วิชาภาษาไทย ม.1 เรื่องโคลงโลกนิติ (EP.3)

วรรณคดี

โคลงโลกนิติ

วชิ าภาษาไทย ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๑
โรงเรียนประสารวิทยา



วรรณคดี “โคลงโลกนิต”ิ

บทวิเคราะห์วรรณคดี

โคลงโลกนิติเป็นวรรณคดีคาสอนท่ีมุ่งให้แนวทางในการดาเนนิ ชีวิต
ซ่ึงคนไทยรู้จักและถ่ายทอดสืบต่อกันมาช้านาน โคลงโลกนิติจึงมีสิ่งท่ี
น่าสนใจ ดงั นี้

- คตเิ ตือนใจในโคลงโลกนิติ
- วรรณศลิ ป์ในโคลงโลกนติ ิ

วรรณคดี “โคลงโลกนิต”ิ

คตเิ ตอื นใจในโคลงโลกนติ ิ

โคลงโลกนิติบทท่ีคัดมานี้ให้ข้อคิดหลายประการท่ีสามารถ
นาไปใช้ในชีวิตประจาวันได้ คาสอนในโคลงโลกนิติจึงปรากฏใน
สุภาษิตไทยหลายสานวน ดังนี้

วรรณคดี “โคลงโลกนติ ิ”

คติเตือนใจในโคลงโลกนติ ิ

๑. เรื่องการเลอื กคบคน

ปลารา้ พนั ห่อดว้ ย ใบคา ตรงกับสานวน “คบคนพาลพาลพาไป
ใบก็เหมน็ คาวปลา คละคลุง้ หาผิดคบบณั ฑิตบณั ฑติ พาไปหาผล”
คือคนหมไู่ ปหา คบเพอื่ น พาลนา หมายความว่า คบคนไม่ดมี ีแต่ช้นี าไป
ไดแ้ ตร่ ้ายร้ายฟงุ้ เฟ่อื งใหเ้ สยี พงศ์ฯ เร่ืองไมถ่ กู ตอ้ ง เสยี ถึงวงศต์ ระกูล
กฤษณา ถ้าคบคนดกี ็จะชักชวนใหท้ าเรอื่ งทีม่ ี
ใบพ้อพันห่อหมุ้ เพริศดว้ ย ประโยชน์ ดงี าม
หอมระรวยรสพา นกั ปราชญ์
คอื คนเสพเสนห่ า ดจุ ไมก้ ลิน่ หอมฯ
ความสุขซาบฤาม้วย

วรรณคดี “โคลงโลกนิติ”

คตเิ ตือนใจในโคลงโลกนติ ิ

๒. ความขยันหมน่ั เพยี รในการศึกษา

ความรผู้ ูป้ ราชญน์ ั้น นักเรยี น

ฝนทงั่ เท่าเข็มเพียร ผา่ ยหนา้ ตรงกบั สานวน “ฝนท่งั ให้เป็นเขม็ ”
หมายความวา่ เพียรพยายามสดุ
คนเกียจเกลยี ดหน่ายเวยี น วนจติ ความสามารถจนกวา่ จะสาเร็จ

กลอทุ กในตะกร้า เปย่ี มล้นฤามี

วรรณคดี “โคลงโลกนติ ิ”

คตเิ ตือนใจในโคลงโลกนติ ิ

๓. การรู้จักความพอประมาณ ใช้ชวี ิตอย่างพอเพียง

นกนอ้ ยขนนอ้ ยแต่ พอตัว ตรงกับสานวน “นกนอ้ ยทารังแต่พอตวั ”
รงั แต่งจุเมียผวั อยไู่ ด้ หมายความว่า ใหป้ ระมาณตนไม่ทา
มักใหญ่ย่อมคนหัว ไพเพิด อะไรเกินตวั รคู้ วามสามารถและกาลังของ
ทาแตพ่ อตัวไซร้ อยา่ ให้คนหยันฯ ตนเอง และทาเตม็ ความสามารถนนั้

วรรณคดี “โคลงโลกนิติ”

คติเตอื นใจในโคลงโลกนิติ

๔. ความซ่ือสัตย์

เสยี สินสงวนศกั ด์ไิ ว้ วงศ์หงส์
เสยี ศักดิส์ ้ปู ระสงค์ สิง่ รู้
เสยี รูเ้ ร่งดารง ความสัตย์ ไวน้ า
เสียสัตย์อยา่ เสยี สู้ ชีพมว้ ยมรณา

ตรงกับสานวน “เสยี ชพี อย่าเสยี สตั ย์”
หมายความว่า ยอมสละชวี ติ แตจ่ ะไม่ยอมผดิ คาพดู

วรรณคดี “โคลงโลกนิติ”

คตเิ ตือนใจในโคลงโลกนติ ิ

๕. การทาความดี ไมท่ าความชัว่

ทาบุญบุญแตง่ ให้ เห็นผล
คอื ดงั่ เงาตามตน ตดิ แท้
ผทู้ าสงิ่ อกุศล กรรมตดิ ตามนา
ดุจจกั รเกวียนเวียนแล้ ไล่ต้อนตีนโค

ตรงกับสานวน “กงเกวยี นกาเกวียน”
หมายความว่า ความดหี รอื ความช่วั ท่ที าจะตดิ ตวั ผู้น้นั ไปตลอดเหมือนเงาตามตวั
ดงั นั้น ทุกคนจึงควรทาแตส่ งิ่ ดี

วรรณคดี “โคลงโลกนติ ิ”

คตเิ ตอื นใจในโคลงโลกนิติ

๖. การพดู จาไพเราะออ่ นหวาน

อ่อนหวานมานมติ รน้ัน เหลือหลาย
หยาบบม่ เี กลอกราย เกลื่อนใกล้
ดจุ ดวงศศฉิ าย ดาวดาษ ประดบั นา
สุริยะส่องดาราไว้ เพ่อื รอ้ นแรงแสง

ตรงกับสานวน “พูดดเี ปน็ ศรีแกป่ าก”
หมายความว่า คนท่พี ดู จากสุภาพออ่ นหวาน รู้กาลเทศะ ยอ่ มเปน็ ท่นี ิยมชมชอบ
และรกั ใครข่ องคนทั่วไป

วรรณคดี “โคลงโลกนิต”ิ

วรรณศิลป์ในโคลงโลกนิติ

การใช้ภาษาในโคลงโลกนิติเน้นคาง่าย ๆ แต่มีความหมาย
ลึกซึ้ง และใชก้ ลวิธกี ารประพันธ์ท่ีหลากหลาย ดังนี้

วรรณคดี “โคลงโลกนิติ”

วรรณศิลป์ในโคลงโลกนิติ

๑. ใชก้ ารเปรียบเทยี บ

ลักษณะเด่นของโคลงโลกนิติ คือ การนาธรรมชาตหิ รอื สง่ิ ใกล้ตวั มา

กล่าวเปรียบเทยี บ ทาใหเ้ ขา้ ใจงา่ ยและเหน็ ภาพชัดเจน

การนาผลขนนุ มาเปรยี บเทยี บกับคนดที ภี่ ายนอกมหี นามหนาขรุขระไมน่ ่าดู แต่เนื้อ
ขนนุ ทอ่ี ยภู่ ายในนน้ั มรี สหวานอรอ่ ยเหมือนกับคนดที ม่ี ีจิตใจงดงาม ดังคาประพันธ์ท่วี ่า...

ขนนุ สกุ สลา้ งแห่ง สาขา
ภายนอกเห็นหนามหนา หนัน่ แท้
ภายในย่อมรสา เอมโอช
สาธุชนนั้นแล้ เลิศดว้ ยดวงใจ

วรรณคดี “โคลงโลกนิติ”

วรรณศิลป์ในโคลงโลกนติ ิ

คนทที่ าความชว่ั ย่อมได้รบั ผลแห่งความชั่วนน้ั เปรียบเหมอื นสนิมท่เี กิดบนเน้อื โลหะ
ย่อมทาใหโ้ ลหะผุกร่อน ดงั คาประพนั ธ์ทวี่ า่ ...

สนิมเหลก็ เกดิ แตเ่ นื้อ ในตน
กินกดั เนอ้ื เหลก็ จน กรอ่ นขร้า
บาปเกดิ แต่ตนคน เปน็ บาป
บาปย่อมทาโทษซา้ ใสผ่ ู้บาปเอง

วรรณคดี “โคลงโลกนติ ิ”

วรรณศลิ ป์ในโคลงโลกนิติ

๒. การใชอ้ ปุ มาโวหาร
เปรียบเทียบสิ่งหน่ึงว่าเหมือนกับอีกสิ่งหนึ่ง โดยใช้คาท่ีแสดงการ

เปรียบเทยี บ เช่น เพย้ี ง ดจุ พ่าง ดงั คาประพันธท์ ีว่ า่ ...

คุณแมห่ นักหนา เพ้ยี งพสุธา
คุณบิดรดจุ อา- กาศกวา้ ง
คณุ พพี่ า่ งศขิ รา เมรมุ าศ
คุณพระอาจารย์อา้ ง อาจสสู้ าคร

วรรณคดี “โคลงโลกนติ ิ”

วรรณศิลปใ์ นโคลงโลกนิติ

๓. เล่นคาซ้าตน้ บาท
ใช้วธิ ีการเลน่ คาซา้ ทตี่ น้ บาท เพื่อเนน้ ความหมายของคา

ดังคาประพนั ธท์ ว่ี ่า...

คณุ แมห่ นกั หนา เพี้ยงพสุธา ห้ามเพลงิ ไวอ้ ย่าให้ มีควนั
คุณบดิ รดจุ อา กาศกว้าง หา้ มสรุ ิยแสงจนั ทร์ สอ่ งไซร้
คุณพี่พา่ งศิขรา เมรุมาศ หา้ มอายุให้หัน คนื เลา่
คณุ พระอาจารย์อ้าง อาจสสู้ าคร หา้ มด่ังนไ้ี วไ้ ด้ จง่ึ หา้ มนินทาฯ