ชุดที่ 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แม่เหล็กดููด

ชุดที่ 1 ก

การแยกสารอย่างงา่ ย การหยิบออก การร่อน และการใชแ้ ม่เหลก็ ดูด

คานา

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ท่ีผู้รายงานสร้างข้ึนเพ่ือเป็นสื่อประกอบการเรียนการสอน และพัฒนา
ผู้เรียน ในกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซ่ึงมีเนื้อหาสอดคล้องกับหลักสูตร
แกนกลางการศึกษาขั้นพน้ื ฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบบั ปรับปรุง 2560) สาระที่ 2 : วิทยาศาสตร์
กายภาพ และสาระที่ 3 : วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ทั้งหมดที่สร้างขึ้นเพื่อให้นักเรียนใช้ประกอบกิจกรรมการเรียน
การสอน ซึ่งนักเรียนสามารถเรียนรู้ด้วยตนเอง หรือนาไปใช้ในการเรียนการสอนซ่อมเสริม
เพื่อเสริมสร้างทักษะกระบวนการคิด กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และควบคู่กับการพัฒนา
จติ วิทยาศาสตร์ ของนักเรียนชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 6 สาหรบั ภาพประกอบชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์
น้ผี ู้รายงานไดจ้ ัดทาด้วยตนเองมบี างสว่ นที่ไดส้ บื คน้ ทาง Internet ประกอบด้วย 6 ชดุ ดังนี้

ชดุ ที่ 1 เรื่อง การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แม่เหล็กดดู
ชดุ ที่ 2 เรอื่ ง การตกตะกอนและการรินออก
ชุดที่ 3 เรอ่ื ง การกรอง การระเหย และการระเหิด
ชุดท่ี 4 เรอื่ ง ลักษณะ องค์ประกอบและสมบตั ิของหิน
ชดุ ที่ 5 เร่อื ง ประเภทของหิน การเกดิ หิน และวฏั จักรของหิน
ชดุ ท่ี 6 เร่อื ง ประโยชนข์ องหนิ แร่ และซากดกึ ดาบรรพ์

ผู้รายงานหวังว่า ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หิน แร่และ
ซากดึกดาบรรพ์ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 นี้ คงเป็นประโยชน์ต่อผู้เรียนในการเรียนรู้ สามารถ
ค้นคว้าและศึกษาได้ด้วยตนเองตามศักยภาพ และเป็นแนวทางสาหรับผู้ที่มีความสนใจต่อไป
และขอขอบคุณผู้ท่ีให้คาปรึกษาในการเรียบเรียงและตรวจแก้ไขข้อผิดพลาดต่างๆ ที่เกิดข้ึน เป็น
อยา่ งสูง มา ณ ทน่ี ดี้ ว้ ย

ฟาตีเมาะ มะสารี

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แม่เหล็ก ข

สารบัญ

คานา................................................................................................................... หนา้
สารบญั ................................................................................................................ ก
สารบญั ภาพ......................................................................................................... ข
ชุดกจิ กรรมวทิ ยาศาสตร์ชุดท่ี 1 เรอื่ ง การแยกสารอย่างง่าย และการใช้ ง
แม่เหลก็ ดดู ..........................................................................................................
คาชี้แจงในการใชช้ ุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์......................................................... 1
คาแนะนาการใชช้ ดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์สาหรับครูผู้สอน.................................. 3
คาแนะนาการใชช้ ดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์สาหรบั นักเรียน................................... 4
การประเมนิ ผลการเรยี นรู้ และการซ่อมเสรมิ .................................................... 5
สาระมาตรฐานการเรยี นรู้ และตวั ชี้วดั ............................................................... 6
จุดประสงคก์ ารเรียนรู้.......................................................................................... 7
แบบทดสอบกอ่ นเรียนชุดท่ี 1 เรอื่ ง การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้
แมเ่ หล็กดดู .......................................................................................................... 8
บัตรกิจกรรมท่ี 1 เรอื่ ง การแยกสารอย่างง่าย.................................................... 10
บัตรความรู้ท่ี 1 เร่อื ง การแยกสารอยา่ งง่าย...................................................... 14
บตั รงานท่ี 1 เรอื่ ง การแยกสารอย่างง่าย....……………………………………………….. 18
บัตรแบบฝกึ หัดที่ 1 เรื่อง การแยกสารอย่างง่าย.........………………………………… 20
บัตรกจิ กรรมที่ 2 เรื่อง การใช้แม่เหลก็ ดูด.......................................................... 21
บัตรความรู้ท่ี 2 เร่อื ง การใชแ้ มเ่ หล็กดูด............................................................ 25
บัตรงานที่ 2 เรอ่ื ง การใช้แม่เหล็กดูด....…………………………………………………….. 29
บตั รแบบฝึกหดั ท่ี 2 เรอ่ื ง การใชแ้ มเ่ หลก็ ดูด…….........………………………………… 30
แบบทดสอบหลงั เรียนชดุ ท่ี 1 เรือ่ ง การแยกสารอย่างง่าย และการใช้
แมเ่ หลก็ ดดู ...………………………………………………………………………………………… 31
บรรณานกุ รม………………………………………………………………………………………….. 34

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แม่เหลก็ ค

สารบญั (ต่อ)

ภาคผนวก............................................................................................................ หนา้
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียนชดุ ท่ี 1 เรอ่ื ง การแยกสารอย่างงา่ ย และ 36

การใชแ้ ม่เหล็กดดู ................................................................................................ 37
เฉลยบัตรกิจกรรมที่ 1 เรอ่ื ง การแยกสารอย่างงา่ ย..................................... 38
เฉลยบัตรงานท่ี 1 เร่ือง การแยกสารอยา่ งง่าย........................………………. 40
เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 1 เรอ่ื ง การแยกสารอยา่ งงา่ ย...............…………………… 42
เฉลยบัตรกิจกรรมที่ 2 เร่อื ง การใช้แม่เหลก็ ดดู .......................................... 43
เฉลยบัตรงานที่ 2 เรื่อง การใช้แม่เหลก็ ดูด...............................………………. 45
เฉลยแบบฝึกหัดที่ 2 เรอ่ื ง การใชแ้ ม่เหล็กดูด……................…………………… 46
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียนชดุ ที่ 1 เร่ือง การแยกสารอย่างงา่ ย และ
47
การใชแ้ ม่เหล็กดดู ................................................................................................ 48
กระดาษคาตอบก่อนเรียน.................................................................................... 49
กระดาษคาตอบหลังเรยี น.................................................................................... 50
แบบบนั ทกึ คะแนน...............................................................................................

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอยา่ งง่าย และการใชแ้ มเ่ หลก็ ง

สารบัญภาพ

ภาพที่ หนา้
1 การร่อนถวั่ เขยี วออกจากทราย………………………………...................... 11
2 ขา้ วสารท่ีมีขา้ วเปลอื กปนอยู่ดว้ ย………………………………………………. 14
3 การแยกเมล็ดข้าวเปลือกออกจากเมล็ดข้าวสาร................................ 15
4 การแยกเปลอื กเมลด็ กาแฟออกจากเมล็ดกาแฟ................................ 15
5 กองทราย.......................................................................................... 15
6 การรอ่ นทราย…………………………………………………………………………. 16
7 การร่อนเมล็ดถัว่ เขียวออกจากทราย….………………………………………. 17
8 ตวั อย่างตะแกรงท่ใี ช้ในการร่อน………………………………………………… 17
9 ทรายผสมกบั ผงเหล็ก……………………………………………………….......... 22
10 ใช้แทง่ แม่เหล็กคนสารผสม……………………………………………………. 22
11 ตัวอย่างแม่เหลก็ ............................................................................. 25
12 ตวั อย่างของผสมระหวา่ งผงเหล็กกับทราย...................................... 25
13 แมเ่ หลก็ ขวั้ เหนอื และขว้ั ใต้…........................................................... 26
14 แม่เหล็ก 2 แท่งที่ขวั้ เหมือนกันหนั เขา้ หากัน…………………………….. 27
15 แมเ่ หล็ก 2 แท่งทีข่ ัว้ ตา่ งกนั หันเขา้ หากัน…………………………………. 27
16 การแยกผงตะไบเหลก็ ออกจากทรายดว้ ยการใชแ้ ม่เหล็กดดู ………. 28
17 แมเ่ หลก็ ใชเ้ ป็นสว่ นประกอบในของเล่น……………………………………. 28

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แมเ่ หลก็ ดดู 1

คาชแ้ี จงในการใชช้ ดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์
เรอ่ื ง การแยกสาร หนิ แรแ่ ละซากดึกดาบรรพ์

กลมุ่ สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 6

ชดุ ท่ี 1 เร่อื ง การแยกสารอยา่ งง่าย และการใช้แม่เหล็กดดู

1. ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์
กลมุ่ สาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 6 มที ง้ั หมด 6 ชดุ ดังนี้

ชุดที่ 1 เร่ือง การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แมเ่ หลก็ ดูด
ชดุ ท่ี 2 เรือ่ ง การตกตะกอนและการรนิ ออก
ชุดท่ี 3 เรอ่ื ง การกรอง การระเหย และการระเหิด
ชดุ ท่ี 4 เรอื่ ง ลักษณะ องค์ประกอบและสมบัติของหนิ
ชุดที่ 5 เรื่อง ประเภทของหิน การเกิดหนิ และวัฏจักรของหิน
ชดุ ท่ี 6 เรอ่ื ง ประโยชน์ของหิน แร่ และซากดึกดาบรรพ์
2. ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ชุดน้ีเป็นชุดท่ี 1 เร่ือง
การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แม่เหล็กดูด โดยมสี ่วนประกอบดงั ตอ่ ไปนี้

2.1 คาช้ีแจงการใช้ชดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร์
2.2 คาแนะนาในการใช้ชุดกรรมวิทยาศาสตร์สาหรับครผู สู้ อน
2.3 คาแนะนาในการใช้ชุดกิจกรรมวทิ ยาศาสตร์สาหรับนักเรียน
2.4 มาตรฐานการเรียนรู้ สาระสาคญั จุดประสงค์การเรียนรู้
2.5 แบบทดสอบกอ่ นเรยี นชุดที่ 1 เรอ่ื ง การแยกสารอยา่ งง่าย และการใช้
แม่เหลก็ ดูด
2.7 บตั รกิจกรรมท่ี 1 เรอื่ ง การแยกสารอย่างงา่ ย
2.6 บตั รความรู้ที่ 1 เร่อื ง การแยกสารอย่างง่าย
2.8 บัตรงานที่ 1 เรอ่ื ง การแยกสารอย่างง่าย
2.9 บัตรแบบฝึกหดั ที่ 1 เร่อื ง การแยกสารอยา่ งง่าย
2.10 บัตรกิจกรรมที่ 2 เร่ือง การใช้แมเ่ หลก็ ดูด
2.11 บัตรความรู้ท่ี 2 เรื่อง การใชแ้ มเ่ หลก็ ดดู
2.12 บัตรงานท่ี 2 เร่ือง การใชแ้ ม่เหลก็ ดดู
2.13 บตั รแบบฝกึ หัดที่ 2 เรือ่ ง การใชแ้ มเ่ หล็กดูด

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แม่เหล็กดดู 2

คาช้แี จงในการใชช้ ดุ กิจกรรมวทิ ยาศาสตร์
เรื่อง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์

กลุม่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 6

ชุดท่ี 1 เร่อื ง การแยกสารอยา่ งง่าย และการใช้แม่เหล็กดดู

2.14 แบบทดสอบหลงั เรียนชุดท่ี 1 เร่อื ง การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้
แมเ่ หล็กดูด

2.15 เฉลยบัตรกิจกรรมท่ี 1 เร่ือง การแยกสารอย่างงา่ ย
2.16 เฉลยบตั รงานที่ 1 เรือ่ ง การแยกสารอย่างง่าย
2.17 เฉลยบัตรแบบฝึกหัดที่ 1 เร่ือง การแยกสารอย่างงา่ ย
2.18 เฉลยบตั รกิจกรรมท่ี 2 เร่ือง การใชแ้ มเ่ หล็กดูด
2.19 เฉลยบัตรงานที่ 2 เรือ่ ง การใชแ้ ม่เหลก็ ดูด
2.20 เฉลยบัตรแบบฝึกหัดที่ 2 เร่อื ง การใช้แม่เหล็กดูด
2.14 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน – หลงั เรยี นชุดท่ี 1 เรื่อง การแยกสาร
อยา่ งง่าย และการใชแ้ ม่เหล็กดูด

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใชแ้ ม่เหลก็ ดูด 3

คาแนะนาการใช้ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตรส์ าหรบั ครูผูส้ อน

การจัดการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หิน แร่และ
ซากดึกดาบรรพ์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ครูผู้สอนเป็นผู้มีบทบาทสาคัญที่จะช่วยให้ดาเนินการเรียนรู้ของนักเรียนบรรลุตามวัตถุประสงค์
ครผู สู้ อนจึงควรศึกษารายละเอยี ดเกย่ี วกบั การปฏิบตั ติ นกอ่ นทจ่ี ะใชช้ ุดกจิ กรรม ดังนี้

ข้อควรปฏิบัติก่อนดาเนนิ การสอน

1. ศึกษาแผนการจัดการเรียนรู้อยา่ งละเอยี ด
2. เตรียมอุปกรณ์ สอื่ การเรียนการสอนให้เรียบร้อย
3. ศึกษารายละเอยี ดชุดกิจกรรมการเรียนรู้
4. กาหนดบทบาทสมาชิกในกลุ่มทราบถึงการปฏิบัติตามบทบาทต่างๆ โดยสมาชิกทุกคน
ในกลุม่ ตอ้ งได้ทาทุกบทบาท
5. ครูผู้สอนชี้แจงวิธีการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้และกิจกรรมที่นักเรียนต้องปฏิบัติ

ขอ้ ควรปฏบิ ตั ขิ ณะดาเนินการสอน

1. ช้แี จงการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรใู้ หน้ กั เรยี นทกุ คนทราบ
2. ดาเนินกิจกรรมตามแผนการจัดการเรียนรู้ เพื่อให้สอดคล้องกับจุดประสงค์การเรียนรู้
เน้ือหาและเวลาทก่ี าหนด
3. ครผู ูส้ อนต้องใหค้ าแนะนาและคอยดูแลนกั เรียนอย่างใกลช้ ิด
4. ให้นักเรียนเรียนรู้จากชุดกิจกรรมการเรียนรู้ตามข้ันตอนอย่างเคร่งครัดและ
มคี วามซ่ือสัตย์ตอ่ ตนเอง
5. ครผู ้สู อนตรวจสอบการทางานของนักเรียนและสรุปบทเรยี นร่วมกับนกั เรียน

ข้อควรปฏบิ ตั ิเม่อื ดาเนนิ การสอนส้ินสดุ

1. ครผู ูส้ อนใหน้ ักเรียนทาแบบทดสอบหลังเรียน
2. ตรวจผลงานจากการทาแบบทดสอบ บัตรงาน และบตั รแบบฝกึ หัด
3. ถ้านักเรียนไม่ผ่านเกณฑ์ที่ระบุไว้ ครูผู้สอนควรให้นักเรียนศึกษาเน้ือหาใหม่อีกคร้ังแล้วทา
แบบทดสอบหลังเรียนใหผ้ ่านเกณฑ์ทก่ี าหนดไว้

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แมเ่ หลก็ ดูด 4

คาแนะนาการใช้ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตรส์ าหรับนักเรยี น

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ กลุ่มสาระ
การเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ใชเ้ ป็นสื่อประกอบการจัดกิจกรรม
การเรียนรู้เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์ นักเรียนควรศึกษาปฏิบัติตามข้ันตอน
ดงั นี้

1. ศึกษาขั้นตอนของการเรียนโดยใช้ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ โดยชุดกิจกรรม
วิทยาศาสตร์นี้ประกอบด้วยคาชี้แจงการใช้ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ คาแนะนาการใช้
ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ แบบทดสอบก่อนเรียน บัตรความรู้ บัตรกิจกรรม บัตรงาน
บัตรแบบฝึกหัด แบบทดสอบหลังเรียน เฉลยบัตรกิจกรรม เฉลยบัตรงาน เฉลยบัตรแบบฝึกหัด
เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน – หลงั เรียน และแบบบันทึกคะแนนของนักเรยี น

2. ศกึ ษาจดุ ประสงค์การเรียนรูใ้ ห้เข้าใจอย่างชดั เจน
3. ทาแบบทดสอบกอ่ นเรยี นด้วยความซอื่ สตั ย์เพือ่ สารวจความรพู้ ้นื ฐานของตนเอง
4. ศึกษาทาความเขา้ ใจจากบัตรความรู้ โดยรว่ มกนั อภิปรายถงึ เนือ้ หาที่ไดศ้ ึกษากับเพื่อน
5. ทาบัตรกิจกรรม บัตรงาน และบัตรแบบฝึกหัด ด้วยความมีวินัย ใฝ่เรียนรู้
มีความมุ่งมั่นในการทางานและร่วมกันตรวจคาตอบและอภิปราย เม่ือพบปัญหาให้ขอคาแนะนา
จากครผู สู้ อนทนั ที
6. ฝกึ ปฏิบตั ติ ามข้นั ตอนจากแบบฝกึ ปฏบิ ตั ิ สรุปสาระสาคญั และประเมินผลการฝึกปฏบิ ัติ
ลงในแบบบนั ทกึ กิจกรรม
7. ทาแบบทดสอบหลังเรียน เมื่อทาบัตรงานและบัตรแบบฝึกหัดเสร็จ จากน้ันร่วมกัน
ตรวจคาตอบและอภิปรายกบั เพื่อนในชั้นและครูผูส้ อน โดยเปล่ียนกันตรวจกบั เพื่อน แลว้ บันทึก
คะแนนลงในแบบบันทึกคะแนนของนักเรียน เพ่ือให้ทราบพัฒนาการของตนเอง และตรวจสอบ
ว่าผา่ นเกณฑ์การประเมินหรอื ไม่
8. หากมีนักเรียนคนใดยังทาแบบสอบหลังเรียน บัตรกิจกรรม บัตรงาน และ
บตั รแบบฝึกหัดไมผ่ ่านร้อยละ 70 ให้ทาการศกึ ษาชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ตามขนั้ ตอนใหมอ่ ีกครั้ง
เพือ่ ใหเ้ กดิ ความเข้าใจทถ่ี ูกตอ้ งและมีประสทิ ธภิ าพ
9. นักเรียนสามารถฝึกปฏิบัติเพ่ิมเติมนอกเวลาเรียนและฝึกปฏิบัติบ่อยๆ เพื่อเพ่ิมทักษะ
การใชง้ าน

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใชแ้ ม่เหล็กดดู 5

การประเมนิ ผลการเรียนรู้

1. ผลการเรยี นประเมินจาก
1.1 ประเมนิ ผลจากการทาแบบทดสอบกอ่ นเรยี น – แบบทดสอบหลังเรยี น
1.2 ประเมินจากผลงานของนกั เรียนในการปฏบิ ัตกิ ิจกรรมจากบตั รงาน และ

บัตรแบบฝึกหัด
1.3 สงั เกตพฤตกิ รรมการเรียนรู้ของนักเรียน
1.4 ประเมินผลจากการทาแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธท์ิ างการเรยี น

2. นักเรียนผ่านเกณฑก์ ารประเมนิ ผล รอ้ ยละ 70 จงึ จะเรียนร้ตู ่อไปได้ หากนักเรยี น
ไมผ่ ่านเกณฑ์การประเมนิ ผลต้องเรียนซ่อมเสรมิ

การเรียนซ่อมเสริม

นักเรียนไม่ผ่านเกณฑ์การประเมิน ให้นักเรียนศึกษาตามจุดประสงค์
การเรียนรู้ท่ีไม่ผ่าน แล้วทาแบบทดสอบหลังเรียนให้ผ่านเกณฑ์ที่กาหนดไว้
โดยในการเรียนซอ่ มเสริมให้นักเรยี นปฏิบัติ ดังน้ี

1. ศึกษาเนอ้ื หาใหม่อกี คร้ัง
2. ใช้ระบบเพอ่ื นชว่ ยเพื่อน
3. ครูผูส้ อนอธิบายเพมิ่ เตมิ

ทดสอบให้ผ่านเกณฑ์
ร้อยละ 80 นะครับ
จะไดไ้ มต่ ้องเรยี นซ่อมเสริม

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ท่ี 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แมเ่ หล็กดูด 6

สาระมาตรฐานการเรยี นรู้และตวั ชี้วดั

สาระมาตรฐานการเรียนรู้

สาระที่ 2 วิทยาศาสตรก์ ายภาพ
มาตรฐาน ว 2.1 เข้าใจสมบัติของสสาร องค์ประกอบของสสาร ความสัมพันธ์ระหว่าง

สมบัติของสสารกับโครงสร้างและแรงยึดเหน่ียวระหว่างอนุภาค หลักและธรรมชาติของ
การเปลี่ยนแปลงสถานะของสสาร การเกดิ สารละลาย และการเกิดปฏกิ ริ ิยาเคมี

ตัวช้ีวัด

ว 2.1 ป. 6/1 อธิบายและเปรยี บเทียบการแยกสารผสม โดยการหยิบออก การรอ่ น
การใช้แม่เหล็กดงึ ดดู การรินออก การกรอง และการตกตะกอน โดยใชห้ ลักฐานเชิงประจกั ษ์
รวมท้งั ระบวุ ิธแี กป้ ญั หาในชีวติ ประจาวนั เกย่ี วกบั การแยกสาร

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใชแ้ มเ่ หล็กดูด 7

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้

ด้านความรู้ความเข้าใจ (K)
1. อธิบายการแยกสารอย่างงา่ ยและการใชแ้ ม่เหล็กดูดได้

ดา้ นทักษะกระบวนการ (P)
2. ทดลองเกย่ี วกบั การแยกสารอย่างงา่ ยและการใช้แมเ่ หล็กดูดได้
3. สรปุ ผลเกี่ยวกบั การแยกสารอย่างงา่ ยและการใช้แมเ่ หลก็ ดูดได้
4. เปรียบเทียบการแยกสารอย่างง่ายและการใช้แม่เหล็กดูดได้

ด้านคณุ ลกั ษณะ (A)
5. มีวนิ ยั ใฝ่เรยี นรู้ และมีความมุ่งมั่นในการทางาน

เราไปทาแบบทดสอบก่อนเรยี น
กนั ก่อนนะคะ

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอยา่ งง่าย และการใช้แมเ่ หลก็ ดูด 8

แบบทดสอบกอ่ นเรียน

ชดุ ที่ 1 เร่ือง การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แม่เหลก็ ดดู
กลมุ่ สาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 6

คาชแี้ จง แบบทดสอบเป็นแบบปรนยั 4 ตวั เลือก จานวน 10 ขอ้ 10 คะแนน
ใหน้ ักเรยี นเลอื กคาตอบท่ีถูกตอ้ งท่สี ุดเพยี งคาตอบเดยี ว

1. ข้อใดกล่าวถกู ต้องเกีย่ วกบั การรอ่ น
ก. การใหค้ วามรอ้ นเพื่อระเหยน้าออกไป
ข. แยกของแขง็ ทีม่ ีขนาดไม่เท่ากนั ออกจากกนั
ค. แยกสารท่ีไมล่ ะลายน้าออกจากสารทลี่ ะลายน้าได้
ง. เปน็ วธิ ีการแยกสารทมี่ ีสถานะเปน็ ของเหลวที่มลี ักษณะข่นุ

2. ขอ้ ใดเป็นวิธกี ารแยกสารผสมทเี่ ป็นของแขง็ กบั ของแข็งทีม่ ขี นาดแตกตา่ งกนั
ก. การร่อน การรินออก
ข. การหยบิ ออก การร่อน
ค. การตกตะกอน การรอง
ง. การใช้แม่เหลก็ ดูด การตกตะกอน

3. สารผสมในขอ้ ใดท่ีตอ้ งใช้วสั ดทุ มี่ รี ูช่วยในการแยก
ก. ทรายปนกบั ถ่วั เหลือง
ข. ผงชอลก์ ปนกับแปง้ มัน
ค. ผงตะไบเหล็กปนกับกรวด
ง. เกลือแกงปนกับน้าตาลทราย

4. ขอ้ ใดแสดงความสัมพันธร์ ะหว่างสารผสมกบั วิธีการแยกสารผสมไม่ถกู ตอ้ ง
ก. ทรายกับกรวดหยาบ : การหยบิ ออก
ข. ขา้ วเปลอื กกับขา้ วสาร : การหยิบออก
ค. ทรายละเอียดกับหทรายหยาบ : การร่อน
ง. เปลอื กกาแฟกบั เมล็ดกาแฟ : การหยบิ ออก

5. ข้อใดตอ่ ไปนี้กล่าวไม่ถกู ตอ้ ง
ก. การรอ่ น เปน็ วิธกี ารแยกสารทม่ี ลี ักษณะเป็นของแขง็ ออกจากของเหลว
ข. สารทม่ี ีอนภุ าคเลก็ กวา่ รูตะแกรงจะสามรถผ่านรตู ะแกรงลงสู่ด้านล่างได้
ค. สารทีม่ อี นุภาคใหญก่ ว่ารูตะแกรงจะไม่สามารถผา่ นรูตะแกรงลงสู่ดา้ นล่างได้
ง. การใชม้ ือหยิบออกใช้แยกของผสมเน้ือผสม ทข่ี องผสมมีขนาดโตพอทจ่ี ะหยิบออกได้

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แมเ่ หล็กดูด 9

6. นักเรียนจะใช้หลักการใดในการแยกผงตะไบเหล็กออกจากน้าตาลทราย
ก. การร่อน
ข. การกรอง
ค. การหยิบออก
ง. การใช้แมเ่ หลก็ ดูด

7. สารผสมชนดิ หนึ่งมีสาร A, B และ C ผสม สาร A มคี ุณสมบตั เิ ป็นของแข็ง มีสารแม่เหล็ก
เปน็ องคป์ ระกอบ ถา้ ต้องการแยกสาร A ออกจากสาร B และ C ควรใช้วธิ ีการแยกสารในขอ้ ใด

ก. การกรอง
ข. แม่เหลก็ ดดู
ค. การรินออก
ง. การหยบิ ออก
8. จงพจิ ารณารปู ต่อไปนแ้ี ลว้ ตอบคาถาม ขอ้ ใดแสดงทศิ ทางของเสน้ สนามแมเ่ หล็กภายนอกได้
ถูกต้อง
ก.
ข.
ค.
ง. ข้อ ก. และ ค. ถกู
9. ขอ้ ใดคอื ประโยชน์ของสนามเหล็กโลก
ก. ปอ้ งกันความร้อนใหก้ ับโลก
ข. ปอ้ งกนั รงั สีอัลตรา้ ไวโอเลต
ค. ปอ้ งกนั อนั ตรายจากดาวหาง
ง. ป้องกนั อนภุ าคทมี่ ปี ระจจุ ากนอกโลก
10. เส้นสนามแม่เหล็กโลกข้อใดถูกต้อง
ก. ข.

ค. ง.

ข้อละ 1 คะแนน ถกู ได้ 1 คะแนน ผิดได้ 0 คะแนน (ทาได้ 8 คะแนนขึน้ ไปถอื ว่าผ่าน)

ได้............คะแนน  ผ่าน  ไมผ่ า่ น ป.6

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใชแ้ มเ่ หลก็ ดูด 10

บตั รกจิ กรรม เรอ่ื ง การแยกสารอยา่ งงา่ ย

ท่ี 1

จดุ ประสงคก์ ารทดลอง

1. อธบิ ายเก่ยี วกับการแยกสารอยา่ งงา่ ยได้
2. ทดลองเก่ยี วกบั การแยกสารอยา่ งงา่ ยได้
3. สรปุ ผลเกี่ยวกับการแยกสารอยา่ งง่ายได้

วัสดุอปุ กรณ์

รายการ จานวน / กลมุ่

1. ตะแกรงร่อน 1 อนั
2. ถั่วเขียว 1 ถว้ ย
3. ทราย 1 ถ้วย
4. ถาดรอง 1 ใบ
5. ชาม 1 ใบ
6. แทง่ แก้วคนสาร 1 อนั

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แม่เหล็กดูด 11

วิธีการทดลอง

1. ให้นักเรียนเททรายจานวน 1 ถ้วย และถ่ัวเขียวจานวน 1 ถ้วย ลงในชาม ใช้
แท่งแก้วคนสาร 2 ชนิด ใหป้ นกัน สงั เกตลักษณะของสารและบันทกึ ผล

2. เทของผสมจากข้อ 1 ลงบนตะแกรงร่อน จากนัน้ รอ่ นของผสมลงในถาดรอง
3. ใหน้ กั เรียนสังเกตสารทอี่ ยใู่ นตะแกรงและสารท่ีอยู่ในถาดรอง บันทกึ ผล

ภาพท่ี 1 : การร่อนถัว่ เขียวออกจากทราย
ท่ีมา : ฟาตีเมาะ มะสารี

บนั ทึกผลหนา้ ต่อไป
กันเลยนะคะ

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ท่ี 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แม่เหล็กดูด 12

กลุ่ม.............................................................................................................
รายชื่อสมาชกิ 1............................................................................. (ประธาน)

2............................................................................. (รองประธาน)
3............................................................................. (กรรมการ)
4............................................................................. (กรรมการ)
5............................................................................. (กรรมการ)

บนั ทึกผลการทดลอง

สาร ลกั ษณะของของผสม
ทราย + ถัว่ เขียว
ก่อนรอ่ น หลังร่อน
สารในตะแกรง สารในถาดรอง

................................. ........................... ...........................
................................. ............................ ............................
................................. ............................ ............................
................................. ............................ ............................

สรุปผลการทดลอง
หน้าตอ่ ไปเลยนะคะ

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใชแ้ ม่เหลก็ ดดู 13

สรุปผลการทดลอง

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
คาถาม..ท...้า..ย..ก...า..ร..ท..ด...ล..อ...ง.....................................................................................................

1. จากกิจกรรมสารท่ีสามารถผ่านตะแกรงไดค้ อื อะไร............................................
ลกั ษณะของสารมีขนาด  ใหญก่ วา่ หรือ  เล็กกว่าตาของตะแกรง

2. จากกจิ กรรมสารท่ีไม่สามารถผ่านตะแกรงได้คืออะไร........................................
ลกั ษณะของสารมขี นาด  ใหญ่กว่า หรอื  เลก็ กวา่ ตาของตะแกรง

3. จากกิจกรรมใช้วธิ อี ะไรในการแยกถัว่ เขยี วออกจากทราย
................................................................................................................................
................................................................................................................................
4. จากการทากิจกรรมจะเลอื กใช้วิธกี ารนใี้ นการแยกสารท่ีมลี ักษณะอย่างไร
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................

เราไปอา่ นบตั รความรู้
กันต่อเลยนะคะ
คะ

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แมเ่ หล็กดดู 14

บตั รความรู้ เรอ่ื ง การแยกสารอย่างงา่ ย

ท่ี 1

นักเรียนทราบแล้วว่ามีสารต่าง ๆ อยู่รอบตัวเราหลายชนิด สารบางชนิดอาจเกิดจาก
การผสมกันของสารมากกว่า 2 ชนิด ซึ่งบางชนิดสามารถนามาใช้ประโยชน์ได้โดยตรง เช่น
น้าปลา สบู่ บางชนิดจาเป็นต้องแยกสารออกจากกันก่อนจึงจาไปใช้ประโยชน์ได้ เช่น
การแยกน้ากะทิออกจากเน้ือมะพร้าว แยกน้ามันออกจากเมล็ดถั่วเหลือง การแยกสารบางชนิด
สามารถทาได้ง่ายๆ โดยการสังเกตด้วยตาแล้วหยิบออก เช่น การหยิบผลไม้ท่ีเน่าเสียออกจาก
กองผลไม้ การหยบิ ขา้ วเปลอื กออกจากขา้ วสาร เปน็ ต้น

ข้าวสารที่มีข้าวเปลือกปนอยู่ด้วย ถ้าพิจารณา
จากขนาดของเมล็ดข้าวสารกับข้าวเปลือกก็มี
ข น าด ใก ล้ เคี ย งกั น แ ต่ ข้ าว ส า รมี สี ข า ว
ข้าวเปลือกมีสีน้าตาล แตกต่างกันอย่างชัดเจน
ดังภาพ และเมล็ดข้าวทั้งสองมีขนาดใหญ่
พอที่จะหยิบออกได้ เราจึงแยกเมล็ดข้าวเปลือก
ออกจากขา้ วสารโดยการ ใชม้ ือหยิบออก

ภาพที่ 2 : ข้าวสารที่มขี ้าวเปลอื กปนอยู่ด้วย
ทม่ี า : https://www.google.com/search?biw=ขา้ วสารทีม่ ีขา้ วเปลอื กปนอยดู่ ้วย

การแยกสารจะตอ้ งเลอื กใช้วธิ ที ่ถี กู ต้องและ
เหมาะสม ซึ่งการแยกสารมหี ลายวิธี ดงั น้ี
อา่ นหน้าตอ่ ไปนะคะ

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอยา่ งง่าย และการใชแ้ มเ่ หล็กดูด 15

การแยกสารอย่างง่าย

การหยบิ ออก
การใช้มือห)ยิบออกหรือเขี่ยออก ใช้แยกของผสมเน้ือผสมที่ของผสมมีขนาดโตพอท่ีจะ
หยิบออกหรอื เขยี่ ออกได้

ภาพที่ 3 : การแยกเมลด็ ข้าวเปลือก ภาพที่ 4 : การแยกเปลือกเมลด็ กาแฟ
ออกจากเมลด็ ข้าวสาร ออกจากเมล็ดกาแฟ
ที่มา : ฟาตีเมาะ มะสารี ทีม่ า : ฟาตีเมาะ มะสารี

การรอ่ น

การร่อน เ)ป็นวิธีการแยกสารที่มีลักษณะ
เป็นของแข็งออกจากกัน ซึ่งองค์ประกอบของสาร
น้ันจะต้องมีขนาดท่ีแตกต่างกัน จึงสามารถแยก
สารโดยใช้วิธีการร่อนได้ เช่น การแยกทราย
ละเอยี ดและทรายหยาบออกจากกันเพ่ือใช้ในการกอ่ สร้าง ภาพท่ี 5 : กองทราย

ทมี่ า : ฟาตีเมาะ มะสารี

ใหเ้ พ่ือนๆดภู าพกองทราย แลว้ บอกซิ
วา่ มลี ักษณะอยา่ งไร

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอยา่ งง่าย และการใชแ้ ม่เหลก็ ดดู 16

ถ้าเราต้องการแยกทรายละเอียดสาหรับไปผสมกับ
ปู น ซี เม น ต์ เพื่ อ ฉ า บ ผ นั ง เร าจ ะ มี วิ ธี ก าร แ ย ก
ทรายละเอียดออกจากสิ่งต่าง ๆ ที่ปนอยู่ได้อย่างไร
เรามคี าตอบครับ อ่านต่อเลยค่ะ

ใหเ้ พอ่ื นๆ ดูภาพการแยกทรายละเอยี ดออก
จากทรายหยาบด้านล่างน้ีเลยครับเคยเหน็ ไหม

การแยกทรายละเอียด ออกจากสิ่งต่าง ๆ จะต้องแยกสิ่งท่ีมีขนาดใหญ่ เช่น กรวด หิน ดิน
เศษใบไม้ กิ่งไม้ ออกจากทรายก่อนโดยการหยิบออกหรือโดยใช้พลว่ั ตักทรายสาดไปบนตะแกรง
ตาห่าง แล้วจงึ แยกทรายละเอยี ดออกจากทรายหยาบอีกทหี นึ่ง

ภาพท่ี 6 : การร่อนทราย
ทมี่ า : ฟาตีเมาะ มะสารี

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แมเ่ หลก็ ดูด 17

อุปกรณ์ที่ใช้ในการแยกสารโดยวิธีการร่อน คือ ตะแกรง ซ่ึงจะต้องเลือกใช้ความกว้าง
ของรูให้มีขนาดพอเหมาะกับอนุภาคของสารท่ีเราต้องการแยก แล้วส่ายตะแกรงไปมาเพื่อให้
สารท่ีมีอนุภาคเล็กว่าผ่านรูตะแกรงลงสู่ด้านล่าง ส่วนสารท่ีมีอนุภาคใหญ่กว่าจะค้างอยู่บน
ตะแกรง ไม่สามารถผา่ นรูตะแกรงลงสูด่ ้านลา่ งได้

สารทม่ี ีอนภุ าคใหญก่ ว่าจะค้างอยู่บนตะแกรง

สารที่มีอนุภาคเลก็ ว่าผ่านรูตะแกรงลงสู่ด้านล่าง

ภาพท่ี 7 : การรอ่ นเมลด็ ถว่ั เขียวออกจากทราย
ทีม่ า : ฟาตีเมาะ มะสารี

ภาพท่ี 8 : ตัวอย่างตะแกรงทใ่ี ช้ในการร่อน
ทมี่ า : https://www.google.com/search?biw=ตัวอยา่ งตะแกรงทใ่ี ช้ในการร่อน

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แมเ่ หล็กดูด 18

บตั รงาน

ที่ 1 เรอ่ื ง การแยกสารอย่างง่าย

ใหน้ กั เรียนทาเครอ่ื งหมาย  ในชอ่ ง หน้าข้อที่กล่าวถกู ต้อง

คาชีแ้ จง กากบาทผิด × ในชอ่ ง ให้หน้าข้อทก่ี ลา่ วผดิ (คะแนนเตม็ 10 คะแนน)

การร่อน เปน็ วิธีการแยกสารทีม่ ีลกั ษณะเป็นของแข็งออกจากกัน
ซ่ึงองค์ประกอบของสารนน้ั จะต้องมขี นาดเท่ากัน

การแยกเมล็ดขา้ วสารออกจากขา้ วเปลือกใชว้ ธิ ีการหยบิ ออก

อุปกรณท์ ใ่ี ชใ้ นการแยกสารโดยวธิ กี ารรอ่ น คือ ตะแกรง

การแยกทรายออกจากเมลด็ ถ่วั เขยี วใชว้ ิธีการหยบิ ออก

สารที่มีอนุภาคเล็กกว่ารูตะแกรงจะสามรถผ่านรูตะแกรงลงสู่
ด้านลา่ งได้
สารที่มีอนุภาคใหญ่กว่ารูตะแกรงจะสามารถผ่านรูตะแกรงลงสู่
ดา้ นลา่ งได้

การแยกทรายละเอยี ดออกจากทรายหยาบใชว้ ธิ กี ารหยิบออก

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แมเ่ หล็กดูด 19

การหยบิ ออก เปน็ วิธกี ารแยกสารผสมที่มีของแขง็ ผสมกบั
ของแข็งท่มี ขี นาดและมลี กั ษณะต่างกันชัดเจน

กบเผลอทาเมล็ดถัว่ ลสิ งรว่ งลงไปในแปง้ ที่จะใช้ทาขนมจงึ ใช้
วิธกี ารหยิบถั่วลสิ งออกจากแปง้

แมวใชว้ ิธกี ารหยิบเปลือกเมลด็ กาแฟออกจากเมล็ดกาแฟกอ่ น
นาไปชงรับประทาน

ข้อละ 1 คะแนน ถกู ได้ 1 คะแนน ผดิ ได้ 0 คะแนน (ทาได้ 8 คะแนนขึ้นไปถอื วา่ ผ่าน)
ทาได้............คะแนน  ผ่าน  ไม่ผ่าน

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แมเ่ หลก็ ดูด 20

บตั รแบบฝกึ หดั เรื่อง การแยกสารอย่างง่าย

ท่ี 1

คาชี้แจง ใหน้ ักเรียนขดี เครือ่ งหมาย  ลงในชอ่ งการแยกสารอยา่ งงา่ ยได้เหมาะสม
ตอ่ ไปนี้ (คะแนนเตม็ 10 คะแนน)

สารท่ีผสมกัน วิธกี ารแยกสารผสม
การหยิบออก การร่อน
1. ทรายละเอยี ดปนอย่กู บั ทรายหยาบ
2. ข้าวสารปนอยู่กบั ขา้ วเปลือก
3. เปลอื กเมลด็ กาแฟปนอยูก่ ับเมล็ดกาแฟ
4. แป้งใชท้ าขนม
5. กรวดปนอยู่กับขา้ วสาร
6. ใบไมแ้ หง้ ปนอยู่กบั ทรายละเอยี ด
7. ดอกหญา้ ปนอยู่กบั ข้าวสาร
8. เปลอื กถ่วั ปนอยูก่ บั ถวั่
9. ทรายละเอียดปนอยกู่ ับถ่วั เหลือง
10. กอ้ นหนิ ปนอยกู่ บั เมล็ดกาแฟ

ข้อละ 1 คะแนน ถูกได้ 1 คะแนน ผิดได้ 0 คะแนน (ทาได้ 8 คะแนนข้นึ ไปถอื วา่ ผ่าน)
ทาได้............คะแนน  ผ่าน  ไมผ่ า่ น

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แมเ่ หล็กดูด 21

บัตรกิจกรรม เร่ือง การใช้แมเ่ หล็กดูด

ท่ี 2

จดุ ประสงค์การทดลอง

1. อธบิ ายเก่ยี วกับการแยกสารโดยการใช้แม่เหล็กดูดได้
2. ทดลองเกยี่ วกับการแยกสารโดยการใชแ้ ม่เหลก็ ดูดได้
3. สรปุ ผลเก่ียวกับการแยกสารโดยการใช้แม่เหล็กดูดได้

วัสดอุ ุปกรณ์

รายการ จานวน / กลมุ่

1. ผงเหลก็ 1 ช้อนเบอร์ 1
2. ทราย 1 ถว้ ย
3. แทง่ แม่เหลก็ 1 อนั
4. ชาม 1 ใบ
5. แทง่ แก้วคนสาร 1 อนั
6. ชอ้ นตักสาร เบอร์ 1 1 อนั

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใชแ้ มเ่ หลก็ ดดู 22

วิธีการทดลอง

1. ให้นักเรียนเททรายจานวน 1 ถ้วย และผงเหล็กจานวน 1 ช้อนเบอร์ 1 เทลงในชาม
กระเบือ้ ง ใช้แทง่ แกว้ คนสาร 2 ชนดิ ใหป้ นกัน สงั เกตลักษณะของสารและบนั ทกึ ผล

2. นาแทง่ แม่เหลก็ คนสารผสมจากข้อ 1 ช้า ๆ ยกแทง่ แมเ่ หลก็ ข้นึ สงั เกตและบันทึกผล
3. ใหน้ กั เรยี นสังเกตสารที่อยู่ในตะแกรงและสารทอี่ ยู่ในถาดรอง บันทึกผล

ภาพท่ี 9 : ทรายผสมกับผงเหล็ก
ท่มี า : ฟาตีเมาะ มะสารี

ภาพท่ี 10 : ใชแ้ ทง่ แมเ่ หล็กคนสารผสม ป.6
ทม่ี า : ฟาตีเมาะ มะสารี

บนั ทกึ ผลหน้าต่อไป
กนั เลยนะคะ

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แม่เหล็กดดู 23

กลมุ่ .............................................................................................................
รายช่อื สมาชิก 1............................................................................. (ประธาน)

2............................................................................. (รองประธาน)
3............................................................................. (กรรมการ)
4............................................................................. (กรรมการ)
5............................................................................. (กรรมการ)

บนั ทกึ ผลการทดลอง

สาร ลกั ษณะของของผสม ลกั ษณะของของผสม

กอ่ นคนด้วยแทง่ แม่เหลก็ หลังคนดว้ ยแทง่ แมเ่ หล็ก

.................................................. ..................................................
.................................................. ..................................................
ทราย + ผงเหล็ก .................................................. ..................................................
.................................................. ..................................................

สรปุ ผลการทดลอง
หนา้ ตอ่ ไปเลยนะคะ

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใชแ้ มเ่ หลก็ ดูด 24

สรุปผลการทดลอง

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
คาถามท้ายการทดลอง

1. จากกิจกรรมสารผสมท่ีสามารถนามาแยกโดยการใช้แม่เหล็กดูดต้องมีคุณสมบัติ
อย่างไร

................................................................................................................................
................................................................................................................................
2. จากกิจกรรมการแยกทรายออกจากผงเหลก็ ใช้วธิ กี ารอะไร
................................................................................................................................
................................................................................................................................
3. จากการทากิจกรรมจะเลอื กใช้วธิ กี ารน้ีในการแยกสารท่มี ลี กั ษณะอย่างไร
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................

เราไปอ่านบัตรความรู้
กันตอ่ เลยนะคะ
คะ

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แมเ่ หลก็ ดูด 25

บัตรความรู้ เรอื่ ง การใช้แมเ่ หล็กดูด

ที่ 2

แม่เหล็ก เปน็ วัตถทุ ่ีมแี รงดงึ ดูดเหล็กหรือวตั ถโุ ลหะเล็ก ๆ บางชนดิ เข้าหาตัวเองได้ โดยท่ี
เราไมส่ ามารถมองเหน็ แรงดึงดดู นนั้ เราเรียกแรงทแ่ี ม่เหลก็ ดงึ ดูดวา่ “อานาจแม่เหลก็ ”

ภาพท่ี 11 : ตัวอยา่ งแม่เหล็ก
ทม่ี า : https://www.google.com/search?biw=ตัวอย่างแมเ่ หลก็

การใช้อานาจแม่เหล็ก เป็นวิธีที่ใช้แยกองค์ประกอบของสารผสม ซึ่งองค์ประกอบหน่ึงมี
สมบัติในการถูกแม่เหล็กดูดได้ เช่น ของผสมระหว่างผงเหล็กกับผงกามะถันโดยใช้แม่เหล็กถูไป
มาบนแผน่ กระดาษทวี่ างทับของผสมท้ังสอง แมเ่ หล็กจะดดู ผงเหลก็ แยกออกมา

ภาพท่ี 12 : ตวั อยา่ งของผสมระหว่างผงเหล็กกบั ทราย ป.6
ทีม่ า : https://www.youtube.com/watch?v=Dc2J3Tb5A8g

เราไปรู้จกั กบั แมเ่ หลก็ กันกอ่ นเลยนะคะ
อา่ นหนา้ ตอ่ ไปนะคะ

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์

ชุดที่ 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แม่เหลก็ ดูด 26

โดยปกติแล้วแม่เหล็ก 1 แทง่ จะประกอบไปดว้ ย 2 ขั้วแม่เหลก็ ทต่ี รงข้ามกันเสมอ น่ันก็คือ
ขั้วเหนือ และข้ัวใต้ ซึ่งที่มาของข้ัวแม่เหล็กทั้ง 2 น้ัน ได้มาจากทิศทางการหันของแท่งแม่เหล็ก
เพราะเวลาแท่งแม่เหล็กเคลื่อนท่ีได้อย่างอิสระ ไม่ว่าจะลอยอยู่บนน้าหรือแขวนอยู่ในอากาศ
เมื่อถูกทาให้หยุดน่ิงปลายท้ัง 2 ด้านของแท่งแม่เหล็กจะหันไปทางทิศเหนือและทิศใต้ของโลก
เสมอ ดังนั้น ปลายแท่งแม่เหล็กท่ีหันไปทางทิศเหนือของโลกจึงถูกเรียกว่า ข้ัวเหนือ (N) และ
ปลายแทง่ แมเ่ หลก็ อกี ด้านท่ีหันไปทางทศิ ใต้ของโลกจึงถูกเรียกว่า ขัว้ ใต้ (S)

ภาพท่ี 13 : แม่เหลก็ ข้ัวเหนือและขั้วใต้
ท่มี า : https://www.kroobannok.com/news_file/p49277771418.pdf

คนสว่ นใหญ่มกั เรยี กข้ัวแม่เหล็กเป็น ข้วั บวกและ
ขั้วลบ ซึง่ จรงิ ๆ แล้วข้ัวบวกกับขั้วลบเราจะใช้
เรยี กกับขวั้ ไฟฟ้า อยา่ งเชน่ ถ่านไฟฉายและแบตเตอรี่

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แมเ่ หล็กดดู 27

เพ่อื นๆ ทราบไหมว่าทาไมแมเ่ หล็ก
ถงึ ดึงดดู และผลักกัน เรามีคาตอบอ่านต่อเลยจ้า

แม่เหล็กสามารถดงึ ดูดและผลกั กนั ได้ เปน็ เพราะภายในแมเ่ หล็กมีอะตอมเลก็ ๆ จานวน
มากท่ีมแี รงดึงดูดของกระแสไฟฟ้า ซงึ่ อะตอมเหล่านีม้ ีการเรียงตัวที่เป็นระเบียบและเคล่อื นท่ีไป
ในทศิ ทางเดียวกนั ทั้งหมด ทาให้แมเ่ หล็กเกดิ แรงแม่เหลก็ ท่ีเคล่อื นทจี่ ากข้ัวแม่เหลก็ เหนอื
สขู่ ว้ั แมเ่ หล็กใต้ สง่ ผลให้เกิดสนามพลังหรือท่ีเรยี กกนั ว่า สนามแมเ่ หล็กขน้ึ รอบ ๆ แม่เหล็ก

ดังนั้น หากเรานาแม่เหล็ก 2 แทง่ ที่ขวั้ ต่างกัน (N และ S) หันเขา้ หากนั สนามแม่เหลก็
ของทัง้ 2 แท่งกจ็ ะดึงดดู กนั แตถ่ ้านาข้ัวทีเ่ หมอื นกนั (S และ S) หรือ (N และ N) หนั เขา้ หา
กันสนามแมเ่ หล็กท้งั 2 แทง่ กจ็ ะผลกั ออกจากกนั

ภาพที่ 14 : แมเ่ หล็ก 2 แทง่ ที่ขว้ั เหมือนกนั หนั เขา้ หากนั
ท่มี า : https://www.kroobannok.com/news_file/p49277771418.pdf

ภาพท่ี 15 : แม่เหลก็ 2 แท่งทีข่ ้วั ตา่ งกันหนั เขา้ หากัน
ท่ีมา : https://www.kroobannok.com/news_file/p49277771418.pdf

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใชแ้ มเ่ หล็กดดู 28

การใชแ้ มเ่ หล็ก (แยกสารทเ่ี ปน็ สารแมเ่ หล็ก)

 ใชแ้ ยกสารที่เปน็ สารแม่เหล็กดว้ ยแมเ่ หล็ก เช่น ผงตะไบเหลก็ ในทราย,
ผงเหลก็ และผงกามะถัน

 สารทีม่ ีสารแม่เหล็ก เชน่ เหลก็ , โคบอลต,์ นิกเกิล

 สารที่ไมม่ สี ารแม่เหลก็ เช่น ทองแดง, กามะถนั

ภาพที่ 16 : การแยกผงตะไบเหล็กออกจากทรายด้วยการใช้แม่เหลก็ ดดู
ทมี่ า : http://academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/
1551778181_example.pd

ประโยชนจ์ ากแรงแม่เหลก็
1. ใช้เปน็ ส่วนประกอบในของเลน่ และของใช้ต่าง ๆ
2. ใช้ประดษิ ฐเ์ ขม็ ทิศ ปลายแม่เหล็กของเขม็ ทศิ จะช้ขี ว้ั เหนือเสมอ
3. ใช้เปน็ ส่วนประกอบของเครือ่ งใช้ไฟฟา้ ทมี่ ีมอเตอร์
4. ช่วยให้ทางานงา่ ยขน้ึ เชน่ ปลายกรรไกรท่ีเป็นแม่เหลก็ ใช้ดูดเขม็ เยบ็ ผ้าได้
6. ใช้ตรวจสอบรถหรือวตั ถสุ เตนเลส เชน่ รถทเี่ คาะพ่นสใี หมต่ รงท่ถี กู ชนจะไม่

เกดิ แรงดงึ ดูดกับแท่งแม่เหล็ก

ภาพท่ี 17 : แมเ่ หลก็ ใช้เป็นส่วนประกอบในของเลน่ ป.6
ทม่ี า : https://www.steamkits4kids.com/product/58

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์

ชุดท่ี 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แมเ่ หลก็ ดดู 29

บัตรงาน เร่อื ง การใชแ้ มเ่ หล็กดูด

ท่ี 2

คาชีแ้ จง ให้นักเรยี นทาเครอ่ื งหมาย  ในช่องวา่ งให้ถูกต้อง (คะแนนเตม็ 10 คะแนน)

ข้อ วัสดุทท่ี ดลอง ผลการทีแ่ ม่เหลก็ ดูด
ดูด ไม่ดูด
1. เขม็ หมุด
2. เสน้ ลวด
3. กระดาษ
4. เชือก
5. กุญแจ
6. หนงั ยาง
7. ตะปู
8. เชอื ก
9. ขวดน้า
10. แกว้ พลาสติก

ขอ้ ละ 1 คะแนน ถกู ได้ 1 คะแนน ผิดได้ 0 คะแนน (ทาได้ 7 คะแนนข้ึนไปถือว่าผ่าน)
ทาได้............คะแนน  ผ่าน  ไม่ผา่ น

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่ือง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ท่ี 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แมเ่ หล็กดูด 30

บตั รแบบฝึกหัด เรื่อง การใชแ้ มเ่ หล็กดูด

ท่ี 2

คาช้ีแจง ให้นักเรยี นตอบคาถามตอ่ ไป (ข้อละ 2 คะแนน คะแนนเตม็ 10 คะแนน)

1. สารผสมท่ีสามารถนามาแยกโดยการใช้แม่เหลก็ ดูดต้องมีคณุ สมบัติอยา่ งไร
................................................................................................................................
................................................................................................................................
2. การแยกผงชรู สออกจากผงตะไบเหล็กใช้วิธีการอะไร
................................................................................................................................
................................................................................................................................
3. จากขอ้ 2 จะเลอื กใช้วิธกี ารน้ใี นการแยกสารผสมท่ีมลี ักษณะอย่างไร
................................................................................................................................
................................................................................................................................
4. แมเ่ หล็ก 2 แท่งท่ีขว้ั ต่างกนั หนั เข้าหากัน สนามแม่เหล็กของท้ัง 2 แท่ง

 ดึงดดู กนั  ผลกั ออกจากกัน แต่ถ้านาขว้ั ที่เหมือนกันหันเขา้ หากันสนามแมเ่ หล็กท้ัง 2 แทง่
 ดึงดูดกนั  ผลกั ออกจากกัน

5. จงยกตวั อยา่ งการใช้ประโยชน์จากแรงแมเ่ หล็กอยา่ งน้อย 2 ขอ้
................................................................................................................................
................................................................................................................................

ข้อละ 1 คะแนน ถกู ได้ 1 คะแนน ผดิ ได้ 0 คะแนน (ทาได้ 7 คะแนนข้นึ ไปถือว่าผา่ น)
ทาได้............คะแนน  ผา่ น  ไม่ผ่าน

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใชแ้ มเ่ หล็กดูด 31

แบบทดสอบหลังเรยี น

ชุดท่ี 1 เรื่อง การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แม่เหล็กดูด
กลุม่ สาระการเรียนร้วู ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ 6

คาชี้แจง แบบทดสอบเป็นแบบปรนยั 4 ตัวเลอื ก จานวน 10 ข้อ 10 คะแนน
ใหน้ ักเรยี นเลือกคาตอบที่ถกู ต้องท่ีสดุ เพียงคาตอบเดียว

1. นักเรยี นจะใชห้ ลกั การใดในการแยกผงตะไบเหล็กออกจากนา้ ตาลทราย
ก. การรอ่ น
ข. การกรอง
ค. การหยบิ ออก
ง. การใชแ้ มเ่ หล็กดูด

2. สารผสมชนดิ หนึ่งมสี าร A, B และ C ผสม สาร A มีคุณสมบัติเปน็ ของแขง็ มสี ารแมเ่ หลก็
เป็นองคป์ ระกอบ ถ้าต้องการแยกสาร A ออกจากสาร B และ C ควรใช้วิธีการแยกสารในขอ้ ใด

ก. การกรอง
ข. แม่เหลก็ ดดู
ค. การรินออก
ง. การหยบิ ออก
3. จงพจิ ารณารปู ต่อไปน้แี ลว้ ตอบคาถาม ข้อใดแสดงทศิ ทางของเส้นสนามแมเ่ หล็กภายนอกได้
ถกู ต้อง
ก.
ข.
ค.
ง. ขอ้ ก. และ ค. ถูก
4. ข้อใดคอื ประโยชนข์ องสนามเหลก็ โลก
ก. ปอ้ งกันความรอ้ นให้กับโลก
ข. ป้องกันรงั สีอัลตรา้ ไวโอเลต
ค. ปอ้ งกันอันตรายจากดาวหาง
ง. ป้องกนั อนุภาคทีม่ ีประจุจากนอกโลก

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แมเ่ หลก็ ดดู 32

5. เสน้ สนามแม่เหล็กโลกข้อใดถูกตอ้ ง
ก. ข.

ค. ง.

6. ข้อใดกล่าวถกู ต้องเกี่ยวกบั การรอ่ น
ก. การให้ความร้อนเพ่ือระเหยน้าออกไป
ข. แยกของแข็งที่มขี นาดไมเ่ ทา่ กนั ออกจากกนั
ค. แยกสารทไ่ี ม่ละลายน้าออกจากสารทีล่ ะลายน้าได้
ง. เป็นวิธกี ารแยกสารทม่ี ีสถานะเปน็ ของเหลวทีม่ ลี ักษณะขุ่น

7. ข้อใดเป็นวธิ กี ารแยกสารผสมท่ีเปน็ ของแข็งกบั ของแขง็ ท่ีมขี นาดแตกตา่ งกนั
ก. การรอ่ น การรนิ ออก
ข. การหยิบออก การร่อน
ค. การตกตะกอน การรอง
ง. การใชแ้ ม่เหล็กดูด การตกตะกอน

8. สารผสมในข้อใดที่ตอ้ งใชว้ ัสดทุ ม่ี ีรชู ว่ ยในการแยก
ก. ทรายปนกับถว่ั เหลือง
ข. ผงชอล์กปนกับแปง้ มัน
ค. ผงตะไบเหล็กปนกับกรวด
ง. เกลือแกงปนกบั นา้ ตาลทราย

9. ข้อใดแสดงความสัมพันธ์ระหวา่ งสารผสมกบั วิธีการแยกสารผสมไมถ่ ูกต้อง
ก. ทรายกับกรวดหยาบ : การหยบิ ออก
ข. ขา้ วเปลือกกบั ขา้ วสาร : การหยิบออก
ค. ทรายละเอยี ดกับหทรายหยาบ : การรอ่ น
ง. เปลอื กกาแฟกับเมล็ดกาแฟ : การหยบิ ออก

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แมเ่ หลก็ ดดู 33

10. ขอ้ ใดต่อไปนี้กลา่ วไม่ถูกตอ้ ง
ก. การรอ่ น เปน็ วิธกี ารแยกสารทีม่ ลี ักษณะเป็นของแขง็ ออกจากของเหลว
ข. สารทีม่ อี นุภาคเลก็ กว่ารูตะแกรงจะสามรถผา่ นรูตะแกรงลงสู่ด้านล่างได้
ค. สารทม่ี ีอนุภาคใหญ่กว่ารตู ะแกรงจะไม่สามารถผา่ นรตู ะแกรงลงสู่ด้านล่างได้
ง. การใช้มอื หยิบออกใชแ้ ยกของผสมเน้ือผสม ทขี่ องผสมมขี นาดโตพอที่จะหยิบออกได้

ขอ้ ละ 1 คะแนน ถูกได้ 1 คะแนน ผิดได้ 0 คะแนน (ทาได้ 8 คะแนนข้ึนไปถอื วา่ ผ่าน)

ได้............คะแนน  ผา่ น  ไม่ผา่ น ป.6

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แมเ่ หล็กดดู 34

บรรณานกุ รม

กระทรวงศึกษาธิการ. (2560). ตวั ชวี้ ดั และหลกั สตู รแกนกลาง กลมุ สาระการเรยี นรู
วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรงุ พ.ศ. 2560) ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษา
ข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551. สานกั คณะกรรมการศกึ ษาข้ันพน้ื ฐาน
กระทรวงศึกษาธิการ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพชุมนมุ สหกรณการเกษตรแหง่
ประเทศไทย จากัด.
. (2560). หลกั สูตรศึกษาขนั้ พ้ืนฐานพทุ ธศกั ราช 2551 (ฉบบั ปรบั ปรงุ
พ.ศ. 2560). กรงุ เทพฯ : โรงพิมพค์ รุ ุสภา ลาดพร้าว.

เทพฤทธิ์ ยอดใส. (2563). เก่งวิทยาศาสตร์ แบบฝึกเสริมทกั ษะกล่มุ สาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ ป.6 (เลม่ 1). กรุงเทพฯ : พัฒนาศกึ ษา.

นคร มแี กว้ . (ม.ป.ป). คู่มือเตรียมสอบวทิ ยาศาสตร์ ป.6. กรงุ เทพฯ : ภมู ิบณั ฑติ .
พิมพ์พร อสมั ภนิ พงศ์. (ม.ป.ป.). ค่มู อื เตรยี มสอบวิทยาศาสตร์ ป.6. กรงุ เทพฯ :

ไฮเอ็ดพับลิชช่งิ .
ศริ ริ ตั น์ วงศ์ศิริ และรักซอ้ น รตั นว์ จิ ติ ต์เวช. (ม.ป.ป.). คู่มือครู หนังสือเรยี นรายวิชา

วทิ ยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปที ี่ 6. กรุงเทพฯ : อักษรเจรญิ ทัศน์.
ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลย.ี (2563). คมู่ อื ครสู าระการเรียนรู้พน้ื ฐาน

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี กล่มุ สาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์
ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 6. กรุงเทพฯ : โรงพิมพค์ ุรุสภาลาดพรา้ ว.
สาลี รกั สุทธ์ิ และสุวรีย์ เวยี งนนท์. (ม.ป.ป.). ตะลยุ โจทยว์ ิทยาศาสตร์ ป.6.
กรงุ เทพฯ : พัฒนาศึกษา.
เสียง เชษฐศิริพงศ.์ (2563). แนวขอ้ สอบวทิ ยาศาสตร์ ป.6. กรุงเทพฯ :
ธนธชั การพมิ พ์.
เอกรนิ ทร์ ส่มี หาศาล และคณะ. (2563). แมบ่ ทมาตรฐาน หลกั สูตรแกนกลางฯ
วทิ ยาศาสตร์ ป.4. พมิ พ์ครงั้ ที่ 4. นนทบุรี : ไทยร่มเกล้า จากดั .

ชดุ กจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ท่ี 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใชแ้ มเ่ หลก็ ดดู 35

บรรณานกุ รม

การแยกผงตะไบเหลก็ ออกจากทรายดว้ ยการใชแ้ ม่เหลก็ ดดู . (ม.ป.ป.). (ออนไลน)์ .
แหล่งทม่ี า : http://academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/
1551778181_example.pd. (5 มีนาคม 2563)

ข้าวสารท่มี ขี า้ วเปลอื กปนอยดู่ ว้ ย. (ม.ป.ป.). (ออนไลน)์ . แหลง่ ท่มี า :
https://www.google.com/search?biw=ข้าวสารทม่ี ีข้าวเปลือกปนอยูด่ ้วย.
(1 มนี าคม 2563)

ตัวอยา่ งของผสมระหว่างผงเหล็กกบั ทราย. (ม.ป.ป.). (ออนไลน)์ . แหลง่ ที่มา :
https://www.youtube.com/watch?v=Dc2J3Tb5A8g. (5 มนี าคม 2563)

ตวั อยา่ งตะแกรงทีใ่ ชใ้ นการรอ่ น. (ม.ป.ป.). (ออนไลน์). แหลง่ ทีม่ า :
https://www.google.com/search?biw=ตวั อย่างตะแกรงที่ใชใ้ นการรอ่ น.
(5 มนี าคม 2563)

ตัวอย่างแมเ่ หล็ก. (ม.ป.ป.). (ออนไลน์). แหล่งที่มา :
https://www.google.com/search?biw=ตัวอย่างแม่เหล็ก. (5 มนี าคม 2563)

แมเ่ หล็ก 2 แทง่ ทีข่ ัว้ ตา่ งกันหันเข้าหากัน. (ม.ป.ป.). (ออนไลน)์ . แหล่งท่ีมา :
https://www.kroobannok.com/news_file/p49277771418.pdf.
(5 มีนาคม 2563)

แม่เหล็ก 2 แทง่ ท่ีขัว้ เหมอื นกันหนั เข้าหากนั . (ม.ป.ป.). (ออนไลน์). แหล่งทมี่ า :
https://www.kroobannok.com/news_file/p49277771418.pdf.
(5 มีนาคม 2563)

แมเ่ หลก็ ขั้วเหนอื และขั้วใต.้ (ม.ป.ป.). (ออนไลน์). แหลง่ ทมี่ า :
https://www.kroobannok.com/news_file/p49277771418.pdf.
(5 มีนาคม 2563)

แม่เหลก็ ใชเ้ ป็นสว่ นประกอบในของเล่น. (ม.ป.ป.). (ออนไลน)์ . แหลง่ ทมี่ า :
https://www.steamkits4kids.com/product/58. (5 มนี าคม 2563)

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใชแ้ มเ่ หลก็ ดดู 36

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอยา่ งง่าย และการใชแ้ มเ่ หลก็ ดูด 37

เฉลย แบบทดสอบก่อนเรียน

ชดุ ที่ 1 เร่ือง การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใชแ้ ม่เหล็กดดู
กลมุ่ สาระการเรียนรูว้ ทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 6

แบบทดสอบกอ่ นเรียน ง
ข้อ ก ข ค
x
1. x x
2. x x
3. x
4. x
5. x

6.

7. x

8.

9.

10. x

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แมเ่ หล็กดูด 38

เฉลยบัตรกิจกรรม

ท่ี 1 เรื่อง การแยกสารอย่างงา่ ย

อ

บันทกึ ผลการทดลอง

ลกั ษณะของของผสม
สาร หลังร่อน

กอ่ นรอ่ น
สารในตะแกรง สารในถาดรอง

ทราย + ถ่วั เขียว มองเหน็ เนอื้ สารไม่ ถ่ัวเขียว ทราย
เป็นเน้ือเดียวกนั

สรปุ ผลการทดลอง

วิธีการร่อนสามารถแยกสารทเ่ี ปน็ ของแข็ง โดยเนอ้ื สารมีขนาดแตกตา่ งกนั
ออกจากกัน โดยสารทีม่ ขี นาดเล็กกว่ารตู ะแกรง คอื ทราย จะตกลงในถาดรอง
สว่ นสารทีม่ ขี นาดใหญก่ วา่ รูตะแกรง คือ ถว่ั เขยี วจะตดิ อยดู่ า้ นบน

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ท่ี 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใช้แม่เหลก็ ดูด 39

คาถามทา้ ยการทดลอง

1. จากกิจกรรมสารทีส่ ามารถผ่านตะแกรงไดค้ ืออะไร ทราย
ลักษณะของสารมขี นาด  ใหญก่ วา่ หรือ  เลก็ กว่าตาของตะแกรง
2. จากกจิ กรรมสารทไ่ี มส่ ามารถผ่านตะแกรงไดค้ อื อะไร ถัว่ เขียว
ลักษณะของสารมีขนาด  ใหญ่กวา่ หรือ  เลก็ กว่าตาของตะแกรง
3. จากกจิ กรรมใช้วิธอี ะไรในการแยกถั่วเขยี วออกจากทราย
การร่อน
4. จากการทากจิ กรรมจะเลือกใชว้ ิธีการน้ีในการแยกสารทมี่ ีลกั ษณะอย่างไร
เป็นของแขง็ โดยเน้อื สารมขี นาดแตกต่างกันโดยสารทม่ี ีขนาดเล็กกว่ารู
ตะแกรงจะตกลงในถาดรอง สว่ นสารทม่ี ขี นาดใหญก่ ว่ารตู ะแกรงจะติดอยู่
ดา้ นบน

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรือ่ ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดท่ี 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใช้แม่เหล็กดูด 40

เฉลยบตั รงาน

ท่ี 1 เร่อื ง การแยกสารอยา่ งงา่ ย

ใหน้ กั เรยี นทาเครื่องหมาย  ในช่อง หน้าขอ้ ที่กล่าวถกู ตอ้ ง

คาช้ีแจง กากบาทผิด × ในชอ่ ง ให้หน้าขอ้ ท่ีกลา่ วผิด (คะแนนเต็ม 10 คะแนน)

× การร่อน เป็นวิธีการแยกสารท่ีมีลกั ษณะเป็นของแขง็ ออกจากกัน
ซึง่ องคป์ ระกอบของสารนัน้ จะตอ้ งมขี นาดเท่ากัน

 การแยกเมลด็ ขา้ วสารออกจากขา้ วเปลือกใช้วิธีการหยิบออก
 อุปกรณท์ ใี่ ช้ในการแยกสารโดยวิธีการรอ่ น คอื ตะแกรง
× การแยกทรายออกจากเมล็ดถั่วเขียวใชว้ ธิ กี ารหยบิ ออก
 สารท่ีมีอนุภาคเล็กกว่ารูตะแกรงจะสามรถผ่านรูตะแกรงลงสู่

ด้านล่างได้
สารที่มีอนุภาคใหญ่กว่ารูตะแกรงจะสามารถผ่านรูตะแกรงลงสู่

× ดา้ นลา่ งได้
× การแยกทรายละเอยี ดออกจากทรายหยาบใช้วธิ ีการหยบิ ออก

ชดุ กิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แมเ่ หล็กดูด 41

 การหยิบออก เป็นวธิ กี ารแยกสารผสมทม่ี ขี องแขง็ ผสมกับ
ของแข็งท่มี ีขนาดและมีลกั ษณะตา่ งกนั ชัดเจน

กบเผลอทาเมลด็ ถ่วั ลสิ งรว่ งลงไปในแปง้ ทจ่ี ะใชท้ าขนมจงึ ใช้

× วธิ ีการหยิบถ่วั ลสิ งออกจากแปง้

แมวใชว้ ธิ กี ารหยบิ เปลือกเมลด็ กาแฟออกจากเมล็ดกาแฟกอ่ น

 นาไปชงรบั ประทาน

ขอ้ ละ 1 คะแนน ถกู ได้ 1 คะแนน ผิดได้ 0 คะแนน (ทาได้ 8 คะแนนขึ้นไปถอื วา่ ผ่าน)
ทาได้............คะแนน  ผ่าน  ไมผ่ ่าน

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรอื่ ง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ที่ 1 การแยกสารอย่างง่าย และการใชแ้ ม่เหลก็ ดูด 42

เฉลยบตั รแบบฝึกหัด

ที่ 1 เรือ่ ง การแยกสารอยา่ งงา่ ย

คาชี้แจง ให้นกั เรียนขดี เครอ่ื งหมาย  ลงในช่องการแยกสารอย่างง่ายได้เหมาะสม
ต่อไปนี้ (คะแนนเต็ม 10 คะแนน)

สารท่ีผสมกัน วธิ ีการแยกสารผสม
การหยบิ ออก การร่อน
1. ทรายละเอยี ดปนอยกู่ ับทรายหยาบ
2. ข้าวสารปนอยกู่ ับข้าวเปลอื ก 
3. เปลือกเมล็ดกาแฟปนอยู่กับเมล็ดกาแฟ 
4. แป้งใช้ทาขนม 
5. กรวดปนอยกู่ บั ขา้ วสาร
6. ใบไม้แหง้ ปนอย่กู บั ทรายละเอยี ด 
7. ดอกหญ้าปนอยู่กบั ขา้ วสาร 
8. เปลือกถ่วั ปนอยูก่ บั ถ่ัว
9. ทรายละเอียดปนอย่กู ับถ่วั เหลือง 
10. กอ้ นหนิ ปนอย่กู บั เมล็ดกาแฟ 





ข้อละ 1 คะแนน ถูกได้ 1 คะแนน ผดิ ได้ 0 คะแนน (ทาได้ 8 คะแนนขน้ึ ไปถือวา่ ผา่ น)

ทาได้............คะแนน  ผา่ น  ไม่ผา่ น

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ท่ี 1 การแยกสารอยา่ งงา่ ย และการใช้แม่เหลก็ ดูด 43

เฉลยบัตรกจิ กรรม เรอื่ ง การใช้แม่เหล็กดูด

ที่ 2

อ

บนั ทึกผลการทดลอง

สาร ลักษณะของของผสม ลักษณะของของผสม
กอ่ นคนดว้ ยแทง่ แม่เหลก็ หลงั คนด้วยแทง่ แมเ่ หล็ก

ทราย + ผงเหล็ก ทรายปนกบั ผงเหลก็ ผงเหลก็ ถกู แท่งแมเ่ หล็ก
ดึงดดู มีผงเหลก็ เหลือ

เพียงเลก็ นอ้ ย

สรุปผลการทดลอง

การแยกสารที่มีแม่เหล็กดึงดูดติดออกจากสารอ่ืน ๆ สามารถแยกไดโ้ ดย วธิ ีการใช้
แม่เหล็กดงึ ดดู

ชุดกจิ กรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หนิ แร่และซากดกึ ดาบรรพ์ ป.6

ชดุ ท่ี 1 การแยกสารอย่างงา่ ย และการใชแ้ มเ่ หล็กดูด 44

คาถามท้ายการทดลอง

1. จากกิจกรรมสารผสมท่ีสามารถนามาแยกโดยการใช้แม่เหล็กดูดต้องมีคุณสมบัติ
อยา่ งไร

แมเ่ หลก็ ดึงดูดได้
2. จากกจิ กรรมการแยกทรายออกจากผงเหลก็ ใชว้ ธิ กี ารอะไร
ใช้แทง่ แมเ่ หลก็ ดงึ ดูด
3. จากการทากิจกรรมจะเลอื กใช้วิธีการน้ใี นการแยกสารทมี่ ีลักษณะอย่างไร
แยกสารผสมท่ีมสี ารแมเ่ หล็กเปน็ องคป์ ระกอบ

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เร่อื ง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6

ชุดที่ 1 การแยกสารอยา่ งง่าย และการใชแ้ มเ่ หลก็ ดูด 45

เฉลยบัตรงาน

ท่ี 2 เรื่อง การใชแ้ ม่เหล็กดดู

คาชแี้ จง ให้นักเรียนทาเคร่ืองหมาย  ในชอ่ งว่างใหถ้ กู ตอ้ ง (คะแนนเตม็ 10 คะแนน)

ข้อ วัสดทุ ที่ ดลอง ผลการท่แี มเ่ หล็กดดู
ดดู ไม่ดดู
1. เข็มหมุด 
2. เสน้ ลวด 
3. กระดาษ
4. เชือก 
5. กญุ แจ 
6. หนงั ยาง 
7. ตะปู 
8. เชือก 
9. ขวดนา้ 
10. แกว้ พลาสติก 


ข้อละ 1 คะแนน ถกู ได้ 1 คะแนน ผดิ ได้ 0 คะแนน (ทาได้ 8 คะแนนขน้ึ ไปถอื วา่ ผ่าน)
ทาได.้ ...........คะแนน  ผ่าน  ไม่ผา่ น

ชุดกิจกรรมวิทยาศาสตร์ เรื่อง การแยกสาร หิน แร่และซากดึกดาบรรพ์ ป.6