Ιστορία Β Γυμνασίου - Η Βυζαντινή εποποιία

I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ

ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ
ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ.

ΑΣΙΑ

5. Η Βυζαντινή
Εποποιία. Επικοί

αγώνες και
επέκταση
της Αυτοκρατορίας
(σελ. 41-42)

Βασίλειος Β΄
976-1025

ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ
ΣXOΛEIO;

ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟ
ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ !!!

Η μακεδονική δυναστεία

Βασίλειος Α΄ 867-886
Λέων ΣΤ΄ 886-912
Αλέξανδρος 912-913
Κωνσταντίνος Ζ' 913-959
Ρωμανός Α΄ Λακαπηνός 920-944
Ρωμανός Β΄ 959-963
Νικηφόρος Β΄ Φωκάς 963-969
Ιωάννης Α΄ Τζιμισκής 969-976
Βασίλειος Β΄ 976-1025
Κωνσταντίνος Η' 1025-1028
Ρωμανός Γ΄ Αργυρός 1028-1034
Μιχαήλ Δ΄ 1034-1041
Ζωή και Θεοδώρα 1042
Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος 1042-1055
1055-1056
Θεοδώρα (δεύτερη βασιλεία)

α. Αγώνες με τους Άραβες

• Η αντεπίθεση των Αράβων αρχίζει στα
χρόνια βασιλείας του Ρωμανού
Λακαπηνού. Ο στρατηγός Ιωάννης
Κουρκούας καταλαμβάνει την Έδεσσα της
Συρίας. Έτσι προετοιμάζονται οι νίκες των
επόμενων στρατηγών-αυτοκρατόρων.

• Οι στρατηγοί αυτοκράτορες Νικηφόρος
Φωκάς, Ιωάννης Τζιμισκής και
Βασίλειος Β’ ανακατέλαβαν την Κρήτη
(961), την Κύπρο (965), τις πόλεις της
Κιλικίας και τμήματα της Συρίας και
Παλαιστίνης.

• Σκοπός των εκστρατειών αυτών ήταν η
ανάκτηση όλων των παλαιών ρωμαϊκών
εδαφών της Εγγύς Ανατολής.

▲ Η Μικρά Ασία πριν από τις κατακτήσεις του Ιωάννη Κουρκούα. Οι βυζαντινές
περιοχές σημειώνονται με το ανοιχτό χρώμα. Τα σύνορα παρουσιάζονται κατά
προσέγγιση, επειδή λόγω των συνεχών συγκρούσεων ήταν ιδιαίτερα ευμετάβλητα.
Επίσης στον χάρτη φαίνονται και τα σημερινά πολιτικά σύνορα.
Η Μικρά Ασία στις αρχές του 10ου αιώνα
Πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki. File:Minorasia_950AD_el.png

Νικηφόρος Β΄ Φωκάς
963-969

•Σταυροφορικό πάθος, ορμή κι αυτοπεποίθηση

▲ Χρυσός σόλιδος της εποχής του αυτοκράτορα Νικηφόρου
Β΄ Φωκά (963-969). Αθήνα, Βυζαντινό και Χριστιανικό
Μουσείο http://www.ime.gr/chronos/09/gr gallery/
main/coins/o9b2p1.html

•ανάκτηση Κρήτης (961)
και Κύπρου (965)

Επιστολή του Νικηφόρου Φωκά στο χαλίφη Πώς έβλεπε τον
Στη μάχη της κλεισούρας οι μαχητές σου πόλεμο κατά
των Σαρακηνών
τράπηκαν σε φυγή σαν κοπάδι ζώων. [...] Τα ψηλά ο Νικηφόρος
κτίρια γκρεμίστηκαν και τα ερειπιά τους, κάποτε Φωκάς; Ποια
ακμαία κέντρα, έχουν γίνει ακατοίκητη έρημος. ήταν τα σχέδια
Μόνο η κραυγή της κουκουβάγιας και ο αντίλαλος και οι φιλοδοξίες
της στις κολόνες αντηχούν στην ερημιά. του, σύμφωνα
με την
Η Αντιόχεια δεν είναι μακριά. Σύντομα θα παρατιθέμενη
φτάσω εκεί με πολυάριθμο στρατό [...]. Εσύ που επιστολή;
κατοικείς τις αμμώδεις ερήμους, να' σαι
καταραμένος! Γύρνα στη χώρα Σάνα, την πρώτη
σου πατρίδα. Σύντομα θα κατακτήσω την Αίγυπτο
με το σπαθί μου κι ο πλούτος της θα γεμίσει το
θησαυροφυλάκιο μου [...].

Θα κατακτήσω όλη την Ανατολή και τη Δύση και
θα διαδώσω παντού τη θρησκεία του σταυρού.

S. Vryonis, Byzantium and Europe,
Λονδίνο 1967, 87-88. .

Ιωάννης Α΄ Τζιμισκής
969-976

ανάκτηση Κιλικίας και τμημάτων Συρίας και
Παλαιστίνης

▲ Χρυσός σόλιδος του αυτοκράτορα Ιωάννη Α΄ Τζιμισκή (969-976).

Η Eva Green
Camelot
ως Θεοφανώ

«Θριάμβευε η Θεοφανώ, κυβερνούσε, πίστευε στη δύναμή της· Κίρκη του
10ου αιώνα, μετέβαλε εκείνους που την αγαπούσαν σε σκλάβους, σε δούλους
που έσκυβαν το κεφάλι μπροστά σε κάθε υποταγή της. Εξουσίαζε, ήταν
αδάμαστη, ήταν σκληρή, ήταν λύκαινα, όπως την αποκάλεσε ο σύγχρονός της
Λέων ο διάκονος. Βασίλευε, κυβερνούσε από τον γυναικωνίτη.

β. Αγώνες με τους Βουλγάρους

• Η άνοδος του ελληνομαθούς νέου φιλόδοξου ηγεμόνα των
Βουλγάρων Συμεών (893-927) στο θρόνο διακόπτει την περίοδο
φιλικών σχέσεων Βυζαντίου-Βουλγαρίας.

• Ο Συμεών αυτοαποκαλείται Βασιλεύς Βουλγάρων και Ρωμαίων.
Πολιορκεί την Κωνσταντινούπολη αλλά πεθαίνει χωρίς να
πραγματοποιήσει το όνειρό του.

• Ο διάδοχός του Πέτρος (927-969) συνάπτει ειρήνη με το Βυζάντιο και
νυμφεύεται την ανεψιά του αυτοκράτορα Ρωμανού Λακαπηνού.

• Ο τσάρος Σαμουήλ (997-1014) ιδρύει νέο Βουλγαρικό κράτος με
πρωτεύουσα την Αχρίδα.

• Μετά από πολύχρονους σκληρούς αγώνες, ο αυτοκράτορας
Βασίλειος Β’ συντρίβει τους Βουλγάρους στη μάχη του Σπερχειού
(997) και του Κλειδίου (1014)

• Η Βουλγαρία υποτάσσεται πλήρως στους Βυζαντινούς το 1018 και
διαιρείται σε δυο θέματα. Έτσι τα σύνορα του Βυζαντίου φθάνουν και
πάλι ως το Δούναβη.

Βασίλειος Β΄
976-1025

1. Πόλεμος κατά των
Δυνατών (Βάρδας Φωκάς
και Βάρδας Σκληρός)

2. Επιλογή κατάλληλων
συνεργατών (Νικηφόρος
Ουρανός, Νικηφόρος
Ξιφίας)

3. Σκληρότατες και μακράς
διάρκειας εκστρατείες
χωρίς χρονοδιάγραμμα

Ο αγώνας αυτός υπήρξε μακρός και δύσκολος για τον
αυτοκράτορα Βασίλειο Β', τερματίστηκε όμως με τη
συντριβή των Βουλγάρων:

997 1014 1018

• Στις μάχες • και Κλειδίου • Η Βουλγαρία
Σπερχειού υποτάχθηκε
πλήρως

• και
οργανώθηκε
σε δύο
θέματα.

•Τα σύνορα του Βυζαντίου έφτασαν και πάλι στον Δούναβη.

▲ http://commons.wikimedia.org/wiki/ File%3AMap_Byzantine_Empire_1025-el.svg By Flyax (Greek version

▲ Θριαμβική παρέλαση του Βασίλειου Β‘
στην Κωνσταντινούπολη (από το βιβλίο
"Σκυλίτζης της Μαδρίτης")

◄ Η νίκη των Βυζαντινών κατά των
Βουλγάρων στη Μάχη του Κλειδίου
και ο θάνατος του Σαμουήλ.
http://el.wikipedia.org/wiki

γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

Οι κατακτήσεις του βυζαντινού στρατού και η επέκταση των βυζαντινών
συνόρων ευνόησαν την άνθηση της οικονομίας.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΩΝ:

Νέα εδάφη και τα νομισματικά Ο πλούτος έφερε
αποθέματα του ευμάρεια και χλιδή,
Βυζαντινού
Κράτους.

Παραγωγικό Έτσι ενίσχυσε τις
δυναμικό πολλαπλασιάστηκα δυνατότητες και το
Έσοδα διεθνές κύρος της
ν η παραγωγή
αυτοκρατορίας
διακοπή των γέννησε αισθήματα
αραβικών επιδρο- αυτοπεποίθησης και
μών επέτρεψε την
ειρηνική καλλιέρ- περηφάνιας .

γεια της γης.

Βυζαντινή εποποιία και οικονομία
Ο Ιωάννης Τζιμισκής δεν μπόρεσε να κατακτήσει τα Εκβάτανα (Σημ.: εδώ

τη Βαγδάτη), αλλά έλαβε δώρα από τους Μουσουλμάνους αξίας τριών
εκατομμυρίων χρυσών και αργυρών νομισμάτων• όταν επέστρεψε στην
Κωνσταντινούπολη, τέλεσε μεγάλο θρίαμβο, στη διάρκεια του οποίου
χρυσάφι, ασήμι, μπαχαρικά και μεταξωτά ενδύματα παρέλασαν μπροστά
στα έκθαμβα μάτια των κατοίκων σε μια θριαμβική πομπή (προέλευσις)
προς την αγορά (forum) (Βλ. Λέων Διάκονος, Ιστοριαι, έκδ. C. B. Hase,
Βόννη 1828, 162-163).

Ο Βασίλειος Β', πεθαίνοντας, άφησε τα ταμεία τόσο γεμάτα, ώστε να
εντυπωσιαστεί όχι μόνο ο Ψελλός αλλά και οι Μουσουλμάνοι. Αραβική πηγή
του ύστερου 11ου αι. μας πληροφορεί ότι ο Βασίλειος [...] άφησε 10.000
καντάρια χρυσών νομισμάτων (=72.000 χρυσά νομίσματα) και μαργαριτάρια
αξίας 54 εκατομ. δηναρίων. Ο Ψελλός αναφέρει 200.000 τάλαντα ή λίτρες
χρυσού σε μετρητά, δηλαδή 14.4 εκατομμύρια χρυσά νομίσματα.
Α. E. Laiou, The Economic History of Byzantium [=Dumbarton Oaks

Studies 39], Washington D. C. 2002, 715.

▲ Ποιες ήταν οι άμεσες οικονομικές συνέπειες της βυζαντινής εποποιίας,
σύμφωνα με το σχετικό παράθεμα και ποιες, κατά τη γνώμη σου, οι έμμεσες
ψυχολογικές συνέπειες;

ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΚΥΠΡΟΥ ΜΑΧΗ ΣΠΕΡΧΕΙΟΥ ΜΑΧΗ ΚΛΕΙΔΙΟΥ
965 997 1014

913 913 926 939 95 965 978 991 1004 1025

961 1018
ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΚΡΗΤΗΣ ΥΠΟΤΑΓΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ

913 - 959 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ζ΄ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β΄

920 -944 ΡΩΜΑΝΟΣ Α΄ ΛΑΚΑΠΗΝΟΣ

959 - 963 ΡΩΜΑΝΟΣ Β΄

963 - 969 ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ Β΄ ΦΩΚΑΣ

969 -976 ΙΩΑΝΝΗΣ Α΄ ΤΖΙΜΙΣΚΗΣ

976 - 1025

I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ

5. Η Βυζαντινή Εποποιία. Επικοί αγώνες και επέκταση
της Αυτοκρατορίας (σελ. 41-42)

Η ενότητα
ολοκληρώθηκε.
Να μην ξεχνάς
ότι έρχεσαι στο
σχολείο επειδή ...