Cigdem Mahallesinde Yasam Engel tanimaz proje kitabi

1

Merhaba,
İnsanlar arasında geleneksel dayanışmanın ve komşuluğun azaldığı

günümüzde toplumsal ve bireysel problemlerin çözümünde yeni yol ve
yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır. İşte Çiğdemim Derneği 20 yıldır bu amaçla
Çiğdem Mahallesinde çalışmalar yürütmektedir. Düzenlediği her etkinlikle
komşuluk ilişkilerini geliştirmeye ve dayanışmayı artırmaya çalışmaktadır.

Bu çalışmaları yaparken toplam nüfusun %12.29’unu oluşturan engelli
komşularımızın sosyal yaşamda görülmediği, etkinliklere katılmadıklarını
tespit edince bu konuda bir proje yapmanın gerekli olduğuna karar verdik.

Engelliğe neden olan koşulların ortadan kaldırılması, toplumsal bilincin
arttırılması ve engelli bireylerin sosyal, ekonomik ve siyasal arenaya tümüyle
dahil olduğu bir toplum yaratmak için gerekli fırsatların sağlanması amacıyla
“Çiğdem Mahallesinde Yaşam Engel Tanımaz!” adını verdiğimiz projemizi
hazırladık ve projemiz Ankara Kalkınma Ajansı tarafından desteklenmeye layık
görüldü.

Şimdi bizlere düşen görev, engelliler için kanunların emrettiği şeyleri
yapmak, ayrımcılıktan, ötekileştirmekten ve önyargılardan arınmış bir bakış
açısı geliştirmekten ibarettir!

Bu kitapçık projenin bir özeti olarak hazırlanmış ve herkesin
faydalanmasına sunulmuştur.

Fatih Fethi Aksoy

Çiğdemim Derneği YK Başkanı ve Proje Koordinatörü

2

Ankara Kalkınma Ajansının Sosyal Sorunların Çözümünde Yenilikçi
Yöntemler Mali destek Programı çerçevesinde hazırlamış olduğumuz “Çiğdem
Mahallesinde Yaşam Engel Tanımaz” isimli projemiz başvuruda bulunan 145
proje arasında başarılı bulunup destek almaya hak kazanan 35 proje arasına
girmiştir.

Ankara Kalkınma Ajansı ile 17.06.2016 tarihinde imzaladığımız
sözleşme ile 11 ay sürecek proje süreci başladı.

Engelsiz ve Mutlu
Yaşam Derneği
proje ortağımız,

Çankaya
Belediyesi ise
iştirakçi olarak
projede yer aldı.

Projenin Genel Amacı;

Çiğdem Mahallesindeki engelli vatandaşların eşit vatandaşlık ilkeleri
temelinde toplumsal yaşama katılımlarına ve bu konuda hak temelli bir bakışın
geliştirilmesine katkı sağlamak.

Projenin Özel Amacı:

Dernek etkinliklerimize engelli mahalle sakinlerinin katılımını artırmak,
engellilerin sosyal ve kültürel hizmetlere katılımın önündeki engelleri hedef
kitlenin katılımı ile belirleyerek bu konuda toplumsal duyarlılığa ve değişime
katkı vermek.

3

Proje Faaliyetleri:

1. Proje Ekibi ve Danışma Kurulu

Fatih Fethi Aksoy, Neriman Acar, Hasan Hüseyin Aslan, M.Demet
Yücelgen, Hacı Balyürek, Fatma Engin ‘den oluşan proje ekibinde Fatih
F.Aksoy Proje Koordinatörü ve Neriman Acar Muhasebeci olarak görev
aldı.

ODTÜ Sosyoloji
Bölümünden

Besin Can Zırh,
Çankaya

Belediyesi
Engellilere

Hizmet
Biriminden Elif
Berfin Yıldız,
M.Ozan Yıldız, Celal Emre Kılıç , Bülent Polat ve Nilay Oğultürk,
Hacettepe Üniversitesinden Prof.Dr. Tülin Düger ve projenin ön hazırlık
aşamasından yazım aşamasının sonuna kadar birlikte çalıştığımız
komşumuz Sema Kendir’den’den oluşan Danışma Kurulu proje
sürecince 2 kez toplandı ve projenin gidişatını inceleyerek önerilerde
bulundu.

4

2. Tutum Eğitimi
21 Eylül 2016 tarihinde gerçekleşen ve projenin ilk etkinliği olan bu eğitimle
proje ekibinin ve dernek yönetim kurulu üyelerinin engellilere nasıl
yaklaşılması, onlarla nasıl iletişim kurulması gerektiği konularında oldukça
faydalı bilgiler edinildi.

Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesinden Araştırma Görevlisi Uzman Esra
İnce Özer’in sunum yaptığı eğitime 30’a yakın katılım oldu. Esra İnce Özer
sunumuna engellilik tanımlarıyla başladı ve Dünyada ve Türkiye’de engelli
bireylere karşı olumlu tutumların geliştirilmesinde sıkça kullanılan
tekniklerden bahsetti. Engelliler ve engellilik önündeki en temel kalıcı setin
toplumsal boyutta yaratılan ve yaşanılan tutumlar olduğunu söyleyen Özer
sunumunda Engelli bireylerle iletişim, engelli bireylere yönelik tutumlar ve
engelli bireylere yönelik davranışlar konusunda pratik bilgiler verdi.

5

Eğitimde bireyin, engelli olması sebebiyle aciz, yetersiz, biçare ve yılgın
olarak gösterilmemesi gerektiğini, bu konuda bilinç düzeyinin arttırmasını,
engellilere yönelik olumsuz tutumların değiştirilmesi ve engellilerin
toplumla bütünleşmelerini sağlamaya yönelik çalışmaların yapılmasının
önemi, vurgulandı. Engellilerle iletişimde: Yardım Etmeden Önce mutlaka
izin istemek, fiziksel temas konusunda dikkatli olmak, konuşurken engelli
bireye yönelmek, acıma, küçümseme içeren ifadeler kullanmamak,
dikkatle dinlemek, önyargıyla yaklaşmamak, onlarla konuşurken açık, basit
ve somut ifadeler kullanmak, eğer ismini biliyorsak ona ismi ile hitap
etmek, normal ses tonu ile konuşmak, sabırlı ve dikkatli olmak olarak gibi
konular ön plana çıktı. Herşeyden önemlisi engellilerin de birer birey
olduğunun kabul edilmesi ve onlara karşı önyargılı yaklaşılmamalı diyen
Özer’in sunumundan sonra proje ortağı Engelsiz ve Mutlu Yaşam
derneğinden, aynı zamanda bir engelli babası olan Ali Ulusoy’da başından
geçen olaylarla birlikte engelli oğlunun nasıl başarılı bir birey haline
geldiğinin öyküsünü paylaştı.

6

3. Engelsiz Komşuluk Günü Panayırı
2 Ekim 2016 tarihinde gerçekleşen Engelsiz Komşuluk Günü Panayırı ile
engelli-engelsiz komşuların tanışıp kaynaşmaları hedeflendi ve aynı
zamanda projenin geniş kitlelere duyurulması sağlandı. Açılan stantlarda
tanıtım ve bilgilendirme yapılırken aynı zamanda sahne alan sanatçılarda
katılımcılara neşeli anlar yaşattılar.

Etkinlikte paralimpik boccia
sporcusu ve Ankara Kardelen
Engelliler Gençlik Ve Spor
Kulübü Derneği Başkanı
Burcu Dere’de bir gösteri
yaptı ve katılımcıların bir
bölümü Boccia oynadı.
Etkinlikte 22
kurum/kuruluş/dernek stant
açarak bilgilendirme yaptı.
7

4. Engelli Hakları Kitapçığı

Engelli hakları ve yasal
mevzuat gibi bilgilerin bir
arada olduğu ve bu konuda
bir referans kitap olması
özelliği taşıyan kitapçık 2000
adet bastırılmış ve
etkinliklerde dağıtılmıştır.
Konuyla ilgili kurum/kuruluş
ve derneklere de gönderilen
kitapçığı 40 sayfa olarak
hazırlandı. Proje sonrasında
da uygun ortamlarda ve
etkinliklerde dağıtılmaya
devam ediyor.

5. Engelsiz Fotoğraf Atölyesi

Şu anda tüm dünyada engellileri koruyan yaklaşım terk ediliyor. Hak ve
eşitlik temelli bir anlayış benimseniyor. Engelli; ''Yaşamı farklı yaşayanlar''
olarak tanımlanıyor. Engellilik; ''Engelli olmayan bireylerin tutumları ve

çevresel engellerin bir
birleşimidir.'' deniliyor.
Bizim toplumumuzda
halen engellilik ya
trajedi olarak kabul
ediliyor ya da tıbbi bir
bakışla
değerlendirilerek
ihtiyaç temelli bir
yaklaşım sergileniyor.
Biz bu anlayışı
yıkabilmek, bu konuda
8

bir farkındalık yaratabilmek amacıyla projemize Fotoğraf Atölyesi
çalışması ve sergisi ekledik.

Engelsiz fotoğraf atölyesine katılan 10 öğrenci fotoğraf çekmeyi
öğrenmenin tadını çıkarmaya başladı. Atölyenin öğretmeni Fazlı ÖZTÜRK
ve 15 yardımcısı engelli öğrencilere hem temel fotoğraf bilgilerini verdi
hem de birlikte neşeli vakit geçirdiler. 6 hafta süren eğitimin sonunda
Gölbaşında bir çekim gezisi gerçekleştirildi.

Engelli
komşularımızın da
fotoğraf
çekebileceğini ve
sergiye
katılabileceğini
göstermek istedik.
Çalışmalar sonunda
elde edilen ürünler
“Hayata Farklı
Bakış” adı verilen ve
Taurus AVM’de
9

açılan sergi ile Ankara’lılarla buluştu. Sergi oldukça beğeni topladı. Proje
kapsamında olmamasına rağmen 1 ay boyunca İstanbul Anadolu Yakası
Fotoğraf Sanatı Derneği salonunda sergilendi. Aynı sergi Çankaya
Belediyesi Engelliler Haftası etkinlikleri çerçevesinde Çağdaş Sanatlar
Merkezinde de açıldı. Böylece önemli bir farkındalık yaratılmış oldu.

10

6. Proje Bülteni:
Proje ile ilgili bilgiler, etkinlikler ve çeşitli paylaşımlardan oluşan ve 3 sayı
olarak basımı yapılan bülten 2000’er adet basılarak mahalledeki
apartmanlarda dağıtıldı. Hem projenin görünürlüğü artırılmış oldu hem de
engellilik konusunda bir farkındalık yaratılmasına katkı sağladı.
7. “Engelli Hakları, Engele Güncel Yaklaşımlar ve Savunuculuk Eğitimi “
İlki 24 Aralık 2016, ikincisi 28 Nisan 2017 tarihinde gerçekleşen "Engelli
Hakları-Engelde Güncel Yaklaşımlar ve Savunuculuk Eğitimi"nde Aile ve Sosyal
Politikalar Bakanlığından Daire Başkanı Hulusi Armağan Yıldırım Bakanlığın
engellilerle ilgili yaptığı çalışmaları anlattı. Yıldırım’ın sunumundan önce down
sendromlu bir çocuğun okul yaşantısını anlatan kısa film izlendi. Daha sonra
Çankaya Belediyesinden Sosyal Hizmetler Uzmanı Elif Berfin Yıldız belediyenin
engellilerle ilgili yaptığı çalışmaları anlattı. Psikolog Dr. Müjde Koca Atabey ise
sunumunda Engele Güncel Yaklaşımlar konusunu ele aldı. Dünyada ve
ülkemizde engellilere bakış açısını ve bu konudaki yaklaşımları örneklerle
anlattı. Öğleden sonraki oturumda engelliler Federasyonundan avukat Hasan
Tatar haklar ve savunuculuk konusunda katılımcıları bilgilendirdi.

11

8. Engelsiz Mekanlar Semineri ve kitapçığı
Engelsiz Mekanlar seminerine Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı

uzmanlarından Tuba Sayan konuşmacı olarak katıldı. Sayan sunumunda
erişilebilirliğin yalnızca engelliler için değil herkes için gerekli olduğunun
altını çizdi ve Türkiye’de erişilebilirlikle ilgili gelişmelere ilişkin süreci
anlattı. Konuyla ilgili kanun, yönetmelik ve standartlar hakkında bilgiler
verdi. Katılımcılarda yaşadıkları olaylar ve karşılaştıkları zorluklardan
örnekler vererek sorular sordular.

Bu eğitimden faydalanılarak bir de kitapçık hazırlandı ve 250 adet basılarak
mahalledeki apartman yöneticilerine dağıtıldı.

12

9. Kamusal Mekanların Erişilebilirlik Raporu
Mahalledeki bazı kamusal mekanların erişilebilirlik durumları tekerlekli
sandalyeli bir komşumuzla birlikte tespit edildi ve sonuç bir rapor haline
getirildi. Rapor ilgili kurum/kuruluşlarla paylaşılarak çözüm bulunması
istenildi.

Bu tespitte genel olarak kaldırımlarda tekerlekli sandalye ile, yardım
almadan dolaşmanın mümkün olduğu görüldü. Mekanların büyük
çoğunluğuna da erişimde sıkıntılar tespit edildi.

13

10. 47.Kromozom Tiyatro Gösterisi
Projenin kapanış toplantısı olarak gerçekleşen tiyatro gösterisi Çankaya
Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezinde gerçekleşti ve 200’ün üzerinde
izleyici Otistik bir çocuğun annesini canlandıran Tutku Gül’ü duygusal bir
şekilde izledi.

14

11. Diğer Etkinlikler

 Edebiyat Topluluğumuz

tarafından düzenlenen etkinlikte “Sol Ayağım” adlı kitabı incelendi.

 Sinema Topluluğumuz Yönetmenlerinin de katılımıyla 800
Km.Engelli ve Yüzde 12.29 adlı belgeselleri komşularımızla birlikte
izledi ve ardından yönetmenleri ile söyleşi gerçekleştirildi.

 Engelli komşularımız için dernekte açılan kurslarda ücretsiz
kontenjan ayrıldı. Engelli komşularımızdan birisi Çiğdemim Türk
Sanat Müziği Korosu çalışmalarına katıldı ve konserde korist olarak
görev aldı.

15

 Engelli çocuklarımızla Mahalle Bostanımızda Engelsiz Bostan
bölümü açıldı ve buraya tohum ve fide dikimi gerçekleştirildi.

 Derneğimiz tarafından düzenlenen gezilere engelli komşularımızın
da katılımı sağlandı.
16

“Hayata Farklı Bakış Fotoğraf Sergimizin” Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar
Merkezinde ve İstanbul Anadolu Yakası Fotoğraf Sanatı Derneğindeki Sergi
açılışlarından..

17

12. Engelsiz Çiğdem Topluluğu

Projenin bir çıktısı olarak oluşturulan topluluk proje süresince ve
sonrasında kendi sorunlarının tespiti ve çözümü için çalışacak, etkinlikler
planlayacak ve çalışmanın sürdürülebilir olması için çalışacak. Bu
doğrultuda fotoğraf atölyesi çalışmalarına devam edilmesi kararı alındı ve
çalışmalar devam ediyor. Topluluk face ve whatsup grupları oluşturarak
çalışmalarını sürdürüyor.

PROJEDEN BEKLENİLEN SONUÇLAR

Engellilerin toplumun eşit bireyleri olarak toplumsal yasama
katılmaları önünde bariyer oluşturan önyargı, kültürel ve tutumsal
engellerin azaltılması ile ilgili olarak:

 Engelliliğe dair farkındalığın mahalle sakinleri arasında artması.
 Engelliler ve yakınlarının haklarını bilmesi ve mahalledeki yerel

platform üzerinden ortak hareket edebilmeleri.
 Hizmet sunumunda engellileri eşit konuma getirecek örnek

uygulamaların gerçekleştirilmesi.
 Engellilere fırsat tanındığında neler yapabileceklerinin farkına

varılması.
 Mahalle sakinleri arasında sosyal uyum ve sosyal dayanışmaya katkı

verilmesi sağlanmış oldu.

Engelsiz Erişim ile ilgili olarak :

 Binaların mekansal erişim kısıtları konusunda farkındalık yaratıldı.
 Yolların ve açık kamusal mekanların Engelli Ulaşımına uygun

olmadığına dikkat çekildi.

Bundan sonraki süreçte “Engelsiz Çiğdem Topluluğu” çalışmalarına
devam edecek ve sorunların tespiti, takibi ve çözümüyle ilgili olarak
Çiğdemim Derneği ve Çiğdem Mahallesi Muhtarlığıyla ortak hareket
ederek yol alacaktır. Yani Çiğdem Mahallesinde Yaşam Engel
Tanımayacaktır.

18