"Moje Miasto" nr 52

BEZPŁATNE CZASOPISMO POLONIJNE DLA CIEBIE

Foto: Frank Bauermann www.mm-gazeta.de nr 01 (52) styczeń/luty 2016

www.facebook.com/mmgazeta DWUMIESIĘCZNIK

Miss Polonia

in Deutschland 2015

więcej na str. 13

Dziewczynki

integrują się szybciej

Literacka uczta Kosynierzy
w Monachium

Kolejna i ich następcy

niezapłacona faktura Na stokach
Do muzeum Południowego Tyrolu
z dzieckiem

styczeń - luty 2016 1

Übersetzungen & Consulting

INTERSERVICE

Serdecznie zapraszam do korzystania z szerokiej oferty usług
Biura Tłumaczeń i Informacji Agnieszki Miller

tłumaczenia zwykłe i przysięgłe wszelkich tekstów i dokumentów Biuro Tłumaczeń i Informacji Agnieszka Miller
z języka polskiego na niemiecki oraz inne języki świata
tłumaczenia ustne podczas negocjacji handlowych i konferencji, Ismaninger Str. 65, 81675 München
organizacja spotkań biznesowych, asysta podczas targów,
kongresów, delegacji, rezerwacja hoteli, pomoc w organizacji Tel. +49 (0)89 / 688 5005 Mobil: +49 (0)172 / 7743443
wyjazdów turystycznych Fax +49 (0)89 / 41929022 Mobil: +49 (0)152 / 02019653
specjalistyczne tlumaczenia medyczne (pisemne i ustne)
www.leczeniewmonachium.pl E-mail: post@a-miller.de

pomoc w formułowaniu pism urzędowych i w wypełnianiu www.a-miller.de
formularzy
informacje dotyczące zawierania związków małżeńskich,
podjęcia studiów wyższych, nostryfikacji dyplomów itd.
pomoc w załatwianiu wszelkich spraw urzędowych w Niemczech
oraz w Polsce (np.: legalizacje i transkrypcja dokumentów stanu
cywilnego)
oraz
profesjonalna obsługa firm jednoosobowych oraz spółek:
rzetelna obsługa biurowa, doradztwo i pomoc w fazie
podejmowania działalności gospodarczej oraz podczas jej
wykonywania

STUTTGART Die beste AUGSBURG
Wurst
Erligheimer Str. 8 Klausstraße 24
aus Polen
70437 Stuttgart 86167 Augsburg

Öffnungszeiten Öffnungszeiten
Mo. - Fr. 10.00 - 20.00 Uhr Mo. - Fr. 10.00 - 20.00 Uhr
Sa. 09.00 - 17.00 Uhr Sa. 10.00 - 17.00 Uhr

Tel. 0711 8107 4899 Tel. 0821 9072 8861
stuttgart@lukullus-laden.eu augsburg@lukullus-laden.eu

Der beste
Kuchen
aus Polen

www.lukullus-laden.de

2

SPIS TREŚCI od redakcji

Drodzy Czytelnicy!

Moje Miasto

Medal św. Korbiniana dla Polaka . . . . . 4 Zanim przejdziemy do wydarzeń z sylwestrowej nocy,
Polskie Parafie Katolickie . . . . . 4 odnotujmy sympatyczne spotkanie z Anetą Sablik.
70-lecie polskiego duszpasterstwa Odbyło się ono przed koncertem Kuźni Talentów -
w Monachium Barbara Małoszewska . . . . . 5 corocznej imprezy organizowanej przez monachij-
Polka w Monachium Na nudę i niepogodę - muzeum z dzieckiem skie Towarzystwo Polonia, którym kieruje dr Elżbieta
Dominika Rotthaler . . . . . 6 Zawadzka. Kuźnia wyłuskuje i promuje młodych wy-
Miasto Dzieci Zimowe nurkowanie Agnieszka Spiżewska . . . . . 7 konawców z Polski i Niemiec, ale nie tylko. W jej pro-
Felieton - ...i po Świętach Bogdan Żurek . . . . . 8 gramie jest zawsze miejsce dla gościa specjalnego.
Felieton - Listy z Berdyczowa Kiedy mi smutno… Krzysztof Dobrecki . . . . . 8 Tym razem do listopadowej edycji „Kuźni“, zaproszono
Żyj z klasą W życiu jak w piosence Aldona Likus-Cannon . . . . . 9 Anetę Sablik – Polkę, która w 2014 roku wygrała pro-
Historia Żywią i bronią Jolanta Helena Stranzenbach . . . . . 10 gram Deutschland sucht den Superstar (polski Idol).
Na początku było Słowo… ks. dr hab. Jerzy Grześkowiak . . . . . 11 O koncercie informowaliśmy szeroko na Facebooku.
Bal karnawałowy 2016 Wspomnienie PRL-u . . . . . 12 Dzisiaj zamieszczamy zdjęcie, na którym Aneta Sablik
Wybrano najpiękniejszą i wydawca Grzegorz Spisla prezentują czasopismo
Finał konkursu Miss Polonia in Deutschland rostrzygnięty! . . . . . 13 polonijne Moje Miasto.
Uchodźcy Jolanta Łada-Zielke . . . . . 14
Stuttgart 20 lat żłóbków opr. na podst. relacji Małgorzaty Piegsy 15 Nowy Rok witano hucznie i radośnie, choć nie wszędzie
Stuttgart Odznaczenia działaczy . . . . . 15 bez niespodzianek. W Monachium, krótko przed pół-
Polskie ślady w Monachium Brat naszego Boga Marek Prorok . . . . . 16 nocą, ogłoszono zagrożenie atakiem terrorystycznym.
PhönixPreis 2015 Do tej pory wygrywali inni... 17. . . . . Mimo ostrzeżeń policji - m.in. na twitterze (w różnych
Polsko-niemieckie przedszkole . . . . . 17 językach, także po polsku), na portalach informacyj-
nych, paskach telewizorów - monachijczycy Sylwestra
Poradnik nie przerwali. Przyczyn takiego zachowania było kilka.
Do znacznej części uczestników zabaw informacja
Odszkodowanie za wypadek drogowy o zagrożeniu nie dotarła lub dotarła grubo po półno-
Pierwsze kroki Maciej Pazur . . . . . 18-19 cy. Inni woleli zostać w grupie niż przedzierać się do
Kolejna niezapłacona faktura? Mateusz Drab . . . . . 20 domów, tym bardziej że złapanie taksówki graniczyło
Zrozumieć język świadectwa pracy Anja Czech-Grollmann . . . . . 22-23 z cudem. Byli też tacy, którzy stawiali sprawę jasno -
Z nauką języków jest jak z dietą Sylwia Cieplak . . . . . 24 terror nie będzie nami rządził! Bez względu na motywy,
jedno jest pewne: tysięcy bawiących się poza domem
Pejzaż miejski, czyli jak fotografować miasta Anna Duda . . . . . 26 nie ogarnęła panika, co można przełożyć na wyraźne
NIE skierowane w stronę pragnących terrorem narzu-
Tajwan Mała wyspa ogromnych możliwości Dominika Hilger . . . . . 28-29 cić strach i niepewność. Pozostanie na sylwestrowym
„posterunku“ było też wyrazem zaufania i wiary w siłę
Aktualności państwa, które tej nocy rzeczywiście zaprezentowało
swoją wysoką sprawność.
Na stokach gór Południowego Tyrolu Sebastian Wieczorek . . . . . 30-31
Jak zmienić kasę chorych . . . . . 32 Choć w głębi serca odczuwamy niepokój, wszyscy wie-
Diagnostyka laboratoryjna rzymy, że będzie dobrze. Tego też życzymy Państwu
w stomatologii cz.II lek. stom. Marian Znorowski . . . . . 34-35 w Nowym Roku, zapraszając do lektury najnowszego
Nowości z życia SV Polonia Monachium . . . . . 36 wydania Mojego Miasta.
Fortuna 96 Dingolfing Klub z polskimi korzeniami . . . . . 37
Jedz z apetytem Na pośpiech – twarożek Ewa Duszkiewicz . . . . . 39 Moje Miasto
Daria Nadolska 40. . . . .
Kącik Muzyczny
Twoja Twarz Brzmi Znajomo – finał czwartej edycji Agnieszka Hekiert . . . . . 40
Co, gdzie, kiedy? . . . . . 41
Wrocław Europejska Stolica Kultury 2016 Mariola Heinrich . . . . . 41
Gorące serce i trzeźwy umysł Recenzja książki ChristianaThielemanna
„Moje życie z Wagnerem” Jolanta Łada-Zielke . . . . . 42
Literaturfest München 2015, czyli prawdziwa literacka uczta dla każdego
mola książkowego Małgorzata Gąsiorowska . . . . . 43

JESTEŚMY NA 3

styczeń - luty 2016

Medal św. Korbiniana dla Polaka
Medal św. Korbiniana jest najwyższym wyróżnieniem archidiecezji Od roku 1996 prof. Małoszewski jest człon-
Monachium-Freising, przyznawanym osobom szczególnie zaangażowanym kiem plenum Rady Katolików Świeckich
w działalność społeczną w Kościele i życiu publicznym. W uznaniu tych właśnie Regionu Monachium, a od 2006 r., nieprze-
zasług metropolita monachijski ks. kardynał Reinhard Marx uhonorował rwanie, jej wiceprzewodniczącym. W 2006 r.
Medalem św. Korbiniana prof. dr hab. inż. Piotra Małoszewskiego. wybrany został największą liczbą głosów na
wiceprzewodniczącego Rady Diecezjalnej,
Wlatach 1993–2014 prof. Małoszewski stając się pierwszym obcokrajowcem, który
był członkiem Komisji ds. Cudzoziem- objął tak wysoką funkcję w gremium nie-
ców Diecezjalnej Rady Katolików Świeckich. mieckim. W roku 2013 wszedł w skład
Jego to zasługą jest wprowadzenie do uro- Komitetu Centralnego Katolików Niemiec-
czystości Wielkopiątkowych – Drogi Krzy- kich (ZdK).
żowej Narodów, pochodu przechodzącego Prof. Piotr Małoszewski jest od 2002 r. wice-
przez centrum miasta. przewodniczącym Polskiej Rady Duszpaster-
skiej Europy Zachodniej oraz przewodniczym
W latach 2004 i 2010 był głównym organiza- Rady Naczelnej Polskich Katolików Świeckich
torem listy „Katolicy dla Monachium” w wy- w Niemczech.
borach do Rady Cudzoziemców. Dzięki jego Jego wielkie zaangażowanie zostało doce-
zaangażowaniu wszystkie misje obcojęzyczne nione przez Ojca Świętego Benedykta XVI,
wprowadziły do Rady swoich przedstawicieli, który w roku 2007 nadał prof. Piotrowi
a połowę z nich stanowili Polacy. Małoszewskiemu Order Św. Sylwestra Papieża.

(źródło: KAI)

MONACHIUM FREILASSING – St. Rupert, Martin-Oberndorfer-Straße 2 TÜBINGEN – kościół św. Pawła, Karl-Adam-Str. 3
Heßstraße 26, 80799 München II niedziela miesiąca – 17:00 72076 Tübingen
Tel.: 089/273 22 00 GERETSRIED – Heilige Familie, Johannisplatz 21 w niedziele i święta – 15:00
Msze św.: III niedziela miesiąca – 16:00 BALINGEN – kościół św. Ducha,
8:45 – kaplica Misji (Heßstr. 24) - WALDKRAIBURG – Christkönig, Karlsbader Str. 1 Heilig-Geist-Kirchplatz 3, 74336 Balingen
z wyjątkiem ferii szkolnych w Bawarii II sobota miesiąca – 17:00 I sobota i III niedziela miesiąca – 16:00
10:00 – kaplica Misji (Heßstr. 24) - Msza święta IV niedziela miesiąca – 16:00
z udziałem dzieci Okazja do spowiedzi pół godziny przed Mszą św. KARLSRUHE
10:00 – kaplica św. Jana Nepomucena ks. Bartłomiej Ilków
(Ludwigsfeld) NORYMBERGA Südendstr. 39, 76137 Karlsruhe
11:00 – kościół św. Moniki ks. Stanisław Stenka CR Tel.: 0721/24654
(Max-Kolmsperger-Str. 7, Neuperlach) - Msza święta Arminiusstr. 21, 90402 Nürnberg, Tel. 0911/473355 Msze św.:
dla dzieci z rodzicami Fax 0911/3475749 KARLSRUHE – kościół św. Franciszka,
12:00 – kościół św. Józefa Msze św.: Rechts der Alb 28
(Josephsplatz) w niedziele – 09:00 (Boże Narodzenie, w piątki – 18:00
12:15 – kościół św. Moniki Wielkanoc – 10:15) kościół św. Willibalda, niedziele i święta – 12:30
(Max-Kolmsperger-Str. 7, Neuperlach) Zengerstr. 12, 90471 Nürnberg RASTATT – kościół św. Bernarda, Engelstr. 6
18:30 – kościół MB Królowej Pokoju (metro Bauernfeindstrasse) w soboty – 18:15
(Werinherstr. 50) - Msza święta w niedziele – 12:00 kościół św. Józefa PFORZHEIM – kościół św. Franciszka
z udziałem młodzieży Gießereistr. 2, 90489 Nürnberg Franziskusstr. 3
Lichtenau koło Ansbachu w niedziele – 8:45
LANDSHUT II niedziela miesiąca – 16.00
Msze św.: BADEN-BADEN – Dreieichenkapelle
LANDSHUT – kościół św. Piotra i Pawła, Niedermaierstr.25 INGOLSTADT Rheinstr. 64
w niedziele – 11:30 ks. Ryszard Kazimierczak w niedziele – 15:00
środy – 18:00 Gaimersheimerstr. 32, 85057 Ingolstadt
pierwsze piątki miesiąca – 18:00 tel.: 0841 84845 BRUCHSAL – kościół św. Anton
FREISING – kościół św. Piotra i Pawła Msze św.: Paul-Gerhardt-Str. 56
Ignaz-Günther-Straße 6, 85356 Freising Heilig-Geist-Kirche, Spitalstr. 4 I niedziela miesiąca – 17:30
w niedziele – 16:30 w niedziele – 10:00
w dni powszednie 18:00 LUDWIGSBURG
AUGSBURG Gmina Weissenburg Kościół - Willibald-Kirche ks. Eugeniusz Bartnik
Biuro: Thommstr. 24 B, 86153 Augsburg II i IV niedziela miesiąca – 12:45 Moldaustr. 20, 71638 Ludwigsburg, tel. (07141) 893369
tel. 08 21/3 07 49, fax 08 21/3 07 22 Msze św.:
Msze św.: STUTTGART Kościół st. Elizabeth, Moldaustr. 20
AUGSBURG – kościół św. Alberta ks. Roman Michalec w czwartki – 19:00
Dr. Schmelzing-Str. 60 Zuckerbergstr. 9, 70378 Stuttgart w piątki i soboty – 18:30
w niedziele i święta – 10:30 tel.: 0711 564184 niedziele – 10:15
środa i piątek – 18:30 Msze św.: HEILBRONN – NECKAGARTACH
STUTTGART – kościół św. Tomasza, Falchstr. 9, 70378 kościół św. Michała, Liebermannstr. 18
ROSENHEIM Stuttgart niedziele – 12:30
Msze św.: w niedziele i święta – 10:30
ROSENHEIM – St. Michael, Westerndorferstr. 43 środy – 18:30, REGENSBURG
w niedziele i święta kościelne – 10:30 pierwszy piątek miesiąca – 18:30 o. dr Józef Maziarz
Kaplica w Centrum Misji, Heilig-Geist-Str. 46 Plattlinger Str. 6, 93055 Regensburg
od wtorku do piątku – 18:00 BÖBLINGEN – kościół św. Maryi, Berliner Str. 14 tel.: 0941 79 44 78
TRAUNSTEIN – St. Josef, Salinenstr. 2 71034 Böblingen Msze św.:
IV sobota miesiąca – 17:00 w niedziele i święta – 12:30 kościół pw. Mater Dolorosa, Hoher Kreuz Weg 9
TRAUNREUT – Zum Heiligsten Erlöser pierwszy czwartek miesiąca – 18:30 93055 Regensburg
Rathausplatz 1a w niedziele i święta – 10:30
I niedziela miesiąca – 17:00

44

MOJE MIASTO

70-pLoEClsIkEiego duszpasterstwa
w Monachium
22 listopada w niedzielę Chrystusa Króla
Powojenna historia polskiego duszpasterstwa wywodzi się bezpośrednio z męczeństwa polskich w kościele św. Józefa w Monachium odpra-
księży w KZ Dachau – „Golgoty polskiego duchowieństwa w Europie Zachodniej“. Tutaj na blisko wiona została okolicznościowa Msza św.,
2700 duchownych 2/3 stanowili Polacy, na około tysiąc zamęczonych w obozie księży ponad 900 której przewodniczył ks. bp Lechowicz
to Polacy. w koncelebrze z o. dr. Januszem Sokiem
CSsR, księdzem proboszczem o. dr. Sta-
W chwili wyzwolenia w końcu kwietnia 1945 r. i 11 listopada. Dziś w Monachium Polacy ko- nisławem Pławeckim CSsR, pracującymi
w obozie pod Monachium przebywało oko- rzystają z gościny w czterech kościołach oraz w parafii księżmi o. Bogdanem Nieciem
ło 800 księży. Blisko 500 natychmiast pod- w kaplicy przy Misji, a w siedmiu niedzielnych CSsR i o. Tomaszem Sadowskim CSsR oraz
jęło pracę duszpasterską. Wyzwoleni z KZ mszach świętych uczestniczy ponad 3 tysią- gośćmi ks. dr hab. Grzegorzem Pyźlakiem
Dachau polscy więźniowie zostali przenie- ce wiernych. Parafię Polską prowadzą księża z KUL. Ks. bp Wiesław Lechowicz wygła-
sieni do byłych koszar na północnym obrze- ze Zgromadzenia Redemptorystów. szając homilię, dziękował Bogu za 70 lat
żu Monachium, Freimannie, gdzie ks. Fran- Na monachijski jubileusz 70-lecia polskie- istnienia Polskiej Parafii w Monachium,
ciszek Jedwabski powołał do życia Centralę go duszpasterstwa w Monachium przybyli wspominając tych wszystkich, którzy po
Duszpasterstwa Polskiego. z Polski: Delegat KEP ds. Duszpasterstwa Emi- zakończeniu wojny rozpoczęli tworzenie
Na początku czerwca 1945 r. Ojciec Święty gracji Polskiej ks. bp Wiesław Lechowicz oraz polskiej wspólnoty na terenie Monachium.
Pius XII powołał do życia Samodzielną Polską Przełożony Generalny Warszawskiej Prowin- Wspomniał również o licznych grupach
Diecezję i mianował jej ordynariuszem Bisku- cji Redemptorystów o. dr Janusz Sok CSsR. modlitewnych, które istnieją i działają
pa Polowego Wojska Polskiego na Zacho- W wigilię uroczystości 22 listopada 2015 r. w Polskiej Parafii, jak również podziękował
dzie ks. abp. Józefa Gawlinę. Polska Parafia odprawiona została Msza św. w kościele wszystkim za zaangażowanie w budowa-
w Monachium została ustanowiona w dniu św. Moniki na Neuperlachu, której przewod- niu parafialnej wspólnoty. Zabierający głos
17 czerwca 1945 r., a jej proboszczem został niczył ks. bp Wiesław Lechowicz. Po Mszy św. prowincjał o. dr Janusz Sok CSsR wyraził
ks. Stefan Leciejewski, kapłan diecezji po- odbyło się spotkanie księdza biskupa z oko- wdzięczność za tak prężną działalność Pol-
znańskiej, więzień Dachau. Po zlikwidowaniu ło 40 świeckimi zaangażowanymi w radę pa- skiej Parafii. Gratulacje i pozdrowienia prze-
Polskiej Samodzielnej Diecezji w Niemczech rafialną, około 11 różnymi grupami w parafii kazał duchownym i wiernym Konsul Gene-
w 1976 r. powołano w jej miejsce Polską Mi- oraz w dwoma parafialnymi Szkołami Przed- ralny RP w Monachium pan Andrzej Osiak.
sję Katolicką, podległą Kościołowi lokalnemu. miotów Ojczystych, do których uczęszcza Po Mszy św. rozdawany był jubileuszowy,
Jej pierwszym Rektorem-Delegatem Kon- ponad 350 dzieci. wydany specjalnie z tej okazji, biuletyn
ferencji Biskupów Niemieckich ds. Duszpa- „Nasza Misja”, który zawierał m.in. Apostol-
sterstwa Polaków został powołany z dniem skie Błogosławieństwo dla duszpasterzy
21 maja 1976 r. ks. infułat Stefan Leciejewski. i wiernych od Ojca Świętego Franciszka
W Monachium jesienią 1946 r. Parafię Polską oraz listy gratulacyjne przysłane dla polskiej
przeniesiono do kościoła św. Barbary, daw- wspólnoty m.in. od ks. kardynała Reinharda
nego kościoła garnizonowego. Został on Marxa.
po wojnie wyremontowany przez Brygadę Późnym popołudniem w sali parafialnej przy
Świętokrzyską Narodowych Sił Zbrojnych kościele św. Józefa odbył się Koncert Jubi-
oraz żołnierzy Pierwszej Dywizji Pancernej leuszowy, podczas którego wystąpiły para-
gen. Stanisława Maczka. Kościół służył na- fialne zespoły muzyczne i taneczne. Bogaty
szym rodakom nieprzerwanie przez 31 lat. i urozmaicony repertuar koncertu w wyko-
W październiku 1979 r. został zwrócony naniu parafian Polskiej Parafii w Monachium
Niemcom, a obecnie odbywają się w nim pokazał ich wielkie zaangażowanie i przy-
tylko uroczystości z okazji świąt 3 maja wiązanie do tradycji i kultury polskiej.

Barbara Małoszewska
(zdj. Ewelina Charłaszów)

styczeń - luty 2016 5

MOJE MIASTO

Dominika ROTTHALER ciuchcię i stację do malowania oraz dłu-
gą zjeżdżalnię, po której można zjeżdżać
Na nudę i niepogodę z pierwszego piętra na parter.

MUZEUM Z DZIECKIEM Kinderreich
w Deutsches Museum
I znowu zima zaskoczyła rodziców, tak Świat ludzi i zwierząt
jak w Polsce co roku zaskakuje drogow- w muzeum Mensch Aby dostać się do Kinderreich, czyli osobnego
ców! Powoli kończą Wam się pomysły und Natur działu w dużym gmachu Deutsches Museum,
na kreatywne sposoby spędzania cza- należy wykupić bilet jak na regularne zwie-
su z maluchami? To może warto wybrać Muzeum to znajduje się bezpośrednio na dzanie muzeum. To rzeczywiście królestwo
się z nimi do muzeum na jakąś fajną terenie zamku Nymphenburg i jest świet- dzieci! Miejsce podzielone jest na kilka stacji,
i zaskakującą wystawę? Oto kilka mo- nym miejscem dla amatorów zwierząt oraz w którym można bardzo aktywnie spędzić
ich ulubionych miejsc, które szare przyrody. Tu można obejrzeć z bliska cały czas. Pierwsza i jedna z ciekawszych stacji to
i nieciekawe popołudnia mogą zmienić świat zwierząt: są m.in. dinozaury, niedźwie- wodny świat. Tu można kręcić, przelewać, ta-
w niezapomnianą przygodę. dzie, ptaki, insekty i stworzenia podwodne. mować, a przy okazji zmoczyć się od stóp do
Starszaki na pewno zainteresują się historią głów, dlatego warto pamiętać o jakimś ubran-
Tropikalne motyle powstania Ziemi, minerałami, światem ge- ku na zmianę. Dla wielbicieli straży pożarnej
w Ogrodzie Botanicznym nów oraz działem poświęconym nerwom absolutnie najważniejszym punktem progra-
i mózgowi. Całość jest interaktywna i ani- mu jest wizyta w wozie strażackim, po którym
Być może znacie książkę amerykańskiego muje dzieci do aktywnego udziału i współ- można się wspinać i na chwilę poczuć się jak
autora Erica Carle„Bardzo głodna gąsienica” tworzenia wystawy. W siedzibie muzeum prawdziwy strażak. Miłośnicy konstrukcji bu-
(„Kleine Raupe Nimmersatt”). W swoich do- znajduje się niewielka kawiarenka z małym dowlanych spędzą godziny na tworzeniu wła-
mowych zasobach ma ją chyba prawie każ- kącikiem zabaw dla najmłodszych – tu można snych dzieł architektonicznych z kolorowych
de dziecko – w końcu została przetłumaczo- posilić się po wizycie w muzeum i wypić klocków, a melomani skomponują własne
na na 47 języków i dotychczas sprzedana smaczną kawę. utwory muzyczne przy użyciu pianina, bęb-
w 29 milionach egzemplarzy. Tę cudowną nów, wielkim cymbałków lub olbrzymiej gi-
przemianę gąsienicy w motyla możecie ob- Verkehrszentrum tary. Oprócz tego jeszcze kilka zabaw optycz-
serwować właściwie na żywo na wystawie przy Deutsches Museum nych i świetlnych oraz stacja komputerowa
„Tropische Schmetterlinge“ w monachij- dla starszych dzieci.
skim Ogrodzie Botanicznym. Tutaj koloro- Verkehrszentrum to do osobno położony
we, przepiękne motyle dosłownie fruwają oddział Deutsches Museum poświęcony Kinder und Jungendmuseum
nad naszymi głowami, co niektóre przysia- wyłącznie środkom transportu. Składa się
dają na naszych ramionach lub na soczystej na nie kilka wielkich hal, będących zbiorem Tutaj co parę miesięcy zmieniają się aktualne
połówce pomarańczy i dają się sfotografo- różnych typów środków komunikacji, głów- wystawy – każda z nich jest bardzo interak-
wać. Gwarantuję – poczujecie się jak w baj- nie tych historycznych i już nieużywanych. tywna i skupia się wokół jednego główne-
ce! Dzięki setkom kolorowych skrzydełek, Znajdziecie tu m.in. stare lokomotywy, au- go zagadnienia, np. bańki, sól, architektura.
łopoczących w powietrzu, przeniesiecie się tobusy, tramwaje, automobile o śmiesznych Obecnie do 3.04.2016 trwa ekspozycja „Iss
na chwilę do zaczarowanego lasu lub ma- kształtach i kolorach, jedne z pierwszych was?!”, poświęcona rozmaitym artykułom
gicznej krainy Waszej wyobraźni. Tu każdy wagoników metra. Imponująca jest również spożywczym i sposobom ich przetworzenia.
może być na chwilę dzieckiem. hala z wielkimi pociągami, między którymi Jak powstaje czekolada? Dlaczego woda jest
można się przechadzać. Dużą popularno- ważna? Jak marchewka rośnie pod ziemią?
Wystawa ta jest czasowa i trwa od 19.12.2015 ścią cieszy się niedawno wyremontowana Jak wygląda droga mleka do momentu, kiedy
do 13.03.2016. sala zabaw dla dzieci, wyposażona w kloc- stanie się masłem? Na te i inne równie cie-
ki konstrukcyjne, małe autka, drewnianą
kawe pytania dzieci od
5 roku życia znajdą od-
powiedzi właśnie pod-
czas tej wystawy.
Poza tymi zaledwie kil-
koma wymienionymi in-
stytucjami wiele innych
galerii i muzeów w Mo-
nachium oferuje cieka-
we programy dla dzieci,
np. specjalne oprowa-
dzanie po wystawie,
zajęcia plastyczne czy
warsztaty. W wielu tego
typu miejscach można
również zorganizować
ciekawe urodziny dla małego jubilata lub
wziąć udział w kursach lub spotkaniach to-
warzyszącym wystawom. Poza tym to do-
bra okazja, żeby oswajać dzieci z muzeum
i przez zabawę uczyć je obcowania z nową
przestrzenią i jej eksponatami.
Szczegółowe informacje znajdziecie na
stronach poszczególnych instytucji. Miłe-
go zwiedzania i owocnej walki z nudą!

Więcej informacji o kulturze niemieckiej z polskiej per-
spektywy oraz ciekawych wskazówek, m.in. gdzie spędzić
z dzieckiem czas w Monachium, znajdziecie na blogu
POLKA W MONACHIUM:
www.polkawmonachium.blogspot.com

6

MOJE MIASTO

MIASTO DZIECI możecie pozwolić „nurkowi” zwiedzić cały
ocean. Gdy dość szybko naprzemiennie
ZIMOWE będziecie ściskać i rozluźniać ręce, „nurek”
będzie się kręcił. Przy okazji jest to świetne
NURKOWANIE ćwiczenie dla dziecięcych dłoni. Uwaga!
Jeśli będziecie potrząsać butelką, do małej
buteleczki naleje się woda, „nurek” zatonie
i trzeba będzie przeprowadzić akcję ratun-
kową.

JAK TO DZIAŁA?

Nurek Kartezjusza obrazuje dwa zjawiska,
które każdy dorosły omawiał w szkole:
1. Gaz jest bardziej ściśliwy niż ciecz (pra-
wo Pascala)
Kiedy ściskamy butelkę, jedynym, co może
wewnątrz zostać ściśnięte, jest powietrze
w „nurku”. Widzicie jak woda wchodzi do
wnętrza małej buteleczki?
2. Na każde ciało zanurzone w cieczy dzia-
ła siła wyporu (prawo Archimedesa)
Na przedmioty o tej samej objętości dzia-
ła taka sama siła wyporu, niezależnie od
ciężaru przedmiotów. Siła wyporu ciągnie
je na powierzchnię cieczy. Na każde ciało
działa jeszcze jedna siła: siła ciężkości. Im
cięższe ciało, tym większa jest siła ciężkości
ściągająca je w dół. Kiedy do„nurka”nalewa
się woda, staje się on cięższy. Siła ciężkości
zaczyna przeważać siłę wyporu i „nurek”
idzie na dno. Proste!
Śledźcie Little Lab – Wissenschaft fuer Kin-
der na Facebooku. Znajdziecie tam wiele
fascynujących eksperymentów dla dzieci.

WESOŁEGO EKSPERYMENTOWANIA!

Agnieszka Spiżewska z Little Lab

Oglądaliście już z Waszymi dziećmi filmy przyrodnicze o życiu w głębinach
oceanów? Moje dzieci uwielbiają podwodne przygody. Zbudujmy dziś model
wymarzonego akwenu wodnego i wyślijmy nurka na podwodną ekspedycję.

To klasyczne doświadczenie z fizyki Do tak przygotowanego oceanu wkładamy
ma na całym świecie swoją oficjal- „nurka”: malutką buteleczkę. Koniecznie
ną nazwę: nurek Kartezjusza. Miał otworem w dół. Oczywiście możecie rów-
je wymyślić słynny René Descartes (czyli nież buteleczkę pomalować, ale na premie-
Kartezjusz) w 1640 r. W klasycznym wyko- rowe nurkowanie zachęcam Was do użycia
naniu nie było, co prawda, mowy o pod- czystej buteleczki. Wyraźnie zobaczycie,
morskich wyprawach, ale tak jest przecież jak działa „nurek”. Zakręcamy dużą butelkę
o wiele bardziej interesująco! Dziwne, że i mocno ją ściskamy. „Nurek” nurkuje do
Kartezjusz sam na to nie wpadł. dna. Rozluźniamy nacisk – „nurek” wypły-
wa na powierzchnię. Regulując siłę nacisku
SKŁADNIKI „NURKA” KARTEZJAŃSKIEGO
Agnieszka Spiżewska
Plastikowa butelka z nakrętką
Pisak permanentny – założycielka Little Lab, w ramach któ-
Woda rego popularyzuje naukę wśród dzieci.
Farba w płynie (ja zawsze używam Prowadzi warsztaty, interaktywne wy-
spożywczych) stawy i pokazy popularnonaukowe.
Mała buteleczka (np. buteleczka Mama 7-letniego biegacza i 4-letniej
po aromacie do ciasta) zbieraczki okruszków.
Osobowość: zwariowany kujon.
JAK Tryb myślowy: 100 okienek przeglądarki
ZROBIĆ? „NURKA” KARTEZJAŃSKIEGO otwartych jednocześnie.
Chroniczne choroby: uśmiech, kreatyw-
Na butelce rysujemy nasz wymarzony oce- ność.
an: największego wieloryba na świecie, Hobby: myślenie, zadziwianie.
ośmiornicę, wrak, skrzynię ze skarbami, Niespełniona miłość: chemia.
kraba łypiącego oczami, jaskinię, w której
czai się murena – puśćcie wodze fantazji! styczeń - luty 2016 7
Butelkę napełniamy wodą niemal do pełna
i dodajemy kilka kropli farby spożywczej.

MOJE MIASTO FELIETON

Bogdan ...i po Świętach
Żurek
– Jak trwoga, to do Boga! Na przykład wrzucającego do celi gałązkę świerku.
Za moich czasów – jak mawiał senior zimą stanu wojennego kościoły pękały Do dziś brzmią mi w uszach kolędy śpie-
rodu – były takie zimy, że drzewa od mro- w szwach. Nie było bowiem gdzie bez- wane przez ośmiu niewinnie uwięzionych.
zu z hukiem pękały. karnie rozczapierzać palców w kształcie Było coś jeszcze, co bezpośrednio nawią-
Piszę ten felieton zaraz po świętach Bo- litery, jakiej to – jak mówił generał Jaru- zuje do wspomnianego wyżej szacunku,
żego Narodzenia. Goście się rozjechali. zelski – nie ma w polskim alfabecie, czyli okazywanego przez naszych dziadów naj-
Pozostały miłe wspomnienia, ale i smako- „V”. Tam też, również bezkarnie, śpiewano mniejszemu nawet okruszkowi chleba.
wite resztki, które w ilości całkiem sporej „Ojczyznę wolną...”, a nawet wznoszono Wtedy, w więziennej celi, tradycyjny opła-
wylądowały „przejściowo“, bo lodówka antykomunistyczne okrzyki, za które – tek zastąpiła nam właśnie kromka suche-
pełna, na balkonie. Taka to nasza polska tuż za kościelną furtą – zbierało się na go chleba.
gościnność. Przygotowujemy zbyt wiele, plecach „rabarbary” od milicyjnych pałek. Było, minęło, inne mamy czasy. Żyjemy
wiedząc dobrze, że los świątecznych nad- Srogą zimę mieliśmy w 1981 roku. W celi w miłującej się, najedzonej, a nawet ob-
wyżek zakończy się... w śmietniku. z wybitymi szybami było tak zimno, że żartej Europie, gdzie o statusie człeka
„Musisz to zjeść, świń nie mamy, a wy- na nieogolonej brodzie zbierał się szron. świadczą fura, komóra i skóra. Kościoły się
rzucić nie wolno!“ – ganiła Babcia, gdy Gorsze od przenikającego chłodu były wyludniły, bo niby po co nam one. Wszyt-
zostawiłem choć trochę na talerzu. Tak, jednak tamte święta Bożego Narodze- ko gra, wszystkiego mamy w bród. Któż
tak – jedzenia się nie wyrzucało, a upadłą nia. Szczególnie Wigilia, bez rodziny, bez by pamiętał o szacunku dla jakiegoś tam
na podłogę kromkę chleba przeprasza- żadnych wieści o jej losach. Nie zapomnę okruszka chleba? Bez żalu więc rozstali-
jąco całowało. Dzisiaj ten piękny – pełen drwiącego uśmiechu „klawisza” (strażnik śmy się z górą zdeponowanych na balko-
szacunku i podzięki – odruch (bo jest więzienny, dla mniej zorientowanych) nie poświątecznych resztek. Wylądowały
to odruch, a nie gest) wzbudza często w śmietniku, bo za oknem termometr
uśmieszek politowania. No cóż, trochę oszalał, wskazując pod koniec grudnia
wartościowych, tradycyjnych zachowań plus 15 stopni, produkty zaczynały „cho-
ta „nowoczesność” nam zabrała. dzić”, a drzewa pękały, ale ze śmiechu…
Do tradycyjnych wartości odwołujemy się No problem – jutro się kupi coś swieżego!
najchętniej wtedy, jak już nie ma do kogo I z tym optymistycznym akcentem życzę
wszystkim, by im – także w roku 2016 –
niczego nie zabrakło.

Kiedy mi smutno… Listy
Wostatnim felietonie napisałem, z Berdyczowa
że będzie mi smutno, gdy Córka niespodzianki, odpowiedział: „Śniła mi się
Generała Andersa nie wygra wy- Pani w takiej sytuacji, że poczułem się zo- Krzysztof
borów w Warszawie, gdyż należy ona do bowiązany...”. Dobrecki
tych nielicznych osób, którym wybór na- Wieniawa – człowiek, o którym Marszałek
leży się nie tylko z racji osobistych zalet, Piłsudski mówił: „Wieniawa, owszem, robi „Któż wam spisze, któż opowie,
ale, wyjątkowo, i zasług Ojca Generała. wiele głupstw, ale nigdy nie zrobił świń- Co tam działo się w Piotrkowie
Minęły dwa miesiące, a mnie nadal jest stwa” – swoją ostatnią walkę , u zarania II Gdy wieść obiegła każdy dom
smutno. Smutek łagodzi fakt, że w wybo- wojny światowej przegrał przez lojalność, Sam Pan Pułkownik idzie na front.
rach do Senatu Pani Andersowa otrzyma- honor żołnierski i uczciwość. Oczywiście
ła największą ilość głosów, a nie została i inne szatany były tam czynne, z lewicują- Rozpacza każda piotrkowianka,
senatorem, „bo taka jest ordynacja“. cą od zawsze Francją na czele, ale general- Co nie zdążyła stracić wianka,
nie przegrał, bo usiadł do stołu z graczami Za późno już naprawić błąd,
Zaczynamy kolejny rok, jak zwykle w zmar- politycznymi bez skrupułów i bez tego Sam Pan Pułkownik idzie na front”
twieniu i, jak zwykle, w nadziei. No ale wszystkiego, co Wieniawa miał w nadmiarze.
mamy karnawał, więc kiedy mi jest smutno, Nie spodziewał się, że gra toczyć się bę- Pułkownik został generałem, premierem,
sięgam zawsze pamięcią do jakiejś aneg- dzie zupełnie o coś innego i zamiast w sza- a Wieniawa wyskoczył z okna swego
doty o jednej z moich ulubionych postaci chy, w domino. mieszkania.
historycznych, pułkowniku Wieniawie. Sam, bezwzględnie oddany służbie i Oj- Tak więc, zupełnie prawie bez związku,
czyźnie, nawet nie przypuszczał, że o jego korzystając z okazji, życzę Wam, Kocha-
Przypomniała mi się właśnie taka: losach w tak dramatycznej sytuacji decy- ni, Szczęśliwego, mądrego, dobrego
Wieniawa przesłał pewnej warszawskiej dować będzie to, jaki stosunek miał do Nowego Roku, byśmy wszyscy odnaleźli
damie okazały bukiet kwiatów. Gdy ta, Marszałka i że o pewnym generale napisał w sobie trochę Wieniawy. I tego z aneg-
zdumiona darem, zapytała go o powód kiedyś: dot, i tego patrioty i wiernego szwoleże-
ra. No i żebyśmy skończyli dużo lepiej.

8

W życiu jak w piosenceUśmiechnij się, a cały świat uśmiechnie się do ciebie. MOJE MIASTO

A. Likus
Cannon

Żyj z klasą

Kurt Tepperwein w jednej ze swoich • Popatrz – wyszeptała, otwierając buzię • Ale to piękne!
książek napisał, że najbardziej war- i robiąc wielkie oczy. • Schön! – powtórzyła po raz drugi,
Tylko nie to! – przebiegło mi przez myśl uśmiechając się do indywiduum w skó-
tościowymi prezentami w życiu są – czyż nie mogłam stanąć gdzie indziej? rze z metalami.
prezenty duchowe: radość, miłość, Gotowa byłam przejść na tył wagonu. Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdż-
• Mamusiu!!! – moja córeczka nadal szar- ki na twarzach pasażerów pojawił się nie-
harmonia, pokój, uśmiech. Niby pała mnie za rękaw. skrywany uśmiech, a chłopak w skórze
każdy o tym wie, lecz mało kto • Widzę – wycedziłam przez zęby, kątem wyprostował się dumnie, jakby chciał
o tym pamięta. oka spoglądając na młodego chłopaka wszystkim oznajmić: „Nareszcie się ko-
stojącego obok. muś podobam!”. Rozpromienił się w jed-
Pośpiech i chaos zdominowały naszą co- Oczy większości pasażerów, a raczej nej sekundzie i nachylając się do Sarah,
dzienność. O bezinteresowny uśmiech powieki, dyskretnie podniosły się, powiedział coś przyjaznym i ciepłem gło-
coraz trudniej. Uśmiechają się tylko a ich oczy skierowały się na nas. Zaś sem. Grobowa cisza w metrze zamieniła
sprzedawczynie w sklepach. Wszyscy moja córeczka nie odrywała wzroku się w zabawną ciszę, a z twarzy większo-
galopują jak na wyścigach konnych, od młodzieńca. Mierzyła go z dołu do ści pasażerów nie znikał uśmiech.
a metro w godzinach szczytu to pusz- góry i z powrotem, a ja… ja naprawdę Dzieci w swojej naiwności potrafią zro-
ka ze szprotkami. Nam tym razem się nie miałam pojęcia, co jej się w nim bić to, czego my, dorośli, byśmy nie
udało. To znaczy, mnie i mojej córeczce. tak spodobało. zrobili. Dostrzegają piękno tam, gdzie
Pomimo gorączki świątecznych zaku- Długie włosy spięte z tyłu, piercing w my go nie widzimy. Potrafią uśmiech-
pów metro nie było zatłoczone. Nic nosie, piercing na wardze, trzy piercingi nąć się do obcej osoby, podczas gdy
wyjątkowego się nie działo. Młodzi lu- w uchu, skórzana obroża wybijana kol- my nie uśmiechamy się nawet do zna-
dzie, jak zawsze, nie odrywali wzroku od cami owinięta wokół szyi, długi skórza- jomych. Uśmiechając się zaś bez powo-
swoich smartfonów. Jedni pracowicie ny płaszcz z kolorowymi naszywkami, du, wywołują uśmiech u innych, bo, jak
pisali, inni czytali. Nikt nie powiedział buty oficerki ze srebrnymi łańcucha- śpiewał nieśmiertelny Louis Armstrong:
ani słowa, nikt z nikim nie rozmawiał. mi… nic, tylko choinka. „Uśmiechnij się, a cały świat uśmiechnie
Nie pierwszy już raz odniosłam wrażenie, Sarah jednak nadal natarczywie oglą- się do ciebie”.
że oni – mimo iż cały czas komunikują się dała chłopaka, by całkiem niespodzie-
między sobą na odległość – nie potrafią wanie i pełnym zachwytu głosem, za-
ze sobą rozmawiać bezpośrednio. wołać:
Moja córeczka nie chciała usiąść, stały-
śmy więc, opierając się o poręcz. Bez-
wiednie wodziłam wzrokiem po pasaże-
rach, gdy Sarah pociągnęła mnie za rękę:

styczeń - luty 2016 9

MOJE MIASTO HISTORIA

Jolanta
Helena
Stranzenbach

„Na Was chłopi, na lud wolny jako stanowiący ogromną
większość narodu, rozporządzający największą siłą fizyczną
i moralną, w pierwszym rzędzie spada obowiązek utrzymania
i obrony państwa. Wy też w pierwszym rzędzie jesteście powo-
łani do urządzenia państwa polskiego według wypróbowanych
reguł demokratycznych i bezwzględnej sprawiedliwości” –
to słowa Wincentego Witosa (1874–1945), działacza ruchu
ludowego i trzykrotnego premiera Rzeczypospolitej Polskiej.

Na początku XX wieku powstał ruch W HEuropie tylko jeszcze w Rosji i na Bałka- istoria ta miała jeszcze swój ciąg dalszy.
społeczny określający chłopów jako nach rząd Trzeciej Rzeszy tak krwawo Następnego dnia została w Miechowie
najzdrowszą moralnie część społeczeń- prześladował mieszkańców okupowanych rozstrzelana macocha Wincentego, Katarzy-
stwa pozostającą, w ścisłym związku terenów za pomoc Żydom. W związku ze na, której podczas rewizji udało się ukryć.
z przyrodą, przywiązaną do ziemi i do tra- stosowaną przez Niemców zasadą odpowie- W ten sposób rzeczywiście cała rodzina za-
dycji. Dla nich idea ojczyzny – ojcowizny, dzialności zbiorowej ofiarą represji padały płaciła za to, że pozostała wierna wpajanym
oznaczała nie tylko spuściznę materialną, często całe rodziny, a nawet całe wsie. Metody jej przez pokolenia wartościom. Podczas II
czyli ziemię, ale także spuściznę ducho- odkrywania przypadków „łamania prawa” by- wojny światowej 32 mieszkańców powia-
wą, czyli przekazywane wzorce kulturo- wały różne. Czasami okupanci przeszukiwali tu miechowskiego poniosło śmierć za po-
we. Przykładem tego może być udział wszystkie domy w danej osadzie, innym razem moc udzielaną Żydom. Historycy szacują,
ochotniczych chłopskich oddziałów pie- działali na skutek donosów szmalcowników, że można mówić o około tysiącu Polaków,
churów, wyposażonych w kosy bojowe, a kiedy indziej sami prześladowani zdradzali których naziści zabili, i kilku do kilkunastu
piki i siekiery, w walkach o wolną Pol- swoich pobratymców w nadziei na własne tysiącach, którzy trafili za udzieloną po-
skę m.in. podczas potopu szwedzkiego przetrwanie. Wincenty Bara- moc do obozów koncen-
(1655–1660), insurekcji kościuszkowskiej, tracyjnych. Wielu Polaków
powstania listopadowego, wielkopolskie- nek doskonale zdawał sobie nawet po wojnie nigdy nie
go (1848) czy styczniowego (1863–64). sprawę z grożących mu i jego
„Żywią i Bronią” – taka dewiza, nawiązu- najbliższym konsekwencji, przyznało się do niesienia
jąca do roli społecznej mieszkańców wsi, pomocy prześladowanym.
przyświecała im wszystkim. a mimo to udzielił pomo- Czynili tak często ze wzglę-
cy potrzebującym. Według
Idee kosynierów – odwagę, miłość do świadków informację o tym, du na presję środowiska
ojczyzny i drugiego człowieka, dbałość niemogącego zrozumieć,
o honor i dobre imię – pielęgnowano w wie- że Barankowie ukrywają jak można było narażać
lu włościańskich rodzinach. Żydów, wyjawił, po pijaku, rodzinę i otoczenie dla ra-
Przykładem może być rodzina Baranków, Niemcom sąsiad, którego towania obcych. Większość
z dziada pradziada zamieszkująca okoli- zaloty wcześniej odrzuciła ludzi, którzy odważyli się
ce Krakowa. I tak Wincenty Baranek jako Łucja. W wyniku tego dono- nie pozostawić bliźniego
sołtys małej miejscowości Siedliska koło su 15 marca 1943 r. o świcie Łucja i Wincenty Barankowie (arch. rodz.) w potrzebie, pochodziła ze
Miechowa założył po I wojnie światowej kilku funkcjonariuszy Sonder- wsi, gdzie poszanowanie
szkołę powszechną. Jego synowie bronili dienstu, niemieckiej policji polskiej tradycji i chrześci-
ojczyzny w czasie kampanii wrześniowej w porządkowej składającej się jańskiej kultury nadal jest
1939 r., a potem średni, Stanisław, ukrywał głównie z volksdeutschów, mocno pielęgnowane.
przed Niemcami żonę i córkę żydowskiego pojawiło się w obejściu Ba-
lekarza z Miechowa, a do historii przeszedł ranków. Po odnalezieniu i zabiciu przechowy-
najstarszy z braci – Wincenty Baranek – wanych Żydów oprawcy przesłuchali gospo- Okazało się, że znowu w czasach wielkiej
który razem z żoną Łucją w czasie niemiec- darzy, a następnie rozstrzelali ich w stodole. próby siła fizyczna i moralna potomków
kiej okupacji ukrywał w schowku między Łucja błagała przed śmiercią o to, aby oszczę- dawnych kosynierów odegrała szczegól-
domem a zabudowaniami gospodarczymi dzono dzieci. Niestety, zarówno dwunastolet- ne znaczenie, bo kiedy państwo przestało
czterech Żydów. Należy dodać, że w Pol- ni Henryk, jak i dziewięcioletni Tadeusz zosta- funkcjonować, tylko chłopi dawali innym
sce od października 1941 r. obowiązywało li zamordowani, zaraz po rodzicach, strzałem nadzieję na przetrwanie.
rozporządzenie generalnego gubernato- w tył głowy. Świadkami egzekucji byli wszy- W dzisiejszych czasach obowiązuje euro-
ra Hansa Franka mówiące o tym, że kara scy mężczyźni mieszkający w Siedliskach, pejskość, kosmopolityzm, a patriotyzm, lo-
śmierci należy się każdemu Polakowi, któ- jalność i honor to cechy, które straciły nie-
ry udziela schronienia Żydom lub pomaga którzy zostali wezwani przed gospodarstwo co na wartości, pozostają jednak pytania
im w jakikolwiek inny sposób. Baranków przez sołtysa działającego zgodnie o to, kto nas obroni, gdy nastąpi jakiś po-
z rozkazem Niemców. Nakazali oni sołtysowi ważny kryzys? Sojusznicy? Kto nas nakar-
zwołać wszystkich mężczyzn z wioski po to, mi? Urzędnicy? Należy mieć nadzieję, że
aby pokazać, jak w Generalnej Guberni każe hasło „Żywią i bronią” mimo upływu wie-
się nieposłusznych i tym samym zapobiec na- ków nie straciło na aktualności.
stępnym przypadkom pomocy Żydom.

10

MOJE MIASTO FILOZOFIE ŻYCIA

Na początku było
Słowo… ks. dr hab.
Jerzy

Grześkowiak

Słowo ciałem się stało To wcielone Słowo – Jezus Chrystus – Słowo
I mieszka między nami, jak kiedyś, tak i dziś stale głosi światu, jak źródło
Karmię zgłodniałe ciało w Kościele i przez Kościół jako „dom przejrzyste…
Słowami jak owocami; Słowa”, słowa, które są niezmienne,
które przetrwają wszystko: ziemskie W odpowiedzialności za dar słowa
Piję jak zimną wodę królestwa, władców, wodzów, terrory- idzie też o piękno języka, o jego „czy-
Słowa ustami, haustami, stów, systemy, ideologie, trendy czasu. stość”. Marian Piechal prosi Stwórcę:
Wdycham je jak pogodę. On ogarnia nas mocą odwiecznego „Niech słowo moje będzie jak źródło
Boskiego Słowa i przenika energiami przejrzyste”.
Gniotę jak listki młode, Ducha, byśmy stali się żywotnymi sło-
Rozcieram zapachami wami Boga, przekazującymi ludziom Słowo „jak źródło przejrzyste”! Tymcza-
i światu orędzie Jego ojcowsko-matczynej sem żaden bodaj naród nie plugawi
Julian Tuwim Miłości. Chrześcijaństwo jest zatem tak własnego języka jak Polacy. Wsłu-
religią Słowa, które stało się Ciałem. chując się w język polski, w kraju i za
Ludzkie słowa to ślady Boga w naszym To właśnie tu bije źródło szczególnie granicą, człowiek za głowę się łapie,
świecie. Bo Bóg jest Słowem przed głębokiego związku chrześcijaństwa bo ma wrażenie, że bez wulgaryzmów
wszystkimi słowami, Pra-Słowem, z kulturą słowa. niektórzy nie potrafią wyartykułować
Przed-Słowem, Przed-Mową wszelkiego tego, co chcą powiedzieć. Młodzież
bytu, źródłem całości istnienia, co genial- Sczłołowwoieka i dorośli klną – bez pardonu. Kobie-
nie wyraził św. Jan Ewangelista w Prologu, ty nawet i tu znalazły pole dla swego
który słyszeliśmy niedawno podczas Słowo ma niezwykłą siłę oddziaływa- równouprawnienia. I nikomu nie przy-
Eucharystii w I święto Bożego Narodzenia: nia: dobrą i złą, twórczą i destrukcyjną. chodzi na myśl, żeby niejednemu/nie-
Na początku było Słowo, Słowa mogą pociągać lub odpychać, jednej zwrócić uwagę, iż język polski
A Słowo było u Boga, koić ból lub zadawać bolesne ciosy liczy ponad osiemdziesiąt tysięcy słów,
Bogiem było Słowo” (J 1,1). i głębokie rany, nieść pokój lub wzniecać przy pomocy których można – jeżeli
zamęt, uspokajać lub siać lęk i przerażenie, już nie elegancko, to przynajmniej po-
To Słowo jest wszechpotężne i twórcze budzić otuchę lub zniechęcać, przeka- prawnie – się wypowiedzieć.
– wypełnione energią, mocą, mądrością zywać prawdę lub propagować błąd,
i miłością. U początku świata stoi nie śle- nieść światło lub pogrążać w ciemności. Szacunek wobec języka to także sam
py przypadek, lecz Bóg, który Słowem Przed laty Agnieszka Osiecka pisała, że sposób mówienia. Stwierdzam, że Po-
powołuje świat do istnienia. To Słowo „mówimy byle co i byle jak”, że „każde sło- lacy stali się w ostatnich dekadach nie-
przynosi życie – stale ożywia, porusza, wo zamiast łączyć to nas rani”. A Czesław zwykle wymowni, ale, paradoksalnie,
zmienia, otwiera perspektywy, tworzy Niemen śpiewał – jak prorok – tragicznie bardzo źle mówiący. Mówi się bardzo
nowość, łagodzi ból, leczy i pociesza. i przejmująco, że „człowiek zabija słowem szybko i niestaranie, bełkotliwie i nie-
Jest odwieczne, nie ma ani początku tak jak nożem”. Natomiast Hilde Domin, chlujnie, po prostu ślizgając się po sło-
ani końca. Wszystko związane z czasem niemiecka poetka żydowskiego pocho- wach. No i ta nowa melodyka języka,
wyłania się z wiecznego Słowa i do nie- dzenia, w wierszu „Unaufhaltsam” idzie stawianie akcentu na ostatniej sylabie,
go zmierza. To Słowo tworzy Sens, jest w ponurym obrazie o krok dalej: ten okropny „zaśpiew”! Dotyczy to nie
pełne stwórczej Miłości, która wszystko Słowo jest szybsze, tylko mowy potocznej w codziennym
przenika i podtrzymuje w bycie. Prze- ciemne słowo. obcowaniu, lecz również sposobu mó-
mawiało ono do ludzkości w całej jej Ono nigdy nie chybia, wienia niektórych dziennikarzy pra-
historii, a w decydującym dla niej mo- nie ustanie, aż nie osiągnie celu. cujących w mediach elektronicznych,
mencie. Słowo jest doskonalsze od noża. a zwłaszcza osób występujących
„Słowo stało się ciałem i zamieszkało Nóż może być tępy. w programach typu talk-show. Po-
wśród nas” (J 1,14). Nóż przejdzie nieraz obok serca. twierdzenie, że nie jestem w tej mate-
Ale nie słowo. rii przesadnym krytykiem i zgryźliwym
To wcielone Słowo jest samo-objawieniem Na końcu jest słowo, malkontentem, znajduję w książkach
się Boga. Ojciec wypowiada w stronę świa- zawsze autobiograficznych pisarzy i aktorów.
ta Słowo: jest nim Jego Syn, druga Osoba na końcu
Trójcy Świętej. Hans Urs von Balthasar, słowo W dziele naprawy języka pomocne
czołowy teolog XX w. (Szwajcar) pisał tak: Dar języka został dany człowiekowi po mogą być modlitewne słowa Anto-
„Wszystkie rozsypane po świecie sło- to, by wprzągł go w służbę dobru, by był niego Słonimskiego:
wa Boże zbiera Chrystus w sobie, jakby na usługach miłości. Niebezpieczeństwo
w olbrzymim ognisku objawienia. One nadużycia boskiego daru słowa zobowią- Zmiłuj się, Panie, nad nami,
wszystkie należą do jedynego, wieczne- zuje każdego do czujności, do koniecznej nie karz surowo.
go żywego Słowa, które dla nas stało się ascezy w tym zakresie, tak jak to wyraził Uskrzydlij nas, podnieś słowami,
ciałem; są Jego całkowitą własnością. psalmista: „Będę pilnował dróg moich, przywróć nam słowo.
Wszystkie można usłyszeć i zrozumieć tylko abym nie zgrzeszył językiem, nałożę na
pod Jego wodzą, żadnego z tych słów nie usta wędzidło” (Ps 39,2).
można odłączyć ani oddzielić od Niego”.

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 11

MOJE MIASTO

Bal 2016karnawałowy wspomnieniePRL-u

TOWARZYSZE I TOWARZYSZKI! LUDU PRACUJĄCY WSI I MIAST!

Serdecznie zapraszamy wszystkich spragnionych dobrej zabawy na Bal Karnawałowy 2016. Tegoroczna edycja odbędzie
się pod hasłem „Wspomnienie PRL-u”. Razem przywołamy klimat prawdziwej prywatki sprzed 30 lat! W związku z tym
w interesie PARTYjnym każdy obywatel zobowiązany jest do stawienia się w kanonie mody PRL-u.

Polska Partia Studentów
i Absolwentów w Monachium

Kiedy:
6 lutego 2016, godzina19:30

Gdzie:
Sala przy kościele Św. Gertrudy (St. Gertrud)
Weyprechtstraße 75, 80937 Monachium

Cena:
członkowie i sympatycy Stowarzyszenia:

25 euro
osoby, które nie są członkami/sympaty-

kami Stowarzyszenia: 40 euro

Zapisy:
Do 17.01.2016 przyjmujemy zapisy TYLKO
od członków i sympatyków Stowarzysze-
nia, potem otwieramy zapisy dla pozosta-
łych.
Chęć uczestnictwa należy zgłosić drogą
mailową: k.kozak@studenci.de
Po otrzymaniu potwierdzenia o wpisaniu
na listę można zapłacić TYLKO przelewem,
a potwierdzenie przelewu trzeba wysłać
pod podany wcześniej adres mailowy.

Dane do przelewu:
Polscy Studenci i Absolwenci w Mona-
chium e.V.
Numer Konta: 2862449
BLZ: 70070024
IBAN: DE25 7007 0024 0286 2449 00
BIC: DEUTDEDBMUC

Uwaga! w tym uprzejmie pomóc. Natomiast jeśli to ternetowej: www.studenci.de oraz na na-
się nie uda, to bilet, niestety, przepada. szym fanpage`u na Facebooku: studenci.de
Nie przyjmujemy zwrotów biletów! Jeśli Dalsze szczegóły dotyczące organizacji
ktoś z jakichś powodów nie będzie mógł Balu będą podawane na naszej stronie in- Serdecznie zapraszamy!
uczestniczyć w Balu, a będzie posiadał bi- Rada Stowarzyszenia
lety, może je komuś odstąpić. My możemy

12

MOJE MIASTO

WYBRANO NAJPIĘKNIEJSZĄ
finał konkursu
Miss Polonia in Deutschland
rostrzygnięty!
W sobotę 21 listopada 2015 r., po raz trzeci w berliń-
skim Klubie GALAXY, odbyła się kolejna edycja finału
konkursu wyborów MISS POLONIA in Deutschland.
Spośród dwunastu finalistek dziewięcioosobowe jury
wybrało tegoroczną miss, którą została
Monika Brzyśkiewicz, lat 22, z Emmerich
Pozostałymi laureatkami są:
I wicemiss – Julia Karina Skrodzka, lat 18, z Berlina
II wicemiss – Ewelina Kleszczyńska, lat 25, z Berlina
miss publiczności – Patrycja Paczkowska, lat 22, z Berlina
miss BEAUTYSHOOTING 2015 – Weronika Rolirad, lat 25,
z Berlina.
Imprezę urozmaicili artyści z Polski: Grzegorz Poloczek,
występem kabaretowym, oraz piosenkarz Krzysztof Ster.
Wyjątkowym gościem wieczoru była miss Polonii Austrii
2015 – Agnieszka Boryń.
Organizatorzy dziękują:
wszystkim sponsorom, a w szczególności sponsorom
głównym: MONEY GRAMM, TYSKIE, AFS Polonijnemu
oraz Ninie Nowak; mediom polonijnym za wsparcie me-
dialne; ALINA BLUMENLADEN z Dortmundu za piękne
kwiaty; serwisowi imprezy – twórcom fryzur: Grażynie, Eli
i Danielowi Sbirenda, Teresie Widerze; wizażystce – Ewie
Bogusławskiej; moderatorce, Magdalenie Sarbowskiej
oraz teamowi GALAXY Club za wspaniałą organizację
i gościnność.

Organizator: GS Agentur
Veranstaltungen & Vermittlungen

oraz GALAXY Club.
Zdjęcia: Frank Bauermann
Więcej informacji na stronie
www.miss-polonia-deutschland.de

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 13

UCHODŹCYR E P O R T A Ż Wychowanie
bez słów
Dziewczynki Co jest na obrazku?
integrują się szybciej Ulubionym słowem Lany i Gesine jest „Pause”
Dla Lany i Gesine ropoczynają się dodat- – „przerwa”. Ale kiedy rozlega się dzwonek na
W Hamburgu-Altonie przebywa łącznie 6885 kowe zajęcia językowe. Każda z dziewczynek lekcję, Andrea przypomina im, że muszą wra-
uchodźców, z czego 3000 osób zamieszkało ma przy sobie teczkę z własnymi materia- cać na zajęcia. Potem odwiedzamy równoległą
w kontenerowej wiosce przy ulicy Holmbrook. klasę zerową, w której właśnie doszło do nie-
Działające w okolicy szkoły podstawowe po- łami. Są to wycinanki i kolorowanki, przyjemnego incydentu. Sześcioletni Djamil
stanowiły zająć się edukacją dzieci imigrantów. przy pomocy których dziecko uczy z Afganistanu rzucił piłkę swojemu niemiec-
Szkoła Trenknerweg przyjęła siedmioro dzieci się słownictwa. Szkoła zamówi- kiemu koledze prosto w twarz; nie ze złości,
do zerówki. ła je specjalnie w wydawnictwie tylko dla zabawy. Wprawdzie obyło się bez łez
Hueber. Na poprzedniej lekcji dzieci i krwotoku z nosa, ale wychowawca postawił
Oprócz normalnych zajęć nowi uczniowie poznały części ubrania, dziś uczą się obydwu chłopców naprzeciw siebie, po czym
mają dodatkowe lekcje języka niemieckie- nazywać i rozróżniać członków rodzi- wytłumaczył winowajcy za pomocą gestów, że
go. Żadne nie znało dotąd innej mowy poza ny. Następnie Andrea wyciąga talię tak robić nie wolno. Do tej samej klasy trafił też
ojczystą, nauczyciele muszą więc jak naj- kart z obrazkami i kolejno pokazu- Achmed z Syrii.
szybciej wpoić im podstawy języka kraju, je je uczennicom. Która pierwsza
w którym się znalazły. W Trenknerweg-Schule prawidłowo nazwie przedmiot - Obaj chłopcy są tu dopiero od paru tygodni.
osobą odpowiedzialną za przebieg procesu przedstawiony na obrazku, dostaje Nie chcą uczyć się niemieckich słów i cały czas
edukacji jest Andrea*. kartę w nagrodę. Wygrywa ta, która mówią po arabsku. Kiedy dzieci siedzą razem
i słuchają nauczyciela, oni często odchodzą
- Na razie porozumiewamy się z dziećmi zbierze więcej kart. Gesine niełatwo jest i zajmują się czymś innym. Z jednej strony
przy pomocy gestów. Ale one, o dziwo, po- wymówić wyraz„Schrank”–„szafa”. trudno im się dziwić, bo przecież nic nie rozu-
trafią zrozumieć siebie nawzajem, mimo że mieją. Poza tym mają za sobą traumatyczne
pochodzą z tak różnych stron. Ich rodzice, - Niektóre dzieci mają trudności z wy- przeżycia.
którzy przybyli z wrogich sobie krajów, jak mawianiem dźwięcznego „r”, jeśli w ich
Irak, Syria, Afganistan, nie okazują sobie nie- językach ta głoska jest bezdźwięczna. W trakcie mojej wizyty doszło jednak do ma-
chęci. Wręcz przeciwnie, są świadomi, że te- leńkiego przełomu: Achmed po raz pierwszy
raz wszyscy znajdują się w podobnej sytuacji Ogólnie rzecz biorąc, dziewczynki in- powtórzył za Andreą słowo„Kerze”–„świeca”.
i pomagają sobie nawzajem. tegrują się szybciej i chętniej się uczą.
Umieją już liczyć do dwudziestu. Widać, Dzieci niemieckie odnosiły się początkowo
Wchodzimy do jednej z klas, z której Andrea że pomagają w domu, bo bez sprzeciwu nieufnie do nowych koleżanek i kolegów,
wywołuje dwie sześcioletnie dziewczynki: Al- sprzątają w klasie, a podczas zajęć w szkol- zwłaszcza dziewczynki. Teraz są już przy-
bankę Lanę i Macedonkę Gesine. Ich koleżan- nej kuchni okazało się, że potrafią obierać zwyczajone do ich obecności. Rodzice miej-
ka z północnego Iraku jest akurat nieobecna. warzywa. W połowie września przybyła do scowych uczniów zebrali odzież potrzebną
Altony rodzina z Albanii, która zadomowiła najmłodszym uchodźcom na co dzień i na za-
- Uchodźcy z Iraku panicznie boją się zama- się dość szybko, bo rodzice znali trochę język. jęcia sportowe. Rok szkolny trwa już od paru
chów ze strony neonazistów, dlatego często Ich córeczka umie już w miarę dobrze mówić miesięcy, ale placówka gotowa jest w każdej
nie mają odwagi opuszczać wioski. po niemiecku. Ale nie wiadomo, jakie będą chwili przyjąć więcej dzieci imigrantów.
ich dalsze losy. Zostali zakwalifikowani jako
Dziewczynki nie odbiegają wyglądem od Wirtschaftsflüchtlinge (uchodźcy z powodów - To dopiero początek – oznajmia Andrea.
miejscowych rówieśników. Różnicę widać ekonomicznych) i mają pozwolenie na pobyt
dopiero, kiedy się uśmiechają. w Niemczech tylko do lutego. Loki-Schmidt-Schule, szkoła podstawowa
w sąsiedztwie, przyjęła troje nowych uczniów
- Prawie wszystkie dzieci imigrantów mają z Iraku i Afganistanu do pierwszej i drugiej
popsute zęby i cierpią z tego powodu. Kie- klasy. Zorganizowała też roczne klasy przy-
dy jedzą śniadanie, słychać tylko „aua, aua”. gotowawcze dla dzieci powyżej ośmiu lat,
Poszukujemy dentysty, który podjąłby się po ukończeniu których mogą od razu pójść
nieodpłatnego leczenia. do trzeciej klasy. Takich klas jest na terenie
Altony więcej i obecnie pobiera w nich naukę
ok. 1000 uczniów. Hamburskie szkoły czeka
więc po wakacjach wyzwanie; trzeba będzie
odpowiednio rozmieścić nowych trzecioklasi-
stów w placówkach oświatowych.

Jadwiga Zabierska

* Imiona bohaterów reportażu zostały

zmienione.

14

MOJE MIASTO STUTTGART

20 lat żłóbków – Monsignore Paul Hildebrand. Obecni byli
też Renate Beigert z Bahnhofsmission i pra-
Już po raz dwudziesty wyrzeźbione surowe drewniane figury zatrzymywały na sobie wzrok łat Ulrich Mack z Centrum Ewangelickiego
przechodniów. W tym roku były prezentowane pod hasłem „Stań, zatrzymaj się, popatrz, w Stuttgarcie. Uroczystość moderowała Be-
zastanów się – Betlejem i prawa człowieka – gdzie znajdujemy się obecnie, dokąd zmierzamy...”. ata Mnich.
Licznie stawili się przedstawiciele oko-
W pierwszą niedzielę Adwentu, jak co roku, zapalnymi na świecie, rodzącymi nowe licznych organizacji polonijnych, Polacy,
prof. ks. Witold Broniewski zainicjował spo- problemy. sympatycy Polski i wreszcie przypadkowi
tkanie przy żłóbku w Stuttgarcie na Dworcu Na tegoroczne spotkanie przy żłóbku przechodnie. O oprawę muzyczną zadba-
Głównym. Określił je jako „Betlejem i prawa przybył Konsul ds. Polonii Aleksander Ko- ły zespoły: „Bläserensemble Blech&mehr”
człowieka”. Jakże istotny, aktualny temat rybut-Woroniecki, dyrekcję dworca repre- pod kierownictwem Waltera Hasarta, chór
w dzisiejszych czasach. Wciąż na nowo podej- zentował przewodniczący zarządu Knut dziecięcy„Działoszanki” wraz akordeonistą
mowany wraz z pojawiającymi się punktami Jütersonke, a diecezję Rottenburg-Stuttgart i kierownikiem zespołu Adamem Kocerbą,
„Coro Hispanoamericano” z Waiblingen
pod dyrekcją Rocio Scheffolda oraz chór
kościelny ze Schwäbisch Gmünd wraz
z prowadzącym Zbigniewem Leszkiem.
Figury znajdujące się w szopce były dzie-
łem uczniów Liceum Plastycznego im.
Kenara w Zakopanem.
Przez minione 20 lat szopki witały prze-
chodniów nie tylko w Stuttgarcie, ale m.in.
w Görlitz, Karlsruhe, Kolonii, Frankfurcie nad
Menem, Ludwigsburgu, Monachium, Mün-
ster, Osnabrücku, Speichingen, Bratysławie,
Wrocławiu, Krakowie, Lwowie, Pradze, Talli-
nie, Rzymie, Warszawie i Wiedniu.

(Opr. na podstawie relacji
Małgorzaty Piegsy, która ukazała się na
Fb-Moje Miasto www.facebook.com/mmgazeta.

Foto: St. Rejman)

Odznaczenia DZIAŁACZY

TADEUSZ ROGALA Korybut Woroniecki, Konsul ds. Polonii odzna- HANS-MICHAEL OGGER
czył Złotym Krzyżem Zasługi Rzeczypospoli-
W Pałacu-Rezydencji Królów Wirtembergii tej Polskiej Tadeusza Rogalę, długoletniego W Domu Spotkań Biskupa Mosera w Stut-
w Ludwigsburgu odbyła się uroczystość przewodniczącego Towarzystwa, jednego tgarcie odbyła się uroczystość z okazji
z okazji 20-lecia działalności Polskiego Towa- z najliczniejszych i najprężniej działających Narodowego Święta Niepodległości zor-
rzystwa Kulturalnego przy Polskiej Misji Kato- polskich stowarzyszeń na południu Niemiec. ganizowana przez Towarzystwo Polsko-
lickiej w tym mieście. W jej trakcie Aleksander W laudacji poprzedzającej odznaczenie Kon- Niemieckie w Stuttgarcie i miejscową Po-
sul Korybut Woroniecki podkreślił wielkie lonię. W jej trakcie Konsul Generalny RP
osobiste zaangażowanie Tadeusza Rogali Andrzej Osiak odznaczył Hansa-Michaela
w integrację kilkunastotysięcznej polskiej dia- Oggera, wiceprzewodniczącego Towa-
spory w stolicy Wirtembergii i jej okolicach, rzystwa Polsko-Niemieckiego w Badenii-
obejmującej różnorodne aspekty współpra- Wirtembergii, Krzyżem Kawalerskim Orderu
cy kulturalnej, szkolnej, naukowej, religijnej Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne
i pomocy społecznej. zasługi w niesieniu pomocy osobom niepeł-
Uroczystość uświetnił występ chóru folklory- nosprawnym i potrzebującym, za wspiera-
stycznego „Działoszanki Plus” z Zespołu Szkół nie polskich ośrodków pomocy społecznej.
w Działoszycach, z partnerskiego regionu Ma- Laudację wygłosił przewodniczący Towarzy-
łopolski. stwa Polsko-Niemieckiego w Badenii-
Wirtembergii Witold Szrek, a w części arty-
(źródło: monachium.msz.gov.pl/pl/) stycznej wystąpili Eliza Banasik (śpiew, gita-
ra) i Adam Jendryczka (pianino).

(źródło: monachium.msz.gov.pl/pl/)

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 15

MOJE MIASTO

Polskie ślady w M O N A C H I U M

Wielu z nas spędza szmat czasu w bawarskiej metropolii. Spacerując bądź też tylko przemieszczając się
w innych celach, przemierzamy ogromne przestrzenie grodu nad Izarą i nie przypuszczamy nawet,
że w tym odległym od naszej Ojczyzny mieście znajduje się wiele miejsc, które różnymi wydarzeniami
wplotły się w zawiłą historię Rzeczypospolitej.

MAREK PROROK

Brat naszego Boga

To tytuł dramatu z lat czterdziestych ubie- wiele uwagi obrazom dawnych mistrzów, Adam Chmielowski - Brat Albert
głego wieku poświęconego powstańco- głównie Valazqueza. Sposób kształcenia obrazów przeznaczał na pomoc najbied-
wi, malarzowi i zakonnikowi Adamowi w Akademii opierał się na technicznym per- niejszym. Jego pracownia malarska stała się
Chmielowskiemu, bardziej znanemu pod fekcjonizmie, a studentom wpajano sztywne przytuliskiem dla wszystkich bezdomnych
zakonnym imieniem Brat Albert. W latach przestrzeganie norm artystycznych. W mło-
osiemdziesiątych autor owego dramatu Karol dym Adamie wywołało to przeciwną reakcję. potrzebujących pomocy. Dnia 25 sierpnia
Wojtyła, już jako papież Jan Paweł II, wyniósł Poczuł potrzebę dążenia do indywidualizmu 1887 roku przywdział habit regularnego
Brata Alberta Chmielowskiego na ołtarze i rozwijania indywidualnej wrażliwości oraz tercjarza i rozpoczął swoją niekończącą się
kościoła rzymskokatolickiego. Trudno nie za- subiektywnego postrzegania świata. Wyróż- posługę dla biednych i bezdomnych. Zrezy-
fascynować się tą postacią. Już jako siedem- niał się wyjątkowym talentem kolorystycz- gnował z kariery malarskiej, obejmując za-
nastoletni student rzuca naukę i rusza do nym oraz perfekcyjnym wyczuciem barwnych rząd ogrzewalni dla bezdomnych. Wyzna-
Powstania Styczniowego, aby walczyć o nie- szczegółów. Szybko dołączył do licznej grupy wał następującą zasadę życiową: „Powinno
podległość Rzeczpospolitej. Ranny w bitwie, polskich artystów „monachijczyków”. W śro- się być jak chleb, który dla wszystkich leży
dostaje się do niewoli rosyjskiej. Na skutek od- dowisku związanym z pracownią malarską na stole, z którego każdy może kęs dla siebie
niesionych ran traci lewą nogę, którą amputo- Józefa Brandta stał się niekwestionowanym ukroić i nakarmić się, jeśli jest głodny”.
wano mu w prymitywnych warunkach, bez autorytetem nie tylko w zakresie historii sztu- Die Akademie der Bildenden Künste (na
żadnego znieczulenia. Staraniem rodziny wy- ki, ale również w dziedzinie filozofii, zwłaszcza zdjęciu) mieści się w Monachium przy Aka-
dostał się z niewoli i uciekł do Paryża, unikając demiestraße 2. Przechodząc obok, warto
dzięki temu carskich represji. Był wszechstron- w obszarze etyki i estetyki. Tworząc, ukazy- wspomnieć tego wyjątkowego człowieka.
nie uzdolniony, uczył się w korpusie kadetów wał w swych płótnach zgrzebną codzienność
i w Instytucie Politechnicznym, jednak jego zbrojnego zrywu, malował drobne epizody
największą pasją było malarstwo, któremu obozowego życia, przedstawiał siermiężne
poświęcił ponad dwadzieścia lat swojego ży- warunki powstańczego życia, mozolny trud
cia. Już jako dojrzały, bez mała czterdziestolet- wyczerpujących marszów. Dorobek Adama
ni mężczyzna, odkrył w sobie prawdziwe po- Chmielowskiego to 61 obrazów olejnych, 22
wołanie i rzucił wszystko poświęcając się bez akwarele i 15 rysunków. Do najbardziej zna-
reszty biednym i bezdomnym. Napisał wów- nych prac należą między innymi: „Po poje-
czas do najbliższych: obiit Adamus Chmie- dynku”, „Dziewczynka z pieskiem”, „Cmentarz”,
lowski, natus est frater Albertus – umarł Adam „Dama z listem”, „Powstaniec na koniu”, „Wizja
Chmielowski, narodził się brat Albert. św. Małgorzaty”, „Zachód słońca”, „Amazonka”.

„Monachijczyk” Regularny tercjarz
Brat Albert
W tym czasie bawarskie Monachium było jed-
nym z najważniejszych ośrodków artystycznej W 1884 roku przeniósł się do Krakowa i za-
edukacji w dziedzinie malarstwa. Monachijska mieszkał się przy klasztorze Kapucynów.
Akademia Sztuk Pięknych, Kunstverein (Towa- Pieniądze uzyskiwane ze sprzedaży swoich
rzystwo Przyjaciół Sztuki) oraz Glasspalast (Pa-
łac Wystaw) przyciągały młodych pasjonatów
malarstwa z wielu krajów. Niezwykle ważna –
poza wysokim poziomem edukacyjnym aka-
demii monachijskiej oraz rangą artystów z nią
związanych – była autentycznie tolerancyjna
postawa samych Bawarczyków i ich otwartość
wobec młodych ludzi z różnych stron świa-
ta. To właśnie tutaj trafił, dzięki stypendium
otrzymanemu od Wojciecha Dzieduszyc-
kiego, dwudziestoparoletni przyszły święty.
W Księdze Immatrykulacyjnej Królewskiej
Akademii Sztuk Pięknych można dzisiaj odna-
leźć następujący zapis dokonany w maju 1870
roku: 02567 Adam Chmielowski – Eintritt:
04.05.1870 – Fach: Naturklasse. Studiował
w Akademii przez cztery lata, a jego profeso-
rami byli między innymi Alexander Strähuber
i Herman Anschütz. Wiele czasu spędzał mło-
dy twórca w Starej Pinakotece, poświęcając

16

MOJE MIASTO

Phönix2P0re1i5s
Do tej pory wygrywali inni...

21 grudnia 2015, pochodzący z Polski założyciel
i lider firmy QualityMinds, dr Michał Młynarski
odebrał PhönixPreis – Tegoroczni laureaci PhönixPreis.
Trzeci od prawej - obok burmistrza - dr Michał Młynarski.
prestiżową nagrodę miasta Monachium.
Copyright QualityMinds

Przyznawana od 2010 r. nagroda ma na Phönixem przedsiębiorstwo działa w bran- „Dziękuję wszystkim współpracownikom
celu wyróżnienie najlepszych przed- ży IT (kontrola jakości) i zatrudnia na tere- oraz mojej rodzinie. Nagroda ta jest bar-
siębiorców imigrantów, którzy z powodze- nie Bawarii 70 osób różnych narodowości. dzo ważna dla QualityMinds. Jestem dum-
niem prowadzą działalność gospodarczą
na terenie Monachium. Konkurs organi- Motto firmy: Qualität ist kein Zufall (Jakość ny, że mogę ją odebrać w imieniu firmy”
zowany jest przez Referat Pracy i Gospo- to nie przypadek). – zakończył.
darki miasta wraz z Radą Cudzoziemców.
Do tej pory Polaków wśród nagradzanych Nagrodę wręczył 2. burmistrz Monachium, Michał Młynarski urodził się w Polsce. Stu-
nie było. W tej edycji, kompetentne jury – a zarazem szef Referatu Pracy i Gospodar- dia techniczne rozpoczynał we Wrocławiu,
kładące szczególny nacisk na pozytywny ki, Josef Schmid. Odbierając wyróżnienie, by kontynuować je, od roku 2003, w Niem-
rozwój przedsiębiorstwa, tworzenie miejsc dr Michał Młynarski wrócił pamięcią do czech. Studiował informatykę i ekonomię.
pracy i nauki oraz międzykulturowe zaan- momentu założenia przedsiębiorstwa, co Później pracował naukowo na Uniwersy-
gażowanie – dostrzegło „perłę“ z polskimi uczynił wespół ze świetnym handlowcem tecie Paderborn. Tam też się doktoryzo-
korzeniami, mianowicie prowadzoną od Robertem Flemingiem. Poruszył też, na wał. Od października 2012 r. kieruje firmą
przykładzie doświadczeń w jego firmie, QualityMinds.

ponad trzech lat przez dra Michała Młynar- kwestię integracji pracowników różnych Więcej o nagrodzonej firmie na stronie:
skiego firmę QualityMinds. Uhonorowane narodowości. https://qualityminds.de

pPorlszkeo-dnisezmkieockliee

„To jedyna tego typu placówka W przedszkolu kryteria te są spełnio- Pełni oferty, a raczej pełni szczęścia, dopeł-
uznana przez Zarząd Miasta ne. Program stworzony jest bowiem na nia „pan Jarek” – Jarosław Josefowicz, nad-
przykładzie Bawarskiego Planu Rozwo- worny kucharz, przygotowujący na miej-
i Jugendamt. Pracujemy według ju i Wychowania w placówkach peda- scu, z najświeższych produktów, śniadania
projektu Großtagespflege, co oznacza, gogicznych. Przedszkole współpracuje i obiady według sprawdzonych polskich re-
że jesteśmy ogniwem łączącym rodzinę z pobliską niemiecką szkołą podstawową, ceptur, z zachowaniem wymagań naukowo
w której odbywają się dodatkowe zajęcia opracowanej tzw. Bremer Checkliste.
i dużą grupę społeczną” – mówi mgr językowe. Realizowany jest również pro- Cena przedszkola i żłobka uzależniona jest
Aleksandra Metz. jekt wspierający zerówkowiczów w nale- od zarobków rodziców i waha się od 20–350
żytym przygotowaniu ich do szkoły. Poza euro (w cenę wliczone jest wyżywienie).
Placówka ta powstała w roku 2014 z inicja- nauką języka, na dzieci czeka cała moc Kontakt:
tywy mgr Aleksandry Metz i Firmy Metz- innych atrakcji, od wypożyczania książek Geschäftsleitung Firma Metz-Kindernest-UG
-Kindernest-UG. Składa się z przedszkola w bibliotece miejskiej, po cyrkowe poka- metz-kindernest-ug@gmx.de
i żłobka, a mieści się w Monachium przy zy i przedstawienia teatralne. tel. 089/28857688
Wasserburger Landstr. 251 w Wald-
Trudering. Przy okazji„Jasełek” (na zdjęciu)
przedszkole odwiedził redaktor „Mojego
Miasta“, przekonując się o tym, że ośrodek
to niezwykły. Przybysza od razu otacza
rodzinna atmosfera. Sprzyjają temu małe
grupy, przestronne, dobrze wyposażone
pomieszczenia i duży ogródek. Głównym
jednak czynnikiem budowy tego domo-
wego klimatu są wychowawczynie – mgr
Aleksandra Metz, mgr Beata Josefowicz
oraz mgr Izabela Kulesza-Ubrich – któ-
rych wysokie kwalifikacje i wieloletnie do-
świadczenie dają gwarancję optymalne-
go podejścia do dziecka. A łatwo nie jest,
gdyż dwukulturowemu i dwujęzycznemu
(polsko-niemieckiemu) wychowaniu mogą
sprostać tylko najlepsi pedagodzy, potrafią-
cy ściśle współpracować z rodziną dziecka.

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 17

PORADNIK PRAWO Maciej Pazur LL.M.

poznaj swoje prawa jest adwokatem w Monachium.

Prowadzi porady prawne w języku polskim
oraz niemieckim w takich dziedzinach jak:

prawo pracy,
roszczenia z tzw. Gewerby,
odzyskiwanie należności,
prawo najmu,
odszkodowania,
prawo karne

Odszkodowanie

za wypadek drogowy
PIERWSZE KROKI

I stało się. Chwila nieuwagi i mamy kolizję drogową – czasami tylko delikatna rysa, a czasami szkoda całkowita.
Pytanie, co dalej, jak zabezpieczyć swoje roszczenia, jakie pisma wystosować i, co najważniejsze, jak nie stracić.

W prawie niemieckim, podobnie jak w prawie Dlaczego czy jego ubezpieczycielem, policją czy
polskim, obowiązuje zasada pełnego odszko- adwokat jest ważny? rzeczoznawcą. We wszystkich tych in-
dowania od ubezpieczyciela strony przeciw- stytucjach wskazana jest reprezentacja
nej, jeżeli wina leży po stronie przeciwnika. Większość spraw o odszkodowanie jest interesów klienta, tak aby ani jedno euro
Ta ogólna zasada jest stosunkowo łatwa rozwiązywana bez udziału sądu, dlatego po prostu „nie uciekło”. A przecież nie jest
do zrozumienia. Ale jakie są pierwsze kroki nie ma formalnego obowiązku korzysta- tajemnicą, że ubezpieczyciel strony prze-
do otrzymania odszkodowania? nia z usług adwokackich. Jednak zaanga- ciwnej ze wszystkich sił będzie się starał
żowanie adwokata w wielu przypadkach zredukować wysokość odszkodowania.
Adwokat jest korzystne. Należy pamiętać – poza
wyżej przedstawioną zasadą pełnego od- Wypadek w Polsce
Pierwszym krokiem jest po prostu pójście do szkodowania za koszty adwokackie – że
adwokata. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z nie tylko samo uszkodzenie pojazdu jest – odszkodowanie w Niemczech
tego, że koszty adwokackie pokrywa sprawca naszą stratą. W każdym przypadku do-
wypadku, jeżeli szkoda nie jest tylko bagatelą chodzą do tego ewentualne dalsze po- Bardzo ciekawym zagadaniem jest fakt, że
(np. małą ryską). Jest to spora różnica w sto- zycje odszkodowawcze, których można odszkodowania za wypadek, który zdarzył
sunku do prawa polskiego, ponieważ w Pol- wymagać od przeciwnika, np. ewentualne się w Polsce, można wymagać w Niemczech,
sce nie zawsze koszty adwokackie są pozycją przejęcie kosztów za samochód zastępczy, jeżeli miejsce stałego pobytu poszkodowa-
odszkodowawczą, których zwrotu można od odszkodowanie za stracony dzień pracy nego jest Niemczech. Jest to sytuacja, o której
przeciwnika wymagać. Jednak w prawie nie- czy zadośćuczynienie. Tylko adwokat jest niestety nie wszyscy uczestnicy wypadków
mieckim obowiązuje zasada, że jeśli zaanga- w stanie oszacować, jakie dodatkowe wiedzą. Mianowicie nawet gdy wypadek
żowany jest adwokat w sprawie o odszkodo- koszty można na przeciwnika zrzucić i na zdarzy się w Polsce i polski sprawca jest ubez-
wanie, to poszkodowany może domagać się ile realistycznie jest domaganie się dodat- pieczony np. u polskiego ubezpieczyciela,
przejęcia całych kosztów adwokackich przez kowej zapłaty. to całego odszkodowania można żądać nie
ubezpieczyciela. Tak więc w tym przypadku ruszając się z Monachium. Dotyczy to nie tyl-
adwokat pracuje – patrząc z perspektywy po- Oprócz tego konieczna jest korespon- ko korespondencji pozasądowej ale również
szkodowanego – praktycznie„za darmo“. dencja czy to z samym sprawcą wypadku, procesu sądowego. Dzieje się tak dlatego że
działa specjalna dyrektywa europejska, która

18

mówi o tym, że odszkodowania za wypa- branża przemysłowa - komisjoner/pakowacz
dek, który zdarzył się w jakimkolwiek kraju - spawacz MIG, MAG, TIG
Unii Europejskiej, można żądać w miejscu - ślusarz - narzędziowiec - pracownik magazynu
pobytu poszkodowanego. W ewentualnym - mechanik samochodowy‚ - operator wózków widłowych
procesie sądowym sądem właściwym był- przemysłowy - pracownik produkcji
by zatem – jeśli poszkodowany mieszkałby - lakiernik przemysłowy,
w Monachium – sąd w Monachium. samochodowy
- elektryk, elektronik, mechatronik
Naprawa - monter instalacji sanitarnych
i klimatyzacji
Oczywiście my, jako strona w postępowa-
niu odszkodowawczym, musimy wycenić
wysokość odszkodowania. Gdy damy sa-
mochód do naprawy, wystarczy przedłożyć
rachunek za naprawę. Ale, uwaga: istnieją
pewne wyjątki, kiedy to ubezpieczyciel
strony przeciwnej może odmówić wypłaty,
np. jeżeli podanie wysokości rachunku nie
było konieczne, bo daliśmy nasze piętna-
stoletnie BMW do serwisu zamiast do me-
chanika.

Rzeczoznawca

Gdy nie chcemy oddać samochodu do na-
prawy, możemy udać się do rzeczoznawcy
– ten wyceni wysokość odszkodowania.
Również i w tym przypadku działa zasada,
że koszty, oszacowane przez rzeczoznawcę,
ponosi sprawca wypadku.

Lekarz

Gdy zdarzy się już wypadek, nie nale-
ży zapominać o wizycie u lekarza w celu
stwierdzenia, czy są szkody cielesne. Prak-
tycznie każdy wypadek spowodowany jest
uderzeniem w nasze auto. W takiej sytu-
acji lekarz powinien nas zbadać i wydać
oświadczenie o urazach cielesnych. Tylko
posiadając takie oświadczenie mamy re-
alistyczną szanse na zadośćuczynienie.

Podsumowanie

Problem odszkodowania za wypadek sa-
mochodowy to niestety troszkę więcej niż
tylko: stłuczka – szkoda – odszkodowanie.
Jest wiele aspektów, na jakie należy zwró-
cić uwagę, przede wszystkim o wypadku
musi zostać poinformowanych szereg
instytucji oraz powinny zostać przedsta-
wione roszczenia. Zważywszy na fakt, że
koszty adwokackie pokrywa sprawca wy-
padku, najrozsądniejszym wyjściem jest
tak naprawdę pierwszy krok – udanie się
do adwokata. Zaoszczędzimy czas, nerwy
i unikniemy ryzyka, że roszczenia przeciek-
ną nam przez palce.

Rechtsanwaltskanzlei
Maciej Pazur LL.M - Rechtsanwalt.

Trappentreustr. 42
80339 München
Tel. 089/ 307 86 768
Mobil: 017677225482
www.kanzlei-pazur.de

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 19

PORADNIK FINANSE

Najlepszy serwis
zapewniający stałą
kontrolę rachunków

Współpraca z nami jest szybka i prosta, ponieważ ba-
zuje na sprawdzonym systemie, z którego do tej pory
mogła korzystać w Niemczech tylko grupa zawodowa
lekarzy. Nasz system umożliwia za pomocą kilku „klik-
nięć” zalatwienie całej księgowości oraz udostępnia
przegląd informacji na temat stanu finansow firmy
z każdego miejsca na ziemi, bez konieczności zaopa-
trywania się w drogie oprogramowanie.

Umów się już dziś na bezpłatną poradę i dowiedz
się więcej – jak zaoszczędzić na podatku, znacznie
zmniejszyć koszty w firmie oraz jak optymalnie roz-
winąć działalność gospodarczą dzięki dotacjom pań-
stwowym.

Kolejna Mateusz Drab und Partner

niezafpałkatcuornaa? Agentur für Deutsche Verrechnungsstelle
und Vermögensberatung.

Johann-G.-Gutenberg-Straße 22
82140 Olching

mateusz.drab.4245680@dvag.de
08131 3180209
0152 540 680 06

już nie Zprnoabmleimto! DOŁĄCZ DO NAS!

Korzystaj z nowego systemu rozrachunkowego i otrzymuj pieniądze Z powodu bardzo dużego zapotrze-
za swoją pracę w ciągu 48 godzin. bowania na nasze nowe usługi szu-
kamy osób chętnych do współpracy.
Każdy przedsiębiorca cieszy się z pełne- Usprawnienie
go portfela zleceń, nie każdy jednak księgowości Oferujemy:
chętnie zajmuje się związaną z nimi biuro-
kracją. „Przedsiębiorcy chcą skupić się na DV Abrechnung oferuje profesjonalny niemieckie warunki zatrudnienia
interesach, a nie tracić czas na wystawianie serwis rachunkowy, który przejmuje wy- bardzo dobre możliwości zarobkowe
rachunków”. stawianie, wysyłanie oraz nadzór nad ra- (podstawa + prowizja)
chunkami, a także proces ponagleń do szkolenia zakończone certyfikatem
Dlatego właśnie za odciążenie księgowości zapłaty. IHK
odpowiada już od zaraz nowy system rozra- pracę w młodym i dynamicznie roz-
chunkowy„Die Deutsche Verrechnungsstel- Kolejną zaletą systemu jest możliwość wijającym się zespole.
le”, który wspiera przedsiębiorców, przej- sprawdzenia wierzytelności zleceniodaw-
mując proces windykacyjny i zarządzanie cy, co pozwala przedsiębiorcom zaoszczę- Wymagania:
rachunkami. dzić czas oraz zmniejszyć koszty i uspraw-
nić rozwój firmy. zaświadczenie o niekaralności
System rozrachunkowy „Deutsche Ver- Terminowe otrzymywanie pieniędzy gwa- czyste konto w schufa
rechnungsstelle” pomaga zaoszczędzić rantuje wywiązywanie się z własnych zo- dobra znajomość języka niemieckiego
czas, stać się niezależnym od braku dyscy- bowiązań płatniczych. w mowie i pismie
pliny płatniczej zleceniodawców i zapew- chęć rozwoju osobistego oraz moty-
nia stałą kontrolę rachunków. Tym samym DV Factoring zapewnia 100-procentową wacja do pracy.
poprawiona zostaje płynność systemu wypłatę gotówki za bieżący rachunek w
płatności oraz rośnie wierzytelność wobec ciągu 48 godzin. Dzięki temu osoba pro- Wyślij swoje CV na adres email:
banku. wadząca działalność gospodarczą nie mateusz.drab.4245680@dvag.de
musi zastanawiać się, czy ma środki, aby
móc wypłacić wynagrodzenie swoim pra-
cownikom lub też wziąć kolejne zlecenie.

20

Grażyna Szkultecka (M.A.) DORADZTWO DUCHOWE

Herzog-Wilhelm-Str. 21 COACHING
80331 München
Tel: 089 / 86 36 98 32 Jeśli chcesz żyć w poczuciu szczęścia
Fax: 089 / 97 89 51 24 i spełnienia się?

Godziny otwarcia: Jeśli pragniesz by twoja droga była drogą
wtorki 8.30 - 20.00 wolności osobistej, swobody bycia sobą w pełni?
środy 8.30 - 15.00
czwartki 8.30 - 20.00 Jeśli jesteś gotowy, aby świat stanął
piątki 8.30 - 15.00 przed Tobą otworem ?
pierwsze soboty miesiąca
12.00 - 17.00

Inne terminy
po telefonicznym uzgodnieniu

Doradztwo prawne w języku polskim i niemieckim
z uwzględnieniem niemiecko-polskich przepisów prawnych

w dziedzinach:

prawa rodzinnego i spadkowego prawa pracy SERDECZNIE ZAPRASZAM
prawa karnego oraz wykroczeń prawa gospodarczego
Jolanta Hetnar
prawa ruchu drogowego
Wildapfelstr 1, 82024 Taufkirchen
Tel.: 0 89 85 63 63 55 tel. 0163 8433448

Müllerstr. 40 www.kanzlei-demacker.de www.lifework-de.company
80469 München info@kanzlei-demacker.de

Kancelaria Adwokacka

Zakres możliwych porad prawnych:

Doradztwo w zakresie prawa pracy

Rejestracja działalności gospodarczej Olaf Groborz
Zakładanie spółek cywilnych oraz kapitałowych

Sprawdzanie i opracowywanie wszelkich
typów umów gospodarczych i prywatnych
Donnersbergerstraße 46, 80634 München
Dochodzenie wierzytelności pozasądowo oraz sądowo
S-Bahn Donnersbergerbrücke U1 Rotkreuzplatz
Obrona przy wykroczeniach
i w sprawach karnych
Tel.: 0 89/13 95 83 72 Fax.: 0 89/13 95 83 73 Email: olaf.groborz@gmx.de

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 21

PORADNIK PRAWO PRACY

ZROZUMIEĆ R E C H T S A N WÄ LT I N
JĘZYK
Anja Czech-Grollmann
świadectwa
pracy

Po zakończeniu stosunku pracy każdy pracownik ma prawo do otrzy- Świadectwo służy pracownikowi jako
mania świadectwa pracy. Odpowiednia podstawa prawna znajduje się dokument, na podstawie którego
przede wszystkim w zapisie §630 niemieckiego Kodeksu Cywilnego ubiegać się może o inne miejsce pra-
(BGB) regulującym obowiązek wydawania świadectw pracy: cy. Słabsza ocena jego osiągnięć lub
zachowania może więc oznaczać gor-
„Po zakończeniu stosunku pracy zobowiązany do świadczenia pracy może sze szanse na rynku pracy. Z drugiej
żądać od drugiej strony wystawienia pisemnego świadectwa zawierają- strony świadectwo pracy stanowi dla
cego dane o stosunku pracy oraz okresie wykonywanej pracy. Na żądanie nowego pracodawcy źródło infor-
świadectwo należy rozszerzyć na dane dotyczące osiągnięć i zachowania macji o zatrudnianej osobie – prze-
pracownika“. sadnie dobra opinia mogłaby dopro-
wadzić do zbyt wysokich oczekiwań,
Ustawodawca rozróżnia więc dwa osiągnięć pracownika jak również a co za tym idzie, do nieprawidłowej
rodzaje świadectwa pracy: świa- jego zachowania w zakresie stosunku oceny potencjalnych możliwości i
dectwo zwykłe (einfaches Arbeit- pracy. umiejętności nowego pracownika.
szeugnis) i świadectwo kwalifikowane Prawo do otrzymania świadectwa pracy Na podstawie przedłożonego świa-
(qualifiziertes Arbeitszeugnis). Świa- jest bezwarunkowe i nie może zostać dectwa pracy nowy pracodawca
dectwo zwykłe musi zawierać co naj- wykluczone na przyszłość, a obowiąz- powinien móc wyrobić sobie zdanie
mniej dane o rodzaju pracy i okresie kiem wystawienia świadectwa pracy ob- na temat pracownika i mieć w miarę
wykonywania pracy, zaś świadectwo ciążony jest pracodawca. dokładny obraz jego cech charakte-
kwalifikowane stanowi również opis ru, umiejętności oraz doświadczeń.

Całość przepisów prawnych z zakresu
prawa pracy podkreśla z jednej strony
obowiązekpodawaniainformacjizgod-
nych z rzeczywistością oraz, z drugiej
strony, zasadę stosowania dobrej woli
i życzliwości w stosunku do odcho-
dzącego pracownika. Świadectwo nie
może być bez przyczyny formułowane
w sposób utrudniający dalszy rozwój
kariery zawodowej. Pracownik ma przy
tym prawo do otrzymania świadectwa
kwalifikowanego, które zawiera nastę-
pujące dane i informacje:
rodzaj i okres wykonywanej pracy
nazwisko, imię, zawód wraz ze stop-
niem akademickim
pełny,dokładnyopisczynnościwyko-
nywanych podczas całego okresu
zatrudnienia
opis sposobu zachowania i osią-
gnięć pracownika podczas okresu

22

zatrudnienia, podanie wszelkich Teresa Swist
znaczących faktów i ocen, mogą-
cych stanowić ważne przesłanki do Finanz- und Versicherungsmakler
stworzenia profilu pracownika
Fachowe usługi experta ubezpieczeniowego
formułę podziękowania za wyko-
naną pracę oraz wyrażenie żalu Zarejestrowana w DIHK, Deutsche Industrie- und Handelskammer
w związku z zakończeniem pracy jako niezależny Makler Ubezpieczeniowy, Nr D-SQ2M- UWXWK-74
przez pracownika.
Świadectwo powinno mieć formę Magister Teresa Swist
przyjętą zwyczajowo, czyli powinno
być wydrukowane na papierze firmo- Schleißheimer Str. 26 b
wym pracodawcy. Nie może być po-
plamione lub pokreślone, nie powinno Oferowane ubezpieczenia: 85748 Garching
też zawierać poprawek. Swoją formą
powinno budzić zaufanie i stwarzać zdrowotne - prywatne lub państwowe Tel.: 089/32649789
profesjonalne wrażenie. Ewentualne emarytalne Fax: 089/32649790
błędy ortograficzne lub merytorycz-
ne, mogące mieć dla pracownika ne- gromadzenie kapitału Mobil: 0176 1111 6633
gatywne skutki, należy niezwłocznie
skorygować. fundusze investycyjne info@swist.de
Świadectwo musi być opatrzone wła-
snoręcznym podpisem pracodawcy. od niezdolności do wykonywania zawodu
ochrony prawnej
PRZYKŁADY OC prywatne i dla firm Dodatkowa oferta:
Warto zwrócić uwagę na często stoso-
wany „tajny język” świadectw pracy nie- na życie biuroservice
mieckojęzycznych. Oto przykłady uży- następstw nieszczęśliwych wypadków księgowość
wanych sformułowań i ich tłumaczenie: samochodów, taryfy dla firm pomoc w uzyskaniu dodatków rodzinnych
mieszkań pomoc w założeniu działalności gospodarczej
Sformułowanie Prawdziwe tłumaczenia
w świadectwie znaczenie
www.swist.de

Kancelaria Podatkowa

die ihm übertragenen NOWY ADRES: doradztwo podatkowe
Aufgaben (przekazane żadne inne zadania księgowość
Werner-Eckert-Str. 4 sporządzanie zeznań
mu zadania) 81829 München podatkowych
p.madzarow@gmail.com korespondencja
ordentliche biurokratycznie Tel.: 089/99936501 z urzędami skarbowymi
Aufgabenerledigung Fax: 089/99936502
(porządne, stosowne www.steuerberater-madzarow.de
Terminy po telefonicznym
wykonanie zadań) lub mailowym uzgodnieniu

genaue Arbeitsweise tempo pracy poniżej
(dokładny sposób pracy) średniej

Fähigkeit zu delegieren
(zdolność pracownik leniwy

do delegowania)

gesellige Art/“er stand
stets voll hinter uns“ alkohol w pracy
(towarzyskość)

W ostatnim zdaniu nieobecności
pracodawca życzy w pracy
pracownikowi zdrowia w związku z chorobą

Radzę otrzymane świadectwa pracy
poddać fachowej ocenie prawnej, by w
ten sposób skontrolować je pod wzglę-
dem kompletności danych oraz treści
sformułowań, w szczególności w zakre-
sie oceny zachowania i sposobu wyko-
nywania pracy. Z całą pewnością stano-
wić to może zabezpieczenie możliwie
jak najlepszych szans na rynku pracy.

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 23

PORADNIK NAUKA JĘZYKÓW

Sylwia
Cieplak

jest jak z dietą uczymy się go w naturalnym środowisku
jego użytkowania, np. pracując z samymi
Niemcami, czy też ucząc się go samodzielnie.
– na początku mamy ogromny zapał – Ubarwiać naukę
Na koniec kilka słów o kursie integracyjnym
języka niemieckiego, w którym uczestniczę.
Musimy pamiętać, że z nauką języków jest jak
Wreszcie usiadłam do napisania czegoś, co już od dawna chodziło mi z dietą, czy też z uprawianiem sportu. Na po-
po głowie i nie dawało spać. Uwielbiam języki, to znaczy uczyć się ich, czątku mamy ogromny zapał do działania, ale
poznawać kultury rożnych krajów poprzez nie. Jednak nie każdy z nas po jakimś czasie motywacja spada i bardzo
ma do nich serce i głowę. Z obserwacji osób, które uczyłam, i z moich trudno jest utrzymać systematyczność. Kursy
doświadczeń związanych z nauką języka niemieckiego na kursie integracyjnym integracyjne w Niemczech trwają od pół do
wynika kilka wskazówek dotyczących tego, jak poradzić sobie z wyzwaniem, półtora roku. Są to intensywne kursy, więc
jakim jest nauka języka obcego. jest dużo godzin tygodniowo i dużo zadań
domowych – ogólnie rzecz biorąc, przez ten
czas dużo dzieje się z naszym języ-
Kalendarz kiem obcym. Intensywność kursu
„łańcuszek” to nie tylko ilość czasu spędzone-
go w szkole, to też dynamika zajęć.
Pewnie czytając ten poradnik po- Ein anderer Na początku można odnieść wraże-
myślicie, że przecież Ameryki nie Weg, um nie, że zajęcia są bardzo zróżnicowa-
odkryłam, jednak każdy z nas popeł- ne i dzieje się na nich bardzo dużo,
nia masę błędów nie językowych, jednak po miesiącu czy dwóch zaczy-
ale błędów podczas nauki właśnie. namy odczuwać wyczerpanie i, po-
Wiedzieć, jak się uczyć i znaleźć wielając pewne schematy, nawet się
„wyjście” dla siebie, to połowa suk- nudzić. Jest to najgorszy moment dla
cesu. Celowo użyłam słowa„wyjście”, uczącego się. Nie należy się jednak
bo od razu nasunęło się kolejne sło- poddawać zniechęceniu i ubarwiać
wo: metoda. Jest wiele metod sy- naukę, np. przynosząc na zajęcia fisz-
gnowanych imionami ich autorów, ki, czytanki na poziomie, który aktu-
nazwami szybko przyswajalnymi alnie szlifujemy, wypisywać słówka
dla ucha. Nie nazwałabym ich osob- śmieszne, trudne do zapamiętania
nymi metodami, gdyż są oparte lub, jak to jest w przypadku niemiec-
na kanonach nauczania języków, kiego, długie. W domu możemy na-
a najlepszym sposobem na przy- klejać na szafki w kuchni karteczki
swojenie języka obcego odpowied-
nio do potrzeb jest metoda miesza- z nazwami trudnymi, niech to będą
na. Papież Jan Paweł II znał ok. 10 dieses fiche np. same rzeczowniki, czy odtwa-
języków obcych, którymi posługi- erfahren rzać filmiki lub nagrania z internetu
wał się swobodnie. Oprócz tego, że w języku obcym. Radio? Czemu nie,
miał łatwość ich przyswajania, był im dłużej będziemy mieć kontakt
z językiem, tym szybciej przestanie
niezwykle systematycznym i po- być on dla nas zwykłym bełkotem.
kornym uczniem. Ciekawym sposo-
bem na uczenie się Papieża Polaka Niech brzęczy w tle, a my w tym
czasie możemy zająć się domem,
był tzw. kalendarz „łańcuszek”, czyli Dotykanie języka gotowaniem itp. W telefonie możemy uru-
wykreślanie kolejno następujących po sobie chomić aplikację „słowo obce na dzień”,
dni w kalendarzu, podczas których choć 5 mi- Kolejnym sposobem na szybkie i lekkie a codziennie dostaniemy powiadomienie
nut poświęcił na czytanie, pisanie, mówienie powtórzenie są fiszki, czyli nieduże kar- o nowym słówku obcym. Trzeba sobie przy-
czy powtórzenie słówek w języku, którego się teczki, na których z jednej strony zapisane swoić jedną podstawową rzecz. Słowo raz
aktualnie uczył. Gdy spoglądasz na ilość dni jest słowo po polsku, a z drugiej w języku przeczytane może nie zostanie przez nas
wykreślonych ciurkiem, szkoda Ci przerwać obcym, z przykładem jego zastosowania. zapamiętane, ale zostanie w naszej głowie
i bodajże na parę minut skupisz się na czymkol- Można zrobić je samemu, można również i spotykając się z nim częściej, w końcu je
wiek związanym z językiem obcym. Codzienny zakupić gotowe na wszystkich poziomach przyswoimy. Oczywiste jest, że nie każdy
kontakt jest tu na wagę złota. Na pewno nie
można stawiać sobie zbyt wysokiej poprzeczki tzw. wtajemniczenia językowego. Przede z nas jest tak kreatywny w nauce języków,
i zakładać, że będziemy się uczyć godzinę wszystkim chodzi o to, by „dotykać” języka, ale wystarczy spróbować urozmaicić swoje
dziennie. Po kilku dniach rutyna i wrodzone le- a dotyk nie jest czymś długotrwałym rów- życie o naukę języka obcego i nie pozwolić,
nistwo nie pozwolą Ci poświęcić tyle czasu na nież w życiu. Choć 5 minut dziennie może by wkradła się rutyna. Miejmy głowę otwartą.
naukę i po tygodniu jej zaniechasz. Niech to bę- dać niesamowite efekty i, co najważniej- To znaczy nie uczmy się tylko schematów, go-
dzie jeden akapit tekstu do czytania czy jedna sze, podtrzyma motywację. Właśnie ona towych zdań, nie bazujmy na tym, co usłyszy-
strona słówek w zeszycie do powtórzenia – już w dużej mierze odpowiada za to, w jakim my na kursie. Żeby nauka dała owoce, może-
możesz odhaczyć dzień w kalendarzu. stopniu opanujemy język. Nieważne, czy my robić mało, ale jednak„coś” więcej.

24

SZKOŁA JĘZYKOWA The Word Prodigy - Ewa Bembnista
BIURO TŁU& MACZEŃ
Übersetzungen Dolmetschen Consulting Arbeitsvermittlung
• kursy językowe:
niemiecki, angielski, włoski, hiszpański i inne języka polskiego i niemieckiego

• różnorodne formy kursów Moja oferta:
• specjalne oferty dla firm Tłumaczenia: uwierzytelnione, zwykłe, ustne
• tłumaczenia i pisemne we wszystkich zakresach
NASZYM CELEM JEST ZREALIZOWANIE PAŃSTWA CELÓW! Doradztwo i pomoc urzędach:
składanie wniosków na Kindergeld, Harz IV
YCHer prachen prechen · M.A. Aneta ych · Dachauer Straße 18780 · 80992 München (zasiłek na utrzymanie), mieszkania socjalne,
www.sych-sprachdienstleistungen.de · Tel. +49 (0)89-14 90 39 58 lub +49 (0)172-7 86 94 59 uznanie kwalifikacji zawodowych itp., dofinanso-
wanie do kursów języka niemieckiego, wypełnia-
nie formularzy, sporządzanie pism urzędowych
Pomoc w poszukiwaniu pracy:
- profesjonalne sporządzanie życiorysów i podań
o pracę
- wyszukiwanie adekwatnych ofert pracy
- tłumaczenie podczas rozmów kwalifikacyjnych
- tłumaczenie umów o pracę

Fasanenstr. 148,
82008 Unterhaching

Dojazd
(15 min. od centrum Monachium):
S3, kierunek Holzkirchen,
przystanek Fasanenpark

Tel.: 015777453603
info@wordpro.eu
www.wordpro.eu

Karolina Sliwa
Leonrodplatz 2, 80636 München
Mobil: 015233782826, Tel. 08912193022
info@daisy-personal.de
www.daisy-personal.de

terminy KOMPLEKSOWA OBSŁUGA FIRM: TŁUMACZ
po wcześniejszym
rejestracja działalności gospodarczej P R Z Y S I Ę G ŁY
telefonicznym korespondencje z urzędami i instytucjami publicznymi
lub mailowym wypełnianie druków i formularzy języka polskiego i niemieckiego
obsługa rachunków i upomnień o płatności
uzgodnieniu pomoc w uzyskaniu świadczeń socjalnych np. Kindergeld wieloletnie doświadczenie
tłumaczenia przysięgłe teksty ekonomiczne, prawnicze, urzędowe
kooperacja z biurem podatkowym (Steuerberater) świadectwa i inne dokumenty
uwierzytelnienia
tłumaczenia ustne

Anna Reißig

Altstadt 105, 84028 LANDSHUT
Tel./Fax: 0871 / 97 50 44 59
Mobil: 0170 / 2 44 09 69
E-Mail: anna.reissig@t-online.de
www.polnisch-niemiecki.com

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 25

PORADNIK

Norymberga

Pejzaż miejskizdjęciaitekst: ANNADUDA
czyli jak fotografować miasta
wybierać tzw. złote godziny, np. późne popo-
Tym artykułem pragnę zapoczątkować nowy cykl poradników, a właściwie moich osobi- łudnie, a dokładnie godzinę przed zachodem
stych doświadczeń w dziedzinie fotografii. Niech ten cykl nazywa się „Fotograf w podró- słońca, kiedy miękkie złote światło pod od-
ży”, bo najczęściej to właśnie podróże są dla mnie pretekstem do fotografowania. powiednim kątem pada na obiekt fotografii
i powoduje, że nie wychodzi on „płaski”, jak
Chyba jestem mieszczuchem, bo uwielbiam oraz unieruchomić aparat, aby zdjęcia nie Pottensteinnp. podczas południowego ostrego słońca;
miasta, zwłaszcza tak piękne jak na przykład były poruszone i tym samym nieostre. I tu mój
te. Stare czy nowoczesne, nie ma to znaczenia przyjaciel statyw oka- panoramy miast lub ich fragmenty wraz
pod warunkiem, że mają romantyczną duszę zuje się niezastąpio- z niebem, ładnie wyglądają, gdy zdjęcie
lub współczesny pazur. nym asystentem. Nie
Lubię też, gdy piękna architektura sąsiaduje chcąc tutaj Państwa wykonamy podczas magicznej
z równie piękną naturą. Otoczenie gór, mo- zanudzać szczegółami godziny – mojej ulubionej zresztą
rza, parkowej zieleni lub np. rzeki wijącej się technicznymi, para- – nazywanej w fotografii niebie-
w centrum, dodaje miastu uroku, a mnie do- metrami ustawień i in- ską. Jest to czas zmierzchu, czyli
datkowo mnóstwa okazji do fotografowania. nymi fotograficznymi tuż po zachodzie słońca, kiedy
Uwielbiam takie chwile, kiedy ono i ja jeste- zawiłościami, odsyłam niebo zmienia natężenie barw,
śmy sam na sam. Każda pora dnia czy roku osoby zainteresowane z ciemnego niebieskiego przecho-
może dostarczyć odpowiednich efektów pod tym tematem na moją dzi do granatu;
warunkiem, że dobrze się do tego przygotu- stronę FotoReiseMania.
jemy i maksymalnie wykorzystamy to, co daje A tymczasem kilka pro- I ostatnia już w tym wydaniu moja
nam Matka Natura. Sprzęt fotograficzny nie stych zabiegów prowa- sugestia: piękny (i bez Photoshopa,
pozostaje bez znaczenia, choć właściwie faj- dzących do tego, aby jak wszystko u mnie) gwiaździsty
ne fotki można też zrobić zwykłym aparatem nasze zdjęcia (z dzisiej- efekt miejskich latarni uzyskamy
kompaktowym, a nawet telefonem komórko- szego tematu „Pejzaż naświetlając scenę przez kilkanaście
wym – zgodnie z powszechnym poglądem, że miejski”) były dla nas sekund.
to nie aparat robi zdjęcia, a fotograf. Ja jednak fajną pamiątką oraz aby podobały się nie
pozostanę przy mojej lustrzance Canon, bo tylko nam samym. Drezno
od pewnego czasu łączę w fotografii przyjem- W tym celu wykorzystujemy to, co przynosi Ubolewając nad ograniczoną pojemnością artykułu,
ne z pożytecznym i chcąc sprzedawać kolejne nam dzień lub noc oraz różne, czasem nawet już dzisiaj serdecznie zapraszam na kolejny odcinek
zdjęcia, muszę się trochę bardziej postarać. dynamiczne warunki pogodowe. I tak: o fotografii w podróży, tu, w „Moim Mieście”, oraz
Dlatego właśnie moim ciągłym towarzyszem do śledzenia mojego bloga:
i przyjacielem, a czasem też „kulą u nogi”, stał bezchmurne niebo to nudne zdjęcia, a cie-
się ostatnio statyw. Bez niego praktycznie już kawe chmury dodadzą zdjęciu dynamiki; FotoReiseMania
nie wychodzę na sesję.
Fotografia to nic innego jak malowanie świa- mokry po deszczu asfalt, a jeszcze lepiej
tłem, więc kluczowa staje się tu jego odpo- kostka brukowa, zadziała jak lustro i wieczor-
wiednia ilość i barwa. Kiedy wieczorem jest go ne zdjęcia rozświetlonego miasta wyjdą po
mało, mniej go wpada przez nasz obiektyw, prostu bajkowo;
trzeba po prostu dłużej je wpuszczać, mówiąc
fachowo: musimy wydłużyć czas ekspozycji umiejętne wykorzystanie lustra wody
w kałuży, w sadzawce czy w rzece, nada na-
szemu zdjęciu ciekawego efektu odbicia;

dla podkreślenia detali architektury warto

26

Ogrody zimowe

symbioza domu z ogrodem

ogrody zimowe pomiary & produkcja & transport & montaż
zadaszenia tarasów
nietypowe konstrukcje przestrzenne

fasady szklane
rolety i markizy
drzwi harmonijkowe i przesuwane
okna i drzwi z PCV i aluminium

wysoka jakość produktów
dogodne terminy
atrakcyjne ceny
realizacje w na terenie całej UE

Fabryka Ogrodów Zimowych Almont System

43-356 Bujaków, ul. Bielska 3

tel./fax: 0048 33 814 41 59
fax: 0048 33 821 10 12

e-mail: ogrodyzimowe@almontsystem.pl
www.almontsystem.pl

rok założenia firmy 1996 27

styczeń - luty 2016

PORADNIK TURYSTYKA

Tajwan
mogarłoamwnyyscphamożliwości

tekst i zdjęcia Dominika Hilger

Historia Tajwanu, położonego w zachodniej części Pacyfiku pomiędzy Filipinami a Chinami, zaczęła się już 30 tysięcy
lat p.n.e. Liczne kolonizacje przez długi czas ograniczały jego autonomiczny rozwój, ale pozwalały na dynamiczne
wprowadzanie licznych innowacji.

Historii ciąg dalszy Kai-shekiem uciekli na Tajwan. Przywódca ten nietypowe dla innych znanych ośrodków tury-
przez 38 lat kontynuował władzę dyktatorską stycznych.
Po raz pierwszy wyspa ta została odkryta przez i już w latach 50- i 60-tych zaczął wykorzysty- Ci, którzy zdecydowali się na poznanie tej
Portugalczyków płynących w kierunku Japo- wać potencjał odziedziczony po okresie ko- wyjątkowej wyspy, mają do dyspozycji wie-
nii. Urok tego miejsca, bujna zieleń i bogactwo lonizacji Japończyków, szczególnie potencjał le możliwości przeżycia wspaniałych chwil
prezentujące się wówczas kapitanowi statku w zakresie przemysłu i edukacji. Dzięki temu wśród nienaruszonej natury, na samotnych
były powodem nazwania jej „Ilha Formosa”, w krótkim czasie Tajwan został zaliczony do plażach lub na licznych oryginalnych targach.
czyli „piękna wyspa”. Jednak dopiero Holen- jednego z 4 tzw. azjatyckich tygrysów. Siła go- Najnowocześniejsze pociągi i świetnie roz-
drzy w 1624 roku założyli tutaj swoją pierwszą spodarcza wyspy wynikała z bardzo dynamicz- budowana sieć komunikacyjna pozwalają na
kolonię, która była zarządzana przez Kompa- nego rozwoju przemysłu petrochemicznego, dotarcie do najbardziej odległych zakątków.
nię Wschodnioindyjską. Od tego momentu stalowniczego, lekkiego i komputerowego. Tajwan jest dla fanów Azji czymś całkowicie
rozpoczyna się rozwój uprawy ryżu i trzciny nowym, miejscem nieznanym i ponownie
cukrowej oraz następuje intensywne zasie- Państwo Tajwan odkrywanym. Nie jest on typową Azją jak Taj-
dlanie wyspy przez ludność chińską. W 1661 landia czy Indie, lecz zupełnie wyjątkowym
roku Tajwan przechodzi w ręce chińskiego do- Obecnie Tajwan należy do państw demokra- połączeniem różnorodności zawierającej się
wódcy Zheng Chenggonga, a w 1683 po raz tycznych, w którym do dziś niezwykle szybko w kulturze azjatyckiej. Co prawda, znamy ten
pierwszy zostaje przyłączony do Chin. Podczas i owocnie rozwijają się liczne gałęzie gospo- kraj z nazwy, lecz wielu z nas nie jest w stanie
długoletniego panowania Chin, które trwało darki. Na świecie znany jest z takich firm eks- wyobrazić sobie, co kryje się za tą fasadą. Do
aż przez 212 lat, na wyspie miały miejsce licz- portujących swoje produkty jak Acer czy Asus. dziś Tajwan pozostaje nieodkrytą perełką dla
ne powstania. Po kolejnych krótkich ingeren- Ciekawostką jest również fakt, iż niemal wszy- miłośników wędrówek górskich i wspinacz-
cjach – i dominacjach – Japonii i Francji Tajwan scy producenci płyt do komputerów, takich ki. Fantastycznie rozbudowana sieć szlaków
został przekształcony w samodzielną prowin- jak MSI, Gigabyte, ASRock, mają tam swoje sie- turystycznych, górskich czy rowerowych, po-
cję. Rozpoczął się wtedy okres modernizacji, dziby. Na pewno większość z nas zna również zwala na odkrycie tej części świata w sposób
podczas którego powstały pierwsze koleje takie marki jak Giant czy Merida, czyli marki lubiany i preferowany. Tajwańczycy uwielbiają
i połączenia telegraficzne łączące Tajwan światowych producentów rowerów i kompo- wędrować, stanowi to jedno z ich głównych
z kontynentem. Po wojnie japońsko-chińskiej nentów rowerowych. zajęć. Nie chodzi tu tylko o ich zamiłowanie
w roku 1895 wyspa ta została przekazana do przyrody, ale też o prostą potrzebę dosto-
Japonii i powstała Republika Tajwanu. W tym Taipeh sowania się do tajwańskich ideałów piękności.
czasie wprowadzono publiczny obowiązek Tajwańczycy najbardziej boją się opalenizny –
szkolnictwa, oparty na zasadach japońskich W ostatnich latach wyspa zaczęła odgrywać co oczywiście jest mało zrozumiałe w naszych
oraz powstał pierwszy Cesarski Uniwersy- również znaczącą rolę na rynku turystycznym kręgach kulturowych. Szczególnie młode
tet Taihoku. Dopiero po II wojnie światowej i stała się rajem dla odkrywców jeszcze mało dziewczyny starają się zachować tak bardzo
Tajwan jako prowincja wrócił do Chin na pod- znanych destynacji. Wielu podróżujących ce- pożądaną bladą cerę. Z tego powodu pobyt
stawie porozumienia z Kairu. Kolejne lata na- lowo wybiera ten kraj azjatycki ze względu na plaży nie jest zaliczany do głównych atrak-
znaczone były wojną domową, którą wygrał na bezpieczeństwo poruszania się po wyspie. cji, a wędrówki wręcz przeciwnie – zapewniają
Mao Zedong w roku 1949. W wyniku porażki Sama stolica Taipeh zaliczana jest do najbar- one bowiem dobrą kondycję i urodę.
stronnicy Kuomintangu na czele z Chiang dziej bezpiecznych miast świata. Po ulicach
możemy poruszać się bez żadnych ograniczeń
zarówno w dzień, jak i późno w nocy, co jest

28

Wąwóz Taroko Kulturalną. Szczególną atrakcją jest również urlopu! Przypominamy, iż do końca stycznia
Taipei 101, jeden z 3 najwyższych budynków mogą Państwo wykorzystać specjalne zniż-
Jednym z idealnych miejsc na uprawianie tu- na świecie, z którego rozpościera się idealny ki przedsezonowe. Oprócz podróży indywi-
rystyki górskiej jest bezsprzecznie wąwóz Ta- widok na całe miasto oraz okoliczny krajobraz. dualnych oferujemy: wyjazdy Last Minute
roko. Wysokie góry, liczne wodospady i prze- Tajwan od innych krajów azjatyckich wyróż- proponowane przez wszystkich niemiec-
łęcze lśniące od marmurowych skał zapierają nia wyjątkowa atmosfera. Mimo dynamicz- kich operatorów, np. TUI, DERTOUR, NEC-
dech w płucach i mobilizują do odkrywania nego rozwoju technicznego nie brakuje KERMANN, FTI; rejsy statkami m.in. AIDA,
coraz to dalszych części tego wyjątkowego tam wystawnych, misternie zdobionych MSC, COSTA; bilety lotnicze, a także auto-
krajobrazu. Nieskończenie długie wiszące buddyjskich świątyń. Do dnia dzisiejszego karowe takich przewoźników jak SINDBAD,
mosty, strome stopnie wykute w skałach i sa- mieszkańcy Tajwanu fantastycznie potrafią EUROBUS, MEINFERNBUS.
motne ścieżki sprawiają, że mamy wrażenie, połączyć swój realny świat z codziennymi
że przenieśliśmy się do jednego z filmów z se- duchowymi ceremoniami, towarzyszącymi Będzie nam miło powitać Państwa w naszym
rii„Indiana Jones”. Co chwila zaskakuje nas ja- im w podejmowaniu każdej decyzji. Jego biurze Travel & Dream, Nordendstraße 44,
kaś niespodzianka czy to w postaci gorących mieszkańcy są wyjątkowo uprzejmi, uczynni 80801 München, Tel. 089-200 600 280,
gejzerów umiejscowionych tuż przy szlaku, i otwarci, co ułatwia komunikację i pozna- info@travelanddream.de
czy to uroczego wodospadu, czy też grupy wanie tego kraju nie tylko od strony czysto P1Rkn0toóObwruzyMytmewlO,ecykzkCsyuzlJpiadmiAąopp3aNo1nd.Oa0ród1Wżl.a2w0pO1ieo5Rrk.wrOessziCyecZhprkNzleieAdnste:ózwo-,
rozbawionych małp nagle pojawiających się turystycznej.
za zakrętem. Tętniąca życiem dżungla po- Zapraszamy do odkrycia tego niezwykłego
zwala na oderwanie się od zgiełku gwarnego miejsca i do zaplanowania oryginalnego
miasta i zapomnienie o istnieniu cywilizacji.
Warto spędzić kilka dni w samym środku
Parku Narodowego, aby nabrać sił na kolej-
ne wędrówki. Jednym z takich wyjątkowych
miejsc jest 5-gwiazdkowy hotel, położo-
ny malowniczo w samym środku wąwozu,
o nazwie Silk Place Taroko Hotel. Jest on oazą
spokoju pośrodku subtropikalnej przyrody.

Kultura kraju

Po powrocie do Taipeh koniecznie należy zo-
baczyć chociaż jeden z tzw. nocnych targów,
które stanowią kolorowe i wyjątkowo orygi-
nalne miejsce spotkań Tajwańczyków. Ponad-
to na uwagę zasługuje potężny Monument
Chiang Kai-sheka, a także Narodowy Pałac
Muzeum, w którym zachowały się tysiące skar-
bów uratowanych przed Chińską Rewolucją

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 29

T yroluPnoałsutodknaiocwh eggóor

Południowy Tyrol jest regionem wyjątkowym. Choć znajduje się we Włoszech, większość jego mieszkańców mówi

po niemiecku, do 1919 roku stanowił on bowiem część austriackiego kraju koronnego Tyrol. Obecnie w prowincji język

niemiecki i włoski są równorzędne, a wszystkie napisy w miejscach publicznych podawane są w każdym z nich.

Kim czują się więc mieszkańcy? Austriakami czy Włochami? Najczęściej odpowiadają, że są po prostu Południowymi

Tyrolczykami.

Południowy Tyrol – czy, jak kto woli, w niektórych ośrodkach narciarskich zimo- Najchętniej wracam do Kronplatz, czyli po
Südtirol, to najbardziej wysunięta na we szaleństwo jest możliwe nawet w maju. włosku Plan de Corones, jednego z najno-
północ prowincja we Włoszech, poło- Co więcej, każdy wybierający się w te rejony wocześniejszych ośrodków narciarskich
żona w sercu pięknych Dolomitów. Zachwy- turysta może być pewien pięknej pogody w Alpach. Czeka tu na was 116 km tras
ca olbrzymimi wapiennymi turniami, które przy jednoczesnej stuprocentowej gwaran- o różnym stopniu trudności: łatwe, czyli
zdają się sięgać nieba, dzikimi i skalistymi cji śniegu. Południowy Tyrol został bowiem doskonałe dla początkujących, oraz te dla
płaskowyżami oraz pełnymi słońca wioskami obdarzony ponad 300 słonecznymi dniami zaawansowanych narciarzy – ze stromymi
ukrytymi w malowniczych dolinach. Polacy w roku. Ponad 30 kurortów i 1000 km tras i długimi zjazdami, które w zupełności wy-
wybierają się tutaj głównie zimą, żeby po- zjazdowych czekających na narciarzy i snow- starczą jako atrakcja tygodniowego urlopu.
szusować po setkach kilometrów tras nar- boardzistów przez ponad pół roku to jest Jeśli jeździcie dobrze (nie musicie świetnie),
ciarskich. właśnie to, o czym marzy każdy zapaleniec to warto się przełamać i spróbować swoich
sportów zimowych. sił na tamtejszych czarnych trasach tzw.
Najchętniej wracam Południowy Tyrol to ponad 80 szczytów się- czarnej piątce (m.in.„Sylvesterze”,„Piculinie”,
do Kronplatz gających 3000 m. n.p.m. Większość tutejszych „Herrneggu” czy, najdłuższym w ośrod-
dolin może poszczycić się sieciami tras nar- ku, siedmiokilometrowym „Riedzie”).
Każdy, kto choć raz zakosztował przyjemności ciarskich na światowym poziomie. Największa Na Kronplatz mogą wybrać się także oso-
ślizgania się na jednej lub dwóch deskach na – Dolomiti Superski – to 12 ośrodków narciar- by jeżdżące na nartach na średnim po-
ośnieżonym stoku skąpanym w słońcu, wie, skich, 1200 km tras, a wszystko to dostępne ziomie, nie brakuje tam bowiem niebie-
że ta przyjemność silnie uzależnia. Podobnie dzięki jednemu karnetowi narciarskiemu. skich i czerwonych tras. Osoby, które chcą
jest w moim przypadku. Swoje wypady nar- Każdy zjazd, poza świetną zabawą narciarską, poznać nowe okolice, mogą wybrać się
ciarsko-snowboardowe do Włoch planuję to także niesamowite widoki oraz możliwość na dzień lub dwa na narty do pobliskiej
każdego roku. Możliwości, jakie daje nam Połu- skosztowania regionalnych smakołyków. doliny Valli di Tures e Aurina/Tauferer
dniowy Tyrol, są w tej kwestii nieograniczone –

30

AKTUALNOŚCI PODRÓŻE

Ahrntal, gdzie znajdują się niewielkie, i farmer z Południowego Tyrolu jako pierw- architektka Zaha Hadid. Budowla jest nowo-
lecz świetne ośrodki narciarskie Speik- szy zdobył wszystkie 14 ośmiotysięczników czesna, utrzymana w futurystycznym stylu
boden i Klausberg – mimo że trasy mają świata i całą Koronę Himalajów. Reinhold i większa jej część znajduje się w przestrzeni
łączną długość „tylko” 43 km, to ich jakość Messner postanowił swoją miłością do gór wyżłobionej w górze. Budynek ten, o całko-
i struktura terenu sprawiają, że wrażenia podzielić się z innymi i, bazując na swoim witej powierzchni 1000 metrów kwadrato-
są naprawdę wyjątkowe. Jeśli podczas doświadczeniu, wiedzy i kontaktach, stwo- wych, posiada kilka pięter. Z jego najwyższej
jazdy na nartach potrzebujesz dostępu rzył cykl górskich muzeów. Wszystkie sześć kondygnacji prowadzą schody, które niczym
do internetu, to w Kronplatz nie będziesz znajduje się w Dolomitach, a pięć z nich w wodospad łączą trzypoziomową ekspozy-
miał z tym problemu. Większość gondoli Południowym Tyrolu. Każde z muzeów jest cję. Przez samego Messnera nazywany jest
posiada, oprócz pięknego wyglądu, do- dedykowane innej tematyce, jednak zawsze on jego „piętnastym ośmiotysięcznikiem”.
stęp do bezpłatnego Wi-Fi. związanej z górami: historii alpinizmu; za- Wejście do muzeum przypomina majesta-
gadnieniom związanym z dziejami lodow- tyczną ociosaną bryłę lodu. Z drugiej strony
Muzeum Reinholda Messnera ców; osadnictwu w górach, relacji ludzi z gó- muzeum znajduje się niezwykły taras zawie-
rami, także pod kątem religijnym. Budynek szony nad przepaścią z niesamowitym wido-
Będąc w Kronplatz, warto zajrzeć do otwar- muzeum na szczycie Kronplatz, zwany „mu- kiem na Dolomity. Budowa trwała 2 lata.
tego latem 2015 r. górskiego Muzeum zeum w chmurach”, zaprojektowała wybitna
Reinholda Messnera. Ten uznany alpini- Locknfescht
sta, himalaista, podróżnik, pisarz, fotograf
W dniach 8–10 kwietnia 2016 roku w
Kronplatz odbędzie się chyba jedna z naj-
bardziej szalonych imprez – „Locknfescht”.
Polega ona na tym, że rozpędzeni nar-
ciarze wpadają do stawiku powstałego
z rozpuszczonego śniegu. Może i brzmi
dziwnie, ale od ponad 10 lat wzbudza
to ogromne zainteresowanie i przyciąga
rzesze fanów. Pomysł wziął się z tego, że
kiedyś mieszkańcy próbowali przejechać
przez taką dużą kałużę i nie do końca im
się to udawało. Od tamtego czasu staw
robił się z roku na rok coraz większy –
w końcu doszło do tego, że zaczęto do
niego dolewać wodę (a nie tylko polegać
na ilości rozpuszczanego śniegu). A że
uczestnicy notorycznie chcieli wzbogacać
zabawę, doszło do tego, że zjazdy odby-
wają się nie tylko na nartach, lecz także
na materacach, deskach, w wannach, sa-
mochodach bez kół – słowem z użyciem
wszystkiego, co się ślizga!

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 31

Dr. MU Debrecen Zsuzsanna Linde-Krakowsky Jak zmienić

D E R M AT O L O G ALERGOLOG kasę chorych

Viebigplatz 4, 80686 München Zmiana kasy chorych w Niemczech
tel. 089/573 356; fax 089/578 942 wcale nie musi być trudna.
Wystarczy, że zwrócisz uwagę
• Hautärztin na kilka ważnych punktów.
• Allergologie Jakich?
• Venerologie
Wtorek 9.00-14.00 • Laserchirurgische Behandlung 1 Znajdź nową kasę chorych
Czwartek 9.00-14.00 • Ästetisch-kosmetische Medizin
Piątek 9.00-14.00 Zastanów się, która z funkcjonujących
www.dr-linde.de na rynku kas najbardziej do ciebie pasu-
MÓWIMY PO POLSKU je. Pomóc mogą ci w tym wszelkiej maści
(lekarz niemieckojęzyczny) D Ł U G O L E T N I E D O Ś W I A D C Z E N I E W D E R M A T O L O G I I porównywarki. Warto zapytać również
znajomych o doświadczenia z poszcze-
Dr. med. Małgorzata Ritter gólnymi kasami.

Specjalistka Medycyny Ogólnej Lekarz domowy i rodzinny Medycyna Estetyczna 2 Wypowiedz umowę

82178 Puchheim badania zdrowotne, przedoperacyjne, Labor, Jeśli należysz już do jednej z kas cho-
Adenauerstr. 6 EKG, Holter, Sonografia, Spirografia rych, by ją zmienić, musisz wypowiedzieć
badania okresowe kobiet , mężczyzn i młodzieży umowę. Okres wypowiedzenia wynosi
Tel. 089/ 80 43 50 terapia zmarszczek : kwas hialuronowy, botulina dwa miesiące (do końca miesiąca). Kasa
Fax 089/ 89 02 09 17 mezoterapia: wypadanie włosów, bóle stawów wyśle ci potwierdzenie wypowiedzenia
www.arztpraxis-ritter.de w ciągu 14 dni. Nawet jeśli zmiana nie
GODZINY PRZYJĘĆ: dojdzie do skutku, pozostaniesz auto-
matycznie ubezpieczony w poprzedniej
pn. - pt. 9.00 – 12.00 oraz pn., wt., czw., 16.00 – 18.00 kasie. Nie jest możliwe podwójne ubez-
pieczenie.
Dr med. Norbert Karasiński
3 Zołpórżzwysntiąopsieeknie do nowej kasy
Specjalista chorób kobiecych i położnictwa
Złóż wniosek o przystąpienie do nowej
- prowadzenie ciąży kasy chorych. Tak zwany Beitrittsatrag
- diagnostyka prenatalna można zwykle znaleźć na stronie danej
- leczenie niepłodności-diagnostyka i terapia kasy, czy to w postaci dokumentu do
- cytologia ściągnięcia, czy też formularza do wy-
- operacje ginekologiczne, plastyczne brzucha i piersi pełnienia on-line. Nieodłącznym warun-
- oraz operacje miejsc intymnych w Wolfart Klinik kiem rozpatrzenia wniosku jest podanie
swoich danych osobowych oraz danych
82152 Planegg k. Monachium poprzedniej kasy chorych.
Bahnhofstr. 41
Warto wiedzieć
tel: 089 / 859 55 59
Jeśli kasa chorych poinformuje cię o pla-
www.karasinski.de/pl nowanych podwyżkach, np. składki do-
datkowej (Zusatzbeitrag), przysługuje ci
Godziny przyjęć: prawo do nadzwyczajnego wypowiedze-
nia. Pamiętaj, że wypowiedzenie umowy
pon-wt-czw 8-12 i 15-18; śr 10 -14 i 15:30 -19:30; musi nastąpić pisemnie.
pt - dzień operacyjny (przyjęcia po wcześniejszym uzgodnieniu terminu) Twoja kasa chorych powinna w ciągu 2
tygodni wystawić ci potwierdzenie wy-
Dojazd: S6, kierunek Tutzing, ósma stacja od Hauptbahnhof powiedzenia umowy, czyli Kündigungs-
bestätigung.
Logopädie Terapia wszystkich zaburzeń mowy Członkostwo w poprzedniej kasie cho-
u dzieci (także przy wielojęzyczności), rych jest zakończone dopiero wtedy, gdy
im Münchner Osten jak również neurologicznych zaburzeń nowa kasa potwierdzi pisemnie, że stałeś
mowy u dorosłych (Afazja, Dysartria). się jej członkiem.
Terapia Jesteś zobowiązany do przedłożenia za-
mowy TERAPIA MOŻE ODBYWAĆ SIĘ PO POLSKU świadczenia o podpisaniu umowy z inną
kasą najpóźniej do końca okresu wypo-
Przyjmujemy pacjentów prywatnych oraz ubezpieczonych wiedzenia. Osoby, które podlegają obo-
we wszystkich kasach chorych wiązkowi ubezpieczenia, zwykle zaświad-
czenie przedkładają pracodawcy. Innymi
Anna Machowski Nasz gabinet znajduje się w Kirchtruderingu/am słowy, ochrona ubezpieczeniowa podczas
Renate Fischer Moosfeld w pobliżu Messestadt Riem zmiany kasy nie jest w żadnym momencie
zagrożona.
Teuchertstr. 28, 81829 München DOJAZD:
Tel.: 089-189 042 09 (źródło: job-profi.pl)
Mobil: +49-(0) 179 676 32 72 U2 - kierunek Messestadt Ost - stacja Moosfeld
S4 - kierunek Ebersberg - stacja Trudering
sprachtherapie_machowski@yahoo.de autobus nr 139 z Messestadt Riem - przystanek
Truchthari-Anger

Od wszystkich przystanków i stacji 3-5 min. pieszo

32

www.praxis-pontes.de Profesjonalna pomoc w trudnych sytuacjach życiowych
i momentach kryzysu.
DORADZTWO PSYCHOLOGICZNE Wzmacnianie komfortu psychicznego i autonomii.
COACHING I PSYCHOTERAPIA Wspieranie konstruktywnych rozwiązań na drodze do osobistej
przemiany.
Mühlthaler Straße 91A, 81475 München Pomoc w rozpoznaniu i przekroczeniu wewnętrznych blokad
i schematów.
tel. +49 157 88727501 Elżbieta Horemska - Kręcicka Kształtowanie osobistego i zawodowego potencjału
oraz odkrywanie nowych perspektyw.
Heilpraktikerin für Psychotherapie Trening relaksacji i uważności jako antidotum na codzienne stresy.
Terapia par i rozwój umiejętności budowania relacji.
Trening skutecznej komunikacji.
Coaching dla przyszłych rodziców.

ZINTEGROWANE METODY I UROZMAICONE TECHNIKI TERAPEUTYCZNE

INNOWACYJNE I ZINDYWIDUALIZOWANE PODEJŚCIE DO KLIENTA

Dr. med. Adam Konieczny dr. medycyny dentystycznej

Specjalista ginekolog i położnik Amalienstr. 60

z rozszerzoną spezjalizacją w zakresie: (przy Uniwersytecie)
„Specjalnej operatywnej ginakologii“ i
„Specjalnego położnictwa i perinatologii“ 80799 München
były ordynator w Niemczech i wieloletni adjunkt
Klinik w Heidelbergu i Münster (Westfalia)

Marktler Str. 2A
84489 Burghausen
Tel.: 0049 8677 3001

Operacje ginekologiczne , plastyczne i zabiegi kosmetyczne
Prowadzenie i nadzỏr ciąży normalnych i patologicznych
Onkologia ginekologiczna i chemioterapia
Diagnostyka i terapia w zakresie ginekologii urologicznej
3D- / 4D – Ultrasonografia
Diagnostyka i terapia niepłodności

Pon.– Pi. 8 – 12 Pon. i Czw. 15 – 18; Wt. 13 - 16

Lekarz Stomatolog Marktplatz 7, 85375 Neufahrn BOŻENA NOWACZYK
Specjalista Implantolog Tel. 08165-4866, Fax 08165-708676
ogólne usługi w zakresie opieki
Zakres leczenia: info@zahnarztpraxis-kozlowski.de świadczenie opieki leczniczej
leczenie dzieci i dorosłych, www.zahnarztpraxis-kozlowski.de
profilaktyka, pomoc w gospodarstwie
wypełnienia światłoutwardzalne i porcelanowe, Gabinet mieści się w centrum Neufahrn domowym, zakupy
leczenie kanałowe, na północ od Monachium, samochodem A9
korony, mosty i protezy, Stadtlohner Straße 16, 80687 München
system CEREC , - kierunek Norymberga - zjazd Eching, Neufahrn, S-Bahn S1 Telefon: 089 / 546 11 378
implanty, Fax: 089/ 58 99 79 01
leczenie paradontozy, GODZINY OTWARCIA:
szyny zgryzowe, e-mail: pflegedienst-sisi@web.de
zabiegi kosmetyczne (np. wybielanie, licówki). pon. wt. śr.: 9.00-13.00 / 14.00-18.00
czw.: 11.00-18.00; pt.: 9.00-14.00
Skorzystaj z naszych nowoczesnych pomieszczeń

http://www.pflegedienst-sisi.de

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 33

PORADNIK ZDROWIE

DIAGNOSTYKA laboratoryjna cz. II lek. stom.
Marian Znorowski
w stomatologii Podstawą jakiejkolwiek interwencji terapeutycznej jest rozpoznanie choroby,
jej odróżnienie od innych i zabezpieczenie diagnozy.

Ognisko zapalne neuro-degeneracyjnych i kancerogennych parodontozy wskazane jest, obok zbadania
chorób oraz za ważny czynnik zagrażający drobnoustrojów, ustalenie genotypu interle-
Od dziesięcioleci już wiemy, że ognisko za- płodności. Przedwczesne rozpoznanie takich ukin-1 (czyli faktoru ryzyka, polegającego na
palne, czy pole zakłócające działające na od- cichych stanów zapalnych, które jak się dziś przesunięciu równowagi metabolizmu kości
ległość, ma związek z wieloma chronicznymi szacuje, leżą u podłoża niemalże każdego w kierunku utraty tkanki kostnej wskutek ak-
chorobami naszego organizmu o charakte- procesu chorobotwórczego, ma decydujące tywacji osteoklastów i jednocześnie hamo-
rystyce ogólnoustrojowej. Ognisko zapalne znacznenie w medycynie prewencyjnej. wania osteoblastów) i poziomu witaminy D
jest procesem degeneracyjnym w zębie lub Przyczyny cichych procesów zapalnych nie są w serum4.
w przylegającej do niego tkance wskutek nie- do końca wykryte. Jednak takie czynniki, jak
wystarczającego wypełnienia kanałowego lub chroniczne infekcje, procesy autoimmunolo- Stres
osteonekrozy, który oddziaływuje na organy giczne, przewlekłe zapalenie jelit, uczulenia, czynnikiem ryzyka
odległe, nie wykazując wielokrotnie lokalnych przede wszystkim na pokarm, no i wreszcie przy chorobie przyzębia
symptomów. Dlatego tego rodzaju procesy ogniska zapalne, mają niewątpliwie decydu-
degeneracyjne są też przypuszczalnie przy- jące znaczenie w zapoczątkowaniu procesu Chroniczny stres prowadzi do przewlekłego
czyną ukrytych stanów zapalnych. Rozpozna- chorobotwórczego. Uwzględniając fakt, że nadmiaru kortyzolu we krwi, skutkiem cze-
nie takich ukrytych stanów zapalnych umożli- w jamie ustnej drzemie wielki potencjał cho- go jest nie tylko neurotoksyczne działanie
wia dziś diagnostyka laboratoryjna, ponieważ robotwórczy, należy w pierwszej kolejności i utrata komórek nerwowych w mózgu, blo-
jest ona w stanie stwierdzić w próbach kości wykluczyć ewentualne ognisko zapalne zęba koda neurognezy, ale też osłabienie lokalnej
szczęki strawionej przez proces degeneracyjny czy schorzenie przyzębia. i ogólnoustrojowej odporności. Kortyzol ha-
podniesiony poziom pro- i przeciwzapalnych Także w problematyce stomatologicznej ukry- muje bowiem aktywność komórek NK (ang.
mediatorów, którym przypisuje się zdolność ty stan zapalny może niekorzystnie wpłynąć Natural Killer – naturalni zabójcy), cytotok-
wywołania przewlekłych powikłań w orga- na leczenie zęba, na gojenie się świeżo osa- sycznych limfocytów TH1 wspomagających
nach odległych. dzonego implantu czy na przebieg parodon- odpowiedź komórkową, jak też limfocytów
Dużym problemem jest identyfikacja i lokali- tozy. I tutaj daje diagnostyka laboratoryjna TH2 wspomagających odpowiedź humoral-
zacja ognisk zapalnych, gdyż konwencjonalne kompleksowe rozeznanie w sytuacji zapalnej ną, ponadto aktywuje limfocyty regulatorowe
postępowanie obrazotwórcze, jak zdjęcie ren- w ramach analizy genetycznej predyspozycji odpowiedzialne za tłumienie nadmiernej re-
tgenowskie, nie zawsze jest w stanie wykazać (IL 1) i na podstawie określenia mediatorów akcji przeciwzapalnej i rekacji nadwrażliwości.
ich obecność. Również w tej sytuacji ważne zapalnych w serum (IL 1, TNF alfa, IL 6, białko To przesunięcie odpowiedzi immunologicznej
usługi świadczy diagnostyka laboratoryjna. C-reaktywne CRP o wysokiej czułości) zarów- może być wzmocnione przez takie czynni-
Ponieważ chodzi tu z reguły o procesy rozkła- no w monitorowaniu, jak i też w diagnostyce ki środowiskowe jak tytoń, promieniowanie
du białka, produkty tej degradacji, takie jak funkcjonalnej. UV, stres psychiczny, stres oksydacyjny, leki,
kadaweryna czy putrescyna, służą jako środ- zatrucia, szczepienia. Tak więc stres, a w kon-
ki laboratoryjno-diagnostyczne, a obecność Środki diagnostyczne sekwencji podwyższony poziom kortyzolu,
tego rodzaju markerów martwicy w ślinie daje parodontozy może znacznie utrudniać eliminację bakterii
się łatwo zmierzyć. Podniesiony ich poziom i jednocześnie ułatwiać chronifikację infekcji
w ślinie przemawia za degeneracyjno- Od lat stosowane są w parodontologii środki o latentnej i destrukcyjnej charakterystyce za-
zapalnym procesem w sensie ogniska za- diagnostyki laboratoryjnej w badaniu pato- palnej. Liczne prace naukowe opublikowane
palnego. gennych zarazków kieszonek dziąsłowych. w ostatnich latach na temat niekorzystnego
Dzięki nim możliwe jest nie tylko rozpoznanie przebiegu parodontozy przy podwyższonym
Ukryty stan zapalny podwyższonego ryzyka zaistnienia stanu za- poziomie kortyzolu potwierdzają ten zwią-
palnego przyzębia, lecz także związku pomię- zek. Niektórzy z naukowców dopatrują się na-
Stan zapalny, rozumiany jako obronna reak- dzy genetycznie uwarunkowaną gotowością wet związku pomiędzy poziomem kortyzolu
cja organizmu na uraz fizyczny, chemiczny do zachorowania i przebiegiem choroby. w ślinie i ilością utraconych zębów czy przebie-
lub biologiczny nie jest procesem jednoli- W ramach diagnostyki laboratoryjnej zostają giem parodontozy.
tym. Jego przebieg przybiera różne formy, tu przebadane polimorfizmy1 genu rodziny Niekorzystny przebieg parodontozy można
zależnie od faktora wyzwalającego, komórek interleukiny-12. Analiza obejmuje interleukiny obserwować także przy osłabionym wydzie-
immunologicznych biorących w nim udział, -1α, interleukiny-1β i interleukiny-1RN-anta- laniu i zaniżonym poziomie kortyzolu we
mechanizmów regulacji typowych dla każdej gonisty rezeptora. Pacjenci z odpowiednią krwi, jak to ma miejsce np. przy zespole burn
jednostki i od skłonności genetycznej. Potrafi- konstelacją genetyczną3, określani jako high out. Chroniczny stres prowadzi wtedy do
my już rozróżniać ostry stan zapalny od prze- responder (o wysokiej podatności), wykazują zmniejszenia wytwarzania kortyzolu, dobo-
wlekłego. Jednak stan przewlekły ma szereg podwyższone ryzyko progresywnego prze- wy rytm wydzielania staje się niewyraźny,
odcieni. Długotrwałe, uśpione procesy za- biegu choroby i powinni poddać się terapii a w drugiej części nocy niemal ustaje jego wy-
palne przebiegające na niskim poziomie, tak przeciwzapalnej. W przypadku niskiego pozio- dzielanie. Ten niedobór regulującego poten-
zwane ukryte stany zapalne, uważa się dziś mu witaminy D i progresywnego przebiegu cjału odpornościowego i przeciwzapalnego
za predyspozycje dla sercowo-naczyniowych,

1 Polimorfizm genowy oznacza występowanie odmian pewnego genu. Fenomen ten prowadzi w konsekwencji do różnic w budowie i działaniu białka kodowanego
przez ten gen, co wyjaśnia podatność np. na choroby o podłożu zapalnym w przypadku genu rodziny interleukiny-1.
2 Rodzina IL-1 jest grupa 11 cytokin, które odgrywają kluczową rolę w regulacji immunologicznej i przy zapalnej odpowiedzi w przypadku infekcji lub obrażeń.
3 Jak opisują Nicklin i in. w r. 1994, wydzielanie IL-1 jest sterowane genetycznie. Za syntezę interleukiny odpowiadają trzy geny: IL-1-A, IL-1-B i IL-1-RN (IL–antagonista
receptora). Gen IL1-A syntetyzuje prozapalne proteiny IL-1α, także gen IL-1-B koduje prozapalne proteiny IL-1β. IL-1RN kontroluje syntezę agonisty rezeptora, który
hamuje działanie IL-1α i IL-1β. W przypadku polimorfizmu genowego allel 1 nosi na odpowiednich miejscach citosinę, podczas gdy w zmienionym Allel 2 znajduje
się na tym miejscu tymina. [Allel należy rozumieć jako formę ekspresji genu.] Jeśli obydwa miejsca genu wykazują Allel 2, określa się takiego pacjenta jako «genotyp
pozytywny». Tego rodzaju pacjenci mają nadprodukcję interleukiny-1 i wykazują podwyższone ryzyko parodontozy.
4 Witamina D posiada w organizmie bardziej złożone działanie, niż dotychczas przypuszczano, a jej kompleksowy mechanizm działania jak dotychczas nie został
do końca poznany. Opierając się na licznych doniesieniach, pochodzących głównie z badań eksperymentalnych, suplementacja witaminy D znajduje zastosowanie
w leczeniu chorób zapalnych, nowotworowych, sercowo-naczyniowych oraz autoimmunologicznych, w tym tocznia układowego, doprowadzającego do procesu
zapalnego wielu tkanek i narządów, reumatoidalnego zapalenia stawów z zapalną i przewlekłą charakterystyką, cukrzycy oraz stwardnienia rozsianego. Aloia i Li-
-Ng wykazali, że peptydy antybakteryjne (AMP), występujące w neutrofilach, monocytach, komórkach NK (ang. Natural Killer – naturalni zabójcy) oraz w niektórych
komórkach nabłonkowych ulegają zwiększonej ekspresji pod wpływem witaminy D. Ponadto stymuluje witamina D różnicowanie się monocytów i komórek z linii
monocytarnej do ich dojrzałych postaci o cechach makrofagów, co ma znaczenie w mechanizmie regulacji stanu zapalnego. Wysoki poziom witaminy D w serum krwi
wzmacnia układ odpornościowy i jest skutecznym środkiem pomocniczym w leczeniu infekcji oraz chorób na tle autoimmunologicznym.

34

odzwierciedla się w brakującej kontroli reakcji dr Marian Znorowski Am Oberanger 14
zapalnej i może znacznie przyczyniać się do 85221 Dachau
umacniania chronicznych i destrukcyjnych Tel.: 08131/729 440
procesów zapalnych. Spośród markerów stre-
su w ślinie przypisują niektórzy autorzy odpo- stomatologia ogólna www.znorowski.de
wiednich badań szczególnie kortyzolowi zna- stomatologia dziecięca praxis@znorowski.com
mienną korelacją z przebiegiem parodontozy.
Dlatego parametr ten odgrywa ważną rolę w szczególności: implanty profilaktyka i estetyka
w diagnostyce laboratoryjnej. profilaktyka i estetyka
ortodoncja
Resorpcja kości ortodoncja
i periimplantitis
Akceptujemy EU tymczasową kartę ubezpieczeniową
Do najważniejszych mediatorów stanu zapal- Akceptujemy EU tymczasową kartę ubezpieczeniową
nego zaliczana jest interleukina-1 (IL-1). Bierze
ona udział w destrukcji patogenów bakteryj- pracujemy też w soboty mówimy po polsku 7 minut od S2 do praktyki
nych i odgrywa ważną rolę w budowie lub
przebudowie kości. Bowiem pod wpływem Wir bWehir abenhdanedlenlnaallllee TTypyepnen
interleukiny-1 ma miejsce przesunięcie rów-
nowagi kości w kierunku utraty tkanki kostnej Ortodoncja Berg
z powodu aktywacji osteoklastów, czyli komó- Jo
rek mających zdolność rozpuszczania i resorp- Dr.mDerd. .mdeedn.tdAegnntieAs.zGkareGmrmeminmgeinrger
cji tkanki kostnej, i jednoczesnego hamowania
osteoblastów, czyli komórek kościotwórczych, Berg-am-Laim-Str. 147, 81F6a7c3hMzaühncnhäernztin für KiefeTreol.r0t8h9o/4p3ä1d0ie93 30, Fax 089/43 10 93 32
mających zdolność wytwarzania osteoidu Riem-Arcaden, Werner Eckert Str. 10, 81829 München Tel. 089/43 57 07 57
i jego mineralizacji. Przebieg reakcji zapalnej Poing, Alte Gruber Str. 6 Tel. 08121/9 95 90 55
i zachowanie równowagi kości są zatem zde-
terminowane przez wzajemne oddziaływanie info@dr-gremminger.de www.dr-gremminger.de
trzech składników: interleukiny-1A (IL-1A),
interleukiny-1B (IL-1B) i ich antagonisty, jakim Centrumimplanty to nasza pasja
jest antagonista receptora interleukiny-1 (IL-
-1RN). Badania naukowe wykazały, że zmia- Stomatologii i Implantologii
na informacji genetycznej tych mediatorów,
określana też polimorfizmem genowym, jest Monachium – Giesing
związana ze znacznie silniejszymi reakcjami Dr. Olaf I. Januszkiewicz
zapalnymi i postępującą utratą masy kostnej Tegernseer Landstraße 29, 81541 München
w przypadku parodontitis czy periimplantitis.
Diagnostyka laboratoryjna pozwala rozpo- (dojazd: U2 Silberhornstraße)
znać także czynniki ryzyka przy implantacji
wynikającego z zaburzeń metabolizmu kości. 089 – 652 327 Godziny przyjęć -
W centrum uwagi znajduje się zaopatrzenie tylko po wcześniejszym ustaleniu terminu
w witaminę D, która jest wybitnie odpowie-
dzialna za resorpcję wapnia i fosforanu z jelit. · Stomatologia zachowawcza i endodoncja
Brak witaminy D prowadzi nie tylko do oste- · Pedodoncja
oporozy, ale też do powstania chronicznych · Periodontologia
chorób jak: stwardnienie rozsiane, cukrzyca, · Stomatologia estetyczna
choroba serca i układu krążenia, zespół me- · Ortodoncja
taboliczny, rak, choroby zakaźne itp. Tak więc · Protetyka
zaopatrzenie organizmu w witaminę D daleko · Chirurgia
przekracza wymiar stomatologii. Wyczerpują- · Implanty
ca ocena zdrowia naszej kości przez diagno- · Wybielanie
stykę laboratoryjną obejmuje obok określenia
w surowicy krwi poziomu witaminy D także młoda entuzjastyczna kadra doświadczeni stomatolodzy sympatyczna atmosfera bezstresowe leczenie zębów
określenie wysokości wapnia, fosforanu, kal-
cytoniny, parathormonu, które są niezbędne s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 35
dla prawidłowej mineralizacji tkanki kostnej,
ponadto określenie poziomu osteokalcyny,
która jest markerem wielkości obrotu kostne-
go i poziomu β-Crosslabs − parametru resorp-
cji kości, jak również stwierdzenie obecności
markerów zapalnych TNF alfa, interleukin 6
i interleukin-1β, ewentualnie też charakte-
rystykę genotypu interleukin 1, który ma
znaczny udział zarówno w procesie bakterio-
bójczym, jak i w procesie przebudowy kości.
Tak więc diagnostyka laboratoryjna ma zasad-
nicze znaczenie dla określenia ryzyka i wcze-
snego rozpoznania choroby, a ponadto jest
podstawą do ustalenia planu terapii. Fakt ten
stanowi o nierozłączności niezawodnej dia-
gnozy z diagnostyką laboratoryjną.

Na pytania odpowiada

dr Marian Znorowski
tel.: 08131/729440; 089/9579500;
praxis@znorowski.com

AKTUALNOŚCI SPORT

z życia SV POLONIA Monachium

Szanowni Państwo,

stary rok dobiegł końca, a nowy, 2016, rozpo- Reportaż nakręcony na terenie obiektu SV nami, jestem przekonany, że wspólnie uda
czął swój czas. Myślę, że to dobry moment na Polonia z udziałem członków naszego klubu nam się osiągnąć wiele, i to z korzyścią dla
krótkie podsumowanie i refleksję. podczas transmisji meczu Polska – Niemcy, wszystkich. Szczegółowe informacje i wykaz
Dla SV Polonia 2016 jest rokiem specjalnym. wykonanej przez Bayerische Rundfunk, oglą- osób, z którymi należy się kontaktować, są na
Dokładnie przed dziesięcioma laty grupa Po- dało około 1,5 miliona widzów.W trakcie trans- naszej stronie internetowej: http://www.svpo-
laków, miłośników piłki nożnej, utworzyła pod misji i po niej na stronie internetowej Fupa.net loniamuenchen.de/index.html.
egidą DJK Sportbund Ost pierwszą polską zanotowano 4 tysiące odsłon – nie wliczając
drużynę piłkarską na terenie Bawarii, co dało w to ogromnej liczby odsłon na naszej stronie Cóż znaczy Klub bez swoich Kibiców i sym-
początek istniejącej obecnie Organizacji Kul- internetowej. patyków? To dzięki Wam przeżyliśmy wspól-
turalno-Sportowej SV Polonia München e.V. Te wszystkie działania i wydarzenia nie były- nie wiele wspaniałych chwil, wiele wspania-
W skład Klubu SV Polonia wchodzą drużyny by możliwe bez zaangażowania wszystkich łych meczów. Dziękujemy Wam za to!
w każdym przedziale wiekowym. Drużyny se- członków Klubu, a także członków zarządu. Dziękując raz jeszcze za wspieranie naszego
niorów A i C występują w najwyższych ligach Dzisiejszego stanu nie udałoby się nam osią- Klubu SV Polonia Monachium życzę wszyst-
oldbojów w Bawarii. Pierwsza drużyna repre- gnąć bez wsparcia finansowego ze strony kim pełnego sukcesów roku 2016!
zentuje nas dzielnie w klasie A, a nasza gru- naszych sponsorów. Dziękując im serdecznie
pa juniorów reprezentuje nasz Klub podczas tę pomoc – zapraszam do współpracy wszyst- W imieniu Waszego klubu SV Polonia
wielu wydarzeń organizowanych zarówno na kich zainteresowanych. Patrząc na to, co za Monachium
terenie Niemiec, jak i Polski. Już teraz powstają
plany rozszerzenia grupy juniorów o następną Janusz Stankowski
grupę wiekową.
Coroczne festyny, które odbywają się na te-
renie naszego obiektu sportowego, przycią-
gają wielu mieszkańców Monachium – nie
tylko narodowości polskiej. Obecność na nich
przedstawicieli wielu ważnych jednostek spo-
łecznych i politycznych wywodzących się ze
środowisk niemieckich i polskich potwierdza
znaczenie naszej organizacji w środowisku
monachijskim.

Unser Verein Wird Unterstützt Von:

Polskie programy bez umowy i abonamentu Company Support GmbH.

Sprzedaż i montaż!!! GWARANTUJE FACHOWE USŁUGI DLA POLONII

zestawów satelitarnych Księgowość
Czerwiec 2015 - polscy nadawcy kończą nadawanie
w SD (DVB-S) Buchhaltung / Lohnbuchhaltung
Nie czekaj do czerwca!
Już teraz wymień swój stary odbiornik na nowy! Serwis Biurowy

SPRAWDŹ OFERTĘ! Bunzlauerstr. 38, 80992 München S1/U3 Moosach
80339 München-City, Theresienhöhe 3 TEL +49 (0)89 96 05 27 47 Tramwaj - 20 Moosach Bahnhof
FAX +49 (0)89 96 05 27 48 Autobus - 51 / 162 / 169 Moosach Bahnhof
Wejście: Schwanthaler Str.110

www. DigitalTVShop.de
Kom.: 0179/4316130 po polsku

36

AKTUALNOŚCI SPORT

Fortuna 96 Dingolfing

klub z polskimi korzeniami

Klub piłkarski Fortuna 96 Dingolfing powstał w roku 1996 w Dingolfingu
Höll Ost z inicjatywy małej, pochodzącej głównie z Polski,
grupy miłośników futbolu. Spotykali się oni dwa razy w tygodniu,
by na miejscowym stadionie grać w piłkę nożną.

Fortunę założyli Florian Wieczorek, Kontakt: Klub FC Fortuna96
Peter Jaskolka, Georg Jaskolka i Geo-
rg Predel. Grono piłkarzy amatorów FC Fortuna 96 Dingolfing e.V. Dingolfing e.V.
powiększało się szybko, reprezentu-
jąc coraz wyższy poziom. W 2013 roku Markus Jaskolka – Schriftführer/Pressesprecher jest też na Facebooku, stamtąd
podjęto decyzję o utworzeniu klubu
z prawdziwego zdarzenia – FC Fortuna M.Jaskolka@web.de pochodzi też zdjęcie drużyny.
Dingolfing e.V – który brałby udział w ofi-
cjalnych rozgrywkach ligowych. W ten spo- Łukasz Sowada BrokerGeprüfter Versicherungsfachmann IHK
sób ziściło się marzenie Andreasa Pielorza,
obecnego prezesa, o stworzeniu klubu na ubezpieczeniowy
polskich fundamentach, ale otwartego dla
wszystkich. PORADY
„Integracja przez piłkę” to motto przy- I INFORMACJE
świecające obecnemu zarządowi Fortu- DOTYCZĄCE
ny, w skład którego wchodzą, obok pre- UBEZPIECZEŃ
zesa Andreasa Pielorza: Peter Jaskolka,
Norbert Michel i Markus Jaskolka. Klub Thalkirchner Str.184, 81371 München OC firm
liczy 80 członków i ma dwie drużyny Tel.: 089 41 41 41 351 OC prywatne
piłkarskie. Fortuna gra w A klasie Dingol- komunikacyjne
fing, jest aktualnie na 10 miejscu i ma, Mobil: 0176 104 224 97 emerytalne
po 18 meczach, 20 punktów. Spotka- Fax: 089 41 41 41 352 na życie
nia są rozgrywane na Isar Wald Stadion zdrowotne
w Dingolfingu. Klub finansuje się głów- lukasz.sowada@googlemail.com wypadkowe
nie ze składek członkowskich. Niestety,
nie udało się do tej pory pozyskać głów-
nego sponsora.
Fortuna 96 Dingolfing to nie tylko piłka
nożna, to także duża – pochodząca głów-
nie z Polski – grupa sympatyków, którym
zależy na dobrych relacjach międzyludz-
kich i integracji Polonii w Bawarii. Obok
kibicowania swojej drużynie organizuje
ona spotkania i imprezy z udziałem ca-
łych rodzin.

Już dzisiaj informujemy Polonię, nie tylko MM
z okolic Dingolfingu, że 3 kwietnia 2016 r.
Fortuna rozegra mecz z SV Steinberg na
Isar-Wald-Stadion Dingolfing.
Takiemu klubowi warto kibicować!

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 37

endokrynologia . chiroterapia (kręgarz) . akupunktura 15

Szansa dla samotnych

Dr. med. Marian Tymiec dr med tymiec POLSKO-NIEMIECKIE

lekarz internista - ogólny Biuro Partnersko-Matrymanialne

tel.: 089 488 493 . fax: 089 489 21 12 z 12- letnim doświadczeniem i dużymi sukcesami
Steinstr. 30 . 81667 München
Pomaga Nawiązać Znajomości
(S-Bahn) Rosenheimerplatz - (UW-KBRaÓhOTnCS)TEMAKTaONxNI-AWIESCeZbPAeRNrOS-PMAl,OatCzJI!!! Poznać Ciekawych Ludzi
Zawrzeć Przyjaźń Lub Małżeństwo
Polski Salon Fryzjerski modne fryzury
perfekcyjne strzyżenie pPnojozaeiodekknmrnatacsóaógzelrpeżnetykźrkimasećiawswnjpzzoadanajzsęearwmztmnwyspieueczrarnhezarsiyt/czmsopcpz!asazcawdęrzrzśęetoyncśkjiłele,ueirwśkż,iyęyp,cchriez,epkaor,naj się,

i uczesania ZADZWOŃ JUŻ DZIŚ!
koloryzacja
i pielęgnacja włosa TEL. 089-326 00 321
przedłużanie włosów 089-326 00 322
prostowanie keratynowe
Nasza dewiza:
na najwyższym poziomie
Uczciwość- Dyskrecja
Albert-Roßhaupterstr 112 81369 München Tel. 089/7144962 -Profesjonalizm - Skuteczność

od 15€ od 13€ Lekarz
od 19€
od 35€ Ogólny-Internista
od 25€
FeldmannIrena
Wiola, Renata, Anna, Konrad, Dawid, Eugeniusz
Zapraszają: pn-pt 9-19, sob 9-15 Landsberger Straße 497
81241 München

Telefon: 089/88 14 89
Fax: 089/82020328
feldmann.irena@yahoo.de

Od ponad 25 lat z Wami

Dypl. Księgowy

certyfikat
Steuerberaterkammer

Tel. 089/570 21 40 Fax 089/41 41 11 31 Ludwig-Richter-Str. 17 80687 München

38

PORADNIK COŚ NA ZĄB

Ewa Duszkiewicz

autorka bloga www.jedzzapetytem.pl, o sobie:
Przyjechałam do Monachium dwa lata po studiach. Miał być rok,

a tu 10 właśnie minęło. Lubię Bawarię, nawet bardzo ją lubię.
Dobrze się tu czuję, więc sobie tu żyję. Ale kocham też moją
Warmię i Mazury, z których pochodzę. Mimo że tu żyję, to
Polka ze mnie z krwi i kości. Lubię nasze polskie tradycje i sta-
ram się je pielęgnować. Jeśli chodzi o moje preferencje kulinar-

ne, to zdecydowanie wygrywa kuchnia śródziemnomorska, ale na
mielonego z buraczkami mojej Mamy zawsze mam ochotę. A tak
właściwie, to w moim jadłospisie znajduje się wszystko, na co mam
ochotę.

Na pośpiech – twarożek ubiegłego wieku – rozkochani w jedze-
Żyjemy w czasach, kiedy doba wiecz- świadomie podejmuje więc kroki omija- niu Włosi. Oba ruchy nie mają nic wspól-
nie wydaje nam się zbyt krótka. Zapa- jące „niedoczas” spowodowany pośpie- nego z lenistwem i opieszalstwem, a tym
nowała szybkość, pęd za wszystkim. chem i wyścigiem szczurów. Skupiając bardziej z obżarstwem. Głównymi ich za-
Praca, obowiązki domowe, ilość zobo- się na kulinariach, zauważyłam na przy- łożeniami jest propagowanie konsump-
wiązań, pośpiech, gonitwa, osiąganie kład spadek zainteresowania „gotow- cji zdrowej lokalnej żywności, począwszy
zamierzonych celów, ścieżki kariery to cami”, czyli gotowymi zestawami dań. od jej produkcji po kulturę spożywania.
domena dzisiejszych czasów. Wszyscy Coraz częściej przykładamy też więk- Pomysłodawcy zachęcają do przygoto-
się temu trendowi poddaliśmy. Cierpi- szą wagę do pochodzenia składników. wywania posiłków samemu czy też z ro-
my na niedoczas. Z chęcią kupujemy regionalne produkty, dziną z dobrych i świeżych miejscowych
co wbrew pozorom wcale nie znaczy, że produktów. Przekonują przy tym do ce-
Ta gonitwa życia przenosi się również kupujemy droższe. Świadomość konsu- lebrowania ich spożycia, a nie do szyb-
na nasze nawyki żywieniowe i prefe- menta zdecydowanie wzrosła w porów- kiego, łapczywego zaspokajania głodu.
rencje kulinarne. Posiłki i ich spożywa- naniu z tą sprzed dziesięciu czy piętnastu Wręcz namawiają do czerpania radości
nie stały się zakładnikami pośpiechu. lat. I nadal rośnie. z przygotowania jedzenia.
Mikrofalówki, bary szybkiej obsługi, go- Taką właśnie postawę pro- Wiem, że nie od razu Kraków zbudowa-
towe dania, restauracje, w których wino mują coraz modniejsze ruchy no. Proponuję więc małymi kroczkami
pojawia się na stole szybciej niż trwa skupione wokół haseł „Slow dochodzić do ideału, czyli do rozkoszo-
przyjęcie zamówienia, przypadły nam Life” (powolne życie) i „Slow wania się nie tylko smakiem potraw, ale
swego czasu do gustu. Specjalnie uży- Food” (powolne jedzenie). i samym ich przygotowywaniem. Za-
łam stwierdzenia „swego czasu”, ponie- Nikogo pewnie nie zaskoczy, pewniam, że wiele osób, którym zapro-
waż ten pęd, ta gonitwa, zaczynają nam że „Slow Food” założyli – już ponowałam ten sposób relaksu, jest
dzisiaj coraz bardziej doskwierać. Wielu w latach osiemdziesiątych z niego bardzo zadowolonych.
Na początek twarożek, który, zamiast
kupić w sklepie, możecie przygotować
w domu. Pełnia radości gwarantowana!

Składniki na twarożek w słoiku (Labneh):

litr jogurtu naturalnego; 1 łyżeczka soli; 4–5 ząbków czosnku w łupince;
2 papryczki chili (może być suszona); 1 czerwona cebula; ok. 750 ml oliwy

z oliwek; zioła (np. estragon, oregano czy tymianek) i ziarenka pieprzu

Dodatkowo potrzebny nam będzie litrowy zamykany słoik, sitko i gaza
bądź zwykłe dwie kuchenne ściereczki

Przygotowanie:

Litr jogurtu naturalnego należy wymieszać (najlepiej do lodówki). Po wylaniu z garn- uciśnięte ręką ząbki czosnku, ćwiartki ob-
z łyżeczką soli. Gazę bądź ściereczkę trzeba ka zebranego na dnie płynu, pozostanie na
ułożyć na durszlaku i wstawić go do miski lub ściereczce i durszlaku twaróg. Im twardszy, ranej czerwonej cebuli, kuleczki twarogu
garnka tak, by nie sięgał dna. tym lepszy. Z twarogu należy uformować
Jogurt należy wymieszać z solą i wylać na kuleczki. i wszystko zalewamy oliwą. Opcjonalnie
ściereczkę leżącą na durszlaku, a następnie W słoiku układamy – na przemian – papryczki
przykryć od góry drugą ściereczką lub gazą. chili nacięte w poprzek, nieobrane, a jedynie można powtykać różne zioła i ziarenka
Całość należy odstawić na 24–48 godzin
pieprzu. SMACZNEGO

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 39

AKTUALNOŚCI KULTURA

Ukończyła
orłowskie Liceum Plastyczne,

studiowała na Europejskiej
Akademii Sztuk i gdańskiej Akademii

Sztuk Pięknych.
Wiele wystawia, angażuje się
w rozwijanie plastycznych talentów
uzdolnionych w tym kierunku dzieci.

Mieszka w Bawarii.

Chybiasz za każdym strzałem, którego nie oddajesz.
naMdOziTśTO

Laureatem czwartej edycji flagowego programu „Twoja Twarz Brzmi Znajomo”.
programu Telewizji Polsat „Twoja Twarz Na zdjęciach zwycięzca – Bartłomiej Kasprzy-
Brzmi Znajomo” został Bartłomiej Ka- kowski jako Nat King Cole i jedna z finalistek,
sprzykowski, który w finale wystąpił jako Monika Dryl, jako Amy Winehouse, wraz
ciemnoskóry amerykański muzyk jazzowy z Agnieszką Hekiert.
Nat King Cole. Fantastycznie odtworzył on
TWOczJZwANaTArBWteJROjAZeMRfdMinZyOcaIjłi balladę „When I fall in Love” i wygrał na cel
charytatywny 100 000 zł, przeznaczając je
dla Szkoły Otwartych Serc z Malborka. Zwy-
cięstwo Bartłomieja Kasprzykowskiego,
absolwenta wrocławskiej PWST, nie było
niespodzianką. W trakcie 10 odcinków pro-
gramu wystąpił on między innymi jako Le-
onard Cohen, Meghan Trainor czy Danuta
Rinn i zawsze był wysoko oceniany przez
jury oraz publiczność.

Kierownikiem artystycznym programu oraz
trenerem - nauczycielem śpiewu, uczącym
gwiazdy jak najwierniejszego zbliżenia się do
oryginału - jest Agnieszka Hekiert, która nade-
słała nam zdjęcia z planu finału czwartej edycji

Agnieszka Hekiert w w w. h e k i e r t . c o m

- wokalistka jazzowa, czynnie działająca na scenie europejskiej. W Polsce jest jednym z najlepszych vocal coach’ów
(trenerów śpiewu) pracujących z młodymi, zdolnymi wokalistami w programach Mam Talent, X-Factor, Fabryka
Gwiazd (2008), My Camp Rock II (2010), a obecnie Twoja Twarz Brzmi Znajomo. W 2012 ukazała się nowa płyta
Agnieszki„Stories”nakładem Universal Music Polska (dostępna w iTunes i dobrych sklepach muzycznych).

40

AKTUALNOŚCI KULTURA

MONACHIUM STYCZEŃ/LUTY

do 28.02.2016 Wystawa Der Warschauer Aufstand/Powstanie Warszawskie 1944. Centrum Dokumentacji Nazizmu w Monachium,
Brienner Str. 34, wt.–niedz 10.00–19.00. Szczegóły: http://www.ns-dokumentationszentrum-muenchen.de
8.01.2016 18:00 Brydż towarzyski i sportowy w Klubie Brydżowym w Monachium.
Miejsce: Dominikuscentrum Hildegard-von-Bingen-Anger 1–3; informacje: Jadwiga Suchocka, tel.:089/ 201 12 70
oraz na www.bezatu.de. Kolejne terminy spotkań: 22.01.2016, 5.02.2016, 19.02.2016.
6.02.2016 Bal Karnawałowy, München Neuaubing, Papinstr. 22 – informacja, bilety p. Grabowska: tel. 089/670 82 30,
komórkowy: 0176 631 930 87
14.02.2016 11:00 Münchner Philharmoniker, Krzysztof Urbanski: Kilar, Lutoslawski, Smetana. Gasteig – Philharmonie München.
Weitere Termine: 16.02.2016 – 20:00 Uhr und 17.02.2016 –20:00 Uhr.
20.02.2016 20:00 Kabaret – sensacja! – Cezary Pazura w najnowszym programie Kabaretowym „Jesteśmy wariatami,
ale tylko ja się leczę”. München Neuaubing, Papinstr. 22 – informacja, bilety, p. Grabowska: tel. 089/670 82 30,
komórkowy: 0176 631 930 87
10.03.2016 19:00 Frauen und Politik in Nachbarland Polen: von Solidarność bis zur Parlamentswahl 2015 EineWeltHaus München e.V.

Polecamy stronę Deutsch-Polnische Gesellschaft e.V. (Towarzystwo Niemiecko-Polskie Monachium) z aktualnymi terminami (www.dpgm.de)

Zalecamy sprawdzenie terminów u organizatora.

Wrocław

Europejska Stolica Kultury 2016

Wkrótce się dowie Europa, a może nawet Centrum Muzyki, nowy teatr muzyczny Wrocław to miasto, które należy KONIECZNIE
świat cały, że Wrocław, stolica Dolnego Ślą- CAPITOL, nowy stadion, hala widowisko- odwiedzić, aby się przekonać, że na tytuł
ska, to miasto festiwali, miasto młode, dy- wo-sportowa, lotnisko, oraz Sky Tower, Europejskiej Stolicy Kultury 2016 w pełni
namiczne, kolorowe i zwariowane. W nim najwyższy budynek biurowo-mieszkalny zasłużyło.
to 400 krasnali, całodobowa kwiaciarnia w Polsce! No i oczywiście znany na całym
na Placu Solnym i najstarsza restauracja świecie Wrocławski Teatr Pantomimy im. Mariola Heinrich
w Europie – Piwnica Świdnicka, w pod- Henryka Tomaszewskiego, obchodzący www.Mariola-Kuenstleragentur.de
ziemiach Ratusza. Tylko we Wrocławiu w tym roku swoje 60-lecie. (Foto: Stanisław Klimek, www.vianova.com.pl)
Marsz Kapeluszy miejscowych seniorów,
który trafił do księgi Guinnessa, i słynny
Jazz nad Odrą, obchodzący właśnie swe
50-lecie.
Wrocław to miasto wielonarodowe, które
swoje bogactwo kulturalne zawdzięcza
trzem nacjom: polskiej, żydowskiej i nie-
mieckiej. Spotkać tam można nawet straża-
ka z Nowego Jorku, który odwiedza swoją
dziewczynę, a Irlandczycy pijący Tyskie we
wrocławskim pubie to normalka.
Wrocław jest Nowym Jorkiem i Wenecją
Polski. To miasto ponad 100 mostów, wie-
lu atrakcji turystycznych – i tych z prze-
szłości, jak choćby Uniwersytet Wrocław-
ski, Stare Miasto, Ostrów Tumski, słynna
Opera Wrocławska, dzielnica żydow-
ska…, i tych nowoczesnych,jak Narodowe

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 41

AKTUALNOŚCI LITERACKIE

Gorące serce
i trzeźwy umysł

recenzja książki Christiana Thielemanna „Moje życie z Wagnerem”

Zdaniem Christiana Thielemanna (*1959), powinny to być cechy każde- W krótkim nawiązaniu do ważniejszych
go wagnerowskiego dyrygenta: umiłowanie twórczości kompozytora przy wydarzeń historycznych XIX wieku, znala-
jednoczesnym zachowaniu „trzeźwego umysłu”. Opublikowana w 2012 r. złam polski akcent. Thielemann wspomina
przez C.H. Beck Verlag w Monachium książka Thielemanna „Mein Leben o fascynacji Polską, jaka opanowała Prusy
mit Wagner”, którą napisał przy współpracy dziennikarki Christine w czasie trwania i po upadku powstania li-
Lemke-Matwey, doczekała się anglojęzycznego wydania w sierpniu 2015 r., stopadowego 1830–31. Zapomina jednak
w tłumaczeniu Anthei Bell (wydawnictwo Telegraph). Autor jest niekwe- dodać, że ów zachwyt stał się udziałem
stionowanym autorytetem w tej dziedzinie, o czym świadczy przyznanie samego Ryszarda Wagnera, który w Lipsku
mu funkcji kierownika muzycznego Festiwalu w Bayreuth. zawarł znajomość z polskimi emigrantami,
poznał kilka naszych pieśni patriotycznych
Thielemann zaznacza, że nie jest muzy- Powieść została umiejętnie „przyprawio- i na ich podstawie skomponował pięć lat
kologiem, lecz dyrygentem, czyli prakty- na” anegdotami zaczerpniętymi z biografii później uwerturę „Polonia”.
kiem. Opis jego trwającej od dzieciństwa Ryszarda Wagnera i z życia festiwalowego. Doświadczenie zawodowe Thielemanna
przygody z Wagnerem nie ma charakte- Pod zdjęciem przedstawiającym Festspiel- może służyć przykładem nie tylko mu-
ru rozprawy naukowej, język jest prosty haus, autor umieścił określenie „Scheune” zykom, ale i każdemu człowiekowi, któ-
i zrozumiały nawet dla cudzoziemca dys- –„stodoła”, jak złośliwie nazywają budynek ry pragnie osiągnąć sukces. Pierwszym
ponującego w miarę dobrą znajomością mieszkańcy miasta. Jednocześnie Thiele- krokiem jest zawsze wyznaczenie celu.
niemieckiego. Fragmenty dotyczące or- mann analizuje jego specyficzne walory Dla Christiana było od początku jasne,
kiestracji czy harmonii stosowanej w war- akustyczne, tłumacząc, dlaczego stanowią że chce zajmować się muzyką. Jako mały
stwie muzycznej utworów są przystępne wyzwanie dla dyrygentów i jak on sam chłopiec wolał spędzać wakacje przy for-
dla bardziej wtajemniczonych; tło histo- się w nich odnajduje. Z przymrużeniem tepianie, zamiast bawić się na powietrzu,
ryczne, próby analizy treści i szukanie ak- oka opisuje członków rodziny Wagnerów. a w szkole nie zważał na docinki kolegów
tualnego przesłania, powinny zaciekawić Zauważa rozbieżność gustów kulinarnych; typu„ty i ten twój głupi Bach”. W dorosłym
każdego humanistę. Swoistym wstępem Wagnerowie jadają sałatkę z kiełbasy, za życiu jednym z jego najważniejszych ce-
do głębszej interpretacji jest podrozdział którą on nie przepada. Wartościowe są lów stał się angaż w Bayreuth. Mimo
„Wagner dla początkujących”. jego wspomnienia na temat Wolfganga zdobytej i ugruntowanej pozycji „wagne-
Pozycja zawiera bogatą faktografię odno- Wagnera (wnuka kompozytora, reżysera rowskiego dyrygenta”, długo czekał na
śnie do premier i najciekawszych wysta- przedstawień operowych) i relacje z roz- propozycję stamtąd. W końcu przyszła, gdy
wień oper Wagnera. Jedna część została mów, jakie prowadzili. najmniej się tego spodziewał, w 1999 r.,
poświęcona dyrygentom. Autor książki kiedy prowadził muzycznie „Śpiewaków
zaprasza czytelnika na spacer korytarzem Norymberskich” w Chicago Lyric Opera.
Festspielhausu, gdzie wiszą portrety jego Właśnie zamierzał spędzić samotny wie-
poprzedników i obecnych kolegów. Na- czór w hotelu, racząc się chipsami i coca-
zywa ten zbiór żartobliwie „galerią prze- -colą, kiedy zadzwonił telefon. Wniosek,
stępców”. W książce nie brakuje nazwisk jaki wysnuł z tej sytuacji, brzmi: jeżeli bar-
śpiewaczek i śpiewaków, a także reży- dzo pragnie się czegoś, nie należy zbyt
serów, których inscenizacje najmocniej wiele o tym myśleć, ale być wewnętrznie
zapisały się w pamięci widzów. na to przygotowanym.
Thielemann miłuje muzykę Wagnera go- Być może niemiecka wersja książki także
rącym sercem, ale jednocześnie odnosi się zostanie wznowiona, ponieważ niektóre
z dystansem do osoby kompozytora. Dru- zawarte w niej informacje straciły aktu-
gi rozdział książki zaczyna od stwierdzenia, alność, np. plany dotyczące wystawienia
że nie chciałby spotkać go osobiście, bo „Tristana i Izoldy” w Bayreuth w reżyserii
chyba przestraszyłby się tego człowieka, Kathariny Wagner i pod kierownictwem
który miał tylko 166 cm wzrostu, a przy muzycznym Thielemanna, co nastąpiło
tym wygórowane wymagania w stosunku w minionym sezonie. Nie byłoby źle,
do otoczenia. Zauważa, jak wielka jest siła gdyby pozycja ukazała się też w naszym
oddziaływania muzyki Wagnera: „Jego dra- języku, stanowi bowiem rzetelny i boga-
maty muzyczne wprost ociekają zbrodnią, ty przewodnik po twórczości Wagnera.
śmiercią, kazirodztwem, zemstą, zdradą, „Moje życie z Wagnerem” na pewno nie
żądzą, rozpustą, słowem samymi okropno- należy do książek, które wystarczy prze-
ściami. Mimo to, człowiek wraca po przed- czytać raz i odłożyć na półkę; to książka,
stawieniu do domu i czuje się silniejszy”. do której się wraca.

Jolanta Łada-Zielke

42

AKTUALNOŚCI LITERACKIE

LITEMRÜANTCUHERNF2E0S1T5
czyli prawdziwa literacka uczta dla każdego
mola książkowego

W dniach 8.11-6.12.2015 w Monachium miały miejsce wydarzenia

niezwykłe. Był to cykl spotkań ze światowej klasy autorami,

który odbywał się w ramach Literaturfest 2015. Przybyło wielu

fantastycznych pisarzy, a ja udałam się na spotkanie z dwójką z nich. Małgorzata
Gąsiorowska
Byli to Eleanor Catton oraz Umberto Eco.
O Eleanor Catton zrobiło się głośno Jest nią „Temat na pierwszą stronę”.
A pisze ona niesamowicie. Jeżeli lubicie Tytuł nieco odmienny od poprzednich,
w roku 2013, kiedy to jako najmłodsza książki, które całkowicie przeniosą Was który skupia się przede wszystkim wo-
w historii otrzymała nagrodę Bookera, w inny wymiar i przy których chcecie kół tematu ogólnie pojętych, a raczej
a więc nagrodę za najlepszą powieść spędzić nieco więcej czasu niż jeden ogólnie ogłupiających środków maso-
anglojęzyczną. Jej monumentalna po- wieczór, to koniecznie musicie sięgnąć wego przekazu na przykładzie fikcyjnej
wieść „Wszystko, co lśni” podbiła serca po „Wszystko, co lśni”. Akcja tej epickiej gazety. Oczywiście, jak to u Eco bywa,
nie tylko jury czy krytyków literackich, powieści rozgrywa się w latach 60-tych znajdujemy też w książce małą teorię
XIX wieku w Nowej Zelandii i opowia- spiskową i wątek kryminalny, ale gene-
da o gorączce złota, jaka wybucha na ralnie całość ma na celu pokazanie jak
wyspie Hokitika. Poznajemy tu losy lu- bardzo manipulowani jesteśmy przez
dzi, którzy nie tylko chcą się wzboga- tych, którzy przekazują nam informa-
cić, ale również w wielu przypadkach cje i sami decydują, które wydarzenie
zapomnieć o tym, jak wyglądało ich ży- powinno mieć dla nas najwyższą rangę.
cie, zanim przybyli na wyspę. Jest więc Szalenie pouczająca i ponadczasowa
wiele ciekawych wątków - od grzechów lektura.
młodości i mocy pieniądza, przez siłę
przyjaźni i pragnienie szczęścia, po Umberto Eco
wpływ gwiazd na nasze losy. Powieść
ma niezwykle uniwersalne przesłanie - Po więcej informacji o tym, jak wyglądały
serdecznie ją polecam. obydwa spotkania i co warto czytać, zapra-
szam na www.magotaczyta.blogspot.de
Eleanor Catton Drugim, bardzo wyczekiwanym oraz www.facebook.com/magotkowo
spotkaniem było to z Umberto
Eco, którego większość z nas ko-
jarzy przede wszystkim z książką „Imię
róży”, choć warto też pamiętać, że na-
pisał on jeszcze 6 innych powieści. Poza
tym nie jest on jedynie autorem książek,
ale również felietonistą i profesorem na
uniwersytecie we Florencji i Bolonii.

ale i urzekła miliony ludzi na całym świe- Spotkanie to miało miejsce 2.12.2015
cie, a najlepszym dowodem na to, jest i było niezapomnianym przeżyciem.
niesłabnące do tej pory zainteresowanie Autor okazał się nie tylko szalenie elo-
tym tytułem. kwentnym i sympatycznym człowie-
W Monachium autorka pojawiła się kiem, ale też doskonałym gawędzia-
19.11.2015 i z miejsca oczarowała przy- rzem. Z radością przybliżył nam kulisy
byłą publiczność. Skromna, z poczuciem powstawania swojej ostatniej powieści,
humoru, okazała się być znakomitą roz- ale też jak na Włocha przystało nie prze-
mówczynią, i, co najważniejsze, pokazała, puścił żadnej okazji, aby włączyć do roz-
że ma pomysł na siebie i jest prawdziwą mowy choćby jeden wątek poboczny.
miłośniczką literatury. Przy okazji wyszło Wszystko to sprawiło, że spotkanie stało
też na jaw, że żaden gatunek nie jest jej się nieco mniej formalne, a publiczność
obcy, a my dzięki temu mogliśmy się co rusz wybuchała śmiechem.
dowiedzieć, jakie przełożenie ma to na Do przeczytania najnowszej książki tego
powieści, które sama pisze. autora również gorąco Was zachęcam!

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 43

Nauka jazdy www.autogasmuenchen.com sWaAmRoScZhToAdTomweecj haniki
info@autogasmuenchen.com
Perlacherstr. 67 GibGas Pawel Kfz Werkstatt UG
81539 München
Bodenseestr 222, 81243 München
Giesing tel.: 089 41612234 i 089 26214696

PKW-LKW-KRAD NAPRAWY I SERWIS:
instalacji gazowych
FAHRSCHULE BATYRA mechaniki i elektroniki
blacharstwo, lakiernictwo
tel.: 089 69 77 73 74 folbostłsuagma oficrhmoodwowycyhch
Mobil: 0176 210 412 79
www.fahrschule-batyra.de

prawo jazdy również w j. polskim w kategoriach:

B - BE - C1 - C1E - C - CE

PRENUMERATA Na terenie Monachium działamy od 2007 r. PRZYKŁADOWE CENY USŁUG:
Diagnostyka komputerowa Launch lub VCDS lub Vag Can Pro 39€
bez trudu Zespół sześciu wykwalifikowanych mechatroników Sprwdzenie auta przed zimą ( Wintercheck) 29€
bezpośrednio do Ciebie!!! gwarantuje najwyższą jakość wykonywanych usług. Wymina tarcz i klocków hamulcowych (przód Passat b5 1,9TDI z materiałem) 199€
Części samochodowe zakupujemy od różnych dystrybu-
Moje Miasto - torów, co pozwala nam na utrzymanie korzystnych cen. Klimaservice (400 g R134a inkl) 49€
polonijne czasopismo
z dostawą do domu ZAPRASZAMY

BEZPŁATNE CZASOPISMO POLONIJNE DLA CIEBIE

n r 0 4( 49 ) l i p i e c / s ie rp i e ń2
D W U M I E S I Ę C Z N
www.mm-gazeta.de 0 1 5
www.facebook.com/mmgazeta I K

B E Z P Ł AT N Ewwwww.facweb.omok.mcom-/gmmagzazeettaa.dersPeioępolobrtnaaiżwaei OlgżabyćeBznomieznacalahńcrsistawkłaaa ZADZWOŃ Warsztat
CIEfeBInEwomKseseztinąneądSkrozosWlicpTdzwzaayenrawirOcntręoeiddaśmrucoądriowdszkini 0871 97 46 335
mzCJaaZępAksakSicncOhhaPIspSeMwrfOiudmPzOąLONIJNE DLA lub samochodowy Bosch Car Service Dachau
0163 153 00 57
wzLadwTMztuioitoearDnyćnmwramsWyct0iymU3whkiMu(iL4aema2Iś)scEVmiSeaejg/I cazĘesrCw ie c 20 14
Z N I K

UCkMaroassninitnaeo MCOIERNNIKIAAlive BEZPŁATNE wtaiCęcZelejAnanSsOttr.,P13IuSMroOdPaO,LOsuNkIJNcEeDsLA CIEBIE
HiLpannodzsahu–t - Z Monachiummitnyiei ftaylko historiaCZASOPISMO DLA CIEBIE
pa d / g r u d z ie ń 2 0 1 5
S I Ę C Z N I K
nr 06 (51) l i s to
POLONIJNE D W UM I E

www.mm-gazeta.dei5
ń 201 a cKe
wNw w.If
Majorka na ElbrusBEZPŁATNEkty nr kwiec e k . c o m / m m g a z e t a
IĘC Z
b o o

a r z e c / zdobyli więcej na str. 14
I E S
(47 ) m najwyższKyasuzkcazyzut
U
dla D 02 M

CzarnaMTorznyaKncahAsitjCskkaZaMAJARCSKEKI10. rocznica śmierciaktywnychwwwwww.fa.cmebomok.-cogma/mzmegatzaet.adeW

WNIAĘ CE J . 1 4
ST R

Foto: Janusz Halczewski ŚJawkipęrtzaeżwyć?kraju
PwoDlsacPcwhyoaOlhusralkirmiceeGśrnlziaeedźdyzie
JuniNonireaSzmmmy„weauSmceMtVzsnunooPaałTzed-oedtIhjwRloro“rlPliioryeatp-cspoiwnwnzojrłtrreoSakditzoiaywcasfeipaasdrzeąuz?adtayisnz!mrrasdcjdeoaziieaekkcżrsoksnjopelawaaezroitznenuma?
KarnwWasJwpeiEAoeazlmillłuzklonyesaiwileżuWmneyjiiaajilehł!oe!lśmća AUTOGAS KARLSFELD
listopad - grudzień 2015 1

. reklama polskich usług . porady . publicystyka .
. wydarzenia . kalendarium imprez .
Sławomir Ratajczyk

85757 KARLSFELD, Dieselstr. 17
tel. 0152/287 95 199, tel. 08131/3186190
e-mail: sfafik@interia.pl
bosch-carservice-dachau.de

Autogaz Elektronika Mechanika

pn. - pt. 09:00 – 18:00 serwis i naprawy opon
sb. 09:00 – 13:00 przeglądy techniczne (TÜV/HU)
przygotowanie samochodu do przeglądu
inspekcje regularne według specifikacji
producenta
kompleksowe naprawy samochodu
(np. silnika, skrzynie biegów itd.)
roboty blacharskie i lakiernicze
naprawy powypadkowe
pomoc administracyjna po wypadku
(rzeczoznastwo, adwokat itd.)

44

Krystyna Borowska-Wünsch Członek
Izby Adwokackiej
w Warszawie
A D W O K AT i Rechtsanwaltskammer
w Monachium

doradztwo prawne w zakresie prawa rodzinnego i cywilnego, w tym prawa umów gospodarczych
dochodzenia roszczeń i prawa spadkowego
możliwość reprezentowania Państwa w Niemczech jak również stałego lub sporadycznego
reprezentowania Państwa przed wszystkimi sądami i instytucjami w Polsce

Schulstr.10 (U-Bahn Rotkreuzplatz) . 80634 München
Tel. 089 13038628 . Fax 089 13038627 . Mobil 0172- 9959 216 . E-Mail: kbwuensch@t-online.de

Salon Fryzjerski AUTO NA ZAKUP SAMOCHODÓW
MAX
SERDECZNIE Dokumenty potrzebne do otrzymania kredytu:
ZAPRASZA Orleansstr. 70
PANIE 81667 München Dowód osobisty lub paszport
I PANÓW Mobil 0 179 11 66 204 Karta do bankomatu
www.auto-max.eu Firmy: Gwerbe Anmeldung
od wtorku do piątku w godz. 9:30-18:00 (min. 2 lata)
oraz w soboty w godz. 9:30-16:00 BWA od księgowego
za ostatni rok
Tel.: 089 / 260 26 202

Herzog-Wilhelm-Str. 25, 80331 München
UWAGA: NOWY ADRES!!!!

GdbR Meisterbetrieb

MÓWIMY PO POLSKU Herzogstandstr. 24 81539 München
Tel.: 089/69398749
Fax: 089/69398750
Mobil: 0163 7665261/62
E-mail: firma@aku-gdbr.de

WYKONUJEMY USŁUGI RÓWNIEŻ NA TERENIE POLSKI

Impressum

WYDAWCA: Grzegorz Spisla - werbe-agentur spisla Kreuzackerstr. 44, 84036 Kumhausen; KONTAKT: tel. +49 871 97 46 335, fax +49 3222 1460 899, e-mail: redakcja@mm-gazeta.de;
REDAKTOR NACZELNY: Bogdan Żurek. SEKRETARIAT: Magdalena Felchnerowska. Zamieszczone teksty podlegają prawu autorskiemu. Przetwarzanie tylko za zgodą wydawcy.
Redakcja nie odpowiada za niezamówione artykuły i zdjęcia. Za treść ogłoszeń, artykułów sponsorowanych oraz reklam redakcja i wydawnictwo nie ponoszą
odpowiedzialności. DRUK: Sonar Sp. z o.o., ul. Kostrzyńska 89, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. (+48 95) 736 88 35, e-mail: biuro@sonar.pl, www.sonar.pl; NAKŁAD: 8000.

HERAUSGEBER: werbe-agentur spisla Kreuzackerstr. 44 84036 Kumhausen KONTAKT: Tel. +49 871 97 46 335, Fax +49 3222 1460 899, e-mail: redakcja@mm-gazeta.de;
Der Inhalt unterliegt dem Urheberrecht. Die Verwertung aller Beiträge ist nur mit der schriftlichen Zustimmung des Herausgebers gestattet. Für unverlangt eingesandte
Bild- und Textbeiträge keine Gewähr. Herausgeber und Redaktion haften nicht für den Inhalt der veröffentlichen Anzeigen. DRUCK: Sonar Sp. z o.o., ul. Kostrzyńska 89,
66-400 Gorzów Wlkp., tel. (+48 95) 736 88 35, e-mail: biuro@sonar.pl, www.sonar.pl; AUFLAGE: 8000.

s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 45

WAŻNE ADRESY

Konsulat Generalny RP w Monachium MOTKOWSKI Christoph KACZMAREK Anna, Donna Mobile
Röntgenstr. 5, 81679 München Herzog-Wilhelm-Str. 21, 80331 München Psycholog kliniczny
Tel.: 089/418 60 80; Tel.: 089/218 955 62 Theresienhöhe 1, 80339 München
www.berlin.polemb.net/index.php?document=249 PRZIBYLLA Alexander Mobil: 0152/07215774
Deutsch-Polnische Gesellschaft München e.V. Oskar-von-Miller-Ring 31, 80333 München KRUSZNICKA Aleksandra
Towarzystwo Niemiecko-Polskie w Monachium Tel.: 089/287 297 330 Psycholog
Postfach 70 04 44, 81304 München DERA Swantje Theresienstraße124, 80333 München
Tel.: +49 89 785 29 54 Putzbrunner Str. 82, 81739 München Tel. 0176 37 0041 46
mail@dpgm.de, www.dpgm.de Tel.: 089/92927798 STANKOWSKI Marta
Krakauer Haus Kinezjolog i hypnosemastercoach
Hinter Insel Schütt 34, 90403 Nürnberg DORADCA PODATKOWY: Jahnstr. 35, 80469 München
Tel.: 0911 22 41 20 JAROS Agnieszka Tel.: 089/24405818, Mobil: 0177/4904328
Polska Parafia Katolicka Augsburg Zur Herrgottsruhe 6, 89335 Hochwang NAUKA JAZDY:
Thommstr. 24B, 86153 Augsburg Tel.: 08223/409 677 BATYRA Michael
Tel.: 0821/30749 Klausenburgerstraße 9 Geb. C, 81677 München Perlachstr. 67, 81539 München
Polska Parafia Katolicka w Ingolstadt Tel.: 089/909 387 85, Mobil: 0179/298 67 70 Tel.: 089/69 77 73 74
Gaimersheimerstr.32, 85057 Ingolstadt MADŻAROW Paweł OBSŁUGA FIRM:
Tel.: 0841/84845 Werner-Eckert-Str. 4, 81829 München AGS Agentur SZKULTECKA Grażyna
Polska Parafia Katolicka Karlsruhe Tel.: 089/99936501, Mobil: 0179 5468121 Herzog-Wilhelm-Str. 21, 80331 München
Südendstr. 39, 76137 Karlsruhe KSIEGOWOŚĆ: Tel.: 089/86 36 98 32
Tel.: 0721/24654 BBL Service SKLEPY:
Polska Parafia Katolicka Ludwigsburg Paul-Heyse-Str. 6, 80336 München LUKULLUS AUGSBURG Polnische Spezialitäten
Moldaustr. 20, 71638 Ludwigsburg Tel.: 089/322 123 78 Klausstraße 24, 86167 Augsburg
Tel.: 07141/893369 BBS Sozoniuk Izabela Tel.: 0821/90728861
Polska Parafia Katolicka w Monachium Jutastr.7, 80636 München LUKULLUS STUTTGART Polnische Spezialitäten
Heßstraße 24, 80799 München Tel.: 089/51997638, Mobil: 0162/4143601 Erligheimer Str. 8, 70437 Stuttgart
Tel.: 089/273 22 00 Company Support GmbH Tel.: 0711/81074899
Polska Parafia Katolicka w Norymberdze Bunzlauerstr. 38, 80992 München POLONIKA Polnische Feinkosten
Arminiusstr.21, 90402 Nürnberg Tel.: 089 / 96 05 27 47 Heßstr. 58, 80798 München
Tel.: 0911/473355 LASOTA Janina Tel.: 089/23050407
Polska Parafia Katolicka Regensburg Gaimersheimerstraße 19, 85057 Ingolstadt POLSAM
Plattlinger Str.6, 93055 Regensburg Tel./Fax: 0841 1426098 Von-der-Pfordten-Str. 1, 80687 München
Tel.: 0941/794478 LEKARZE: Tel.: 089/51513316
Polska Parafia Katolicka Stuttgart OGÓLNY: R-MARK`T
Zuckerbergstr. 9, 70378 Stuttgart FELDMANN Irena Helene-Mayer-Ring 7a
Tel.: 0711/564184 Landsberger Str. 497, 81241 München – Pasing 80809 München
ADWOKACI: Tel.: 089/ 88 14 89 Tel.: 0176 / 62 65 16 69
BOROWSKA-WÜNSCH Krystyna PETZOLD Małgorzata SSYZCKHeOr ŁSpYracJ hĘeZn YSpKreOchWenEA: neta Sych M.A.
Schulstr.10, 80634 München Rosenheimerstr. 79, 81667 München Dachauer Straße 178, 80992 München
Tel.: 089/13038628 Tel.: 089/48 95 67 49 Tel.: 0172/786 94 59
BRONSKA Renata RASCHKE Jacek Lingua Germanica & Polonica
Klara-Heese-Str. 8, 81545 München Hauptmarkt 17, 90403 Nürnberg Theresienstraße 124, 80333 München
Tel.: 089/43519381 Tel.: 0911/22021 Tel.: 089/12037930, Mobil: 0179/8298747
CZECH-GROLLMANN Anja RITTER Małgorzata TBEŁMUBMNIASTCAZEEwaN I A :
Nymphenburger Strasse 20, 80335 München Adenauerstr. 6, 82178 Puchheim Fasanen Str. 148, 82008 Unterhaching/München
Tel.: 089/51 51 49 53 Tel. 089 / 80 43 50 Tel.: 015777453603, www.wordpro.eu
DEMACKER Izabela S. TYMIEC Marian MILLER Agnieszka
Müllerstr. 40, 80469 München Steinstr.30 81667 München Ismaninger Str. 65, 81675 München
Tel.: 089/85 63 63 55 Tel.: 089/488 493 Tel.: 089/688 5005
DERKACZ Oskar ZADROŻNY Jacek REISSIG Anna
Sonnenstr. 27 / 2. OG, 80331München Therese-Giehse-Alee 33, 81739 München Altstadt 105, 84028 Landshut
Tel.: 089/12 76 25 46 Tel.: 089/67907332 Tel./Fax 0871/97 50 44 59, Mobil: 0170/2 44 09 69
DUDEK Ilona GKIANREAKSOILŃOSGK:I Norbert SYCHer Sprachen Sprechen Aneta Sych M.A.
Oskar-von-Miller-Ring 31, 80333 München Bahnhofstr.41, 82152 Planegg k. München Dachauer Straße 178, 80992 München
Tel.: 089/287 297 330 Tel.: 089/859 55 59 Tel.: 0172/786 94 59
GROBORZ Olaf KONIECZNY Adam WYPIJEWSKA-KOCHEMS Hanna
Donnersbergerstr. 46, 80634 München Marktler Str. 2A, 84489 Burghausen Gottfried-Böhm-Ring 43, 81369 München
Tel.: 089/13 95 83 72 Tel.: 08677/3001 Tel.: 089/78 65 21
MOTKOWSKI Christoph SCHWARZ Mariusz UBEZPIECZENIA:
Herzog-Wilhelm-Str. 21, 80331 München Karl-Köglsperger-Str. 31, 80939 München Polscy Doradcy Finansowi PLDF GmbH
Tel.: 089/218 955 62 Tel.: 089/311 99 57 Hanauer Str. 3, 80992 München
PAZUR Maciej SJATONMUSAZTOKLIEOWG:ICZ Olaf I. Tel.: 089/590 68 590
Trappentreustr. 42, 80339 München Tegernseer Landstraβe 29, 81541 München Giesing SOWADA Łukasz
Tel.: 089 / 307 86 768, Mobil: 0176 / 77225482 Tel.: 089/652 327 Thalkirchner Straße 184, 81371 München
PRZIBYLLA Alexander JURECKI Katharina Tel.: 089 41 41 41 351, Mobil: 0176/104 224 97
Oskar-von-Miller-Ring 31, 80333 München Amalienstr. 60, 80799 München URODA:
Tel.: 089/287 297 330 Tel.: 089/39 37 20 Polski Salon Fryzjerski – OCHMANN
ULATOWSKI Witold KOZLOWSKI Joanna Landsbergerstr. 12, 80339 München
Karlstrasse 60, 80337 München Marktplatz 7, 85375 Neufahrn Tel.: 089/5023146
Tel.: 089/260 242 96 Tel.: 08165/48 66 Ihr Friseur
AUTO-USŁUGI: SITEK Christian Albert-Roßhaupterstr 112, 81369 München
AUTOGAS KARLSFELD Moosacher Str. 58c, 80809 München Tel.: 089/7144962
Dieselstr. 17, 85757 Karsfeld Tel. 089 59 52 73 INNE:
Tel.: 0152 / 287 95 199 STEINBERG Richard i DOMANSKI Hanna Biuro Partnersko-Matrymonialne w Monachium
Remi Autoservice Ltd Müllerstr.27, 80469 München Tel: 089/326 00 321
Geretsriederstr. 3, 81379 München Tel.: 089/2609541 FYDA – wsparcie językowe w sprawach
Tel.: 089 / 787 47 580 ZNOROWSKI Marian organizacyjno-finansowych
Pawel KFZ Werkstatt Am Oberanger 14, 85221 Dachau Wöhlerstr. 20, 81247 München
Bodenseestr. 222, 81243 München/Neuaubing Tel.: 08131/729440 Tel.: 0170 / 2151 931
Tel.: 089/262 14 696 LOGOPEDIA: Naprawa komputerów - Usługi IT - Andrzej Skora
DORADZTWO PODATKOWE: MACHOWSKI ANNA & KOLLEGINEN Richard-Strauss-Str. 23, 81677 München
BRONSKA Renata Teucherstr. 28, 81829 München Tel.: 0151 14754149
Klara-Heese-Str. 8, 81545 München Tel.: 089/189 042 09 POLKWIAT – Kwiaty do Polski
Tel.: 089/43519381 KARDIOLOG: www.polkwiat.eu Tel.: 07021861169
JAROS Agnieszka MURA Roman Travel & Dream
Zur Herrgottsruhe 6, 89335 Hochwang Tal 15/2, 80331 München Nordendstraße 44, 80801 München
Tel.: 08223/409 677 Tel.: 089/2166930 Tel.: 089-200 600 280
Klausenburgerstraße 9 Geb. C, 81677 München OGRRTEOMDMOINNTGAE: R Agnieszka Zakład Pogrzebowy ALPHA OMEGA
Tel.: 089/909 387 85, Mobil: 0179/298 67 70 Berg-am-Laim-Str. 147, 81673 München Albert-Roßhaupter-Str. 78, 81369 München
MADŻAROW Paweł Tel.: 089/43 10 93 30 Tel.: +49 089/50077700
Werner-Eckert-Str. 4, 81829 München PHSOYRCEHMOSTKERAA-KPRIAĘ:CICKA Elżbieta
Heilpraktikerin für Psychotherapie
46 Tel.: 089/99936501, Mobil: 0179 5468121 Mühlthaler Straße 91A, 81475 München
Tel.: +49/177 0000 000

Kancelaria Adwokacka
zaprasza

Ilona Dudek Alexander Przibylla

Rechtsanwältin Rechtsanwalt
Fachanwältin für Familienrecht

prawo rodzinne . prawo pracy . prawo karne . prawo gospodarcze . prawo spadkowe .
regulacja wypadków drogowych . deklaracje podatkowe i księgowość

Oskar-von-Miller-Ring 31 . 80333 München
Telefon: 089 287 297 330 . Fax: 089 287 297 339

UDZIELAMY PORAD W JĘZYKU POLSKIM I NIEMIECKIM

SWIEŻY TOWAR - CZĘSTE DOSTAWY - ATRAKCYJNE CENY

Polecamy m.in: nabiał, wędliny, kasze, konserwy, gar-

mażerkę, dania gotowe, przyprawy, używki, słodycze, na-
poje, alkohole, prasę, a nawet świeży chleb z Polski.

JUŻ WKRÓTCE! świeże wyroby garmażeryjne
Tutaj można doładować telefon - Wszystkie karty

telefoniczne SIM - Zakupić nową kartę SIM - Zawrzeć umowy
internetowe i telefoniczne 1&1 - Wysłać paczki kurierem
HERMES.

NA ZAKUPY ZAPRASZA WASZ POLSAM !

Kärcher Rayd Data Von-der-Pfordten-Str. 1
Center 80697 München
Modul tel. 089 / 51513316

Landsberger Str. Landsberger Str. s t y c z e ń - l u t y 2 0 1 6 47

Godziny otwarcia: Pronnerpl. Von-der-Pfordten-Str.
pon-piątek 8.30 – 19.00
sobota 8.30 – 16.00

KANCELARIA Prawo Karne (obrona w sprawach karnych i wykroczenia)
ADWOKACKA Prawo Pracy (pomoc przy wypowiedzeniach i odprawach)
Prawo Cywilne (przygotowywanie i sprawdzanie umów)
Oskar Derkacz Pomoc w nagłych wypadkach (aresztowanie, przeszukanie itp.)

Sonnenstr. 27 / 2. OG Gwarantujemy bezpośredni kontakt z adwokatem
80331 München tel. kom.: 0179-41 94 26 4

Fax: (089) 12 76 25 47 E-Mail: kanzlei@derkacz.net

Tel.: (089) 12 76 25 46

BBL-Service Kompleksowe usługi dla TWOJEGO BIZNESU

Büro Buchhaltung Lohnbuchhaltung

MOJA KSIĘGOWOŚĆ JEST W DOBRYCH RĘKACH

księgowanie bieżących operacji gospodarczych
nadzór dłużników i wierzycieli
sortowanie i porządkowanie dokumentów księgowych
wsparcie przy bieżących postępowaniach firmowych
nadzór terminów świadczeń podatkowych
przygotowanie dokumentów, ułatwiających
wszelkie decyzje przedsięborcze
pomoc w zakładaniu i prowadzeniu
działalności gospodarczej w Niemczech
sporządzanie bieżących rozliczeń kadrowych

80336 München Paul- Heyse-Str. 6 T: 089 / 322 123 78 F: 089 / 322 123 79

48