły się dużą popularnością wśród roda-
poczynając od kuchni polskiej, przez sztukę ludową, na rękodziele ków. To nas wszystkich wzmacnia i buduje, gdyż właśnie
kończąc. Festiwalowi goście mogli spróbować domowej roboty pie- podczas takich imprez widać jak liczną i silną grupę stano-
rogów, oryginalnej śląskiej kiełbasy z polskim chlebem, bigosu oraz wi tutejsza Polonia.
karpatki i sernika. Nic więc dziwnego, że polskie specjały, reprezen-
towane przez tak wykwintne menu, cieszyły się niebywałym powo- Sylwia Cieplak
dzeniem u smakoszy.
Polskie rękodzieło podziwiano dzięki połączeniu (już po raz drugi) sił
członkiń Stowarzyszenia POL-LA i Grupy ŻUREK z Żyrardowa, skupia-
jącej rękodzielniczki z Mazowsza Zachodniego. Stoisko wzbogaciła
wystawa wystroju góralskiego domu.

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 45

AKTUALNOŚCI KULTURA

grupa fanów prawdziwego ROCKA

Nocny Kochanek Krzysiek Sokołowski

NOCNY KOCHANEK w Monachium

Rocker Zone nie zwalnia tempa

Minęło lato a wraz z nim czas imprez plenerowych, festiwali i wyjazdów.

Najcieplejszą porę roku podsumowaliśmy, tradycyjnie już, wrześniowym

Biwakiem w Geretsried pod Monachium. Tym razem bez występów na żywo,

ale ze sporą dawką mocnej muzyki z głośników, sympatyczną atmosferą przy

ognisku i długimi nocnymi rozmowami. Bardzo ucieszyła nas obecność wielu Raygun Rebels

nowych osób, które dołączyły do nas na tej imprezie i z którymi mamy nadzieję Dwukrotnie odwiedzimy również ojczyznę:
2 grudnia wybieramy się do Szczecina, by
spotykać się przy kolejnych rockowych okazjach. wziąć udział w koncercie naszych przy-
jaciół z grup Exlibris, Chainsaw i Tiberius
Nowych twarzy nie zabrakło też na zor- razem z wokalistą. Serca wszystkich podbił w ramach wspólnej trasy Detour 2017,
ganizowanym przez nas tydzień później 8-letni Kuba, który mimo niemałej tremy wy- a 29 grudnia zawitamy do Bydgoszczy na
koncercie, ale trudno się dziwić – w końcu konał utwór „Dziabnięty”. Muzycy Nocnego Metalowe Zakończenie Roku.
zawitał do nas sam Nocny Kochanek, czyli Kochanka zostali u nas jeszcze jeden dzień, Planujemy również w najbliższym czasie
jedna z najbardziej znanych i lubianych pol- by zwiedzić miasto, spróbować bawarskiej organizować comiesięczne spotkania aktyw-
skich grup grających muzykę heavy meta- kuchni i wypić kufel tutejszego piwa. nych członków Rocker Zone (tzw. Stamm-
lową. Krzysiek Sokołowski i spółka na swoje Dni stają się coraz krótsze i krótki jest rów- tisch), które ułatwią organizację przyszłych
energetyczne koncerty przyciągają tłumy nież kalendarz zaplanowanych przez nas na wydarzeń , pozwolą na wymianę informacji
w praktycznie każdym zakątku kraju − fani ten rok imprez – co nie znaczy, że Rocker i umożliwią dyskusję nad dalszą działalnością
nie zawiedli także w Monachium, niektórzy Zone zapadnie w sen zimowy. Mamy dla Was Stowarzyszenia. Każdy zainteresowany bę-
przejechali setki kilometrów, by tylko wziąć jeszcze kilka niespodzianek. Już 17 listopa- dzie mógł dowiedzieć się o naszych planach,
udział w tym wydarzeniu. Po doskonałej roz- da zapraszamy na jeszcze jeden koncert! czynnie wesprzeć organizacje jak również
grzewce w postaci występu zaprzyjaźnionej Tym razem wystąpią dla nas dwie lokalne przedstawić własne pomysły.
monachijskiej grupy Grap, na scenę Garage grupy – znany już nam z Rockowego Biwa-
Deluxe wyszli panowie z Warszawy i natych- ku rock´n´rollowy zespół Raygun Rebels tekst i zdjęcia: Arek Mitko
miast zawładnęli słuchaczami. Przez prawie z Bruckmühl oraz monachijscy heavymeta-
dwie godziny tłum bawił się przy przebojach lowcy z Quo Vadis. A po koncercie nie roz- Po szczegółowe informacje, terminy spotkań i planowanych
z płyt „Hewi Metal” i „Zdrajcy Metalu”, nie chodzimy się do domów, tylko bawimy się koncertów zapraszamy na naszą facebookową grupę:
zabrakło też kilku coverów, a w przypadku do rana przy muzyce serwowanej przez www.facebook.com/groups/rockerzone.muc/
dwóch utworów na scenę zaproszono uta- DJ Roxxs. Impreza odbędzie się w klubie Na wszystkie pytania odpowiadamy pod adresem:
lentowane osoby z publiczności, które miały Rumours przy Friedenstr. 10 nieopodal rockerzone.muenchen@gmail.com
przyjemność zaśpiewać ulubione piosenki Ostbahnhof. Wstęp jedyne 10 Euro.

46

AKTUALNOŚCI LITERACKIE

Aktualnosci literackie

Gottland

Spotkanie z Mariuszem Szczygłem

Mariusz Szczygieł − pisarz, reportażysta, dziennikarz, za- Małgorzata Gąsiorowska
łożyciel Fundacji Instytut Reportażu oraz Wydawnictwa
Dowody na Istnienie, a także wielki miłośnik i znawca kul- formatami i nie widzi nic dziwnego
tury oraz literatury czeskiej. Na swoim koncie ma 10 ksią- w tym, iż pod jedną flagą występują
żek przetłumaczonych na kilkanaście języków, m.in. czeski, dwa aż tak różne dzieła. Przede wszyst-
rosyjski, ukraiński, włoski, hiszpański, niemiecki, węgierski kim cieszy się z tego, że młodzi lu-
i estoński, przy czym największą popularnością bez wąt- dzie inspirują się jego pisaniem, bo
pienia cieszy się wydany w zawsze z wielkim zainteresowaniem
2006 roku „Gottland”. Stał śledzi wrażenia swoich czytelników,
się on bestsellerem nie tyl- a dzięki takim produkcjom jak ta, ma
ko w Polsce, ale i w Cze- właśnie możliwość prześledzenia czy-
chach, niemiecka „Wiener telniczych asocjacji swoich odbiorców.
Zeitung” określiła tę książ- „Pisarz fikcji jest Bogiem swoich bohate-
kę jako „wielką literaturę rów, pisarz reportaży, ich sługą...”
pod płaszczem reportażu”, a Niezwykle ciekawym elementem spo-
francuski Uniwersytet w Lil- tkania okazały się rozmowy o warsz-
le uhonorował ją w kwietniu tacie pisarskim autora. Bardzo trafnie
2009 nagrodą Prix Amphi. objaśnił on specyfikę gatunku, to, czym
reportaż, oraz opisał, czym wyróżnia
O czym „Gottland” opowiada? Mariusz Szczygieł (fot. M. Gąsiorowska) się reportaż polski na tle reportaży
Najprościej rzecz ujmując − z innych krajów. Niemniejszą popu-
o paradoksach życia w Czechach to Czeskie Centrum w Monachium przy oka- larnością cieszył się wątek współpracy
w czasie reżimu komunistycznego. zji filmowej prezentacji postanowiło zaprosić z panią Hanną Krall, jedną z najwy-
Jest to zbiór kilkunastu naprawdę autora książki do wspólnej dyskusji na temat bitniejszych przedstawicielek tego
mocnych reportaży o ludziach, któ- tego, co książkę i film dzieli, a co różni. Spotka- gatunku w Polsce. Poproszony o to,
rym przyszło żyć w czasach absur- nie odbyło się 17.10.2017 w kinie Rio Filmpa- aby wymienił kilka najważniejszych
du, lęku i wygórowanej cenie, jaką last i okazało się być niezwykle udane. rzeczy, których się od niej nauczył,
niejednokrotnie płacili za pozornie bez chwili namysłu odpowiedział, że
błahe decyzje czy niezręczne sploty „Ci panowie posunęli moją książkę dużo dalej. przede wszystkim tego, iż nic nie jest
wydarzeń. Przeczytamy więc m.in. o aktorce Czasem o 2 metry, czasem o jeden przystanek oczywiste. Po drugie, reportaż jest po to,
Lidzie Baarovej, w której to zakochał się sam autobusowy, czasem o całą dzielnicę...” aby zrozumieć człowieka. Nie usprawiedli-
Goebbels, czym zniszczył jej życie, o rzeźbia- wiać jego postępowanie, ale spróbować je
rzu Otakarze Szvecu, który pod naciskiem Autor z wrodzonym sobie wdziękiem i hu- pojąć. I trzecie, chyba najbardziej skłaniają-
władzy musiał stworzyć największy pomnik morem opowiedział o kulisach powstawa- ce do myślenia – zdania muszą być krótkie
Stalina na kuli ziemskiej, efektem czego było nia filmu i tym, że celowo nie ingerował i szybkie. Tak jak dzisiejsze życie. Bo dziś już
samobójstwo, czy też piosenkarce Marcie w żaden sposób w jego powstanie. Ba, nawet mało kto może sobie pozwolić na czytanie
Kubiszovej, której komunistyczny reżim na na scenariusz nie chciał spojrzeć, aby się nie- zdań długich i wolnych.
20 lat zabronił śpiewać i skasował jej nagra- potrzebnie nie denerwować. Nie zaskoczy- Serdecznie zachęcam Was do zapoznania
nia zradiowych archiwów. ła go więc rozbieżność między obydwoma się zarówno z książką„Gottland”, jak i pozo-
W nawiązaniu do książki powstał również film stałymi dziełami autora.
o tym samym tytule, który został wyreżysero-
wany przez grupę studentów słynnej praskiej Po więcej informacji o tym, jak wyglądały
szkoły filmowej FAMU. Są to: Viera Čákanyová, obydwa spotkania i co warto czytać, zapra-
Petr Hátle, Rozálie Kohoutová, Lukáš Kokeš, szam na www.magotaczyta.blogspot.de
Radovan Sibrt, Klára Tasovská. I choć film tak oraz www.facebook.com/magotkowo
naprawdę bardzo mocno odbiega od książki,

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 47

RZECZOZNAWCA samochodowy

Kfz-Sachverständiger

Piotr Sobiecki

Doradztwo i konsultacje! www.ps-gutachter.de

Wyceny i kosztorysy w zakresie
uszkodzeń powypadkowych pojazdów osobowych,
motocykli i aut dostawczych.
Opinie techniczne sporządzane są według prawa
niemieckiego i w języku niemieckim.
Na wyceny szkód powypadkowych dojeżdżamy
w miejsce podane przez klienta.

WSPÓŁPRACUJEMY Z ADWOKATAMI - PRAWO POLSKIE I NIEMIECKIE

Kfz-Sachverständigenbüro Peter Sobiecki
Joseph-Dollinger-Bogen 18, 80807 München
tel.: 089/35656771, tel. kom.: 0177/5181461
fax.: 089/35656772, e-mail: info@ps-gutachter.de

WARSZTAT mechaniki samochodowej

GibGas Pawel Kfz Werkstatt UG

Bodenseestr 222, 81243 München tel.: 089 41612234 i 089 41612233
www.autogasmuenchen.com info@autogasmuenchen.com

NAPRAWY I SERWIS:

instalacji gazowych
mechaniki i elektroniki
blacharstwo, lakiernictwo
obsługa firmowych flot samochodowych

PRZYKŁADOWE CENY USŁUG:
Diagnostyka komputerowa Launch lub VCDS lub Vag Can Pro 39€
Wymiana tarcz i klocków hamulcowych (przód Passat b5 1,9 TDI z materiałem) 199€
Klimaservice (400 g R134a inkl) 59€

Na terenie Monachium działamy od 2007 r.

Zespół siedmiu wykwalifikowanych mechatroników gwarantuje najwyższą jakość wykonywanych usług. Części samochodowe
zakupujemy od różnych dystrybutorów, co pozwala nam na utrzymanie korzystnych cen.
ZAPRASZAMY

48

DSL, KABEL Poniedziałek-Piątek od 10.00 do 18.00 Sob. od 10.00 do 14.00

& PARTNER DSL, Kabel & Partner w DE

U nas załatwisz domowy lub mobilny Internet wifi, umowe na komórke lub tylko karte sim.

domowy wifi tylko mobilny internet sim + komórka 1 €

● domowy net, bez limitu + ● 8 GB 19,99€ mies. ● Samsung S8 46,99€
router wifi od 19,99€ mies. ● Iphone 7 46,99€
● 12 GB 24,99€ mies. ● Samsung S7 Edge 39,99€
● Swiatlowod do 500 Mbit/s ● Samsung S7 34,99€
od 24,99€ ● 20GB 29,99€ mies. ● Xperia Zpremium 59,99€
● Xperia X 29,99€
● dojscie do prawie kazdego ● 50GB 34,99€ mies. ● Huawei P9 24,99€
operatora na rynku ● Huawei P10 41,99€
niemieckim. mobilny router wifi w ● Huawei P10 Lite 29,99€
cenie! ● Samsung A5 (17) 29,99€
● chetnie sprawdzimy ● Samsung S8 + 56,99€
mozliwe polaczenia, tez ● LG G6 51,99€
zalatwiamy zmiane ● Iphone 8 61,99€
umowy!
* w kazdej umowie min/sms
free oraz minimum 4GB netu!

!darmowe rozmowy w kraju pobytu EU + internet!

Wszystko załatwisz po polsku 08131 3563306 dachau@kdg-store.de

@dslkabelipartner 0160 93083513

specjaliści z ponad 10. letnim doświadczeniem w naprawach samochodowych serwis i naprawy opon
przeglądy techniczne (TÜV/HU)
pn. - pt. 09:00 – 18:00, sb. 09:00 – 13:00 25PwRzywZmyYiwaKnaŁażAe4nDkiEeó:Umł RO przygotowanie samochodu do przeglądu
od inspekcje regularne według specyfikacji
Remi Autoservice Ltd producenta
Halfinger Str. 30, 81825 München kompleksowe naprawy samochodu
tel: 089/23790767 (np. silnika, skrzyni biegów itd.)
roboty blacharskie i lakiernicze
naprawy powypadkowe
pomoc administracyjna po wypadku
(rzeczoznawstwo, adwokat itd.)

Jakość niemiecka, ceny polskie!

Impressum

WYDAWCA: Grzegorz Spisla - werbe-agentur spisla Am Holz 3, 84036 Kumhausen; KONTAKT: tel. +49 871 97 46 335, fax +49 3222 1460 899, e-mail: redakcja@mm-gazeta.de;
REDAKTOR NACZELNY: Bogdan Żurek. WSPÓŁPRACA: Magdalena Felchnerowska. Zamieszczone teksty podlegają prawu autorskiemu. Przetwarzanie tylko za zgodą wydawcy.
Redakcja nie odpowiada za niezamówione artykuły i zdjęcia. Za treść ogłoszeń, artykułów sponsorowanych oraz reklam redakcja i wydawnictwo nie ponoszą
odpowiedzialności. DRUK: Sonar Sp. z o.o., ul. Kostrzyńska 89, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. (+48 95) 736 88 35, e-mail: biuro@sonar.pl, www.sonar.pl; NAKŁAD: 8000.

HERAUSGEBER: werbe-agentur spisla Am Holz 3, 84036 Kumhausen; KONTAKT: Tel. +49 871 97 46 335, Fax +49 3222 1460 899, e-mail: redakcja@mm-gazeta.de;
Der Inhalt unterliegt dem Urheberrecht. Die Verwertung aller Beiträge ist nur mit der schriftlichen Zustimmung des Herausgebers gestattet. Für unverlangt eingesandte
Bild- und Textbeiträge keine Gewähr. Herausgeber und Redaktion haften nicht für den Inhalt der veröffentlichten Anzeigen. DRUCK: Sonar Sp. z o.o., ul. Kostrzyńska 89,
66-400 Gorzów Wlkp., tel. (+48 95) 736 88 35, e-mail: biuro@sonar.pl, www.sonar.pl; AUFLAGE: 8000.

l i s t o p a d - g r u d z i e ń 2 0 1 7 49

WAŻNE ADRESY

Konsulat Generalny RP w Monachium MOTKOWSKI Christoph KACZMAREK Anna
Röntgenstr. 5, 81679 München Herzog-Wilhelm-Str. 21, 80331 München Psycholog kliniczny i psychoterapeuta
Tel.: 089/418 60 80; Tel.: 089/218 955 62 Humboldstrasse 19, 81543 München
www.berlin.polemb.net PRZIBYLLA Alexander Tel.: 0152 0721 5774
Deutsch-Polnische Gesellschaft München e.V. Oskar-von-Miller-Ring 31, 80333 München STANKOWSKI Marta
Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Monachium Tel.: 089/287 297 330 Heilpraktikerin für Psychotherapie
Postfach 70 04 44, 81304 München Hipnoterapia, Kinezjologia, Reiki, EMDR
Tel.: +49 89 785 29 54 DORADCA PODATKOWY: Jahnstr.35, 80469 München
mail@dpgm.de, www.dpgm.de JAROS Agnieszka Tel.: 089/24405818, M: 0177/4904328
Krakauer Haus Zur Herrgottsruhe 6, 89335 Hochwang
Hinter Insel Schütt 34, 90403 Nürnberg Tel.: 08223/409 677 NAUKA JAZDY:
Tel.: 0911 22 41 20 Klausenburgerstraße 9 Geb. C, 81677 München BATYRA Michael
Polska Parafia Katolicka Augsburg Tel.: 089/909 387 85, Mobil: 0179/298 67 70 Perlachstr. 67, 81539 München
Thommstr. 24B, 86153 Augsburg MADŻAROW Paweł Tel.: 089/69 77 73 74
Tel.: 0821/30749 Werner-Eckert-Str. 4, 81829 München
Polska Parafia Katolicka w Ingolstadt Tel.: 089/99936501, Mobil: 0179 5468121 OBSŁUGA FIRM:
Gaimersheimerstr.32, 85057 Ingolstadt AGS Agentur SZKULTECKA Grażyna
Tel.: 0841/84845 KSIEGOWOŚĆ: Herzog-Wilhelm-Str. 21, 80331 München
Polska Parafia Katolicka Ludwigsburg BBL Service Tel.: 089/86 36 98 32
Moldaustr. 20, 71638 Ludwigsburg Paul-Heyse-Str. 6, 80336 München
Tel.: 07141/893369 Tel.: 089/322 123 78 SKLEPY:
Polska Parafia Katolicka w Monachium BBS BEI BEATE
Heßstraße 24, 80799 München Izabela Sozoniuk Florastr. 1/1A, 84036 Landshut
Tel.: 089/273 22 00 Hompeschstr.4, 81675 München MAGPOL
Polska Parafia Katolicka w Norymberdze Tel.: 089/51997638, Mobil: 0162/4143601 Florastr. 1/1A, 84036 Landshut
Arminiusstr.21, 90402 Nürnberg LASOTA Janina POLKWIAT – Kwiaty do Polski
Tel.: 0911/473355 Klosterstraße 29, 95028 Hof www.polkwiat.eu Tel.: 07021861169
Polska Parafia Katolicka Regensburg Tel.: 09281/1407852 POLONIKA Polnische Feinkosten
Plattlinger Str.6, 93055 Regensburg Theresienstraße 77, 80798 München
Tel.: 0941/794478 LEKARZE: Tel.: 089/23050407
Polska Parafia Katolicka Stuttgart OGÓLNY: POLSAM
Zuckerbergstr. 9, 70378 Stuttgart FELDMANN Irena Von-der-Pfordten-Str. 1, 80687 München
Tel.: 0711/564184 Landsberger Str. 497, 81241 München – Pasing Tel.: 089/51513316
Tel.: 089/ 88 14 89 R-MARK`T
ADWOKACI: PETZOLD Małgorzata Helene-Mayer-Ring 7a
BOROWSKA-WÜNSCH Krystyna Rosenheimerstr. 79, 81667 München 80809 München
Schulstr.10, 80634 München Tel.: 089/48 95 67 49 Tel.: 0176 / 62 65 16 69
Tel.: 089/13038628 RITTER Małgorzata Ro Ko POLSKIE SPECJAŁY
CZECH Anja Adenauerstr. 6, 82178 Puchheim An der Alten Spinnerei 6
Nymphenburger Strasse 20, 80335 München Tel.: 089 / 80 43 50 83059 Kolbermoor
Tel.: 089/51 51 49 53 TYMIEC Marian
DEMACKER Izabela S. Steinstr.30 81667 München SZKOŁY JĘZYKOWE:
Müllerstr. 40, 80469 München Tel.: 089/488 493 Lingua Germanica & Polonica
Tel.: 089/85 63 63 55 ZADROŻNY Jacek Theresienstraße 124, 80333 München
DERKACZ Oskar Therese-Giehse-Alee 33, 81739 München Tel.: 089/12037930, Mobil: 0179/8298747
Sonnenstr. 27 / 2. OG, 80331München Tel.: 089/67907332
Tel.: 089/12 76 25 46 TŁUMACZENIA:
DUDEK Ilona GINEKOLOG: BEMBNISTA Ewa
Oskar-von-Miller-Ring 31, 80333 München KARASIŃSKI Norbert Kapellenstr. 25, 82008 München/Unterhaching
Tel.: 089/287 297 330 Bahnhofstr.41, 82152 Planegg k. München Tel.: 015777453603
GROBORZ Olaf Tel.: 089/859 55 59 KLIMEK Anna
Donnersbergerstr. 46, 80634 München KONIECZNY Adam Hauptstr. 9, 85659 Forster
Tel.: 089/13 95 83 72 Marktler Str. 2A, 84489 Burghausen Tel.: 0176/59557171
MOTKOWSKI Christoph Tel.: 08677/3001 MILLER Agnieszka
Herzog-Wilhelm-Str. 21, 80331 München MATZKU-SCHWARZ Sandra Ismaninger Str. 65, 81675 München
Tel.: 089/218 955 62 Karl-Köglsperger-Str. 31, 80939 München Tel.: 089/688 5005
PAZUR Maciej Tel.: 089/311 99 57 REISSIG Anna
Trappentreustr. 42, 80339 München Altstadt 105, 84028 Landshut
Tel.: 089 / 740 53 362, Mobil: 0176 / 77225482 STOMATOLOG: Tel./Fax 0871/97 50 44 59, Mobil: 0170/2 44 09 69
PRZIBYLLA Alexander JURECKI Katharina WYPIJEWSKA-KOCHEMS Hanna
Oskar-von-Miller-Ring 31, 80333 München Amalienstr. 60, 80799 München Gottfried-Böhm-Ring 43, 81369 München
Tel.: 089/287 297 330 Tel.: 089/39 37 20 Tel.: 089/78 65 21
ULATOWSKI Witold KOZLOWSKI Joanna
Karlstrasse 60, 80337 München Marktplatz 7, 85375 Neufahrn UBEZPIECZENIA:
Tel.: 089/260 242 96 Tel.: 08165/48 66 PIWOWAR Katarzyna
SITEK Christian Nordendstr. 41, 80801 München
AUTO-USŁUGI: Moosacher Str. 58c, 80809 München Tel.: 089 38078946 Fax: 089 90541696
AUTOGAS KARLSFELD Tel.: 089 59 52 73 Mobil: 017662633104
Dieselstr. 17, 85757 Karsfeld ZNOROWSKI Marian SOWADA Łukasz
Tel.: 0152 / 287 95 199 Am Oberanger 14, 85221 Dachau Thalkirchner Straße 184, 81371 München
Pawel KFZ Werkstatt Tel.: 08131/729440 Tel.: 089/41 41 41 351, Mobil: 0176/104 224 97
Bodenseestr. 222, 81243 München/Neuaubing
Tel.: 089/262 14 696 LOGOPEDIA: ZDROWIE:
REMI Autoservice Ltd MACHOWSKI ANNA & KOLLEGINEN Apteka SaniPEP
Halfinger Str. 30, 81825 München Teucherstr. 28, 81829 München Ollenhauerstr 6, 81737 München
Tel.: 089/23790767 Tel.: 089/189 042 09 Tel.: 089-670096-0
Josephsburg-Apotheke HUBER Mariola
DORADZTWO PODATKOWE: KARDIOLOG: Josephsburgstr. 60,
BOROWSKA-WÜNSCH Krystyna MURA Roman 81673 München Berg am Laim
Schulstr.10, 80634 München Tal 15/2, 80331 München Tel.: 089/43660304
Tel.: 089/13038628 Tel.: 089/2166930 POŁOŻNA Sandra Kwiotek
JAROS Agnieszka Marienplatz 20, 84130 Dingolfing
Zur Herrgottsruhe 6, 89335 Hochwang ORTODONTA: Tel.: 0162/9559538
Tel.: 08223/409 677 GREMMINGER Agnieszka
Klausenburgerstraße 9 Geb. C, 81677 München Berg-am-Laim-Str. 147, 81673 München
Tel.: 089/909 387 85, Mobil: 0179/298 67 70 Tel.: 089/43 10 93 30
MADŻAROW Paweł
Werner-Eckert-Str. 4, 81829 München PSYCHOTERAPIA:
HOREMSKA-KRĘCICKA Elżbieta
50Tel.: 089/99936501, Mobil: 0179 5468121 Heilpraktikerin für Psychotherapie
Mühlthaler Straße 91A, 81475 München
Tel.: +49/15788727501