มิตรแท้ มิตรเทียม

ทศิ 6

• ทิศ 6 หรือมกั เรียก ทศิ ทง้ั 6 หมายถงึ บุคคล 6 ส่วน ท่เี กย่ี วข้องกับตัวเรา
ในสงั คม และการดาเนินชีวติ ได้แก่
1. ปุรตั ถมิ ทิส หมายถงึ ทศิ เบอื้ งหนา้ คอื บดิ ามารดา ปู่ยา่ ตายาย และผมู้ ี
อปุ การะอนื่ ๆทเี่ ลย้ี งดเู รามาในเบื้องหนา้
2. ทักขิณทิส หมายถงึ ทิศเบอื้ งขวา คือ ครูบาอาจารย์ที่พรา่ สอนวิชาใน
เบื้องขวา
3. ปจั ฉิมทสิ หมายถงึ ทศิ เบอ้ื งหลงั คือ บตุ ร ผเู้ ปน็ ทาญาติ ภรรยา และ
สามี ผู้เปน็ คชู่ ีวิต ทค่ี อยให้กาลังใจในเบื้องขวา
4. อตุ ตรทิส หมายถึง ทศิ เบ้ืองซา้ ย คือ มติ รสหายทค่ี อยชว่ ยเหลอื ครั้นเม่ือ
ตกทุกขไ์ ด้ยากในเบื้องซา้ ย
5. อุปริมทสิ หมายถงึ ทศิ เบอ้ื ลา่ ง คอื บรวิ ารหรือผรู้ ับใชท้ ่ีคอยปรนนิบัติ
ในเบือ้ งลา่ ง
6. เหฏฐิมทสิ หมายถงึ ทศิ เบอื้ งบน คือ สามเณร ภกิ ษุ ภิกษุณผี ้มู ีศีลอนั สูง
กว่าทค่ี อยพรา่ สอนธรรมในเบ้ืองบน

องค์ประกอบของทศิ ๖
ทิศ ๖ ของใครก็
ประกอบดว้ ยตวั ของคน
นนั้ เองเปน็ แกนกลาง
แล้วแวดล้อมดว้ ยบคุ คล
อกี ๖ กลุม่ ซึง่ แต่ละกลมุ่
ล้วนมคี วามสมั พนั ธก์ บั ตวั
ของเขา ตามฐานะและ
หนา้ ทท่ี ่แี ตกตา่ งกันไป

หนงึ่ ในทิศทงั้ หกนนั้ คอื ทิศเบ้อื งซา้ ย ซง่ึ พระพทุ ธเจา้ ทรงอธิบายไวเ้ กี่ยวกบั
เพ่ือน มติ ร สหาย และอามาตย์ (ค่คู ้า) ที่มีหนา้ ท่ีพงึ ปฏบิ ตั ติ อ่ โดยฐานะ 5
ประการ คือ

ดว้ ยการใหป้ นั ใหท้ าน มีของเลก็ ๆน้อยๆหรอื ของชาร่วยติดไม่ติดมอื ไปฝาก

ดว้ ยการพดู จาไพเราะ มีปิยะวาจาทาใหเ้ กดิ ความรัก ความแช่มชน่ื ใจ ไม่ขดั
เคอื งกนั

ด้วยการประพฤตปิ ระโยชน์

ดว้ ยการวางตนเสมอกัน ประพฤตติ นใหถ้ กู ตอ้ งเหมาะสมกับหน้าทีร่ ับผิดชอบ
ของตน

ด้วยการไมก่ ลา่ วคาอนั เปน็ เครอื่ งใหแ้ ตกกนั ไม่ควรพดู ทิ่มใหเ้ พ่อื นรู้สกึ เจบ็
ใจหรอื แตกสามคั คกี ัน

“4มติ รเทยี มและ 4มติ รแท้ "
มีลกั ษณะเป็นอย่างไร ?
ไปดูพรอ้ มกันเลย!!









พระพุทธเจ้าตรัสไวใ้ นมงคลชีวติ ข้อที่ 1 ว่า
ไม่คบคนพาล ซง่ึ คอื บนั ไดขั้นแรกทส่ี าคญั
มากต่อความเจรญิ กา้ วหนา้ ของชวี ติ วนั น้ี
มาดูกนั วา่ เพอ่ื นทเี่ ราคบน้ัน มีลกั ษณะเปน็
มิตรแท้ หรอื มติ รเทียม รวมทงั้ ตวั เรา
ดว้ ย เราอาจเผลอเป็นมิตรเทยี มไมร่ ตู้ วั
หรอื เปล่า

ประเภทของมิตรเทยี ม มิตรแท้ เปน็ อยา่ งไร ??

1. มติ รเทยี ม false friends 4 ประการ

1.1 ผู้ที่มุ่งเอาแตป่ ระโยชนแ์ กต่ นฝา่ ยเดยี ว หรอื มติ รปอกลอก มี 4

ลกั ษณะ ไดแ้ ก่
– ผู้ท่ีมเี จตนาหวงั เอาทรพั ยส์ นิ หรอื ประโยชนจ์ ากผอู้ น่ื ฝา่ ยเดยี ว โดยมหิ วงั
เสยี เปรยี บ
– ผทู้ ่มี ีเจตนาหวงั เอาทรัพยส์ นิ หรอื ประโยชนจ์ ากผอู้ น่ื ดว้ ยการเสยี
ประโยชนข์ องตนแต่เพยี งเลก็ น้อย เพอื่ ใหไ้ ดม้ าซึ่งทรัพยส์ นิ หรือประโยชนท์ ี่
มากกว่า
– ผทู้ ก่ี ระทาประโยชนแ์ ก่เพอ่ื เมอื่ ยามทกุ ขร์ ้อนเพอ่ื หวงั ใหเ้ พ่ือนชว่ ยเหลอื แต่
เมื่อพ้นทกุ ข์ พ้นภัยแลว้ ก็พยายามปลกี ตวั หนีไป
– ผูท้ ค่ี บเพอ่ื น เพราะเหน็ แกท่ รัพยห์ รอื ประโยชนต์ อ่ ตน

1.2 ผูท้ ่มี ีดีแต่คาพดู หรือ คนดีแตพ่ ดู มี 4 ลกั ษณะ
ได้แก่
– กลา่ วยินดี และสรรเสรญิ กบั เรอ่ื งทเี่ ปน็ อดีตไปแลว้

– กล่าวยนิ ดี และสรรเสรญิ กบั เรอื่ งทีย่ งั มาไมถ่ งึ
– กล่าวยนิ ดี และสรรเสรญิ กบั สง่ิ ทห่ี าประโยชนม์ ไิ ด้
– ไมย่ ินดี และไมส่ นบั สนนุ ในกจิ ท่ีเกดิ ขนึ้ เฉพาะหนา้
หรอื กจิ ทท่ี าใหต้ นเสยี ประโยชน์

1.3. ผทู้ ช่ี อบประจบ หรือ คนหวั ประจบ มี 4 ลกั ษณะ

ได้แก่
– ผู้ทีก่ ล่าวชน่ื ชมหรอื สนบั สนนุ เพอ่ื น เม่อื เพอ่ื นกระทาชว่ั
เปน็ นิจ
– ผทู้ ีก่ ล่าวชน่ื ชมหรอื สนบั สนนุ เพอื่ น เมือ่ เพอื่ นกระทาดี
เปน็ นจิ
– ผูท้ กี่ ลา่ วชน่ื ชมหรอื สนบั สนนุ เพอ่ื นตอ่ หนา้ เปน็ นจิ
– ผ้ทู ีก่ ลา่ วนนิ ทาลบั หลงั เปน็ นจิ

1.4. ผูท้ ช่ี กั นาหรอื สง่ เสรมิ เพือ่ นในทางเสื่อม หรือ
คนชกั ชวนในทางฉบิ หาย มี 4 ลักษณะ ไดแ้ ก่

– ผทู้ ีช่ กั นาเพอื่ นใหม้ วั เมาในการดมื่ หรอื เสพสุรา และ
เมรยั อันเปน็ เหตแุ หง่ ความประมาทเป็นนจิ
– ผ้ทู ชี่ ักนาเพ่อื นใหม้ วั เมาในการออกเทย่ี วในยามวิกาล
เปน็ นจิ
– ผทู้ ่ชี ักนาเพื่อนใหม้ วั เมาในการเทยี่ วดสู ิ่งบนั เทงิ เปน็ นจิ
– ผูท้ ช่ี กั นาเพือ่ นใหม้ วั เมาในการพนันเปน็ นจิ

2. มิตรแท้/เพอ่ื นแท้ (สุหทมติ ร) หรอื กลั ยาณมติ ร
มิตรแท้ true friends 4 ประการ

2.1 มิตรมอี ุปการะ เป็นมติ รมใี จดี มี 4 ลักษณะ คือ
– ปกปอ้ งเพอ่ื นมใิ หเ้ ปน็ ผปู้ ระมาทหรอื ปกป้อง และ
ช่วยเหลอื เพอ่ื นท่กี ระทาผดิ ในความประมาท
– ปกป้องทรัพยข์ องเพอ่ื ได้
– สามารถพึ่งพาอาศยั ไดเ้ มอ่ื ยามทกุ ขห์ รอื มภี ยั
– เมื่อมกี จิ รว่ มกันกบั เพื่อน ผนู้ ั้นยนิ ดีตอ่ การออก
ทรพั ย์เท่ากนั หรอื มากกว่า

2.2 มิตรรว่ มทกุ ขร์ ว่ มสขุ เปน็ มิตรมใี จดี มลี ักษณะ 4
ประการ คือ
– บอกสงิ่ ทเ่ี พอื่ ควรรแู้ กเ่ พอื่ น เรอื่ งทเี่ ปน็ ความลบั ของตนทไ่ี ม่
สามารถบอกแก่ผอู้ น่ื ได้ แตส่ ามารถบอกแกเ่ พอื่ นของตนได้
– เกบ็ รักษาความลบั ของเพอ่ื นได้ ย่อมรกั ษาความลบั ของเพอื่ น
เพอื่ ไมใ่ หผ้ อู้ น่ื ลว่ งรู้
– ไม่ละทง้ิ เพอ่ื นในยามทุกข์ หรอื ในยามประสบอนั ตราย
– สามารถสละความสขุ และชวี ติ ของตนเพอื่ ความสขุ และชวี ิต
ของเพ่ือนได้

2.3 มติ รแนะประโยชน์ มีลักษณะ 4 ประการ คอื
– หา้ มเพอ่ื นมใิ หป้ ระพฤตใิ นความชว่ั
– แนะนาใหเ้ พอ่ื นประพฤตอิ ยใู่ นความดี
– ให้รใู้ นสิง่ ทเี่ พอ่ื นยงั ไมเ่ คยรู้ และชว่ ยอธบิ ายให้
เขา้ ใจ
– บอกทางสวรรคใ์ หม้ ติ ร ดว้ ยการแนะนา และ
อธิบายใหเ้ พอื่ นท้งั หลายกระทากรรมดีแลว้ ยอ่ มเกิด
ในสวรรค์

2.4 มิตรมคี วามรกั ใคร่ เปน็ มติ รมใี จดี มลี ักษณะ 4 คือ
– ไมย่ นิ ดกี บั ความเส่อื มของเพอื่ น
– ยนิ ดใี นความเจรญิ ของเพอ่ื น
– หา้ มปรามคนที่นนิ ทาหรอื ตเิ ตยี นเพ่ือน หรอื ชว่ ยแก้
ตา่ งให้
– ยินดี และส่งเสรมิ ผทู้ ่ีสรรเสรญิ เพอ่ื น

ให้นักเรยี นตอบคาถามต่อไปนี้

1. ถ้าเรามมี ติ รหนงึ่ คนมีลกั ษณะเป็นมติ รแท้ แต่บางทกี ็
เหมอื นมิตรเทยี มเราควรคบหามติ รประเภทนอ้ี ยา่ งไร ?
2. ถา้ หากเรายงั เปน็ มติ รแทห้ รอื แนะประโยชนใ์ หเ้ ขาได้
ไมด่ ี เราจะต้องทาอย่างไร มีตวั ชว่ ยอยา่ งไรบา้ ง ?

3. วิธีรกั ษามิตรแท้ใหอ้ ยกู่ ับเรานาน ๆ ต้องทาอยา่ งไร ?