Ιστορία Β Γυμνασίου - Η ίδρυση, η εξέλιξη και ο εκχριστιανισμός του Ρωσικού Κράτους

6. Η ίδρυση, η εξέλιξη και ο εκχριστιανισμός του Ρωσικού Κράτους

ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ
ΣXOΛEIO;

ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟ
ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ !!!

εκχριστιανισμός Η διαμόρφωση
των Ρώσων. του έθνους των

Ρώσων,

Όροι-κλειδιά της ενότητας

εμπορικές ηγεμονία του
συνθήκες, Κιέβου,

εκστρατείες,

• Με αφορμή τις παραδοσιακές φιλικές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ελλήνων κυρίως στα χρόνια
της Οθωμανικής Κυριαρχίας ας αναζητήσουμε τις απαρχές της Ρωσικής Ιστορίας και τη συνάφειά
της με τη Βυζαντινή.

► Σκίτσο που δείχνει τη

Ρωσία

(ως αρκούδα) να προσφέρει σε

ορθόδοξο (εικονίζεται ως μικρό παιδί)
την Κωνσταντινούπολη. Στο δεύτερο
μισό του 18ου αιώνα όλο και
περισσότεροι ορθόδοξοι άρχισαν να
πιστεύουν ότι η ισχυρή Ρωσία

μπορούσε να διαλύσει την Οθωμανική
Αυτοκρατορία, που είχε πια
εξασθενήσει.

α. Η διαμόρφωση του έθνους των Ρώσων

► Από τον 8ο αιώνα
οι Βίκινγκς έκαναν

επιδρομές ενάντια σε
διάφορες περιοχές
στη δυτική και στην
ανατολική Ευρώπη.
Ήταν πολύ ικανοί

ναυτικοί και έμποροι.
Έκαναν συνήθως
εμπόριο με γούνες,
χαυλιόδοντες και

δούλους στις θάλασσες
της βόρειας Ευρώπης,

στη Βυζαντινή

Αυτοκρατορία και στις
μουσουλμανικές χώρες.

ΟΡΙΣΜΟΣ: Συνδύαζαν εμπορικές και πειρατικές
Οι Βάραγγοι, δραστηριότητες
τους οποίους οι
Στη Δύση ήταν γνωστοί ως Βίκινγκς και
ανατολικοί Νορμανδοί.
Σλάβοι ονόμαζαν
Στο χώρο της σημερινής Ρωσίας αξιοποίησαν
Ρώς, ήταν για εμπορικές δραστηριότητες τους υδάτινους
σκανδιναβικά
δρόμους και ιδίως το δρόμο από τους
φύλα που Βαράγγους στους Έλληνες, μέσω του οποίου
εμφανίστηκαν στο έφθαναν στον Εύξεινο και τη Βασιλεύουσα.

ιστορικό
παρασκήνιο τον 9ο

αι.

► Το Κράτος των Ρως. Ο χάρτης είναι
ανιστορικός - απεικονίζει τους

βασικούς πυρήνες του κράτους και όχι
την εδαφική του επικράτεια μια
συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
http://el.wikipedia.org/wiki
◄ Σκηνές από τον Τάπητα του
Μπαγιέ. Εικονίζει το στόλο των
Νορμανδών που κατέκτησε
την Αγγλία. 1080, Μπαγιέ (Γαλλία),
Μουσείο Ταπισερί.

Οι Βάραγγοι ή Ρως αναμείχθηκαν με τους ανατολικούς
Σλάβους και δημιούργησαν βαθμιαία ένα νέο λαό.

ΡΩΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΙ ΣΛΑΒΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΓΛΩΣΣΑ
ΛΑΪΚΗ ΒΑΣΗ
ΚΡΑΤΙΚΗ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΓΗΓΕΝΕΙΣ

ΕΠΟΙΚΟΙ

Ρως + Ανατολικοί Σλάβοι = Ρώσοι

• Εθνογένεση ονομάζεται η διαμόρφωση ενός έθνους. Σε τι μοιάζει η εθνογένεση των Ρώσων
με αυτή των Βουλγάρων;

β. Ίδρυση κράτους-Σχέσεις με το Βυζάντιο

9 αιΣτα μέσα του ου.

σχηματίστηκε το πρώτο

σημαντικό ρωσικό κράτος.

Ήταν η ηγεμονία του

Κιέβου, η οποία έλεγχε το

δρόμο του ποταμού Ντον

και έκανε εμπόριο με το

Βυζάντιο και το Χαλιφάτο.
Χάρτης από το λογισμικό
CENTENNIA

Πόλεμος Εμπόριο

•Αυτό το δίπτυχο χαρακτηρίζει τις σχέσεις Ρωσίας – Βυζαντίου μέχρι τον
εκχριστιανισμό των Ρως (989). Ο εκχριστιανισμός προετοιμάστηκε από το εμπόριο.

▲ Φιλικές σχέσεις συνέδεαν το βυζαντινό κράτος με αυτό των
Ρως. Στην εικόνα η επίσκεψη στην Kωνσταντινούπολη της Όλγας,
μητέρας του Ρώσου ηγεμόνα Σβιατοσλάβου. Μικρογραφία από το
Χρονικό Ιωάννη Σκυλίτζη, τέλη 12ου-αρχές 13ου αιώνα. Madrid,
Biblioteca Nacional, fol. 135b. © Biblioteca Nacional, Madrid
http://www.ime.gr/chronos/09/gr/gallery/main/others/p13fp1.html

• Διαβάστε με προσοχή τα σχετικά παραθέματα.
Ποια προϊόντα διακινούσαν οι ρώσοι έμποροι;

Δρομολόγια των ρώσων εμπόρων Φύση του ρωσοβυζαντινού εμπορίου

Οι Ρως, που είναι Σλάβοι, μεταβαίνουν από Σχετικά με τη φύση του ρωσοβυζαντινού

τις απώτερες σλαβικές περιοχές στη Ρωμαϊκή εμπορίου της εποχής, το Ρωσικό Χρονικό

(=Μαύρη) Θάλασσα και πουλούν δέρματα περιορίζεται στη δήλωση ότι ο Ολέγκ έφερε στην

κάστορα και μαύρης αλεπούς όπως και ξίφη. Ο πατρίδα από την Κωνσταντινούπολη «χρυσό,

ρωμαίος ηγεμόνας επιβάλλει τη δεκάτη στα μεταξωτά, φρούτα, κρασί και όλων των ειδών τα

εμπορεύματά τους. Άλλοτε οι Ρως καταπλέουν στολίδια». Εκτός από το χρυσό, τα άλλα προϊόντα

το σλαβικό ποτάμι Ντον και περνούν από την ήταν πράγματι τα βασικά εμπορεύματα που εξήγε

πρωτεύουσα των Χαζάρων (λαού της στέππας) το Βυζάντιο στην Ανατολική Ευρώπη. Όλα τους

Khamlig, όπου ο ηγεμόνας της χώρας τους είδη πολυτελείας προορίζονταν για τις ανώτερες

επιβάλλει το φόρο της δεκάτης. Ακολούθως τάξεις αυτών των χωρών που είχαν μάθει να

επιβιβάζονται για την Κασπία [...]. Από την πόλη εκτιμούν τις ραπτικές και μαγειρικές απολαύσεις

της Κασπίας μεταφέρουν εμπορεύματα με του βυζαντινού πολιτισμού. Τα αγαθά που

καμήλες ως τη Βαγδάτη. Εδώ υπάρχουν μεταφέρονταν από τη Ρωσία στην

σλάβοι ευνούχοι που τους εξυπηρετούν ως Κωνσταντινούπολη είναι γνωστά από άλλες πηγές.

διερμηνείς. Σ' αυτά περιλαμβάνονταν, δούλοι, γούνες

Ibn Khorddhbeh, Το βιβλίο των δρόμων και των (κάστορα, ζιμπελίν, ερμίνας, μαύρης αλεπούς και

βασιλείων, έκδ. M. J. De Goeje, BGA 6 (Λυών 1967) σκίουρου), κερί και μέλι.
115-116.
D. Obolensky, Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία,

Θεσσαλονίκη 1991, 307-308.

10ος αιώνας : ΡΩΣΟΙ

2 ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΕΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
2 ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΜΕ ΒΥΖΑΝΤΙΟ (911 και 944)

Οι συνθήκες αυτές Οι έμποροι και οι Έτσι οι εμπορικές
επέτρεπαν στους διπλωμάτες που σχέσεις των δύο
Ρώσους να ταξιδεύουν ταξίδευαν μεταξύ κρατών προετοίμασαν
και να εμπορεύονται Κιέβου και Βυζαντίου τον εκχριστιανισμό
ήταν φορείς ιδεών και των Ρώσων που άρχισε
στην στα τέλη του 10ου αι.
Κωνσταντινούπολη. πεποιθήσεων.

Από τη δεύτερη βυζαντινορωσική συνθήκη ◄ Διαβάστε με προσοχή τους όρους
(944) της συνθήκης του 944. Σε ποιους
περιορισμούς υπέκειτο η παραμονή
Όταν οι ρώσοι πρεσβευτές και οι έμποροι των ρώσων εμπόρων στην
φτάσουν στη Βασιλεύουσα, οφείλουν να Κωνσταντινούπολη;
καταλύσουν κοντά στο ναό του Αγίου Μάμαντα.
Εκεί θα στείλουμε ένα υπάλληλο, που θα
καταγράψει τα ονόματά τους, και θα λάβουν
μηνιαίο βοήθημα. Οι Ρώσοι πρέπει να μπαίνουν
στην Πόλη από ορισμένη πύλη, συνοδευόμενοι
από υπαλλήλους, άοπλοι και σε ομάδες 50
ανδρών κάθε φορά. Επιτρέπεται να
εμπορεύονται ανά-λογα με τις ανάγκες τους και
να επιστρέφουν πάλι στη χώρα τους. Οι
αποχωρούντες Ρως λαμβάνουν από εμάς εφόδια
και ό,τι χρειάζονται για τον εξοπλισμό των
πλοίων τους. [...] Δεν επιτρέπεται όμως να
ξεχειμωνιάζουν κοντά στο ναό του Αγίου

Μάμαντα. Παλαιορωσικό Χρονικό του
Νέστορος, γερμ. έκδ. R.
Trautmann, Λειψία 1931, 30-31.

◄ Ρωσοβυζαντινός πόλεμος:
Ο Ιωάννης Τσιμισκής αντιμετωπίζει
επιτυχώς τον Σβιατοσλάβ, που είχε
βλέψεις εναντίον της Κων/πολης.
Θάνατος του τελευταίου σε ενέδρα
των Πετσενέγων.
http://el.wikipedia.org/wiki

γ. Εκχριστιανισμός Ρώσων

- ΑΙΤΗΣΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ από ΒΛΑΔΙΜΗΡΟ (Ρώσος ηγεμόνας)
- ΣΤΟΧΟΣ: αντιμετώπιση ανταρσίας βυζαντινών γαιοκτημόνων
- ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΗ: την αδελφή του ΑΝΝΑ ως σύζυγο στο ΒΛΑΔΙΜΗΡΟ

▲ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β΄

Ο ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ ΑΠΑΝΤΑ ΘΕΤΙΚΑ ▲ ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ
Ενέργειες ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΥ:
1. Αποστολή επικουρικού στρατιωτικού σώματος.
2. Συντριβή ανταρσίας βυζαντινών γαιοκτημόνων

• ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β΄: Λησμόνησε την υπόσχεση
Τότε ο Βλαδίμηρος: Διάβασε την πηγή:

Η κατάληψη της Χερσώνας και ο εκχριστιανισμός των Ρώσων
Μετά παρέλευση ενός έτους, κατά το έτος 6496 (988) ο Βλαδίμηρος εκστράτευσε με τους

στρατιώτες του κατά της Χερσώνας, μιας ελληνικής πόλης. Οι κάτοικοι της Χερσώνας
οχυρώθηκαν μέσα στην πόλη, ενώ ο Βλαδίμηρος παρατάχθηκε στο λιμάνι, σε απόσταση βολής
τόξου από αυτή [...]. Οι Ρώσοι απέκοψαν τη ροή του νερού και οι Χερσωνιτες δεν άντεξαν τη
δίψα και παραδόθηκαν. Ο Βλαδίμηρος και η συνοδεία (druzina) του εισήλθαν στην πόλη.

Ο Βλαδίμηρος έστειλε τότε απεσταλμένους στους αυτοκράτορες Βασίλειο και Κωνσταντίνο
με το ακόλουθο μήνυμα: «Κοιτάξτε, πήρα την περίφημη πόλη σας. Πληροφορούμαι όμως ότι
έχετε μια ανύπαντρη αδελφή. Αν δεν μου τη δώσετε για γυναίκα, θα κάνω στην
Κωνσταντινούπολη ό,τι έκανα και σ' αυτή εδώ την πόλη».

Όταν οι δύο αυτοκράτορες άκουσαν το μήνυμα, κυριεύτηκαν από θλίψη και έστειλαν
πρεσβεία με το ακόλουθο μήνυμα: «Δεν ταιριάζει στους Χριστιανούς να παντρεύουν τις κόρες
τους με εθνικούς. Αν βαπτιστείς, θα εξασφαλίσεις αυτό το πλεονέκτημα. Θα δεχτείς τη Βασιλεία
των Ουρανών και θα έχεις κοινή με εμάς πίστη.» [...]

Ο Βλαδίμηρος συγκατατέθηκε και αποφάσισε να βαπτιστεί. Ο επίσκοπος Χερσώνας μαζί με
τους ιερείς της αδελφής του αυτοκράτορα βάπτισε τον Βλαδίμηρο, αφού τον κατήχησε στο
Χριστιανισμό

Λαυρεντιανό Χρονικό, γερμ. μετ. Jo. Bujnoch (Slavische Geschichtsschreiber 1), Γκρατς-Βιέννη-
Κολονία 1958, 143-145.

• Πώς συνδέεται στο Λαυρεντιανό Χρονικό ο εκχριστιανισμός των Ρώσων με τους γάμους
Βλαδιμήρου-Άννας;

▲ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β΄ ▲ ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ

Ο Βλαδίμηρος καταλαμβάνει τη
Χερσώνα.

Ο Βασίλειος Β΄ τότε συναίνεσε στο γάμο, με
την πρόσθετη προϋπόθεση ότι ο
Βλαδίμηρος θα ασπαζόταν το Χριστιανισμό.

Ο Βλαδίμηρος αποδέχτηκε τους
όρους του Βασιλείου Β΄

Η νύφη ταξίδεψε στη Χερσώνα, όπου έγιναν
η βάπτιση του Βλαδιμήρου και ο βασιλικός
γάμος. Επακολούθησε η ομαδική βάπτιση
των Ρώσων στα νερά του Δνειπέρου (989).

▲ Η βάπτιση του Βλαδίμηρου, πίνακας του ▲ Ο Βλαδίμηρος βαπτίζεται χριστιανός
Βίκτορ Βασνέτσοβ (1890). http://history-gymelliniko. blogspot. gr/2013/01/blog-
http://el.wikipedia.org/wiki post_21.html

▲ Μικρογραφία που εικονίζει ομαδική βάφτιση στον ποταμό
Δνείπερο, στο Βασίλειο των Ρως. 14ος αιώνας, Βατικανό,
Αποστολική Βιβλιοθήκη του Βατικανού.

•Αποτελέσματα εκχριστιανισμού Ρώσων:

ΕΠΙΡΡΟΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟ ΒΑΡΑΓΓΟΙ

Μια τεράστια Η μεταβολή αυτή Οι εμπορικές Αυξήθηκε ο
έκταση εντάχθηκε επηρέασε ανταλλαγές με το αριθμός των
βαράγγων και
στη σφαίρα καθοριστικά τη Βυζάντιο ρώσων μισθοφόρων
επιρροής της νοοτροπία και τον εντατικοποιήθηκαν. που υπηρετούσαν
Ορθοδοξίας και του
πνευματικό και στην
βυζαντινού υλικό πολιτισμό αυτοκρατορική
πολιτισμού. φρουρά και το
των Ρώσων. βυζαντινό στρατό.

▲ Ρωσική εκκλησία ◄ Η Κοινωνία των Αποστόλων
(Μόσχα, Μονή Ανδρονίκωφ, (ψηφιδωτή εικόνα από την Αγία
1400 περίπου). Σοφία του Κιέβου)

► Εικόνα με την Παρθένο ▲ Ναός Αγίου Νικολάου . Οι
του Βλαδιμίρ. καλλιτέχνες στο Βασίλειο των

Φιλοτεχνήθηκε στην Ρως δημιούργησαν μια
Κωνσταντινούπολη περί το ξεχωριστή θρησκευτική

1125 και μεταφέρθηκε στη αρχιτεκτονική που
Ρωσία. Επέδρασε βαθιά ταίριαζε στην αισθητική και
στην τέχνη του Κιέβου. στις ανάγκες του τόπου τους.

► Ψηφιδωτό στη Νέα Μονή της Χίου το οποίο απεικονίζει τους
Βαράγγους με τους χαρακτηριστικούς πελέκεις τους.
www.mixanitouxronou.gr

▲ H Βαραγγική Φρουρά στο Χρονικό του Ι. Σκυλίτζη
http://www.mixanitouxronou.gr/varangi-i-tromeri-somatofilakes-ton-
vizantinon

▲ Σκανδιναβός οπλίτης της Φρουράς των Βαράγγων (1204 μ.Χ.)
Ενδυματολογική έρευνα - εικονογράφηση του Χρήστου Γιαννόπουλου για τις
εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ. http://eclass31.weebly.com

▲ Πελεκυφόρος οπλίτης της Βαραγγείου
Φρουράς 1000-1050 μ.Χ.

Εικονογράφηση του Χρήστου Γιαννόπουλου
για τις εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ
http://eclass31.weebly.com

I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ

6. Η ίδρυση, η εξέλιξη και ο εκχριστιανισμός του Ρωσικού
Κράτους (σελ. 43-44)

Η ενότητα
ολοκληρώθηκε.
Να μην ξεχνάς
ότι έρχεσαι στο
σχολείο επειδή ...