Mind and Wisdom ปีที่ 2 ฉบับที่ 2 เดือน มกราคม - ธันวาคม 2562

51 Mind and Wisdom

แรงบนั ดาลใจทีท่ า� ใหเ้ ขยี นเร่ือง 16 วนั ในฟลิปปน ส์
กม็ าจากสมยั เด็ก ๆ ประมาณชว่ งมัธยมต้น ผเู้ ขยี นเคยอ่าน
หนังสือเร่ือง 80 วันรอบโลก ซึง่ เปน็ วรรณกรรม ของ
Jules Verne แปลโดย หทั ยา เป็นเร่ืองเก่ยี วกับการเดนิ
ทางรอบโลกของนักผจญภัย เจา้ นายชาวองั กฤษชือ่ ฟเลยี ส
ฟอกซ์ กบั และลกู น้องชาวฝรง่ั เศสช่ือ ปาสปาตู ซ่งึ พนนั กบั
เพอื่ นเป็นเงนิ จา� นวนหนง่ึ วา่ สามารถเดินทางรอบโลกได้
ภายใน 80 วัน โดยไม่มขี อ้ จา� กัดว่าจะใช้พาหนะใดกไ็ ด้ จาก
การเรอื่ งดงั กล่าวจงึ เปน็ ทมี่ าของการตั้งช่ือ 16 วนั ใน
ฟล ปิ ปน ส์ แตไ่ ม่เกย่ี วกบั เรอื่ งท่จี ะกลา่ วตอ่ ไปข้างลา่ งนีเ้ ลย
เพียงแตต่ ้องการให้สอดคล้องกับเร่อื งที่ผู้เขียนเคยอา่ นมา
เทา่ นั้นเอง

ผเู้ ขียนได้มโี อกาสไปใชช้ ีวติ ในประเทศฟลปิ ปน ส์
เป็นเวลา 16 วัน ซงึ่ เป็นเวลาเดียวกนั กับการลงพน้ื ทีเ่ พ่อื
เกบ็ ขอ้ มูลงานวจิ ยั เรอื่ ง บทบาทภาคประชาสงั คมกบั การ
สร้างสันติภาพในบริบทอาเซียน กรณศี กึ ษาประเทศ
ฟล ิปปน ส์ อินโดนเี ซีย และไทย ท่มี ี ดร. ฆายนีย์ ช. บุญ
พันธ์ อาจารยป์ ระจา� สาขาวิชารฐั ประศาสนศาสตร์ คณะ
วทิ ยาการจัดการ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร์ เป็น
หวั หน้าโครงการ โดยผ้เู ขยี นเองเป็นนักวจิ ยั ภายใต้
โครงการดังกลา่ ว ในระหวา่ งทลี่ งพื้นที่เกบ็ ขอ้ มูลน้ันกไ็ ดพ้ กั
ทีห่ อพัก Balay Kalinaw ของ University of the Philip-
pines Diliman ซึง่ เป็นมหาลยั ทเี่ กา่ แก่แห่งหน่ึงของ
ฟลปิ ปนส์ ตัง้ อย่ใู นเมือง Quezon กรุง Manila โดยมรี อง
ศาสตราจารย์ สีดา สอนศรี เป็นผเู้ ช่ยี วชาญด้านฟล ปิ ปน ส์
ศกึ ษา และเป็นอดีตคณะบดวี ทิ ยาลยั การเมืองการปกครอง
มหาวทิ ยาลัยมหาสารคามเป็นผทู้ ีค่ อยใหค้ า� แนะนา� และให้
คา� ปรกึ ษาในระหวา่ งลงพน้ื ท่เี กบ็ ขอ้ มลู วจิ ยั

Mind and Wisdom 52

University of the Philippines Diliman

บรรยากาศในมหาวิทยาลัย เตม็ ไปดว้ ยตน้ ไม้ใหญ่ เน่ืองจากสะดวก และมีราคาท่ชี ดั เจน มรี ายละเอียดของผู้
และอาคารท้งั เก่า และทกี่ �าลังจะสร้างใหมจ่ �านวนมาก ขับข่ี เชน่ ชื่อ ปา ยทะเบียนรถ และสรี ถ โอกาสทจ่ี ะถูกเอา
สภาพแวดลอ้ มในมหาวทิ ยาลยั ก็มคี วามหลากหลาย มี เปรียบเร้อื งคา่ โดยสารแทบจะไมม่ ีเลย อกี ทั้งผู้ขับรถรอ้ ย
โบสถส์ �าหรับผู้นบั ถอื ศาสนาคริสต์ หอ้ งสมุดท่เี ปน็ อาคาร ละ 80 สามารถส่อื สารเป็นภาษาอังกฤษได้ ทงั้ นี้ อาจเน่อื ง
เกา่ แก่ มีรา้ นขายอาหาร เคร่อื งด่ืม และรา้ นผลไม้ทมี่ หี นา้ มาจาก ประเทศฟลิปปน ส์ใช้ภาษาองั กฤษ เปน็ ภาษาทาง
ตาคลา้ ยๆกบั ผลไมจ้ ากประเทศไทย ทีส่ �าคญั จะมีรถ ราชการอยแู่ ล้วด้วย จึงท�าให้การเดินทางไปไหนมาไหน
โดยสารประจา� ทางหรอื รถสองแถว คล้ายกบั ใน ในการเดินทางลงพืน้ ทเ่ี พอื่ เก็บข้อมูลวิจยั ในครงั้ น้ี
ประเทศไทย แตม่ คี วามยาวกว่า ว่งิ ผา่ นภายใน ผู้เขยี น กไ็ ดม้ ีโอกาสได้รจู้ ักสถานท่ี หนว่ ยงาน หรอื องค์กร
มหาวิทยาลัยสพู่ น้ื ที่ขา้ งนอกมหาวิทยาลัย ซง่ึ รถดังกล่าว ต่าง ๆ ที่ท�างานขับเคลอื่ นกระบวนการสันติภาพใน
เรยี กกันวา่ “Jeepney” เปน็ เอกลักษณ์เฉพาะของ ฟลปิ ปนส์ เปน็ ท่ที ราบกนั ดีอยูแ่ ล้ววา่ ฟล ิปปน สเ์ ป็น
ฟล ิปปนส์ รถ Jeepney เป็นรถที่ทหารอเมรกิ นั ใชเ้ ป็นยา ประเทศท่ีประชากรสว่ นใหญน่ บั ถอื ศาสนาครสิ ตน์ กิ าย
นพหานะในช่วงที่ยดึ ฟล ปิ ปน ส์เปน็ ฐานทม่ี น่ั และชยั ภูมใิ น คาทอลกิ แตท่ เี่ กาะมนิ ดาเนาซ่ึงอย่ทู างตอนใตข้ องประเทศ
มหาสมุทรแปซฟิ ก หรอื ชว่ งเวลาเดยี วกนั กับสงครามโลก ฟล ปิ ปนส์ประชากรสว่ นใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม ซ่ึงความ
คร้ังทีส่ อง เมอื่ สงครามยุตลิ งในป ค.ศ. 1945 กไ็ ด้ทิง้ รถท่ี ขัดแย้งทีพ่ บในพน้ื ทีต่ อนใตข้ องประเทศฟลปิ น ส์นนั้ จะมี
ใชไ้ ว้เปน็ จ�านวนมาก จงึ มผี ้นู �ามาดดั แปลงเป็นรถโดยสาร ลกั ษณะคล้ายๆ กบั ความขัดแย้งทเ่ี กิดข้ึนทางตอนใต้ของ
ต่อเตมิ ดว้ ยสีสนั ลวดลายฉูดฉาดอนั เปน็ เอกลักษณ์เฉพาะ ประเทศไทย กล่าวคือในฟลิปปน สเ์ ป็นความขดั แย้ง
ประจ�าตัวท่ีไมเ่ หมอื นใคร สว่ นรถโดยสารสาย UP Ikot ระหว่างกองทัพฟลิปปนส์กับกลุ่มแบ่งแยกดนิ แดนมุสลิม
เป็นรถโดยสารทว่ี ง่ิ ภายในมหาวทิ ยาลัย และไปสนิ้ สุดที่ UP โดยทีใ่ นช่วงหลายสิบปท ี่ผ่านมากล่มุ แบง่ แยกดินแดนหลาย
Town Center โดยเสยี คา่ โดยสารประมาณ 7 เปโซ ตลอด กลุ่มพยายามเรียกรอ้ งขอสทิ ธิการปกครองตนเอง แตใ่ น
สาย (หรือประมาณ 4 บาท) การข้นึ -ลงรถ Jeepney จะ ระหวา่ งการเรียกรอ้ งดังกลา่ ว ในช่วงรัฐบาลแตล่ ะยคุ ก็มี
ไมม่ ปี ายทีแ่ นน่ อนตายตวั เหมอื นปา ยรถโดยสารประจ�าทาง การเจรจาเพือ่ ยุติความรนุ แรง ในรูปแบบท่ีแตกตา่ งกันออก
บา้ นเรา ผโู้ ดยสารท่ตี ้องการจะขึน้ หรอื ลงจะต้องดงึ สายท่ี ไป โดยจากบทการสัมภาษณผ์ ู้ใหส้ ัมภาษณไ์ ดก้ ล่าวถึง
สญั ญาณบอกคนขับรถเอง ในสว่ นการเดินทางไปยังสถานที่ พฒั นาการของกระบวนการพดู คยุ เจรจาของรัฐบาลยคุ ต่าง
ตา่ งนอกเมือง ผเู้ ขยี นไดเ้ ลอื กใช้ Grab ในการเดินทาง คอ่ น ในประเทศฟลิปปน ส์ ซง่ึ มีรายละเอยี ดดงั ต่อไปนี้
ขา้ งจะสะดวก

53 Mind and Wisdom

การพูดคยุ เจรจาในรฐั บาลยคุ ตาง ๆ

สมยั ประธานาธิบดเี ฟอรด ินานด มารกอส (ค.ศ. Society เกดิ ขึ้นเปน็ จ�านวนมาก ท้ังมสุ ลมิ ทั้งคริสเตียน
1965- 1986) เข้าไปชว่ ย โดยเร่ิมจากภารกิจ Peace Education จน
มกี ารเจรจากับลิเบีย ซงึ่ เปน็ ตวั กลาง โดยการ ทา� ใหต้ ่างฝายต่างยอมรบั วฒั นธรรมของกนั และกัน มุสลมิ
เจรจาเป็นเรอื่ งเก่ยี วกบั การพฒั นาภาคใตข้ องฟลปิ ปน ส์ แต่ ศกึ ษาวัฒนธรรมคริสต์ ส่วนคริสต์ก็ศกึ ษาวฒั นธรรมของ
เมือ่ กลบั มาถึงก็ไม่ไดท้ า� ตามทีส่ ัญญาไว้ จึงเป็นท่มี าของการ มสุ ลิม เพราะฉะน้นั นจี้ งึ เป็น Formal Peace Education
รุกรานของกลุม่ แบง่ แยกดนิ แดนเพื่อไปตีค่ายทหาร ขณะเดยี วกันกม็ ีหลักสตู ร Peace education ของ
โรงเรียน ซง่ึ ทง้ั หมดรฐั เปน็ คนเร่มิ โดยมี civil society
สมัยประธานาธิบดีฟเ ดล รามอส (ค.ศ. 1992- เขา้ มาช่วยรฐั ในการก�าหนดนโยบาย ซงึ่ แตกต่างจากภาคใต้
1998) ของไทย ท่ีฟลปิ ปนส์ civil society ช่วยรัฐในการกา� หนด
มกี ารเจรจาตอ่ เน่ืองมาโดยตลอด แต่ฝา ยกล่มุ แบง่ นโยบาย โดย ประธานาธิบดเี ขา้ ไปถาม civil society ใน
แยกดินแดนตอ้ งการดินแดนกลบั คืนมา โดยใหเ้ หตผุ ลทาง ขณะที่ civil society ก็จะต้องปรกึ ษารฐั ซึง่ ไม่ได้แยกจาก
ประวตั ิศาสตร์วา่ มสุ ลิมมากอ่ นสเปน แตท่ างรฐั บาลก็บอก กันเหมือนภาคใตข้ องไทย หรอื อาจจะกลา่ วไดว้ ่า civil
ว่า ดินแดนนคี้ รสิ ต์เตยี นอยู่กอ่ นแลว้ ถา้ จะเอามสุ ลิมเขา้ ไป society คอื ส่วนหนึ่งของรฐั ท่ีจะก�าหนดนโยบายของรัฐ
กไ็ มไ่ ดเ้ พราะวฒั นธรรมมนั ต่างกัน หลังจากนน้ั หลังจาก Peace Education แล้วคนก็เร่มิ เข้าใจ
ประธานาธบิ ดฟี เดล รามอส ซงึ่ เปน็ ประธานาธิบดคี นแรก ก็มกี ารเร่มิ เจรจากับกลุ่ม MNLF ซึ่งเป็นเรือ่ งของการ
ของประเทศฟลิปปน สท์ ี่คิดเรอ่ื ง การสร้างสันติภาพ พัฒนา โดยมี อนุภูมภิ าค คือจะมีกลมุ่ ของ BIMP ซง่ึ มาจาก
“Peace building” โดยการใช้หลักการของ Peace ช่อื ประเทศ Brunei Indonesia Malaysia and Philip-
Education โดยการเอาคน 2 กลุม่ ทัง้ มสุ ลมิ และครสิ เตียน pines ซ่งึ เร่มิ ตั้งแตป่  1992 ซึง่ เปน็ การพฒั นาให้เกดิ ความ
มารวมกัน และทา� การเรยี นรปู้ ระสบการณซ์ ง่ึ กันและกนั เจริญเพื่อใหค้ นทางใตม้ ีงานท�า มี SME และมีการแลก
โดยการเรียนรปู้ ระสบการณ์ เรียวรวู้ ัฒนธรรม และอื่นๆ ซึ่ง เปลยี่ นระหวา่ งประเทศ
ทา� ใหค้ นสามารถอยรู่ ว่ มกนั ได้ หลงั จากนั้น กม็ ี Civil

Mind and Wisdom 54

สมยั ประธานาธิบดกี ลอเรีย มาคาปากลั -อารโรโย สมยั ประธานาธิบดเี บนิกโน อากีโน (ค.ศ. 2010 - 2016)
(ค.ศ. 2001- 2010) เบนิกโน อากโี น เปน็ ลกู ของคอราซอน อากีโน
โดยในช่วงคอราซอน อากีโน ไดบ้ รรจุอยู่ในรัฐธรรมนูญของ
สมัยของประธานาธิบดกี ลอเรีย มาคาปากัล-อาร์โร ฟลิปปนส์ ในป 1987 วา่ “ถา้ ภาคใตข้ องประเทศฟลิปปน ส์
โย มีกลุม่ ทเ่ี กิดขึ้น คือ MILF (The Moro Islamic Liber- พรอ้ ม เรยี บร้อย และยอมทีจ่ ะแบง่ แยกแตอ่ ยภู่ ายใต้
ation Front) ซ่งึ เปน็ กล่มุ ทีค่ อ่ นขา้ งจะมคี วามอนุรกั ษ์ รฐั บาล รฐั บาล ก็พรอ้ มทีจ่ ะให้ออก” ซงึ่ เบนกิ โน อากีโน
นิยมสูง แตกต่างจากกลุ่ม MNLF (Moro National ไดส้ ืบทอดเจตนารมณข์ องคณุ แม่ โดยการทา� ตาม
Liberation Front) ท่ไี ม่ไดต้ อ้ งการจะแยกดนิ แดนออก รฐั ธรรมนูญ คือ การท�ากฎหมาย BUNGSA MORO LAW
แต่ต้องการใหร้ ัฐยอมรับ ในขณะท่ี MILF ต้องการให้ ซงึ่ เปน็ องคก์ รของรฐั บาล ก็เปน็ สว่ นหนง่ึ ของผเู้ จรจา
กา� หนดไปเลยว่าอันไหนเป็นดินแดนของเค้า ซึ่งขณะนนั้
องคก์ รภาคประชาสังคมท่มี าจากนอกประเทศ เชน่ สวีเดน ประสบการณร ะหวา งการเดินทาง
อเมริกา ญ่ปี ุน เกาหลี เปน็ ต้น ได้เขา้ มาชว่ ยองค์กรภาค ในระหวา่ งการเกบ็ รวบรวมขอ้ มูล ผู้เขยี น ก็ได้มี
ประชาสังคมภายในประเทศ ท้ังสองฝา ยก็ไดใ้ หค้ วามรว่ ม โอกาสได้ไปเยย่ี มชมสถานทส่ี า� คญั ๆหลายสถานที่ อาทเิ ชน่
มอื ในการทา� งานเปน็ อย่างดี โดยคนกา� หนดนโยบาย และ ปอมซานตเิ อโก มหาวิหารมะนิลา Las Casas Filipinas
ใหแ้ นวคดิ เปน็ รัฐบาลของฟลปิ ปนส์ และ ภาคประชา de Acuzar ซ่งึ สถานที่เหล่านน้ั ล้วนเปน็ สถานทีท่ ่ีสา� คญั
สงั คมเป็นฝายทา� และมกี ารถกเถียงเพื่อหาข้อตกลงร่วม และเป็นสถานท่ีทผ่ี ู้คนที่แวะมาเย่ยี มเยียนอย่างไมข่ าดสาย
ภายใตว้ ฒั นธรรมของฟล ิปปนส์ อกี ทง้ั มเี รือ่ งราวมากมายที่อยู่เบือ้ งหลังของสถานทเ่ี หลา่ น้ัน
อกี ดว้ ย

55 Mind and Wisdom

Fort Santiago

ปอ มซานตเิ อโก (Fort Santiago) ทก่ี กั ขังวีรบุรุษแหงชาติ Jose Rizal
ซงึ่ เปน็ สถานท่สี �าคญั ทางประวัติศาสตร์ของ
ประเทศฟล ปิ ปน ส์ สร้างขึ้นตง้ั แตป่  ค.ศ.1571 นับเป็นปอ ม Society เกิดข้ึนเป็นจา� นวนมาก ท้ังมสุ ลิม ทงั้ ครสิ เตียน
ปราการของสเปนที่เก่าแก่ท่สี ดุ ในฟล ิปปนส์ ปอมนนี้ บั เปน็ เขา้ ไปช่วย โดยเร่มิ จากภารกจิ Peace Education จน
ดา่ นแรกทปี่ อ งกันการโจมตจี ากขา้ ศึกที่เข้ามาทางปากอา่ ว ทา� ใหต้ า่ งฝายตา่ งยอมรบั วฒั นธรรมของกนั และกัน มสุ ลิม
มะนิลา บริเวณรอบปอมมีสวนหยอ่ มรายล้อม มีบริการรถ ศึกษาวฒั นธรรมคริสต์ ส่วนครสิ ต์ก็ศกึ ษาวัฒนธรรมของ
มา้ พาชมรอบบรเิ วณ ปอ มแห่งนี้ถูกใชเ้ ปน็ ที่คมุ ขงั นกั โทษ มสุ ลมิ เพราะฉะน้ัน น้ีจึงเปน็ Formal Peace Education
มานานนับปและยงั เป็นท่กี ักขงั วีรบุรุษแหง่ ชาตอิ ย่าง Jose ขณะเดียวกนั กม็ หี ลักสตู ร Peace education ของ
Rizal (โฮเซ่ ริซลั ) และยังเป็นที่กกั ขังเหลา่ นักรบเสรภี าพ โรงเรยี น ซึ่งทงั้ หมดรฐั เป็นคนเรม่ิ โดยมี civil society
ในชว่ งเวลาการท�าสงคราม ระหวา่ งการยึดครองของญ่ีปุน เขา้ มาชว่ ยรฐั ในการกา� หนดนโยบาย ซึง่ แตกตา่ งจากภาคใต้
Manila Cathedral มหาวิหารมะนิลา ของไทย ท่ฟี ลิปปนส์ civil society ชว่ ยรฐั ในการกา� หนด
เป็นอัครวหิ าร ของชาวโรมันคาทอลิก ตัง้ อยู่ใน นโยบาย โดย ประธานาธิบดเี ข้าไปถาม civil society
เมอื งมะนลิ า เป็นศาสนสถานที่ยิง่ ใหญ่ มคี วามงดงาม มี ในขณะที่ civil society ก็จะตอ้ งปรกึ ษารฐั ซง่ึ ไมไ่ ด้แยก
ศิลปะคลา้ ยตะวนั ตก และเปน็ ท่ศี รัทธาของชาวเมอื ง จากกนั เหมือนภาคใต้ของไทย หรอื อาจจะกลา่ วได้วา่ civil
มะนลิ า ท่ีนิยมมาขอพรกัน แต่เดิมมหาวหิ ารคอื โบสถ์ใน society คือส่วนหน่งึ ของรัฐทจ่ี ะกา� หนดนโยบายของรฐั
เขตศาสนาซึง่ ถูกบริหารในเขตการปกครองแหง่ เม็กซโิ กใน หลังจาก Peace Education แล้วคนกเ็ ริ่มเข้าใจ
ค.ศ.1571 จนกระทัง่ ถกู แยกในวันท่ี 6 กมุ ภาพนั ธ์ ค.ศ. กม็ ีการเร่ิมเจรจากับกลุม่ MNLF ซ่งึ เปน็ เรอื่ งของการ
1579 โดยการออกคา� ส่งั ของพระสันตะปาปา มหาวหิ ารได้ พัฒนา โดยมี อนภุ มู ิภาค คอื จะมกี ล่มุ ของ BIMP ซง่ึ มาจาก
รบั ความเสยี หายและถกู ทา� ลายหลายคร้งั จงึ มกี ารบรู ณะ ชือ่ ประเทศ Brunei Indonesia Malaysia and Philip-
ใหมอ่ ยูเ่ รอื่ ย ๆ โดยโครงสร้างดง้ั เดมิ ถกู สร้างใน ค.ศ. 1581 pines ซึ่งเร่ิมตั้งแต่ป 1992 ซึง่ เปน็ การพฒั นาใหเ้ กิดความ
และวหิ ารท่เี หน็ ในปจจบุ นั คือ อาคารรุน่ ที่ 8 ซ่ึงสรา้ งเสรจ็ เจรญิ เพอื่ ให้คนทางใตม้ ีงานท�า มี SME และมีการแลก
สมบูรณใ์ น ค.ศ. 1958 หลังจากที่ถกู ท�าลายโดย ระเบดิ ใน เปลย่ี นระหวา่ งประเทศ
ช่วงสงครามโลกครงั้ ทส่ี อง และได้รบั การรักษาจนสมบรู ณ์
ท�าหน้าทส่ี ะท้อนภาพความทรงจ�าของชาวฟลปิ ปน ส์จาก
ยคุ อดตี จนถึงปจจุบัน

Mind and Wisdom 56

ลักษณะบา นทางตอนใตของประเทศฟลิปปนส โบสถท ตี่ ั้งอยูในสถานทจ่ี ดั แสดง

ตัวอยางบานท่ีมีการจัดแสดง ตัวอยา งบา นที่มีการจัดแสดง

Las Casas Filipinas de Acuzar เป็นสถานทจี่ ัด นอกจากสถานทสี่ า� คัญทไี่ ดถ้ กู ล่าวถงึ ขา้ งต้นแลว้
แสดงบ้านเกา่ ทางประวัติศาสตร์ ซงึ่ เจา้ ของเป็นนักสะสม Greenhills shopping center กเ็ ป็นสถานทที่ ตี่ ้องการนา�
บ้านเก่า จงึ รวบรวมบา้ นโบราณจากพน้ื ทต่ี ่างๆ ของ เสนอ เป็นสถานทส่ี า� หรับจบั จา่ ยซื้อของโดยมีรา้ นคา้
ประเทศมาไวใ้ นพืน้ เดียวกัน โดยแตล่ ะหลังก็จะมปี ระวตั ิ มากมาย ขายทั้ง ของฝาก อาหารพนื้ เมอื ง เสื้อผา้ ของใช้
แตกต่างกนั ออกไป อีกทั้งสถานทีด่ ังกล่าวยงั เปน็ รสี อร์ท เครื่องประดบั ท่ีท�าจากมุก และอ่ืนๆ อีกมากมาย จะเห็นได้
เปด บริการให้นกั ทอ่ งเท่ียวเข้าพกั ไดอ้ กี ดว้ ย โดยทางสถาน ว่าประเทศฟล ปิ ปนสป์ ระชากรส่วนใหญ่จะนบั ถือศาสนา
ที่จะจัดเจ้าหนา้ ทอ่ี ธิบายประวตั คิ วามเปน็ มาของบา้ นแตล่ ะ คริสต์ ส่วนศาสนาอิสลามจะมจี า� นวนนอ้ ย และมีมากทาง
หลงั เน่ืองจากพ้นื ที่การจัดแสดงกว้างมาก และมีการแบง่ ตอนใต้ของฟล ิปปน ส์ และเน่อื งด้วยผเู้ ขยี นเป็นมุสลิม
เป็นโซน ทางสถานทจี่ ดั แสดงได้จดั เตรยี ม รถม้า รถราง นับถอื ศาสนาอิสลาม ขอ้ จ�ากดั ในเรอื่ งอาหารการกนิ ท่ถี ูก
และ เรือ เพอ่ื ใหผ้ ู้เขา้ ชมเดินทางเย่ยี มชมตามโซนตา่ งๆ ตอ้ งตามหลกั การของศาสนาจงึ เปน็ สงิ่ ท่ีควรพจิ ารณา
โดยการก�าหนดเวลาตารางการเดินทางเปน็ รอบ นอกจากนี้ เมอ่ื ตอ้ งใชช้ วี ติ ในพนื้ ท่ีทีห่ าอาหารท่ฮี าลาลและถกู ต้องตาม
บ้านบางหลังท่มี ีลักษณะพิเศษยงั มีการจดั แสดงเปน็ หลกั ศาสนาไดย้ าก ซง่ึ ตลอดระยะเวลาท่ีใช้ชวี ิตอยู่ใน
พิพธิ ภัณฑอ์ กี ด้วย ซง่ึ ที่น้ี เปน็ อีกสถานที่หนึ่งท่ผี ู้เขียนรสู้ กึ ฟลิปปน ส์ 16 วัน ผู้เขียนไมค่ อ่ ยเหน็ ผูค้ นทส่ี วมฮญิ าบ หรือ
ประทับใจ เพราะไดเ้ หน็ ความหลากหลายของรูปแบบบ้าน รา้ นคา้ ท่เี ปน็ ฮาลาล โดยที่ Greenhills shopping center
ซึง่ บา้ นแตห่ ลังก็จะมคี วามโดดเดน่ และสไตลแ์ ตกตา่ งกัน เปน็ สถานท่หี นึง่ ทส่ี ามารถเห็นพี่นอ้ งมุสลิมจา� นวนมากกว่า
เช่น บา้ นที่อยู่ทางตอนใตข้ องประเทศ ก็จะมีลักษณะเปน็ พื้นทอ่ี ่ืนๆ โดยเฉพาะคนขายมกุ สว่ นใหญ่จะเปน็ มสุ ลมิ
บา้ นยกพน้ื โดยหลังคามีลกั ษณะเป็นจ่วั ทา� ดว้ ยวสั ดุจาก แตเ่ ปน็ ที่น่าเสยี ดาย ทไ่ี ม่มโี อกาสไดไ้ ปสมั ผสั ชุมชนมสุ ลมิ
ธรรมชาติ ซ่งึ มีลักษณะเฉพาะของพื้นที่ ในช่วงทอ่ี ยทู่ น่ี ้ี

57 Mind and Wisdom

การเดนิ ทางครั้งนี้ นบั ไดว้ า่ เปน็ อกี ประสบการณห์ น่งึ ของผู้เขยี นทไ่ี ด้มีโอกาสเรยี นรใู้ นสว่ นของการลงพ้ืนท่วี ิจัย
เพอ่ื สมั ภาษณ์กลุ่มตัวอย่างทท่ี า� งานขบั เคลื่อนด้านกระบวนการสนั ติภาพในประเทศฟล ิปปนส์ และไดส้ มั ผัสบรรยากาศ
วิถีชวี ิตของคนฟลิปปน ส์ ซงึ่ ไมค่ อ่ ยแตกตา่ งจากประเทศไทยมากนัก

ท้ายนผี้ ้เู ขยี นต้องขอขอบคุณ ดร. ฆายนีย์ ช. บุญพนั ธ์ หวั หน้าโครงการวิจัยทไ่ี ดใ้ ห้โอกาสผู้เขียนไดล้ งพื้นท่ชี ่วย
เกบ็ ขอ้ มูลวิจัย และขอบคุณวารสารจติ ตปญญาศกึ ษาท่เี ผยแพรบ่ ทความกง่ึ วิชาการฉบบั นี้

Mind and Wisdom

Mind and Wisdom 58

คาํ ปรารถนา : เมอ่ื แมจากไป

ต้นเร่อื ง : ศกั รนิ ทร สีหมะ

59 Mind and Wisdom

“หวั ใจเป็นกอ้ นเนอื่ ทท่ี รงพลังทส่ี ุดจากอวยั วะทัง้ หลายของมนษุ ย์ ถูกจดั วางไว้
ตรงทรวงอกด้านซ้ายของรา่ งกาย เป็นกน้ บึ้งของจติ วิญญาณและความรู้สกึ มี
อำ� นาจในการส่งั การ รบั ร้เู ร่อื งราว และควบคุมบรหิ ารจดั การอวยั วะสว่ นอน่ื ๆ”

คำ� ปรารถนา : เมอ่ื แม่จากไป

Mind and Wisdom 60

“หัวใจเป็นก้อนเน่ือที่ทรงพลังที่สุดจากอวัยวะท้ัง แมอ่ ายคุ รบ 53 ป ในวันที่ 17 มิถุนายน 2562
หลายของมนุษย์ ถูกจดั วางไวต้ รงทรวงอกดา้ นซ้ายของรา่ ง เข้าสู่ “วยั ทอง” (Menopause) หรอื ภาวะทีส่ ตรีเขา้ สู่วัย
กาย เป็นก้นบง้ึ ของจติ วิญญาณและความรู้สกึ มีอา� นาจใน หมดประจา� เดอื น รังไขห่ ยุดการผลติ ไข่ ซึง่ เปน็ เรื่อง
การ สง่ั การ รบั รู้เรอื่ งราว และควบคุมบรหิ ารจัดการอวัยวะ ธรรมชาตโิ ดยท่ัวไป ทส่ี ภาพร่างกายอาจเกิดความเปลย่ี น
ส่วนอืน่ ๆ” (ความรสู้ ึกตนเองเมอ่ื ตรติ รองในวนั ที่ แปลง ทง้ั ร่างกายและจิตใจ เปน็ สภาวะแหง่ ชีวิตท่ียอ่ มไมม่ ี
16 มถิ ุนายน 2562) .. ทตี่ ้องเกริ่นน�าดว้ ยเรือ่ งของหัวใจ สตรผี ูใ้ ดหลกี เล่ยี งได้ สอดคล้องกับแนวคดิ ของ ผ้เู ชีย่ วชาญ
เพราะสงิ่ แรกที่ข้าพเจา้ รบั รูไ้ ด้ เมื่อทราบผลตรวจ อาการ ดา้ นสูตนิ รเี วชวิทยาของโรงพยาบาลบา� รุงราษฎร์ ที่ใหข้ ้อ
สภาพ และเหน็ รอยย้ิมบนใบหนา้ ของแมค่ รง้ั แรกในวันท่ี คิดเห็นว่า “โดยเฉลยี่ แลว้ ผ้หู ญงิ ไทยจะหมดประจ�าเดือน
กลบั ถงึ บา้ น 16 มถิ นุ ายน 2562 คอื “หัวใจของแม่เขม้ แขง็ กนั ทีอ่ ายปุ ระมาณ 50 ป แต่ความเปลี่ยนแปลงของฮอรโ์ มน
ทรงพลัง และสงบนิ่ง” ขณะท่คี วามรูส้ กึ ของขา้ พเจ้า ณ ภายในรา่ งกายจะเร่ิมประมาณกลางๆ อายุ 30 ซ่ึงการ
เวลาน้ัน กลบั ส่ันคลอนและเอนไหว.. เปลย่ี นแปลงนี้จะเปน็ ไปอยา่ งชา้ ๆ จนกระท่ังอายุประมาณ
40 ท่รี ะดับฮอร์โมนผันผวนอย่างชัดเจนมากขน้ึ เปน็ ทมี่ า
ของอาการผิดปกตติ ่างๆ” (นายแพทย์ปรชี า เหมชะญาติ,
2551)

61 Mind and Wisdom

แมแ่ ละทกุ คนในครอบครัวจึงเหน็ เปน็ สภาพปกติ ที่ มอี าการเบอื่ อาหาร ใจส่ันผดิ ปกติ น�า้หนัดลด 4 กโิ ลกรัม ใน
รา่ งกายของแม่เกิดอาการผิดปกตบิ ้าง อ่อนแอลงบ้างใน ระยะเวลาแค่ 1 เดอื น ผลการวนิ จิ ฉยั ของหมอและขอ้ จ�ากดั
ช่วงแรกของป แตแ่ มก่ ย็ ังแขง็ แรงพอใหส้ ามารถทา� งานบา้ น ด้านเครื่องมือแพทย์จึงไม่ได้พบอาการผิดปกติหรือสาเหตุ
พบปะผคู้ น เดนิ ทางเย่ียมเยียนญาติมติ ร และออกก�าลัง ที่แท้จรงิ ของอาการ แม่จงึ ได้ยาบ�ารงุ ร่างกายกลับมาทานที่
กายบ้างตามทส่ี ภาพร่างกายจะเอ้ือ แม้ในเดือนรอมฎอน บ้านและค�าแนะน�าให้มีการพักผ่อนท่ีเพียงพอ..พ่อและน้อง
(ระหวา่ งวันท่ี 6 พฤษภาคม - 5 มิถุนายน 2562) ซ่ึงเปน็ สาวจงึ ชว่ ยดแู ลโดยใหแ้ มไ่ ด้พักผอ่ นอย่างเพยี งพอตอ่ ทบ่ี า้ น
เดอื นแหง่ การถือศลี อดของมสุ ลิมผศู้ รทั ธา ทีต่ อ้ งอดอาหาร แต่แม่ก็ไม่ยอมละความพยายามที่จะรับรู้สาเหตุ
และพฤติกรรมต่างๆ ทีไ่ ร้สาระ เพ่อื เขา้ สกู่ ารบา� เพ็ญตนใน ทีแ่ ท้จริง จงึ ขอใหท้ างโรงพยาบาลออกใบส่งตัวน�าส่งโรง
วถิ ขี องผูศ้ รทั ธาในศาสนาอสิ ลาม แม่กย็ งั มกี า� ลังพอในการ พยาบาลประจ�าจังหวดั ใหไ้ ดร้ ับการตรวจและวินิจฉยั ท่ี
ปฏิบัติตนตามเงือ่ นไขของผ้ถู อื ศลี อดตลอดท้ังเดือน แมบ้ าง ละเอียดมากข้ึน แมโ่ ดยสารรถประจา� ทางด้วยตนเองเพอ่ื
ครัง้ จะมีอาการอ่อนเพลยี เบ่อื อาหาร และทอ้ งเสียบา้ ง แต่ เขา้ รบั การตรวจตามวันเวลาทีน่ ัดหมายอีกครัง้ ผลท่ีออกมา
ก็ปฏิบัติตนตามวถิ ขี องผถู้ ือศลี อดได้อย่างครบถว้ น สภาพ ก็ยังไม่ชัดเจนพอก่อนแม่จะขอใบส่งตัวอีกครั้งเพื่อเข้าตรวจ
ร่างกายและจิตใจของแม่จึงถูกมองว่าปกติตามธรรมชาติ ในโรงพยาบาลสงขลานครนิ ทร์ จงั หวดั สงขลา ณ ท่ีซ่ึงแม่
ของสตรที เ่ี ข้าสวู่ ยั ทอง และคนในครอบครัวทุกคนได้รับความกระจา่ งชัด ถึงสาเหตุ
แตแ่ ม่.. ผูร้ ้แู ละเขา้ ใจสภาพตวั เองมากที่สดุ ก็ไม่ ท่แี ทจ้ รงิ ท่เี กดิ ขึ้นกบั สภาพร่างกายของแม่..
ยอมหยุดนิ่งกับสภาพความเปลี่ยนแปลงของร่างกายและ วันท่ี 11 มถิ นุ ายน 2562 พอ่ นอ้ งสาวและแม่ เขา้
จติ ใจตนเอง แมพ่ ยายามสบื คน้ ขอ้ มูลต่างๆ ทางสอื่ ออนไลน์ รับฟงผลการตรวจโรคอย่างเป็นทางการด้วยเครื่องมือที่ทัน
ที่พอหาได้ (จากการตรวจสอบประวัตกิ ารใช้โทรศพั ท์และ สมยั กับแพทย์ท่ีโรงพยาบาลสงขลานครนิ ทร์ ผลการตรวจ
ส่ือออนไลน์ของแม่ยอ้ นหลังในวันท่ี 17 มถิ นุ ายน 2562) อย่างละเอยี ดถถี่ ว้ นทา� ให้รูช้ ัดถึงสาเหตทุ ่ีแทจ้ รงิ แพทย์ขอ
ท�าให้ขา้ พเจ้าพบว่า “แม่ไม่เคยน่งิ เฉย และรู้ตวั เองมาโดย พบน้องสาวในฐานะของญาติผู้ปวยเป็นการส่วนตัวเพ่ือ
ตลอดว่าสภาพร่างกายท่ีเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วน้ัน ชแี้ นะถงึ ผลจากการวนิ ิจฉยั ซง่ึ พบว่า “แมเ่ ปน็ มะเร็งตบั ”
เกิดจากสาหตุของโรคบางอย่างท่ีเกิดข้ึนในร่างกายของ (Liver Cancer) ในระยะ D- ท่เี กดิ การแพรก่ ระจาย ทา� ให้
ตนเอง” สภาพร่างกายของแม่ผนั ผวนอย่างรวดเรว็ เช่น น้า� หนกั ลด
แม่เข้าตรวจอาการครั้งแรกในวนั ที่ 18 เมษายน โดยไม่ทราบสาเหตุ เบอ่ื อาหาร ร้สู ึกอม่ิ มากภายหลังการรับ
2562 ณ โรงพยาบาลประจ�าอา� เภอ โดยมอี าการถ่ายเหลว ประทานอาหาร แมจ้ ะรบั ประทานไดน้ ้อยก็ตาม มีอาการ
สลับกับอาการท้องผกู แบบเปน็ ๆ หายๆ เกิดอาการปวด คล่ืนไส้ อาเจยี น ปวดและบวมทท่ี ้อง ดซี า่ น (อาการตวั
ท้องกอ่ นการถ่าย แตห่ ลงั จากถา่ ยแลว้ อาการปวดก็หาย เหลอื ง ตาเหลอื ง) คันตามผิวหนัง และอ่อนเพลียอยา่ งมาก
ซึ่งแมอ่ าจจะมีชีวิตอยไู่ ด้ไมเ่ กนิ 3 เดือน ตามการพยากรณ์
ดว้ ยอาการท่เี กดิ ขึน้ .. *นอ้ งสาวกลับออกมาจากห้องแพทย์
ด้วยนา้� ตาคลอเบา้ พ่อมีอาการตกใจ น้�าตาซมื ในขณะทแ่ี ม่
ยม้ิ และปลอบโยนนอ้ งสาวซง่ึ ก�าลังตั้งครรภ์ได้ 4 เดอื น
(ข้าพเจ้ารับรู้สภาพดังกล่าวผ่านการบอกเล่าของภรรยาใน
ขณะอยตู่ า่ งประเทศ)

Mind and Wisdom 62

ระยะของโรคมะเรง็ ตบั ถกู แบ่งตามระดบั ของการแพร่ พอ่ น้องสาว และญาติ จงึ ลงความเหน็ ร่วมกนั ใน
กระจายโดยแพทยผ์ ูเ้ ช่ยี วชาญดา้ นมะเร็งตบั เพ่อื บอกระยะ การช่วยกันเยยี วยารกั ษาแมต่ อ่ ตามสภาพทบี่ ้าน โดยมี
ของโรค เปน็ ระบบผสม (Combination staging sys- การน�าแมไ่ ปพบแพทย์แผนไทย หมอสมุนไพร และทาง
tems) เพอ่ื อธบิ ายระยะของโรคและสภาพของผู้ปว ยท่ีจะมี เลือกอืน่ ๆ บา้ งในระยะแรกๆ แต่ก็ทา� ไดแ้ คใ่ หแ้ มม่ สี ุขภาพ
ชวี ิตอยู่ รวมถึงสภาวะทางสุขภาพโดยรวมท่ีผู้ปว ยจะต้อง จิตท่ดี ีขน้ึ แมย่ ังทานไดน้ อ้ ย อ่ิมงา่ ย รา่ งกายมอี าการท่ี
ทนตอ่ การรกั ษา และสภาพการท�างานของตบั ระบบผสม ออ่ นเพลียมากขนึ้ ท้องของแมบ่ วมมากขึ้นจนเปน็ อุปสรรค
ในการอธิบายระยะของมะเร็งตับ หรือที่เรยี กวา่ (Barcelo- ทั้งในการนอนและการขยบั รา่ งกาย แม่นอนพักในห้องนอน
na Clinic Liver Cancer (BCLC) staging systems) แบ่ง เสยี ส่วนใหญ่ โดยมีพอ่ และนอ้ งสาวชว่ ยดูแลอยา่ งใกล้ชิด
โรคมะเร็งตับเป็น 5 ระยะด้วยกัน คอื (1.) ระยะ 0- เนือ้ วันท่ี 16 มิถนุ ายน 2562 ขา้ พเจา้ เดินทางกลับจาก
งอกมขี นาดเสน้ ผ่านศนู ย์กลางนอ้ ยกวา่ 2 เซนติเมตร (20 ต่างประเทศ เหน็ รอยยม้ิ แรกและแววตาทีเ่ ปย มลน้ ดว้ ย
มลิ ลิเมตร) และผปู้ ว ยมีสุขภาพดีมาก มหี นา้ ท่กี ารท�างาน ความเข้มแขง็ ของแม่ ในขณะที่จิตใจของตัวเองค่อนขา้ งเอน
ของตบั ทเี่ ปน็ ปกติ (2.) ระยะ A- มีกอ้ นเนอ้ื งอก 1 ก้อน แต่ ไหว ไร้เรย่ี วแรง ข้าพเจา้ จูบมือและหอมแกม้ แมเ่ พ่อื สตรับ
ยงั ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางน้อยกว่า 5 เซนติเมตร (50 รับฟงเสียงจากจิตใจของแม่ทีบ่ ่งบอกถงึ สภาพอาการของ
มิลลิเมตร) หรอื มกี อ้ นเนอื้ 3 ก้อน หรอื น้อยกวา่ ซึ่งมขี นาด คนท่อี อ่ นลา้ แตย่ ังเผยรอยยมิ้ และแม่ก็ยมิ้ ให้เราอยเู่ สมอ..
เส้นผา่ นศูนยก์ ลางน้อยกวา่ 3 เซนตเิ มตร (30 มลิ ลิเมตร) ผู้ จนพ่อ นอ้ งสาว ญาติ และข้าพเจ้านัดประชมุ กันในคืนนั้น
ปวยยงั มีสขุ ภาพดีมาก และการท�างานของตบั เปน็ ปกติ (3.) เพื่อปรกึ ษาหารือท้ังเรอ่ื งวิธีการรักษา ทางเลอื กต่างๆ และ
ระยะ B- มีก้อนเนอื้ หลายก้อนในตบั แตส่ ุขภาพยงั ดี และ แนวทางในการเยยี วยาเบอ้ื งต้น บรรยากาศการพูดคยุ
หน้าที่การทา� งานของตบั ยงั ไมไ่ ด้รบั ผลกระทบ (4.) ระยะ ด�าเนนิ ไปอย่างเรียบงา่ ย อาการเศร้าโศก เสียใจ อ่อนล้า
C- ผู้ปว ยสุขภาพไม่ดี และหนา้ ท่ีการทา� งานของตับกไ็ ม่ดี และหมดหวงั แตก่ ย็ ังพอมกี �าลงั ใจอยู่บา้ ง จากการรับฟง
ด้วย หรือมะเร็งเร่ิมมกี ารแพรก่ ระจายเขา้ สู่หลอดเลือดใหญ่ ขอ้ คิดเห็นและเสนอแนะกันอยา่ งตรงไปตรงมา.. วงคยุ สรุป
ของตับ ใกล้กับต่อมน�้าเหลอื ง หรอื ไปยงั ส่วนอ่ืนๆ ของ ใหข้ า้ พเจ้าเปน็ ผ้รู ับผดิ ชอบหลักในการดา� เนินการหาทาง
ร่างกาย (5.) ระยะ D- ตบั สูญเสียหนา้ ทีก่ ารทา� งานสว่ น เยียวยารักษาแมต่ อ่ โดยทกุ คนร่วมกันสนบั สนนุ และชว่ ย
ใหญ่ ผูป้ ว ยเริ่มมีอาการของโรคตับระยะสุดทา้ ย เช่น มี เหลือในทกุ ๆ วถิ ีทางทจ่ี ะพอท�าได.้ .
ของเหลวในชอ่ งทอ้ ง (Honestdocs, 2562) วันที่ 17 มิถนุ ายน 2562 อาการของแม่ยงั อยใู่ น

สา� หรบั ผทู้ เ่ี ป็นมะเร็งตับในระยะแรกๆ อาจมวี ิธี สภาพทแี่ ขง็ แรงพอในการลุกข้นึ จากเตยี ง และเดนิ เขา้
การรักษาใหห้ ายได้ ตามวิธกี ารตา่ งๆ เชน่ การผ่าตัด หอ้ งนา้� เอง ทา� ภารกจิ ส่วนตวั เองได้ อาบนา�้ ละหมาด แต่
(Surgical resection) การปลกู ถ่ายตับ การใช้คล่นื รับประทานอาหารไดน้ ้อย ขา้ พเจ้าและพ่อจดั วางแผนอย่าง
ไมโครเวฟ หรอื คลืน่ ความถ่ีวทิ ยุในการทา� ลายกอ้ นมะเรง็ งา่ ยๆ เพื่อให้แมไ่ ดพ้ กั ผอ่ น ลกุ เคล่อื นไหวผ่านการเขา้
(microwave or radiofrequency ablation) ยาเคมี หอ้ งน้�าเองและการละหมาดวันละ 5 ครั้ง รวมไปถึงการ
บ�าบดั กระบวนการ TACE การฉดี แอลกอฮอล์ และ การ ดูแลรา่ งกายตัง้ แต่การอาบน้�าดว้ ยน�้าสมนุ ไพรตม้ การแช่
ใช้ยา sorafenib หรอื การรักษาทางสมนุ ไพร แพทยแ์ ผน เทา้ ในนา�้ สมุนไพร และการนวดในจดุ ตา่ งๆ ซ่งึ น้องสาวคน
ไทยและทางเลอื กอนื่ ๆ แตส่ �าหรับแม่ ซงึ่ เปน็ มะเร็งตบั เลก็ ของขา้ พเจา้ มคี วามรูค้ วามสามารถดา้ นนด้ี ี จงึ ไดโ้ อกาส
ระยะแพรก่ ระจาย (ระยะรุนแรง) จา� ตอ้ งมุ่งเนน้ ทกี่ าร ใชค้ วามร้ทู ต่ี นเรยี นจบมาไดอ้ ย่างเตม็ ท่ี สว่ นปา และน้าก็มา
บรรเทาอาการตามร่างกายต่างๆ มากกว่าจะพยายาม ร่วมดว้ ยชว่ ยกันจัดการดา้ นอาหารและดูแลความสะอาด
ชะลอการด�าเนินไปของโรค.. ภายในบา้ น.. บรรยากาศความรว่ มมอื ในบ้านเกดิ ขนึ้ จนส่ง
ผลให้สภาพจติ ของแมม่ ีความสดชืน่ มากข้ึน แม่ย้มิ และพดู
คยุ กบั ทุกคนในบา้ นอยา่ งร่าเรงิ และปฏิบัตติ ามแผน
กิจกรรมที่เรากา� หนดไวอ้ ย่างต้ังอกตงั้ ใจ

63 Mind and Wisdom
ขา้ พเจา้ มหี น้าท่ีหลักๆ ในการดแู ลแม่อยา่ งใกลช้ ิด

รวมถงึ การคน้ คว้าแนวทางในการเยียวยารักษา โดยแตล่ ะ
วนั นน้ั เริ่มตง้ั แต่ตี 3 ทแ่ี มล่ ุกข้ึนเพ่ือเข้าห้องน�้า และ
ละหมาดในเวลากลางคืน ข้าพเจ้าและพอ่ กจ็ ะตกแต่ง
ทน่ี อนใหม่ทกุ ครั้ง เฝา ระวังการเข้าหอ้ งนา้� สอบถามเรอ่ื ง
การกินและดม่ื จากนน้ั แม่กเ็ ขา้ นอนอกี รอบ จนถงึ เวลา ตี
5 กล็ กุ ขึ้นมาละหมาดในเวลาย�่ารุง่ เสรจ็ ข้าพเจ้าก็อา่ น
คมั ภรี อ์ ัลกรุ อานใหแ้ ม่ฟง จากนัน้ ก็ให้แมอ่ าบนา�้ ทีต่ ม้ ดว้ ย
สมุนไพร แช่เทา้ ในนา้� พรอ้ มฟงอลั กุรอาน และทานอาหาร
เชา้ ผลไม้ และขนมท่พี อทานได้ จากน้นั ก็ให้แม่พักผอ่ น
จนถงึ เทย่ี ง โดยมเี สยี งอัลกรุ อานขับกล่อมแม่อยตู่ ลอด
ระยะเวลาของการนอนพักผ่อน ถึงเวลาประมาณ 13.00
น. แมก่ ต็ ่นื ขนึ้ มาโดยมีขา้ พเจา้ นอนอยใู่ กล้ๆ จากน้ันกใ็ ห้
แมไ่ ดเ้ ข้าห้องน�้า ล้างหน้าล้างตา ทานอาหารเท่ียง และ
ละหมาดอีกคร้ัง บา้ งมญี าตบิ า้ นใกลเ้ รือนเคยี งเข้ามา
เยยี่ มเยียน หรอื เราคยุ กันตามประสาบ้าง จนบ่ายแกๆ่ กใ็ ห้
แมไ่ ดพ้ กั ผ่อนอีกรอบ โดยมีเสยี งอลั กุรอานขบั กลอ่ มอยู่
เสมอ ถงึ เยน็ เมอื่ แมต่ ื่น เราก็ให้แมเ่ ขา้ หอ้ งน้า� เช็ดตวั รบั
ประทานอาหาร ละหมาด และนวดตามจดุ ต่างๆ อีกครงั้
ก่อนส่งแมเ่ ข้านอนอีกทีในเวลาคา่� ประมาณ 21.00 น.

วันที่ 18 มิถุนายน 2562 ขา้ พเจา้ และคนใน
ครอบครัวทุกคนเร่มิ ภารกจิ ท�าความสะอาดห้องพักของแม่
ครงั้ ใหญ่ ท้ังการดูดฝนุ ถูพน้ื ปรับสภาพหอ้ งพกั ของแม่ใหม้ ี
ความสะอาด ปลอดโปร่ง มอี ากาศท่ีถ่ายเทสะดวก ข้าพเจ้า
ซื้อนา�้ มนั มะกอก (Extra Vergine Olive Oil) ติดตัวกลบั
มาจากประเทศแอสโทเนยี เพอ่ื ใชช้ โลมรา่ งกายของแม่ทง้ั
ก่อนนอนและตอนเชา้ โดยยึดแนวทางตามค�าสอนของ
ศาสดามฮู �ามดั (ซ.ล.) ที่เคยแนะน�าให้ใช้น�ามนั มะกอกใน
การรักษาโรคและเพ่อื ความมีศิรมิ งคล ผา่ นการรายงาน
ของทา่ นอะบีฮรุ อ็ ยเราะฮ์ (ร.ด.) วา่ “แทจ้ รงิ ทา่ นศาสดา
มูฮา� หมัด (ซ.ล.) กล่าวว่า ท่านท้ังหลาย จงรับประทาน
นา�้ มัน (มะกอก) และจงทาด้วยน�า้ มันของมนั แทจ้ รงิ
มะกอกน้นั คือตน้ ไม้ที่มีความจ�าเรญิ ย่ิง” (okmuslim,
2561)

Mind and Wisdom 64

ในศาสนาอิสลามถือว่าการเจ็บปวยนั้นเป็นบท จนจิตใจของแม่เริ่มหดหู่กับสภาพร่างกายที่ไม่ได้เป็นไป
ทดสอบความศรทั ธาต่อพระเจา้ ขณะเดียวกันมนั คือหน ตามทีใ่ จนึก แม่เกดิ อาการเครียดบา้ งเล็กน้อยในระยะน้ี
ทางทีพ่ ระเจ้าทรงอภยั โทษในขอ้ ผดิ พลาดตา่ งๆ ของชวี ิตซึ่ง ข้าพเจ้าจึงปรึกษากับน้องสาวเพื่อหาวิธีการท่ีจะให้แม่มี
อิสลามไดแ้ บ่งความเจบ็ ปวยออกเป็น 2 อยา่ ง คอื (1.) ความ ความรู้สกึ ที่ดีข้ึน จนเราไดค้ �าแนะน�าจากเพ่อื นใหท้ า� การ
เจบ็ ปว ยทางด้านจติ ใจทเ่ี กิดขึ้นจากความสงสัย ความคลมุ บริจาคทาน ซ่งึ วิธีการนจี้ ะชว่ ยส่งผลใหผ้ ปู้ วยเกิดความรูส้ ึก
เครอื หรือความเจ็บปวยจากอารมณก์ ิเลสตา่ งๆ และ(2.) ภมู ใิ จ และเปน็ ประโยชน์ ข้าพเจ้าและนอ้ งสาวจงึ จดั ขนม
ความเจบ็ ปวยทางด้านร่างกาย ท่ีเกิดขน้ึ จากสภาพความผดิ นม และเงนิ บางสว่ นไว้เปน็ ชุดๆ เพอ่ื แจกจ่ายแก่เด็กก�าพร้า
ปกติของอวัยวะสว่ นตา่ งๆ ของรา่ งกาย ซงึ่ มุสลมิ มหี น้าทท่ี ี่ คนพกิ าร คนยากจน และคนชรา โดยทุกๆ วัน เรานา� เรือ่ งนี้
จะต้องอดทนกบั สภาพทเ่ี กดิ ข้นึ และหาทางบ�าบดั โรคหรอื มาปรึกษาแม่ เพอ่ื ใหเ้ ลอื กผู้รบั บริจาค กจิ กรรมดังกล่าวส่ง
อาการปว ยตา่ งๆ ตามแนวทางค�าสอนทีส่ อดคล้องกบั การ ผลให้แม่มีความต่นื ตวั มากข้นึ ไดค้ ดิ ถงึ ความล�าบากของผู้
ยึดม่นั ในหนทางแหง่ อสิ ลาม อืน่ และการได้รับความสขุ จากการเป็นผใู้ ห้ บวกกับญาติ
วนั ท่ี 19 มถิ นุ ายน 2562 ขา้ พเจ้าพยายามสบื ค้น และเพอ่ื นๆ ของแม่ท่ีเขา้ มาเยี่ยมอยู่เสมอตลอดทั้งวนั กา� ลงั
แนวทางการเยียวยาผปู้ ว ยมะเรง็ ระยะสดุ ท้าย ท้ังในเร่ือง ใจของแม่เปยมลน้ และแมก่ ็เผยรอยย้มิ ให้เราเหน็ เสมอ..
ของการจัดการดา้ นอาหารการกิน ทา่ นอนทที่ �าให้เกิดความ วันที่ 20 มถิ ุนายน 2562 หมอทเ่ี คยท�าการรกั ษาผู้
สะดวก การช่วยกา� หนดเวลาในการเคลื่อนไหวรา่ งกาย ไป ปว ยมะเรง็ ระยะสดุ ท้ายดว้ ยตวั ยาสมุนไพรสตู รพิเศษ และ
จนถึงสมุนไพรตา่ งๆ ทสี่ ามารถนา� มาใชเ้ พอ่ื รกั ษาอาการ การวินจิ ฉัยโรค จากอ�าเภอสะบา้ ยอ้ ย จังหวดั สงขลา เข้ามา
เมือ่ ยตามจุดตา่ งๆ แตก่ ย็ งั ไมท่ ้งิ วธิ ีการอืน่ ๆ ที่ท�าอยูต่ ้งั แต่ เยย่ี มปว ยแม่ พดู คยุ หารอื กบั เรา สอบถามอาการเบ้ืองตน้
วันแรก.. ภาวะจติ ใจและสภาพร่างกายของแม่ในระยะนี้ ของแม่ และใหค้ วามเห็นว่า อาการของแมส่ ามารถฟน ฟใู ห้
ค่อนข้างจะเกิดความเปลี่ยนแปลงอย่างเห็นได้ชัดและ ตบั ดขี ้ึนไดภ้ ายใน 40 วัน หากได้รบั การบา� รุงด้วยตัวยา
รวดเร็ว ก�าลงั ของแมล่ ดลงมาก จนไมส่ ามารถเดินเข้า ที่ทางหมอจดั ให้อยา่ งตอ่ เนอื่ ง เพราะเบ้อื งต้น สภาพการ
หอ้ งน�้าด้วยตัวเองได้ จา� เปน็ ตอ้ งมกี ารประคบั ประคอง การ ทา� งานของตับเทา่ นน้ั ทีเ่ กิดภาวะเสอื่ มโทรมด้วยมะเร็ง
ลุกน่งั และโนม้ ตวั ลงนอนกต็ อ้ งการคนช่วยเหลืออยตู่ ลอด

65 Mind and Wisdom

มะเร็ง แต่อวัยวะภายในอ่ืนๆของแมย่ งั อยู่ในสภาพท่ี วันที่ 21 มิถนุ ายน 2562 อากาศในยามเช้าสดชนื่
สามารภท�าหน้าท่ไี ด้ดี แม่จึงได้รบั ยารกั ษามะเรง็ ตบั ยาล้าง มาก แมน่ า่ จะพึงใจกบั ช่วงเวลานีม้ าก เราเปด หนา้ ต่างทุก ๆ
สารพิษ ยาบ�ารงุ ตบั และยาฟอกเลือด.. ความหวงั นอ้ ยๆ บานในหอ้ ง ใช้พดั ลมสองตวั ในการเปด พดั อากาศจากนอก
กอ่ ตัวข้นึ ให้คนรอบข้างของแมพ่ อย้ิมได้ ถึงแมส้ ภาพของแม่ บานหนา้ ตา่ งเข้ามา และอีกตัวเปาอากาศจากขา้ งในออกไป
ในขณะนี้ยังมีอาการอ่อนเพลียและเรียวแรงที่ถดถอยลง ด้านนอก อากาศในห้องเกดิ การหมนุ เวยี นอยา่ งเหมาะสม
มาก..ขณะเดียวกันภรรยาของข้าพเจ้าก็ได้น�าประวัติการ เราใช้การบูนผสมกับใบตะไคร้หอมและใบเตยห่ันเป็นชิ้น
รักษา ข้อมลู การเอกซเรย์ และผลวินจิ ฉยั โรคของแม่ เขา้ เล็กๆวางไว้ตรงจุดใกล้หน้าต่างให้กล่ินหอมโชยในห้อง
พบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในโรงพยาบาลสงขลานครินทร์อีกครั้ง น้องสาวให้แม่แช่เทา้ ในนา�้ ตม้ สมนุ ไพร พ่อชว่ ยชะโลม
ไดข้ อ้ สรปุ จากการตรวจสอบอย่างละเอียดอกี คร้งั วา่ แม่อยู่ ร่างกายและนวดแมเ่ บาๆ ด้วยน�า้ มนั มะกอก ข้าพเจ้าอ่าน
ในขัน้ รนุ แรงมาก ตับที่เปรียบเสมอื นโรงงานคดั แยกสาร คมั ภรี อ์ ลั กุรอานกล่อมแม่เบาๆ บรรยากาศระหว่างเวลา
อาหารทดี่ ี เลอื ด ของเสยี เพื่อสง่ ไปยงั สว่ นตา่ งๆ ของ 06:00 - 09:00 น. ด�าเนินไปอยา่ งสงบ เรียบง่าย และสขุ ใจ
รา่ งกายนน้ั ถกู ปดตวั ลงแล้ว แม้อวยั วะสว่ นอนื่ ๆ ยังทา� งาน ท้ังคนปว ยและคนรอบข้าง เราพยายามชวนแม่พูดคยุ เรื่อง
ไดด้ ีกต็ าม การพยายามที่จะให้ยาใดๆ ไป น้นั กเ็ ท่ากับการ สร้างสรรค์มากมาย สัพเพเหระ เพียงหวังใหเ้ กดิ พลงั บวกใน
เข้าไปซา้� เติมให้ตับต้องทา� งานหนกั อกี อย่างภาวะโลหติ จาง ความร้สู กึ ของแม่
ทเ่ี กดิ ขึ้นกบั แม่ตอนนี้ ทา� ให้รา่ งกายของแม่อ่อนเพลีย หมด ญาติ และคนสนิทของแม่ตา่ งแวะเวียนเขา้ มาเยี่ยม
เรี่ยวแรง ยากท่ีจะเยยี วยารกั ษาให้เข้มแข็งขน้ึ ได้ สิ่งที่สา� คัญ อยา่ งไม่ขาดสาย ในขณะทเ่ี รากพ็ ยายามแบ่งเวลาให้แม่ได้
ท่ีสดุ ในระยะนี้ คือการเฝาระวงั ประคบั ประคอง สร้าง พกั ผ่อน ทานยา ละหมาด และภารกิจสว่ นตวั บ้างเข้ามาให้
บรรยากาศแหง่ ความสุข และก�าลงั ใจใหแ้ ม่ได้อยใู่ นภาวะที่ คา� แนะน�าเรือ่ งวธิ ีการรักษา ให้ไปพบหมอสมุนไพร ให้ไปหา
สงบ และคลายกังวล ตัวยาสมนุ ไพรตา่ งๆ นานา บา้ งนา� ตวั ยาสมนุ ไพร น้า� มนต์
น้�าผง้ึ ปา ฯลฯ มาเยี่ยมแม่ บ้างชวนคยุ สัพเพเหระใหแ้ มไ่ ด้
สบายใจ บา้ งเขา้ มาด้วยอาการเศรา้ สร้อย กงั วัลใจ แต่แมก่ ็
ยงั เผยรอยยิม้ ใหพ้ วกเขาเสมอ โดยมขี า้ พเจา้ และนอ้ งสาว
พยายามอยู่ด้วยกับแม่ตลอดเวลาเพ่ือช่วยตอบค�าถาม
ทกั ทาย และรบั สงิ่ ของตา่ งๆ แทนแม่

Mind and Wisdom 66

มีบางช่วงท่ีเราขออนุญาติคนสนิทเหล่าน้ันเพื่อให้แม่ได้พัก ในสว่ นของสภาพจติ ใจ อารมณ์ และจติ วญิ ญาณ
ผ่อน เพราะเห็นวา่ ความปรารถนาดีเหล่านัน้ ส่วนหนึ่งคอื ยา คนในครอบครัวยังเป็นก�าลังส�าคัญในการช่วยสร้างความรัก
ชนั้ ดีทีจ่ ะชว่ ยเยียวยาใหแ้ มเ่ กดิ กา� ลังใจที่ดี แตใ่ นทางกลับ ความเห็นใจ และก�าลังใจส�าคัญทช่ี ่วยให้แมม่ ีความม่นั คง
กัน บางคร้งั มันกค็ อื ส่งิ เรา้ ท่เี ขา้ มาบัน่ ทอนความร้สู กึ และ ทางจติ ใจ ยอมรบั กับสภาพทางรา่ งกายท่ีเกิดขนึ้ จดจอ่ ยู่
กา� ลังใจเชน่ กนั อย่างเชน่ ข้อคดิ เห็นของรองศาสตราจารย์ กบั เรอ่ื งของความดงี าม ปลดเปลือ้ งส่ิงทีค่ า้ งคาใจต่างๆและ
แพทยห์ ญงิ ศรีเวียง ไพโรจน์กลุ ในบทความเรือ่ ง “ชว่ั ขณะ ปล่อยวางส่ิงต่างๆที่เคยยึดติดไว้จนหนักอ้ึงโดยสร้าง
สุดท้ายของชีวิต : ภาวะรา่ งกายและการดแู ล” ในหมวด : บรรยากาศความสงบรว่ มกัน เชน่ การพดู คุยกนั ในเร่อื งท่ี
ในชวี ติ และความตาย วา่ “การชว่ ยเหลอื ผปู้ ว ยระยะสดุ ทา้ ย สร้างสรรค์ ดีงาม และงดการถกเถยี ง ร้องไห้ให้แมเ่ หน็ หรอื
ให้จากไปอย่างสงบ นอกจากการให้ความสา� คัญกบั การ ไดย้ ิน ใหเ้ สียงจากคมั ภีร์อลั กรุ อานขับกล่อมแม่อย่างสงบ
ดแู ลผปู้ ว ยทางจติ ใจแล้ว การมีความเข้าใจท่ถี ูกต้องเกยี่ วกบั และเหยือกเย็น..
ภาวะทางรา่ งกาย โดยเฉพาะในชว่ งขณะสดุ ทา้ ยมคี วาม
จ�าเปน็ ไมแ่ พก้ ัน เพราะยงั มคี วามเข้าใจคลาดเคล่ือนหลาย วันที่ 23 มถิ ุนายน 2562 เราไมล่ ะเลยในเรือ่ งของ
ประการที่อาจท�าให้ความปรารถนาดีของผู้เก่ียวข้องกลาย สมาธิ การละหมาดวนั ละ 5 เวลา โดยปรับเปล่ียนวธิ ีตาม
เป็นการขัดขวางการตายอย่างสงบโดยไม่ได้ตง้ั ใจ” (ศรเี วียง ความสะดวกทแ่ี มส่ ามารถทา� ได้ ไม่เข้มงวดจนทา� ใหร้ สู้ กึ
ไพโรจน์กลุ ,2562) ถงึ กระนน้ั เราเองก็ไมไ่ ด้ปฏเิ สธการเยี่ยม กดดัน แต่เห็นได้ชัดว่าเจตนาในการปฎบิ ัตนิ ั้นมาจากตวั แม่
เยยี นของผใู้ ด แตป่ ระเดน็ สา� คัญอยู่ทว่ี า่ เราจะมแี ผนรบั มือ เอง เพราะสมาธเิ ปน็ ส่งิ ท่แี มต่ อ้ งการมากท่ีสดุ ในระยะน้โี ดย
กับเร่ืองราวเชน่ นี้อย่างไรต่างหาก เมอ่ื ถึงกา� หนดเวลาแมก่ จ็ ะตน่ื ขนึ้ บอกเราใหช้ ว่ ยประคองทา�
ภารกิจดังกล่าวแม้ข้อจ�ากัดทางด้านสภาพร่างกายท่ี
วันท่ี 22 มถิ ุนายน 2562 หนา้ ตาของแม่สดชน่ื ออ่ นแอลงมาก แตแ่ ม่กพ็ ยายามรกั ษาองค์ประกอบท่ีส�าคญั
อย่างเห็นได้ชัด แม่ชวนเราคุยมากขึน้ แม้ไม่มีอาการหิว ของการละหมาดได้อย่างดี
อาหารแตแ่ ม่ก็ไม่ปฏเิ สธท่ีจะรบั ผลไม้และนา�้ สภาพร่างกาย สมาธิส�าหรับผู้ปวยถือเป็นปจจัยส�าคัญที่ส่งผลให้ผู้
แมอ่ ่อนแรงมากขน้ึ ไม่สามารถลกุ ข้นึ นั่งเองได้ และต้องได้ ปวยมคี วามเข้มแข็งในด้านของจติ วิญญาณและจิตใจ มีพลัง
รับการประคับประคองเพื่อเข้าห้องน�้า..ข้าพเจ้าและน้อง บวกท่ีเอื้อให้ผู้ปวยมีทัศนคติท่ีดีต่อชีวิตและสามารถยอมรับ
สาวช่วยกันตรวจสอบข้าวของเครื่องใช้ของแม่เพื่อปรับ กบั สภาพทีเ่ กิดขน้ึ กบั ตนเอง ไมก่ งั วลกบั สภาวะทรี่ มุ เร้า
เปลย่ี นใหเ้ ปน็ แบบสมุนไพร เชน่ ยาสระผมมะเดอ่ื สบเู่ หลว รา่ งกาย สอดคล้องกับผลการวจิ ยั เรือ่ ง “ประสบการณข์ อง
ขมน้ิ ชนั ยาสฟี นสมุนไพร ฯลฯ รวมไปถงึ การจดั ซอ้ื เคร่ือง ผู้ปวยมะเร็งในการเยียวยาตนเอง”ท่ีให้ข้อคิดเห็นว่า
ใช้อนื่ ๆ ในบ้านที่ชว่ ยสร้างความสะดวกให้แม่ ตลอดจนการ “สมาธิเป็นวิธีการหน่ึงของการดูแลแบบองค์รวมที่มีความ
ตรวจสอบสภาพร่างกายของแมต่ งั้ แต่ เรอ่ื งอาการปวดตาม ส�าคัญในการบ�าบดั เยียวยาผูป้ ว ยมะเร็ง เน่ืองจากการท�า
จดุ ตา่ งๆ ในร่างกาย อาการออ่ นเพลยี อาการทอ้ งผูก ปาก สมาธนิ ัน้ เปน็ การดูแลจติ ใจให้สงบเปน็ ปกติอย่างตอ่ เน่ือง
แหง้ คลืน่ ไส้ ความกลัว และกงั วล โดยส่วนใหญย่ งั อย่ใู น สม�่าเสมอ ขณะที่ใจสงบเป็นสมาธิ ร่างกายท่มี ีพยาธิสภาพก็
ลกั ษณะท่ีดี ไม่สรา้ งความยากลา� บากให้มากนัก มีบ้างก็ จะปรบั เขา้ สสู มดลุ ”
อาการท้องมานท่ีเป็นอุปสรรคต่อการหายใจเวลานอน (กาญจนา, อุไร และ อังศุมา, 2550)
ซ่ึงแม่สะดวกนอนตะแคงขวาบ้างในบางคร้ังเพื่อให้เกิด
ความสะดวกตอ่ การหายใจ สว่ นอาการไอ หอบเหน่ือย มี
ขึ้นมาเล็กน้อยที่ท�าใหเ้ ราเรม่ิ กังวลบ้าง เร่ืองของผวิ หนังเหน็
ได้ชัดว่าน้�ามันมะกอกมีส่วนช่วยปองกันอาการคันและการ
เกิดแผลกดทับไดใ้ นระดบั หนึง่

67 Mind and Wisdom

วันที่ 24 มถิ นุ ายน 2562 จติ ใจและร่างกายมคี วาม วันท่ี 25 มถิ ุนายน 2562 ภาวะทเี่ กิดการมีน้�าค่งั ใน
สัมพันธ์แนบแน่นที่ยากต่อการแยกออกจากกันอย่างส้ินเชิง ช่องท้องมากผดิ ปกติ จนเปน็ สาเหตุให้ท้องขยายโตขนึ้
ได้ รา่ งกายจะมีพฤตกิ รรมการตอบสนองเชน่ ไร ย่อมต้องขน้ึ เบยี ดอวัยวะสว่ นอ่นื ๆในชอ่ งทอ้ ง จนกระเพาะอาหาร ล�าไส้
กับอา� นาจของจติ ใจท่ีคอยบงการ ขณะเดียวกนั อวัยวะทุกๆ และกระบงั ลมท�างานไม่สะดวก กอ่ ให้แม่เกิดอาการแนน่
ส่วนบนร่างกายก็มีหน้าที่ตอบสนองภาวะของจิตใจ อดึ อดั ทอ้ ง ทอ้ งผกู ผายลมไม่ได้ บวกกับกระบงั ลมที่ไป
เม่อื สภาพรา่ งกายท่เี กดิ ภาวะผิดปกติขน้ั รุนแรง ไมอ่ าจตอบ เบยี ดดนั ปอด ท�าใหป้ อดขยายตัวไม่เต็มท่ี แน่นหน้าอก
สนองความต้องการของจิตใจได้อย่างเต็มก�าลังสภาพจิต หายใจล�าบาก ส่งผลใหป้ รมิ าณออกซเิ จนในกระแสเลือด
วิญญาณทซ่ี ่อนลึกอยใู่ นชวี ิตมนุษย์ ก็ยอ่ มเกดิ ภาวะของ ของแมต่ �่า (Hypoxemia) แรงดันออกซเิ จนหรอื ค่าความอ่มิ
ความหมดหวงั และท้อแท้ไดเ้ ช่นกนั บวกกับสมองทจี่ ะเกดิ ตัวของออกซิเจนนอ้ ยกวา่ ปกติ คือมรี ะดบั ออกซิเจนใน
ภาวะการรุมเร้าของหลากหลายเรื่องราวที่เข้ามาถมทับ เลอื ดอยตู่ า�่ กว่า 60 มิลลเิ มตรปรอท หรอื มีคา่ ความอ่ิมตัวใน
ความนกึ คดิ ทา� ให้เกิดความวติ กกงั วล ฟงุ ซ่าน จนถึงขั้นจติ เลือดนอ้ ยกว่า 96% ร่างกายของแมจ่ งึ เกดิ ภาวะขาดออกซิ
ตก.. เจน สง่ ผลให้สมองท�างานและสง่ั งานชา้ ลง แม่จงึ เกิดอาการ
ความพยายามของแม่ท่ีจะเคลื่อนไหวให้ได้อย่างใจ เหมอ่ ลอยบา้ ง หายใจแรง เกิดอาการเหนื่อยหอบ พูดจา
นึก ถูกบัน่ ทอนดว้ ยสภาพร่างกายและอวยั วะบางส่วนทีไ่ ม่ เลอะเลือน และครุน่ คิด
สามารถตอบสนองไดอ้ ย่างเตม็ ศกั ยภาพ อาการดซี า่ น เราได้ค�าแนะน�าจากญาติซึ่งเป็นพยาบาลให้
(Jaundice) เป็นอาการปว ยที่เยอ่ื บตุ าขาว เน้อื เย่ือและ ประสานเตียงผู้ปวยและเครื่องผลิตออกซิเจน(Oxygen
ผิวหนงั ของผูป้ วยกลายเป็นสเี หลอื ง จากการมีปริมาณสาร Concentrator) จากโรงพยาบาลใกล้บา้ น เตียงผู้ปวยชว่ ย
บิลริ บู ิน (Bilirubin) ในกระแสเลือด ท่ีมาจากการทา� งานผิด ใหเ้ กิดความสะดวกในการขยับรา่ งกายของแมใ่ หล้ ุกน่งั เอน
ปกติของตบั ระบบน�า้ ดี และเซลลเ์ ม็ดเลอื ดแดง ซ่งึ อาการ หลงั หรือปรับตามความสะดวกในการหายใจและอาการ
ของแมเ่ ห็นได้ชดั จาก ดวงตา ผวิ หนงั ท่มี สี เี หลือง และสี เหม่อื ยตามจุดตา่ งๆ ของแม่ สว่ นเครอื่ งผลติ ออกซิเจน เปน็
อุจจาระท่ซี ดี ลง ส่งผลใหเ้ กดิ อาการอ่อนเพลยี หมดแรง อุปกรณ์ให้ออกซิเจนทางท่อเข้าสู่ปอดผ่านท่อสายยางทาง
เหน่อื ยงา่ ย เบ่อื อาหาร คลื่นไสอ้ าเจยี น ปวดบรเิ วณชาย จมกู ท้งั สองอยา่ งช่วยสร้างความสะดวกใหแ้ ม่ไดใ้ นระดบั
โครงดา้ นขวาและปวดเม่ือยกลา้ มเนอ้ื ท�าใหแ้ มม่ ีภาวะ หน่งึ แม้อาการเหนอื่ ยของแม่ยงั รุมเรา้ หรอื ดวงใจจะหดหู่
โลหิตจาง เกิดจากการเสียสมดุลระหวา่ งอายุขยั ของเม็ด มากเพียงไร ทวา่ แม่ก็ยังคงเผยรอยยมิ้ ให้คนรอบข้างไดอ้ ุ่น
เลือดแดงและอตั ราการผลิต โดยมปี จ จัยทสี่ า� คัญคือ ความ ใจอยเู่ สมอ..
ล้มเหลวของไขกระดูกในการสร้างเม็ดเลือดแดงข้ึนให้เพียง วนั ท่ี 26 มิถุนายน 2562 .. “การรกั ษาพยาบาล
พอกบั การทีเ่ ม็ดเลือดแดงมีอายขุ ยั ที่สนั้ ลง ใดๆ ทเี่ พิม่ ความเจ็บปวดและทกุ ขท์ รมานใหแ้ กผ่ ปู้ ว ย โดย
ระยะน้ีจึงเป็นขณะเวลาที่เราต่างร่วมกันพยายาม ไม่สามารถท�าให้ผู้ปวยหายหรือดีข้ึนจากโรคจนสามารถ
ไม่ละเลยแม่ สลับสับเปล่ียนใหม้ ีคนใกล้ชิดอยู่กับแม่เสมอ ชว่ ยตนเองได้ ย่อมเป็นการทรมานมากกวา่ การดแู ลรกั ษา
ปลอบโยนแม่อย่างอ่อนโยน ชวนคยุ เร่อื งสรา้ งสรรค์ แตต่ ้อง (Care)ผู้ปวยแล้ว ยงั เป็นการเบยี ดเบยี นประโยชน์จากผู้
อยู่บนข้อจ�ากัดที่ไม่เกิดความซับซ้อนเกินในกระบวนการ ปว ยอื่นๆ และสังคม” (สันต์ หตั ถีรัตน,์ 2552) ค�ากลา่ วข้าง
คดิ ให้แมไ่ ด้ผ่อนคลายมากทสี่ ุด ไมว่ ติ กกังวลกับสภาพ ตน้ ท้าทายบทบาทคนดูแลผู้ปว ยระยะสดุ ท้าย รวมทง้ั
รา่ งกาย ถนอมพลงั งานไว้ใช้ในยามจา� เปน็ ซ่ึงกจิ กรรม ข้าพเจา้ อย่างมาก ในการพยายามหาวิธกี ารดแู ลทเี่ หมาะ
ทงั้ หมดทเ่ี คยทา� มา กถ็ ูกปรบั ให้น้อยลงตามสภาพ แตจ่ ะมี สม ชว่ ยใหแ้ ม่มีคณุ ภาพชวี ติ ท่ีดีในระยะสดุ ทา้ ยของชวี ิต
คนคอยประคับประคองอยา่ งใกล้ชิดมากขน้ึ แม่จึงผ่อน
คลายลงไดบ้ า้ ง แมน้ ยั นต์ าจะออ่ นลา้ มากเพียงใด

Mind and Wisdom 68

“ ภารกิจกอนสง แมเ ขา้ นอน.. ข้าพเจ้าอานคมั ภีรอลั กุ “
รอานให้แมฟ ง ลูบตวั แมดว้ ยนาํ้ มันมะกอก จบู หนา้
ผากและแก้มแมท ั้งขวาซา้ ย กอ นไดย้ ินเสียงแมบอก
“ไปนอนเถดิ ..ให้แมไดพ้ กั ผอ น”..
(คําพดู สุดทา้ ยของแม. .กับข้าพเจา้ )

69 Mind and Wisdom

แม้ในการดูแลประคับประคองในช่วงสุดท้ายของโรค ญาติ มิตร คนสนิท ผู้รว่ มงาน และคนรูจ้ กั ตา่ งหลง่ั
ซึง่ อาจรักษาไมไ่ ด้ แต่มนั คอื หนทางทสี่ ามารถกอ่ ใหแ้ มม่ ี ไหลเข้ามาเย่ียมปวยแม่อย่างหนาแน่นหลังทราบข่าวอาการ
ความสขุ สบายท่ีสุดเท่าทีจ่ ะทา� ได้ ใหแ้ ม่ไดค้ า� นึงถึงคณุ ภาพ ของแม่ ทกุ คนเขา้ หาแม่ด้วยความออ่ นน้อม ใหก้ า� ลงั ใจแม่
ชีวิตในชีวิตท่ีเหลืออยู่มากกว่าการเร่งรัดหรือยืดความตาย ปลอบโยนและแสดงความรักแก่แม่และครอบครัวด้วย
ออกไป ความเหน็ อกเหน็ ใจ..
ขา้ พเจา้ พอ่ รวมทั้งคนอ่นื ๆ ในครอบครัวพยายาม เวลา 11:30 น. ภารกิจกอ่ นสง่ แมเ่ ข้านอน.. ขา้ พเจ้า
ร่วมกันท�าความเข้าใจให้ตรงกันถึงสภาพความเป็นจริงท่ี อ่านคัมภีรอ์ ัลกรุ อานใหแ้ มฟ่ ง ลบู ตวั แม่ดว้ ยนา้� มันมะกอก
เกิดขน้ึ กบั แม่ ระยะการดา� เนนิ ของโรค ตลอดจนแนวโนม้ จบู หนา้ ผากและแกม้ แม่ทงั้ ขวาซ้าย กอ่ นได้ยินเสียงแม่บอก
การจากไปของแม่ เราต่างกเ็ ขา้ ใจและอดทนกบั ทุกๆ อย่าง “ไปนอนเถิด..ให้แม่ได้พักผ่อน”..(ค�าพูดสุดท้ายของแม่..กับ
ท่ีอาจเกดิ ขึ้น ซึ่งโดยหลักการของศาสนาอิสลาม และความ ข้าพเจ้า)
ศรัทธาทเ่ี รามี ทา� ใหเ้ ราสามารถยอมรับในสัจธรรมข้อนีไ้ ด้ วนั ที่ 28 มิถุนายน 2562 เวลา 01:30 น.
แต่ความหวังทเี่ กดิ ข้ึนร่วมกนั ณ เวลาน้ี คอื ความสขุ สงบ แมจ ากไปอยา งสงบในขณะหลบั (Peaceful Death)
และคณุ ภาพชีวติ ของแม่ เราตา่ งหวงั และมอบหมายสงิ่ ที่ ไมทิ้งรอ งรอยของความทุกข ทรมาน หรือกังวลใดๆ
จะเกดิ ขึ้นทง้ั หมดไว้ ณ พระเจ้าที่เราตา่ งศรทั ธาไวส้ งู สดุ .. ไวบ นใบหนาและรา งกาย..
วันท่ี 27 มิถุนายน 2562 แม่ไมส่ ามารถช่วยเหลอื ……..
ตวั เองไดอ้ ยา่ งส้ินเชงิ ร่างกายออ่ นลา้ ไร้กา� ลงั ไมส่ ามารถ ขา้ พเจ้าหวนร�าลกึ ถงึ ค�าปรารถนาของแม่..
เคล่อื นไหวอวัยวะส่วนตา่ งๆไดอ้ ย่างปกติ หายใจลา� บาก แม้
มีเคร่อื งผลติ ออกซเิ จนชว่ ย ปฏิเสธการกนิ และดมื่ มเี พียง ศักรินทร์ สหี มะ
ดวงตาของแม่เท่านั้นที่พอสื่อให้เราได้เห็นวิญญาณและ วันท่ี 17 กรกฏาคม 2562,
ดวงใจของแม่ทสี่ ุขสงบ เข้มแขม็ และม่นั คง.. บา้ นแหง่ ความสขุ (หนองธง)

ข้อมูลบรรณานกุ รม

ศอลาฮ ซัยฟุดดีน อบั ดุลฮักก. (2552) ศาสตรก์ ารแพทยข์ องทา่ นนบมี ฮู มั มัด. แปลและเรยี บเรยี งโดย มสุ ตอฟา มานะ.
กรุงเทพฯ: ศูนยห์ นงั สอื อิสลาม .

โรงพยาบาลบ�ารงุ ราษฎร.์ สบื ค้นเมื่อ 16 มิถนุ ายน 2562. (จากข้อมลู อีเล็กทรอนกิ ส)์ . https://www.bumrungrad.com/th/
health-blog/2551/golden-years/get-ready-for-healthier-golden-years / โรงพยาบาลบ�ารุงราษฎร์

Honestdocs. สืบค้นเมอื่ 16 มิถนุ ายน 2562. (จากขอ้ มูลอเี ลก็ ทรอนิกส์).https://www.honestdocs.co/what-is-liver-
cancer/Honestdocs.

Islammore.สืบคน้ เม่อื 16 มถิ นุ ายน 2562. (จากขอ้ มูลอเี ล็กทรอนกิ ส)์ .http://www.islammore.com/view/3130 /
Islammore.

Peacefuldeath. สบื คน้ เมอ่ื 16 มถิ นุ ายน 2562. (จากขอ้ มลู อเี ลก็ ทรอนกิ ส)์ .https://peacefuldeath.co/the-last-minute-
of-life/. Peacefuldeath.

มหาวทิ ยาลยั มหิดล.สืบคน้ เมือ่ 17 มถิ ุนายน 2562. (จากข้อมูลอเี ลก็ ทรอนิกส์).https://med.mahidol.ac.th/palliative/
article/09may2017-0953 / มหาวทิ ยาลัยมหิดล.

กาญจนา สังขส์ ิงห์ และคณะ (2550). ประสบการณข์ องผ้ปู ว ยมะเร็งในการใชส้ มาธิในการเยียวยาตนเอง./ สงขลานครนิ ทรเ์ วช
สาร /ปท่ี 25 / ฉบับท่ี 1./ น. 40 - 47 / http://medinfo.psu.ac.th/smj2/smj25_1/pdf25_1/05urai.pdf

นวพรรณ จารุรกั ษ์ และคณะ (2540). การใชค้ อมบแิ นท้ ฮิวแมนอรี โิ ทรพอยอทิ ินในการรักษาภาวะโลหิตจางในผปู้ วยโรคมะเร็ง
/ จฬุ าลงกรณ์เวชสาร / ปที่ 12 / ฉบบั ที่ 41. / น. 945 - 956 / http://clmjournal.org/_fileupload/journal/312-4-8.pdf

Mind and Wisdom 70

แวนตาใจ
โรยชราในตากฝ็ า ฟาง
คล�าหาทางปา ยปา ยไม่เหน็ หน
หูก็ปดไม่ไดศ้ ัพท์ดอู ับจน
ย่ิงใจปดสบั สนอนธกาล
จะปนปา ยก็ตกหลมุ ความลุ่มลึก
จกั ตรติ รกึ หรอื กว็ นในสงสาร
จะก้าวไปกส็ ิน้ แรงแมน้ คบื คลาน
รอคอยซบมจั จมุ ารมาขานขบั
อวชิ ชานา� พาให้ขลาดเขลา
ลว้ นแต่เรากักเกบ็ อยา่ งเสรจ็ สรรพ
จกั หนตี นหรือก็ตายไมข่ ยบั
จะเร่มิ นบั หนึ่งใหมไ่ ด้แคศ่ ูนย์
ตนลวงตนหลงตนวา่ ตนเตบิ
ย่างเขยิบแค่ขยับก็สบั สน
อวชิ ชาพาลวงในบ่วงตน
แวน่ ตาใจฝาหม่นจงึ ตบี ตันฯ

Dejavu-Mon
๑๐/๐๖/๖๒/๐๘.๔๐ น.

71 Mind and Wisdom

การใหคอื การได
คณุ ยาย

เช้าน้อี ากาศสดช่ืน ใบไม้ใบหญ้ามหี ยดน�า้ ค้างเล็กๆ ตดิ ใจในรสชาติเงาะท่หี วานกรอบอรอ่ ย ตอบไปว่า ได้สิ กิโล
เกาะอยเู่ ปน็ หย่อมๆ เนอ่ื งจากฝนไดต้ กโปรยปรายมาตั้งแต่ ละ 10 บาท แตต่ อ้ งสอยเองนะ (ราคาในท้องตลาดกโิ ลละ
เม่อื คืน ตง้ั ใจวา่ วันนีจ้ ะลงไปสอยเงาะสกั กะละมังเลก็ ๆเอา 20 บาท) เขากเ็ ลยชกั ชวนกันสอยเงาะ บ้างกก็ ินเงาะกันไป
ไว้กนิ เงาะทีเ่ ก็บตอนเชา้ จะสดกรอบ อรอ่ ยไม่เหมือนกับ พลาง เปน็ ภาพบรรยากาศท่ีมคี วามสขุ มาก วนั นั้นสอยเงาะ
เงาะทเ่ี กบ็ ในช่วงบา่ ย ขณะทเ่ี ก็บเงาะนน้ั เหลอื บไปเห็น ได้ทั้งหมด 35 กิโลกรมั คิดเป็นเงิน 350 บาท ซ่ึงขายได้
สะตอทย่ี งั คงเหลอื คาต้นเยอะพอสมควร พลางคิดในใจวา่ หมดภายในวันเดยี ว รงุ่ เชา้ เพ่อื นบ้านคนเดมิ ก็มาขอซือ้ เงาะ
นา่ จะเป็นประโยชน์ถา้ ให้คนท่สี อยได้มาสอยเอาเอง เพราะ เพ่ิมอีก 15 กโิ ลกรัม แลว้ เงยี บหายไป 3-4 วนั เงาะเริม่ แดง
ล�าพังตนเองคงหมดปญญาเพราะกิ่งค่อนข้างสูงพอสมควร เตม็ ทแ่ี ลว้ เขากม็ าสอยไปอีกเป็นรอบที่ 3 ได้ไปอกี 25
คิดได้ดังน้ันจึงไปชวนเพื่อนบ้านซึ่งเป็นชายกลางคนท่ียัง กิโลกรัม รวมทงั้ ส้นิ 75 กโิ ลกรัม
แข็งแรงมาสอยสะตอและชวนกันเก็บเงาะกินไปพลาง นอกเหนอื จากทีข่ ายเงาะไดเ้ ป็นเงนิ 750 บาทแล้ว
ระหว่างสอยสะตอ วนั น้ไั ด้สะตอประมาณ 80 ฝก กบั เงาะ ยังได้มีโอกาสแบ่งปนญาติพ่ีน้องและคนข้างเคียงอีกราวๆ
อีก 1 ถุงใหญ่ หลงั จากเสรจ็ ส้นิ ภารกิจไดพ้ ดู เปรยๆวา่ เงาะ 50 กิโลกรมั มาคิดทบทวนดวู า่ หากเราไมไ่ ดแ้ จกเงาะไปให้
สุกเยอะแล้วจะหาใครมาซื้อดีนะ กินเองก็คงไมห่ มดเพราะ เขาชิมในวันนั้น เขาคงจะไมก่ ลับมาซือ้ อกี ถงึ 3 รอบเปน็ แน่
มนั ดกมาก เงาะทบี่ า้ นแมว้ ่าจะเปน็ เงาะเพียงตน้ เดยี ว แต่ นึกถึงพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ก็ไดร้ ับการบา� รุงรักษาใสป่ ุยรดน้�าอย่างเตม็ ที่ ทา� ให้ผลิดอก ภูมิพลอดุลยเดชท่วี ่า “การขาดทุนคือไดก้ �าไร” (Our lost
ออกผลมาเปน็ เงาะท่ีหวานกรอบอรอ่ ยและดกมาก เย็นวัน is our gain) ซึง่ ในตอนนต้ี ัวเองได้พบและเห็นกับตัวเอง
นน้ั ฝนตกลงมาอีกพอสมควร เงาะท่ีสุกถูกฝนชะก็รว่ งหล่น จริงๆ
ลงมาเร่ือยๆ อย่างนา่ เสยี ดาย อันท่ีจริงมีเรื่องราวท�านองนี้ที่ตัวเองพบอีกหลาย
เช้าวันต่อมาครอบครัวท่ีเราให้เงาะและสะตอเขา เรื่อง ซึง่ คงมีโอกาสไดเ้ ล่าส่กู นั ฟงอกี ต่อไป
ไปกลบั มาแลว้ ถามว่า “จะขายเงาะไหม” คงจะไปกินแล้ว

Mind and Wisdom 72

73 Mind and Wisdom

การเดนิ ทางสู... หลวงพระบาง

ต้นเรอื่ ง : อสุ มาน หวังสนิ

Mind and Wisdom 74

ลงเชียงของ ลองนาํ้ โขง...

หลังจากค่�าคืนแห่งการพักผ่อนเพ่ือต่อเรือท่ี ผ่านจากดา่ น ตม. เราน่งั รถตู้ต่อไปยงั ท่าเรืออกี ประ
เชียงของคณะของเราได้พักท่ีโรงแรมน�้าโขงริเวอร์ไซด์ มาณ 10 กิโลเมตร ใชเ้ วลาประมาณ 15 นาที รูม้ ั๊ยครับ
บรรยากาศที่พักริมน้�าโขงท่ีแลไกลออกไปอีกฝงคือประเทศ ท่าเรือทเี่ ราก�าลงั ลง อยูเ่ ย้อื งๆ กับที่เราพกั ที่เชยี งของนี่เอง
ลาว ซ่งึ เป็นคา�่ คืนท่ีดูสงบ และมาทราบวา่ ดา่ น ตม.เดมิ ต้ังอยใู่ นตวั อา� เภอเชียงของ
ร้ิวคลื่นบนสายน�้าที่พลิ้วไหวไปตามกระแสของ ตรงกบั เมืองห้วยทราย (Huay Xai) พอดี แตเ่ ม่อื ยา้ ยดา่ น
ลา� น�า้ โขงทไี่ หลไปอย่างไม่ร้จู ดุ สิ้นสุดอย่หู นใด ข้าพเจ้าเหน็ ตม.ใหม่ เพราะมกี ารกอ่ สรา้ งสะพานขา้ มแม่น้�าโขง ทา� ให้ผู้
แล้วยงั ประมาณไม่ได้ หรือดูไปอยา่ งไรจ้ ุดสน้ิ สดุ และมนั คง ผา่ นทางทุกคนตอ้ งน่งั ย้อนไปยอ้ นมา
เหนื่อยมากกว่าจะออกไปปากแมน่ �้า ไปพบทะเลทใ่ี ฝฝน คณะเราไดม้ าถึงท่าเรือห้วยทราย มเี รือจอดรออยู่
ยามเช้าของวันทส่ี อง หลงั จากเสร็จภารกจิ สว่ นตวั เปน็ เรือล�าใหญ่ขนาดยาว 40 เมตร กวา้ ง 3 เมตรกว่าๆ จาก
และเตรยี มพรอ้ มออกเดนิ ทางสปู่ ระเทศลาว ประเทศที่ การกะระยะด้วยสายตา ลักษณะภายในเหมอื นน่ังในโบกี้
ข้าพเจ้าเคยไปเพ่ือผ่านทางและต่อไปยังประเทศเวียดนาม รถไฟคือมีช่องทางเดินตรงกลางและมีโตะเก้าอี้เป็นชุด
เม่อื กวา่ สิบปมาแลว้ ขนาบข้างซ้ายขวา พรอ้ มทั้งมหี อ้ งน�้าและหอ้ งครัว ซึ่งดแู ล้ว
คณะของเรานั่งรถตู้เพอ่ื ไปที่ดา่ นพรมแดน ทา� การ น่าตื่นเต้นพอควร
ขออนุญาตผ่านเขตแดนของประเทศอย่างถูกระเบียบและ กระแสน้�าของแม่น้�าโขงท่ีไหลจากประเทศธิเบต
ถูกกฎหมาย แลว้ กน็ ่ังรถบสั โดยสายเพ่อื ไปยังทที่ �าการตรวจ ผา่ นจนี พมา่ ไทย ลาว และออกสู่เวยี ดนาม มปี ริมาณมาก
คนเข้าเมอื งประเทศลาว ซึ่งห่างออกไปราว 10 กิโลเมตร บ้างน้อยบา้ งในแตล่ ะชว่ ง แต่ละฤดู เราโชคดีทเ่ี ดนิ ทางใน
รถบัสบรรทุกผู้โดยสารทั้งคณะของเราและคนอ่ืน ชว่ งทีพ่ อมนี �้าบา้ ง แต่ไมม่ ากนักและไม่เปน็ อปุ สรรคตอ่ การ
ดว้ ย ใชเ้ วลาประมาณ 15 นาทกี ็ถึงสะพานขา้ มแมน่ �า้ โขง เดินเรอื
และเขา้ ไปยงั ส�านักงานตรวจคนเข้าเมอื ง(ตม.) ประเทศลาว ยามเช้าในขณะที่เราออกจากทา่ ความตนื่ เต้นท่ี
ก่อนขึน้ สะพานฝงไทย ถนนมกี ารออกแบบถนสา� หรับ เหน็ มมุ มองสองฝากฝงไทย-ลาว ทา� ให้ไมม่ ใี ครละสายตา
สญั จรในประเทศลาวให้มีทางเดนิ รถด้านขวา (ของไทยดา้ น จากบรรยากาศสองฝง โขง และด้วยความเรว็ ของกระแสนา้�
ซ้าย) โดยท�าเปน็ ถนนไขวจ้ ากซ้ายไปขวา และจากขวามา ไหลบวกกับแรงเคร่ืองยนต์ของเรือที่กัปตันเร่งเคร่ืองและ
ซ้าย เพ่ือเปลย่ี นช่องทางเดินรถ สงั เกตเสน้ ทางน้�าอยา่ งชา� นาญอยตู่ ลอดเวลา

75 Mind and Wisdom

ท�าให้เราไม่เจออุปสรรคส�าหรับการเดินทางตลอดจนถึง การเปด โอกาสใหท้ กุ คนได้พูด ไดค้ ดิ ไดส้ ่อื สารให้
เมืองหลวงพระบาง คนอนื่ ไดร้ บั รู้ เป็นสง่ิ ทีม่ าชว่ ยเติมเต็มใหเ้ รากา้ วผ่านเรอ่ื ง
การน่ังเรอื ใช้เวลานานกว่า10 ชว่ั โมง กบั บรรยากาศ ราวเหล่านน้ั แมแ้ ต่ความห่วงใยและหว่ งกงั วลของผู้บรหิ าร
สองข้างทางและทานอาหารกลางวันบนเรือเป็นสิ่งใหม่ ก็เปน็ สิง่ ท่ีเรารบั รู้ เข้าใจ และร่วมใหก้ �าลงั ใจ เพอ่ื ทา� งาน
สา� หรบั ทกุ คน เปน็ ทมี ทีม่ ีประสทิ ธภิ าพ
ดว้ ยเวลาเดนิ ทางท่ยี าวนาน กิจกรรมบนเรือกม็ ี เวลาท่ีอัดอ้ันและอึดอัดในใจได้ถูกคล่ีคลายไปโดย
สว่ นส�าคัญท�าให้ไม่เบอ่ื มาก คอื การนอน บา้ งก็คยุ และการ การคุย บ้างทกุ ข์ บา้ งเศรา้ บา้ งสขุ บา้ งรืน่ รมย์ แตท่ ุกคน
สนทนากลุม่ ซึ่งในความรูส้ กึ ว่าในการทา� งาน หรอื ทท่ี า� งาน ตอบเหมอื นกนั ว่ามพี ลังและก�าลงั ใจดขี ้นึ ข้อจา� กดั ทีเ่ ป็นโซ่
เราไม่เคยใช้ชีวิตด้วยและการปฏิสัมพันธ์กลุ่มกันโดยใช้เวลา ตรวนท่ตี ัวเองพันธนาการไว้เริม่ ผ่อนคลาย ความหวงั กลับ
นานขนาดน้ีมากอ่ น มาและคววามชุ่มช้ืนในหัวใจท่ีเรียนรู้ในการเข้าใจคนอ่ืนมี
ชว่ งบ่ายในเรือ หลงั จากที่ด่มื ดา่� กับบรรยากาศสอง มากขน้ึ
ขา้ งทางและลอ่ งเรือตามสายนา�้ เรากม็ านง่ั ลอ้ มวงคุยกนั ทง้ั
กลุม่ ช่วงเวลาทนี่ าน ทา� ใหม้ ีการพดู คุยก่งึ ทางการของผู้ ............... ทกุ คนพร้อมขน้ึ ฝง อย่างมีความสขุ
บริหารและสมาชิกในคณะ คยุ ถงึ ความร่วมมอื จงั หวะก้าว ตกเย็นล�าเรือที่ล่องตามล�าน้�าโขงอย่างมีจุดหมายก็
และอุปสรรคในการทา� งานของหนว่ ยงาน เวลาท่มี ีอยา่ งไม่ ถงึ ฝง เมอื งหลวงพระบางอยา่ งสวสั ดภิ าพ
จ�ากดั ท�าใหเ้ ราไดฟ้ ง ความคดิ เหน็ ความรสู้ ึก ความคาดหวงั หลวงพระบาง คอื เมืองหลวงเกา่ ของประเทศลาว
และเปา หมายของแตล่ ะคนมากข้ึน กอ่ นนครเวยี งจันทน์ และไดร้ ับการประกาศใหเ้ ป็นเมือง
การรตู้ ัวตนของคนอืน่ ทา� ใหเ้ ข้าใจกัน ถงึ แม้ภาระ มรดกโลก โดย UNESCO เมือ่ ป ค.ศ.1995 ทา� ให้มนต์
หน้าที่และความรับผิดชอบของแต่ละคนแต่ละฝายไม่ได้ เสน่ห์ของเมอื งยงั มีความขลงั และราบเรยี บในตวั เอง
ร่วมกันในทกุ กจิ กรรมของการทา� งานในองค์กร แตเ่ รา
สามารถเขา้ ใจได้ เข้าใจในสง่ิ ที่เขาเปน็ เขา้ ใจในสงิ่ ทเ่ี ขาท�า
และเขา้ ใจในความคาดหวังของแต่ละคน

Mind and Wisdom 76

วถิ ีธรรม วิถชี น คนหลวงพระบาง ...

หลวงพระบาง คือเมอื งหลวงเก่าของประเทศลาว ตกั บาตรตามความศรทั ธา ซงึ่ จะใชข้ ้าวเหนียวทีบ่ รรจใุ น
ก่อนนครเวียงจันทน์ และได้รับการประกาศให้เป็นเมือง กระตบิ๊ มาถวายพระ
มรดกโลก โดย UNESCO เมือ่ ป ค.ศ.1995 ท�าใหม้ นต์ ภาพความสวยงามปรากฏขึ้นเบอื้ งหนา้ เม่ือพระ
เสนห่ ข์ องเมอื งยังมคี วามขลังและราบเรียบในตวั เอง เดินผ่านมาบริเวณหน้าวัดแสนสุขารามและประชาชนได้
จากการสังเกตอาคารบ้านเรือนในเมืองหลวงพระ ร่วมท�าบุญตกั บาตรโดยพรอ้ มเพรยี งกัน
บางมลี กั ษณะเหมอื นๆ กัน สอบถามได้ความว่าการกอ่ สร้าง หลังเสร็จส้ินช่วงเวลาแห่งการตักบาตรเช้าแล้ว
ไมว่ า่ จะเปน็ อาคารบา้ นเรือน ทพ่ี กั หรืออาคารต่างๆ ตอ้ งได้ เห็นความสดใสของทุกคนและรู้สึกอมิ่ บญุ ไปตามกนั เสมอื น
รับการอนุมัติจากสถาปนิกท้องถ่ินและสถาปนิกจาก หนึ่งโปรแกรมท่ีผู้จัดการท่องเที่ยวเมืองหลวงพระบาง
องค์การ UNESCO กอ่ นจงึ จะอนุญาตใหก้ ่อสร้างได้ เหมอื น แนะนา� นั่นคอื การเดินชมตลาดเช้า ซงึ่ เป็นตลาดสดเลก็ ๆ
กับที่เกาะบาหลี ประเทศอนิ โดนเี ซีย ในชุมชนเมืองทวั่ ไปเหมือนกับทต่ี ่างๆ ทวั่ โลก แตย่ งั คงมี
ข้อสงั เกตอีกประการหนึง่ คือโรงแรมท่พี กั ทางการ ความพิเศษตรงท่ีสินค้าท่ีวางขายในตลาดสดเกือบท้ังหมด
ลาวอนญุ าตให้มคี วามสงู ไมเ่ กนิ 2 ชั้น ในทกุ โรงแรม ความ เป็นสินคา้ พน้ื บา้ น ไมว่ ่าจะเป็นผักปลา อาหารสด อาหาร
แปลกใจเมื่อมีคนพักท่ชี ้นั 3 ของโรงแรมท่พี กั ของเรา และ แหง้ ขนมพน้ื บา้ น เส้ือผ้าอาภรณ์และอื่นๆ อกี สารพดั
ได้ความวา่ ชั้นใตด้ ิน 1 ชน้ั ใตโ้ รงแรมให้นับเป็นชั้นท่ี 1 ไมใ่ ช่ จุดหมายร่วมกันหลังจากเดินตลาดสดคือร้าน
ชน้ั ลา่ งเหมอื นทวั่ ไป กาแฟรมิ นา้� โขงชื่อวา่ ร้านประชานิยม จุดนดั พบแห่งนม้ี าได้
กา� หนดการยามเช้าทีท่ ุกคณะ (โดยเฉพาะอยา่ งยิง่ ถกู ที่ถูกเวลา เพราะเมอื่ ตื่นเช้า ทา� บุญตกั บาตรและเดิน
ชาวไทย)เมอื่ มาหลวงพระบางจะต้องเขา้ รว่ มด้วยความยินดี ตลาดแล้ว ความหิวกจ็ ะมาเยอื น ยงิ่ บรรยากาศการกนิ
คือการร่วมตักบาตรยามเช้าและเห็นความสวยงามของวิถี กาแฟ ปาท่องโก ยามเช้าริมแมน่ า้� โขงด้วยแลว้ ชวนให้นง่ั
ชีวติ พทุ ธศาสนิกชนท่รี วมตัวรว่ มทา� บญุ ตักบาตร เพลินจนไม่อยากจากไป แตโ่ ดยความเป็นจริงกเ็ ปน็ ไปไม่
การนัดแนะเพ่ือตักบาตรยามเช้าเป็นไปด้วยความ ไดท้ เี่ ราจะน่ังกินกาแฟถึงยามสาย เพราะก�าหนดการหลาย
เรียบรอ้ ยและตนื่ เตน้ เมือ่ คณะของเราเดนิ ทางมาถึงวัดแสน อย่างยังต้องดา� เนินไป
สขุ าราม วดั เกา่ แกท่ ่มี สี ถาปตยกรรมลาวผสมอยู่ดว้ ย กลบั ไปทพ่ี กั เพอื่ ทานอาหารเชา้ ต่อ บางคนแวะร้าน
บริเวณหน้าวัดมกี ารเตรียมสถานท่ีไว้ โดยการจัด ประชานิยมแคก่ นิ กาแฟ แต่หลายคนกนิ ซะอมิ่ แปล้ ท�าให้
เรียงเกา้ อ้ีส�าหรับให้นัง่ ทอ่ งเทีย่ วและพุทธศาสนิกชนได้ร่วม เม่ือเชา้ ทโี่ รงแรมวันนอ้ี าหารไมพ่ รอ่ งมากเทา่ ที่ควร สถานท่ี

77 Mind and Wisdom

ส�าคัญเมื่อมีคนมาท่องเที่ยวที่มีให้เห็นทั่วโลกเป็นอันดับ ออกจากพิพิธภณั ฑแ์ หง่ ชาตหิ ลวงพระบาง เพอ่ื ไปชื่นชม
ต้นๆคือการชมสถานที่ประวัติศาสตร์และเห็นพัฒนาการ ความงดงามและไหวพ้ ระที่ “วดั เชยี งทอง” วัดท่ไี ดช้ ่ือวา่ มี
ของเมอื งนัน้ ๆ สถาปตยกรรมท่สี วยงามและเกา่ แก่แห่งหนึ่งของเมือง
หลวงพระบาง เมืองเก่าแก่และเมืองมรดกโลกจงึ มี วัดเชียงทองเป็นวัดที่บูรพมหากษัตริย์ของประเทศ
ความส�าคัญท้ังในแง่ของการศึกษาประวัติศาสตร์และ ลาวได้ใช้เปน็ วดั หลวง และปจจบุ นั ยังเกบ็ ราชรถและสิ่ง
ชาตพิ นั ธ์ุ ซึ่งคณะของเราได้มีโอกาสแวะชมพิพธิ ภณั ฑ์แหง่ ต่างๆ ท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ราชวงคล์ าวในอดีตอยูบ่ ้างพอสมควร
ชาติหลวงพระบาง ก่อนที่ประเทศลาวจะส้ินสุดระบบกษัตริย์และ
พร้อมกันน้ีได้เรียนรู้เรื่องราวเก่ียวกับการปกครอง เปลีย่ นการปกครองเปน็ ระบบคอมมิวนิสต์ และย้ายเมือง
เมืองหลวงเดิม ระบบกษัตริย์ และความสมั พนั ธก์ บั สยาม หลวงไปนครเวียงจนั ทน์ในปจจุบนั
ประเทศในแง่มุมต่างๆ ตามทผ่ี ู้จดั การท่องเทีย่ วเมอื งหลวง
พระบางไดบ้ อกเล่า ซึง่ น่าสนใจไม่นอ้ ย ถา้ มเี วลามากพอ
อาจต้องใชเ้ วลาในการพินิจสงิ่ ตา่ งๆ ในพพิ ธิ ภัณฑแ์ หง่ ชาติ
หลวงพระบาง

พพิ ิธภณั ฑ์แหง่ ชาตหิ ลวงพระบาง

Mind and Wisdom 78

วัดเชียงทอง

ช่วงบ่ายเราได้เดินทางไปเยี่ยมชมศูนย์หัตถกรรม รถกลับออกมาจากน�้าตกเข้าเมืองหลวง
พนม ร้านจา� หนา่ ยสนิ คา้ พื้นเมอื ง และรา้ นธรรมวงค์สวรรค์ พระบางพลบค่า� ในชว่ งเวลากอ่ นรับประทานอาหารมื้อคา�่
เคร่อื งเงนิ ซ่งึ มีเครอ่ื งเงนิ ขึน้ รูปที่สวยงามและราคาค่อนขา้ ง เราได้ร่วมประเพณีต้อนรับแบบชาวลาวคือการบายศรีสู่
สงู เราก็เลยไดแ้ ค่ชมหรอื ได้เครือ่ งเงนิ ช้ินเลก็ ๆ มาสกั ช้นิ ขวัญ ซ่ึงจะคลา้ ยกับทางชุมชนภาคอสี านและภาคเหนอื
พร้อมเสอ้ื ผา้ ฝายทอมือและผ้าขะมา้ ไวน้ ุ่งอาบน้า� ในสวน ของบา้ นเรา
จากน้ันเดินทางเข้าเขตปาเขาเนาไพรและเห็น หลงั อาหารมอื้ ค�่า เราไปตลาดมดื (Night Bazar)
ความสวยงามท่ีอุทยานน�้าตกกวางสีหรือกวางชี การซอ้ื ของในตลาดมดื หรอื รา้ นคา้ ท่วั ไป ขอแนะน�าให้ใช้
(กวาง = กวาง, ชี (แมช่ )ี = สีขาว) โดยอาจสงั เกตกระแสน้า� เงนิ กีบ อตั ราแลกเปลี่ยน 1 บาท ประมาณ 250-287 กบี
ที่ไหลมาเป็นสายเหมือนกับกิ่งเขาของกวางยามเม่ือน้�าตก ตวั อยา่ งการเข้าหอ้ งนา�้ สาธารณะจะมคี า่ บริการ 2,000 กีบ
ลงมามากพอ แต่ขณะท่ีเราไป สงสัยนา�้ ยังไม่มากพอ จึงเหน็ แต่ถ้าใช้เงนิ บาทกจ็ ะ 10 บาท เป็นตน้
แคเ่ พียงหนวดแมว แตค่ วามเปน็ ชนั้ ๆ ท่ไี ตร่ ะดับลดหล่นั ลง ค่า� คนื ในเมืองหลวงพระบางดูช่างรวดเรว็ นัก แว่ว
มาเหมือนนา�้ ตกไทรโยค ทา� ใหส้ วยงาม ประกอบกบั บริเวณ เพลง “ดวงจ�าปา” ทา� นองพน้ื ถ่นิ ดังคลอเคล้ากบั เสยี งไหล
น้�าตกเป็นหนิ ปูนขาว ท�าให้น้า� แลดเู ขยี วมรกตสวยงามยง่ิ ของแม่นา�้ โขง ยามเช้าของวนั พร่งุ คณะของเราก็จ�าจากจร
ข้นึ เมืองมรดกโลกทางวฒั นธรรม “หลวงพระบาง” ดว้ ยความ
คา� นึง

อุทยานน้า� ตกกวางสี

79 Mind and Wisdom

“มุสลมิ ”ชนกลมุ นอยในหลวงพระบาง ... เราเดินเข้าไปในซอยที่มีปายชื่อ“เรือนพักพงลัก

พลันท่ีรถของเราแวะมาส่งท่ีโรงแรมสานสัมพันธ์ (Phongloek Guest House)” ติดอยู่ เข้าไปประมาณ 100
ท่ีพักซึ่งทางผู้จัดการในแขวงหลวงพระบางได้จัดไว้ให้ เมตร กพ็ บกับผูค้ นท่ีนง่ั คยุ กันตา่ งมุมต่างกลมุ่
ข้าพเจ้าเหลือบมองเห็นปายที่พักที่มีตราฮาลาล(Halal) สัมผัสแรกที่ไปถึงอาจมีความประหม่าในทีและ
ปรากฏอยใู่ นปากซอยทีต่ ดิ กนั ด้วยความทใ่ี นประเทศลาว เราสามารถสื่อสารดว้ ยภาษา
ข้าพเจ้าอาจเหมือนคนอ่ืนๆที่เดินทางไกลไปต่าง ไทย ไดแ้ ละเข้าใจกนั ทั้งสองฝาย ทา� ใหเ้ กิดการทักทายเพ่ือ
บ้านต่างเมืองและพยายามค้นหาคนมุสลิมหรือชุมชนมุสลิม ใหแ้ น่ใจว่ามาถูกท่ีแลว้ เพราะดา้ นหนา้ ทพี่ กั ไม่มปี า ยบอก
ทม่ี ใี นท่ีน้นั เหมอื นปากซอยทเี่ ดนิ เข้ามา
เป็นทที่ ราบกันดีว่าเมืองหลวงพระบาง เปน็ เมอื งที่ อสั ลามอู ะลัยกุม วะเราะห์มาตลุ ลอฮ์วะบารอกาตฮุ
มีวิถพี ุทธ โดยดจู ากสง่ิ ก่อสรา้ ง วัดวาอาราม และอาคาร คือค�ากลา่ วทกั ทายภาษาอาหรับ สอ่ื ความวา่ สวสั ดแี ละขอ
บ้านเรอื น ทสี่ า� คญั คอื ความเป็นคนลาว ชมุ ชนลาว ซึง่ มักไม่ ความสนั ติสขุ ให้แกผ่ ทู้ ักทายและสนทนาดว้ ย ซ่ึงเปน็ ค�าท่ีผู้
คอ่ ยพบเจอคนมสุ ลมิ ในดนิ แดนถนิ่ น้ี นับถือศาสนาอิสลามจะใชท้ ักทายกนั ทัว่ โลก
ก่อนน้ีเพิ่งเคยมีคนมุสลิมกลุ่มเล็กๆท่ีมาค้าขาย วะอะลัยกุมสุ ลาม วะเราะหม์ าตุลลอฮ์ วะบารอตุฮ
ท่องเท่ียวและติดต่อราชการในเมืองหลวงนครเวียงจันทน์ คือค�ากล่าวตอบรับของเจ้าบ้านอย่างเป็นมิตรและการ
ซึ่งพอมีคนอยู่มากและนักท่องเท่ียวจากกลุ่มประเทศ สนทนากเ็ ริม่ ข้นึ เจ้าของทพ่ี ักและเรารสู้ ึกยนิ ดที ่รี ูจ้ ักกนั ทง้ั
อาเซยี นเดนิ ทางมามากขนึ้ ทา� ให้เกดิ การก่อสร้าง ศาสน ท่ไี ม่เคยเจอกนั มากอ่ น
สถานหรือมัสยิดแห่งเดียวท่ีนครเวียงจันทน์เมื่อไม่ก่ีปท่ีผ่าน “อบิ รอฮีม” เปน็ หนุม่ วัยกลางคน เจ้าของท่พี กั
มานีเ่ อง อายนุ า่ จะยงั ไม่ถงึ 40 ป เข้ามาพดู คุยพรอ้ มกบั นอ้ งชายช่อื
กลับกัน ในเมอื งหลวงพระบางนโี้ ดยวิถีคนและวถิ ี “สลุ ัยมาน” จากการสนทนาพบว่าเดิมอิบรอฮีม เป็นมุสลมิ
ชุมชนทั้งหมดเป็นชุมชนลาวพทุ ธ และมชี ุมชนลาวทน่ี บั ถอื จากมณฑลยูนนาน ประเทศจนี เรียนจบระดบั ปริญญาตรที ่ี
ผแี ละครสิ ตอ์ ยู่บา้ งกต็ าม จากขอ้ มลู ท่รี บั มาไมม่ ใี ครกลา่ ว มหาวทิ ยาลยั แมโ่ จ้ จ.เชียงใหม่ สามารถสอื่ สารภาษาไทย
ถงึ คนมุสลมิ หรือชมุ ชนในหลวงพระบางเลย ไดด้ ี หลังจากเรียนจบก็มาท�างานท่ีเวยี งจนั ทร์และหลวง
อัลฮัมดูลลิ ละห์ ขอบคณุ พระเจ้าที่ใหค้ ณะของเรา พระบาง
พักบริเวณนี้และได้เห็นปายโฆษณาท่ีพักท่ีสื่อสารให้คน ด้วยเปน็ ครอบครัวชาวจีน จงึ หาทางประกอบธรุ กิจ
มุสลมิ ได้รู้วา่ เปน็ ที่พักและมีอาหารส�าหรับคนมุสลมิ ท่นี ี่ สว่ นตัว โดยมาเช่าทแ่ี ละเปดบรกิ ารหอ้ งพัก กว่า 10 ป แลว้
หลังจากนา� สัมภาระเข้าเกบ็ ในหอ้ งพัก ข้าพเจา้ และ ปจจุบันเป็นเจ้าของทีพ่ ัก 2 ท่ี มีหอ้ งพกั รวมกว่า 50 ห้อง
เพ่อื นอกี 2 คนที่เปน็ ชาวมสุ ลิมดว้ ยกัน ไมร่ รี อท่จี ะเขา้ ไป ในเมอื งหลวงพระบาง สว่ นน้องชายก็เรยี นจบจากมหา-
ถามไถแ่ ละท�าความรูจ้ ักกับทพ่ี กั ขา้ งๆ วิทยาลยั แม่โจ้เหมอื นกัน จึงตามพี่ชายมาชว่ ยบริหาร

Mind and Wisdom 80

มัสยดิ แหงเมอื งหลวงพระบาง

ในขณะที่เราสนทนากันอยู่ก็พบว่าแขกที่มาพักกลุ่ม ถ้าหากคนมุสลิมไปท่องเที่ยวหรือประกอบกิจการเป็น
หนง่ึ เป็นเยาวชนจากประเทศสงิ คโปร์ การสนทนาจึงใช้ จ�านวนเพิ่มขึ้นก็คงต้องขยายมัสยิดให้ใหญ่ขึ้นด้วยเพื่อ
ภาษามาเลย์และโชคดีอีกน่ันแหละท่ีในกลุ่มของเรามี รองรบั ผู้ประกอบศาสนกจิ
อาจารย์โชคชัย วงคต์ านี ซง่ึ สามารถสอื่ สารกบั แขกเยาวชน ปจจุบันมัสยิดใช้ส�าหรับการละหมาดประจ�าวัน
ท่ีมาพกั อย่างออกรส การละหมาดวันศุกร์ การสอนอ่านอัลกรุ อ่านและการสอน
ตอนหนึ่งของการพูดคุยคือการสอบถามเก่ียวกับ ภาษาอาหรบั เบื้องต้น
สถานประกอบศาสนกิจหรือมัสยิดแห่งเมืองหลวงพระบาง หลงั จากสนทนากับอิหมา่ มเสรจ็ แล้ว สลุ ัยมานพา
จงึ ได้ทราบวา่ มมี ัสยดิ อยดู่ ้วย ตรงเส้นทางไปสนามบนิ หลวง เราออกจากมัสยิดไปเย่ียมเยียนและแนะน�าร้านอาหาร
พระบาง และมอี ิหมา่ มเฝาดูแลและอยู่ทีน่ ัน่ มสุ ลมิ อกี 2 รา้ น คอื ร้านอาหารนิชา (Nisha Restaurant)
พลบค่า� ของวันรงุ่ ข้ึน “สุลยั มาน” จึงได้พาเราไป ที่ต้ังอยู่รมิ แม่น�า้ โขง และรา้ นอาหารเชนไน ซึ่งอยใู่ นตัวเมือง
เยย่ี มเยียนมสั ยดิ ดงั กล่าว หลวงพระบาง
มัสยิดหลวงพระบางเป็นอาคารขนาดประมาณ ร้านอาหารทงั้ 2 รา้ น เป็นร้านของชาวอินเดยี มุสลิม ทม่ี า
6x30 เมตร ฝากนั สงั กะสีสแี ดง ตัง้ อยบู่ ริเวณเสน้ ทางไป คา้ ขายอยนู่ านหลายปแลว้
สนามบนิ ในบริเวณมัสยดิ ก็มีสุสานมสุ ลิม (กุโบร)์ อยูบ่ รเิ วณ หลังจากพบปะพูดคุยพร้อมทั้งเห็นความพยายามในการ
น้ันดว้ ย รวมกลุ่มเพื่อประกอบศาสนกิจและร่วมงานประเพณีวิถี
การไปมัสยิดในค�่าคืนน้ันเราได้เจอกับอิหม่ามมูฮัม มสุ ลมิ ในชุมชนหลวงพระบางแล้ว เรารสู้ กึ ความยากลา� บาก
หมดั อสิ มาแอล บินอิบรอฮมี ท�าหนา้ ทด่ี ูแลและนา� ละหมาด ของคนท่มี าหางานทา� ตา่ งถน่ิ เดมิ ของตวั เอง เปน็ ความยาก
พร้อมทง้ั ทราบวา่ เดมิ ท่านเปน็ ชาวเมอื งเชนไน ประเทศ ลา� บากท่หี ลายคนทีน่ ่ตี อ้ งเจอ และต้องเผชิญกบั มนั ทัง้ ชีวติ
อินเดยี เขา้ มาหลวงพระบาง กวา่ 25 ปแลว้ และปจจบุ นั ได้ ซงึ่ เป็นเรื่องท่นี า่ ยกย่อง
บตั รประจ�าตวั ตา่ งดา้ วแลว้ ดว้ ย ขอขอบคุณอบิ รอฮีม และสุลยั มาน หนุม่ สองพีน่ ้อง
ท่านอิหม่ามเล่าให้ฟงว่าคนมุสลิมได้เข้ามาท่ีหลวง จากมณฑลยูนาน ประเทศจีนและครอบครวั ที่ให้เราพบปะ
พระบางนานแลว้ อาจเร่มิ ตั้งแตป่  ค.ศ. 1950 โดยสังเกตได้ สนทนาดว้ ย พรอ้ มทง้ั อ�านวยความสะดวกหลายอย่าง และ
จากหลมุ ฝงศพทีอ่ ย่ใู นบรเิ วณมสั ยดิ แต่ก็มจี �านวนไม่มากนัก สร้างการเรียนรู้วิถีมุสลิมในเมืองหลวงพระบางให้เราได้
ภายในบริเวณมัสยิดซึ่งแต่เดิมเป็นพ้ืนที่กว้างขวาง บอกตอ่ ในระยะเวลาอันสน้ั ขอพระเจา้ คมุ้ ครองพวกเขา
หลายร้อยตารางเมตรแต่ปจจุบันกลับเหลือเนื้อที่ไม่กี่ตาราง เหล่านั้นดว้ ย
เมตร เพราะทางการลาวอนญุ าตใหม้ ีการขยายสนามกีฬา เรากลับถึงห้องพักพร้อมด้วยความประทับใจและ
รา้ นคา้ และชุมชน ส่วนการบูรณะ กอ่ สรา้ งเพมิ่ เตมิ และขยบั รับรไู้ ดว้ ่าอีกไมก่ ชี่ ั่วโมงข้างหน้า เราจะโบกมือลาหลวงพระ
ขยายก็ตอ้ งท�าเพิ่มแบบค่อยเป็นคอ่ ยไป ซ่งึ ในภายภาคหนา้ บาง

81 Mind and Wisdom

น่ังเรือทวนน้าํ ณ ปากแบง ลงเรอื น้ําโขง ข้ึนฝง เชียงของ

การอ�าลาเมืองที่มีเสน่ห์อย่างหลวงพระบางอย่าง เราออกจากทา่ เกอื บ 8 โมงเชา้ ดสู หี น้าทุกคนรวู้ า่
ฉบั พลันส�าหรบั ข้าพเจ้าแล้วไม่ง่ายเลย นึกถงึ ครัง้ หน่งึ สมัย นงั่ กนั จนเบือ่ เราไปไมเ่ รว็ เหมอื นตอนมา และความต่ืนเต้น
เรยี นจบใหมๆ่ และทา� งานกับชมุ ชนชายฝง ข้าพเจ้ากับเพื่อน ของสองข้างทางแมน่ ้า� โขงลดลงไป แต่กพ็ บเห็นคน เด็กๆ
กลุ่มเล็กๆก็มักจะสรรหาเวลาส�าหรับการเติมเต็มความ และชุมชนทใ่ี ชช้ ีวติ ตามรมิ น�า้ โขงอย่เู ป็นระยะๆ
ใฝฝ น ของคนยคุ แสวงหา ชว่ งเวลาทย่ี าวนานในความรู้สกึ ของบางคน อาจ
บ่อยครั้งท่ีเราเห็นพื้นท่ีท่ีไปสัมผัสและประทับใจ ตรงขา้ มกับบางคนทีเ่ วลาในเรอื น้อยไป จะขอต่อเวลาอกี
และอยูต่ อ่ ให้หนา� ใจ ใหอ้ ม่ิ กับความความทรงจา� ของ หน่อย เพ่ือจะไดเ้ ก็บเก่ียวความงามบางส่งิ บางอย่างไวใ้ นใจ
บรรยากาศสถานท่ดี ีๆ ณ กาลครงั้ หนง่ึ ไมน่ านน้ี ข้าพเจ้าเชื่อว่าการมองเห็นสิ่งสวยงามระหว่างทางมีในตัว
อารมณ์ประมาณนี้โผเข้ากระทบความรู้สึกให้ร�าลึก กบั ทกุ คน มากบ้าง นอ้ ยบา้ ง ขึ้นอยู่กบั ใจทมี่ องไป
ถึงเพื่อนเดนิ ทางเกา่ ๆ อกี ครง้ั แต่ในความเป็นจรงิ พบวา่ น�้าโขงยังไหลจากเหนือลงใต้อย่างไม่มีวันหยุด
เป็นไปไม่ได้เลย เมอื่ กาลเวลาเปล่ยี น ตา่ งคนต่างวถิ ี เวลาท่ี เหมือนกบั ชวี ิตทีต่ ้องพบเจอเรอื่ งราวใหม่ๆ อยู่ตลอดเวลา
พบพรอ้ มกนั สักคร้งั ในรอบกวา่ 10 ป ก็ไม่มเี ลย ซงึ่ ถือเปน็ น่งั เรอื ทวนน�้า สิง่ หนงึ่ ทเ่ี ห็นคือจังหวะการประคอง
วัฏจกั รของความเป็นจริง เรือของกัปตนั ผ้เู ชย่ี วชาญการขบั เรอื มากวา่ 25 ป เร่มิ จาก
ผ้จู ัดการเดินทางย้า� เราทกุ วันวา่ รกั ษาเวลา 5 6 7 การติดตามพ่อผู้เป็นต้นฉบับกัปตันในความทรงจ�าเม่ือวัย
หมายถึงให้ตนื่ ตี 5 กินขา้ ว 6 โมงเชา้ และออกเดนิ ทางตอน เยาว์ การเปน็ ผู้ชว่ ยขับ จนสามารถสร้างเรือและบงั คับเรือ
7 โมงเช้า วนั น้ีกเ็ หมอื นวันท่ผี ่านมา เราใชร้ หสั เวลาเดิม ของตวั เองใหไ้ หลล่องและไหลทวนลา� น้า� โขงได้
นงั่ รถตจู้ ากที่พกั มาถงึ ทา่ เรอื หลวงพระบาง เราลง ถงึ ช่วงน้�าเชี่ยวกราดและเป็นวังวนในสายน�า้ เรา-ผู้
เรือด้วยความต่ืนเต้นน้อยลงกว่าวันที่มาถึงหลวงพระบาง โดยสารในล�าเรือแทบไม่รู้สึกตัวและกังวลใจเม่ือเจอ
อยา่ งเหน็ ได้ชัด ใชเ้ วลาเตรียมเคลือ่ นยา้ ยกระเปาเดนิ ทาง อุปสรรคทางสายน�า้ เบือ้ งหน้าเลย เมื่อพวกเราดูนา้� ทีเ่ ป็น
และสัมภาระไมน่ าน เรอื เมล์ของเรากท็ ้งิ ทา่ เมอื งหลวงพระ อปุ สรรคไมเ่ ปน็ กปั ตันเรอื กช็ น่ื ใจได้
บางให้อยูใ่ นความทรงจา�
ความตื่นเต้นระหว่างน่ังเรือรอบนี้คือการนั่งเรือ
ตดิ ตอ่ กัน 2 วัน ซึ่งการน่งั เรือทวนน้�าจะใชเ้ วลาเพ่ิมอีกเท่า
ตวั ของการล่องตามสายน้�า แตด่ ว้ ยความช�านาญของกัปตัน
เรอื การเดนิ ทางจงึ เป็นไปอย่างราบรื่น

Mind and Wisdom 82

เมือ่ กระแสน้�าเชย่ี ว การขบั เรือฝา ทวนกระแสน�า้ อาหารเช้า กาแฟ ขนมปง ขา้ วตม้ และผลไม้ ไดร้ บั
ต้องบงั คับเรืออยา่ ใหต้ กในร่องกลางสายน้�าทีเ่ ชีย่ ว มนั จะ การเตรียมพร้อมสา� หรับมื้อเช้าของเรา และทกุ คนก็ไมล่ งั เล
ทา� ใหต้ อ้ งใช้แรงฝา แรงปะทะเยอะมาก และเป็นอนั ตราย ท่ีจะท�าตามความต้องการ รองท้องม้ือเช้าก่อนจะถึงเทยี่ ง
อย่างย่งิ ตอ่ อุบัตเิ หตุที่อาจขนึ้ ได้อยา่ งไม่คาดคดิ ใครจะคดิ วา่ มาล่องแมน่ �า้ โขงจะได้กนิ แกงสม้ ปกษ์ใต้
วิธีการบังคับเรือท่ีขับทวนน�้าคือการขับแนวท่ีน้�าไม่ พ่อครัวครัวหัวปาก์ซ่ึงรับอาสาแสดงฝมือก็ไม่รีรอที่
ไหลแรงมากอาจเบียดริมฝงไปบ้างในบางจังหวะ จะเตรียมเครอ่ื งแกงให้พรอ้ ม วธิ ีท�าแกงส้มของ อ.นฤทธิ์ ที่
แตก่ ป็ ลอดภัยที่สุด แสดงฝม อื นับว่าระดบั เชฟทเี ดียว ติดทวี่ ่าเครอื่ งแกงบาง
ตรงขา้ มกบั การขับเรอื แล่นตามนา�้ จะตอ้ งบงั คับ อย่างหาไม่ได้ในเรอื
เรือใหอ้ ย่ใู นร่องนา้� อย่างเหมาะสม หากพลาดร่องน้า� ไหล แกงลาวไม่มขี มิน้ เป็นโจทยท์ ้าทายส�าหรับคนใต้
เรอื ก็จะช้า แต่หากเขา้ รอ่ งเขา้ ลไู่ ดแ้ ลว้ เรอื แล่นฉวิ เลยที แทๆ้ อย่างพวกเรา และแล้วการประยุกตใ์ ชส้ ิ่งรอบตวั ก็เกิด
เดียว ข้ึน เมือ่ มีการน�าขมน้ิ ชนั ยาสมนุ ไพรแกท้ อ้ งอดื ทอ้ งเฟอ ทม่ี ี
ในชว่ งเวลาบนเรือ เรา-ผู้โดยสาร กอ็ าศัยชว่ งเวลาที่ คนเตรยี มมา น�าผงขมิ้นออกจากแคปซลู หลายเมด็ (เพ่ือ
อยู่กันนานๆ อยา่ งนีพ้ ูดคยุ ปรกึ ษาหารือ สา� รวจดวงชะตา ความเหลือง) และปรุงกับปลาแม่น้า� โขงอย่างเข้ากัน ลด
ขับกลอ่ มเสียงเพลงให้ไหลไปตามล�าน�้า อ่านหนงั สอื และ ความคาวไปไดพ้ อควร เผ็ดนดิ หนอ่ ยและอรอ่ ยหายอยาก
นอนพกั ผอ่ นเปน็ ระยะๆ หลังม้ือเที่ยงที่ทุกคนกินแกงส้มปลาแม่น้�าโขงกับใข่
พลบคา่� ทีเ่ มอื งปากแบง เราพกั ทแ่ี ละใครๆ ทผี่ ่าน เจยี วในเรือแลว้ ความใจชื้นของทกุ คนประกายมาอกี ครา
ทางนีก้ ็พกั ทน่ี ี่ เพราะอกี ไมน่ านนักกจ็ ะถงึ ฝงฝนแลว้
ปากแบงเป็นชมุ ชนใหญ่ระดับอา� เภอ ผูโ้ ดยสารโดย หลังบ่ายมาพอเข้าเขตประเทศไทยสัญญาณ
เรือประจา� ทางระหวา่ งห้วยทราย (เชยี งของ) ถงึ หลวงพระ โทรศัพท์เป็นส่ิงบ่งบอกเราล�าดับต้นๆว่าเข้าสู่อาณาจักร
บาง จะต้องพักคา้ งคนื ท่ี ทั้งขาขนึ้ และขาลอ่ ง ระยะทางจาก สยามแล้ว
ปากแบงจึงเท่ากับคร่ึงทาง บ่าย 2 โมงกวา่ ๆ เราก็ได้นั่งเรอื ผ่านสะพานขา้ ม
5-6 คอื เวลาทีเ่ ราสาละวน เวลาท่ีต้องรีบเรง่ แตไ่ ม่ แดน และถึงทา่ เรอื หว้ ยทรายเพ่อื เดนิ ทางตอ่ ไปยังเชยี งของ
รบี รอ้ นเพอื่ เตรียมตัวเดินทาง เวลา 6 โมงกวา่ ๆ เราก็พากัน โดยสวัสดิภาพ
ข้ึนเรือเพื่อเดนิ ทางต่อ อา� ลายามเช้าที่ปากแบง ข้ึนเรือน่ังรถตู้ต่อมาจนถึงด่านตรวจคนเข้าเมือง
ภารกจิ น่งั เรือทวนน้า� ในวันที่ 2 ติดตอ่ กนั ก็ไมไ่ ด้ ประเทศลาว และรายงานตัวว่าเราโบกมอื ลาแล้วนะ คราว
แตกต่างจากวนั แรกเท่าไหร่นัก เพยี งแตว่ ันน้เี ราร้ดู ีวา่ กลับ ตอ่ ไปถ้ามีโอกาสจะกลบั มาเยือนถิน่ ดวงจ�าปาอกี คร้งั ....
ถึงเมอื งไทยท่เี ราใฝฝนแน่นอนในช่วงบ่ายๆ

83 Mind and Wisdom

ปญหา... พาสนุก

รว่ มสนุกกับกจิ กรรม ปญหาพาสนุก กับวารสาร Mind and Wisdom

โดยศนู ย์จติ ตปญ ญาศึกษา สถาบนั สันติศกึ ษา มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์
ลุ้นรับของทรี่ ะลึกจากศูนย์จิตตปญญาศกึ ษา

*** ผู้ท่ตี อบคา� ถามถูกตอ้ ง และครบทกุ ค�าถาม จา� นวน 2 ท่าน รับของท่รี ะลกึ ประจ�าฉบับ จากศูนยจ์ ติ ตปญญาศกึ ษา

สังคมพุทธศาสนาในประเทศไทย มักเสนอพุทธคุณ
ก่ปี ระการ ประกอบไปด้วยอะไรบา้ ง

(หาค�าตอบได้จากเร่อื งหยาดหยดสงกรานต.์ ..รดน�้ารดใจ)

หลวงพระบางไดร้ บั การประกาศให้เปน็ เมือง
มรดกโลก โดย UNESCO เม่ือปใด

(หาคา� ตอบได้จากเรือ่ ง การเดนิ ทางสูห่ ลวงพระบาง

ผู้คนส่วนใหญใ่ นประเทศฟลปิ ปน ส์
นับถือศาสนาอะไร

(หาคา� ตอบไดจ้ ากเร่ือง 16 วันในฟลปิ ปน ส์)

จากเรื่อง.ค�าปรารถนา 2 (เม่อื แมจ่ ากไป)
แม่ปว ยดว้ ยโรคอะไร

รว่ มสนุกตอบค�าถามได้ที่ https://forms.gle/iTFzrRPXCoiFk2VT8
หรือแสกน QR CODE

Mind and Wisdom เสียงสงคราม 84

กวีนิพนธช นะเลศิ รางวัลชอมะกอก ปท ี่ 5 ประจําป 2562
โดย เด็กหญงิ อภสิ รา ศิรพิ ร

โรงเรยี นปากพะยูนพิทยาคาร จ.พัทลงุ

-1-. -4-
ณ หมู่บ้านเอด็ ซานฟา มอื นอ้ ยอันบรสิ ุทธข์ิ องเดก็ ตัวเลก็ ๆ
ผคู้ นอาศัยอย่ไู ม่มากนกั พวกเขาก�าลงั วาดภาพ
แตเ่ ต็มไปดว้ ยซากปรกั หกั พัง พวกเขาวาดคนถอื ปน ปกปอ งชาติ
ข้าวของกระจดั กระจาย จากแรงระเบดิ พวกเขาวาดคนเปานกหวีดกลางสี่แยก
บ้านถูกสรา้ งเป็นที่พักชั่วคราว พวกเขาวาดคนรักษาผู้ปวย
ผคู้ นอาศัยอยดู่ ว้ ยความหวาดระแวง พวกเขาวาดคนถอื ชอล์กเขียนกระดาน
และความกลัว พวกเขาวาดเพ่อื นๆนกั เรยี นยืนตรงเคารพธงชาติ
-2- พวกเขายม้ิ พวกเขาหวั เราะ
โลกยังโคจร -5-
ฤดูยงั หมุนเวยี นผ่านไปมา เดก็ ๆกลมุ่ น้ันเดินตรงมาหาเรา
กาลเวลายงั คงเดินตอ่ ไป พวกเขาช้ภี าพวาดใหเ้ ราดู
ผ้คู นยงั ด้นิ รนเดินทาง แต่พวกเขาไดแ้ คฝ่ น
เพื่อให้ผา่ นพน้ื ทส่ี ีแดง สงครามวงิ่ ใกล้เข้ามา
ขาดท้ังนา้� ขาดอาหาร เด็กๆจงึ กลายเป็นผู้อพยพ
และขาดความปลอดภัย -6-
-3- เสยี งหวั หน้าตะโกนเตือน
เสยี งนอ้ ยๆแวว่ ดังมา เสียงปนเรม่ิ ดังข้นึ อีกครง้ั
จากเดก็ กล่มุ หนึ่ง ผู้คนต่างวติ กกังวล
มเี สียงหวั เราะ มอิ าจเดาเหตกุ ารณท์ จี่ ะเกดิ ได้
เสียงดังจากกบเหลาดินสอ รีบเก็บขา้ วของที่จ�าเป็นเตรยี มอพยพ
เสยี งดนิ สอท่ีบรรจงวาดลงบนกระดาษ เพราะเวลาทม่ี ีอยู่น้นั นอ้ ยเต็มที
เหลอื ไวเ้ พยี งกระดาษแผ่นน้ัน
-------

85 Mind and Wisdom

เธอ พอ่ และความพยายามหยดุ ยัง้ สงคราม

กวนี พิ นธ รางวลั รองชนะเลศิ อันดบั หนึ่ง รางวัลชอ มะกอก ปท ี่ 5 ประจําป 2562
โดย เดก็ หญิงกฤษณา หรนจนั ทร โรงเรยี นอตั ตัรกยี ะห อสิ ลามียะห จ.นราธวิ าส

-1- - 3 -
ในหอ้ งทา� งานของเธอ เธอยงั คงจมด่งิ อยู่กับความพยายามครง้ั เดมิ
หลอดแก้วเรียงราย ยิ่งเสียงระเบิดด้านนอกดังขนึ้ เท่าไหร่
การเพาะเชือ้ ก�าลงั เป็นไป หวั ใจของเธอกไ็ ม่เคยเต้นเบาลง
อา� นาจ ความเกลียดชงั ผลประโยชน์ พ่อจากไปไกลมากแลว้
คอื สารเคมเี พาะพนั ธส์ งคราม พรอ้ มกับการประทขุ องดินปนครง้ั นน้ั
ก�ารทดลองเปน็ ไปเร่ือยๆ เธอไม่สามารถเปล่ียนแปลงความจรงิ
มพี ลังงานคือชวี ิตผคู้ นทีต่ ้องสงั เวยแกม่ นั ที่ว่าพอ่ ตายเพราะสงครามลงได้
น�ามาซึ่งการครอบครองดนิ แดนด้ามขวาน
ทท่ี ย่ี กความขดั แย้งแบ่งแยกออกไป
เหลือแตไ่ ฟทีป่ ระทขุ ้ึนบนเสอื้ หลากสี
โตขึ้น
-2- ความทรงจา� น้ันไมเ่ คยจางหายไป
ในหมู่บา้ นกลางหุบเขา จากหัวใจของเธอ
เดก็ สาวเคล่ือนไหวต่อไป เหมอื นกบั ทส่ี งครามไม่เคยจางหาย
แม้สายน้�าทห่ี ล่งั ไหล ก็ไมอ่ าจหยดุ ยั้ง และสันตภิ าพไม่เคยเกดิ ขนึ้
อิสรภาพในการทีจ่ ะมีชีวิตอยู่ของเธอ ทว่าเธอยงั มีสันติภาพในหวั ใจ
รถจกั รยาน สายพานจักรเยบ็ ผา้ แค่การหยบิ ย่นื รอยยิ้มเลก็ ๆนอ้ ยๆของเธอ
ไม้ตาหนา และผา้ ขาวมา้ ของพ่อ ดอกไม้ก็บานใหใ้ ครต่อใครเชยชม
ทุกอยา่ งคงอยู่ ณ สถานทีเ่ ดิม แมเ้ ป็นเพียงส่ิงเล็กน้อย
ในความทรงจ�าของเธอ แม้ดอกไมจ้ ะบานกลางสงคราม
ตหู้ นงั สือในห้องละหมาด แมส้ ุดทา้ ยแล้วมันจะกลายเปน็ ดอกไม้
สันปกทลี่ ดหลน่ั บนหลุมศพของใครสกั คน
และฝนุ ทีเ่ กาะตดิ กนั ตามหนา้ กระดาษ เธอกไ็ ดส้ ร้างสนั ติภาพบนโลกน้ีแลว้
เธอเดินจากมันมาไกลแสนไกล

Mind and Wisdom 86

ของดีท่ี ม.อ.

07.30 น. ของวนั ท่ี 2 สิงหาคม พ.ศ.2562 ผู้เขียน เหรียญดงั กล่าวนี้อาจไม่มคี า่ สา� หรบั หลายๆคน แต่ส�าหรบั ผู้
จอดรถแล้วสะพายเปเ ดินเขา้ ทที่ �างาน ระหว่างท่ีเดนิ มุ่ง เขยี นแล้วผู้เขียนใหค้ า่ กับสิ่งน้ีมาก วนั หน่ึงผ้เู ขยี นมาส่งลูกท่ี
หนา้ ไปอาคารท่ปี ฏบิ ัตงิ าน มีชายเลยวัยกลางคนทา่ นหน่งึ เพ่ิงเอนทรานซ์ไดท้ ี่ ม.อ. อากาศท่รี อ้ นอบอา้ ว ผเู้ ขยี นก็เลย
รา่ งกายสมสว่ นไมอ่ ว้ นไมผ่ อม แตง่ ตัวเรยี บร้อยดว้ ยเสอ้ื เชิต้ ต้องน่ังรอลูกที่ใดที่หนึ่งซ่ึงสถาบันการศึกษาจัดไว้ให้
แขนยาวและกางเกงสแลค็ ทา่ นสง่ สายตาเปน็ มิตรให้กับผู้ จึงเลือกใต้ร่มไม้ของอาคารหลังหนึ่งซ่ึงเป็นหน่วยงาน
เขยี น ขณะท่ผี ู้เขยี นกไ็ ม่คอ่ ยกล้ายมิ้ เท่าไร เพราะเกรงวา่ ภายใน ม.อ. ระหวา่ งรอลกู หลายชวั่ โมงนนั้ จรงิ ๆคอื ทัง้ วนั
รอยยม้ิ ทส่ี ง่ ใหช้ ายคนหนึ่งจะกลายมาเปน็ ความเกอ้ แตก่ ็ ก็หากิจกรรมมาท�าเพ่ือเปลี่ยนแปลงการรอคอยท่ีแสนจะ
ยินดีสง่ มติ รภาพแยม้ ให้ ในใจมคี วามรู้สกึ อันหน่งึ เกดิ ขนึ้ ทรมานเปน็ ความเพลิดเพลนิ หน่ึงในกจิ กรรมคือน�าเหรียญ
ความรู้สกึ นค้ี ือ ชายวยั กลางคนน้คี อื ใคร ทา� งานอยูส่ ่วนใด ทผี่ ูเ้ ขียนให้ค่าไวน้ ีม้ าดชู ม ใจทส่ี มั พันธก์ ับความงามทผี่ ูเ้ ขยี น
ของ ม.อ. ค้นพบในเหรยี ญนี้ เปลย่ี นแปลงการรอคอยเป็นความ
ท่าทีของมิตรภาพที่ตอบสนองระหว่างกันส่งผล เพลดิ เพลินอยา่ งดื่มดา�่ จากเวลาทยี่ าวนานหลายช่ัวโมง
เป็นการพูดคุย ท่านเดินเขา้ มาหาผเู้ ขยี น พรอ้ มกบั ใหด้ ู สามารถย่นระยะเวลาลงภายในโลกของความเพลิดเพลิน
เหรยี ญตราครฑุ เก่าๆจ�านวน 2 เหรยี ญ และบอกใหผ้ เู้ ขียน อยา่ งด่มื ดา�่ นี้ หลงั จากทีล่ ูกเสรจ็ สิ้นกิจกรรมประจ�าวัน เรา
ทราบวา่ “ม.อ.แหง่ นส้ี �าคญั ดเู ถอะ เมอื่ วานคนเยอะ ผมมา จงึ พดู คุยกันแล้วเดนิ ขึ้นรถออกไปหาอาหารกินรอบรวั้ ม.อ.
ส่งลูกและรอจนกว่าลูกกลับมาซึ่งนานหลายช่ัวโมงมาก และกลบั บา้ น กวา่ จะถงึ บา้ นก็ดึกดน่ื ตนื่ เช้าข้ึนมาหา
ผมมาน่งั แล้วลืมเหรยี ญไว้ แตเ่ หรยี ญดงั กลา่ วยงั ต้งั อยู่ทีเ่ ดิม เหรยี ญตราครฑุ ไม่พบ จงึ เหมอื นวา่ ชีวิตขาดบางสิง่ ทส่ี า� คญั
แสดงว่าท่ีแหง่ น้ไี ม่ธรรมดาเลย เหรยี ญแตล่ ะเหรยี ญนเ้ี มอื่ ลงไป บางส่ิงทวี่ ่าน้ี เราไม่ไดค้ ิดหรอกวา่ เมื่อครง้ั หนง่ึ เขาไม่
น�าไปจ�าหนา่ ยไม่ต่า� จาก 1 พนั ” ผูเ้ ขียนยิม้ ให้ พรอ้ มกบั ได้เป็นส่วนหนึ่งของเรา หากแตเ่ ป็นสิง่ ทเี่ ราน�าเข้ามาและ
ตอบรบั วา่ “ครบั ” สร้างสัมพันธ์ระหว่างกันจนเข้าใจว่าสิ่งน้ันคือส่วนหนึ่งของ
ผู้เขียนน�าเปไปตั้งไว้บนโตะภายในอาคารและเดิน ชีวติ ผูเ้ ขียนนกึ ได้ว่า เมื่อวานนัน้ เราน่ังเลน่ อยู่ทเ่ี ก้าอ้ีใตร้ ่ม
ออกมุ่งหน้าไปโรงช้างอันเป็นสถานที่ขายอาหารให้กับ ไมห้ นา้ อาคารใน ม.อ. หลังจากไดค้ ยุ กอ่ นออกจากที่ดัง
ทกุ คน ระหวา่ งท่เี ดินไดแ้ ตค่ รุ่นคิดถึงข้อความท่ชี ายวยั กลา่ ว นา่ จะไม่ได้หยบิ เหรียญน้นั มาดว้ ย จึงรบี ทา� ภารกจิ
กลางคนไดพ้ ูดไว้ และออกจากบ้านมาเพ่อื ตรวจสอบวา่ ส่ิงทค่ี ิดนนั้ ถูกต้อง
“ม.อ.แห่งนีส้ า� คญั ...ท่ีแห่งนไี้ ม่ธรรมดา” หรอื ไม่ เหรยี ญดังกลา่ วยงั อยหู่ รือไม่ เมอ่ื มาถึงสถานทีเ่ ดิมก็
สิ่งท่ีฉุกคดิ คือ เบ้อื งหลังของขอ้ ความน้ีคอื อะไร? พบวา่ เหรียญยงั อยู่ ความรู้สกึ เหมอื นสวรรค์อันหมายถึง
เมือ่ จ�าลองพฤติกรรมเดียวกนั โดยผ้เู ขียนสวมรา่ งเดยี วกัน ความยนิ ดปี รดี าเกดิ ขึ้นกับผู้เขยี น และอยากบอกกบั ใคร
กบั ชายวยั กลางคน ผเู้ ขยี นมีเหรียญเก่าตราครุฑทีเ่ ก็บไว้ ก็ไดท้ พ่ี บเจอ “ไมน่ า่ เชอ่ื วา่ ที่แหง่ นไ้ี ม่มใี ครหยบิ ฉวยของๆ
นานแล้ว เมอ่ื ไปเจอคนทีพ่ ูดคุยแลว้ ถูกใจก็มกั จะอวดใหค้ ู่ ใคร ไมน่ า่ เชอื่ ว่า สง่ิ ของมีค่าจะปลอดภัยในที่แหง่ น”ี้
สนทนาได้เห็นถงึ เหรยี ญทผ่ี เู้ ขยี นใหค้ า่ น้ี เหรียญดงั กลา่ วนี้่

87 M

การจา� ลองพฤตกิ รรมและความคดิ ดังกลา่ วน้ี เพอื่ ย้อนมาถึง ม.อ. ผู้เขียนเห็นคุณภาพชวี ิตบางอยา่ ง
จะบอกวา่ ม.อ.ปลอดภัย และความปลอดภยั ดังกลา่ วนีไ้ ม่ นอกเหนือจากการไม่ละเมิดความเป็นเจ้าของในทรัพย์สินที่
ง่ายนกั ที่จะพบในพน้ื ทีท่ ั่วไป มีเจา้ ของเชน่ การไมม่ รี ถซิ่งใน ม.อ. ขณะทเ่ี ราจะเห็นคล่ืน
จากสถานการณด์ งั กลา่ ว ผูเ้ ขียนนึกถึงสถานท่ีแห่ง บนถนนสกดั กน้ั รถเรว็ บนถนนภายใน ม.อ.นอ้ ยมาก ทีม่ ี
หน่งึ ในอดตี ที่ผู้เขยี นเคยมชี ีวิตอยู่ สถานทแี่ ห่งนัน้ คอื บ้าน หลักๆกเ็ พียงหนา้ ประตูทางเขา้ เราจะเหน็ การใหเ้ กยี รติรถ
ศาลาลอย อ.เมอื งชุมพร ในอดตี ไม่เคยพบว่ามบี ้านใดโดน ทางขวาก่อนเมอื่ ถงึ ทางแยกวงเวียน เราจะเห็นความ
ขโมยข้นึ บ้าน เราสามารถเปดประตูบา้ นต้ังไวต้ ลอด สัมพันธ์เชิงเครือญาติแม้จะไม่ใช่สายโลหิตระหว่างกัน
24 ชั่วโมง กอ่ นทีจ่ ะเดนิ ออกไปตลาดและกลบั มาบา้ นอกี เปน็ ตน้ สงิ่ เหล่านมี้ อี ยู่ใน ม.อ.
ครัง้ หนึง่ สว่ นหนึง่ ของการทีค่ วามเปน็ เจ้าของทรพั ยส์ นิ ไม่ นา่ คดิ ไหมวา่ ถ้าเราตอ้ งเข้าไปท�าภารกิจในพ้ืนที่ใด
ถูกละเมิดน่าจะมาจากหลวงปสู งฆ์ จนฺทสโรอันเปน็ ทรี่ วมใจ โดยทพ่ี ื้นที่น้นั มีความปลอดภัยทัง้ ร่างกายและทรพั ยส์ ิน เรา
ของชาวบา้ นในละแวกน้ัน คดิ วา่ เราจะถอดใจหรอื ใหใ้ จกับพน้ื ท่ีดังกลา่ ว อนั นหี้ รือไม่
คอื สถาบนั การศกึ ษาของทอ้ งถิน่

Mind and Wisdom

ศนู ยจติ ตปญญาศึกษา สถาบนั สันติศึกษา มหาวทิ ยาลัยสงขลานครินทร

http://www.peacestudies.psu.ac.th/