ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังก์พม่า

ราชวงศคองบอง
สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังกพมา
ปญญ อนันตสกุลวัฒน: เขียน
ราคา 370 บาท

ขอมูลทางบรรณานุกรมของสำนักหอสมุดแหงชาติ
National Library of Thailand Cataloging in Publication Data
ปญญ อนันตสกุลวัฒน.
ราชวงศคองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังกพมา.-- กรุงเทพฯ : ยิปซี กรุป, 2562.
380 หนา.
1. พมา--ประวัติศาสตร. 2. พมา--การเมืองและการปกครอง. I. ชื่อเรื่อง.
959.1
ISBN 978-616-301-697-3

ขอความในหนังสือเลมนี้ สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ (ฉบับเพิ่มเติม) พ.ศ. 2558
©
การคัดลอกสวนใดๆ ในหนังสือเลมนี้ไปเผยแพรไมวาในรูปแบบใดตองไดรับอนุญาตจากเจาของลิขสิทธิ์กอน
ยกเวนเพื่อการอางอิง การวิจารณ และประชาสัมพันธ

บรรณาธิการอำนวยการ : คธาวุฒิ เกนุย
บรรณาธิการบริหาร : สุรชัย พิงชัยภูมิ
ผูชวยบรรณาธิการบริหาร : วาสนา ชูรัตน
บรรณาธิการเลม : ประลองพล เพี้ยงบางยาง
กองบรรณาธิการ : คณิตา สุตราม พรรณิกา ครโสภา ดารียา ครโสภา
เลขากองบรรณาธิการ : อรทัย ดีสวัสดิ์
พิสูจนอักษร : รักษ
รูปเลม : วรินทร เกตุรัตน
ออกแบบปก : Rabbithood Studio
ผูอำนวยการฝายการตลาด : นุชนันท ทักษิณาบัณฑิต
ผูจัดการฝายการตลาด : ชิตพล จันสด
ผูจัดการทั่วไป : เวชพงษ รัตนมาลี
จัดพิมพโดย : บริษัท ยิปซี กรุป จำกัด เลขที่ 37/145 รามคำแหง 98
แขวง/เขตสะพานสูง กรุงเทพฯ 10240
โทร. 0 2728 0939 โทรสาร. 0 2728 0939 ตอ 108
www.gypsygroup.net
พิมพที่ : บริษัท วิชั่น พรีเพรส จำกัด โทร. 0 2147 3175-6
จัดจำหนาย : บริษัท ยิปซี กรุป จำกัด โทร. 0 2728 0939
www.facebook.com/gypsygroup.co.ltd
LINE ID : @gypzy

สนใจสั่งซื้อหนังสือจำนวนมากเพื่อสนับสนุนทางการศึกษา สำนักพิมพลดราคาพิเศษ ติดตอ โทร. 0 2728 0939




�������������.indd 2 9/18/2562 BE 6:51 PM

ราชวงศคองบอง
สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังกพมา
ปญญ อนันตสกุลวัฒน: เขียน KONBAUNG DYNASTY
ราคา 370 บาท

ขอมูลทางบรรณานุกรมของสำนักหอสมุดแหงชาติ
National Library of Thailand Cataloging in Publication Data
ปญญ อนันตสกุลวัฒน.
ราชวงศคองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังกพมา.-- กรุงเทพฯ : ยิปซี กรุป, 2562.
380 หนา.
1. พมา--ประวัติศาสตร. 2. พมา--การเมืองและการปกครอง. I. ชื่อเรื่อง.
959.1
ISBN 978-616-301-697-3


ขอความในหนังสือเลมนี้ สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ (ฉบับเพิ่มเติม) พ.ศ. 2558
©
การคัดลอกสวนใดๆ ในหนังสือเลมนี้ไปเผยแพรไมวาในรูปแบบใดตองไดรับอนุญาตจากเจาของลิขสิทธิ์กอน ราชวงศ์คองบอง
ยกเวนเพื่อการอางอิง การวิจารณ และประชาสัมพันธ
บรรณาธิการอำนวยการ : คธาวุฒิ เกนุย
บรรณาธิการบริหาร : สุรชัย พิงชัยภูมิ สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังก์พม่า
ผูชวยบรรณาธิการบริหาร : วาสนา ชูรัตน
บรรณาธิการเลม : ประลองพล เพี้ยงบางยาง
กองบรรณาธิการ : คณิตา สุตราม พรรณิกา ครโสภา ดารียา ครโสภา
เลขากองบรรณาธิการ : อรทัย ดีสวัสดิ์
พิสูจนอักษร : รักษ
รูปเลม : วรินทร เกตุรัตน
ออกแบบปก : Rabbithood Studio
ผูอำนวยการฝายการตลาด : นุชนันท ทักษิณาบัณฑิต
ผูจัดการฝายการตลาด : ชิตพล จันสด
ผูจัดการทั่วไป : เวชพงษ รัตนมาลี
จัดพิมพโดย : บริษัท ยิปซี กรุป จำกัด เลขที่ 37/145 รามคำแหง 98
แขวง/เขตสะพานสูง กรุงเทพฯ 10240
โทร. 0 2728 0939 โทรสาร. 0 2728 0939 ตอ 108
www.gypsygroup.net
พิมพที่ : บริษัท วิชั่น พรีเพรส จำกัด โทร. 0 2147 3175-6
จัดจำหนาย : บริษัท ยิปซี กรุป จำกัด โทร. 0 2728 0939
www.facebook.com/gypsygroup.co.ltd ปัญญ์ อนันต์สกุลวัฒน์
LINE ID : @gypzy

สนใจสั่งซื้อหนังสือจำนวนมากเพื่อสนับสนุนทางการศึกษา สำนักพิมพลดราคาพิเศษ ติดตอ โทร. 0 2728 0939




�������������.indd 3 9/18/2562 BE 6:51 PM

ค�าน�าส�านักพิมพ์




ั
ี
ื
เม่อคร้งอดีต อาณาจักรพม่าคือคู่สงครามท่โรมรันกับสยามอย่างดุเดือดมาก
ั
คร้งยิ่งกว่าอาณาจักรใด แต่ชาวไทยในปัจจุบันน้อยคนจะรู้ลึกถึงประวัติศาสตร์
ี
ของพม่า ส่วนใหญ่แล้วเราจดจ�าพระนามของกษัตริย์พม่าได้ไม่ก่พระองค์ หรือ
ทราบเพียงผิวเผินว่าราชวงศ์พม่าสูญสิ้นไปในยุคล่าเมืองข้นของชาติตะวันตก
ึ
บางท่านอาจเคยได้ยินว่ากษัตริย์พม่าพระองค์สุดท้ายเสียราชบัลลังก์ไปเพราะ
ความร้ายกาจของพระมเหสี เป็นเช่นนั้นจริงหรือ
ั
ราชวงศ์คองบองคือราชวงศ์สุดท้ายของราชอาณาจักรพม่า นับต้งแต่
อองไจยะยอดนักรบผู้หาญกล้าเสวยราชสมบัติเป็นพระเจ้าอลองพญา จวบจน

สิ้นราชบัลลังก์ในรัชสมัยของพระเจ้าธีบอ รวมระยะเวลาได้ 133 ปี
ช่วงเวลากว่าร้อยปีมีเหตุการณ์ส�าคัญเกิดขึ้นมากมาย สตรีนางหนึ่ง
ี
ใช้เวลาเพียง 7 ปีท่พระสวามีของพระนางครองราชย์ ทาให้ราชวงศ์ท่ทรง
�
ี
อ�านาจมายาวนานถึงกับล่มสลายได้เชียวหรือ
“ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังก์พม่า”
จะพาท่านผู้อ่านไปทาความรู้จักกับอาณาจักรพม่า และค้นหาสาเหตุแห่งการ
�
ื
ื
ล่มสลายของราชวงศ์คองบอง เพ่อพิสูจน์ความจริงว่า ใคร...คือผู้อยู่เบ้องหลัง
หายนะครั้งนี้กันแน่!



ส�ำนักพิมพ์ยิปซี


















�������������.indd 4 9/18/2562 BE 6:51 PM

ค�าน�าผู้เขียน




ี
อาณาจักรอังวะของพม่าเป็นอาณาจักรท่เป็นคู่ศึกกับกรุงศรีอยุธยาในช่วง
ี
ั
เสียกรุงศรีอยุธยาคร้งท 2 กองทัพพม่ามีชัยเหนือกรุงศรีอยุธยาและกวาดต้อน
่
ผู้คนกลับไปมากมาย
ชัยชนะเหนือกรุงศรีอยุธยา การผนวกยะไข่และอาหม รวมไปถึงการ
ขับไล่กองทัพราชวงศ์ชิง เป็นจุดสูงสุดทางอ�านาจทางทหารของพม่าในสมัย

ิ
ี
อาณาจักรอังวะท่ปกครองโดยราชวงศ์คองบอง หลังจากนั้นมาพม่าก็เร่มเสื่อม
ั
ลง บ้นปลายของอาณาจักรพม่าเป็นอย่างไรนั้นหลายท่านน่าจะทราบดีอยู่แล้ว
นั่นก็คือพม่าตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษ
คาถามส�าคัญคือ ทาไมพม่าถึงตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษได้ อะไร
�
�
เกิดขึ้นในเวลานั้นบ้าง
ุ
เหตการณ์การล่มสลายของอาณาจักรพม่าเป็นประเด็นทซับซ้อนและ
่
ี
ั
วุ่นวาย เพราะมันเก่ยวข้องท้งปัจจัยภายนอกอย่างสงครามกับอังกฤษ และ
ี
ปัจจัยภายในอย่างการชิงรักหักสวาท และการต่อสู้แย่งชิงบัลลังก์ภายใน
ราชส�านัก
ผู้เขียนจึงใช้หลักฐานชั้นต้นและชั้นรองของฝ่ายพม่าและอังกฤษมา

ี
ึ
เพ่อประมวลส่งท่เกิดข้น ว่าในช่วงเวลาร้อยกว่าปีสุดท้ายของอาณาจักรพม่านั้น
ิ
ื
ี
ื
ี
ึ
เกิดอะไรข้นบ้าง โดยพยายามใช้ภาษาท่ง่ายดายและกะทัดรัดเพ่อท่ผู้อ่าน
ี
จะเข้าใจได้ง่ายท่สุด ท่านจะได้ประมวลสิ่งท่เกิดขึ้นว่าอะไรเกิดข้นกับอาณาจักร
ึ
ี
ที่เป็นคู่ศึกของกรุงศรีอยุธยาและกรุงรัตนโกสินทร์แห่งนี้
ท้งนี้ผู้เขียนหวังว่าท่านผู้อ่านทุกท่านจะได้รับความรู้และความบันเทิง
ั
จากหนังสือเล่มนี้ไม่มากก็น้อย ถ้ามีความผิดพลาดใดในหนังสือเล่มนี ผู้เขียน
้
ขอกราบขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย
ปัญญ์ อนันต์สกุลวัฒน์



�������������.indd 5 9/18/2562 BE 6:51 PM

สารบัญ







บทน�ำ 11
บทที่ 1: ปูมหลัง 15
พระเจ้าอลองพญาฟื้นฟูอาณาจักรพม่า 17

ปูมหลังความสัมพันธ์ระหว่างคองบองกับชาติยุโรป 24
พระเจ้าอลองพญาเผด็จศึกมอญ 25
กบฏมอญ การสังหารหมู่ชาวอังกฤษ และสงครามกับอยุธยา 28
รัชสมัยของนองดาวคยี 30

บทที่ 2: ควำมเกรียงไกรของพม่ำ 33
ตีอยุธยา 35
ศึกพม่า-จีน 36
การสวรรคตของพระเจ้าฉินพยูชินและความวุ่นวายที่ตามมา 48

พระเจ้าโบดอพญากับยะไข่ 51
กองทัพพม่าละเมิดเขตแดนอังกฤษ 55
บทที่ 3: ชนวนสงครำมอังกฤษ-พม่ำ 61
อังกฤษพยายามแทรกแซงการเมืองพม่า 63
กบฏยะไข่ปะทุอีกครั้ง 65

ความขัดแย้งในดินแดนตะวันตก 68
ปัญหาอาหม 70
อังกฤษประกาศสงครามต่อพม่า 76

บทที่ 4: สงครำมอังกฤษ-พม่ำ ครั้งที่ 1 79
การรบในด้านตะวันตก 81
การพลิกผัน 85








�������������.indd 6 9/18/2562 BE 6:51 PM

รุกเหนือ 96
สนธิสัญญายันดาโบ 103
ทรรศนะของผู้เขียนต่อสงครามอังกฤษ-พม่า ครั้งที่ 1 105
บทที่ 5: ช่วงชิงอ�ำนำจ 109

ต้นก�าเนิดรอยร้าว 110
การกลับมาของอังกฤษ 113
การยึดอ�านาจ 117
บทที่ 6: สงครำมครั้งที่ 2 121

รัชสมัยแห่งความสงบ 123
ชนวนสงครามครั้งใหม่ 126
สมรภูมิที่ร่างกุ้ง 133
อังกฤษพิชิตมณฑลพะโค 138

ทรรศนะของผู้เขียนต่อสงครามอังกฤษ-พม่า ครั้งที่ 2 142
บทที่ 7: ต้นรัชกำลพระเจ้ำมินดง: แสงตะวันในช่วงเช้ำ 145
การหลบหนีของสองเจ้าชาย 147
สร้างเมืองมัณฑะเลย์ 155

การปฏิรูปประเทศในสมัยพระเจ้ามินดง 159
การปกป้องพระพุทธศาสนาในดินแดนพม่า 166
บทที่ 8: กลำงรัชกำลพระเจ้ำมินดง: อำทิตย์ยำมบ่ำย 171
กบฏเจ้าชายมยินกัน 173

ปัญหาใหญ่ที่ตามมา 180
ต่อรองการค้า 183
บทที่ 9: ปลำยรัชกำลของพระเจ้ำมินดง: อำทิตย์อัสดง 187
เล่ห์กลของอังกฤษ 188

ทูตพม่าไปยุโรป 190
เสียพระทัย 193








�������������.indd 7 9/18/2562 BE 6:51 PM

พระนางช้างเผือกเหิมเกริม 195
จลาจลใหญ่ในพระบรมมหาราชวัง 200
พระเจ้ามินดงสวรรคต 206
บทวิเคราะห์พระเจ้ามินดง 208

บทที่ 10: เจ้ำชำยธีบอและเจ้ำหญิงศุภยำลัต 213
เจ้าชายธีบอ 215
เจ้าหญิงศุภยาลัต 216
ความรักของเจ้าชายธีบอและเจ้าหญิงศุภยาลัต 217

ท�าไมต้องเป็นเจ้าชายธีบอ 222
ปัญหาแห่งการอภิเษกสมรส 224
หมากของเจ้าหญิงศุภยาลัต 226
บทที่ 11: สังหำรหมู่ 231

การอภิเษกสมรสและราชาภิเษก 233
หาเหตุก�าจัดพี่สาว 236
สมบูรณาญาสิทธิราชย์ 240
สังหารหมู่เชื้อพระวงศ์ 244

ท่าทีของอังกฤษต่อการสังหารหมู่ 249
บทที่ 12: เพลิงพระนำง 253
พระนางศุภยาลัตรวบอ�านาจ 255
สนมลับ 258

เจ้าชายยะหน่อง 261
กรณีนางมิขิงคญี 265
การปกปิดและเปิดเผย 269
แผนสอดไส้ยาพิษ 276

จุดจบ 280










�������������.indd 8 9/18/2562 BE 6:51 PM

บทที่ 13: ชีวิตในวัง 285
กิจวัตรประจ�าวัน 287
เลียนแบบตะวันตก 290
ลอตเตอรี่ 292

บทที่ 14: เค้ำลำงแห่งควำมหำยนะ 297
พระนางช้างเผือกดิ้นรนครั้งสุดท้าย 298
ขัดแย้งกับอังกฤษ 302
เรียกร้องให้ผนวกพม่า 303

สังหารหมู่ครั้งที่สอง 307
บทที่ 15: ตัดสินชะตำ 311
กรณีบริษัทบอมเบย์เบอร์มา 313
ทูตฝรั่งเศสมาถึง 315

ค�าขาดของอังกฤษ 318
บทที่ 16: อำณำจักรพม่ำล่มสลำย 331
การเตรียมการของพม่าและอังกฤษ 332
สงครามอันแสนสั้น 337

วันสุดท้าย 345
สู่การเนรเทศ 351
ทรรศนะของผู้เขียนต่อพระเจ้าธีบอและพระนางศุภยาลัต 357
ทรรศนะของผู้เขียนต่อการสิ้นสุดของอาณาจักรพม่า 365

บทส่งท้ำย: หลังกำรล่มสลำย 371
บรรณำนุกรม 377
ที่มารูปภาพ 379















�������������.indd 9 9/18/2562 BE 6:51 PM

�������������.indd 10 9/18/2562 BE 6:51 PM

บทน�า










































�������������.indd 11 9/18/2562 BE 6:51 PM

ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังก์พม่า



















































พระนางศุภยาลัตและพระเจ้าธีบอ
ภาพจาก: frontiermyanmar.net








12




�������������.indd 12 9/18/2562 BE 6:51 PM

บทนำ�



มัณฑะเลย์ วันที่ 25 พฤศจิกายน ค.ศ. 1885

สายลมพลิ้วไหวในฤดูหนาวของเมืองมัณฑะเลย์ เมืองท่เคยเป็น
ี
็
ี
ี
ิ
ี
เมืองหลวงของอาณาจักรท่ย่งใหญ่ เมืองท่เคยเตมไปด้วยผู้คนท่ส่งเสียงดัง
ั
ค้าขายกันอย่างคึกคัก หากแต่ว่าในวันนั้น เมืองท้งเมืองกลับเงียบสนิท
ความเงียบนั้นเงียบจนน่ากลัว
�
เช้าวันนั้นปรากฏร่างของสามีภรรยาคู่หนึ่งกาลังเดินทางออกจาก
พระราชวัง รอบตัวเขาและเธอเต็มไปด้วยทหารต่างชาติผู้พิชิต ท้งสองเดิน
ั
ี
ึ
ด้วยเท้าไปข้นเกวียนเทียมวัวท่พวกทหารต่างชาติเตรียมเอาไว้ให้เดินทาง
ี
ื
ี
ไปยังท่าเรือ เพ่อท่จะเดินทางต่อไปยังสถานท่ท่ถูกเตรียมไว้ส�าหรับกษัตริย์
ี
ของประเทศที่พ่ายแพ้
หลังจากท้งสองขึ้นนั่งบนเกวียนเทียมวัวแล้ว เกวียนเล่มดังกล่าว
ั
ก็เดินทางออกไปยังจุดหมายทันที ระหว่างเส้นทางมีเหล่าพสกนิกรนั่งอยู่
ี
เรียงรายกันเต็มไปหมด พวกเขาต่างเฝ้ารอท่จะได้พบเห็นเจ้าเหนือหัวของ
พวกเขาเป็นครั้งแรก ครั้งเดียว และครั้งสุดท้าย หลายคนหลั่งน�้าตาด้วยความ
้
เศร้าใจ ในใจของพวกเขาเตมไปด้วยความวตกกงวลว่าอะไรจะเกดขนต่อไป
ิ
ิ
ึ
ั
็
�
ิ
ี
พวกเขาไม่มีเจ้าเหนือหวอกต่อไปแล้ว ชาวต่างชาตจะทาเช่นไรต่อพวกเขา
ั
ก็ไม่มีผู้ใดทราบ
ในขณะเดียวกัน พสกนิกรหลายคนก็แสดงความโกรธแค้นต่อ
ี
ชาวต่างชาติผู้รุกราน ผู้ท่เหยียดหยามเจ้าเหนือหัวของพวกเขาอย่างหาท่เปรียบ
ี
ไม่ได้ พวกเขาพยายามจะบุกเข้าไปแย่งชิงตวพระองค แตทหารตางชาตกกดกน
่
ั
ั
ี
็
์
่
ิ
ไม่ให้พวกเขาเข้าไปได้
ภายในพระทัยของเจ้าเหนือหัว พระองค์ทรงปวดร้าวยิ่ง พระองค์
ี
ไม่อาจจะรักษาราชบัลลังก์ท่พระองค์ทรงได้รับการสืบทอดมาได้ พระองค์
ทรงท�าลายทุกสิ่งของบูรพกษัตริย์และชาวพม่าทั้งมวล ภายในเวลาเพียง 7 ปี
แห่งการครองราชย์เท่านั้น
13
�������������.indd 13 9/18/2562 BE 6:51 PM

ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังก์พม่า



เม่อถึงท่าเรือ พระองค์เสด็จลงจากเกวียนเทียมวัว และเสด็จ
ื
ี
ื
พระราชด�าเนินไปยังเรือของอริราชศัตรูท่เทียบท่ารออยู่เพ่อจะน�าพระองค์
ึ
ี
ี
ไปยังสถานท่กักกัน ซ่งจะเป็นท่พานักของพระองค์ไปตลอดพระชนม์ชีพ
�
พระองค์ไม่อาจเสด็จกลับมายังบ้านเกิดเมืองนอนของพระองค์อีกแล้ว
ต้งแต่มีพระราชสมภพ เจ้าเหนือหัวทรงไม่เคยออกจากราชอาณาจักร
ั
ของพระองค์ พระองค์ประทับอยู่แต่ในพระบรมมหาราชวัง หรือวัดวาอาราม
ภายใต้ร่มเงาร่มไทรของพระราชบิดาและพระบรมศาสดา การเดินทางไป
ี
ต่างประเทศเย่ยงเชลยเป็นสิ่งท่พระองค์ไม่เคยคาดคิดว่าจะเกิดข้นมาก่อนเลย
ึ
ี
พระองค์ไม่ต้องการจะเสด็จไปดินแดนแปลกถิ่นเลยแม้แต่น้อย
�
�
หากแต่ว่าในขณะนั้น เจ้าเหนือหัวทรงไม่มีพระราชอานาจจะทาสิ่งใด
ได้อีก พระองค์จ�าต้องหักพระทัยเยื้องย่างพระบาทเสด็จขึ้นเรือของอริราชศัตรู
ด้วยความเจ็บปวดยิ่ง

ี
ก่อนท่พระบาทท้งสองข้างจะก้าวข้นบนเรือของศัตรู พระองค์ทรง
ึ
ั
ชะงักงันไปชั่วครู่หนึ่ง เพราะพระองค์ทรงทราบดีว่านั่นเป็นคร้งสุดท้ายแล้ว
ั
ที่พระองค์จะได้ทอดพระเนตรและเหยียบลงยังผืนแผ่นดินของพระองค์
หลังจากที่เรือได้ผู้โดยสารครบแล้ว เรือล�าดังกล่าวก็น�าเจ้าเหนือหัว
พระมเหสี และเหล่าพระธิดาออกไปจากเมืองมัณฑะเลย์ ไม่มีใครในคณะของ
พระองค์ได้กลับมายังเมืองดังกล่าวอีก ท้งหมดถูกน�าไปยังเมืองรัตนคีรี เมือง
ั
ในบริติชอินเดีย เพื่อใช้ชีวิตเยี่ยงนักโทษและผู้แพ้

หลายวันต่อมา ธงนกยูงแห่งราชวงศ์พม่าถูกน�าลงจากยอดเสาเป็น
คร้งสุดท้าย ธงยูเนียนแจ็กของผู้รุกรานก็ถูกชักขึ้นแทนท่ในเมืองมัณฑะเลย์
ั
ี
อาณาจักรพม่าตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษโดยสมบูรณ์แล้ว
ิ
เกดอะไรขึนกนแน่ในช่วงเวลาหลายสิบปีก่อนอาณาจักรพม่าจะ
ั
้
ล่มสลาย ผู้เขียนขอน�าท่านกลับไปมองผ่านประวัติศาสตร์แห่งราชวงศ์คองบอง
อีกครั้ง เพื่อพิจารณาเหตุและปัจจัยของการล่มสลายในครั้งนี้


14




�������������.indd 14 9/18/2562 BE 6:51 PM

บทที่ 1


ปูมหลัง








































�������������.indd 15 9/18/2562 BE 6:51 PM

ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังก์พม่า













































อนุสาวรีย์ของอองไจยะ หรือพระเจ้าอลองพญาที่เมืองชเวโบ
ภาพจาก: Wikimedia Commons




มีส�านวนตะวันตกที่โด่งดังกล่าวว่า “กรุงโรมมิได้สร้างภายในวันเดียว” แสดง
ิ
ี
ให้เห็นว่าอาณาจักรท่ย่งใหญ่และเจรญรุ่งเรืองไม่ได้สร้างข้นมาได้ในเวลา
ิ
ึ
่
ี
ื
ุ
่
้
อันสัน การล่มสลายกเช่นกน อาณาจักรทยิงใหญ่และร่งเรองอย่างพม่า
็
ั
ย่อมมิอาจจะด�าดิ่งสู่จุดต�่าสุดในเวลาไม่กี่ปี การล่มสลายย่อมมีหลายเหตุและ
16
�������������.indd 16 9/18/2562 BE 6:51 PM

บทที่ 1 ปูมหลัง



ปัจจัยที่เกิดขึ้นในเวลาที่แตกต่างกัน แต่ทั้งหมดร่วมฉุดอาณาจักรให้ตกต�่าลง
จนกระทั่งสูญสิ้นไปในที่สุด
ื
การฟื้นฟูอาณาจักรพม่าของพระเจ้าอลองพญาเป็นการร้อฟื้นความ
ิ
ย่งใหญ่ของชนชาติพม่าในดินแดนสุวรรณภูมิ ในรัชสมัยของพระองค์มีการ
ี
ั
ติดต่อกับชาติตะวันตกอย่างอังกฤษและฝร่งเศส สองชาติท่เก่ยวข้องโดยตรง
ี
ี
ิ
กับการล่มสลายของอาณาจักรพม่าในอีกร้อยกว่าปีต่อมา ความสัมพันธ์ท่เร่มต้น
ด้วยความรุนแรงย่อมสร้างปัญหากับพม่าในเวลาต่อมาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
พระเจ้าอลองพญาฟื้นฟูอาณาจักรพม่า



เดือนมีนาคม ค.ศ. 1752 133 ปีก่อนการตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษ
ื
�
เมองอังวะ เมืองหลวงแห่งอาณาจักรพม่ากาลังถูกปิดล้อมโดยกองทพใหญ่
ั
ของมอญ จากอาณาจักรหงสาวดี ซึ่งก่อการกบฏและสถาปนาอาณาจักรใหม่
ของชาวมอญขึ้นมาในดินแดนพม่าตอนล่าง
พระเจ้ามหาธรรมราชาธิบดี กษัตริย์พม่าทรงพยายามต่อสู้อย่างสุด
ความสามารถ แต่ก็ไม่อาจต้านทานกองทัพมอญเอาไว้ได้ กองทัพมอญยึดครอง

กรุงอังวะได้ในวันที่ 23 มีนาคม ค.ศ. 1752 พระเจ้ามหาธรรมราชาธิบดีทรง
ถูกควบคุมพระองค์เป็นเชลยพร้อมกับพระบรมวงศานุวงศ์ท้งหมด ราชวงศ์
ั
ตองอูของพระเจ้าบุเรงนองสิ้นสุดลงอย่างสมบูรณ์
1
สถานการณ์ในดินแดนพม่าขณะนั้นเป็นเสมือนส่วนกลับของ
ี
ื
อาณาจักรพม่าในสมัยอ่นๆ ชาวมอญท่เคยเป็นผู้ใต้ปกครองในอาณาจักร

ุ
1 ภายหลังการสวรรคตของพระเจ้านันทบเรง พระบิดาของพระมหาอุปราชา ซ่งสมเด็จพระนเรศวร
ึ
เอาชัยได้บนหลังช้าง แผ่นดินพม่าตกอยในกลียุค จนกระท่งพระเจ้านยองยาน พระโอรสองค์หนึ่งของพระเจ้า
ู่
ั
ึ
บุเรงนองทรงสร้างอาณาจักรพม่าข้นใหม่โดยมีอังวะเป็นเมืองหลวง ราชวงศ์ใหม่นี้จัดว่าเป็นราชวงศ์
�
ี
ตองอูของพระเจ้าบุเรงนอง แต่เป็นยุคท่สอง หรือยุคฟื้นฟู การสูญเสียเมืองอังวะทาให้ราชวงศ์ยุคฟื้นฟ ู
ดังกล่าวสิ้นสุดลง
17

�������������.indd 17 9/18/2562 BE 6:51 PM

ราชวงศ์คองบอง สงคราม ความรัก และหายนะเหนือบัลลังก์พม่า



ี
ี
กลับกลายเป็นผู้ปกครอง ในขณะท่ชาวพม่าท่เคยเป็นผู้ปกครองมาต้งแต่สมัย
ั
ี
พระเจ้าบุเรงนองกลับกลายเป็นผู้ใต้ปกครอง ชาวพม่าท่กดข่ชาวมอญมาตลอด
ี
จึงเป็นฝ่ายโดนกดขี่บ้าง ทหารมอญในดินแดนพม่าตอนบนต่างปล้นสะดมและ
ขูดรีดภาษีชาวพม่าอย่างมากมาย ชาวพม่าบางส่วนจ�าต้องรวมกลุ่มกันต่อสู้กับ
การกดขี่ของพวกมอญอย่างกล้าหาญ
พญาทะละ หรือบินนยา ทะละ (Binnya Dala) กษัตริย์แห่งอาณาจักร

�
มอญมีพระราชดาริว่า ฝ่ายมอญสามารถพิชิตเมืองหลวงพม่าและจับกษัตริย์
พม่าเป็นเชลยได้แล้ว การต่อต้านในดินแดนทุรกันดารจึงเป็นเร่องเล็กน้อย
ื
ท่ไม่น่าน�ามาใส่พระทัย กองทัพมอญจึงไม่ได้กวาดล้างการต่อต้านของชาวพม่า
ี
ให้ราบคาบไป

ชาวพม่าไม่พอใจพระเจ้าอังวะอยู่นานแล้ว การยึดครองเมืองอังวะ
และจับพระเจ้าอังวะเป็นเชลยจึงไม่มีผลกระทบทางด้านจิตวิทยาต่อชาวพม่า

ี
ชาวพม่าต้องการแสวงหาผู้น�าคนใหม่ท่จะน�าชนชาติพม่ากลับสู่ความเกรียงไกร
ึ
ี
เช่นเดียวกับในสมัยของพระเจ้าบุเรงนอง ชาวพม่าต้องการท่พ่ง หรือ “วีรบุรุษ”
ที่จะมาปลดปล่อยพวกเขาให้พ้นจากการกดขี่นี้
ในปีเดียวกันกับท่กรุงอังวะแตก “วีรบุรุษ” ได้ปรากฏข้นมาในดินแดน
ึ
ี
พม่า เขาชือ อองไจยะ (Aung Zeya) ผู้ใหญ่บ้านแห่งหม่บ้านมตโชโบ หรอ
ื
ู
่
ุ
มอคโซโบ (Moksobo) มีผู้เข้าใจผิดกันมากว่า อองไจยะและครอบครัว
เป็นพวกโจร แต่จริงๆ แล้วชาติตระกูลของเขาล้วนแต่เป็นผู้ใหญ่บ้านมาแล้ว
หลายชั่วคน
2
อองไจยะมีร่างกายสูงใหญ่ มีความเป็นผู้น�า และมีสติปัญญา
ี
เฉลียวฉลาดเหนือกว่าผ้ใด 16 ปีก่อน อองไจยะเคยได้รบหมายเรยกให้มาท ี ่
ั
ู
2 อองไจยะอ้างว่าชาติตระกูลของเขาสืบสายมาจากพระเจ้านรปติแห่งราชวงศ์พุกาม ไม่มีใคร
ทราบว่าการกล่าวอ้างของเขาเป็นจริงหรือไม่ เป็นไปได้สูงว่าเขาต้องการสร้างความชอบธรรมในการ
เป็นผู้น�าต่อปวงชนทั่วไปมากกว่า


18




�������������.indd 18 9/18/2562 BE 6:51 PM

บทที่ 1 ปูมหลัง



ี
กรุงอังวะเพราะถูกกล่าวหาว่าเป็นกบฏจากการท่เป็นผู้น�าในการปราบพวก
โจรมณีปุระ (Manipur) อองไจยะรอดพ้นจากข้อหาดังกล่าวมาอย่างหวุดหวิด
ั
ื
ี
ี
�
่
เขาทาหน้าทผู้ใหญ่บ้านต่อไป หน้าท่ของเขาคอเก็บภาษีและรกษาความสงบ
เรียบร้อยในดินแดนใต้ปกครอง
เมื่อกรุงอังวะเสียแก่มอญในปี ค.ศ. 1752 ทหารมอญเข้าข่มขู่ชุมชน
ิ
ิ
ี
ั
ชาวพม่าในบรเวณใกล้เคยงให้ยอมสวามภกดและจ่ายภาษีให้กบพวกมอญ
์
ั
ิ
ถ้าชุมชนใดไม่สวามิภักดิ์ ทหารมอญก็จะเข้าทาลายชุมชนเหล่านั้นเสียสิ้น
�
�
ทาให้ชาวพม่าเดือดร้อนยิ่งนัก อองไจยะตระหนักได้ในทันทีว่า เขามีหน้าท ่ ี
ี
ท่จะขับไล่พวกมอญออกจากบ้านเกิดเมืองนอนและฟื้นฟูอาณาจักรพม่าให้
ยิ่งใหญ่อีกครั้งหนึ่ง
ขณะนั้นอองไจยะมีอายุ 38 ปี เขาสั่งให้ชาวบ้านเตรียมการป้องกัน
หมู่บ้านจากพวกมอญทันที ผู้ใหญ่บ้านอีก 46 แห่งเห็นอองไจยะเตรียมการ
ต้งรับพวกมอญอย่างเข้มแข็งจึงมาเข้าร่วมด้วย โดยน�าผู้คนมารวมกับอองไจยะ
ั
ที่หมู่บ้านมุตโชโบ
อองไจยะสั่งการให้ชาวบ้านช่วยกันสร้างป้อมค่ายอย่างง่ายๆ จาก
ี
ต้นหมากและต้นมะพร้าว ต้นไม้ท่เหลือท่ไม่ได้ใช้ เขาสั่งให้ตัดท้งท้งหมด
ี
ั
ิ
ู
ั
ไม่ให้เหลือไว้เป็นประโยชน์ต่อกองทพศตรู ในเวลาไม่นานหม่บ้านมุตโชโบ
ั
ก็มีลักษณะเหมือนป้อมค่ายที่แข็งแกร่ง
หลังจากเตรียมการเสร็จสิ้นได้ไม่นาน กองสอดแนมก็รายงานเข้ามา
ว่า กองทัพมอญก�าลังยกเข้ามาใกล้ เหล่าผู้ใหญ่บ้านหลายคนต่างแสดงอาการ
หวาดกลัว อองไจยะเห็นเช่นนั้นจึงพูดขึ้นด้วยความมุ่งมั่นว่า
หากได้ถือน�าพิพัฒน์สัตยาเสียคร้งหนึ่งแล้วก็ไม่ควรถอนคาพูด แล้ว
�
้
ั
ถ้าเราเสียน�้าสาบานที่เราได้ดื่มเข้าไปแล้วจะมีแต่ค�าประณามว่า เป็นผู้เสียสัตย์
ในประวัติศาสตร์ต่อไปข้างหน้า ดังนั้นมีปัญหาอยู่ประการเดียวว่า เราจะยอมแพ้
มอญและยอมดื่มน�้าสาบาน หรือเราจะรบมอญอย่างเปิดเผย



19




�������������.indd 19 9/18/2562 BE 6:51 PM