เส้นทาง ท่องดงฟอสซิลเขาน้อย อุทยานธรณีโลก สตูล

เ  ส้นทางฝ่าดงฟอสซิลเขาน้อย  เป็นเส้นทางท่องเที่ยวที่หลากรสชาด  มีทั้งขึ้นเขา  เข้าถ้ำ�  แวะชมพิพิธภัณฑ์ ฝ่าดง ชุ มชนนาทอน วิสาหกจิ ชุมชนทีเ่ ข้มแข็งได้จัดตั้งกลุ่ม “จักสานจากตน้ คลุม้ ” ซ่งึ เป็นพชื ลม้ ลุก
เส้นทางท่องดงฟอส ิซลเขาน้อย Khao Noi Fossil Explorers’ Trailฟอสซิล และสนุกอร่อยกับกิจกรรมและสินค้าชุมชนอุทยานธรณีโลกสตูล บนเส้นทางนี้นักท่องเท่ียวจะได้มีกิจกรรม
แผนท่ีจากแผOนpที่eจnากToOpopeMnaTp.ooprogMap.orgเท่หี ลากหลายอย่างเต็มอมิ่ ตลอดวนั   ผิวแขง็ คลา้ ยไมไ้ ผแ่ ต่ไม่มีปลอ้ ง ขน้ึ เองมากตามร่องนำ�้ เนนิ เขา สามารถน�ำ มาจกั สานเปน็
ตะกร้า แจกนั โคมไฟ ของแต่งบ้าน จานรองแกว้ ถาด และอ่นื ๆ มากมาย โดยไดส้ อดแทรก เส้นทาง ทอ่ งดงฟอสซลิ เขาน้อย
 รม่ิ จากเขาทะนาน เขาหนิ ปูนลกู โดด ทีต่ ั้งเด่นเปน็ สง่าอย่รู มิ ทะเลเพยี งลกู เดียว แตก่ ลับน่าสนใจทัง้ ด้านทวิ ทัศน์ เร่ืองราวของฟอสซิลมหายุคพาลีโอโซอิกเขา้ กบั ลวดลายของผลิตภณั ฑ์ ผนวกกับความคงทนของ
ถ้ำ�  และธรณีวิทยาด้วยเป็นหินในยุคสุดท้ายของมหายุคพาลีโอโซอิก  จากนั้นก็พากันไปบุกถำ้�ใหญ่อุไรทองท่ีอยู่ khao noi fossil explorers’ trailเขาทะนาน-ถ�้ำ อไุ รทอง-พพิ ิธภณั ฑธ์ รรมชาตวิ ิทยา-เขานอ้ ย-ชุมชนนาทอน
ในหนิ ปูนอายุมากขึน้ อกี กว่าสองรอ้ ยล้านปี และมคี วามสวยงามของประตมิ ากรรมถ�ำ้ มากมายใหช้ ื่นชม หลังจาก ไต้นคลุม้ ทม่ี อดไม่กนิ ราไมข่ ึน้ จึงทำ�ใหเ้ ปน็ ทีต่ ้องการของตลาด
เหน่ือยกับการข้ึนเขาเข้าถ้ำ�กันมาคร่ึงวันแล้วก็ต้องเปล่ียนบรรยากาศมาเป็นการหาความรู้จากพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติ   ม้ดึกดำ�บรรพ์ ที่เคยต้องกำ�จัดท้ิง ต้องใช้ยาฆ่าหญ้าพ่นทำ�ลายพลิกกลับกลายมาเป็นของใช้
วทิ ยา ณ โรงเรียนก�ำ แพงวิทยา ไปดคู วามร่วมมอื ของครูและนักเรียนที่ได้ช่วยกนั น�ำ ความรจู้ ากในต�ำ รามาผนวกกับ ที่ผสานเข้ากับความเป็นอุทยานธรณีอย่างเป็นเอกลักษณ์ 
กความจรงิ ในสนาม แลว้ นำ�มาจัดแสดงใหเ้ ราไดช้ ม เพมิ่ รายได้และความภาคภมู ิใจใหก้ ับชาววังตง และเพิ่มความ
 วา่ จะได ้ ทอ่ งดงฟอสซลิ เขานอ้ ย กก็ นิ เวลาเขา้ ไป ผลงานเมื่อต้นคลุ้มผ่านกลุ่มจักสาน สุขให้กบั ผู้ที่มีโอกาสไดม้ าเยือนอยา่ งทวั่ หนา้

ครึ่งวัน แต่หนังดีก็ต้องฉายทีหลัง เตรียมร่างกาย
ใหพ้ รอ้ มส�ำ หรบั การสมั ผสั ฟอสซลิ ของแทใ้ นสถานท่ี
และบรรยากาศจริง  ก่อนที่จะปิดทริปกันด้วยการ
ชอ้ ปกบั ช้อป ท้ังของกนิ ของฝากท่ีชมุ ชนนาทอน
เว้าทะเลยักษ์โบราณที่ตีนเขาทะนานเกิดจากน้ำ�ทะเลในอดีตกัดเซาะ

เขาทะนาน ชมุ ชนนาทอน ไม่แค่เพียงงานจักสาน ทั้งคาวหวานก็เตรียมไว้บริการ

ชมววิ ด งฟอสซิลเขาน้อย เนินเขาลูกเล็ก ๆ อยู่บนรอยต่อของหิน 2 ยุค ความหลากหลายทางชีวภาพดึกดำ�บรรพใ์ นอทุ ยานธรณีโลกสตูล
แปลกตา คือมรดกทางธรณีท่ีเชื่อมโยงมรดกทางธรรมชาติ วัฒนธรรม และวิถีชีวิต
ที่สะสมตัวในสภาพแวดล้อมในทะเลที่แตกต่างกัน ทำ�ให้มีการสะสมตะกอน
สู่การประจักษ์ชัดถึงคุณค่าของแผน่ ดินอยา่ งแทจ้ ริง
หต่างชนิดกัน รวมถึงชนิดของซากฟอสซิลที่ถูกเก็บรักษาไว้ก็ต่างกันไปด้วย
จกั สาน จะมคาอวมีกาีทมีเ่ ดรู้ ียว  ากเดินจากตีนเขาน้อยข้ึนสู่ยอดเขา  จะสามารถจินตนาการเทียบได้กับการเดินในสภาพ 1. พิพิธภัณฑ์ช้างดึกดำ�บรรพ์ทุ่งหว้า 1. หินสาหร่ายบ้านป่าพน
ของฝาก แวดลอ้ มโบราณทเ่ี ปน็ ทะเลลกึ   สทู่ ะเลตน่ื   โดยสงั เกตไดจ้ ากชนดิ ของหนิ และฟอสซลิ ทพ่ี บ  จากตนี เขา 2. น้ำ�ตกธารปลิว 2. ถ้ำ�ภูผาเพชร
จะพบหินดินดาน  และหินเชิร์ต  พร้อมกับฟอสซิลแกรปโตไลต์  เม่ือขึ้นสู่ยอดเขาน้อยจะพบหินปูน 3. ถ้ำ�เลสเตโกดอน 3. ถ้ำ�เจ็ดคต
และหนิ ปนู เนอ้ื ดนิ พรอ้ มกบั ฟอสซลิ หลายชนดิ ทอ่ี าศยั อยใู่ นทะเลตน้ื  รวมถงึ โครงสรา้ ง 4. ท่าอ้อย 4. น้ำ�ตกวังสายทอง
หินสาหรา่ ยสโตรมาโตไลตผ์ ู้ผลิตก๊าซออกซเิ จนรายแรกใหก้ ับโลกของเรา  5. หม้อข้าวหม้อแกงลิง 1. ถ้ำ�ทะลุ (เขาขาว)
1. เขาทะนาน 2. กลุ่มขนมบ้าน บ้านหาญ
สวยงาม ดงฟอสซิลเขานอ้ ย 2. ถ้ำ�อุไรทอง 3. ชุมชนนาข่า
3. พิพิธภัณฑ์ รร.กำ�แพง
ผจญภัย 4. เขาน้อย
5. ชุมชนนาทอน
หินปูน และหินปูนเนื้อดิน 1. บ่อเจ็ดลูก
2. ปราสาทหินพันยอด
หายาก 3. อ่าวฟอสซิล
ความรู้ 4. เขตข้ามกาลเวลา
5. ปันหยาบาติก
หินดินดาน และหินเชิร์ต

ถ�้ำ อุไรทอง หน้าต่างถ้ำ�เป็นจุดชมทิวทัศน์มุมกว้างด้านตะวันออก พิพิพธิ ภัณฑธ์ รรมชาตวิ ิทยา 1. ท่าเรือเกาะตะรุเตา
ถ้ำ�ทะลุจะถูกน้ำ�ท่วมขังในช่วงเดือนพฤษภาคมถึงธันวาคม พิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยา 2. ผาโต๊ะบู
ถ้�ำ  อไุ รทอง ถำ้�ใหญใ่ นเขาหนิ ปนู ลกู เลก็ มหี ินงอก โรงเรียนกำ�แพงวิทยา  เป็น 3. อ่าวเมาะและ
แหล่งรวบรวมและจัดแสดงซาก 4. อ่าวตะโละวาว
หนิ ย้อย ประติมากรรมถำ�้ ทีว่ ิจติ รพสิ ดาร  เปน็ ถำ้�ที่ พบ ดึกดำ�บรรพ์หลากหลายอายุ  5. คุกตะรุเตา
กระดูกมนุษยโ์ บราณ และกระดูกสตั ว์ โครงข่ายภายใน ท่ีรวบรวมได้จากท่ัวจังหวัดสตูล 
ถ้ำ�มีถงึ 3 ช้นั โดยชั้นลา่ งเป็นโถงถำ�้ ลกู สาว และมีทาง โดยเฉพาะอย่างย่ิงฟอสซิลสัตว์ สอบถามข้อมูลการท่องเที่ยวเพิ่มเติม
แยกไปยงั ถำ้�สำ�เภาทอง ชัน้ ท่ี 2 และ 3 มีหน้าตา่ งถ้�ำ แหล่งปัญญาด้านธรณีวิทยา บรรพชีวินวิทยา และชีววิทยา ทะเลมหายุคพาลีโอโซอิกที่เป็น
เปดิ ออกไปทางทศิ ตะวนั ออก สามารถชมวิวพานอรามา 0 7478 9317
ค หวั ใจของอทุ ยานธรณโี ลกสตูล 06 3465 4924
ด้มมุ สงู ภายนอกไดอ้ ย่างชดั เจน วามรู้และความเป็นครูท่ีดี  เมื่อผสานกับความสนใจและความเป็นนักเรียนท่ีดี จึงเกิด Satun Geopark
 านลา่ งมีอโุ มงค์ถำ้�ลอดยาวประมาณ 50 เมตร แหล่งเรียนรู้ธรรมชาติท่ีดี  สถานท่ีรวบรวมส่ิงที่มักถูกทำ�ลายไปโดยความไม่รู้ท่ีมีบริการ
สามารถเดินทะลุได้ แต่ในฤดูฝนจะมีน้ำ� ข้อมูลทางวิชาการโดยกลุ่มนักเรียนวิทยาศาสตร์  ที่จะคอยเสริมข้อมูลเบ้ืองลึกทางชีววิทยา  @gci4398b
ท่วมขังตลอดเเนวเส้นทางเดินที่สามารถ และธรณีวิทยาของงานทุกชิ้นท่ีนำ�มาจดั แสดง
พบชน้ั เปลอื กหอยมากมายบรเิ วณพน้ื ถ�ำ้ [email protected]

¹¾¹Ñ ÂÍ´ ËÅØÁ弯 à¡ÒÐÅÔ´ãÕ ËÞ‹ ÍÒ·ÔµÂ͏ ÑÊ´§·Õè»Ò¡ºÒÃÒ à¢µ¢ŒÒÁ¡ÒÅàÇÅÒ ¶Óé àÅÊàµâ¡´Í¹ à¢Ò·Ð¹Ò¹ ¶Óé à¨ç´¤µ ¹éÓµ¡¸ÒûÅÇÔ ¹Óé µ¡ÇѧÊÒ·ͧ ¶éÓ·ÐÅØ (à¢Ò¢ÒÇ) Ë¹Ô ÊÒËËÒ ¶éÓÀ¼Ù ÒྪÃ

เส้นทาง ่ทองดงฟอสซิลเขาน้อย Khao Noi Fossil Explorers’ Trail เ ส้นทางท่องดงฟอสซิลเขาน้อย อยู่ทางแนวเขาด้านตะวันตกของพื้นที่อุทยานธรณีโลกสตูล  บริเวณที่ราบเป็น สโตรมาโตไลต์ในหมวดหินป่าแก่ เ ขาน้อยดงฟอสซิล  เป็นพ้ืนท่ีแบบฉบับของหมวดหินป่าแก่ของกลุ่มหินทุ่งสงท่ีวางตัวอยู่ทาง àÊŒ¹·Ò§ ·‹Í§´§¿ÍÊ«ÔÅà¢Ò¹ŒÍÂ
Khao Noi Fossil Explorers’ Trailเขาทะนาน-ถ�ำ้ อไุ รทอง-โรงเรยี นก�ำ แพง-เขานอ้ ย-ชมุ ชนนาทอน
พ้ืนท่ีลุ่มชายฝ่ังทะเลที่ปกคลุมด้วยตะกอนนำ้�เค็มเกือบท้ังหมดส่วนที่พิเศษสุดของเส้นทางท่องดงฟอสซิลเขาน้อย ด้านล่าง  และหมวดหินวังตงของกลุ่มหินทองผาภูมิที่วางตัวอย่างต่อเน่ืองอยู่ทางด้านบน  และ
คอื  กลมุ่ เขาลกู เลก็ หลายลกู ทว่ี างตวั เปน็ ชว่ ง  ๆ ตอ่ เนอ่ื งกนั อยใู่ นแนวเกอื บ เหนอื -ใต้ ประกอบกนั ขน้ึ ดว้ ยกลมุ่ หนิ
หเอียงเทไปทางทศิ ใต้ (เอยี งเข้าหาถนน) เม่ือเดนิ เข้าไปท่ีเขาน้อยจึงเจอหมดวหนิ ท่อี ยู่ด้านบนก่อน
แทส่ี ะสมตวั ในมหายคุ พาลโี อโซอกิ ตง้ั แตย่ คุ แคมเบรยี นจนถงึ ยคุ เพอรเ์ มยี น เปน็ ระยะเวลาเกอื บสามรอ้ ยล้านปี มวดหนิ วงั ตงประกอบดว้ ยหนิ ดนิ ดาน เชริ ต์  และหนิ ทรายทเ่ี กดิ ในสภาพแวดลอ้ มแบบทะเลลกึ
 หล่งธรณีท่สี ำ�คัญแหล่งแรกในเส้นทางน้เี กิดในยุคสุดท้ายของมหายุคพาลีโอโซอิก น่นั คือ ยุคเพอร์เมียน  ซ่งึ ใน
จังหวัดสตูลพบหินยุคนี้เฉพาะที่เขาทะนาน กับที่เกาะลิดีน้อย และเกาะลิดีใหญ่ เขาทะนานเป็นเขาลูกโดดที่มี ส่ในช่วงยุคออร์โดวเิ ชยี นตอนปลายถึงยคุ ไซลูเรียนตอนตน้ พบฟอสซิลแกรปโตไลตม์ ากมาย
วิวัฒนาการทางธรณีวิทยามานานกว่าสองร้อยล้านปี ในทะเลต้ืนและสงบในลักษณะของพืดปะการังท่ีอุดม วนหมวดหินป่าแก่เป็นหินปูนสีแดงชั้นค่อนข้างบางจนถึงช้ันบางมาก ๆ  สลับด้วยชั้นหินปูน
สมบูรณ ์ เปน็ แหลง่ สะสมตวั ของหนิ ปนู ชน้ั หนาทเ่ี กบ็ รวบรวมซากสง่ิ มชี วี ติ ในยคุ เดยี วกนั ไวม้ ากมาย เชน่  หอยสองฝา เน้ือดินสีแดงเข้ม  พบเศษซากฟอสซิลของพลับพลึงทะเลจำ�นวนมาก  มีโครงสร้างสโตรมาโตไลต์
ฟองน้�ำ ไบรโอซวั ปะการัง หอยฝาเดียว แบรคิโอพอด และพลบั พลึงทะเล ดา้ นบนพบไทรโลไบต์ นอติลอยด์ และแบรคิโอพอดยคุ ออร์โดวเิ ชยี นตอนปลาย

ปะการัง หอยสองฝา ไบรโอซัว แกนไบรโอซัว ชั้นหินวางตัวเอียงเทลงทางทิศใต้ ซากฟอสซิลแกรปโตไลต์บนหินดินดานของหมวดหินวังตง

ถำ้� อุไรทองเกิดอยู่ในหินปูนกลุ่มหินทุ่งสง  กลุ่มหินท่ีพบมากท่ีสุดใน สัญลักษณ์ คำ�อธิบาย แผนท่ธี รณีวทิ ยาจงั หวัดสตูล
ปัจจุบัน
แนวเขาในเส้นทางท่องดงฟอสซิลเขาน้อย จังหวัดสตูล ซ่ึงสะสมตัวในทะเลโบราณในสภาพแวดล้อมท่ีเหมาะสำ�หรับการ Qm ตะกอนทะเล  ยุคควอเทอร์นารี  แสดงด้วยสัญลักษณ์สีต่าง ๆ ในบริเวณที่พบหินต่างชนิดกัน พร้อมระบุชนิด
ประกอบด้วยหินที่สะสมตัวตลอดมหายุคพาลีโอโซอิก อาศัยหากินของพืชและสัตว์ทะเลหลายสายพันธ์ุ   โดยเฉพาะนอติลอยด์  สัตว์ใน และองคป์ ระกอบ รวมถงึ ชว่ งอายใุ นการเกดิ ขน้ึ ของหนิ ตะกอนและหนิ แปรแตล่ ะกลมุ่ หนิ
Qa ตะกอนน�้ำ พา ยคุ ควอเทอร์นารี ที่แบ่งย่อยลงเป็นหมวดหิน เพื่อประโยชน์ในการลำ�ดับชั้นหิน ซึ่งในทางวิชาการ
เขาทะนาน ไฟลมั มอลลสั กา  จ�ำ พวกเดยี วกบั หอยทไ่ี ดท้ ง้ิ ซากไว ้  ปรากฏเปน็ ฟอสซลิ อยบู่ น ธรณวี ทิ ยามกั จะตง้ั ชอ่ื กลมุ่ หนิ หรอื หมวดหนิ ตามสถานทท่ี พ่ี บเปน็ ครง้ั แรก และมกี าร
ผนังถ้ำ�อุไรทอง  ถำ้�ที่เคยเป็นเพียงรอยแตกในหินปูน และต่อมาถูก Qt ตะกอนเชงิ เขา ยคุ ควอเทอรน์ ารี สำ�รวจศกึ ษาจนทราบขอ้ มลู ทางวชิ าการอยา่ งสมบูรณ์แล้ว
ละลาย ขยายขนาด และสาขาเป็นเครือขา่ ยด้วยนำ�้ ใต้ดิน ไมพ่ บหลักฐานการเกดิ หินชนดิ ใด ๆ ในชว่ งเวลานี้
2.58 ส�ำ หรบั หนิ แกรนติ จะไมม่ กี ารตง้ั ชอ่ื กลมุ่ หนิ เพราะวา่ เกดิ จากการตกผลกึ ของหนิ หนดื
ถ้ำ�อุไรทอง ใต้ผิวโลกและมักจะ แทรกตัดเข้าไปในชั้นหนิ ใด ๆ ทีอ่ ยดู่ ้านบน
Tr หนิ แกรนิต ยุคไทรแอสซกิ
ชุมชนนาทอน 252 ส่วนบริเวณท่ีไมพ่ บหนิ โผล่ เช่น ในพืน้ ทร่ี าบ หรือ
กลุม่ หนิ ราชบรุ ี  ยคุ เพอร์เมยี น  ชายทะเล จะแสดงเปน็ สญั ลกั ษณข์ องชั้นตะกอนเชงิ เขา
23 กม. P ตะกอนน�ำ้ พา หรอื ตะกอนทะเล
  กลุ่มหนิ แก่งกระจาน ยุคคาร์บอนิเฟอรสั ถึง เพอร์เมยี น
เขาน้อยดงฟอสซิล หมวดหนิ ควนกลาง ยคุ คาร์บอนิเฟอรัส
CP กลมุ่ หินทองผาภูมิ ยคุ ไซลูเรยี น ถึง ดโี วเนยี น
299 กลมุ่ หินทงุ่ สง ยุคออร์โดวเิ ชียน
กลุม่ หินตะรุเตา ยคุ แคมเบรียน
C
ถ้ำ�อุไรทอง 359

SD
444

O

485
C

541

(ล้านปี)

9 กม.

13 กม.

พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยา เขาหินปูนลูกยาวท่ีตั้งของถ้ำ�อุไรทอง และ ถ้ำ�ทะลุ

หินปูนยุคเพอร์เมียนก็มีถ้ำ�เหมือนหินปูนยุคออร์โดวิเชียน

พื้นถ้ำ�โบราณที่ถล่มลงไปแล้ว อยู่บริเวณปากถ้ำ�บนเขาทะนาน หินย้อยที่สำ�นักสงฆ์ เกิดจากน้ำ�ปูนที่ซึมลงมาจากถ้ำ�ในเขาทะนาน หินย้อยสีทองงามอร่ามตามชื่อ “อุไรทอง” ฟอสซิลของนอติลอยด์ สัตว์ทะเลแห่งยุคออร์โดวิเชียน

ห ลังจากการยกตัวขึ้นสู่ผิวโลก  กระบวนการกัดเซาะทำ�ลายตามธรรมชาติก็เริ่มจู่โจมจากจุดที่อ่อนแอที่สุด  ก ารยกตัวของเปลือกโลกในภายหลังเปล่ียนการกัดเซาะของนำ้�ใต้ดินตามรอยแตกของ
หินปูนมาสู่วิวัฒนาการของถำ้�ที่มีชีวิต  ด้วยการเจริญงอกงามของหินย้อย  หินงอก  เสาหิน
เชน่ รอยแตก  และรอยตอ่ ชน้ั หนิ วนั แลว้ วนั เลา่ จนน�ำ ไปสกู่ ารพงั ทลาย  จากเทอื กใหญโ่ ตกลายเปน็ เขาลกู เลก็ หลายลกู และรวมถึงประติมากรรมถ้ำ�สวยงามมากมาย  ที่เกิดจากหยดนำ้�ปูนท่ีละลายออกมาจากส่วน
ที่ลดขนาดลงเรื่อย ๆ  ตามกาลเวลาจนเหลือเป็นเขาลูกโดดที่เก็บหลักฐานวิวัฒนาการของโลกเอาไว้อย่างมากมาย หลังคาถ้ำ�และสูญเสยี ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จนเนื้อปนู ตกผลึกออกมาพอกตัวซอ้ นทบั กันวัน
ท้ังซากดึกดำ�บรรพ์ยุคเพอร์เมียน  รวมถึงวิวัฒนาการของถ้ำ�  และรอยเว้าทะเลที่เกิดจากการชะละลายด้วยน้ำ�ทะเล แลว้ วนั เล่า แผนที่เส้นทางท่องเที่ยวในอุทยานธรณีโลกสตูล
เมอ่ื ราวห้าหกพนั ปกี อ่ นซึง่ มรี ะดับสูงกว่าทะเลปานกลางปัจจบุ นั โดย กรมทรัพยากรธรณี

กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

à¡ÒÐË¹Ô «ŒÍ¹ (ËÁ‹àÙ ¡ÒÐÍҴѧ-ÃÒÇÕ) «ŒÁØ ËÔ¹à¡ÒÐ䢋 ÍÒ‹ ǵÐâÅÐÇÒÇ à¡ÒеÐÃØàµÒ »ÃÒÊÒ·ËÔ¹¾Ñ¹ÂÍ´ ËÅÁØ ÂºØ à¡ÒÐÅ´Ô ãÕ ËÞ‹ ÍÒ·ÔµÂ͏ ÑÊ´§·è»Õ Ò¡ºÒÃÒ à¢µ¢ŒÒÁ¡ÒÅàÇÅÒ ¶éÓàÅÊàµâ¡´Í¹ à¢Ò·Ð¹Ò¹ ¶Óé à¨ç´¤µ